mechanik precyzyjny 731[03] z1 04 n

_____________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Michał Sylwestrzak

Montowanie przyrządów pomiarowych
731[03].Z1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jerzy Giemza
mgr inż. Igor Lange

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Michał Sylwestrzak

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z1.04

„Montowanie przyrządów pomiarowych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu mechanik precyzyjny 731[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu, 2006

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Klasyfikacja przyrządów pomiarowych. Montaż elementów wskazujących

w przyrządach pomiarowych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Montaż przyrządów do pomiarów warsztatowych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru temperatury, ciśnienia

i przepływu

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru masy, czasu, wilgotności

i prędkości kątowej

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu „Poradnik dla nauczyciela”, który, mamy nadzieję, pomocny

będzie w prowadzeniu zajęć dydaktycznych dla zawodu mechanik precyzyjny.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już
ukształtowane, aby bez problemów mógł opanować treści nauczania w ramach danej
jednostki modułowej;

−

cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować w ramach
realizacji danej jednostki modułowej;

−

przykładowe scenariusze zajęć;

−

ćwiczenia, czyli propozycje ćwiczeń ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania

−

uczenia się oraz wykazem środków dydaktycznych; na ich bazie będziecie

Państwo mogli planować własne ćwiczenia, dostosowane do możliwości placówki oraz
bieżącej sytuacji dydaktycznej;

−

ewaluację osiągnięć ucznia, czyli dwa przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego;

−

wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki; wykaz ten powinniście
Państwo aktualizować na bieżąco o nowe pozycje na rynku wydawniczym lub wznowienia
pozycji już funkcjonujących.

Z uwagi na swą skromną objętość, „Poradnik dla ucznia” przedstawia treści nauczania

w sposób bardzo ogólny. Aby uczeń mógł w pełni zrozumieć i przyswoić materiał, niezbędna
jest jego praca z literaturą źródłową. Nauczyciel powinien być przewodnikiem dla ucznia,
wskazując mu pozycje literatury a zwłaszcza inne źródła, z których może uzyskać najświeższe
informacje dotyczące zagadnień, które obejmuje jednostka modułowa.

Rola nauczyciela w tym zakresie jest szczególnie ważka w odniesieniu do niniejszej

jednostki modułowej, tyczącej zagadnień dla których brak jest nowoczesnej i ogólnodostępnej
literatury adresowanej do tej grupy użytkowników, którą stanowią uczniowie szkoły
zawodowej.

Przed propozycjami ćwiczeń do każdego podrozdziału w „Poradniku dla ucznia”

zamieszczone zostały pytania sprawdzające, które uczeń może wykorzystywać dwojako,
a mianowicie poprzez:

−

zapoznanie się z ich treścią przed rozpoczęciem pracy z materiałem zawartym
w podrozdziale; uczeń zapoznaje się w tym momencie z wymaganiami i w sposób

świadomy dąży do uzyskania informacji, pozwalającej odpowiedzieć na postawione
pytania,

−

zapoznanie się z pytaniami po zakończeniu pracy z partią tekstu informacyjnego;
umiejętność udzielania odpowiedzi na pytania stanowi potwierdzenie jego gotowości
przejścia do wykonywania ćwiczeń.
Po wykonaniu zaplanowanych dla danego tematu ćwiczeń uczeń przystępuje do
samooceny, odpowiadając na pytania zawarte w podrozdziale „Sprawdzian postępów”.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w ramach niniejszej jednostki modułowej były

prowadzone różnymi metodami, ze szczególnym uwzględnieniem metod nauczania – uczenia się :

−

samokształcenia kierowanego;

−

ćwiczeń;

−

metody projektów;

−

tekstu przewodniego;

−

próby pracy.
W trakcie ćwiczeń realizowanych w formie zadań praktycznych uczeń powinien:

−

zaplanować proces rozwiązania zadania;

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

opracować procedurę rozwiązania zadania, za pomocą zaleconej literatury;

−

dobrać wyposażenie stanowiska do poprawnego wykonania zadania;

−

wykonać zadanie;

−

dokonać prezentacji wykonanego zadania.

W poradniku celowo nie uwzględniono ćwiczeń praktycznych polegających na próbie

pracy w warunkach nisko i wysoko symulowanych, uznając, że ich zaplanowanie na wysokim
stopniu uszczegółowienia jest możliwe jedynie w oparciu o dokładną znajomość wyposażenia
pracowni.

Z tego względu do Państwa będzie również należało uzupełnienie zadania praktycznego,

zamieszczonego w rozdziale 6 niniejszego poradnika, o dokumentację przyrządu, którego
montaż jest przedmiotem tego zadania.

Wskazane jest przeprowadzenie instruktażu przed każdymi zajęciami oraz przed

wykonywaniem poszczególnych ćwiczeń. Wymagania edukacyjne powinny być podane
uczniom w takiej formie, by w trakcie realizacji poszczególnych tematów łatwo mogli
zidentyfikować związane z nimi cele do osiągnięcia.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od pracy

jednolitej, przez pracę grupową jednolitą i zróżnicowaną, aż po indywidualną pracę ucznia.
Celowe jest zachęcanie uczniów do wzajemnej pomocy koleżeńskiej.

Zaleca się dobór ćwiczeń rozwijających w szczególności te umiejętności, których

przyswojenie przysparza uczniom największe problemy.

W poradniku zamieszczone zostały dwa przykładowe scenariusze zajęć. W pierwszym

metodą wiodąca jest pokaz z objaśnieniem prowadzony przez nauczyciela, w drugim natomiast
pokaz z objaśnieniem prowadzony przez uczniów. Liczymy, iż stanowić będą one dla Państwa
ułatwienie w planowaniu i prowadzeniu zajęć dydaktycznych.

W rozdziale „Ewaluacja osiągnięć ucznia” proponujemy dwa narzędzia pomiaru

dydaktycznego, służące ocenianiu sumującemu w ramach niniejszej jednostki modułowej.
Jednym z nich jest test wraz z pełną kartoteką, drugim natomiast zadanie typu próba pracy wraz
z kryteriami jego oceniania, sformułowane pod kątem zadania praktycznego w ramach
egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

Wskazówki do realizacji

W trakcie zajęć dydaktycznych należy zwrócić szczególną uwagę na:

−

uświadomienie uczniom wielkiej różnorodności narzędzi i przyrządów pomiarowych oraz
stały postęp techniczny w zakresie techniki pomiarowej, przejawiający się coraz
powszechniejszym wyposażaniem przyrządów pomiarowych w elektroniczne urządzenia
odczytowe, zastosowaniem technologii mikroprocesorowej do przetwarzania wyników
pomiarów, technologii laserowej itp., a także ukierunkowanie ich na poszukiwanie
i analizowanie informacji w oparciu o katalogi sprzętu kontrolno - pomiarowego,

−

stworzenie warunków do ukształtowania u uczniów umiejętności posługiwania się
przyrządami pomiarowymi,

−

doskonalenie umiejętności montażu mechanicznego, nabytych w trakcie realizacji
wcześniejszych jednostek modułowych,

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wpajanie uczniom świadomości pierwszorzędnej roli czynności regulacyjnych,
konserwacyjnych i kontrolnych w trakcie montażu przyrządów pomiarowych,

−

bezwzględne przestrzeganie przepisów bhp i ochrony przeciwpożarowej,

−

utrwalanie w trakcie ćwiczeń praktycznych wysokiej kultury pracy, przejawiającej się
zachowaniem reżimu technologicznego, użytkowania narzędzi zgodnie z ich
przeznaczeniem i utrzymaniem porządku na stanowisku.

Życzymy owocnej pracy dydaktycznej w oparciu o zaproponowane materiały.

731[03].Z1

Montaż maszyn,

urządzeń i przyrządów

pomiarowych

731[03].Z1.01

Organizowanie

stanowiska pracy

731[03].Z1.02

Montowanie

mechanizmów

precyzyjnych

731[03].Z1.03

Montowanie maszyn

i urządzeń precyzyjnych

731[03].Z1.04

Montowanie przyrządów

pomiarowych

731[03].Z1.05

Montowanie elementów

mechanicznych

w przyrządach

elektrycznych

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[03].Z1

„Montaż maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych”.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i ochrony

przeciwpożarowej,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

wykonywać proste obliczenia techniczne,

−

wykonywać pomiary warsztatowe,

−

rozróżniać materiały konstrukcyjne stosowane w mechanice precyzyjnej,

−

wytwarzać proste części maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

rozróżniać maszyny i urządzenia precyzyjne,

−

objaśniać zasadę działania maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

ustalać kolejność czynności podczas montażu maszyn i urządzeń precyzyjnych,

−

oceniać jakość części przeznaczonych do montażu,

−

dobierać wyposażenie stanowiska do montażu mechanizmów, maszyn i urządzeń

precyzyjnych oraz oceniać stan techniczny tego wyposażenia,

−

dobierać narzędzia do kontroli prac montażowych,

−

montować mechanizmy stosowane w maszynach i urządzeniach precyzyjnych,

−

oceniać jakość wykonania prac montażowych.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić przyrządy pomiarowe,

−

objaśnić przeznaczenie przyrządów pomiarowych,

−

wyjaśnić zasadę działania przyrządów pomiarowych,

−

scharakteryzować parametry użytkowe przyrządów pomiarowych,

−

określić dokładność wskazań przyrządów pomiarowych,

−

objaśnić zasady eksploatacji przyrządów pomiarowych,

−

posłużyć się dokumentacją eksploatacyjną przyrządów pomiarowych,

−

wykonać pomiary za pomocą przyrządów do pomiarów warsztatowych oraz przyrządów do

pomiaru temperatury, ciśnienia i masy,

−

wyjaśniać przeznaczenie elementów i podzespołów przyrządów pomiarowych,

−

posłużyć się dokumentacją montażową przyrządów pomiarowych,

−

sporządzić plan montażu przyrządów pomiarowych,

−

dobrać narzędzia, maszyny i oprzyrządowanie do wykonania montażu urządzeń

pomiarowych,

−

zorganizować stanowisko do montażu urządzeń pomiarowych, zgodnie z zasadami

ergonomii, przepisami bhp i ppoż.,

−

ocenić jakość części i podzespołów przeznaczonych do montażu,

−

wykonać montaż przyrządów pomiarowych zgodnie z zasadami bhp,

−

przeprowadzić kontrolę jakości wykonanego montażu,

−

wykonać regulację zmontowanych przyrządów pomiarowych,

−

rozróżnić elementy układów hydraulicznych i pneumatycznych oraz objaśniać

ich przeznaczenie,

−

skorzystać z literatury technicznej.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….

Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Montaż maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z1
Jednostka modułowa: Montowanie przyrządów pomiarowych 731[03].Z1.04

Temat: Montaż i sprawdzanie czujników pomiarowych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności montażu i sprawdzania czujników pomiarowych.

Cele szczegółowe:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

dobrać narzędzia, urządzenia i oprzyrządowanie do montażu czujników,

−

objaśnić kolejność i sposób wykonania czynności podczas montażu czujników,

−

objaśnić zasady konserwacji czujników,

−

scharakteryzować zakres sprawdzania czujników pomiarowych,

−

przeprowadzić sprawdzenie czujników.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem podsumowany za pomocą ćwiczeń przedmiotowych.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 2-osobowych.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy, plansze lub prezentacja multimedialna dotyczące kolejności montażu czujnika
zegarowego i dźwigniowo-zębatego,

−

zestaw narzędzi i wyposażenia do montażu i konserwacji czujników pomiarowych,

−

czujniki zegarowe i dźwigniowo-zębate o dokładności odczytu 0,01 mm i większej,
wyposażone w różne końcówki pomiarowe (kuliste i płaskie),

−

lupy,

−

wzorce chropowatości,

−

płytki interferencyjne,

−

głowica mikrometryczna z uchwytem,

−

statyw z precyzyjnym ruchem ramienia,

−

waga o działce elementarnej 10 g,

−

szczegółowa instrukcja sprawdzania czujników pomiarowych (dla każdego ucznia),

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia.

Czas trwania zajęć: 240 minut.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

FAZA WSTĘPNA

1) Czynności organizacyjno - porządkowe.
2) Podanie tematu zajęć.
3) Zaznajomienie uczniów z celem i przebiegiem zajęć.
4) Diagnoza przygotowania uczniów do zajęć na podstawie pytań kontrolnych:

−

Jakie jest przeznaczenie czujników zegarowych?

−

Jakie są najczęściej spotykane konstrukcje czujników pomiarowych?

−

Jakie są zakresy i dokładności pomiarowe poszczególnych rodzajów czujników?

FAZA WŁAŚCIWA

1) Omówienie szczegółów budowy czujnika zegarowego.
2) Dyskusja kolejności montażu, doboru narzędzi montażowych, szczegółowych zaleceń

dotyczących montażu poszczególnych mechanizmów.

3) Dyskusja zakresu konserwacji i doboru środków konserwujących.
4) Omówienie zakresu sprawdzania czujników.
5) Rozdanie przygotowanego materiału dydaktycznego (instrukcji sprawdzania czujników).
6) Demonstracja wyposażenia stanowisk do sprawdzania poszczególnych parametrów

z przypomnieniem zasad posługiwania się użytym sprzętem pomiarowym.

7) Pokaz z omówieniem sprawdzania stanu i chropowatości powierzchni pomiarowych,

prowadzony z pomocą jednego z uczniów.

8) Pokaz z omówieniem sprawdzania nacisku pomiarowego, prowadzony z pomocą jednego

z uczniów.

9) Pokaz z omówieniem sprawdzania niedokładności wskazań przy zastosowaniu płytek

wzorcowych, prowadzony z pomocą jednego z uczniów.

10) Pokaz z omówieniem sprawdzania niedokładności wskazań przy zastosowaniu głowicy

mikrometrycznej, prowadzony z pomocą jednego z uczniów.

11) Krótkie ćwiczenia przedmiotowe, polegające na samodzielnym (ale wspomaganym

rozdaną instrukcją) odtworzeniu przez uczniów zademonstrowanych wcześniej procedur
sprawdzania czujników (praca grupowa zróżnicowana w grupach 2-osobowych, na
rozstawionych do demonstracji stanowiskach pomiarowych).

FAZA KOŃCOWA

1) Dyskusja podsumowująca, dotycząca problemów, jakie wystąpiły podczas wykonania

ćwiczeń.

2) Uporządkowanie stanowisk.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….

Temat: Rozwiązania konstrukcyjne wag.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności klasyfikowania i eksploatowania wag.

Cele szczegółowe:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

scharakteryzować spotykane konstrukcje wag,

−

scharakteryzować jakościowo parametry metrologiczne wag różnej konstrukcji,

−

scharakteryzować rozwiązania konstrukcyjne specyficzne dla poszczególnych typów wag,

−

przeprowadzić ważenie za pomocą wag różnej konstrukcji,

−

objaśnić pojęcie legalizacji przyrządów pomiarowych.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem prowadzony przez uczniów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna.

Strategia:

−

uczenie się przez doświadczenie.

Środki dydaktyczne:

−

wagi różnej konstrukcji (odważnikowe: laboratoryjna, analityczna i półautomatyczna,
przesuwnikowa, uchylna, uchylna ze wskazówką świetlną, odważnikowo-uchylna,
sprężynowa, elektromagnetyczna, tensometryczna itp.), także ich modele i przekroje,

−

zestawy odważników laboratoryjnych i handlowych,

−

plansze, foliogramy, prezentacje multimedialne będące na wyposażeniu pracowni oraz
przygotowane przez uczniów,

−

katalogi i karty katalogowe wag,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia.

Czas trwania zajęć: 135

180 minut.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

FAZA PRZYGOTOWAWCZA:

1) Zebranie chętnych do udziału w prowadzeniu zajęć (2 tygodnie przed ich planowanym

terminem).

2) Przedstawienie zadania:

„Przygotuj krótką prezentację wybranego typu wagi. W ramach prezentacji powinieneś:

−

podać pełną nazwę opisującą dany typ wagi,

−

podać nośności i czułości dla wag tej konstrukcji,

−

podać nośność i czułość prezentowanego modelu wagi,

−

wskazać przykłady stosowania wag tej konstrukcji dawniej i obecnie,

−

opisać charakterystyczne cechy budowy wagi danego typu,

−

zademonstrować kolegom technikę ważenia za jej pomocą, zwracając szczególną
uwagę na przestrzeganie zasad jej eksploatacji,

−

nauczyć jednego z kolegów techniki ważenia za pomocą prezentowanej przez Ciebie
wagi.

−

czas trwania Twojej prezentacji ustalisz indywidualnie z nauczycielem.

Postaraj się przeprowadzić prezentację tak, aby była najbardziej fachowa i atrakcyjna.”

3) Rozdzielenie tematów.
4) Ustalenie kolejności wystąpień i czasu ich trwania.
5) Indywidualne omówienie z uczniami będącego do ich dyspozycji wyposażenia

dydaktycznego szkoły.

6) Kontrola postępów przygotowania do zajęć (tydzień przed ich planowanym terminem).
7) Próba prezentacji, ocena merytoryczna przygotowanych materiałów i treści wystąpienia

3 dni przed planowanym terminem zajęć).

FAZA WSTĘPNA

1) Czynności organizacyjno - porządkowe.
2) Podanie tematu i przebiegu zajęć.

FAZA WŁAŚCIWA

1) Omówienie pojęć nośności i czułości wagi.
2) Omówienie celu i sposobu legalizacji wag.
3) Krótkie wprowadzenie do każdej z prezentacji.
4) Prezentacje przygotowane przez uczniów.
5) Podsumowanie i ewentualne uzupełnienie poszczególnych prezentacji, zaakcentowanie

i wynotowanie na tablicy najistotniejszych kwestii poruszonych w ich trakcie.

FAZA KOŃCOWA

1) Krótkie ćwiczenia, polegające na wykonywaniu przez uczniów ważenia przy zastosowaniu

różnych wag – pod kierunkiem uczniów, którzy je uprzednio prezentowali.

2) Dyskusja podsumowująca, usystematyzowanie informacji zawartych w poszczególnych

prezentacjach.

3) Ocena prezentacji w oparciu o opinie uczestników zajęć.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Klasyfikacja przyrządów pomiarowych. Montaż elementów

wskazujących w przyrządach pomiarowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź oględziny elementów wskazujących ciągłych przyrządu pomiarowego.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć uczniom o zasadach obchodzenia

się ze sprzętem kontrolno - pomiarowym oraz wskazać źródła, na podstawie których będą
mogli określić znaczenie oznaczeń na podzielni (np. klasy przyrządu, rodzaj przetwornika itp.).
Zamiast wskazywania źródeł literaturowych można posłużyć się przygotowanymi
dydaktycznymi środkami kształcenia (planszami, foliogramami).

W trakcie ćwiczenia należy zachęcić uczniów do poczynienia obserwacji nie zawartych

w poleceniu, a dotyczących sposobu osadzenia wskazówki, bazowania podzielni itp. Oceniając
jakość wykonania ćwiczenia należy uwzględnić poprawność terminologii zastosowanej
w notatce i wypowiedziach ustnych.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) pobrać wskazany przyrząd pomiarowy,
2) sporządzić notatkę zawierającą następujące informacje:

−

nazwa i przeznaczenie przyrządu,

−

zakres pomiarowy,

−

typ podzielni,

−

wartość działki elementarnej,

−

oznaczenia dodatkowe na podzielni wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia,

−

opis rozwiązań zapobiegających błędowi paralaksy, a w przypadku ich braku
oszacowanie wielkość tego błędu, podczas obserwacji podzielni pod kątem 45º,

3) przedstawić wynik oględzin przyrządu w trakcie prezentacji wg punktów zawartych

w notatce.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie, pogadanka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne przyrządy pomiarowe o zróżnicowanych rozwiązaniach konstrukcyjnych elementów

wskazujących,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z biblioteczki podręcznej pracowni.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeprowadź wyrównoważenie statyczne organów ruchomych miernika elektrycznego.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.
Uczniowie powinni otrzymać instrukcję do ćwiczenia zawierającą opisy procedur

wyrównoważenia mechanizmów o różnej budowie. Doboru konkretnej procedury powinni
dokonać samodzielnie. Przyrządy przygotowane do ćwiczenia powinny zostać uprzednio
rozregulowane.

Podczas instruktażu wstępnego należy zaakcentować obowiązek delikatnego obchodzenia

się z przyrządami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z otrzymaną instrukcją do ćwiczenia,
2) wykonać sprawdzenie, czy organ ruchomy miernika wymaga wyrównoważenia,
3) dobrać narzędzia potrzebne do otwarcia obudowy miernika,
4) otworzyć obudowę miernika,
5) przeprowadzić oględziny mechanizmu miernika i odszukać wszystkie elementy przyrządu

opisane w instrukcji,

6) dobrać narzędzia potrzebne do wykonania wyrównoważenia,
7) przeprowadzić wyrównoważenie według procedury opisanej w instrukcji,
8) zgłosić wykonanie ćwiczenia nauczycielowi,
9) po sprawdzeniu jakości wykonania ćwiczenia zamknąć obudowę miernika i uporządkować

stanowisko pracy, zdać miernik.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie, pogadanka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

mierniki elektryczne przygotowane do ćwiczenia poprzez rozregulowanie mechanizmu
wyrównoważenia organu ruchomego,

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

wyposażenie pracowni montażu,

−

materiały piśmienne.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Montaż przyrządów do pomiarów warsztatowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj regulację wskazań, przeprowadź sprawdzenie stanu powierzchni pomiarowych

i dokładności wskazań mikrometru z odczytem noniuszowym.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie.
W zależności od sytuacji dydaktycznej można do ćwiczenia przygotować obudowę

dydaktyczną w postaci tekstu przewodniego.

Mikrometry przygotowane do ćwiczenia powinny zostać uprzednio rozregulowane.
W czasie instruktażu do ćwiczenia należy zwrócić uwagę na zasady prawidłowego

użytkowania płytek wzorcowych i interferencyjnych. Warto podkreślić również, że zakres
czynności wykonywanych w ćwiczeniu obejmuje czynności prowadzone zarówno podczas
montażu i kontroli jakości w trakcie produkcji przyrządów, jak i podczas serwisowania sprzętu
w trakcie jego eksploatacji.

Oceniając ćwiczenie należy zwrócić uwagę na samodzielność w interpretacji źródeł

informacji, kulturę pracy (przestrzeganie procedur, posługiwanie się narzędziami montażowymi
i narzędziami pomiarowymi zgodnie z ich przeznaczeniem itp.)

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) pobrać mikrometr przeznaczony do badania,
2) przeprowadzić regulację wskazań mikrometru. Kolejno:

−

zapoznać się z procedurą regulacji mikrometru, opisaną we wskazanym źródle,

−

zidentyfikować elementy regulacyjne mikrometru,

−

dobrać narzędzia do przeprowadzenia regulacji,

−

przeprowadzić regulację mikrometru,

−

zgłosić zakończenie regulacji i zademonstrować jej wynik,

3) przeprowadzić sprawdzenie stanu powierzchni pomiarowych mikrometru. Kolejno:

−

zapoznać się z zakresem i sposobem sprawdzania stanu powierzchni pomiarowych,
opisanymi we wskazanym źródle,

−

dobrać płytki interferencyjne w sposób opisany w instrukcji,

−

przeprowadzić trzykrotny pomiar płaskości kowadełka, wrzeciona oraz równoległości
kowadełka i wrzeciona, notując uzyskane wyniki,

−

obliczyć i zapisać średnią arytmetyczną z uzyskanych wyników pomiarów,

4) przeprowadzić sprawdzenie dokładności wskazań mikrometru. Kolejno:

−

pobrać zestaw płytek wzorcowych i oczyścić ich powierzchnie,

−

określić 5 punktów pomiarowych, rozłożonych równomiernie w zakresie pomiarowym
mikrometru,

−

wykonać pomiary dla ustalonych punktów pomiarowych i zanotować ich wyniki,

−

obliczyć i zapisać błędy wskazań w określonych wcześniej punktach pomiarowych,

−

dokonać porównania błędów wskazań z wartościami błędów dopuszczalnymi dla
mikrometrów poszczególnych klas i określić klasę mikrometru,

5) dokonać prezentacji wyniku ćwiczenia grupie, w szczególności: omówić przeznaczenie

mikrometru, jego zakres pomiarowy, wyniki sprawdzenia stanu powierzchni pomiarowych
i dokładności wskazań.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

mikrometry,

−

zestaw płytek interferencyjnych płasko - równoległych,

−

zestaw płytek wzorcowych,

−

miękka szmatka i benzyna ekstrakcyjna,

−

narzędzia do montażu znajdujące się na wyposażeniu pracowni,

−

artykuły piśmienne,

−

kalkulator,

−

katalogi mikrometrów, dobrane źródła lub przygotowana instrukcja,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź sprawdzenie mikroskopu warsztatowego z głowicą goniometryczną.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
W ramach ćwiczenia (ewentualnie przygotowania do ćwiczenia - pracy domowej)

uczniowie powinni zapoznać się na podstawie instrukcji konkretnego modelu mikroskopu
z opisaną w niej jego budową. Do wykonania części praktycznej ćwiczenia mogą być
dopuszczeni po pozytywnej weryfikacji znajomości zasad obsługi mikroskopu.

W czasie instruktażu wstępnego można zachęcić uczniów do wzajemnej kontroli stopnia

przygotowania do wykonania ćwiczenia (wzajemnego przepytania się przed zgłoszeniem
gotowości do wykonania ćwiczenia nauczycielowi).

W zależności od tempa pracy uczniów można rozbudować część metrologiczną ćwiczenia

(wydłużenie serii pomiarowych) lub zalecić im pomiary konkretnych detali (np. średnic
i błędów kształtu otworów, skoku i kąta zarysu gwintu itp.).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonywania pomiarów za pomocą mikroskopu pomiarowego,
2) zidentyfikować na podstawie instrukcji i poradnika dla ucznia poszczególne elementy

budowy mikroskopu,

3) zgłosić nauczycielowi gotowość do wykonania ćwiczenia,
4) udzielić poprawnych odpowiedzi na pytania sprawdzające znajomość zasad posługiwania

się mikroskopem i wykonywania pomiarów,

5) pobrać komplet płytek wzorcowych i wybrać z niego płytkę o wartości pomiarowej 20 mm,
6) sporządzić wg wzoru tabelę pomiarów:

Lp.

Posuw stolika

Kierunek

I odczyt

[mm]

II odczyt

[mm]

Wynik pomiaru

[mm]

(podłużny, poprzeczny)

(w lewo, do

przodu)

7) wykonać dwa pomiary płytki z wykorzystaniem przesuwu podłużnego stołu mikroskopu,

zmieniając położenie płytki i kierunek przesuwu stołu,

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) wykonać dwa pomiary płytki z wykorzystaniem przesuwu poprzecznego stołu mikroskopu,

zmieniając położenie płytki i kierunek przesuwu stołu,

9) zdać komplet płytek wzorcowych płaskich, pobrać zestaw płytek wzorcowych kątowych

i wybrać z niego płytkę o wartości pomiarowej 30º,

10) sporządzić tabelę wg samodzielnie zaprojektowanego układu, np.:

Lp.

Położenie płytki

Kierunek

obrotu głowicy

I odczyt

[º]

II odczyt

[º]

Wynik pomiaru

[º]

(1, 2, …)

(w lewo,

w prawo)

11) wykonać pomiary kąta dla czterech położeń płytki różniących się o ok. 90º, za każdym

razem zmieniając kierunek obrotu głowicy,

12) zapisać w notatce wnioski dotyczące dokładności pomiarów długości i kątów za pomocą

mikroskopu pomiarowego.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie, pogadanka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

mikroskop warsztatowy z głowicą goniometryczną,

−

instrukcja wykonywania pomiarów za pomocą mikroskopu,

−

zestaw płytek wzorcowych płaskich i kątowych,

−

kalkulator,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura techniczna.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru temperatury,

ciśnienia i przepływu

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj montaż manometru sprężystego z rurką Bourdona.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie.
Przygotowana dokumentacja (rysunki montażowe) powinna dotyczyć konkretnych modeli

manometrów przygotowanych do ćwiczenia.

W czasie instruktażu do ćwiczenia można przypomnieć ogólne wskazówki, istotne przy

określaniu kolejności montażu oraz wymóg oceny jakości części i podzespołów
przeznaczonych do montażu.

Oceniając ćwiczenie należy zwrócić uwagę m.in. na: poprawność ustalenia kolejności

montażu i doboru narzędzi, przygotowanie stanowiska pracy, jakość prezentacji wykonania
zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z otrzymaną dokumentacją technologiczną montażu manometru,
2) określić kolejność czynności montażowych w oparciu o dokumentację,
3) dobrać wyposażenie stanowiska do wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić jego stan

techniczny,

4) przygotować stanowisko zgodnie z zasadami ergonomii, przepisami bhp i ppoż.,
5) pobrać komplet montażowy,
6) ocenić jakość części i podzespołów,
7) wykonać montaż,
8) zgłosić nauczycielowi zakończenie wykonania zadania,
9) zdać narzędzia i dokumentację, uporządkować stanowisko pracy,
10) dokonać prezentacji: ocenić jakość wykonania zadania, wskazać napotkane trudności.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunki montażowe manometrów przeznaczonych do ćwiczenia,

−

komplety montażowe,

−

narzędzia montażowe i kontrolno - pomiarowe, przyrządy i uchwyty,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura techniczna.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeprowadź oględziny gazomierza, wykonaj jego częściowy demontaż i zerowanie

wskazania.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
Do ćwiczenia należy przygotować gazomierze różnych typów (miechowe, rotorowe,

turbinowe) i rozmiarów, domowe i przemysłowe, skontrolowane uprzednio pod kątem
możliwości przeprowadzenia wymienionych w ćwiczeniu czynności. Ocena możliwości
wykonania tych czynności należy do uczniów.

W czasie instruktażu do ćwiczenia należy położyć szczególny nacisk na konieczność

zachowania wysokiej kultury pracy (planowanie, dobór narzędzi), a czasie jego wykonania
aktywnie kontrolować czynności wykonywane przez wszystkie zespoły - uczniowie na bieżąco
powinni konsultować z nauczycielem zakres zaplanowanych czynności i demonstrować sposób
ich wykonania.

Podczas dyskusji podsumowującej ćwiczenie należy skoncentrować się na określeniu

podobieństw i różnic występujących w budowie różnych modeli gazomierzy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) spisać parametry gazomierza i na podstawie wskazanych źródeł wyjaśnić ich znaczenie,
2) za pomocą samodzielnie dobranych narzędzi zdemontować obudowę gazomierza

w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia oględzin jego mechanizmu,

3) określić na podstawie poradnika dla ucznia lub literatury rodzaj i zasadę działania

gazomierza oraz zastosowane w jego budowie mechanizmy, spisać wyniki obserwacji,

4) określić zakres dalszego demontażu, niezbędnego do wyzerowania licznika i samodzielnie

dobrać narzędzia do jego przeprowadzenia,

5) przeprowadzić demontaż, notując kolejność czynności i starannie układając wymontowane

części,

6) wykonać zerowanie wskazań,
7) wykonać montaż gazomierza,
8) zdać pobrane narzędzia i uporządkować stanowisko pracy,
9) zgłosić gotowość do prezentacji wykonania ćwiczenia,
10) zaprezentować na forum grupy sposób wykonania ćwiczenia: parametry użytkowe

gazomierza, zasadę działania, zastosowane mechanizmy i zakres czynności wykonywanych
w czasie zerowania wskazań.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie, pogadanka, dyskusja.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

gazomierze,

−

zestaw narzędzi do montażu i demontażu, znajdujący się na wyposażeniu pracowni,

−

materiały piśmienne,

−

katalogi i karty katalogowe gazomierzy,

−

poradnik dla ucznia, literatura techniczna.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Montaż przyrządów pomiarowych do pomiaru masy, czasu,

wilgotności i prędkości kątowej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź regulację czułości i wyznacz błędy systematyczne wagi laboratoryjnej.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.
W czasie instruktażu do ćwiczenia należy przypomnieć (np. w formie pytań kontrolnych

skierowanych do uczniów) o zasadach obowiązujących podczas ważenia za pomocą
dokładnych wag odważnikowych.

Podczas wykonania ćwiczenia należy aktywnie kontrolować przestrzeganie tych zasad oraz

rzetelność pomiarów prowadzonych przez uczniów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypoziomować wagę na stanowisku pomiarowym,
2) ustawić największą czułość wagi, zanotować wynik ustawienia czułości w tabeli

pomiarowej,

3) wyznaczyć błąd systematyczny wynikający z niezrównoważenia belki, wykonując

trzykrotne ważenie pustych szalek wagi i zapisując w tabeli wyniki ważenia oraz obliczoną
średnią,

4) zapisać w tabeli poprawkę wynikającą z błędu niezrównoważenia belki,
5) wyznaczyć błąd systematyczny wynikający z nierównoramienności belki dla masy 100 g,

wykonując trzy serie pomiarów za pomocą pomocniczego odważnika i wyliczając
ich średnią,

6) zgłosić zakończenie wykonania ćwiczenia, oddać wypełnioną tabelę pomiarową i omówić

wykonane czynności.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie, pogadanka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

waga laboratoryjna odważnikowa z dwoma zestawami odważników,

−

tabela pomiarowa,

−

materiały piśmienne,

−

kalkulator,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura techniczna.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeprowadź oględziny elektronicznej wagi kontrolno - technicznej z funkcją liczenia

elementów.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w zespołach 2-osobowych.

Podczas instruktażu należy zaakcentować wymóg zapoznania się z instrukcją obsługi wagi
przed rozpoczęciem ćwiczenia.
Ćwiczenie należy zakończyć dyskusją podsumowującą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustawić wagę na stanowisku,
2) zapoznać się z kartą katalogową i instrukcją obsługi wagi,
3) ustawić funkcję liczenia elementów,
4) przeprowadzić liczenie drobnych elementów przy użyciu wagi,
5) opracować plan demontażu obudowy wagi i pobrać niezbędne narzędzia,
6) przeprowadzić demontaż obudowy wagi,
7) przeprowadzić oględziny mechanizmu wagi, zidentyfikować umiejscowienie, sposób

zamocowania tensometru i jego rodzaj,

8) sporządzić notatkę zawierającą: krótki opis przeznaczenia i parametrów wagi, opis

procedury liczenia elementów i szkic mechanizmu wagi,

9) zmontować wagę, uporządkować stanowisko i zgłosić zakończenie wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

pogadanka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

elektroniczne wagi kontrolno-techniczne,

−

instrukcje obsługi wagi,

−

katalogi i karty katalogowe wag elektronicznych,

−

narzędzia montażowe będące na wyposażeniu pracowni,

−

materiały piśmienne,

−

poradnik dla ucznia i literatura techniczna.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narządzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montowanie
przyrządów pomiarowych”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 3, 6, 12, 16, 21, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10

11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12

15 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16

19 zadań, w tym co najmniej 4 zadań z poziomu

ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20

22 zadań, w tym co najmniej 7 zadań z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.c, 3.a, 4.d, 5.a, 6.b, 7.b, 8.c, 9.d, 10.a, 11.d, 12.b,13.b,
14.d, 15.b, 16.d, 17.c, 18.b, 19.c, 20.a, 21.b, 22.a.

Plan testu

zad.

Cele operacyjne
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Sklasyfikować przyrządy pomiarowe

Wyjaśnić pojęcia dotyczące elementów
wskazujących

Zaproponować metodę zmniejszenia wpływu
paralaksy na odczyt wskazań

Określić właściwości wskaźników
alfanumerycznych

Wyjaśnić sposób pomiaru za pomocą narzędzi
mikrometrycznych

Zaproponować poprawną kolejność montażu
mechanizmu mikrometru

7. Zinterpretować działanie mechanizmu czujnika

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zastosować procedurę pomiarową przy użyciu
czujnika

Objaśnić zasadę działania termometru
manometrycznego

10. Wyjaśnić sposób sprawdzania pirometrów,

11.

Zaproponować procedurę łączenia urządzeń
hydraulicznych

12.

Zaproponować procedurę wzorcowania manometru
ciśnieniowego

13.

Scharakteryzować przeznaczenie mechanizmów
przepływomierza

14.

Objaśnić zasadę działania przepływomierza
manometrycznego

15.

Zastosować zasady eksploatacji wag
mechanicznych

16. Dobrać technologię montażu tensometru

17. Scharakteryzować zasady montażu higrometrów

18.

Wyjaśnić sposób regulacji chodu zegara
mechanicznego

19.

Dobrać narzędzia do wykonania prac
montażowych

20.

Zinterpretować zasadę działania tachometrów
stroboskopowych

21.

Zaproponować procedurę regulacji projektora
pomiarowego

22.

Zaproponować rozwiązania konstrukcyjne
w przyrządzie pomiarowym.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Daj uczniom 2 minuty na sprawdzenie, czy otrzymali czytelny i kompletny zestaw pytań

i kartę odpowiedzi.

6. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu montowania przyrządów

pomiarowych. Tylko jedna odpowiedź do każdego zadania jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi. Zakreśl prawidłową

odpowiedź. Jeżeli się pomylisz, błędną odpowiedź weź w kółko i zakreśl odpowiedź
prawidłową. Jeżeli zaznaczysz więcej niż jedną odpowiedź do jednego zadania, otrzymasz
za nie 0 punktów.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż rozwiązanie zadania

na później; wrócisz do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.

Materiały dla ucznia

−

instrukcja

−

zestaw pytań testowych z instrukcją dla ucznia,

−

karta odpowiedzi.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Chromatograf jest przyrządem do wykonywania:

a) pomiarów geodezyjnych.
b) analizy składu mieszanin gazowych.
c) pomiarów grubości warstwy chromu metodą nieniszczącą.
d) pomiarów wielkości ładunku elektrycznego.

2. Elementami wskazującymi ciągłymi są:

a) podziałka i wskazówka.
b) wskazówka i działka elementarna.
c) wskazówka i podzielnia.
d) wskazówka, podzielnia i podziałka.

3. Zmniejszeniu wpływu błędu paralaksy na dokładność odczytu sprzyja:

a) zmniejszenie odległości wskazówki i podzielni.
b) zwiększenie odległości wskazówki i podzielni.
c) zastosowanie szerszej wskazówki.
d) zmniejszenie odległości między kreskami podzielni.

4. Największa zaleta wskaźników paletowych to:

a) bardzo krótki czas przestawiania palet.
b) bezgłośna praca.
c) małe rozmiary.
d) możliwość prezentowania różnorodnych informacji.

5. Zastosowanie dodatkowego noniusza na bębnie mikrometru pozwala na:

a) zwiększenie dokładności pomiaru.
b) zwiększenie zakresu pomiarowego.
c) przyspieszenie odczytu wyniku pomiaru.
d) zmniejszenie wpływu błędu wykonania gwintu śruby mikrometrycznej na poprawność

pomiaru.

6. Wybierz i uszereguj w kolejności technologicznej czynności podczas montażu zacisku

z rozciętym pierścieniem w mikrometrze:
a) montaż wrzeciona.
b) montaż złożonego mechanizmu w wycięciu kabłąka.
c) montaż wałeczka blokującego w trójkątnym gnieździe rozciętego pierścienia.
d) montaż rozciętego pierścienia w pierścieniu radełkowanym.
e) montaż kulki zabezpieczającej od obrotu w gnieździe kabłąka.
f) montaż kulki zabezpieczającej od obrotu w gnieździe rozciętego pierścienia.

Poprawna kolejność czynności jest następująca:
a) c, d, f, b, a.
b) d, c, f, b, a.
c) c, d, e, b, a.
d) d, c, f, a, b.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Zadaniem elementów sprężystych zastosowanych w budowie czujników zegarowych jest:

a) tłumienie drgań wskazówki.
b) zapewnienie odpowiedniego nacisku pomiarowego i kasowanie luzów przekładni.
c) zapewnienie możliwie dużego nacisku pomiarowego.
d) przyspieszenie ruchu trzpienia i skrócenie czasu pomiaru.

8. Pokrętna podzielnia czujnikowych przyrządów pomiarowych służy ustawianiu wskazania

zerowego:
a) przy nieobciążonym trzpieniu pomiarowym.
b) przy maksymalnie wciśniętym trzpieniu pomiarowym.
c) na wymiar nominalny mierzonej części.
d) na wymiar rzeczywisty mierzonej części.

9. Termometry parowe:

a) służą do pomiaru temperatury pary wodnej w instalacjach kotłowych.
b) są to termometry, w których zastosowano czujnik termoelektryczny, tzw. termoparę.
c) są to termometry sygnalizujące osiągnięcie dwóch temperatur granicznych.
d) są rodzajem termometrów ciśnieniowych.

10. Sprawdzenia pirometrów dokonuje się za pomocą :

a) żarówki wzorcowej.
b) pirometru wzorcowego.
c) termometru wzorcowego.
d) naczynia termostatycznego.

11. Wybierz z poniższych stwierdzeń to, które niepoprawnie opisuje zasady łączenia

elementów instalacji hydraulicznych:
a) przewody giętkie nie powinny być skręcone.
b) przewody giętkie powinny mieć możliwość swobodnego zwisu.
c) dobierając przewody należy uwzględnić ciśnienie robocze panujące w instalacji.
d) promienie zagięcia przewodów powinny być możliwie małe.

12. Uzyskanie wskazania zerowego w manometrze ciśnieniowym z rurką Bourdona uzyskuje

się przez:
a) dogięcie końca rurki Bourdona.
b) właściwe ustawienie zębnika i sektora zębatego podczas montażu przyrządu.
c) zmianę przełożenia mechanizmu za pomocą zastosowanych w jego konstrukcji

elementów regulacyjnych.

d) zmianę długości sprężyny spiralnej.

13. Zastosowanie sprzęgła magnetycznego w budowie przepływomierza śrubowego:

a) zmniejsza opory ruchu organu pomiarowego.
b) nie wymaga stosowania uszczelnień wałka napędzającego przekładnię pomiarową.
c) poprawia dokładność odczytu wskazania.
d) ma za zadanie utrudnienie użytkownikowi fałszowania wskazań.

14. Przepływomierze manometryczne:

a) są przyrządami uniwersalnymi, pozwalającymi na jednoczesny pomiar wielkości

przepływu i ciśnienia cieczy.

b) są szczególnie zalecane do pomiaru bardzo małych przepływów.
c) wymagają zabudowania w rurociągu zwężki Venturiego.
d) działają na zasadzie manometru różnicowego.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Blokadę wag mechanicznych należy załączać wówczas, gdy:

a) masa ważonego ciała nie przekracza nośności wagi.
b) poziomujemy lub przenosimy wagę.
c) chcemy przyspieszyć odczyt wyniku ważenia.
d) odczytujemy wynik ważenia.

16. Do utwierdzenia tensometru foliowego na podlegającym odkształcaniu elemencie

konstrukcyjnym wagi elektronicznej zastosujesz:
a) połączenie gwintowe.
b) połączenie lutowane twarde.
c) połączenie klejone wykonane za pomocą kleju rozpuszczalnikowego, dającego

połączenie elastyczne.

d) połączenie klejone wykonane za pomocą kleju dwuskładnikowego.

17. Higrometry higroskopowe:

a) cechują się wysoką niezmiennością wskazań w czasie.
b) wymagają okresowej konserwacji elementu pomiarowego za pomocą smaru stałego.
c) wymagają starannego odtłuszczenia elementu pomiarowego na całej jego długości.
d) pozwalają na najdokładniejsze pomiary wilgotności bezwzględnej.

18. Regulacja chodu zegara z regulatorem balansowym polega na:

a) systematycznym naciąganiu sprężyny napędowej.
b) zmianie czynnej długości sprężyny włosowej regulatora poprzez obrót dźwigni

regulacyjnej.

c) delikatnym dogięciu sprężyny włosowej za pomocą szczypiec okrągłych.
d) równomiernym dokręceniu lub wykręceniu wkrętów regulacyjnych rozmieszczonych

na obwodzie koła balansowego.

19. Nabijak lejkowy jest pomocny przy:

a) regulacji chodu zegarów mechanicznych.
b) wyważaniu organów ruchomych przyrządów pomiarowych.
c) osadzaniu wskazówek przyrządów pomiarowych.
d) osadzaniu kowadełka w gnieździe kabłąka podczas montażu mikrometrów.

20. Tachometry stroboskopowe:

a) umożliwiają pomiar prędkości obrotowej metodą bezdotykową.
b) mogą służyć bezpośrednio do pomiaru prędkości liniowej.
c) zawierają źródło światła o stałej i podlegającej wzorcowaniu częstotliwości błysków.
d) działają na zasadzie pomiaru napięcia indukującego się w prądnicy stroboskopowej.

21. W trakcie kontroli technicznej projektora pomiarowego, podczas obserwacji detalu

wzorcowego w świetle przechodzącym stwierdzono nierównomierne oświetlenie
powierzchni ekranu (obserwacja w świetle odbitym jest poprawna). Aby usunąć usterkę
projektora należy:
a) wymienić żarówkę oświetlacza do obserwacji w świetle przechodzącym.
b) przeprowadzić regulację ustawienia zwierciadła do obserwacji w świetle

przechodzącym.

c) przeprowadzić regulację położenia stolika projektora.
d) przeprowadzić regulacje obiektywu projektora.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22. Urządzenia kontrolno - pomiarowe podlegające legalizacji:

a) zawierają elementy regulacyjne niedostępne dla użytkownika.
b) zawierają elementy regulacyjne dostępne dla użytkownika.
c) są legalizowane jednorazowo, przed ich zakupem przez użytkownika.
d) nie zawierają elementów regulacyjnych.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..........................................................................................

Montowanie przyrządów pomiarowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test. 2

Do jednostki modułowej „Montowanie przyrządów pomiarowych”

Temat zadania: Montaż czujnika zegarowego.

Wykonaj montaż czujnika zegarowego na podstawie załączonej dokumentacji technicznej.

Po przeprowadzonym montażu wykonaj sprawdzenie nacisku pomiarowego i niedokładności
wskazań czujnika.

Propozycja przeliczenia liczby punktów uzyskanych za zadanie praktyczne
na oceny szkolne:

−

dopuszczający: 15

18 punktów,

−

dostateczny: 19

22 punktów,

−

dobry: 23

25 punktów,

−

bardzo dobry: 26

28 punktów.

Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 180 minut.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:

1) Przeanalizuj dokładnie treść zadania i otrzymaną dokumentacje techniczną.
2) Zapoznaj się z wyposażeniem stanowiska.
3) Ustal zakres i kolejność czynności podczas montażu i sprawdzenia czujnika oraz

wyposażenie stanowiska, niezbędne do ich wykonania.

4) Zapisz w planie działania:

−

główne czynności związane z realizacją zadania w kolejności ich wykonywania,

−

wykaz niezbędnych narzędzi i przyrządów do wykonania czynności montażowych
oraz kontrolno-pomiarowych,

−

wykaz niezbędnych elementów pomocniczych wyposażenia stanowiska,

−

wykaz innych środków niezbędnych do wykonania zadania.

5) Zgromadź i rozmieść na stanowisku narzędzia i pomoce montażowe, narzędzia pomiarowe

i wyposażenie pomocnicze do montażu i sprawdzenia czujnika.

6) Sprawdź stan techniczny wszystkich elementów wyposażenia stanowiska.
7) Sprawdź, czy przygotowałeś stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii, przepisami

bhp i ochrony ppoż.

8) Dobierz odpowiednią odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej do wykonania

zadania.

9) Wykonaj zaplanowane czynności montażowe, przestrzegając zasad bhp.
10) Wykonaj zaplanowane czynności kontrolno-pomiarowe.
11) Zgłoś nauczycielowi przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji wykonanego zadania.
12) Zaprezentuj sposób wykonania zadania i oceń, czy zadanie zostało wykonane zgodnie

z założeniami zawartymi w treści zadania.

13) Po prezentacji uporządkuj stanowisko pracy.

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zabiegi i czynności montażowe

Lp.

Zabieg montażowy / czynność

Narzędzia

montażowe

Narzędzia

pomiarowe

Czynności kontrolne i pomiarowe

Lp.

Czynność

Sprzęt pomiarowy

Uwagi

Protokół kontroli czujnika

Lp.

Sprawdzania wielkość

Wartość

Uwagi

nacisk pomiarowy

niedokładność wskazań

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karta odpowiedzi do zadania praktycznego dla jednostki modułowej

Montowanie przyrządów pomiarowych 731[03].Z1.04

Temat zadania: Montaż czujnika zegarowego.

Imię i nazwisko: .............................................................

1) Plan działania:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

2) Wykaz narzędzi niezbędnych do wykonania montażu:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

3) Wykaz narzędzi i przyrządów pomiarowych niezbędnych do wykonania montażu i kontroli

czujnika:

………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

4) Wykaz wyposażenia pomocniczego niezbędnego do wykonania zadania:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

5) Wykaz innych środków niezbędnych do wykonania zadania:
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………………….……………….

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karta oceny

Za każde sprawdzane kryterium uczeń może otrzymać 1 punkt.

Lp.

Kryterium

Punktacja

Poprawnie sporządzony plan działania

Poprawne ustalenie zakresu i kolejności zabiegów montażowych

Poprawne ustalenie zakresu czynności kontrolno - pomiarowych

Poprawny dobór narzędzi do wykonania czynności montażowych

Poprawny dobór sprzętu kontrolnego i pomiarowego

Poprawny dobór wyposażenia pomocniczego stanowiska

Poprawny dobór innych środków do wykonania zadania

Poprawne sporządzenie wykazów znajdujących się w karcie odpowiedzi

Poprawne pobranie narzędzi, sprzętu pomiarowego i wyposażenia
pomocniczego

10 Wykonanie sprawdzenia stanu technicznego wyposażenia stanowiska

11 Zorganizowanie stanowiska zgodnie z zasadami ergonomii i przepisami bhp

12 Dobór ubrania roboczego i środków ochrony indywidualnej

13 Poprawne rozmieszczenie kompletu montażowego na stanowisku

14 Przeprowadzenie oględzin części i podzespołów do montażu

15 Poprawne wykonanie montażu przekładni pomiarowej czujnika

16 Poprawne wykonanie montażu elementów sprężystych

17 Poprawne wykonanie montażu elementów wskazujących

18 Poprawne wykonanie montażu obudowy

19 Poprawne wykonanie konserwacji mechanizmu

20 Oczyszczenie przyrządu po wykonaniu montażu

Poprawne zestawienie stanowiska do wykonania pomiaru nacisku
pomiarowego

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22 Poprawne przeprowadzenie procedury pomiaru nacisku pomiarowego

23 Poprawne określenie i zapisanie nacisku pomiarowego

24 Poprawne zestawienie stanowiska do sprawdzenia niedokładności wskazań

21 Poprawne przeprowadzenie procedury sprawdzania niedokładności wskazań

22 Poprawne określenie i zapisanie niedokładności wskazań

Posługiwanie się narzędziami, przyrządami i sprzętem pomiarowym zgodnie
z przeznaczeniem

25 Wykonanie zadania zgodnie z zasadami bhp

26 Wykonanie zadania w przewidzianym czasie

27 Ocena jakości wykonania zadania

28 Oczyszczenie narzędzi i uporządkowanie stanowiska po wykonaniu zadania

____________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Czajkowski J.: Elementy przyrządów precyzyjnych. WSiP, Warszawa 1986
2. Dąbrowski A.: Konstrukcja przyrządów precyzyjnych. PWSZ, Warszawa 1972
3. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004
4. Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe. Mechanik precyzyjny.

CKE, Warszawa 2004

5. Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982
6. Panasiuk A., Pawlak E.: Technologia przyrządów precyzyjnych. PWSZ, Warszawa 1980
7. Praca zbiorowa: Konstrukcja przyrządów i urządzeń precyzyjnych. WNT, Warszawa 1996
8. Praca zbiorowa: Poradnik konstruktora przyrządów precyzyjnych i drobnych. WNT,

Warszawa 1971

9. Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika, tom I i II. WNT, Warszawa 1996
10. Tryliński W.: Drobne mechanizmy i przyrządy precyzyjne. Podstawy konstrukcji. WNT,

Warszawa 1978