Ze zbiorów

Zygmunta Adamczyka

 

 

 
 
 
 
 
 
 
ARTHUR BLOCH 
 
 
 

Prawa Murphy’ego 

(Tłumaczył: Iwona Haluch) 

 

 2 

 
 
 
Prawo Murphy’ego: 
 
 
 
 
Jeżeli COŚ może się nie udać,  
to się nie uda 

 

 3 

SPIS TREŚCI 
 

PRZEDMOWA

 

MURPHOLOGIA

 

MURPHOLOGIA STOSOWANA

 

PROJEKTOLOGIA

 

MASZYNOLOGIA

 

N

AUKOLOGIA

 

HIERARCHOLOGIA

 

KOMITETOLOGIA

 

KSIĘGOWOŚCIOLOGIA

 

EKSPERTOLOGIA

 

HUMANOLOGIA

 

METAPRAWA

 

PRAWA COLE

'

A

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Prawa Murphy’ego – am. Pot. Zasada,  
że jeśli cokolwiek może się nie udać,  
na pewno się nie uda. (Pochodzenie nieznane) 

- Funk and Wagnalis, Standard 
   College Dictionary, New York 

 
 
 Kim 

był Murphy? Jakiż to dziwny spisek zbiegów okoliczności natchnął go 

wypowiedzenia tego, tak dziś znanego przykazania? Dlaczego nie odebrał z pralni swego 
prania? To tylko nieliczne z wielu pytań, na które nie miałem zamiaru odpowiedzieć w tej 
książce. Badaniem pochodzenia Praw Murphy’ego zajmowali się najlepsi uczeni, eksperci w 

 

 4 

dziedzinie lingwistyki i historii ludowej – niestety bez skutku. A kim jestem ja, aby 
kwestionować takie świadectwo? 
 

Gdy, zrezygnowany, miałem przystąpić do druku książki, nie dając odpowiedzi na te 

palące pytania, zaskoczył mnie następujący list od niejakiego pana George’a Nicholsa z 
Południowej Kalifornii: 
 
„Drogi panie Arturze Bloch! 
 Rozumiem, 

że zamierza Pan wydać książkę „Prawa Murphy’ego – i inne przyczyny 

tego, że nic się nie udaje”. Czy interesuje Pana prawdziwa historia pochodzenia nazwy 
Prawa Murphy’ego?” 
 Kiedy 

odpowiedziałem twierdząco, napisał: 

 

„Wydarzenie to miało miejsce w 1949 roku w Bazie Lotniczej Edwards w Muroc, w 

Kalifornii, w czasie przeprowadzania Projektu MX981. Było to eksperymentalne symulowanie 
katastrofy samolotu w trakcie lotu. Na mocy kontraktu z Laboratorium Aero-medycznym w 
Wrigh Field, w projekcie uczestniczyła firma Northrop Aircraft. Ja byłem kierownikiem 
projektu Northropa. Odkrywcą Praw był kapitan Ed Murphy inżynier ds. rozwoju z 
Laboratorium Lotniczego z Wright Field. Zdenerwowany błędnym działaniem przetwornika, 
wynikającym z błędu w okablowaniu mostkó tensometru, Murphy rzucił następujący 
komentarz: „Jeśli jest jakikolwiek sposób, aby zrobić to źle, on to zrobi.” Słowa te odnosiły 
się do technika, który okablował mostki w Laboratorium. Zdanie to i jego wariacje nazwałęm 
Prawami Murphy’ego. 
 
 

... W kilka tygodni po tym „nadaniu nazwy, pułkownik Strapp na konferencji prasowej 

oznajmił, że nasze dobre wyniki testowania symulowanych katastrof w ostatnim czasie są 
wynikiem niezachwianej wiary w Prawa Murphy’ego i ciągłych wysiłków uniknięcia tego, co 
nieuniknione. W ciągu następnych miesięcy szeroko odwoływano się do Praw Murphy’ego w 
reklamach przemysłowych – i tak Prawa Murphy’ego wystartowały  i zaczęły żyć własnym 
życiem. 
Pozostaję z szacunkiem, 
George E. Nichols, 
Menedżer ds. Zabezpieczenia 
Niezawodności i jakości 
Programu Viking 
Laboratorium Napędu Odrzutowców –  
NASA 
 
 

W ten oto sposób, dzięki uprzejmemu listowi pana Nicholsa, problem się nam zawęża; 

mamy już bowiem odpowiedzi na wspomniane wcześniej palące pytania, i to bardziej 
szczegółowe, niż moglibyśmy oczekiwać. Pozostaje jeszcze tylko dowiedzieć się, dlaczego 
Ed Murphy nie odebrał z pralni swego prania. 
 

Artur Bloch 
Berkeley, Wrzesień 1977 

 

 5 

PRZEDMOWA 

 
 

Czy nigdy nie zdarzyło ci się, że telefon zadzwonił akurat w momencie, kiedy usiadłeś 

na sedesie? Czy autobus, na który czekałeś, nie przyjechał dokładnie w chwili, gdy zapaliłeś 
papierosa? Czy nigdy nie zaczęło padać w dniu, w którym umyłeś samochód, a przestało 
natychmiast, gdy tylko kupiłeś parasol? Być może w takim momencie zdałeś sobie sprawę, że 
coś się święci, że właśnie wymyka ci się jakaś uniwersalna prawda, która aż się prosi aby ją 
nazwać po imieniu. A może słyszałeś już o Prawach Murphy’ego. Zasadzie Petera, czy 
prawie Selektywnej Grawitacji i chciałeś w takim momencie odwołać się do któregoś z nich, 
ale zapomniałeś, jak były dokładnie sformułowane? 
 

I oto masz przed sobą w postaci książki pierwszy zbiór dowcipów i mądrości 

czarująco obłąkanych technologów, biurokratów, humanistów i antyspołecznych 
obserwatorów. Został on przygotowany specjalnie dla ciebie, aby dostarczyć ci ulgi w 
pewnego rodzaju przykrych sytuacjach. Badając te interdyscyplinarne dogmaty, znaleźliśmy 
liczne powtórzenia (które potwierdzają ważność obserwacji), częste niezgodności co do 
autorstwa i mnóstwo anonimowych darowizn. Zmuszeni jesteśmy uznać wkład 
niezrównanego Zymurgy’ego, który powiedział: „Jeśli raz otworzysz puszkę z robactwem, 
jedynym sposobem powtórnego ich zamknięcia jest użycie większej puszki.” Jeśli odniesiemy 
tę myśl do tej książeczki, zdamy sobie sprawę, że pomysł ten, raz podjęty, musi się rozrosnąć, 
ponieważ nasz drogowskaz prawdy ciągle odkrywa dalsze zasady, stare i nowe. 
 

Na przestrzeni wieków uczeni profesorowie i pozerzy raczyli nas prawami 

wszechświata, subtelnymi acz niezmiennymi podwalinami kosmicznego porządku. Od ludzi 
religii otrzymaliśmy Prawa Moralności; od mistyków – Prawa Karmy; od racjonalistów – 
Prawa Logiki; od artystów – Prawa Estetyki. Teraz przyszła kolej na technologów. 
 Oficjalną linią partii technologii, samej nauki, jest rozpacz. Jeśli ktoś nie wierzy, niech 
sprawdzi prawa termodynamiki, sformułowane na nowo w Twierdzeniu Ginsberga. 
Wszechświat dusi się, niczym olbrzymi gulasz, pozostawiony na ogniu przez cztery biliony 
lat. Prędzej czy później nie będzie można odróżnić marchewki od cebuli. 
 „A 

zamknięty system przysłów?” – może ktoś zapytać, wyglądając z okna 

apartamentu na szczycie wieżowca, popijając martini z wódką i obserwując krzątający się 
tłum małych bożych figurek biegających wokół swoich interesów. Niestety, wystarczy tylko 
spojrzeć na te interesy oczami Petera, Parkinsona i innych. Zrozumiemy wtedy, że to tylko 
kwesta czasu, zanim mikrokosmiczny pyłek, który nazwaliśmy wielkim biznesem czy 
rządem, niczym ich uniwersalne odpowiedniki, straci zdolność odnoszenia sukcesu wbrew 
sobie samemu. 
 „Jesteśmy po złej stronie dywanu”, powiedział Ojciec Brown, słynny detektyw w 
sutannie. I to jest prawda. Kilka luźnych zakończeń, przypadkowa nić – to wszystko, co 
widzimy z wielkiego arcydzieła niebios, stworzonego przez najdroższego ze wszystkich 
tkaczy dywanów. Zaledwie kilka odważyło się badać odległą stronę dywanu i poszukując 
prawdy, stawiło czoło gniewowi Trzymającego Dywan. Właśnie im dedykujemy tę 
książeczkę. 

 

 6 

MURPHOLOGIA 

Prawo Murphy’ego: 
 Jeżeli coś może się nie udać, to się nie uda. 
 Uzupełnienie: 

1.  Nic nie jest takie proste jak się wydaje. 
2.  Wszystko zabiera znacznie więcej czasu, niż by się wydawało. 
3. Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że coś może pójść źle, to na pewno będzie to 

właśnie to, co spowoduje największe szkody. 

4. Jeżeli przewidzisz cztery możliwe sytuacje, w których coś może się nie udać i 

zdołasz je obejść, natychmiast wyłoni się piąta, 

5.  Sprawy pozostawione samym sobie mają tendencję, aby zamieniać się ze złych na 

jeszcze gorsze. 

6.  Zawsze, kiedy masz właśnie coś zrobić, okazuje się, że najpierw musisz zrobić coś 

innego. 

7. Każde rozwiązanie rodzi nowe problemy. 
8. Głupcy są tak pomysłowi, że niemożliwe jest stworzenie czegoś, z czym każdy 

głupi by sobie nie poradził. 

9.  Natura jest zawsze po stronie ukrytych wad. 
10. Matka natura jest suką. 

 
Filozofia Murphy’ego 
 

Uśmiechnij się ... jutro będzie gorzej. 

 
Stała Murphy’ego 
 Rzeczy 

ulegają zniszczeniu wprost proporcjonalnie do swej wartości. 

 
Rewizja ilościowa Prawa Murphy’ego 
 

Wszystkie sprawy biorą w łeb jednocześnie. 

 
Komentarz Hilla na temat Prawa Murphy’ego 

1. Jeśli masz wiele do stracenia, gdyby sprawy przyjęły zły obrót, powinienieś podjąć 

wszelkie możliwe środki, aby temu zaradzić. 

2. Jeśli nie masz nic do stracenia, odpręż się. 
3. Jeśli możesz wiele zyskać, odpręż się. 
4. Jeśli to nie ma znaczenia, to nie ma znaczenia. 

 
Komentarz O’toole’a do Prawa Murphy’ego 
 Murphy 

był optymistą. 

 
Siódmy wyjątek Zymury’ego do Prawa Murphy’ego 
 Nieszczęście zawsze idą parami. 
 
Postulat Bolinga 
 

Nie martw się, jeśli czujesz się dobrze. Przejdzie ci. 

 
Oświadczenie White’a 
 Nie 

trać głowy ... 

 
Komentarz Owena do oświadczenia White’a 
 ... 

mogą chcieć cię o nią skrócić ... 

 

 7 

 
Dodatek Byrda do komentarza Owena 
 

... a chcieli by uniknąć długich poszukiwań. 

 
Prawo Ilesa 
 

Zawsze istnieje prostszy sposób. 

 Uzupełnienie: 

1. Jeśli szukasz prostszego sposobu, zwłaszcza przez dłuższy czas, nie znajdziesz go. 
2. Ilesowi też się to nie uda. 

 
Drugie prawo Chischolma 
 Jeśli wszystko idzie dobrze, na pewno wkrótce coś się nie uda. 
 Uzupełnienie: 

1. Jeżeli wydaje się, że już nie może być gorzej – na pewno będzie. 
2.  Zawsze kiedy wydaje ci się, że będzie lepiej, to znaczy, że coś przeoczyłeś. 

 
Trzecie prawo Chisholma 
 

Wszystko, co powiesz, zostanie przez innych ocenione zupełnie sprzecznie z twoimi 
intencjami. 

 Wnioski: 

1. Jeśli wyjaśnisz sprawę tak jasno, że wykluczysz jakąkolwiek możliwość jej 

niezrozumienia, na pewno znajdzie się ktoś, kto i tak zrozumie cię opatrznie. 

2. Jeśli zrobisz coś, o czym jesteś przekonany, że spotka się z ogólną aprobatą, 

zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie myślał inaczej. 

3. Wszelkie wysiłki podjęte w celu wprowadzenia tego zamiaru w życie i tak spełzną 

na niczym. 

 
Pierwsze prawo Scotta 
 

Wszystko, co idzie źle, sprawia wrażenie, że idzie dobrze. 

 
Drugie prawo Scotta 
 Jeżeli znajdziesz jakiś błąd i poprawisz go, to okaże się, że pierwsza wersja była 

poprawna. 

 Wniosek: 
 

Po znalezieniu poprawki błędu niemożliwe będzie dopasowanie pierwotnej wielkości 
z powrotem do rówania. 

 
Pierwsze prawo Finagle’a 
 Jeśli eksperyment działa, to znaczy, że coś musiało pójść źle. 
 
Drugie rpawo Finagle’a 
 Niezależnie od przewidywanego rezultatu eksperymentu, zawsze znajfzie się ktoś 

chętny do tego, aby: 
a) błędnie go zinterpretować, 
b) sfałszować lub 
c) uwierzyć, że jest on wynikiem jego własnej, ulubionej teorii. 

 
Trzecie rpawo Finagle’a 
 W 

każdym zbiorze danych liczba w najbardziej oczywisty sposób poprawna, nie 

wymagająca sprawdzenia jest błędem. 

 

 8 

 Uzupełnienie: 

1.  Nikt, do kogo zwrócisz się o pomoc, nie zauważy tego. 
2. Każdy nieproszony o radę, zauważy to natychmiast. 

 
Czwarte prawo Finagle’a 
 Jeśli już coś zawaliłeś, cokolwiek zrobisz, aby to naprawić, tylko pogorszy sprawę. 
 
Zasady Finagle’a 

1.  Aby jak najlepiej poznać jakieś zjawisko, zanim przystąpi się do badania, najpierw 

trzeba je dogłębnie zrozumieć. 

2.  Zawsze rób notatki – to dowód, że pracujesz. 
3.  Najpierw narysuj wykres, a potem sporządź własną interpretację. 
4.  W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, staraj się mimo wszystko brzmieć 

przekonywująco 

5.  Eksperymenty powinny się powtarzać – wszystkie powinny zawodzić w ten sam 

sposób. 

6.  Nie wierz w cuda – licz na nie. 

 
Aksjomat Wingo’a 
 

Wszystkie prawa Finagle’a można obejść, posiadłszy prostą sztukę działąnia bez 
myślenia. 

 
Prawo Gumpersona 
 Prawdopodobieństwo zdarzenia się czegoś jest odwrotnie proporcjonalne do jego 

pożądalności. 

 
Prawo postępu Issawiego 
 

Przebieg postępu: Większość spraw jednostajnie ulega pogorszeniu. 

 

Ścieżka postępu: Skrót jest najdłuższą odległością między dwoma punktami. 

 Dialektyka 

postępu: Bezpośrednie działanie wywołuje bezpośrednią reakcję. 

 Tempo 

postępu: Społeczeństwo nie jest samochodem, lecz mułem ... Za mocno 

naciskane, wierzgnie i zrzuci jeźdźca. 

 
Pierwsze prawo Sodda 
 Każde przedsięwzięcie napotyka na przeszkodę w postaci nieuświadomionej 

ingerencji jakiejś innej siły (ożywionej lub nieożywionej). 

 

Mimo to niektóre przedsięwzięcia można doprowadzić do końca, ponieważ siła 
ingerująca sama podejmuje przedsięwzięcie, a tym samym również podlega 
ingerencji. 

 
Drugie prawo Sodda 
 Wcześniej czy później i tam musi nastąpić najgorszy z możliwych splotów 

okoliczności. 

 Uzupełnienie: 
 Każdy system musi być zaprojektowany w taki sposób, aby stawić czoła najgorszemu 

z możliwych splotów okoliczności. 

 
Prawo Simona 
 Wszystko 

złożone do kupy wcześniej czy później i tak się rozleci. 

 

 

 9 

Prawo Rudina 
 

W sytuacjach kryzysowych, które zmuszają ludzi do wyboru jednej spośród kilku 
możliwości, większość ludzi wybiera tę najgorszą. 

 
Twierdzenie Ginsberga 

1. Nie możesz wygrać. 
2. Nie możesz zremisować. 
3. Nie możesz nawet wycofać się z gry. 

 
Komentarz Freemana na temat twierdzenia Ginsberga 
 Każdy główny nurt filozoficzny próbujący stworzyć złudzenie, że życie ma sens, 

opiera się na negacji jednego z Twierdzeń Ginsberga. Mianowicie: 
1.  Kapitalizm oparty jest na założeniu, że można wygrać. 
2.  Socjalizm oparty jest na założeniu, że można osiągnąć remis. 
3.  Mistycyzm oparty jest na założeniu, że można wycofać się z gry. 

 
Komentarz Ehrmana 

1. Zanim nastąpi poprawa, będzie jeszcze gorzej. 
2. Kto powiedział, że w ogóle nastąpi poprawa? 

 
Drugie Prawo Termodynamiki Everitta 

 

Nieład w społeczeństwie stale wzrasta. Tylko nadzwyczaj ciężka praca może go 
zredukować w ograniczonym stopniu i zaprowadzić ograniczony porządek. Jednak i 
ten wysiłek zaowocuje wzrostem  globalnego nieładu w społeczeństwie. 

 
Prawo termodynamiki Murpy’ego 
 

Pod naciskiem wszystko się pogarsza. 

 
Drugie prawo ekologii Commonera 
 

Nic w przyrodzie nie ginie. 

 
Prawo Puddera 
 

Wszystko, co zaczyna się dobre, źle się kończy. 

 

Wszystko, co zaczyna się źle, kończy się jeszcze gorzej. 

 
Twierdzenie Stockmayera 
 Jeśli coś wydaje się łatwe, jest trudne. Jeśli coś wydaje się trudne, jest całkowicie 

niewykonalne. 

 
Prawo Howe’a 
 Każdy ma jakiś plan, który jest niewykonalny. 
 
Prawo Wynne’a 
 

Stagnacja ma tendencję wzrostową. 

 
Pierwsze prawo rozwoju systemów dynamicznych 
 

Po otwarciu puszki z robactwem, jedynym sposobem ponownego zamknięcia go, jest 
użycie większej puszki. 

 
 

 

 

10

Prawo Sturgeona 
 

90% wszystkiego jest w stanie surowym 

 
Prawo niewypowiadania 
 Jeśli wypowiesz coś dobrego – na tym się skończy.  

Jeśli wypowiesz coś złego – na pewno się spełni. 

 
Niezwrotne prawa oczekiwań 
 

Negatywne oczekiwania rodzą negatywne wyniki. 

 

Pozytywne oczekiwania rodzą negatywne wyniki. 

 
MURPHOLOGIA – STOSOWANA 

 
Prawo Bookera 

Odrobina działania warta jest tony abstrakcji. 

 
Prawa Klipsteina 
 

W odniesieniu do Inżynierii Ogólnej: 
1. Jeżeli zgłosisz jakiś patent, zawsze okaże się, że ktoś już złożył podobny tydzień 

temu. 

2. Stałość dat dostawy jest odwrotnie proporcjonalna do napiętości planu. 
3. Wymiary wyrażane są zawsze za pomocą najmniej użytecznych terminów. Na 

przykład, prędkość wyrażana jest w wiorstach na dwa tygodnie. 

4. Każdy drut przycięty według miary, jest za krótki. 
W odniesieniu do prototypowania i produkcji: 
1. Tolerancje gromadzą się i zbiegają w punkcie maksymalnej trudności. 
2. Jeśli w danym projekcie wymaganych jest n składników, to dostępnych będzie n-1. 
3.  Silnik zawsze obraca się w złym kierunku. 
4.  Jeden nie zabezpieczony obwód niszczy pozostałe. 
5.  Tranzystor zabezpieczony bezpiecznikiem chroni bezpiecznik w ten sposób, że 

sam wybucha pierwszy. 

6.  Defekt przechodzi niezauważony przez wszystkie kontrole i ujawnia się dopiero w 

praktyce. 

7. Nabyte części i przyrządy będą spełniać pokładane w nich nadzieje tylko do czasu, 

aż przejdą pomyślnie przez wszystkie testy próbne. 

8. Po usunięciu ostatniej z 16 śrubek przytrzymujących pokrywę, okaże się, że 

usunąłeś niewłaściwą pokrywę. 

9. Po przykręceniu ostatniej z 16 śrubek przytrzymujących pokrywę, zauważysz, że 

zapomniałeś o uszczelce. 

10. Po całkowitym złożeniu urządzenia okaże się, że na ławce zostało kilka 

dodatkowych części. 

 
 
Zalecenia Komitetu Międzynarodowego Towarzystwa Filozofujących Inżynierów: 
uniwersalne prawa dla naiwnych inżynierów 

1. Jeśli w obliczeniach może wkraść się jakiś błąd, na pewno się wkradnie. 
2. Każdy błąd w jakichkolwiek obliczeniach skierowany jest zawsze na 

spowodowanie jak największych szkód. 

3. W każdym wzorze stałe (szczególnie te uzyskane z podręczników dla inżynierów) 

powinny być traktowane jako zmienne. 

 

 

11

4.  Najlepsze nawet określenie warunków działania laboratorium, nie będzie w 

najmniejszym stopniu odpowiadać warunkom napotykanym w praktyce. 

5.  Najbardziej podstawowy wymiar na planie czy rysunku ma największe szanse na 

to, że zostanie pominięty. 

6.  Im mniej zyskuje się na danym projekcie, tym bardziej wygórowana będzie jego 

cena. 

7. Jeśli urządzenie próbne działa dobrze, wszystkie następne wyprodukowane będą 

działały źle. 

8.  Wszystkie terminy dostaw trzeba pomnożyć przez czynnik 2.0. 
9.  Żądanie podstawowych zmian w konstrukcji nadejdzie, kiedy proukcja jest już na 

ukończeniu. 

10. Części, których po prostu nie można złożyć w nieodpowiedniej kolejności, tak 

właśnie zostaną złożone. 

11. Nie dotyczy to części, które można stosować wymiennie. 
12. Dokumentację producenta dotyczącą osiągów danego urządzenia, trzeba 

pomnożyć przez czynnik 0.5. 

13. To, co sprzedawca mówi na temat zalet urządzenia, trzeba pomnożyć przez 

czynnik 0.25. 

14. Instrukcje obsługi dołączone do urządzenia są natychmiast wyrzucane przez 

odbiorców. 

15. Część urządzenia wymagająca naprawy lub jakiegokolwiek dostosowania, będzie 

najtrudniej dostępna. 

16. Warunki obsługi podane w dokumentacji na pewno nie zostaną dotrzymane. 
17. Jeśli za błąd odpowiedzialna jest więcej niż jedna osoba, nikt nie jest winny. 
18. Identyczne urządzenia, które zachowują się w identyczny sposób w warunkach 

próbnych, nie będą się identycznie zachowywać w praktyce. 

19. Jeśli w praktyce inżynieryjnej, czynnik bezpieczeństwa zostanie, w wyniku 

doświadczeń, doprowadzony do najwyższej wartości, jakiś pomysłowy idiota 
natychmiast wynajdzie metodę przekroczenia owego czynnika bezpieczeństwa. 

20. Płacenie faktur za naprawę unieważnia gwarancję. 

 
Czternasty wniosek Atwooda 
 Pożyczając książki, tracisz tylko te, które szczególnie chciałbyś zachować. 
 
Trzecie prawo Johnsona 
 Jeśli przegapisz tylko jedno wydanie jakiegoś magazynu, na pewno będzie to właśnie 

to wydanie, które zawiera artykuł, opowiadanie lub odcinek powieści, który 
najbardziej chciałeś przeczytać. 

 Uzupełnienie: 
 

Wszyscy twoi znajomi też je przegapili, zgubili lub wyrzucili. 

 
Prawo Hapera o magazynach 
 Poszukiwany 

artykuł znajdziesz dopiero wtedy, kiedy już zastąpisz go innym. 

 
Uzupełnienie zasady posiadania Richarda 

1. Jeśli posiadasz coś dostatecznie długo, możesz to wyrzucić. 
2. Jeśli cokolwiek wyrzucisz, od razu będziesz tego potrzebować. 

 
 
 

 

 

12

Prawo zachłanności Glatuma 
 Postrzegana 

przydatność jakiegoś artykułu jest odwrotnie proporcjonalna do jego 

rzeczywistej przydatności, kiedy już został zakupiony i opłacony. 

 
Prawo Lewisa 
 Niezależnie od tego jak długo i z jakim wysiłkiem chcesz coś kupić, kiedy wreszcie 

dokonasz zakupu, okaże się, że gdzie indziej mogłeś zapłacić o wiele mniej. 

 
Prawo Perlsweiga 
 

Ludzie, których z ledwością stać na zapłacenie czynszu, płacą czynsz. 

 

Ludzie, których z łatwością stać na zapłacenie czynszu, tworzą sprawiedliwość. 

 
Prawo ogrodnictwa 

1. Narzędzia innych ludzi pracują tylko  w ogrodach innych ludzi. 
2.  Fajne rzeczy nigdy się do niczego nie przydają. 
3. Jeśli nikt tego nie używa, musi być jakaś przyczyna. 
4. Najwięcej dostajesz zawsze tego, czego najmniej potrzebujesz. 

 
Prawo samolotowe 
 Jeżeli samolot, którym lecisz ma opóźnienie, to samolot, na który chcesz się przesiąść, 

na pewno będzie punktualny. 

 
Pierwsze prawo jazdy na rowerze 
 Niezależnie do tego, jaką drogą jedziesz, zawsze jest pod górę. 
 
Pierwsze prawo brydża 
 

Wina jest zawsze po stronie partnera. 

 
Zasada kociej frustracji 
 Jeśli kot zaśnie na twoich kolanach i sprawia wrażenie bezgranicznie zadowolonego, 

nagle musisz stać i iść do łazienki. 

 
Prawo Kitmana 
 

Czysty nonsens ma tendencję do usuwania z ekranu telewizyjnego zwykłego 
nonsensu. 

 
Prawo Johnsona i Lairda 
 Ból 

zęba lubi zaczynać się w sobotę wieczorem. 

 
Obserwacja Ettorego 
 

Inna kolejka porusza się zawsze szybciej. 

 
Prawo Booba 
 Szukając czegoś, zawsze znajdziesz to w ostatnim miejscu, do którego zajrzysz. 

 
 
 
 
 

 

 

13

 
PROJEKTOLOGIA 

 
Prawo Osborna 
 

Zmienne nie będą; stałe nie są. 

 
Prawo specyfikacji Klipsteina 
 W 

szczegółach Prawo Murphy’ego wypiera Prawo Ohma. 

 
Pierwsze prawo rewizji 
 

Informacje o konieczności zmian w projekcie zostaną dostarczone twórcy projektu 
dopiero wtedy – i tylko wtedy – gdy plany będą już ukończone. (Często prawo to 
zwane jest prawem „Dopiero teraz mi to mówisz?!”) 

 Uzupełnienie: 
 

W prostych przypadkach, gdzie występuje jeden oczywisty dobry sposób i jeden 
oczywisty zły sposób, mądrzej jest wybrać ten zły, aby przyspieszyć późniejsze 
poprawki. 

 
Drugie prawo rewizji 
 

Im bardziej niewinna wydaje się modyfikacja, tym większe pociągnie za sobą skutki i 
tym większą część planu trzeba będzie przerysowywać. 

 
Trzecie prawo rewizji 
 Kiedy 

jesteś już niebezpiecznie blisko ukończenia projektu i w tym momencie 

nadchodzą w końcu rzeczywiste wymiary terenu – a nie takie, jakie zleceniodawcy 
chcieliby, żeby były – zawsze prościej jest zacząć od początku. 

 Uzupełnienie: 
 

Zazwyczaj niepraktycznie jest martwić się na zapas o przeszkody – jeśli nie ma 
żadnej, ktoś zrobi ją dla ciebie. 

 
Prawo zagubionego cala 
 

Przy projektowaniu jakiejkolwiek konstrukcji, żadna ważna wielkość nie zostanie 
obliczona poprawnie p godzinie 16.40 w piątek. 

 Uzupełnienie: 

1. Jeśli w tych samych warunkach mniejsze wielkości podane są w szesnastej części 

cala, nie zostaną w ogóle obliczone. 

2.  Poprawny wynik stanie się oczywisty w poniedziałek o godzinie 9.01. 

 
Prawo chaosu stosowanego 

1. Ta część wysyłki, którą fabryka zapomniała wysłać, jest właśnie tą, która stanowi 

75% wartości całej ekspedycji. 

Uzupełnienie: 
Fabryka nie tylko zapomniała wysłać brakującej części, ale w 50% przypadków nawet 
jej nie wykonała. 
2.  Dostawa handlowa, która normalnie trwa jeden dzień, będzie trwała pięć dni, jeśli 

na nią pilnie czekasz. 

3.  Po dodaniu dwóch tygodni do harmonogramu nieoczekiwanych opóźnień, dodaj 

jeszcze dwa na nieoczekiwane spóźnienia. 

4. Jeżeli w spodziewanej dostawie wybierzesz jedną rzecz, która nie powinna być źle 

oznakowana, to możesz być pewien, że właśnie ona będzie źle oznakowana. 

 

 

14

Uzupełnienie: 
a) W każdym zbiorze części z tym samym znakiem montażowym, jedna nie będzie 

do niczego pasowała. 

b) Nie zauważysz tego aż do chwili, gdy będziesz próbował wstawić tę część w 

miejsce, które znak wskazuje. 

c)  Nigdy nie kłóć się z producentem o błąd. W drukach kontrolnych wszystkie 

pozycje są odhaczone i zawierają nawet dziury, których nie ma. 

 
Twierdzenie Wyszkowskiego 
 Niezależnie od części używanych zarówno przez dostawcę jak i klienta, producent,        

z powodów tylko jemu wiadomych, stosuje swoje własne części zamienne – niestety 
inne. 

 
Równania Snafu 

1.  W problemie zawierającym n równań, zawsze będzie n+1 niewiadomych. 
2.  Przedmioty lub informacje najbardziej potrzebne, będą najtrudniej osiągalne. 
3. Kiedy już wykorzystasz wszystkie możliwości i nie uda ci się, okaże się, że jest 

jedno rozwiązanie, proste i oczywiste, wyraźnie widoczne dla wszystkich. 

Stała Skinnera 

Jest to taka wielkość, która, kiedy ją przemnożysz przez, podzielisz przez, dodasz do 
lub odejmiesz od odpowiedzi, którą masz, da odpowiedź, jaką powinieneś mieć. 

 
Prawo Mikscha 
 Jeśli sznurek ma jeden koniec, to ma i drugi. 
 
Prawo programowania komputerów 

1. Każdy nowy program jest już przestarzały. 
2. Każdy dany program kosztuje więcej i zabiera więcej czasu. 
3. Jeśli program jest użyteczny, trzeba go zmienić. 
4. Jeśli program jest bezużyteczny, trzeba go udokumentować. 
5. Każdy dany program tak się rozrośnie, że wypełni całą dostępną pamięć. 
6. Wartość programu jest proporcjonalna do wagi jego wytworu 
7. Zawiłość programu rośnie tak długo, aż przerośnie możliwości programującego. 

 
Postulaty Troutmana dotyczące programowania 

1. Jeśli w czasie testowania program działa bezbłędnie, w praktyce zawsze działa źle. 
2.  Najbardziej szkodliwy błąd zostanie wykryty nie wcześniej, niż po 6 miesiącach 

produkcji programu. 

3. Karty sterując, które w oczywisty sposób nie mogą być nieuporządkowane, będą 

nieuporządkowane. 

4.  Nie dotyczy to taśm wymiennych. 
5. Jeśli ktoś stworzyłby edytor wejściowy, który odrzuca wszelkie błędne dane, to i 

tak znalazłby się pomysłowy idiota, który odkryłby metodę ominięcia edytora. 

6. Język najlepiej znany wszystkim programistom to przekleństwa. 

 
Prawo Gilba o niesolidności 

1. Komputery zawodzą, ale ludzie zawodzą jeszcze bardziej. 
2. Każdy system oparty na ludzkiej niezawodności, jest zawodny. 
3.   Niewykrywalne błędy są nieskończone w swej różnorodności, w przeciwieństwie 

do wykrywalnych błędów, które z definicji są ograniczone. 

 

 

15

4.  Inwestowanie w niezawodność, będzie rosło, dopóki nie przekroczy 

prawdopodobnych kosztów błędów, lub dopóki ktoś nie uprze się, żeby wykonano 
trochę użytecznej pracy. 

 
Prawo Brooka 
 Dołączanie dodatkowego zespołu programistów do spóźnionego projektu 

oprogramowania, jeszcze bardziej go opóźni. 

 
Prawo nauki o komputerach według Goluba 

1. Niewyraźne cele programów stosuje się po to, aby uniknąć kłopotu oszacowania 

odpowiadających im kosztów wytworzenia. 

2.  Niedbale zaprojektowany projekt zabiera trzy razy więcej czasu, niż można by 

oczekiwać, starannie zaplanowany projekt zabiera tylko dwa razy tyle. 

3. Wysiłek konieczny do korygowania procesu wzrastania geometrycznie wraz z 

czasem. 

4. Zespoły pracujące nad projektami nie cierpią tygodniowych sprawozdań z 

poczynionych postępów, ponieważ żywo manifestują one brak jakiegokolwiek 
postepu. 

 
Prawo entomologii cybernetycznej Lubarsky’ego 
 

Zawsze jest jeszcze jedna pluskwa. 

 
Zasada Showa 
 

Stwórz system, który nawet głupiec potrafi obsłużyć, a tylko głupiec będzie chciał się 
nim posługiwać. 

 
 

MASZYNOLOGIA 

 
Zasada IBM Pollyanny 
 

Maszyny powinny pracować; ludzie powinni myśleć. 

 
Prawo przewrotności natury 
 

Nie da się określić z góry, którą stronę chleba posmarować masłem. 

 
Prawo selektywnego przyciągania 
 Każdy przedmiot spada tak, aby spowodować jak największe szkody. 
 

Wniosek Jenninga: 

 Prawdopodobieństwo tego, że chleb upadnie na podłogę stroną posmarowaną masłem, 

jest wprost proporcjonalne do ceny dywanu. 

 

Wniosek Klipsteina: 

 Spadają rzeczy tylko najdelikatniejsze. 
 
Prawo Sprinkle’a 
 

Przedmioty zawsze spadają pod kątem prostym. 

 
Prawo warsztatowe Anthony’ego 
 Każde narzędzie, gdy upadnie, potoczy się w najtrudniej dostępny kąt warsztatu. 
 Uzupełnienie: 
 

Po drodze do owego kąta, upadające narzędzie najpierw uderzy cię w nogę. 

 

 

16

 
Zasada części zamiennych 
 

Łatwość dostępu do małych części, które spadły ze stołu, zmienia się proporcjonalnie 
do ich wielkości – i odwrotnie proporcjonalnie do ich niezbędności do ukończenia 
wykonywanej właśnie pracy. 

 
Prawo Paula 
 Nie 

można spaść z podłogi. 

 
Pierwsze prawo Johnsona 
 

Kiedy zawodzi jakieś urządzenie mechaniczne, to zawsze dzieje się to w możliwie 
najbardziej nieodpowiednim czasie. 

 
Prawo irytacji 
 Jeśli pracując nad jakimś projektem odłożysz narzędzie, bo jesteś pewien, że nie 

będzie ci więcej potrzebne, natychmiast okazuje się niezbędne. 

 
Prawo Watsona 
 Niezawodność urządzeń mechanicznych jest odwrotnie proporcjonalna do liczby i 

ważności osób sprawujących nad nimi kontrolę. 

 
Drugie prawo Wyszkowskiego 
 Wszystko 

będzie działać, jeśli pomajstrujesz przy tym wystarczająco długo. 

 
[ Pierwsze i ostatnie prawo Adamczyka] 
Wszystko przestanie działać, jeśli pomajstrujesz przy tym wystarczająco długo 
 
Prawo Sattingera 
 

Włączone do kontaktu lepiej działa. 

 
Prawo Lowery’ego 
 Jeśli zablokowało się – pchaj na siłę. 
 Jeśli się rozleci, to znaczy, że i tak wymagało wymiany. 
 
Prawo Schmidta 
 Jeśli psujesz coś dostatecznie długo, w końcu ci się uda. 
 
Pierwsze prawo oporu Fudda 
 

Pchnij odpowiednio mocno, a przewróci się. 

 
Prawo siły Anthony’ego 
 

Nie rób nic na siłę; weź większy młotek. 

 
Postulat Hornera 
 Doświadczenie zmienia się proporcjonalnie do zrujnowanego sprzętu. 
 
Aksjomat Cahna 
 

Kiedy wszystko inne zawiedzie, przeczytaj instrukcję. 

 
 

 

 

17

Zasada dotycząca urządzeń wielofunkcyjnych: 
 

Im mniej funkcji dane urządzenie ma wykonać, tym zrobi to lepiej. 

 
Prawo Coopera 
 Wszystkie 

urządzenia są wzmacniaczami. 

 
Prawo Jenkinsona 
 Nie 

będzie działać tak czy inaczej. 

 
Pierwsze prawo Gordona 

Jeśli projekt naukowy w ogóle nie jest wart zrobienia, to nie jest wart zrobienia go 
dobrze. 
 

Prawo Badań naukowych Murphy’ego 

Dostateczna ilość badań potwierdzi twoją teorię. 
 

Prawo Maiera 

Jeśli jakieś fakty nie pasują do teorii, trzeba się ich pozbyć.  
Uzupełnienie: 
1. Im większa teoria, tym lepiej. 
2. Eksperyment można uznać za sukces, jeśli w celu uzyskania zgodności z teorią 

trzeba się pozbyć nie więcej niż 50% uzyskanych pomiarów. 

 
Prawo Williamsa l Hollanda 

Jeśli zebrano dostatecznie dużo danych, wszystko można udowodnić metodami 
statystycznymi. 

 
Teoria Edingtona 

Ilość różnych hipotez stworzonych, aby wyjaśnić jakieś zjawisko biologiczne jest 
odwrotnie proporcjonalna do dostępnej wiedzy. 
 

Prawo Peera 

Rozwiązanie problemu zmienia jego naturę. 

 
Prawo Haryarda 

W najbardziej rygorystycznie kontrolowanych warunkach ciśnienia, temperatury, 
objętości, wilgotności i innych zmiennych, organizm zachowa się dokładnie tak, jak 
będzie miał ochotę. 

 
Czwarte prawo rewizji 

Po ukończeniu pracochłonnej i starannej analizy jakiejś próbki, zawsze dowiesz się, że 
to nie ta próbka i nie ma nic wspólnego z danym problemem. 

 
Prawo Hersha 

Biochemia rozrasta się tak, że wypełnia przestrzeń i czas dostępny na jej ukończenie i 
publikację. 

 
Zasada Dokładności 

Zawsze łatwiej jest pracować nad rozwiązaniem problemu, jeśli zna się odpowiedź. 

 

 

 

18

Prawo Younga 

Wszystkich wielkich odkryć dokonuje się przez pomyłkę. 
Uzupełnienie: 
Im większe fundusze, tym więcej czasu zabiera zrobienie pomyłki. 

 
Prawo dużych problemów Hoare’a 

W każdym dużym problemie znajduje się jakiś mały problem, który usiłuje wydostać 
się na zewnątrz. 
 

Prawo laboratoryjne Fetta 

Nigdy nie kopiuj udanego eksperymentu. 

 
Pierwsze prawo Wyszkowskiego 

Żadnego eksperymentu nie da się odtworzyć. 

 
Czynnik bezowocności 

Żaden eksperyment nigdy nie jest kompletną klapą - zawsze może służyć jako 
przykład negatywny. 

 
Prawo pana Coopera 

Jeśli nie rozumiesz jakiegoś słowa we fragmencie pisma technicznego pomiń je. 
Fragment ten będzie miał dokładnie takie same znaczenie. 
 

Prawo Parkinsona dla badań medycznych 

Udane badanie przyciąga większe dotacje, które uniemożliwiają dalsze badania. 

 
Szóste prawo Parkinsona 

Postęp w naukach zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do liczby publikowanych 
periodyków. 

 
Zasada pełnego obrazu 

Naukowcy są tak pogrążeni w wąskich wycinkach badań, że nie mają pełnego obrazu 
czegokolwiek, włącznie ze swoimi własnymi badaniami. 
Uzupełnienie:  
Dyrektor Badań Naukowych powinien wiedzieć tak mało, jak to tylko możliwe na 
temat szczegółowego tematu badań, którymi zarządza. 

 
Prawo Booke’a 

Zawsze gdy jakiś system jest już kompletnie zdefiniowany, jakiś skończony głupek 
odkrywa coś, co albo obala system, albo rozszerza go poza granice poznania. 

 
Prawo Campbella 

Natura czuje odrazę do bezmyślnych eksperymentów. 

 
Prawo Meskimena 

Nigdy nie ma czasu, żeby zrobić coś dobrze, ale zawsze jest czas, żeby to przerobić. 

 

 

19

 

HIERARCHOLOGIA 
 

Prawo Hellera 

Pierwszym mitem zarządzania jest to, że w ogóle istnieje.  
Wniosek Johnsona: 
Nikt naprawdę nie wie, co się dzieje na jakimkolwiek szczeblu organizacji. 

 
Zasada Petera 

W każdym systemie hierarchicznym pracownik dąży do podciągnięcia się do swego 
poziomu niekompetencji.  
Uzupełnienie: 
1. Każde stanowisko jest zajmowane przez pracownika, który jest niekompetentny do 

wykonywania swoich obowiązków. 

2.  Praca wykonywana jest przez tych pracowników, którzy nie osiągnęli jeszcze 

swojego poziomu niekompetencji. 

 
Inwersja Petera 

Wewnętrzna spójność jest o wiele więcej warta niż efektywne działanie. 

 
Ukryty postulat Petera według Godina 

Każdy pracownik zaczyna na swoim poziomie kompetencji. 

 
Obserwacja Petera 

Super-kompetencja jest jeszcze bardziej niepożądana niż niekompetencja. 

 
Prawo ewolucji Petera 

Kompetencja zawsze zawiera ziarno niekompetencji. 

 
Zasada twórczej niekompetencki Petera 

Sprawiaj wrażenie, że osiągnąłeś już swój poziom niekompetencji. 

 
Twierdzenie Petera 

Niekompetencja plus niekompetencja równa się niekompetencja. 

 
Prawo podstawiania Petera 

Zajmij się kretowiskami, góry same się sobą zajmą. 

 
Prognoza Petera 

Poświęć wystarczająco dużo czasu na utwierdzenie się w jakiejś potrzebie, a potrzeba 
zniknie. 

 
Placebo Petera 

Wrażenie jest zawsze ważniejsze niż działanie. 

 
Prawo Godina 

Powszechność niekompetencji jest wprost proporcjonalna do wysokości szczebla w 
hierarchii. 

 
 

 

 20

Reguła Freemana 

Warunki mogą zmusić niekompetentnego pracownika, żeby stal się kompetentny, 
przynajmniej w wyspecjalizowanej dziedzinie. 

 
Aksjomat Yaila 

W każdym przedsięwzięciu ludzkim praca szuka najniższego szczebla w hierarchii. 

 
Prawo Imhoffa 

Organizacja biurokracji przypomina zbiornik septyczny, w którym bakterie 
beztlenowe rozkładają nieczystości kanalizacyjne - największe kawałki zawsze 
wypływają na wierzch. 

 
Trzecie prawo Parkinsona 

Ekspansja oznacza zawiłość, a zawiłość ulega rozkładowi. 

 
Czwarte prawo Parkinsona 

Liczba osób w jakimkolwiek zespole pracowniczym ma tendencję wzrostową, 
niezależnie od ilości pracy, jaką trzeba wykonać. 

 
Piąte prawo Parkinsona 

Jeśli jest sposób na odłożenie ważnej decyzji, dobra biurokracja, publiczna lub 
prywatna, znajdzie go. 

 
Aksjomat Parkinsona 

1. Urzędnik pragnie pomnażać podwładnych, nie rywali. 
2. Urzędnicy wytwarzają pracę sobie nawzajem. 

 
Żelazne prawo socjologii o Oligarhii 

W każdej zorganizowanej działalności, niezależnie od jej dziedziny, niewielka liczba 
osób zostaje oligarchicznymi przywódcami, a reszta idzie za nimi. 

 
Prawo Oesera 

U osób zajmujących najwyższe stanowiska w jakiejś organizacji istnieje tendencja do 
spędzania całego czasu na zasiadaniu w komitetach i podpisywaniu listów. 

 
Prawo Cornuelle’a: 

Władza ma tendencję do przydzielania pracy tym, którzy najmniej się do niej nadają. 

 
Prawo Zymurgy’ego o pracy ochotniczej 

Ludzie są zawsze chętni do pracy w czasie przeszłym. 

 
Prawo komunikacji 

Nieuchronnym wynikiem ulepszonej i wzmożonej komunikacji pomiędzy różnymi 
szczeblami w hierarchii jest znaczny wzrost nieporozumienia. 

 
Prawo Dowa 

Dla każdej hierarchii prawdziwe jest twierdzenie, że im wyższy szczebel, tym większy 
chaos. 

 
 

 

 

21

Prawo Bunuela 

Przesada jest szkodliwa w każdym przypadku, nawet jeśli chodzi o efektywność. 

 
Sparksa dzięsięć wskazań dla menedżera 

1. Dołóż wszelkich starań, aby mieć ważną minę. 
2. Staraj się, aby widywano cię z ważnymi ludźmi. 
3.  Mów z autorytetem; rozwódź się jednak tylko na temat faktów oczywistych i 

sprawdzonych. 

4.  Nie wdawaj się w dyskusje, lecz jeśli już zostaniesz przyciśnięty do muru, zadaj 

zupełnie oderwane od tematu pytanie. Kiedy twój przeciwnik będzie starał się 
zrozumieć, co jest grane - szybko zmień temat. 

5. Słuchaj uważnie, gdy inni dyskutują nad jakimś problemem. Gdy : tylko usłyszysz 

jakiś banał, wykorzystaj to i zignoruj ich. 

6. Jeśli podwładny zada ci słuszne pytanie, spójrz na niego, jakby postradał zmysły. 

Kiedy opuści wzrok, zadaj mu to samo pytanie tylko sparafrazowane. 

7.  Obejmij wysokie stanowisko, ale trzymaj się z dala od widoku publicznego. 
8.  Poza swoim biurem chodź szybkim krokiem - ograniczy to do minimum pytania 

od podwładnych i zwierzchników. 

9.  Drzwi do biura miej zawsze zamknięte. To stawia gości w defensywie i sprawia 

wrażenie, że zawsze masz ważną konferencję. 

10. Wszystkie polecenia wydawaj ustnie. Nie zapisuj nigdy niczego, co mogłoby być 

dowodem twojej niekompetencji. 

 
Prawdy o zarządzaniu 

1. Pomyśl, zanim coś zrobisz; to nie twoje pieniądze. 
2.  Cale dobre zarządzanie jest wyrazem jednej wielkiej idei. 
3.  Żaden pracownik na kierowniczym stanowisku, nie zadaje sobie trudu, aby 

udowodnić, że nie miał racji. 

4. Jeśli do usprawiedliwienia Jakiegoś działania potrzebne są wyrafinowane 

obliczenia, nie rób tego. 

 
Pierwsze prawo Jaya o kierownictwie 

Zmiana to podstawa kierowania, a dokonywanie zmian przed innymi - to kreatywność. 

 
Dylemat pracownika 

1. Niezależnie od tego ile zrobisz, zawsze zrobisz za mało. 
2.  To czego nie zrobisz, jest zawsze ważniejsze od tego, co zrobiłeś. 

 
Maksyma Matcha 

Głupiec na wysokim stanowisku jest jak człowiek na szczycie wysokiej góry; 
wszystko wydaje mu się małe i on wszystkim wydaje się mały. 

 
Żelazne prawo dystrybucji 

Ci, którzy mają, dostają. 

 
Prawo H.L. Menckena 

Ci, którzy potrafią - robią. Ci, którzy nie potrafią - uczą.  
Rozwinięcie Maruna:  
Ci, którzy nie potrafią uczyć -zarządzają. 

 

 

 22

Aksjomat wojskowy 

Każdy rozkaz, który może zostać źle zrozumiany, zostanie źle zrozumiany. 

 
Prawo jonesa 

Człowiek, który potrafi się uśmiechać, kiedy wszystko bierze w łeb, na pewno 
pomyślał właśnie o kimś, na kogo może zwalić winę. 

 
Pierwsze prawo socjoekonomii 

W systemie hierarchicznym, stawka wynagrodzenia za wykonanie zadania wzrasta 
odwrotnie proporcjonalnie do przykrości i trudności zadania. 

 
Lament Harisa 

Wszyscy dobrzy są już zajęci. 

 
Prawo Putta 

Technika zdominowana jest przez dwa typy ludzi. Tych, którzy rozumieją, czym nie 
kierują. Tych, którzy kierują tym, czego nie rozumieją. 

 

 
KOMITETOLOGIA 
 

Prawo Olda i Kahna 

Efektywność posiedzenia komisji jest odwrotnie proporcjonalna do ilości uczestników 
i czasu poświęconego na naradę. 

 
Prawo Shanahana 

Czas trwania posiedzenia wzrasta do kwadratu liczby osób na nim obecnych. 

 
Prawo trywialności 

Ilość czasu przeznaczona porządkiem dziennym danej sprawie jest odwrotnie 
proporcjonalna do sumy, jaka wchodzi w grę. 

 
Prawo posiedzeniodynamiki Issawiego 

1.  Comitas comitatum, omnia comites. 
2.  Im mniej podoba ci się zasiadanie w komitetach, tym większe 

prawdopodobieństwo, że będziesz zmuszony w nich zasiadać. 

 
Prawo Hendricksona 

Jeśli jakiś problem jest przyczyną wielu posiedzeń, to w końcu posiedzenia stają się 
ważniejsze niż ten problem. 

 
Zasada Lorda Falklanda 

Kiedy nie ma potrzeby podejmowania decyzji, jest potrzeba nie podejmowania 
decyzji. 

 
Prawo Fairfaxa 

Wszelkie fakty, które włączone do dyskusji przynoszą oczekiwany rezultat, są faktami 
dla tejże dyskusji. 

 
 

 

 23

 
Reguła McHaughtona 

Każda teza w systemie biurokratycznym, którą warto wypowiedzieć, musi być 
możliwa do wyrażenia prostym zdaniem oznajmującym, które w oczywisty sposób 
jest prawdziwe, gdy tylko zostało wypowiedziane. 

 
Prawo Trumana 

Jeśli nie możesz kogoś przekonać, wpraw go w zakłopotanie. 

 
Pierwsze prawo dyskusji 

Nigdy nie dyskutuj z głupcem -ludzie mogą nie widzieć różnicy. 

 
Prawa odkładania spraw na potem 

Odkładanie spraw na później: 
1. Skraca pracę i kogo innego obarcza odpowiedzialnością za jej zakończenie (tego, 

kto ustalił nieprzekraczalny termin). 

2.  Redukuje niepokój poprzez zmniejszenie oczekiwań co do rezultatów 

przedsięwzięcia, z wielkich, możliwych do osiągnięcia w ogóle, do małych, 
możliwych do osiągnięcia w danych okolicznościach. 

3.  W oczach innych i w swoich własnych zyskuje się uznanie ponieważ z reguły 

zakłada się, że ważność pracy usprawiedliwia stres. 

4. Można też uniknąć przeszkód w postaci przydziału innych obowiązków chodzi 

bowiem o to, aby najbardziej zestresowany pracownik mógł się skoncentrować na 
jednej rzeczy. 

5. Odkładanie spraw na później zapobiega nudzie - nigdy nie czujesz, że nie ma nic 

ważnego do zrobienia. 

6. Może wyeliminować pracę, jeśli zapotrzebowanie na nią minie, zanim została 

wykonana. 

 
Zasada porządku Swipple’a 

Ten, kto krzyczy, ma głos. 

 
Reguła Rayburna 

Jeśli chcesz robić postępy, idź naprzód. 

 
Prawa Borena 

1.  Kiedy masz wątpliwości, mów niewyraźnie. 
2.  Kiedy masz kłopoty, wyślij delegata. 
3. Jeśli jesteś odpowiedzialny, zastanów się. 

 
Zasada procedury parlamentarnej Parkera 

Dobry plan dzisiaj jest lepszy, niż doskonały plan jutro. 

 

 24

KSIĘGOWOŚCIOLOGIA 
 

Sofizmat Frothinghama 

Czas to pieniądz. 

 
Prawo Crane’a 

Nie ma czegoś takiego jak bezpłatny obiad. 

 
Pierwsze prawo Parkinsona 

Praca rozrasta się, aby wypełnić czas na jej wykonanie; rzecz, która ma być wykonana 
puchnie w swej ważności i złożoności wprost proporcjonalnie do czasu, jaki ma być 
potrzebny na jej wykonanie. 

 
Drugie prawo Parkinsona 

Wydatki rosną w miarę dochodów. 

 
Prawo zwłoki Parkinsona 

Zwłoka jest najgorszą formą odmowy. 

 
Prawo Wikera 

Rząd rozrasta się, aby zaabsorbować dochód państwowy, a potem dochody innych. 

 
Pierwsze prawo rzeczywistości Tuccillego 

Przemysł zawsze rozwija się po to, aby wypełnić gospodarczą próżnię. 

 
Zasada Westheimera 

Aby określić ilość czasu potrzebną na wykonanie jakiegoś zadania, musisz: określić 
ile czasu według ciebie potrzeba na to zadanie, pomnożyć go przez dwa i zmienić 
jednostkę na najbliższą największą. W ten sposób wyasygnujesz dwa dni na zadanie, 
wymagające godziny. 

 
Prawo Greshama 

Z nieważnymi sprawami od razu dajemy sobie radę; ważne sprawy nigdy nie są 
rozwiązywane. 

 
Prawo programowania Gray’a 

n + l trywialnych zadań powinno być wykonanych w tym samym czasie, co n 
normalnych. 

 
Obaleni prawa Gray’a przez Logga 

n + l trywialnych zadań zabiera dwa razy tyle czasu co n trywialnych zadań. 

 
Zasada projektowania 90/90 

Pierwsze 90% zadania zabiera 10% czasu, a ostatnie 10% zabiera 90%. 

 
Pierwsze prawo Weinberga 

Postęp dokonuje się w co drugi piątek. 

 
 
 

 

 25

Zasada uporządkowania 

Artykuły potrzebne do wczorajszego eksperymentu trzeba zamówić nie później niż 
jutro w południe. 

 
Prawo Cheopsa 

Nic nigdy nie zostało zbudowane według planu i w granicach budżetu. 

 
Rozszerzona zasada Epsteina - Heisenberga 

Na orbicie R&D tylko dwa z trzech istniejących parametrów mogą być zdefiniowane 
jednocześnie. Parametrami tymi są: zadanie, czas i zasoby. 
1. Jeśli wiadomo, na czym polega zadanie i istnieje jakiś limit czasowy przeznaczony 

na jego wykonanie, nie wiadomo wtedy jakie będą koszta. 

2. Jeśli jasno zdefiniowano czas i zasoby, nie można określić, jaką część zadania 

R&D zostanie wykonana. 

3. Jeśli masz jasno określony cel R&D oraz określoną ilość pieniędzy, jaka według 

obliczeń potrzebna będzie na wykonanie zadania, nie możesz przewidzieć czy i 
kiedy cel zostanie osiągnięty. Jeśli ktoś ma wystarczająco dużo szczęścia i potrafi 
dokładnie zdefiniować wszystkie trzy parametry, wtedy to, czym się zajmuje nie 
mieści się w granicach R&D. 

 
Prawo Pareto’a (prawo 20/80) 

20% klientów odpowiada 80% obrotów. 
20% komponentów wyjaśnia 80% kosztów, eto. 

 
Zasada O’Briena (teoria 357.73 $) 

Rewidenci księgowi nie przyjmują żadnych zestawień wydatków, których suma da się 
podzielić przez 5 lub 10. 

 
Obserwacja Issawiego na temat zużycia papieru 

Każdy system ma własny sposób zużywania ogromnych ilości papieru: 
w społeczeństwach socjalistycznych - przez wypełnianie ogromnych formularzy w 
czterech kopiach, w społeczeństwach kapitalistycznych - przez wieszanie wielkich 
plakatów i pakowanie każdego artykułu w cztery warstwy kartonu. 

 
Browna prawo sukcesu w interesach 

Papierkowa robota naszego klienta przynosi korzyści. Nasza własna papierkowa 
robota przynosi straty. 

 
Towarzyszący wniosek Johna 

Aby otrzymać pożyczkę, najpierw musisz udowodnić, że jej nie potrzebujesz. 

 
Pierwsze prawo O’Briena 

W pewnym momencie istnienia dosłownie każdej organizacji wyczerpuje się jej 
zdolność do odnoszenia sukcesu. 

 
Prawo instytucji 

Bogactwo wystroju drzwi frontowych biura zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do 
wypłacalności firmy. 

 
 

 

 26

Prawo Paulga 

W Ameryce nie chodzi o to ile co kosztuje, ale o to, ile można zaoszczędzić. 

 
Prawo Juhaniego 

Każdy kompromis jest kosztowniejszy niż jakakolwiek propozycja kompromisu. 

 
 
EKSPERTOLOGIA 
 

Złota zasada nauki i sztuki 

Ten, kto ma złoto ustanawia zasady. 

 
Prawo Gummidge’a 

Jakość ekspertyzy zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do liczby zdań zrozumiałych 
dla ogółu. 

 
Prawo Dunne’a 

Za retoryką kryje się dwuznaczność. 

 
Prawo Maleka 

Najprostsze myśli formułowane są w najbardziej skomplikowany sposób. 

 
Nakaz Allisona 

Najprostszym sposobem sprawdzenia, czy jest się ekspertem w danej dziedzinie jest 
zdolność wygrywania pieniędzy w serii zakładów co do przyszłości tej dziedziny. 

 
Prawo Weinberga 

Ekspert jest to człowiek, który unika małych błędów w drodze do wielkiego fiaska. 

 
Prawo Pottera 

Natężenie krytyki jest odwrotnie proporcjonalne do rzeczywistej wartości przedmiotu. 

 
Prawo Rossa 

Nigdy nie definiuj znaczenia wypowiedzi z góry. 

 
Zasada wychodzenia z krytycznej sytuacji 

Zawsze zostaw sobie miejsce na wyjaśnienia w przypadku, gdyby się nie sprawdziło. 

 
Prawo idei rewolucyjnych Clarke’a 

Każda idea rewolucyjna - w Nauce, Polityce, Sztuce i Czymkolwiek Innym - 
wywołuje 3 etapy reakcji. Można je podsumować trzema frazami: 
1. To niemożliwe - nie będę marnował czasu. 
2. To możliwe, ale nie warte zachodu. 
3. Mówiłem przez cały czas, że to był dobry pomysł. 

 
Pierwsze prawo Clarke’a 

Jeśli wybitny, ale starszy wiekiem uczony twierdzi, że coś jest możliwe, prawie na 
pewno ma rację. Kiedy twierdzi, że coś jest niemożliwe, bardzo prawdopodobne jest, 
że się myli. 

 

 

 27

Drugie prawo Clarke’a 

Jedynym sposobem na to, by odkryć granice możliwości, jest wyjście poza nie, do 
niemożliwości. 

 
Zasada wielkości 

Gdy ktoś, kogo wielce podziwiasz i szanujesz, zdaje się być pogrążony w głębokich 
myślach, prawdopodobnie myśli o obiedzie. 

 
Trzecie prawo Clarke’a 

Każda dostatecznie zaawansowana technologia niczym nie różni się od magii. 

 
Prawo wyższości 

Pierwszy przykład nadrzędnej zasady jest zawsze gorszy od rozwiniętego przykładu 
niższej zasady, 

 
Prawo Blaawua 

Ugruntowana technologia utrzymuje się pomimo nowej technologii. 

 
Prawo Cohena 

Liczy się tylko to, jaki tytuł zdobędziesz, naciągając fakty; same fakty nie mają 
znaczenia. 

 
Prawo Fitza i Gibbona 

Im więcej kucharzy, tym gorszy obiad. 

 
Wyróżnienie Bartha 

Są dwa gatunki ludzi: ci, którzy dzielą ludzi na dwa gatunki i ci, którzy tego nie robią. 

 
Prawo Runamoka 

Są cztery gatunki ludzi: tacy, którzy siedzą cicho i nic nie robią, tacy, którzy mówią, 

żeby siedzieć cicho i nic nie robią, tacy, którzy coś robią i tacy, którzy mówią o robieniu. 
 
Ósme prawo Lewego 

Najwięksi geniusze nie potrafią uniknąć zaabsorbowania drobiazgami. 

 
Dziewiąte prawo Lewego 

Tylko Bóg może dokonywać przypadkowego wyboru. 

 
Prawo Segala 

Człowiek z jednym zegarkiem wie, która jest godzina. Człowiek z dwoma, nigdy nie 
jest pewien. 

 
Prawo Millera 

Nie stwierdzisz, jak głęboka jest kałuża, dopóki do niej nie wdepniesz. 

 
Szóste prawo Kamina 

Próbując przewidzieć działania jakiegoś polityka na polu gospodarczym, nie daj się 
zwieść jego słowom; patrz, co robi. 

 

 

 28

Prawo Weilera 

Nic nie jest niemożliwe dla kogoś, kto nie musi tego robić sam. 

 
Zasada procentów LaCombe’a 

Zakres opłacalności czegoś wynosi albo 15-25%, albo 80-90%.  
Wniosek Dudenhoefera:  
Wynik 50% wystarczy dla zakresu 40-60. 

Drugie prawo Weinberga 

Gdyby budowniczowie wznosili budynki w taki sam sposób, jak programiści piszą 
programy, to pierwszy dzięcioł, jaki by się pojawił, zniszczyłby cywilizację. 

 
 
 

HUMANOLOGIA 
 

Pierwsze prawo socjo-genetyki 

Celibat nie jest dziedziczny, 

 
Reguły Beifelda 

Prawdopodobieństwo, że miody mężczyzna spotka pociągającą dziewczynę wzrasta 
gwałtownie kiedy jest on już w towarzystwie (l) dziewczyny, (2) żony, (3) przy-
stojniejszego i bogatszego kolegi. 

 
Czwarte prawo Farbera 

Potrzeba matką dziwnych towarzyszy w łóżku. 

 
Drugie prawo Hartleya 

Nigdy nie śpij z większym od siebie wariatem. 

 
Prawo Beckhapa 

Uroda razy rozum równa się stała. 

 
Postulaty Pardo 

1.  Wszystko, co dobre w życiu, jest nielegalne, albo tuczące. 
2. W życiu są tylko trzy wierne rzeczy: pieniądze, pies i stara kobieta. 
3. Nie ważne, czy jesteś bogaty, czy nie, o ile możesz żyć wygodnie i mieć wszystko, 

czego chcesz. 

 
Prawo Parkera 

Piękno jest powierzchowne, ale brzydota przenika aż do kości. 

 
Prawo kapitana Penny’ego 

Czasami uda ci się okpić niektórych ludzi, niektórych uda ci się okpić zawsze, ale nie 
uda ci się okpić MAMY. 

 
Prawo konserwacji zła Issawiego 

Całkowita ilość zła w każdym systemie pozostaje stała. Stąd, każdej redukcji - np. 
ubóstwa lub bezrobocia - towarzyszy wzrost, np. przestępczości lub zanieczyszczenia 
powietrza. 

 

 

 29

Prawo Katza 

Ludzie i narody będą działać racjonalnie, kiedy wyczerpią wszystkie inne możliwości. 

 
Prawo oświadczeń politycznych Parkera 

Prawdziwość jakiegokolwiek oświadczenia nie ma nic wspólnego z jego 

wiarygodnością i odwrotnie. 
 
Aksjomat pana Cole’a 

Suma inteligencji na planecie jest stała; liczba ludności - rośnie. 

 
Steela plagiat czyjejś filozofii 

Każdy powinien coś sądzić: ja sądzę, że wypiję jeszcze jednego drinka. 

 
Trzecie prawo Lewewgo 

Ta część społeczeństwa, z którą najbardziej sympatyzujesz jako liberał, nieuchronnie 
okaże się być jedną z najbardziej ograniczonych i sfanatyzowanych części 
społeczeństwa. 

 
Poprawka Kelly’ego 

Fajni faceci i niefajnie kończą. 

 
Stała Kenedy’ego 

Nie wściekaj się - zrewanżuj się. 

 
Motto Canada Bill Jonesa 

Niemoralne jest pozostawienie pieniędzy frajerom.  
Uzupełnienie; 
Smith&Wesson bije cztery asy. 

 
Motto Jonesa 

Przyjaciele przychodzą i odchodzą; wrogowie gromadzą się. 

 
Kodycyl McClaughry'ego do motta Jonesa 

Chcesz mieć wroga, zrób komuś przysługę. 

 
Prawo Vique'a: 

Człowiek bez religii jest jak ryba bez roweru. 

 
Piąta zasada 

Traktujesz siebie zbyt poważnie. 

 

 30

METAPRAWA 
 

Metaprawo nędzników 

Wszystkich praw, dobrych i złych, trzeba słuchać co do litery. 

 
Postulat Peratga: 

Liczba racjonalnych hipotez, które mogą wyjaśnić jakieś zjawisko jest nieskończona. 

 
Metaprawo Ully 

Wszystkie prawa są udawaniem rzeczywistości. 

 
Ostateczna zasada 

Z definicji, kiedy badasz nieznane, nie wiesz, co odkryjesz. 

 
Metaprawo Coopera 

Zwiększenie ilości nowych praw powoduje zwiększenie ilości nowych sposobów ich 
ominięcia. 

 
 

PRAWA – COLE’A 
 

Prawo Cole’a 

Cienko poszatkowana kapusta. 

 
Obserwcja Wallace’a 

Wszystko jest w stanie całkowitego rozczochrania. 

 
Pierwsze prawo Hartley’a 

Możesz przyprowadzić konia do wody, ale dopiero jeśli przekonasz go, aby popływał 
na plecach - coś osiągnąłeś. 

 
Prawo Weayera 

Jeśli kilku reporterów jedzie jedną taksówką, ten, który siedzi z przodu płaci za 
wszystkich.  
Wniosek Doley'a: 
Niezależnie od tego ilu reporterów jest w taksówce i niezależnie od tego, kto płaci, 
każdy wpisuje pełną kwotę na swój rachunek. 

 
Drugie prawo Johnsona 

Jeśli w ciągu kilku miesięcy odbywają się tylko trzy ważne wydarzenia towarzyskie, 
wszystkie przypadną na jeden wieczór. 

 
Prawo Matscha 

Lepiej mieć koszmarny koniec, niż koszmary bez końca. 

 
Postulat Jacquina na temat demokratycznego rządu 

Życie, wolność, ani własność żadnego człowieka nie są bezpieczne gdy obraduje ciało 
ustawodawcze. 

 
 

 

 

31

Obserwacja Fowlera 

Jedyną niedoskonałą rzeczą w naturze jest rasa ludzka. 

 
Prawo innowacji Termana 

Jeśli chcesz, aby drużyna trójboju lekkoatletycznego wygrała skok wzwyż, znajdź 
jedną osobę, która potrafi skoczyć 7 stóp, a nie 7 osób, które potrafią skoczyć l stopę. 

 
Paradoks Trischmana 

Fajka daje mędrcowi czas do namysłu; głupcowi coś, co może wetknąć w usta. 

 
Komentarz Churchilla o człowieku 

Człowiek czasami potyka się o prawdę, ale w większości przypadków podnosi się i 
idzie dalej. 

 
Prawo Haldane’a 

Wszechświat jest nie tylko dziwniejszy niż sobie wyobrażamy, jest dziwniejszy niż 
sobie możemy wyobrazić. 

 
Prawo Kerr-Martina 

1. Zajmując się swoimi własnymi problemami, ludzie są ekstremalnymi 

konserwatystami. 

2. Zajmując się problemami innych ludzi, są ekstremalnymi liberałami, 

 
Prawo obserwacji 

Nic z bliska nie wygląda tak dobrze jak z daleka. Albo - nic nie wygląda tak dobrze z 
daleka jak z bliska. 

 
Aksjomat Aquinasa 

Co uchodzi bogom, nie uchodzi krowom. 

 
Mało znane siódme prawo Newtona 

Bezpieczniej jest mieć ptaka w ręku niż nad głową. 

 
Twierdzenie White’a 

Im szybciej i im dokładniej przekażesz złe wiadomości, tym lepiej. 

 
 
Prawo Bucy’ego 

Rozsądny człowiek nic nigdy nie realizuje. 
 
 
 

 
 
 
 
 
 

 

 32

 
 
 
 

ARTHUR BLOOCH 

 
 
 

Prawa 

Murphy’ego 

 

i dalsze powody, dla których sprawy idą źle. 

 

KSIĘGA DRUGA 

Tłumaczył: Jerzy Łoziński 

 

 33

SPIS TEŚCI 

 
 

Przedmowa 

 

Wstęp 

 

Wyższa murphologia 

 

Murphologia stosowana 

 

Teoria hierarchii i komisjologii 

 

Murphologia biur i warsztatów 

 

 Murphologia badawcza 

 

Murphologia polityki i ekonomii 

 

Murphologia ekspertyz i ekspertów 

 

Systematyka  

 

Akademiologia  

 

Murphologia medyczna 

 

Murphologia sportu 

 

Szosomurphologia  

 

Murphologia konsumpcji i sprzedaży 

 

Murphologia gospodarstwa domowego 

 

Socjomurphologia (murphologia stosunków międzyludzkich) 

 

Metaprawa  

 

 34

Gdybym tak zgodnie z życzeniem Fortuny  

Dzielnie po tęczy zsunął się skłonie,  

Murphy tam czekałby na mnie czupumy,  

By rzec: „Łakocie po drugiej stronie". 

 

Bert Whitney, łaskawy czytelnik 

 

 

PRZEDMOWA 
 

Łaskawi czytelnicy 
Po2ycja ta stanowi hołd wszystkim tym, którzy odpowiedzieli na moją prośbę, aby 

pierwszą księgę Praw Murphy'ego wzbogacić nowymi prawami. Od czasu publikacji tamtej 
księgi zostałem stałem  l i t e r a l n i e  wręcz zarzucony przenikliwymi obserwacjami 
dotyczącymi rzeczywistego świata (tzn. tego, w którym żyją ludzie). 

Problem, z którym przyszło mi się zmierzyć, antycypował już jeden z czytelników z Ann 

Abór, który znienacka zadzwonił do mnie, aby zaproponować prawo Digiovanniego: „Liczba 
praw będzie nieprzerwanie rosnąć do chwili, gdy w pełni wszelką dostępną przestrzeń 
publikacyjną”. 

Kolejna zapowiedź przybrała postać: „Leo Rogersa zachęta do tomu drugiego: Gdzie 

dobry zamiar, tam dobry też nadmiar". 

Zobaczycie, że książka ta jest bardziej róźnorodna niż jakikolwiek     

z opublikowanych dotąd podobnych kompendiów. Tylko niewielka jej 

część powstała za sprawą autora tych słów, jako że lwia i — co tu 

dużo mówić — lepsza część prezentowanych praw pochodzi od 

normalnych ludzi, takich jak wy, tylko że mniej wrażliwych, którzy 

czytając księgę pierwszą, bardzo przejęli się piątą (i jedyną) regułą: 

„Traktujesz siebie zbyt serio". 

 

Berkeley,  

Kalifornia styczeń 1980 

Arthur Bloch 

 

 35

 

Wstęp 

 
W październiku roku 1977, kiedy ukazała się pierwsza nasza pozycja Prawa Murphy'ego 

i inne powody, dla których sprawy idą źle, niczego się nie spodziewającej publiczności został 
zaprezentowany w pełni rozwinięty, chociaż wcześniej nie ucieleśniony drukiem korpus teorii 
zwanej murphologią. Od tego momentu ujawniły się setki domorosłych murphologów z 
zapałem wspierających zasadnicze tezy i dorzucających swoje dwa grosze, ale o prawdziwym 
miejscu murphologii w dziejach nurtów filozoficznych najlepiej zaświadczyło 
natychmiastowe pojawienie się zapalczywych dysydentów, zajadłych rywali i 
zadomowionych w wielkim świecie prześmiewców. 

Niewielu było tych, którzy wystąpili przeciw prawu Murphy'ego z tej racji, iż przeczy 

ono uświęconej przez czas wierze w znakomitość myślenia pozytywnego. W moim odczuciu 
wszelkie próby identyfikowania prawa Murphy'ego z pesymizmem i negatywizmem jest w 
najlepszym razie krótkowzroczne, a w najgorszym (i najprawdopodobniejszym) — wyrazem 
głębokiego niezrozumienia. 

Po pierwsze, jeśli chce się zrozumieć nas, murphologów, nie można szukać naszej 

pozycji na skali optymizm-pesymizm. Na przekór pierwszemu wrażeniu prawa nie skłaniają 
się ku żadnemu z tych stanowisk. Klucz do filozoficznego sedna ich przesłania kryje się w 
pojęciu rzeczy „idących źle", albowiem z owej werbalnej konstrukcji nie należy wnosić, iż 
„źle" czy „dobrze" to jakieś istności obiektywne, a nie subiektywne. 

Zawiły charakter stanowiska murphologicznego najlepiej wyraził się w tezie 

kardynalnej zwanej też paradoksem optymizmu: 

 

Optymista sądzi, że żyjemy w najlepszym z możliwych światów. Pesymista obawia się, że to 

prawda. 

 
W pierwszej księdze, ulegle poddając się panującej terminologii, jeden z rozdziałów 

nazwałem „Murphologią stosowaną", szybko jednak doszedłem do wniosku, że to nazwa dość 
myląca i moją intencję lepiej wyrażają takie określenia jak „Murphologią życia codziennego" 
czy — jeśli ktoś woli — „Murphologią sytuacyjna". Chociaż w pierwszej chwili różnica może 
wydawać się nieistotna, to jednak wyrasta z głębokiego przeświadczenia, że prawa 
Murphy'ego z samej swej natury nie mają i nie mogą mieć żadnych praktycznych zastosowań. 
Znaczy to, iż jeśli ktoś stara się je wykorzystać, to opierając się na tym, jak dotąd 
funkcjonowały, przestają funkcjonować. 

Niepodobna na to przytoczyć jakikolwiek ścisły dowód. Wydaje się, że jeśli kolejka, w 

której stoicie, posuwa się na pozór wolno, to można przenieść się do innej, aby wykazać, że 
wraz z tym manewrem kolejna, do której teraz należycie, dostrzegalnie zwalnia swoje tempo. 
Podobnie można zabrać się do mycia samochodu z jawną intencją spowodowania deszczu. 
Niestety sam fakt, iż poczynania takie podejmujecie w celach eksperymentalnych, a nie z racji 
szczerego, bezpretensjonalnego zamiaru osiągnięcia określonego efektu, sprawia, iż w 
dostatecznie już zawiłą maszynerię murphologiczną wpychacie blokujący ją kij. 

Jerry Silverman, doświadczony murpholog z Berkeley, który dawno już uchwycił istotę 

całej sprawy, bardzo zwięźle zamknął to w swoim paradoksie: 

 
Jeśli prawo Murphy'ego może pójść źle, to z pewnością pójdzie. 
 

 

 36

Aby umiejscowić murphologię w szerszym kontekście społecznym, dobrze jest 

zauważyć, że większość praw należy do jednej z dwóch grup: a) prawa administracji, biznesu 
i innych konspiracyjnych ludzkich grup lub b) prawa przyrody. 

Przedstawiane tutaj prawa fundamentalnie różnią się od oficjalnych ustanowień, 

prawnych regulacji i innych „ludzkich praw" tym przede wszystkim, iż nikt (z wyjątkiem 
autora niniejszych słów) nie może w żaden sposób skorzystać na ogłoszeniu praw tego typu. 
Nasze prawa bardziej pod tym względem pokrewne są prawom przyrody, do których 
formułowania aspirują zwyczajowo dwunożne istoty używające narzędzi, poszukujące 
zasobów i ostrzące siekiery. Prawa te są wyrazem klęski metody naukowej, jeśli chodzi o 
wyjaśnienie świata ludzkiego doświadczenia. 

Jak już wspomnieliśmy, główna różnica między prawami murphologii a prawami 

„rzetelnych" nauk (tzn. takich, które pozwalają zarobić) polega na względnej stosowalności 
tych ostatnich, co nazywa się także ich zdolnością prognostyczną. Otóż w przypadku 
Murphy'egó zdolność owa równa jest zeru. 

Prawa przyrody, czy jak się je czasami nazywa prawa naturalne, które rządzą fizycznymi 

przyczynami i wywołują zjawiska, z pożytkiem przewidują efekty fizycznych interakcji i 
dlatego cieszą się w społeczeństwie powszechnym uznaniem. Prawa nienaturalne, których 
najogólniejszą formułę podaje prawo Murphy'ego, traktują o intencjach i zamiarach, a zatem 
czynnikach, które nie mają natury fizycznej. Jeśli więc pytać o społeczną wartość tych praw, 
to nie ma co się zastanawiać nad ich ścisłością prognostyczną. Gdzie zatem się zwrócić, skoro 
zawodzą przewidywania, jeśli nie do wspomnień. „Nauka ścisła to retrospekcja" — 
przypomina nam reguła Fagina. 

Czy dokucza nam żal (z powodu tego, czego nie zrobiliśmy), czy męczą nas wyrzuty 

sumienia (z powodu tego, co zrobiliśmy), za każdym razem, gdy sprawy zaczynają iść źle, 
powitamy to z uśmiechem, uśmiech bowiem jest ważniejszy od spraw. I już samo to 
wystarczyłoby, abyśmy mieli za co być 'wdzięczni Murphy'emu. 

Na koniec — aby zapobiec temu, iż odtąd, czy sprawy toczą się dobrze, „świetnie" czy 

źle, „fatalnie", my trwać będziemy w spokojnej pewności siebie — pozwolę sobie poddać wam 
pod rozwagę metaprawo: 

 
Prawo końcowe 

 

Jeśli pewne sprawy, które powinny były pójść źle, 

potoczyły się dobrze, to ostatecznie okaże się, iż byłoby 
znacznie lepiej, gdyby potoczyły się źle. 

 

 37

WYŻSZA MURPHOLOGIA 
 

Prawo Murphy'ego 
Jeśli coś może pójść źle, to z pewnością pójdzie. 
 
Schnatterly'ego synteza wątków ubocznych 
Jeśli coś nie może pójść źle, to z pewnością pójdzie. 

 
Paradoks Silvermana

 

Jeśli prawo Murphy'ego może pójść źle, to z pewnością pójdzie. 
 
Uogólnienie prawa Murphy'ego 
Jeśli ciąg wydarzeń może potoczyć się niedobrze, to stanie się to w najgorszy z możliwych 
sposobów. 
 
Uzupełnienie Famsdicka do uszczegółowienia piątego 
Gdy rzeczy ze złych zrobiły się okropne, cykl zaczyna się od początku. 
 
Gattusa uogólnienie prawa Murphy'ego 
Nic nie jest tak złe, aby nie mogło się pogorszyć. 
 
Prawo Lyncha 
Kiedy robi się ciężko, wszyscy znikają. 
 
Prawo Evansa i Bjorna 
Cokolwiek pójdzie źle, zawsze jest ktoś, kto przewidział to. 
 
Zasada Benedicta 
Natura zawsze bierze stronę ukrytych braków. 
 
Prawo odsłaniania 
Ukryte braki nigdy nie pozostają takie do końca. 
 
Prawa Langsama 
1. Wszystko zależy. 
2. Nic nie trwa wiecznie. 
3. Wszystko się kiedyś przytrafia. 
 
Prawo Hellrunga 
Jeśli poczekasz, przejdzie.  
 
Uzupełnienie Shavelsona 
...narobiwszy szkody.  
 
Dodatek Grelba 
Jeśli naprawdę było niemiłe, to wróci. 
 
Prawo Flugga 
Kiedy chcesz zastukać w niemalowane drewno, okazuje się, że świat składa się wyłącznie z 
aluminium i winylu. 

 

 38

 
 

Grossmana błędny cytat z H.L. Menckena 
Złożone problemy mają proste i łatwe do zrozumienia złe rozwiązania. 
 
Zasada Duchanne'a 
Sposobność zawsze puka do drzwi w najmniej odpowiedniej chwili. 
 
Imbesiego prawo zachowania brudu 
Aby jedno mogło stać się czyste, inne musi się zabrudzić.  
Uogólnienie Freemana 
Można wszystko zabrudzić, niczego nie czyszcząc. 
 
Pierwszy postulat izomurphizmu 
Rzeczy, którym nic nie dorównuje, są równe samym sobie. 
 
Prawo Booba 
Rzecz szukaną znajdujesz zawsze na ostatku. 
 
Prawo poszukiwań 
Miejsce, gdzie przede wszystkim należałoby poszukać, jest ostatnim, o którym byś pomyślał. 
 
Definicja Fergusona 
Kryzys to sytuacja, gdy nie możesz powiedzieć: „Dobra, dajmy sobie z tym spokój". 
 
Prawo Maryanna 
Zawsze możesz znaleźć to, czego nie szukasz. 
 
Reguła Rune'a 
Nie przejmuj się, gdzie jesteś, a nie zginiesz. 
 
Zasada niestosowalności 
Mycie auta w celu wywołania deszczu nie skutkuje. 
 
Coita-Murphy'ego formuła potęgi myślenia negatywnego 
Optymisty nie sposób mile zaskoczyć. 
 
Memento Murphy'ego 
Gorsze jest wrogiem złego. 
 
Teza kardynalna 

Optymista sądzi, że żyjemy w najlepszym  możliwych światów. Pesymista obawia się, że to 
prawda. 
 
Prawo Neasera 

Można się zabezpieczyć przed awariami, ale nie przed durniami. 

 

 39

MURPHOLOGIA STOSOWANA 
 

Drazena prawo reperacji 
Czas potrzebny na naprawienie sytuacji jest odwrotnie proporcjonalny do czasu potrzebnego 
na zepsucie.  
 
Przykład l 
Dłużej skleja się wazę, niż się ją tłucze.  
 
Przykład 2  
Dłużej się traci x kilogramów, niż zyskuje. 
 
Prawo cukierni 
Ciastko, z którego nie spuszczasz oka od chwili wejścia do cukierni, kupi osoba przed tobą. 
 
Obserwacja Ettorego 
Inne kolejki posuwają się szybciej. 
 
0'Briena komentarz do obserwacji Ettorego 
Jeśli zmienisz kolejkę, dawna zacznie się posuwać szybciej niż obecna.  
 
Uzupełnienie Kentona 
Jeśli spróbujesz wrócić, z obu kolejek zaczną na ciebie krzyczeć, że wszystko psujesz. 
 
Zasada ogonka 
Im dłużej stoisz w kolejce, tym większe prawdopodobieństwo, że jest niewłaściwa.  
 
Reguła Flugga 
Najwolniejsza kasjerka zawsze jest w kolejce ekspresowej. 
 
Prawo Wittena 
Ilekroć obetniesz paznokcie, tylekroć godzinę później bardzo by się przydały. 
 
Prawa wielebnego Chichestera 
1. Jeśli pogoda będzie bardzo zła, to w kościele zjawi się mało wiernych. 
2. Jeśli pogoda będzie bardzo dobra, to w kościele zjawi się mało wiernych. 
3. Kiedy nie starcza poduszek na krzesła, wierni stawią się w kościele liczniej nad wszelkie 
spodziewanie. 
 
Prawo Hutchisona 
Jeśli sytuacja wymaga niepodzielnej uwagi, to pojawi się wraz z czynnikiem silnie rozprasza-
jącym. 
 
Fullera prawo dziennikarskie 
Im odleglejszy wypadek, tym więcej trzeba zabitych i rannych, aby informacja trafiła na 
pierwsze strony gazet. 
 
Reguły prawdy reporterskiej 
1. Im bliżej jesteś danej sytuacji, tym oczywistsze są przekłamania we wszystkich infor-
macjach prasowych. 

 

 40

2. Im odleglejsza sytuacja, tym bardziej skłonny jesteś wierzyć wszystkim informacjom 
prasowym jej dotyczących. 
 
Prawo epistolografii 
Świeżym myślom najlepiej sprzyja zaklejenie listu. 
 
Jonesa prawo ogrodów zoologicznych i muzeów 
Najbardziej interesujący okaz nie będzie opisany. 
 
Jonesa prawo wydawnicze 
Pewne błędy ujawnią się dopiero po oddaniu książki do druku.  
Uzupełnienie Błocka 
Na pierwszej stronie, na której autor otworzy egzemplarz okazowy, znajdzie się najgorszy 
błąd. 
 
Wallace'a reguły kreślarskie 
1. Nie kreśl tego, co możesz odrysować. 
2. Nie odrysowuj tego, co możesz skopiować. 
3. Nie kopiuj tego, co możesz przedrukować. 
 
Prawa fotografii 
1. Niektóre najlepsze kadry pojawiają się w chwili, gdy skończył się film. 
2. Inne najlepsze kadry usiłuje się uchwycić przy zakrytym obiektywie. 
3. Cała reszta znajduje się na filmie, w trakcie wywoływania którego ktoś nieoczekiwanie 
otwiera drzwi ciemni. 
 
Prawo Dedery 
W trzypiętrowym budynku z jedną windą dziewięć razy na dziesięć jest ona na innym niż ty 
piętrze. 
 
Prawo sir Waltera 
Tendencja dymu z papierosa, z grilla, ogniska itd. do tego, by wionąć w twarz konkretnej 
osoby, jest odwrotnie proporcjonalna do jej wrażliwości na dym. 
 
Kauffmana pierwsze prawo lotniskowe 
Odległość do stanowiska odpraw jest odwrotnie proporcjonalna do czasu pozostałego do 
odlotu. 
 
Prawo Rogersa 
Ledwie stewardesa rozniesie kawę, zaczynają się dziury powietrzne. 
Davisa wyjaśnienie prawa Rogersa 
Podawanie kawy w samolocie powoduje dziury powietrzne. 
 
Podstawowa reguła bagażu 
Niezależnie od tego, którą taśmę wybierzesz, twój bagaż będzie na drugiej. 
 
Angusa zasada walutowa 
Gdy wyjeżdżasz za granicę, stopa walutowa spada gwałtownie w dzień po zakupieniu obcej 
waluty.  
 

 

 

41

Uzupełnienie 
Gdy wrócisz do domu, stopa spadnie gwałtownie dzień po sprzedaniu pozostałej waluty. 
 
 

Teoria hierarchii i komisjologia 

 
Postulat Perkinsa 
Im są więksi, tym mocniej walą. 
 
Postulat Harrisona 
Każde działanie spotyka się z równą, lecz nieprzyjazną krytyką. 
 
Reguła Rogersa 
Projekt zostaje zatwierdzony wtedy i tylko wtedy, gdy w razie porażki będzie można obwinić 
któregoś z autorów, lub gdy sukces będą mogli zapisać na swoje konto wszyscy 
zatwierdzający. 
 
Mollisona hipoteza biurokracji 
Jeśli jakiś pomysł może przetrwać biurokratyczne nicowanie i zostać potem wprowadzony        
w życie, to nie był wart realizacji. 
 
Bachmana twierdzenie o nieuchronności 

Im większe koszty wprowadzenia planu w życie, tym mniejsze możliwości jego poniechania, 
nawet jeśli z czasem okaże się figę wart. 
Uzupełnienie 
Im większy prestiż ludzi związanych z planem, tym mniejsze szansę jego poniechania. 
 
Prawo Conwaya 
W każdej organizacji jest jedna osoba, która wie, o co chodzi.  
Tę trzeba zwolnić. 
 
Stewarta prawo reakcji 
Łatwiej uzyskać przebaczenie niż pozwolenie. 
 
Loftusa teoria zatrudnienia 
1. Cudzoziemskie talenty zawsze wydają się lepsze od rodzimych. 
2. Skład zatrudnionego personelu jest świadectwem triumfu nadziei nad doświadczeniem. 
 
Loftusa piąte prawo kierowania 
Niektórzy kierują zgodnie z instrukcją, chociaż nie wiedzą, kto ją ustalił, a nawet co to za 
instrukcja. 
 
Pierwsza reguła niższości zwierzchników 
Nigdy nie pozwól zwierzchnikom zorientować się, że jesteś od nich lepszy. 
 
Prawo Whistlera 
Nigdy nie wiadomo, kto ma rację, ale zawsze wiadomo, kto ma władzę. 
 
Spencera prawa danych 
1. Każdy może podjąć decyzję, mając odpowiednią ilość danych. 

 

 42

2. Dobry kierownik podejmuje decyzję, nie mając odpowiednich danych. 
3. Znakomity kierownik podejmuje decyzję przy całkowitej nieznajomości danych. 
 
Reguła GottHeba 
Szef, który stara się zaimponować podwładnym dokładną znajomością szczegółów, przestał 
się orientować, co jest zasadniczym celem. 
 
Pierwsza reguła antycypacji negatywnej 
Oszczędziłbyś sobie wielu niepotrzebnych kłopotów, gdybyś nie palił mostów dopiero po ich 
pokonaniu. 
 
Naczelna zasada socjoekonomii 
W systemach hierarchicznych wysokość pensji jest odwrotnie proporcjonalna do uciążliwości 
i trudności wykonywanej pracy. 
 
Drewa prawo zamówień 
Klient, który płaci najmniej, ma najwięcej pretensji. 
 
Prawo Cohna 
W każdej instytucji biurokratycznej coraz więcej czasu trzeba poświęcać na pisanie raportów 
z coraz bardziej skąpej pracy. Punkt stabilności zostaje uzyskany w chwili, gdy cały czas jest 
poświęcony na raporty o nierobieniu niczego. 
 
Drugie prawo MacDonalda 
Konsultanci to tajemniczy osobnicy, którzy żądają od firmy podania im liczb, a potem je 
zwracają. 
 
Prawo Dingle'a 
Rzecz upuszczoną wszyscy będą odkopywać na bok, ale nikt jej nie podniesie. 
 
Prawo Kushnera 
Prawdopodobieństwo tego, że ktokolwiek coś zrobi, jest odwrotnie proporcjonalne do liczby 
osób, które również mogłyby to wykonać. 
 
Zasada Pfeifera 
Nigdy nie podejmuj decyzji, jeśli ktoś inny może to zrobić za ciebie.  
Uzupełnienie 
Nikt nie zapisuje decyzji, których nie podjąłeś, chociaż mógłbyś.  
Wszyscy odnotowują twoje złe decyzje. 
 
Prawo Thala 
Każdej wizji odpowiada równa i negatywna rewizja. 
 
Prawo Joego 
Osoba w firmie, na zacieśnienie kontaktów z którą poświęciłeś najwięcej wysiłków, zostanie 
pierwsza zwolniona przy reorganizacji. 
 
Pierwsze prawo MacDonalda 
Trudno zostać przeniesionym na nowe stanowisko, gdy jest się zbytecznym. 
 

 

 43

Prawo prawdopodobieństwa rozrzutu 
Cokolwiek walnie w wentylator, nie będzie równo rozrzucone. 
 
Luposchainsky'ego zasada „śpiesz się powoli" 
Jeśli przyjedziesz wcześniej, spotkanie się nie odbędzie. 
Jeśli z językiem u pasa zdążysz na czas, trzeba będzie poczekać.  
Jeśli się spóźnisz, będzie za późno. 
 
Aksjomat Gourda 
Narada to spotkanie, podczas którego szanuje się minuty, a traci godziny. 
 
Matildy prawo tworzenia komisji nadzwyczajnej 
Wyjdź, a zostaniesz wybrany. 
 
Wellingtona prawo dowodzenia 
Śmietanka zbiera się na wierzchu. Podobnie jak łajno. 

 
 
 

MURPHOLOGIA BIUR I WARSZTATÓW 
 

Prawo Hardina 
Niepodobna zająć się tylko jedną rzeczą. 
 
Czwarte prawo Hechta 
Obecna chwila jest najlepsza, by odłożyć na później to, czego nie chce ci się zrobić. 
 
Dylemat Grossmana 
Jeśli coś warto zrobić, to warto było wczoraj. 
 
Knagga konsekwencja prawa Murphy'ego 
Im bardziej zawiły i rozległy plan, tym większe prawdopodobieństwo porażki. 
 
Aksjomat Dehaya 
Proste czynności odkłada się na potem, bo zawsze będzie na nie jeszcze czas. 
 
Wetherna prawo zawieszenia sądu 
Przesłanka jest matką fiaska. 
 
Einsteina uogólnienie prawa Parkinsona 
Zadanie do wykonania rozrasta się na całą dostępną przestrzeń. 
Uszczegółowienie 
Niezależnie od ilości przestrzeni, jeśli dwa zadania trzeba realizować w tym samym czasie, to 
będą potrzebować tego samego miejsca. 
 
Cztery reguły warsztatowe 
1. Gwałtownie potrzebnego klucza czy wiertła nie ma w narzędziowni. 
2. Realizacja większości projektów wymaga trzech rąk. 
3. Liczba pozostałych nakrętek nigdy nie pokrywa się z liczbą pozostałych śrub. 
4. Im staranniej przygotujesz projekt, tym większa konfuzja, gdy coś pójdzie nie tak. 

 

 44

 
Raya reguły precyzji 
Mierz mikrometrem.  
Zaznaczaj kredą.  
Tnij siekierą. 
 
Pierwsze prawo napraw 
Nie można zreperować tego, co się nie zepsuło. 
 
Pierwsza reguła rozsądku technicznego 
Żadnej części nie wyrzucaj. 
 
Smitha prawo naprawy komputerów 
Otwory są o ½ cala za małe. 
Uzupełnienie 
Jeśli otwory są odpowiedniej wielkości, to znajdują się po złej stronie. 
 
Drugie prawo Jaruka 
Jeśli taniej będzie kupić nowy egzemplarz, to kierownictwo zażąda naprawy starego. 
 
Uzupełnienie 
Jeśli taniej będzie naprawić stary egzemplarz, to kierownictwo będzie się upierać przy naj-
nowszym modelu. 
 
Gore'a prawo projektów technicznych 
1. Naczelną funkcją projektu jest uczynienie wszystkiego trudniejszym dla wykonawcy, a 
niemożliwym dla serwisu. 
2. W każdym układzie element o najmniejszej żywotności znajdzie się w najtrudniej do-
stępnym miejscu. 
3. W każdym projekcie musi się znaleźć jeden element już nie wytwarzany, dwa brakujące na 
rynku i trzy, które są dopiero w stadium eksperymentów. 
 
Uzupełnienia 
l. Projektant wprowadzi do projektu zmiany uwzględniające najświeższe nowinki techniczne. 
2. Żadna z tych zmian nie zostanie wspomniana w instrukcji użytkowania. 
 
Sześć praw murphologii biurowej 
1. W listach ważnych, a napisanych bez błędów, błędy pojawiają się w trakcie wysyłki. 
 
Uzupełnienie 
Pod okiem szefa błędy ujawniają się w dwójnasób. 
2. Urządzenia biurowe funkcjonujące znakomicie w czasie pracy psują się, gdy po godzinach 
chcesz je wykorzystać do celów prywatnych. 
3. Zepsute urządzenie działa bez zarzutu, gdy pojawia się specjalista od napraw. 
4. Koperty i znaczki, które polizane nie zamierzają się zaklejać i przyklejać, znakomicie 
przywierają tam, gdzie są niepotrzebne. 
5. Dokumenty o żywotnym znaczeniu dowodzą swojej żywotności, przenosząc się z miejsca, 
gdzie je odkładasz, w miejsce, gdzie nie można ich znaleźć. 
6. Osoba, która ostatnia wymówiła pracę lub została wyrzucona, będzie odpowiedzialna za 
wszystkie szkody do czasu, aż zwolni się lub zostanie zwolniony ktoś następny. 

 

 45

 
Dylemat Devriesa 

Jeśli naciśniesz naraz dwa klawisze, to zawsze pojawi się niewłaściwy znak. 
 
Teoria nadzoru selektywnego 

Tę jedyną podczas całego dnia chwilę, którą wybierzesz na to, żeby się w spokoju odprężyć, 
szef wybierze na kontrolę pracowników. 
 
 

MURPHOLOGIA BADAWCZA 
 

Pierwsze prawo prac laboratoryjnych 
Gorąca probówka wygląda dokładnie tak samo jak zimna. 
 
Podstawowa rada dla laborantów 
Jeśli nie wiesz, co robisz, rób to czysto. 
 
Ósma reguła Finagle'a 
Ważna jest praca w zespole. Dzięki temu jest na kogo zrzucić winę. 
 
Memento Finagle'a 
Nauka ma rację. Nie daj zwieść się faktom 
 
Wygodny przewodnik po nauce współczesnej 
1. Jeśli jest zielone albo się wije — to biologia 
2. Jeśli cuchnie — to chemia 
3. Jeśli nie działa — to fizyka 
 
Prawo Muencha 
Nic tak nie upiększa innowacji jak brak kontroli. 
 
Maya prawo stratygrafii 

Jakość korelacji jest odwrotnie proporcjonalna do dokładności kontroli. 
 
Velilinda prawa eksperymentów 
l. Jeśli może być problem z powtarzalnością wyników, zbadaj tylko raz. 
2. Jeśli najlepiej pasowałaby linia prosta, uzyskaj tylko dwie dane. 
 
Lermana prawo technologii 
Każdy problem techniczny jest rozwiązywalny, jeśli tylko starczy czasu i pieniędzy.  
 

Uzupełnienie Lermana 

Zawsze brakuje czasu i pieniędzy. 
 
Rocky'ego dylemat zapobiegania innowacjom 
Jeśli wyniki nie są znane z góry, to nikt nie, będzie chciał sfinansować projektu. 
 

 

 46

Pierwszy postulat Thumba 
Lepiej rozwiązać problem w przybliżeniu i poznać prawdę z dokładnością do ±10%, niż 
domagać się rozwiązania ścisłego i nie poznać prawdy w ogóle. 
 
Drugi postulat Thumba 
Łatwo zrozumiały i wykonalny fałsz jest pożyteczniejszy od zawiłej, niezrozumiałej prawdy. 
 
Pierwsze prawo Jonesa 
Każdy, kto wniósł istotny wkład do jakiejś dziedziny i trwa w niej dostatecznie długo, staje na 
przeszkodzie jej rozwojowi i to w stopniu wprost proporcjonalnym do wagi tego wkładu. 
 
Prawo Manna (uogólnione) 
Gdy naukowiec odkrywa fakt nadający się do publikacji, znajdzie się on w centrum jego 
teorii. 
 
Uzupełnienie 
Jego teoria z kolei znajdzie się w centrum całej myśli naukowej. 
 
Reguła linijki 
Nie ma niczego takiego jak linia prosta. 
 
Grelba prawo błędów 
W każdym ciągu obliczeń błędy mają tendencję do kumulowania się na końcu przeciwnym do 
tego, od którego rozpoczynasz sprawdzanie. 
 
Aksjomat Robertsa 
Istnieją tylko błędy.  
 
Bermana uzupełnienie aksjomatu Robertsa 
Błąd jednej osoby staje się wiarygodną daną dla innej. 
 
Piąte prawo niewiarygodności 
Błądzić jest rzeczą ludzką, ale żeby coś kompletnie spieprzyć — do tego trzeba już kom-
putera. 
 
Trzecie prawo Greera 
Program komputerowy wykona to, co mu polecisz, a nie to, czego chcesz. 
 
Leo Beisera pierwszy aksjomat komputerowy 
Kiedy umieszczasz coś w pamięci, pamiętaj gdzie. 
 
Steinbacha wskazówka do projektowania systemów 
Nigdy nie ustalaj warunków pojawienia się błędu, z którym nie potrafiłbyś sobie poradzić. 
 

 
MURPHOLOGIA POLITYKI I EKONOMII 

 
Prawo Liebermana 
Nic nie szkodzi, że wszyscy kłamią, bo i tak nikt nie słucha. 
 

 

 47

Zasada parówki 

Ci, którzy lubią parówki i szanują prawo, nie powinni oglądać, jak one powstają. 

 
Tooda dwie pierwsze zasady polityki 
1. Cokolwiek ci mówią, nie mówią prawdy. 
2. O czymkolwiek mówią, mówią o pieniądzach. 
 
Zasada Watergate 
O wykroczeniach rządu mówi się zawsze w czasie przeszłym. 
 
Alinsky'ego teza o radykałach 
Najwięksi moraliści znajdują się najdalej od problemu. 
 
Prawo Milesa 
To, przy czym obstajesz, zależy od tego, gdzie zasiadasz. 
 
Prawo Lee 
We wszelkich bliższych kontaktach ze zorganizowanymi grupami okazuje się, że ludzie są 
bardziej drażliwi, niż można oczekiwać. 
 
Prawo Evansa 
Jeśli możesz zachować spokojną głowę, kiedy wszyscy dookoła ją tracą, znaczy to, że nie 
zrozumiałeś, w czym rzecz. 
 
Prawo ubywania treści faktycznej 
Informacja pogarsza się w drodze wzwyż hierarchii biurokratycznej. 
 
Ruska prawo delegacji uprawnień 
Tam, gdzie wielką wagę przywiązuje się do delegacji uprawnień, odpowiedzialność — po-
dobnie jak muł — osadza się na dnie. 
 
Prawo chomików 
Jeśli kolosalne wydatki podzieli się odpowiednio zmyślnie, to opinia publiczna nie będzie 
miała powodu, by sprzeciwiać się którejkolwiek ze składowych.  
 
Uzupełnienie 
Odpowiednio liczna grupa chomików może unicestwić dowolnie wielki majątek. 
 
Gooda reguła postępowania z biurokracją 
Jeśli formy pomocy rządowej nie pasują do problemu, to zmień problem, a nie źródło 
pomocy. 
 
Merksa prawo monetarnych związków 
Głupiec i twoje pieniądze szybko wchodzą w konszachty. 
 
Heisenberga zasada inwestycji 
Możesz wiedzieć, w jakim kierunku zmierza rynek, ale nie jak zachowa się potem. 
 
Obserwacja Homgrena 
Dla ekonomistów świat realny jest często przypadkiem szczególnym. 

 

 48

 
Spencera prawa rachunkowości 
1. Próbne bilanse nie wychodzą. 
2. Kapitału obrotowego brakuje. 
3. Płynność wysycha. 
4.  Amortyzacji nie będzie. 
 
Prawa Price'a 
1. Czego nie chcą wszyscy, tego nikt nie dostaje. 
2. Masowe społeczeństwo wymaga masowych środków.  
3. Wszystko ulega zepsuciu. 
 
Prawo 0'Briena 
Niczego nie zrobiono z właściwej przyczyny. 
 
Glyme'a formuła sukcesu 
Tajemnicą sukcesu jest uczciwość. Wystarczy tylko innym wmówić, że jest twoją cechą. 
 
 

MURPOHOLGIA EKSPERTYZ I EKSPERTÓW 

 
Reguła Marsa 
Ekspertem jest każda osoba z zewnątrz. 
 
Definicja Webera 
Ekspert to osoba, która wie coraz więcej o coraz węższej dziedzinie, aż wreszcie wie 
absolutnie wszystko o niczym. 
 
Reguła Warrena 
Szukając eksperta, wybierz tego, który zakłada najdłuższy czas pracy i najwyższe koszty. 
 
Reguła Wingera 
Jeśli jakaś sprawa pozostaje na twoim biurku dłużej niż 15 minut, to jesteś już w niej eks-
pertem. 
 
Prawo Schroedera 
Niezdecydowanie jest podstawą elastyczności. 
 
Greena prawo dyskusji 
Wszystko jest możliwe, kiedy nie wiesz, o czym mówisz. 
 
Reguła Burke'a 
Nigdy nie podnoś problemu, którego nie potrafisz rozwiązać.  
 
Uzupełnienie 
Podnoś tylko takie problemy, których rozwiązanie znasz. 
 
Maksyma Matza 
Konkluzja następuje wtedy, gdy masz już dość myślenia. 
 

 

 49

Fagina reguła przeszłych prognoz 
Nauka ścisła to retrospekcja. 
 
Naczelna reguła historii 
To nie historia się powtarza, to historycy powtarzają po sobie. 
 
Dunlapa prawa fizyki 
1. Fakt to utrwalona opinia. 
2. Pod wpływem wzrostu temperatury i ciśnienia fakty mogą mięknąć. 
3. Prawda jest elastyczna. 
 
Maksyma Merkina 
W razie wątpliwości prognozuj utrzymanie się trendu. 
 
Rozwiązanie Halgrena 
W tarapatach ściemniaj. 
 
Hawkinsa teoria postępu 
Postęp nie polega bynajmniej na tym, że teoria błędna zostaje zastąpiona przez słuszną, lecz 
na tym, że miejsce błędnej zajmuje teoria błądząca w subtelniejszy sposób. 

Prawo Meyera 
Prostym zadaniem jest rzeczy komplikować, skomplikowanym — upraszczać. 
 
Prawo Hlade'a 
Jeśli masz trudne zadanie do rozwiązania, to zleć je leniuchowi, on już znajdzie jakiś łatwy 
sposób. 
 
Prawo Hunta 
Każda wielka idea ma pewną wadę dorównującą jej wielkości, albo też ją przewyższającą. 
 
Brzytwa Hanlona 
Nigdy złej woli nie przypisuj tego, co znacznie łatwiej wytłumaczyć głupotą.

 

 
 
SYSTEMANTYKA 
 
W wieku zawrotnej ekspansji techniki oraz coraz bardziej zawiłych i wyalienowanych 
struktur biurokratycznych młody fizyk i nauczycie z Michigan znacznie pomógł nam 
zrozumieć z jakimi problemami przyjdzie nam się zmierzyć jeśli mamy wszystko to 
przetrwać. John Gall w swej książce Systemantics (New York 1977) szkicuje swą filozofię, 
czerpiąc z zasobów teorii systemów, współczesnych badań nad wielkim organizacjami oraz z 
ponadczasowej mądrości szyderstwa. Podajemy kilka przykładów. 
 
Twierdzenie podstawowe 
Nowy system rodzi nowe problemy.  
 
Uzupełnienie 
Systemów nie należy mnożyć bez potrzeby. 
 

 

 50

Uogólniona zasada niepewności 
Systemy charakteryzuje tendencja do wzrostu który nie zna granic.  
 
Formuły alternatywne 
1. Skomplikowane systemy przynoszą nieoczekiwane korzyści. 
2. Całościowe zachowanie wielkich systemów jest nieprzewidywalne. 
 
Uzupełnienie: twierdzenie o niesumaryczności zachowań systemowych  
Duży system powstały z powiększenia rozmiarów mniejszego systemu zachowuje się 
odmiennie niż pierwotny. 
 
Fałsz funkcjonalny 
Ludzie w obrębie systemu robią co innego, niż on utrzymuje. 
 
Fałsz operacyjny 
System robi co innego, niż utrzymuje. 
 
Piętnaste prawo systemantyki 
Jeśli skomplikowany system funkcjonuje, to zawsze okazuje się, że powstał z funkcjonują-
cego systemu prostego. 
 
Szesnaste prawo systemantyki 
Skomplikowany system zaprojektowany w pracowni nigdy nie działa i nie ma sposobu na 
jego usprawnienie. Trzeba zacząć od zbudowania funkcjonującego systemu prostego. 
 
Zasadnicze postulaty wyższej teorii systemów 
1. Wszystko jest systemem. 
2. Wszystko jest częścią większego systemu. 
3. Wszechświat daje się systematyzować w nieskończoność: i w górę (systemy coraz 
większe), i w dół (systemy coraz mniejsze). 
5. Złożoność wszystkich systemów jest nieskończona (złudzenie prostoty powstaje wtedy, 

gdy uwagę skupiamy na jednej zmiennej lub co najwyżej na kilku). 

 
Zasada Le Chateliera 
Złożone systemy mają tendencję do udaremniania swej właściwej funkcji. 
 
 

AKADEMIOLOGIA 

 
Prawa zajęć seminaryjnych 
1. Jeśli seminarium, na którym najbardziej ci zależy, odbywa się w sali przeznaczonej dla n 
studentów, to zgłosisz się jako n+1. 
2. Rozkład zajęć pomyślany jest tak, aby było między nimi jak najwięcej okienek. 
 
Uzupełnienie 
Jeśli dwa wykłady następują jeden po drugim, to będą się odbywać na przeciwnych krańcach 
kampusu. 
3. Kurs przygotowawczy do potrzebnego ci seminarium będzie prowadzony w semestrze po 
nim następującym. 
 

 

 

51

Prawa terroru stosowanego 
1. Przeglądając notatki w wieczór przed egzaminem, stwierdzisz, że najważniejsze gdzieś się 
zapodziały. 
2. Im więcej studiujesz przed egzaminem, tym mniej jesteś pewny, do których pytań pasują 
które odpowiedzi. 
3. 80% pytań egzaminacyjnych dotyczyć będzie opuszczonego przez ciebie wykładu, który 
traktował o nie przeczytanej przez ciebie książce. 
4. W dzień przed semestralnym kolokwium z prawa o zobowiązaniach etyk każe przeczytać 
dwieście stron o poczynaniach korporacji.  
 
Uzupełnienie 
Każdy z prowadzących zajęcia uważa, że cały czas możesz poświęcić tylko na jego 
przedmiot. 
5. Jeśli na egzaminie będzie można korzystać z podręcznika, to zostawisz go w domu. 
 
Uzupełnienie 
Jeśli egzamin będzie polegał na napisaniu pracy w domu, to zapomnisz, gdzie mieszkasz. 
6. Pod koniec semestru przypomnisz sobie, że zapisałeś się na seminarium, na którym nigdy 
nie byłeś. 
 
Seitsa prawo wyższej uczelni 
Z przedmiotu potrzebnego ci do uzyskania absolutorium nie będzie zajęć w trakcie ostatniego 
roku. 
 
Romingera reguły dla studentów 
1. Im bardziej ogólna nazwa zajęć, tym mniej z nich skorzystasz. 
2. Im bardziej szczegółowa nazwa zajęć, tym mniej będziesz miał z nich pożytku potem. 
 
Duggana prawo poszukiwań naukowych 
Najwartościowszy jest cytat, którego źródła nie potrafisz ustalić. 
 
Uszczegółowienie 
Źródło, którego nie udało ci się ustalić, zostanie wskazane w najbardziej nieprzyjaznej 
recenzji. 
 
Whittingtona pierwsze prawo komunikowania 

Jeśli ktoś sporządzi tekst na temat, którego nie rozumie, to zostanie zrozumiany tylko przez 
tych, którzy na ten temat wiedzą więcej od niego. 
 

Uzupełnienie 

Teksty sporządzone bez zrozumienia tematu nie mogą spełnić swego zasadniczego celu: 
oświecić niewiedzących. 
 
Romingera reguły dla wykładowców 
1. Jeśli student po raz drugi się dopytuje, czy przeczytałeś jego recenzję książki, to nie czytał 
książki. 
2. Jeśli wykład był obowiązkowy, to w dzień egzaminu będzie wiele usprawiedliwionych 
nieobecności. Jeśli wykład był nieobowiązkowy, w dzień egzaminu sporo osób zobaczysz po 
raz pierwszy. 

 

 52

 
 

MURPHOLOGIA MEDYCZNA 

 
Sześć regu

ł

 dla pacjentów 

1. Z tego, że lekarz potrafi nazwać twój stan, nie wynika, że wie, co to jest. 
2. Im nudniejsze i starsze czasopisma w poczekalni, tym dłużej przyjdzie czekać na 
umówioną wizytę. 
3. Tylko dorośli mają kłopoty z otwarciem fiolek zabezpieczonych przed dziećmi. 
4. W ostatnim dniu przepisanego okresu zażywania pastylek zawsze ich braknie. 
5. Pastylki, które trzeba zażywać podczas posiłków, są najwstrętniejsze. 
 
Uzupełnienie 
Nawet woda jest wstrętna, jeśli przepisze ją

 

lekarz. 

6. Jeśli zaczyna ci się poprawiać, najpewniej

 

to lekarz zachorował. 

 
Ostrzeżenie Matza 
Strzeż się lekarzy sławnych z tego, że potrafią

 

wywikłać się z tarapatów. 

 
Matza reguła środków leczniczych 
Lekarstwo to substancja, która zaaplikowana szczurowi owocuje komunikatem naukowym. 
 
Aforyzm Cochrane'a 
Zanim zarządzisz badanie, zastanów się, co zrobisz, jeśli wynik będzie: a) pozytywny, b) 
negatywny. Jeśli obie odpowiedzi są takie same, to daj sobie spokój. 
 
Komentarz lorda Cohena 
Wykonalność operacji wcale jeszcze nie przemawia za koniecznością jej przeprowadzenia. 
 
Telesca prawa pielęgniarskie 

1. Wszystkie komplety do kroplówek są po drugiej stronie korytarza. 
2. Umiejętności lekarza są odwrotnie proporcjonalne do jego dostępności.  
3. Są dwa rodzaje plastrów: te, które się nie chcą trzymać, i te, które nie chcą puścić. 
4. Wszyscy chcą zastrzyku przeciwbólowego w tej samej chwili. 
5. Wszyscy, którzy nie chcieli zastrzyku przeciwbólowego, kiedy je robiłaś, zażyczą go sobie, 
gdy będziesz roznosiła pigułki nasenne. 
 
Reguła Baracha 

Alkoholik to osoba, która pije więcej od swego lekarza. 
 
 

MURPHOLOGIA SPORTU 

 
Skarga mądrego kibica 

Głupcy pędzą na łeb na szyję — i mają lepsze miejsca. 
 
Reguła Bredy 
Najpóźniej przychodzą widzowie, którzy mają miejsca najdalej od przejścia. 

 

 53

 
Mosera prawo widowisk sportowych 
Najciekawsze zagrywki następują wtedy, gdy podliczasz punkty albo kupujesz hot doga. 
 
Knoxa zasada gwiazdorstwa 
Ilekroć twój ukochany klub kupuje gwiazdę, ta zawodzi; ilekroć sprzedaje bezwartościowego 
gracza, ten bezzwłocznie staje się gwiazdą. 
 
Lavii prawo tenisa 
Przeciętny gracz dostosowuje się do gorszego partnera. 
 
Reguła rajdowa 
Jeśli się zgubiłeś, to postaraj się przynajmniej o dobry czas. 
 
Hertzberga pierwsze prawo chodzenia po linie 
Trzymaj mocno, dopóki nie chwycisz się czegoś innego. 
 
Deala prawa żeglarstwa 
1. Siła wiatru zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do liczby pasażerów i ich do-
świadczenia. 
2. Wiatr niezależnie od jego siły w chwili, kiedy opuszczasz przystań, ustanie, gdy znajdziesz 
się najdalej od portu. 
 
Porkinghama prawa wędkarskie 
l. Czasu na ryby jest coraz mniej, im bliżej rozpoczęcia sezonu. 
2. Najmniej doświadczony wędkarz zawsze łapie największą rybę.  
 
Uzupełnienie 
Im bardziej wyrafinowany i kosztowny sprzęt, tym większe prawdopodobieństwo, że w 
drodze do domu trzeba będzie odwiedzić targ rybny. 
3. Im bardziej splącze ci się żyłka, tym lepsze łowienie odchodzi dookoła. 
 
Michehla reguła wycieczek górskich 
Im bliżej, tym góra bardziej stroma.  
 
Uzupełnienie Frothinghama 
Szczyt zawsze wydaje się bliżej, niż naprawdę jest. 
 
Shedenhelma prawo turystyki pieszej 
Na wszystkich trasach więcej się podchodzi niż schodzi i idzie po prostym. 
 
Smitha prawa brydżowe 
1. Jeśli masz na ręku singla lub renons, to partner będzie uparcie licytował ten kolor. 
2. Jeśli masz na ręku króla, waleta i dziewiątkę karo oraz asa pik, to w dziadku po lewej 
stronie zobaczysz asa, damę i dziesiątkę karo oraz króla pik. 
3. Jeśli rozgrywasz, kolor atutowy nigdy się nie dzieli równo. 
 
Prawo Thomasa 
Wygra ten, komu najmniej chce się grać. 
 

 

 54

Prawo G. Davida 
Nieważne: wygrasz czy przegrasz, chyba 2 przegrasz. 
 
 

SZOSOMURPHOLOGIA 

 
Olivera prawo umiejscowienia 
Nieważne dokąd zmierzasz, ważne gdzie jesteś. 
 
Pierwsze prawo podróży 
Zawsze dłużej się dokądś jedzie, niż wraca. 
 
Prawo autostrady życia 
Jeśli ciągle musisz ustępować z drogi, to jesteś na złym pasie. 
 
Atheny reguły uprzejmości na drodze 
Jeśli kogoś przepuścisz na szosie, to: 
a) będzie to ostatni pojazd, który zdąży przejechać przez opadnięciem szlabanu, po którym 
nastąpi przejazd bardzo długiego i bardzo powolnego pociągu; 
b) będziecie zmierzać pod ten sam adres, a on zajmie ostatnie wolne miejsce na parkingu. 
 
Lemara postulat parkowania 
Jeśli zaparkujesz sześć przecznic dalej, to się okaże, że tuż przed budynkiem są dwa wolne 
miejsca parkingowe. 
 
Graya prawo autobusowe 
Spóźniony autobus pojawi się w chwili, gdy niedoszły pasażer zajdzie już tak daleko, że nie 
warto będzie wsiadać. 
 
Prawo McKee 
Kiedy ci się nie spieszy, światło zmieni się na zielone, ledwie tylko zatrzymasz samochód. 
 
Prawo Quigleya 
Samochód osobowy i ciężarówka nadjeżdżające z przeciwnych kierunków opustoszałej drogi 
spotkają się na wąskim moście. 
 
Drugie prawo Reece'a 
Prędkość pojazdu jadącego z przeciwka jest wprost proporcjonalna do długości odcinka 
pozostałego na wymijanie. 
 
Drewa pierwsze prawo biologii autostradowej 
Na czyściutkiej szybie pierwszy owad rozbryzguje się dokładnie na wysokości twoich oczu. 
 
Campbella prawa napraw samochodowych 
1. Jeśli możesz się dostać do zepsutej części, to nie masz odpowiednich narzędzi. 
2. Jeśli jest miejsce na wyjęcie części, to okaże się, że trzeba to zrobić z drugiej strony. 
3. Jeśli masz część zapasową, to wymiana okaże się niepotrzebna. 
 
Bromberga prawa napraw samochodowych 

1.  W razie potrzeby każde narzędzie i każdy obiekt w zasięgu ręki okazuje się młotkiem. 

 

 55

2. Niezależnie od błahości sprawy zawsze kończysz upaćkany w smarach i oleju. 
3. Narzędzia calowe i metryczne okazują się wymienne, gdy zażąda tego potrzeba. 
 
Fema prawo naprawy silników samochodowych 

Jeśli coś zgubisz, to nigdy nie spadnie na ziemię. 
 
 

MURPHOLOGIA KONSUMPCJI I SPRZEDAŻY 

 
Prawo Herblocka 
Jeśli coś ci się spodoba, wnet przestaną to produkować. 
 
Prawo Golda 
Wygodny but jest za to obrzydliwy. 
 
Hadleya prawa zakupu odzieży 
1. Jeśli ci się podoba, to nie mają twojego rozmiaru. 
2. Jeśli ci się podoba i mają twój rozmiar, to i tak źle leży. 
3. Jeśli ci się podoba i dobrze leży, to i tak cię nie stać. 
4. Jeśli ci się podoba, dobrze leży i stać cię, to rozpruje się przy pierwszym włożeniu. 
 
Finmana zasada przeceny 
To, co ci się najbardziej podoba, nie jest objęte przeceną. 
 
Zasady Hershisera 
l. Informacje „Nowość" i (lub) „Udoskonalona wersja" kłamią. 
2. Informacje „Nowość" i (lub) „Udoskonalę na wersja" oznaczają podwyżkę ceny. 
3. Informacje „Same nowości" i (lub) „Tylko udoskonalone wersje" oznaczają generalną 
zwyżkę cen. 
 
McGowana reguła Madison Avenue 
Jeśli towar jest reklamowany „Poniżej $50", możesz iść o zakład, że cena nie wynosi $19,95 
 
Sintetosa pierwsze prawo konsumenckie 
Gwarancja na sześćdziesiąt dni oznacza, że produkt sam się rozpadnie w sześćdziesiątym 
pierwszym dniu. 
 
Prawo Beryla 
Odpowiedni „Raport konsumenta" ukaże się tydzień po nabyciu przez ciebie towaru. 
Uszczegółowienia 
1. Produkt przez ciebie nabyty będzie oceniony jako „Poniżej krytyki". 
2. Produkt niemal nabyty będzie opatrzony uwagą „Kupuj!!!". 
 
Savignana prawo sprzedaży wysyłkowej 
Jeśli nie napiszesz zażalenia, to zamówienie nie zostanie zrealizowane. 
Jeśli napiszesz zażalenie, to otrzymasz zamówiony towar, zanim twój list dojdzie do adresata. 
 
Younta prawa sprzedaży wysyłkowej 

1. Zapas najważniejszego z zamówionych produktów się wyczerpie. 

 

 56

2. Na produkt drugi pod względem ważności trzeba składać zamówienia z wyprzedzeniem 
półrocznym. 
3. W trakcie owego pół roku zamówiony produkt będzie można taniej i szybciej kupić w 
innych miejscach. 
4. Ledwie produkt zamówiony z wyprzedzeniem przejdzie do kategorii „Więcej nie wy-
twarzany", nie będzie go można dostać nigdzie i za żadną cenę. 
 
Prawo Lewisa 
Ludzie kupią wszystko, co sprzedaje się tylko po jednej sztuce na osobę. 
 
 

MURPHOLOGIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO 

 
0'Reilly'ego prawo kuchenne 
„Czystość" to pojęcie zbliżone do „niemożliwość". 
 
Siedem praw kuchennych zgryzot 
1. Sprzęty wielofunkcyjne żadnej z funkcji nie wykonują właściwie.  
 
Uzupełnienie 
Im droższy sprzęt, tym rzadziej używany. 
2. Im prostsze polecenia przy rozpakowywaniu (np. „Naciśnij tutaj"), tym trudniejsze do 
wykonania. 
3. W rodzinnym przepisie odnalezionym w starej książce podstawowy składnik będzie nie do 
odczytania.  
 
Uzupełnienie 
Przekonasz się o tym dopiero po zmieszaniu wszystkich innych składników. 
4. Jeśli potrawa się nie udała, to wszelkie próby zaradzenia temu tylko pogorszą sprawę. 
5. Pochwalą cię za to, co wymagało najmniej wysiłku. 
 
Przykład 
Jeśli zrobiłeś kaczkę w pomarańczach, to pochwalą cię za upieczone kartofle. 
6. Składnik, którego najdłużej szukałeś po sklepach, będzie właśnie tym, na który gość jest 
uczulony. 
7. Im więcej czasu i energii poświęcisz na przygotowanie potrawy, tym większe 
prawdopodobieństwo, że goście cały posiłek spędzą na opowieściach o dawniej jedzonych 
specjałach. 
 
Alice Hammond prawa kuchenne 
1. Ciasto ładnie rośnie, a piana się ubija tylko dla rodziny i dla gości, których wcale nie 
chciałaś zapraszać. 
2. Zepsute jest to jedyne jajko, którego nie sprawdzisz. 
3. Każdy sprzęt kuchenny włożony do zmywarki po jej włączeniu natychmiast okazuje się 
niezbędny. Każdy sprzęt służący jako miarka po użyciu do składników płynnych okazuje się 
niezwłocznie potrzebny do składników suchych. 
4. Czas poświęcony na spożycie potrawy jest odwrotnie proporcjonalny do czasu potrzebnego 
na jej przygotowanie. 
5. Cokolwiek podasz, ktoś jadł to już na obiad. 
 

 

 57

Prawa doświadczonego kuchmistrza 
1. Jeśli zastanawiasz się, czy wyjąłeś mięso do rozmrożenia, to nie wyjąłeś. 
2. Jeśli zastanawiasz się, czy zostawiłeś czajnik na gazie, to zostawiłeś. 
3. Jeśli zastanawiasz się, czy trzeba w drodze do domu kupić chleb i masło, to trzeba. 
4. Jeśli zastanawiasz się, czy starczy ci pieniędzy, żeby wyskoczyć z rodziną na kolację do 
miasta, to nie starczy. 
 
Hamiltona reguła mycia szklanych naczyń 
Plamka jest zawsze po innej stronie, niż trzesz.  
 
Uzupełnienie 
Kiedy plamka jest po twojej stronie, nie ma do niej dostępu. 
 
Prawo Yeagera 
Pralki psują się tylko w trakcie prania.  
 
Uzupełnienia 
1. Wszelkie awarie następują wtedy, gdy hydraulik ma dzień wolny. 
2. Koszt naprawy równy jest wartości nowego płaszcza przemnożonej przez 1,75 lub wartości 
nowej pralki przemnożonej przez 0,75. 
 
Walkera prawo pralni 
Brudnych pralni zawsze jest więcej niż czystych.  
 
Clive'a zastrzeżenie wobec prawa Walkera 
Jeśli jest czysto, to nie pralnia. 
 
Prawo Skoffa 
Dziecko nie siusia na brudną podłogę. 
 
Prawo Van Roya 
Niepsująca się zabawka świetnie nadaje się do psucia innych zabawek. 
 
Witzlinga prawa występów potomstwa 
1. Z dziecka, które w domu gada jak najęte, nie da się publicznie wydusić ani słowa. 
2. Dziecko wstydliwe i introwersyjne dopiero w zatłoczonym miejscu pochwali się świeżo 
wyuczonymi słowami („cholera „kutas" itd.). 
 
C.H. Fisha prawa zachowań zwierzęcych 
1. Prawdopodobieństwo, że kot zje podaną mu potrawę, nie ma nic wspólnego z jej ceną. 
2. Prawdopodobieństwo, że domowe zwierzątko zacznie się domagać wpuszczenia czy 
wypuszczenia, jest wprost proporcjonalna do liczby i znaczenia właśnie przyjmowanych 
gości. 
 
Iske'a uszczegółowienie prawa Parkinsona w odniesieniu do nastolatków 
Żołądek dostosowuje się do dostępnej ilość niezdrowego jedzenia. 
 
Ballance'a prawo względności 
Długość minuty zależy od tego, po której stronie drzwi do łazienki jesteś. 
 

 

 58

Reguła bananów 
Jeśli kupisz niedojrzałe banany czy awokado, to znikną, zanim dojrzeją. Jeśli kupisz dojrzałe, 
to zgniją, nim zostaną zjedzone. 
 
Britta prawo biologii roślin domowych 
Długość życia roślin domowych jest odwrotnie proporcjonalna do ich ceny, a wprost 
proporcjonalna do ich brzydoty. 
 
Prawo powtórzeń 
Jeśli widziałeś tylko jeden odcinek serialu, to przy ponownej projekcji trafisz na ten sam 
odcinek. 
 
Jonesa prawa programów telewizyjnych 
1. Jeśli są tylko dwie audycje warte obejrzenia, to będą w tym samym czasie. 
2. Jedyny program wart obejrzenia zostanie odwołany. 
3. Program, na który czekasz przez cały tydzień, zostanie bez uprzedzenia pokazany 
wcześniej. 
 
Uniwersalne zasady Bessa 
1. Telefon dzwoni w chwili, gdy nie może znaleźć kluczy do domu. 
2. Do aparatu dobiegniesz w chwili, gdy umilknie dzwonek. 
 
Teza generalna Kovaca 
Zły numer nigdy nie jest zajęty. 
 
Ryana uszczegółowienie prawa Parkinsona 
Ilość sprzętu wzrasta tak, aby pochłonąć całą dostępną przestrzeń. 
 
 

SOCJOMURPHOLOGIA (MRPHOLOGIA STOSUNKÓW 
MIĘDZYLUDZKICH) 

 
Prawo Shirleya 

Większość ludzi jest siebie nawzajem warta. 
 
Arthura prawa miłości 
1. Osobom, które cię pociągają, niezmiennie przypominasz kogoś innego. 
2. Kiedy się wreszcie ośmieliłeś wysłać list miłosny, dotrze on do adresata(-ki) dopiero po 
tym, kiedy dojdziesz do przekonania, że to jednak idiota(-ka). 
3. Romantyczne gesty w wydaniu innych są świeże i podniecające. W twoim wydaniu są 
nudne i zniechęcające. 
 
Thomsa reguła długości pożycia małżeńskiego 
Długotrwałość małżeństwa jest odwrotnie proporcjonalna do kosztowności ślubu. 
 
Zasada wspólnoty sypialnianej 
Pierwszy zasypia ten, kto chrapie. 
 
 

 

 59

Gillensona prawa oczekiwań 
l. Nigdy nie spodziewaj się zbyt wiele po randce w ciemno tylko dlatego, że rozmówca 
(rozmówczyni) ma miły głos. 
2. Nie podniecaj się ekscytującym widokiem osoby widzianej z tyłu. 
 
Logiczne prawidło Colvarda 
Szansę są zawsze pół na pół: coś się zdarzy albo nie. 
 
Bezwględny komentarz Colvarda 
Jest to szczególnie prawdziwe w związku z kobietami. 
 
Grelba komentarz do prawidła Colvarda 
Tak czy inaczej, twoje szansę zawsze są jak l do 10. 
 
Skarga Cheita 
Jeśli pomożesz przyjacielowi w potrzebie, to możesz liczyć na jego wdzięczną pamięć... 
kiedy znowu znajdzie się w potrzebie. 
 
Ruby'ego zasada spotykania znajomych 
Prawdopodobieństwo spotkania znajomego jest tym większe, im bardziej nie chcesz, żeby cię 
zobaczono z osobą, która ci towarzyszy. 
 
Prawo Dennistona 
Cnota sama jest dla siebie karą.  
 
Uzupełnienie Dennistona 
Jeśli zrobisz coś dobrze, to ktoś znowu cię o to poprosi. 
 
Komentarz Blocha 
Uzupełnienie Dennistona znakomicie się stosuje do maksymy „Cnotliwy czyn nigdy nie 
pozostanie bez kary". Prawo Dennistona ma znacznie szersze implikacje. 
 
Masona pierwsze prawo synergii 
Tego dnia, gdy się wreszcie zdecydujesz sprzedać za coś duszę, dusz będzie co niemiara. 
 
Rona obserwacje dotyczące nastolatków 
1. Pryszcze pojawiają się dopiero godzinę przed randką. 
2. Rysa na płycie jest zawsze na twojej najbardziej ulubionej piosence. 
 
Fundamentalna zasada socjogenetyki 
Wybitność jest cechą recesywną. 
 
Motto profesora Blocka 
Przebacz i pamiętaj. 
 
Pierwszy postulat Parda 
Wszystko, co dobre w życiu, jest nielegalne, niemoralne lub tuczy. 
 
 
 

 

 60

Steinkopffa uogólnienie pierwszego postulatu Parda 
To, co dobre w życiu... powoduje także raka u myszy laboratoryjnych i jest niesłychanie 
opodatkowane. 
 
Prawo Jacobsa 

Błądzić to rzecz ludzka. Zrzucać błąd na kogoś innego to rzecz jeszcze bardziej ludzka. 
 
Rada Edelsteina 

Nie przejmuj się tym, co ludzie myślą o tobie: nazbyt są zaprzątnięci strapieniem, co ty 
myślisz o nich. 
 
Prawo Meadera 

Cokolwiek się przytrafi, przydarzyło się już komuś ze znajomych, ale w mniejszym stopniu. 
 
Prawo Bocklage’a 

Ten, kto śmieje się ostatni, prawdopodobnie nie zrozumiał dowcipu. 
 
 

METAPRAWA 

 
Prawo Digiovanniego 
Liczba praw będzie nieprzerwanie rosnąć do chwili, gdy wypełni wszelką dostępną przestrzeń 
publikacyjną. 
 
Leo Rogersa zachęta do tomu drugiego 
Gdzie dobry zamiar, tam dobry też nadmiar. 
 
Rogersa obserwacja dotycząca praw 
Im wyższy szczebel w hierarchii organizacyjnej, tym mniej osób poważnie traktuje prawo 
Murphy'ego, prawo Parkinsona itd. 
 
Oaksa reguły prawodawstwa 
1. Prawo rozbudowuje się stosownie do środków na jego ochronę. 
2. Zła norma prędzej zostanie uzupełniona niż uchylona. 
3. Prawodawstwo społeczne nie może uchylić praw fizyki. 
 
Maksyma Jaffe'a 
Są rzeczy niewiadome, ale właśnie nie wiadomo które. 
 
Prawo Muira 
Ilekroć chcemy rozważyć coś w izolacji, tylekroć się okazuje, iż powiązane jest z całą resztą 
wszechświata. 
 
Aksjomat Ducharma 
Wystarczy dokładnie przyjrzeć się problemowi, by zobaczyć, że samemu jest się jego częścią. 
 
Prawo arbitralności podziałów 
Każdą rzecz można podzielić na dowolnie wiele części. 

 

 

61

Komentarz 
W powyższej formule określenie „każda rzecz" jest równoznaczne ze „wszystko". 
 
Prawo końcowe 

Jeśli pewne sprawy, które powinny były pójść źle, potoczyły się dobrze, to ostatecznie okaże się, iż byłoby 
znacznie lepiej, gdyby potoczyły się źle.