psychologia tao mocy ksiega nieprzemijajacej madrosci r l wing ebook

IDŹ DO:

KATALOG KSIĄŻEK:

CENNIK I INFORMACJE:

CZYTELNIA:

6SLVWUHĞFL
3U]\NáDGRZ\UR]G]LDá

.DWDORJRQOLQH
=DPyZGUXNRZDQ\
NDWDORJ

=DPyZLQIRUPDFMH
RQRZRĞFLDFK
=DPyZFHQQLN

)UDJPHQW\NVLąĪHN
RQOLQH

2QHSUHVVSO+HOLRQ6$
XO.RĞFLXV]NLF
*OLZLFH
WHO
HPDLO

RQHSUHVV#RQHSUHVVSO

UHGDNFMD

UHGDNFMDZZZ#RQHSUHVVSO

LQIRUPDFMH

RNVLĊJDUQLRQHSUHVVSO

Do koszyka

Nowość

Promocja

Do przechowalni

7$202&<.6,Ē*$
1,(35=(0,-$-č&(-0č'52Ħ&,

$XWRU5/:LQJ
7ãXPDF]HQLH0LFKDã/LSD
,6%1
7\WXãRU\JLQDãX

7KH7DRRI3RZHU

)RUPDW%VWURQ

:NRVPRVLHLVWQLHMHSHZQDOLF]EDV]F]HJyOQ\FKJZLD]G]ZDQ\FKELDã\PL
NDUãDPL6ėRQH]D]Z\F]DMEDUG]RPDãHDMHGQDNDWRP\ZLFKZQĚWU]XOHĦėRERN
VLHELHWDNFLDVQRĦHPDVDJZLD]G\VWDMHVLĚQLHSURSRUFMRQDOQLHGXĦDZVWRVXQNX
GRMHMREMĚWRġFLDWR]NROHLSU]\F]\QLDVLĚGRWDNLQWHQV\ZQHJRSURPLHQLRZDQLD
ĦHSRZLHU]FKQLDWDNLHJRFLDãDQLHELHVNLHJRMHVWZLHORNURWQLHZ\ĦV]DRGWHPSHUDWXU\
6ãRĝFD.VLĚJDWDRLWHPRĦHE\þXZDĦDQD]DELDãHJRNDUãDOLWHUDWXU\ILOR]RILF]QHM
ERZLHP]HZ]JOĚGXQDRJURPQ\FLĚĦDUJDWXQNRZ\LQLH]Z\Nãė]ZLĚ]ãRġþSU]\SRPLQD
UR]SDORQ\GRELDãRġFLXP\VãSURPLHQLXMėF\ROġQLHZDMėFėP\ġOė

5/:LQJ

7DRXġSLRQHMPRF\

7DRPRF\.VLĚJDQLHSU]HPLMDMėFHMPėGURġFLWRQLHNZHVWLRQRZDQ\VNDUEĥUyGãR
QLHSU]HPLMDMėFHMZLHG]\LPėGURġFL2SLVXMHPDJQHW\F]QėPRFXġSLRQėZNDĦG\P
F]ãRZLHNXRGNU\ZDZ\MėWNRZHPRĦOLZRġFLZ\ZLHUDQLDZSã\ZXQDRWRF]HQLHDWDNĦH
ZVND]XMHGURJĚGRRVRELVWHMGRVNRQDãRġFL-HVWSRãėF]HQLHP]DVDG]DU]ėG]DQLDIL]\NL
RUD]HZROXFML]NXOWXURZėLILOR]RILF]QėPėGURġFLė:VFKRGX

7RNVLĚJDQLH]Z\NãDSRQLHZDĦVDPDGRELHUDVRELHF]\WHOQLNyZ:\UDĥQLHSU]\FLėJD
RVRE\Z\ELWQHVWRMėFHQDSURJXHZROXF\MQHJRVNRNXZUR]ZRMXVZRMHJRXP\VãX
5]XFDXURNQDW\FKNWyU]\MėNRQWHPSOXMėLMHVWPDJQHVHPGODXP\VãyZRGZDĦQ\FK
QLHREDZLDMėF\FKVLĚSU]HV]NyGLG\VSRQXMėF\FKRGSRZLHGQLPSRWHQFMDãHPE\VLOQLH
RGG]LDã\ZDþQDVSRãHF]HĝVWZR'RNRQXMHSU]\W\PZLHONLHJRSU]HãRPXZSV\FKLFH
F]ãRZLHNDZ\ZRãXMėF]PLDQĚSRVWDZRUD]RVRELVW\FKFHOyZ2WZyU]VLĚQDJãRV
/DR]LLQDXF]VLĚSU]H]Z\FLĚĦDþVWHUHRW\S\:\NRU]\VWDMXNU\WėZVRELHPRF
GRNV]WDãWRZDQLDSU]\V]ãRġFL

=DPLHV]F]RQHZNVLėĦFHU]DGNLHPDORZLGãDLSU]\NãDG\FKLĝVNLHMNDOLJUDILLSRGNUHġODMė
VWDURĦ\WQHNRU]HQLHP\ġOLWDRLVW\F]QHMLGRGDMė]QDF]HQLDSRQDGF]DVRZ\P
ZVND]yZNRP/DR]L2U\JLQDOQ\WHNVW]RVWDãZ]ERJDFRQ\RNRPHQWDU]HSR]ZDODMėFH
F]\WHOQLNRZL]JãĚELþWDMQLNLWDR'ODZVSyãF]HVQHJRRGELRUF\NVLĚJDMHVWQDU]ĚG]LHP
Z]ERJDFDQLDRVRELVW\FKUHODFMLLZSURZDG]DQLDZĦ\FLH]DVDGSU]\ZyG]WZD
SU]HND]DQ\FKSU]H]/DR]LFKLĝVNLPZãDGFRP

PIS TRE¥CI

WAGI DOTYCZkCE TUMACZENIA

AO MOCY

AO NATURY

NTERPRETACJA INTUICYJNA

NTERPRETACJA LOGICZNA

NTERPRETACJA CA

O¥CIOWA

}GA TAO I TE

WAGI DOTYCZkCE TUMACZENIA

AO MOCY TO NOWE TUMACZENIE

liczÈcej 2,5 tysiÈca

lat klasycznej Tao Te Ching (znana po polsku jako
KsiÚga drogi i cnoty, tutaj — KsiÚga Tao i Te; kwestie
róĝnic w przekïadzie wyjaĂnione sÈ dalej przez autora
przekïadu angielskiego, R. L. Winga — przyp. red.) au-
torstwa ĝyjÈcego w szóstym wieku przed naszÈ erÈ filo-
zofa Lao Tzu. W niniejszym przekïadzie staraïem siÚ
wszÚdzie, gdzie to byïo moĝliwe, dosïownie przeïoĝyÊ
oryginalny tekst, bez dodawania rymów i poetyckiej fra-
zeologii. Chiñskie wersje poszczególnych rozdziaïów
znajdujÈ siÚ w ksiÈĝce tuĝ obok tekstu polskiego, dziÚki
czemu Czytelnicy doceniajÈcy niezwykïe piÚkno chiñ-
skiego pisma bÚdÈ mogli ĂledziÊ oryginalne dzieïo Lao
Tzu nawet bez wczeĂniejszej znajomoĂci znaków.

Staroĝytna chiñszczyzna jest jÚzykiem tajemniczym

i paradoksalnym. Nie ma w niej strony czynnej ani
biernej; liczby pojedynczej ani mnogiej. Niemal kaĝde
sïowo moĝe peïniÊ funkcjÚ dowolnej czÚĂci mowy. Tïu-
macz musi podejmowaÊ decyzje w imieniu czytelnika
i dobieraÊ wyrazy najlepiej oddajÈce intencje autora.

Aby zrekompensowaÊ lakonicznoĂÊ przekïadu

i doprecyzowaÊ jego znaczenie, poszczególne wersy zo-
staïy uïoĝone na stronach ksiÈĝki w sposób odzwier-
ciedlajÈcy atmosferÚ i rytm oryginaïu. Staroĝytne chiñskie
pisma sÈ pozbawione interpunkcji, rolÈ tïumacza jest
wiÚc porzÈdkowanie idei i udostÚpnianie ich czytelni-
kom. ChoÊ kolejne rozdziaïy KsiÚgi sÈ w oryginale je-
dynie ponumerowane, nadaïem kaĝdemu z nich tytuï
zawierajÈcy wskazówkÚ dotyczÈcÈ treĂci. Zgodnie z tra-
dycjÈ KsiÚga Tao i Te jest podzielona na dwie czÚĂci,
przy czym poczÈtek drugiej wyznacza rozdziaï 38.
Nie tïumaczyïem sïowa Tao, poniewaĝ jest to pojÚcie
znane czytelnikom w Ăwiecie zachodnim. ChoÊ jest
czÚsto tïumaczone jako „droga”, taka interpretacja nie
do koñca oddaje peïny sens Tao, które w istocie oznacza
„sposób funkcjonowania wszechĂwiata”. W kaĝdym ra-
zie caïa KsiÚga jest jednym wielkim objaĂnieniem istoty
Tao, wiÚc nie ma tak naprawdÚ potrzeby przekïadania
tego sïowa. Z kolei Te jest na ogóï tïumaczone jako
„cnota”, lecz to dosyÊ niefortunnie dobrany odpo-
wiednik tego niezwykle waĝnego chiñskiego terminu.
W kulturze zachodniej cnota jest kojarzona z prawoĂciÈ,
ale w rzeczywistoĂci sïowo te odnosi siÚ do potencjalnej
energii wynikajÈcej z bycia we wïaĂciwym miejscu oraz
stanie ducha w odpowiednim czasie. Staroĝytni Chiñ-
czycy okreĂlali nim czynnoĂÊ sadzenia nasion w ziemi,

a póěniej zaczÚïo oznaczaÊ zgromadzonÈ energiÚ lub
potencjaï, czasem takĝe magicznÈ moc. Dopiero kiedy
po upïywie kilku wieków doszïo do upowszechnienia
siÚ konfucjañskich ideaïów, sïowo Te zaczÚïo oznaczaÊ
narzucony normami spoïecznymi sposób etycznego po-
stÚpowania i to wïaĂnie w tym znaczeniu zostaïo prze-
tïumaczone na jÚzyki zachodnie jako „cnota”. Dlatego
idÈc w Ălady wielu wspóïczesnych tïumaczy, przywróci-
ïem mu jego oryginalne znaczenie i zastÈpiïem sïowem
„moc”.

Dokonaïem w istocie bardzo niewielu transpozycji,

zastÚpujÈc wyraĝenia archaiczne terminami wspóïcze-
snymi. Wszystkie takie przypadki sÈ oznaczone przypi-
sami. Dotyczy to na przykïad okreĂlenia sheng jen,
oznaczajÈcego „ĂwiÚtego mÚĝa” lub „mÚdrca”. Uznaïem,
ĝe sformuïowanie „czïowiek Ăwiatïy” lepiej oddaje sens
oryginaïu. Kolejnym przykïadem transpozycji jest zastÈ-
pienie chiñskiego sïowa kuo, które moĝna przetïuma-
czyÊ jako „królestwo” albo „rzÈd”, sïowem „organizacja”,
poniewaĝ kuo w oryginalnym znaczeniu moĝe siÚ od-
nosiÊ do kaĝdej organizacji spoïecznej.

PróbujÈc zrozumieÊ dzieïo takie jak KsiÚga Tao

i Te, trzeba pamiÚtaÊ, ĝe chiñskie znaki sÈ nie tyle
odpowiednikami sïów, co symbolami pojÚÊ. Lao Tzu
pokazuje nam swoje myĂli za pomocÈ symboli, a nie
opisuje ich sïowami. KsiÚga powinna byÊ zatem przeka-
zywana z umysïu do umysïu, zaĂ sïowa tylko towa-
rzyszÈ gïównym ideom. WïaĂnie ze wzglÚdu na ĂciĂle
symboliczny charakter KsiÚga Tao i Te jest doskonaïÈ
ilustracjÈ powiedzenia, ĝe lepiej przeczytaÊ jednÈ
ksiÈĝkÚ sto razy, niĝ sto ksiÈĝek jeden raz.

OsiemdziesiÈt jeden rozdziaïów KsiÚgi to teksty

surowe, wyraziste, a czasem takĝe zapadajÈce w pamiÚÊ.
SÈ peïne metafor i paradoksów. KsiÚga Tao i Te ma
byÊ katalizatorem umysïu Czytelnika, prowokowaÊ
do zaglÈdania pod podszewkÚ rzeczywistoĂci. Z drugiej
strony Czytelnik sam musi uczestniczyÊ w nadawaniu
KsiÚdze znaczenia. Lao Tzu nie próbowaï uczyniÊ dzieïa
skoñczonym ani dokïadnym, gdyĝ wtedy nie mogïoby
ewoluowaÊ w czasie. Nie zachowywaïoby siÚ zgodnie
z duchem Tao. Nie ulega wÈtpliwoĂci, ĝe autor osiÈgnÈï
swój cel.
Aby pomóc Czytelnikom zrozumieÊ dzieïo Lao Tzu,
dodaïem komentarze do wszystkich rozdziaïów KsiÚgi.
ZawierajÈ one wyjaĂnienia metafor zawartych w tekĂcie
i mogÈ sïuĝyÊ jako punkt wyjĂcia dla wïasnych rozwaĝañ.

Nie mogÚ udawaÊ, ĝe postrzegam Ăwiat tak samo, jak
widziaï go Lao Tzu szeĂÊ wieków przed Chrystu-
sem, dlatego w moich komentarzach staraïem siÚ po-
konaÊ dzielÈcÈ mnie od autora barierÚ czasu i znaleěÊ
punkty wspólne przeszïoĂci i teraěniejszoĂci. Chciaïem
przerzuciÊ most nad semantycznÈ i kosmologicznÈ
przepaĂciÈ, wracajÈc do wczesnotaoistycznych spekula-
cji na temat istoty wszechĂwiata.

Nie jestem pierwszÈ osobÈ, która podjÚïa takÈ

próbÚ, i z pewnoĂciÈ takĝe nie ostatniÈ. KsiÚga Tao i Te
co jakiĂ czas wzywa czytelników i tïumaczy, skïaniajÈc
ich do udostÚpniania jej wspóïczesnym odbiorcom.
Kaĝda jej nowa forma przynosi oĂwiecenie, niepokojÈce
i satysfakcjonujÈce zarazem. Jestem gïÚboko przekonany,
ĝe jednym z najlepszych wyrazicieli tego doĂwiadczenia
byï dr Lionel Giles, kustosz manuskryptów orientalnych
w British Museum, a jednoczeĂnie tïumacz KsiÚgi
Tao i Te. W 1937 roku napisaï on nastÚpujÈce sïowa:

„Z caïÈ pewnoĂciÈ nigdy wczeĂniej ani póěniej nikt
nie pomieĂciï tak duĝej iloĂci myĂli w tak maïej
objÚtoĂci dzieïa. W kosmosie znajduje siÚ pewna liczba
szczególnych gwiazd, zwanych biaïymi karïami. SÈ one
zazwyczaj bardzo maïe, a jednak atomy w ich wnÚtrzu
sÈ tak ciasno upchane, ĝe masa gwiazdy jest niepropor-
cjonalnie duĝa w stosunku do jej objÚtoĂci, co z kolei
jest przyczynÈ tak intensywnego promieniowania, ĝe
powierzchnia ciaïa niebieskiego jest wielokrotnie wyĝ-
sza od temperatury Sïoñca. KsiÚga Tao i Te moĝe
byÊ uwaĝana za biaïego karïa literatury filozoficz-
nej, ze wzglÚdu bowiem na ogromny ciÚĝar gatun-
kowy i niezwykïÈ zwiÚzïoĂÊ przypomina rozpa-
lony do biaïoĂci umysï promieniujÈcy olĂniewajÈcÈ
myĂlÈ”.

R.L. Wing

San Francisco, 1986

IKT TAK NAPRAWD} NIE WIE

, skÈd siÚ wziÚïa KsiÚga Tao i Te, ale ten krótki traktat,

skïadajÈcy siÚ z zaledwie piÚciu tysiÚcy sïów, stanowi fundament klasycznej filozofii chiñskiej.
Krótko mówiÈc, ksiÈĝka wyjaĂnia naturÚ dziaïajÈcej w caïym wszechĂwiecie, ewoluujÈcej
siïy zwanej Tao oraz opisuje wynikajÈcÈ z postÚpowania w zgodzie z niÈ moc, okreĂla-
nÈ mianem Te.

W liczÈcej dwadzieĂcia piÚÊ wieków historii KsiÚgi Tao i Te opublikowano setki

przekïadów i komentarzy, co sprawia, ĝe jest ona drugÈ po Biblii najczÚĂciej na Ăwiecie
tïumaczonÈ ksiÈĝkÈ. Znajduje czytelników w kaĝdym pokoleniu i zdaje siÚ nigdy nie traciÊ
prowokujÈcej wartoĂci intelektualnej. W bieĝÈcej dekadzie KsiÚgÚ odkryli fizycy, dostrze-
gajÈcy w niej istotne korelacje z ich teoriami wszechĂwiata. Co wiÚcej, siÚgajÈ po niÈ psy-
cholodzy i biznesmeni, majÈc nadziejÚ na zrozumienie tych wïaĂciwoĂci orientalnego
umysïu, które sprawiajÈ, ĝe jest on tak bardzo skoncentrowany na sprawach Ăwiata i go-
spodarki oraz tak dobrze je pojmuje. KsiÚga rzuca urok na wszystkich, którzy jÈ kontem-
plujÈ, i jest magnesem dla umysïów majÈcych odpowiedni potencjaï, by wywieraÊ wpïyw
na spoïeczeñstwo. Bo wïaĂnie o wpïywaniu na spoïeczeñstwo traktuje w istocie KsiÚga
Tao i Te.

Wedïug legendy napisaï jÈ niemal dwadzieĂcia szeĂÊ wieków temu wszechstronny

uczony Lao Tzu, który byï kustoszem archiwów cesarstwa za panowania dynastii Chou.
¿yï w czasach politycznych niepokojów, podobnie jak my dzisiaj. Jego Ăwiat byï podzielo-
ny na setki prowincji, rzÈdzonych przez róĝnych przywódców i majÈcych odmienne pra-
wa. Obserwowaï rozwój armii i narastanie wrogoĂci, kiedy poszczególne prowincje rywali-
zowaïy o politycznÈ dominacjÚ. Kaĝdy akt agresji spotykaï siÚ z jeszcze wiÚkszÈ wrogoĂciÈ
i agresjÈ, dopóki rozdarci wojnÈ mieszkañcy Chin nie zaczÚli zdawaÊ sobie sprawy z tego, ĝe
stojÈ na krawÚdzi totalnej destrukcji, a ich Ăwiat moĝe siÚ obróciÊ w perzynÚ.

RozumiejÈc beznadziejnoĂÊ czasów, w których ĝyï, oraz rozkrÚcajÈcej siÚ spirali po-

litycznej wrogoĂci, Lao Tzu zrezygnowaï ze stanowiska i postanowiï na zawsze opuĂciÊ
cywilizowany Ăwiat. Zanim pozwolono mu przekroczyÊ bramÚ stolicy i wyruszyÊ w nie-
odlegïe góry, musiaï spisaÊ swojÈ wiedzÚ na uĝytek tych, których porzucaï. Napisaï wiÚc
KsiÚgÚ Tao i Te, adresujÈc jÈ do osób zajmujÈcych odpowiedniÈ pozycjÚ, by przewodziÊ lu-
dziom — ksiÈĝÈt i polityków, pracodawców i nauczycieli.

Lao Tzu radzi przywódcom: poznajcie siebie. Nauczcie siÚ bezpoĂrednio odczuwaÊ

otaczajÈcy was Ăwiat i gïÚboko rozwaĝajcie wïasne wraĝenia. Nie opierajcie siÚ na ideolo-
giach, gdyĝ one pozbawiÈ wasze ĝycie znaczenia i uczyniÈ was niezdolnymi do kierowania
luděmi. PielÚgnujcie intuicjÚ, by byïa godna zaufania, poniewaĝ przywódca pozbawiony in-
tuicji nie moĝe przewidywaÊ zmian. Rozwijajcie swÈ osobistÈ moc (Te) poprzez ĂwiadomoĂÊ
i znajomoĂÊ praw fizyki rzÈdzÈcych Ăwiatem i umysïami innych ludzi (Tao) oraz uĝywajcie
tej mocy, kierujÈc zdarzeniami bez odwoïywania siÚ do przemocy. Jak to osiÈgnÈÊ? PostawÈ,
nie dziaïaniem. Przywódcy powinni prowadziÊ ludzi wïaĂciwÈ drogÈ, a nie rzÈdziÊ nimi. Za-
rzÈdzajcie luděmi, pozwalajÈc im oddziaïywaÊ na was, a nie na odwrót. DziÚki temu ci,
którym przewodzicie, bÚdÈ mieli poczucie autonomii, a wy jako przewodnicy zostaniecie
nagrodzeni ich lojalnoĂciÈ i wspóïpracÈ. Uczcie siÚ osiÈgaÊ swoje cele bez Ărodków, kulty-
wujÈc wyrazistÈ wizjÚ tego, jak problemy w naturalny sposób rozwiÈzujÈ siÚ same. Prak-
tykujcie prostotÚ. Nie przestawajcie siÚ rozwijaÊ.

Lao Tzu wierzyï, ĝe idealnym sposobem kierowania wydarzeniami jest korzystanie

z metod, które nie budzÈ oporu i nie wywoïujÈ kontrakcji. Jako obserwator praw przyrody
zdawaï sobie sprawÚ z tego, ĝe uĝycie zbyt duĝej siïy powoduje powstanie siïy przeciwnej,
w zwiÈzku z czym przemoc nie moĝe byÊ solidnym i trwaïym fundamentem relacji spo-
ïecznych. Byï równieĝ przekonany, ĝe przywódcy powinni zawsze obserwowaÊ prawa
natury, by rozumieÊ tajniki funkcjonowania materii i energii we wszechĂwiecie. Samo
to funkcjonowanie okreĂlaï mianem Tao. Wiedziaï, ĝe rzÈdzÈce kosmosem prawa fizyki
bezpoĂrednio wpïywajÈ na zachowania jednostek i ewolucjÚ spoïeczeñstw oraz ĝe zrozu-
mienie tych praw daje przywódcom moc (Te) przywracania Ăwiatu harmonii.

KsiÚga Tao i Te jest wyzwaniem. Wzywa nas do spojrzenia na Ăwiat taki, jakim on

rzeczywiĂcie jest, przez przyjÚcie trudnej do zaakceptowania prawdy o istnieniu praw natu-
ry rzÈdzÈcych istnieniem i ewolucjÈ. Wzywa do odkrycia intelektualnej niezaleĝnoĂci — sta-
nu umysïu, w którym moĝliwe jest caïkowite zaufanie naszej percepcji Ăwiata i niezachwia-
na wiara w stosownoĂÊ naszych inspiracji i instynktów. Wzywa do znalezienia w sobie
odwagi, by odrzuciÊ przemoc i wpïywaÊ na innych za pomocÈ przykïadu, posïugujÈc siÚ
naturÈ jako wzorem. By równowaĝyÊ skrajnoĂci, zamiast je kreowaÊ. To ostatnie wyzwanie
jest dziĂ chyba bardziej aktualne niĝ kiedykolwiek, zarówno w przypadku nas samych, jak
naszych przywódców. Lao Tzu wyraziï je nastÚpujÈco:

¥wiatli ludzie dbajÈ o jednoĂÊ
I postrzegajÈ Ăwiat jako wzorzec postÚpowania.
Nie robiÈ nic na pokaz,
Dlatego bïyszczÈ wĂród innych;
Nie usprawiedliwiajÈ siÚ,
Dlatego stajÈ siÚ znani;
Nie cheïpiÈ siÚ swoimi zdolnoĂciami,
Dlatego zyskujÈ uznanie;
Nie pyszniÈ siÚ swoimi sukcesami,
Dlatego mogÈ wiele znieĂÊ;
Nie rywalizujÈ z nikim,
Dlatego nikt nie moĝe z nimi rywalizowaÊ.

AO MOCY

SI}GA

AO I

E OPISUJE NIEZWYKk

moc uĂpionÈ w kaĝdym czïowieku. OkreĂlana przez

Lao Tzu mianem Te, ujawnia siÚ, gdy uĂwiadamiamy sobie dziaïanie siï natury (Tao) i do-
strajamy siÚ do nich. W systemie Lao Tzu waĝne jest zrozumienie funkcjonowania rzeczy-
wistoĂci i przyjÚcie do wiadomoĂci faktu, ĝe natura dziaïa niezmiennie wedïug wïasnych za-
sad. Wiemy, ĝe na ogóï nie warto iĂÊ pod prÈd, ale czy wiemy, w którÈ stronÚ pïynie
strumieñ? Lao Tzu wierzyï, ĝe nieustajÈca ĂwiadomoĂÊ schematów obowiÈzujÈcych w natu-
rze prowadzi do uksztaïtowania podobnych schematów ludzkich zachowañ. Tak jak w natu-
rze wiosna nastÚpuje po zimie, w spoïeczeñstwie okres rozwoju nastÚpuje po latach represji; tak
jak nadmierna grawitacja wywoïuje zapaĂÊ gwiazdy, zbyt duĝa zachïannoĂÊ niszczy idee.

Podobnie jak caïa materia i energia we wszechĂwiecie, konstrukcje emocjonalne i inte-

lektualne, które tworzymy, ulegajÈ ciÈgïym przeobraĝeniom pod wpïywem zewnÚtrznych
siï. WiÚkszoĂÊ posiadanej mocy marnujemy na podtrzymywanie wïasnych przekonañ, bro-
nienie ich i przekonywanie innych do ich przyjÚcia. Kiedy zrozumiemy, jak wielkim szaleñ-
stwem jest takie postÚpowanie, zyskamy moc wykorzystywania ewolucji natury do wïasnych
celów — moc akceptowania, przyjmowania i wspierania zmian w miejscu i czasie, w którym
chcÈ nastÈpiÊ. Wspóïpraca z siïami natury sprawia, ĝe stajemy siÚ ich czÚĂciÈ. Zaczynamy
podejmowaÊ mÈdre decyzje, odwoïujÈce siÚ do dynamicznej, ewoluujÈcej rzeczywistoĂci,
a nie do naszych ĝyczeñ i gïÚboko zakorzenionych przekonañ. Moĝemy dostrzegaÊ rzeczy,
których nie widzÈ inni, poniewaĝ kontemplacja wszechĂwiata wyostrza nasze zmysïy. Roz-
wijamy wyobraěniÚ i dziÚki jej mocy moĝemy uczestniczyÊ w kreowaniu przyszïoĂci.

Lao Tzu wierzyï, ĝe kiedy ludzie nie majÈ poczucia mocy, stajÈ siÚ rozgoryczeni i nie-

skorzy do wspóïpracy. Osoby, które nie odczuwajÈ osobistej mocy, czujÈ strach. ObawiajÈ
siÚ nieznanego, poniewaĝ nie identyfikujÈ siÚ ze Ăwiatem zewnÚtrznym, co wpïywa bardzo
niekorzystnie na ich stan psychiczny i sprawia, ĝe stajÈ siÚ niebezpieczni dla spoïeczeñstwa.
Tyrani nie czujÈ mocy, lecz frustracjÚ i bezsilnoĂÊ. MajÈ siïÚ, lecz jest ona formÈ agresji,
a nie wïadzy. Kiedy siÚ bliĝej przyjrzeÊ, staje siÚ jasne, ĝe osoby dominujÈce nad innymi sÈ
w istocie niewolnikami niepewnoĂci, którzy wolno, lecz nieubïaganie szkodzÈ sobie
wïasnymi dziaïaniami. WinÈ za wiÚkszoĂÊ problemów Ăwiata Lao Tzu obarczaï ludzi po-
zbawionych poczucia mocy i niezaleĝnoĂci.

Osoby obdarzone mocÈ nigdy nie okazujÈ swej siïy, ale inni ludzie mimo to sÈ im

posïuszni, poniewaĝ sprawiajÈ wraĝenie wiedzÈcych. PromieniujÈ wiedzÈ, lecz jest to wiedza

intuicyjna, wynikajÈca z bezpoĂredniego zrozumienia i doĂwiadczania natury. Takie osoby
sÈ peïne wspóïczucia i wielkoduszne, poniewaĝ instynktownie zdajÈ sobie sprawÚ z istnienia
mocy, która przepïywa przez nie tylko wtedy, gdy przekazujÈ jÈ innym. Im wiÚcej energii,
inspiracji i informacji przekazujÈ, tym wiÚcej ich otrzymujÈ.

Prawdziwa moc to zdolnoĂÊ wpïywania na Ăwiat i zmieniania go w trakcie prostego,

mÈdrego i bogatego w doĂwiadczenia ĝycia. Osoby obdarzone mocÈ wpïywajÈ na innych
ludzi przykïadem i postawami. W grupach zaznaczajÈ swÈ obecnoĂÊ intelektualnym
oddziaïywaniem na umysïy wspóïtowarzyszy. ZdolnoĂÊ intelektualnego oddziaïywania
rozwija siÚ w efekcie rozszerzonej ĂwiadomoĂci, wykraczajÈcej daleko poza wïasnÈ jaěñ.
Osoby potrafiÈce siÚ identyfikowaÊ z ewolucjÈ rzeczywistoĂci zyskujÈ znaczenie i moc,
poniewaĝ siïa ich ĂwiadomoĂci aktywnie definiuje otaczajÈcy je wszechĂwiat.

W ĝyciu osób zdobywajÈcych moc zachodzÈ dwie powaĝne zmiany: wzrost intelektu-

alnej niezaleĝnoĂci oraz potrzeba prostoty. Taoizm jako sposób rozumienia wszechĂwiata
nie jest oparty na wierze, lecz doĂwiadczeniu. Ludzki umysï ewoluuje, podczas gdy wszystkie
systemy spoïeczne sÈ zaledwie chwilowymi eksperymentami. Opieranie siÚ na systemach
rozumienia tworzonych lub interpretowanych przez innych ludzi tïumi instynkty i nie pozwala
pielÚgnowaÊ i rozwijaÊ wïasnego umysïu. Moc nie nawiedza osób, które pozwalajÈ, by dok-
tryny i dogmaty stanÚïy miÚdzy nimi a bezpoĂredniÈ, osobistÈ wiedzÈ na temat wszechĂwiata.

Prostota dziaïañ, przekonañ i wïasnego otoczenia zbliĝa czïowieka do prawdy o rze-

czywistoĂci. Osób praktykujÈcych prostotÚ nie da siÚ wykorzystaÊ, poniewaĝ zawsze majÈ
wszystko, czego potrzebujÈ. Nie moĝna ich okïamaÊ, poniewaĝ kïamstwo tylko odkrywa
przed nimi inny aspekt rzeczywistoĂci. Urok prostoty jest tak naprawdÚ urokiem wolnoĂci
— najwyĝszym wyrazem osobistej mocy. Nauczono nas myĂleÊ o wolnoĂci jako o czymĂ,
co siÚ posiada, lecz w rzeczywistoĂci to brak rzeczy jest ěródïem wolnoĂci i nadaje znaczenie
ĝyciu. Rezygnacja z rzeczy — z niepotrzebnych pragnieñ i zbytecznych dóbr — oznacza
prawdziwe ich posiadanie. Lao Tzu wierzyï, ĝe w ĝyciu jednostki zawiera siÚ caïy wszech-
Ăwiat, ale gdy czïowiek jest ogarniÚty obsesjami dotyczÈcymi poszczególnych elementów
ĝycia, jego horyzonty siÚ zawÚĝajÈ, a on sam traci gïÚbiÚ i koncentracjÚ na sprawach waĝ-
nych. Obsesje i pragnienia sÈ ěródïem kryzysu umysïu. Kiedy czïowiek pozbywa siÚ pra-
gnieñ, rodzi siÚ poczucie wolnoĂci, bezpieczeñstwa, niezaleĝnoĂci i mocy.

KsiÚga Tao i Te sama dobiera sobie czytelników. Zdaje siÚ przyciÈgaÊ osoby stojÈce

na progu ewolucyjnego rozwoju umysïu. Zawarta w niej filozofia moĝe wywoïaÊ
przeïom w psychice czïowieka — zmianÚ postaw (poniewaĝ skïania do przemyĂlenia na-
szych relacji z wszechĂwiatem) oraz zmianÚ osobistych celów (poniewaĝ nasze pragnienia
zaczynajÈ wyrastaÊ z poczucia prostoty, a my sami pozbywamy siÚ emocjonalnych zïu-
dzeñ). Ci, którzy usïyszÈ gïos Lao Tzu, bÚdÈ w stanie przezwyciÚĝyÊ stereotypy i wyko-
rzystaÊ moc pïynÈcÈ z ich osobistej wolnoĂci do ksztaïtowania przyszïoĂci.

KsiÚga Tao i Te ma wiele warstw. Pod tÈ, którÈ wïaĂnie zrozumieliĂmy, kryje siÚ nastÚp-

na. Im bardziej siÚ w niÈ zagïÚbiamy, tym wiÚkszÈ zyskujemy moc. Im wiÚkszy zyskujemy
potencjaï ksztaïtowania Ăwiata, tym mocniejsze i celniejsze stajÈ siÚ nasze spostrzeĝe-
nia. Filozofia, którÈ Lao Tzu zostawiï nam w spadku, jest w istocie eksperymentem po-
dejmowanym przez ludzi, kiedy sÈ gotowi wejĂÊ w nastÚpnÈ fazÚ ludzkiego rozwoju — w fa-
zÚ stawania siÚ w peïni Ăwiadomymi istotami, Ăwiadomie kierujÈcymi swoim przeznaczeniem
i losami otaczajÈcego ich Ăwiata. W swej ostatecznej wizji Lao Tzu zawarï przekonanie, ĝe
gdyby kaĝdy z nas zdaï sobie sprawÚ z mocy naszej ewolucji i zyskaï nad niÈ kon-
trolÚ, w sposób nieuchronny zjednoczylibyĂmy siÚ i stali kolektywnym, obdarzonym
wspóïczuciem i w peïni Ăwiadomym organizmem spoïecznym i kosmicznym.

WIDOK KOCÓWKI

CZkSTECZKI DNA

AO NATURY

ZU BY PRAWDOPODOBNIE PIERWSZYM

na Ăwiecie fizykiem teoretycznym. PoĂwiÚ-

ciï niemal caïÈ swojÈ energiÚ intelektualnÈ na obserwowanie natury i rzÈdzÈcych niÈ praw
oraz opisywanie wzajemnych relacji ïÈczÈcych róĝne jej elementy. Dostrzegï zunifikowane
pole siï, które okreĂliï mianem Tao, lecz poniewaĝ nie daïo siÚ go objaĂniÊ w logiczny, ana-
lityczny sposób, posïuĝyï siÚ paradoksem. OsiemdziesiÈt jeden rozdziaïów jego dzieïa jest
usianych wewnÚtrznie sprzecznymi zdaniami, takimi jak:

„Tao oĂwiecone wydaje siÚ ciemne.
Tao postÚpujÈce wydaje siÚ cofaÊ”.
„Nazywamy to bezksztaïtnym ksztaïtem, obrazem bez wizerunku”.
Lao Tzu uĝywaï paradoksu, by budziÊ w czytelnikach niezwykïÈ ĂwiadomoĂÊ oraz obja-

ĂniaÊ schematy i cykle, równoĂÊ i komplementarnoĂÊ, które, jego zdaniem, fizyczne siïy
wszechĂwiata narzucajÈ rzeczywistoĂci. Najbardziej uderzajÈcym schematem, wyraěnie
widocznym w KsiÚdze Tao i Te, jest schemat biegunowoĂci.

BiegunowoĂÊ wynika z taoistycznego postrzegania kosmologicznych poczÈtków

wszechĂwiata. Przed istnieniem byïa idea — absolut. Chiñczycy nazywajÈ go T'ai Chi,
czyli najwyĝszÈ ostatecznoĂciÈ. Absolut, w nagïym i nieprzemoĝonym pragnieniu po-
znania siebie, oddzieliï siÚ od nieistnienia w trakcie katastrofalnego zdarzenia, które zapo-
czÈtkowaïo nieskoñczony cykl przyczynowo-skutkowy. Zdarzenie to przywodzi na myĂl
tak zwanÈ teoriÚ wielkiego wybuchu. Nagle narodziïa siÚ przestrzeñ, czas i dwa przeciwnie
naïadowane stany — yin (negatywny) i yang (pozytywny). W efekcie komplementarnej
biegunowoĂci yin i yang, materia i energia, które wczeĂniej byïy nierozïÈczne, oddzie-
liïy siÚ od siebie i utworzyïy fizycznÈ rzeczywistoĂÊ, która staïa siÚ naszym wszech-
Ăwiatem.

Lao Tzu wierzyï, ĝe wszystko, co istnieje, wynika z biegunowoĂci yin i yang. Na-

zwaï poszczególne prawa fizyki i cykle kontrolujÈce rzeczywistoĂÊ Tao i rzÈdzÈce niÈ oraz
zasugerowaï, ĝe dziaïania Tao odzwierciedlajÈ cele wyĝszej istoty (absolutu). Skoro rze-
czywistoĂÊ powstaïa dlatego, ĝe absolut chciaï poznaÊ siebie, naszym przeznaczeniem jest
pomaganie mu poprzez badanie, obserwowanie i naĂladowanie natury.

W ujÚciu taoistycznym rozwijanie ĂwiadomoĂci praw natury, szczególnie objawiajÈ-

cych siÚ poprzez kulturÚ czïowieka, jest waĝnym skïadnikiem osobistego wzrostu i rozwoju.

Lao Tzu wierzyï, ĝe istoty ludzkie oraz ich postawy i dziaïania sÈ nierozïÈcznie zwiÈzane
ze zjawiskami fizycznymi tworzÈcymi ich Ărodowisko oraz ĝe kaĝde z nich moĝe zmie-
niaÊ rzeczywistoĂÊ pozostaïych.

Od momentu narodzin mechaniki kwantowej (opisujÈcej interakcje zachodzÈce w wy-

miarze subatomowym) naukowców intrygowaï zwiÈzek miÚdzy ludzkÈ ĂwiadomoĂciÈ
a dziaïaniem wszechĂwiata. Mechanika kwantowa zdaje siÚ sugerowaÊ, ĝe Ăwiat subatomo-
wy — a nawet caïy Ăwiat — nie posiada ĝadnej niezaleĝnej struktury, dopóki nie zostanie
ona zdefiniowana przez umysï czïowieka. Werner Heisenberg, który przeksztaïciï dziedzinÚ
fizyki, opracowujÈc w 1927 roku swojÈ teoriÚ, napisaï: „Nauki przyrodnicze nie opisujÈ
tylko w prosty sposób natury; stanowiÈ element wzajemnego oddziaïywania miÚdzy naturÈ
a nami. (…) To, co obserwujemy, nie jest czystÈ naturÈ, lecz naturÈ wystawionÈ na nasze
metody badania”. Nowe pokolenie fizyków postuluje nawet, ĝe wszechĂwiat nie mógïby
powstaÊ, gdyby nie zawieraï moĝliwoĂci ĝycia. Ci naukowcy sugerujÈ, ĝe ĝyjemy w uczest-
niczÈcym Ăwiecie, gdzie caïa rzeczywistoĂÊ i wszystkie prawa fizyki zaleĝÈ od formuïujÈcego
je obserwatora. Lao Tzu bez wÈtpienia by siÚ z tym zgodziï.

Pojmowanie Ăwiata, w którym rzeczywistoĂÊ jest ksztaïtowana siïÈ intelektu (i vice

versa), moĝe byÊ nieco ïatwiejsze dla fizyków niĝ dla reszty z nas, ale jest to koncepcja nie-
odzowna dla kaĝdego, kto poszukuje wiedzy na temat funkcjonowania wszechĂwiata.
Wszystkie badania — niezaleĝnie od tego, czy dotyczÈ budowy atomów, czy ludzkich
zachowañ — stajÈ siÚ ěródïem dokïadniejszych i bardziej wyrafinowanych informacji,
gdy podchodzi siÚ do nich z tego paradoksalnego punktu widzenia. Na szczÚĂcie budowa
mózgu i dwustronne procesy umysïowe pozwalajÈ skutecznie korzystaÊ z tego sposobu
myĂlenia.

Mózg odbiera jednoczeĂnie informacje przyjmowane przez wszystkie zmysïy, a umysï

przetwarza je na reakcje emocjonalne, intuicyjne odczucia i logicznie sformuïowane analizy.
Na Zachodzie opieramy siÚ gïównie na logicznej analizie. JesteĂmy nauczeni myĂlenia
w sposób liniowy oraz wyciÈgania wniosków dotyczÈcych naszej pracy i ĝycia na podstawie
sïów i liczb. Z badañ neurologicznych wynika, ĝe te logiczne funkcje sÈ domenÈ lewej póïkuli
mózgu. JednoczeĂnie uczymy siÚ bagatelizowaÊ informacje estetyczne i intuicyjne — prze-
twarzane przez prawÈ póïkulÚ — poniewaĝ w naszej kulturze sÈ one uwaĝane za mniej
wartoĂciowe. Przede wszystkim wiÚc koncentrujemy siÚ na mierzeniu zjawisk i analizo-
waniu ich znaczenia zamiast na kreowaniu ich przepïywu i kierowaniu nim. Uczy siÚ nas
ignorowaÊ to, co intuicyjne lub irracjonalne, bez wzglÚdu na to, jak silne sÈ nasze przeczucia.
Kiedy tïumimy sygnaïy pïynÈce z prawej póïkuli mózgu, tracimy kontakt z intuicjÈ, a wni-
kliwe spostrzeĝenia stajÈ siÚ niezwykle rzadkie.

Lao Tzu wierzyï, ĝe wiedza intuicyjna jest najczystszÈ formÈ informacji. Z tego po-

wodu wyraĝaï swojÈ filozofiÚ w formie eksperymentów myĂlowych — Êwiczeñ umy-
sïowych majÈcych doskonaliÊ i rozwijaÊ umiejÚtnoĂci intuicyjnego myĂlenia. W KsiÚdze
Tao i Te zmusza nas do uĝycia intuicji jako równorzÚdnej partnerki logiki i zachÚca do ïÈ-
czenia intuicyjnego rozumienia Ăwiata z wyrazistÈ wizjÈ osobistÈ. Z neurologicznego
punktu widzenia moglibyĂmy to nazwaÊ postrzeganiem Ăwiata caïym umysïem, polegajÈ-
cym na ïÈczeniu aktywnoĂci przestrzennie i estetycznie ukierunkowanej prawej póïkuli
mózgu z pracÈ analitycznie i logicznie zorientowanej póïkuli lewej. W ten sposób moĝemy
uzyskaÊ caïoĂciowy i precyzyjny obraz rzeczywistoĂci, postrzegajÈc atmosferÚ, zmianÚ
i moĝliwoĂÊ — atmosferÚ czasów, zmianÚ wynikajÈcÈ z ewolucji spoïeczeñstwa i moĝliwÈ
przyszïoĂÊ, którÈ moĝemy ksztaïtowaÊ. To sposób postrzegania wïaĂciwy artystom, filo-
zofom i wizjonerom. Zawsze towarzyszy mu moc wpïywania na losy Ăwiata.

NTERPRETACJA INTUICYJNA

IELE SPO¥RÓD KLASYCZNYCH DZIE FILOZOFII CHISKIEJ

zostaïo napisanych w stylu

niemajÈcym odpowiednika w literaturze Zachodu. Zdecydowana wiÚkszoĂÊ dorobku filo-
zofii zachodniej zdaje siÚ owocem pracy lewej póïkuli mózgu. W tekstach zachodnich
myĂlicieli hipoteza jest zazwyczaj logicznie rozwijana w kolejnych rozdziaïach, aĝ do
osiÈgniÚcia konkluzji na ostatnich kartach ksiÈĝki. Z kolei chiñskie dzieïa klasyczne spra-
wiajÈ wraĝenie zrodzonych w przestrzennie ukierunkowanej prawej póïkuli mózgu. SÈ one
w pewnym sensie hologramami: kaĝdy rozdziaï jest zamkniÚtÈ caïoĂciÈ, odzwierciedlajÈcÈ
treĂÊ caïego utworu. Jedyna róĝnica miÚdzy poszczególnymi rozdziaïami polega na niewiel-
kiej zmianie punktu widzenia, z którego autor opisuje gïówne zagadnienie. Dlatego stu-
diujÈc takie dzieïo jak KsiÚga Tao i Te, warto dostosowaÊ siÚ do tego nieliniowego
stylu i czytaÊ je w sposób losowy.

Kiedy wschodni uczeni studiujÈ klasyczne dzieïo filozoficzne, poszukujÈ subiektyw-

nego doĂwiadczenia, które mogïoby pobudziÊ jego intuicyjne zrozumienie. WybierajÈc
kolejny rozdziaï do rozwaĝañ, prawdopodobnie otwierajÈ ksiÈĝkÚ w losowym miejscu.
Przypadek i synchronicznoĂÊ dajÈ impuls do zastanowienia siÚ, dlaczego w danej chwili
w ĝyciu czytelnika pojawiï siÚ konkretny rozdziaï ksiÚgi.

W naturze pïatek Ăniegu jest po prostu pïatkiem Ăniegu, dopóki nie przyjrzymy mu

siÚ z bliska i nie zauwaĝymy, ĝe w rzeczywistoĂci nie istniejÈ dwa identyczne pïatki. Tak
samo jest w przypadku ludzi — nie istniejÈ na Ăwiecie dwie jednakowo uksztaïtowane
osoby. Ci, którzy chcieliby pozwoliÊ naturze na wytyczenie intelektualnej drogi przez
KsiÚgÚ Tao i Te, mogÈ odkryÊ, ĝe losowe odczytywanie tekstu pomaga uchwyciÊ ducha
chwili i otwiera umysï na samopoznanie. Czytelnicy obznajomieni z chiñskÈ filozofiÈ
wiedzÈ, o co chodzi, poniewaĝ podobne formy subiektywnej interakcji sÈ wykorzystywane
w pracy z klasycznymi dzieïami, takimi jak T'ai Hsuan Ching (dzieïo filozoficzne powstaïe
w pierwszym wieku p.n.e.) i KsiÚga przemian (I Ching).

Kaĝdemu z 64 rozdziaïów KsiÚgi przemian odpowiada jeden heksagram — diagram

matematyczny zbudowany z szeĂciu poziomych linii ciÈgïych i przerywanych, uïoĝonych
jedna nad drugÈ. IstniejÈ 64 moĝliwe ukïady tych dwóch rodzajów linii (2

). DziÚki stoso-

waniu heksagramów Chiñczycy rozwinÚli dwójkowy system liczbowy niemal trzy tysiÈce
lat przed rozpowszechnieniem go w pozostaïej czÚĂci Ăwiata. Ich system byï oparty na
kwadracie ósemki, stÈd ogromne znaczenie liczby 64 w chiñskiej filozofii.

Nie jest przypadkiem, ĝe KsiÚga Tao i Te skïada siÚ z 81 rozdziaïów, poniewaĝ liczba

81 — czyli kwadrat dziewiÈtki — takĝe byïa bardzo waĝna dla chiñskich filozofów, któ-
rzy dbali o symetriÚ liczb. Elegancja liczby 81 byïa wyraĝana przez staroĝytnych Chiñczy-
ków za pomocÈ diagramów matematycznych zwanych tetragramami. Tetragram skïada
siÚ czterech linii (ciÈgïych, przerywanych jeden raz i przerywanych dwa razy), uïoĝonych
jedna nad drugÈ. Istnieje 81 moĝliwych ukïadów tych linii (3

). Tetragramy byïy pier-

wotnie uĝywane do losowego studiowania ksiÚgi T'ai Hsuan Ching, a w niniejszej ksiÈĝce
zostaïy skojarzone z 81 rozdziaïami KsiÚgi Tao i Te. Ukïad tetragramów zostaï uwidocz-
niony na rysunku przedstawionym na nastÚpnej stronie.

KAD

ETRAGRAMÓW

IstniejÈ dwa sposoby posïugiwania siÚ tetragramami w celu dokonania wyboru jednego

z rozdziaïów KsiÚgi Tao i Te. Pierwszy jest szybki i wymaga uĝycia szeĂciennego przed-
miotu, czyli kostki do gry, wymyĂlonej przez Chiñczyków miÚdzy innymi w tym celu.
Drugi, równie tradycyjny sposób polega na liczeniu 64 drewnianych patyczków —
w tej roli wystÚpujÈ zazwyczaj wysuszone ïodygi krwawnika. Liczenie patyczków trwa
zwykle kilka minut. Obydwie metody sÈ po prostu sposobami generowania liczby losowej
okreĂlajÈcej moment w czasie i przestrzeni, bÚdÈcy punktem wyjĂcia do indywidualnego ba-
dania KsiÚgi Tao i Te. Same w sobie nie sÈ szczególnie istotne.

Zacznijmy od metody polegajÈcej na uĝyciu kostki do gry. BÚdziesz takĝe potrzebowaï

kartki papieru i oïówka. Pierwszy rzut kostkÈ okreĂla dolnÈ liniÚ tetragramu. Zinterpretuj
uzyskany wynik zgodnie z poniĝszym rysunkiem i narysuj odpowiedniÈ liniÚ. RzuÊ kostkÈ
jeszcze trzy razy, rysujÈc kolejne linie (od doïu do góry). Efektem bÚdzie kompletny tetragram.

Aby posïuĝyÊ siÚ metodÈ liczenia patyczków, zgromadě 64 dïugie (15 – 30 cm), cienkie

drewienka. Kiedy bÚdziesz je miaï, znajdě odpowiedniÈ, pïaskÈ powierzchniÚ. Oprócz tego
przyda Ci siÚ kartka i oïówek.

1. Podziel patyczki w sposób losowy na trzy stosy.
2. Wybierz stos po prawej stronie i odlicz patyczki trójkami. Zostanie 0, 1 lub 2 dre-

wienka. Odïóĝ je na bok. JeĂli reszta wyniesie 0, weě jeden patyczek z przeliczonego wïa-
Ănie stosu i odïóĝ go na bok.

3. Przelicz w ten sam sposób stos Ărodkowy i dodaj pozostaïe patyczki do reszty

z pierwszego stosu.

4. Przelicz w ten sam sposób stos po lewej stronie i dodaj pozostaïe patyczki do reszty

z pierwszych dwóch stosów.

5. Policz patyczki w stosie reszt. BÚdzie ich 3, 4 albo 5. Ta liczba okreĂla dolnÈ liniÚ

tetragramu (zob. rysunek poniĝej). Narysuj jÈ na kartce.

6. Zbierz wszystkie patyczki i powtórz caïÈ procedurÚ trzy razy. W efekcie uzyskasz

gotowy tetragram, rysujÈc kolejne linie od doïu do góry.

Aby okreĂliÊ numer tetragramu, zlokalizuj go w tabeli bigramów zamieszczonej na

nastÚpnej stronie. Poniewaĝ tetragramy rysuje siÚ od doïu do góry, dwie pierwsze linie sÈ
zwane dolnym bigramem, zaĂ pozostaïe — górnym bigramem. Podziel swój tetragram na
bigramy i znajdě dolny w prawej kolumnie tabeli. NastÚpnie znajdě kolumnÚ odpowiadajÈcÈ
górnemu bigramowi. W punkcie przeciÚcia tej kolumny i wiersza odpowiadajÈcego dolnemu
bigramowi znajdziesz numer wskazanego rozdziaïu KsiÚgi Tao i Te. Kolejnym krokiem
w podróĝy przez KsiÚgÚ bÚdzie przeczytanie tego fragmentu. ByÊ moĝe uznasz za sto-
sowne rejestrowaÊ poszczególne kroki na umieszczonych w ksiÈĝce stronach przeznaczo-
nych na notatki.

ABELA

IGRAMÓW

Aby zlokalizowaÊ
tetragram, podziel go
na dwa bigramy, dolny
i górny, jak w poniĝszym
przykïadzie. NastÚpnie
znajdě górny bigram
w pierwszym wierszu
tabeli oraz dolny bigram
w jej prawej kolumnie.
W punkcie przeciÚcia
wybranej kolumny
z odpowiednim wierszem
znajdziesz numer
rozdziaïu KsiÚgi Tao i Te.

NTERPRETACJA LOGICZNA

RAWA PÓKULA MÓZGU

próbuje zrozumieÊ to, czego doĂwiadcza, za pomocÈ ogólnych

wraĝeñ zmysïowych. Usiïuje ogarnÈÊ intuicjÈ wszystkie zmienne szczegóïy zachodzÈcych
zdarzeñ, nawet jeĂli nie moĝe przeanalizowaÊ sposobu, w jaki ïÈczÈ siÚ one w jednÈ caïoĂÊ.
Ta póïkula jest bardziej zaangaĝowana w tworzenie ogólnych obrazów niĝ w badanie detali.
SpoglÈda na rzeczywistoĂÊ z perspektywy szybujÈcego ptaka.

Z kolei lewa póïkula mózgu pojmuje doĂwiadczenia za pomocÈ pomiaru, analizy i ka-

tegoryzacji szczegóïów zdarzeñ. Zdobywa wiedzÚ o lesie, przyglÈdajÈc siÚ kaĝdemu drzewu
z osobna, i z czasem uzyskuje ogólny obraz, zïoĝony z maïych fragmentów. W zwiÈzku
z tym pozwala na bardziej formalnÈ eksploracjÚ KsiÚgi Tao i Te.

Poniewaĝ kaĝdy z rozdziaïów KsiÚgi opisuje inny wymiar intelektualnych lub beha-

wioralnych interakcji z Tao, dotyczy zarazem konkretnego aspektu potencjalnej mocy (te).
W celu szczegóïowego zbadania tych aspektów moĝna podzieliÊ KsiÚgÚ Tao i Te na szeĂÊ
odrÚbnych czÚĂci. NaleĝÈce do kaĝdej z nich rozdziaïy dajÈ kompletny obraz zagadnie-
nia, którego dana czÚĂÊ dotyczy. W ten sposób moĝna poznaÊ szeĂÊ róĝnych interpretacji
mocy. Zamieszczony na nastÚpnej stronie „Przewodnik po rozdziaïach KsiÚgi” pomoĝe Ci
znaleěÊ fragmenty dotyczÈce tego aspektu mocy, który najbardziej CiÚ interesuje.

ATURY

. Kaĝdy z tych rozdziaïów skupia siÚ na podstawowych prawach fizyki,

opisujÈcych taoistycznÈ filozofiÚ. Ta czÚĂÊ dotyczy kosmologii Tao i poczÈtków wszech-
Ăwiata. Najlepiej interpretowaÊ jÈ z naukowego punktu widzenia.

WIADOMO¥CI

. Rozdziaïy tworzÈce tÚ czÚĂÊ zawierajÈ dokïadniejszÈ analizÚ praw

rzÈdzÈcych naturÈ oraz podstawowe zaïoĝenia filozoficzne taoizmu. Informacje sÈ pre-
zentowane w formie eksperymentów myĂlowych: Êwiczeñ ĂwiadomoĂci, które rozwijajÈ
umysï i sprzyjajÈ pielÚgnowaniu intuicji.

RZEWIDYWANIA

. W tej czÚĂci znajduje siÚ kolejna porcja eksperymentów my-

Ălowych. mwiczenia majÈ jednak na celu uïatwienie stosowania odpowiedniego podejĂcia
i sposobu dziaïania do rozwijania osobistej mocy i zyskiwania wpïywów we wïasnym
Ărodowisku.

RZYWÓDZTWA

. Ta czÚĂÊ skïada siÚ z rozdziaïów dotyczÈcych osób zajmujÈ-

cych stanowiska przywódcze. Poszczególne rozdziaïy opisujÈ idealne relacje miÚdzy przy-
wódcami a osobami im podlegïymi, ujawniajÈc najskuteczniejsze metody zarzÈdzania luděmi
i osiÈgania celów.

RGANIZACJI

. Te rozdziaïy dotyczÈ zachowañ ludzi w grupach, a takĝe postÚ-

powania organizacji zaangaĝowanych w sprawy Ăwiata. OpisujÈ zasady taoizmu, które
umoĝliwiajÈ harmonijne realizowanie celów grupy.

IEINGEROWANIA

. ChoÊ zasada taktycznej nieingerencji (Lao Tzu uĝywa

sïowa wu wei, czyli „niedziaïanie”) przewija siÚ przez wiele rozdziaïów KsiÚgi Tao i Te,
fragmenty skïadajÈce siÚ na tÚ czÚĂÊ opisujÈ szczegóïowo techniki wstrzymywania siÚ
od dziaïania w celu uzyskania trwaïego wpïywu na sprawy Ăwiata.

RZEWODNIK

OZDZIAACH

SI}GI

ATURY

4. Natura Tao

6. Postrzeganie subtelnoĂci

11. Uĝywanie nieistniejÈcego

14. Istota Tao

21. ZnajomoĂÊ wspólnych poczÈtków

25. Tao wielkoĂci

34. EwoluujÈce Tao

40. Droga

41. Posïugiwanie siÚ paradoksem

42. ZnajomoĂÊ biegunowoĂci

51. Moc bezstronnego wsparcia

73. Droga natury

WIADOMO¥CI

5. Trwanie w skupieniu

8. WartoĂÊ niekonkurowania

12. Kontrolowanie zmysïów

13. Rozszerzanie toĝsamoĂci

16. ZnajomoĂÊ absolutu

18. Utrata instynktu

35. Wyczuwanie niewyczuwalnego

38. Moc bez pobudek

45. Wykorzystywanie pustki

50. Sztuka przetrwania

52. Powrót do Ăwiatïa

54. Uniwersalny obraz Ăwiata

56. DÈĝenie do jednoĂci

71. ¥wiadomoĂÊ choroby

RZEWIDYWANIA

1. Pochodzenie mocy

2. Wykorzystywanie biegunowoĂci

9. Unikanie schyïku

10. WewnÚtrzna harmonia

15. Moc subtelnoĂci

20. ZwiÚkszanie niezaleĝnoĂci

22. Przestrzeganie wzorca

23. Niezmienna siïa postaw

33. Samokontrola

44. Moc z braku potrzeb

49. OtwartoĂÊ umysïu

70. ZnajomoĂÊ Tao

76. Moc elastycznoĂci

77. Kierowanie mocÈ

79. Moc niekorzystania z przewagi

81. Droga oĂwieconych

RZYWÓDZTWA

3. Utrzymywanie spokoju
17. Wywieranie subtelnego wpïywu
19. Powrót do prostoty
26. CiÚĝar mocy
28. Jednoczenie siï
37. Moc niepragnienia
39. JednoĂÊ w przywództwie
57. Moc naturalnoĂci
58. Trzymanie siÚ Ărodka
60. WïaĂciwa postawa
62. Tao w przywódcach
65. Groěba przebiegïoĂci
66. Moc pokory
67. Moc miïosierdzia
68. Nieagresywna siïa
72. WïaĂciwa perspektywa

RGANIZACJI

24. Niebezpieczeñstwo nadmiernej obfitoĂci
27. UmiejÚtna wymiana informacji
30. Doradzanie przywódcy
31. Stosowanie siïy
36. Ukrywanie przewagi
46. ZnajomoĂÊ umiaru
53. KroczyÊ prostÈ drogÈ
59. Droga umiarkowania
61. Moc skromnoĂci
69. Zapobieganie eskalacji
78. Przyjmowanie winy
80. SatysfakcjonujÈca niezaleĝnoĂÊ

IEINGEROWANIA

7. Moc bezinteresownoĂci
29. Droga nieingerencji
32. Granice specjalizacji
43. Subtelne moce
47. PielÚgnowanie wewnÚtrznej wiedzy
48. Sztuka niedziaïania
55. Moc nieagresji
63. Droga najmniejszego oporu
64. U ěródeï mocy
74. Nienaturalna wïadza
75. Autodestrukcyjne przywództwo

Czytaj dalej...

NTERPRETACJA CAO¥CIOWA

IEDY LUDZIE U¿YWAJk

caïego umysïu do pojmowania otaczajÈcego ich Ăwiata i nawiÈzy-

wania z nim relacji, posïugujÈ siÚ w pewnym sensie dwoma odrÚbnymi umysïami. Umysï
materialny jest ěródïem logicznych reakcji na fizyczne aspekty otoczenia, zaĂ umysï uni-
wersalny gromadzi wraĝenia dotyczÈce zarówno rzeczywistoĂci fizycznej, jak i niefizycznej,
a takĝe odpowiednio na nie reaguje. Faktem jest, ĝe wszyscy doĂwiadczamy rzeczywistoĂci
i gromadzimy informacje za pomocÈ obydwu umysïów jednoczeĂnie, ale nie wszyscy ko-
rzystamy z zalet rozszerzonej w ten sposób ĂwiadomoĂci.

Umysï materialny skupia siÚ na pïaszczyěnie rzeczywistoĂci fizycznej. TworzÈ jÈ

informacje odbierane za pomocÈ zmysïów fizycznych — wzroku, sïuchu i dotyku. Dane
te sÈ przetwarzane w ograniczony, analityczny sposób, z wykorzystaniem jÚzyka sïów
i liczb, narzucajÈcego sztywnÈ logikÚ rozumowania. Niektórzy z nas przez caïe ĝycie
opierajÈ wszystkie swoje doĂwiadczenia na informacjach pochodzÈcych z tej wïaĂnie
pïaszczyzny, ale jest to Ăwiat bardziej odpowiedni dla maszyn niĝ dla ludzi.

Umysï uniwersalny takĝe dziaïa na pïaszczyěnie rzeczywistoĂci fizycznej, ale dostrzega

równieĝ rzeczywistoĂÊ niematerialnÈ, która obejmuje informacje rejestrowane za pomocÈ
drugiego zestawu zmysïów, w tym instynktu i intuicji. SÈ one przetwarzane przez umysï
w sposób uniwersalny i otwarty, z wykorzystaniem jÚzyka modeli i schematów, w celu
dogïÚbnego zrozumienia Ăwiata.

Celem filozofii taoistycznej jest poïÈczenie tych dwóch umysïów w sprawnie funk-

cjonujÈcÈ caïoĂÊ. Dla nas, ludzi Zachodu, nie moĝe byÊ lepszego momentu, staliĂmy siÚ
bowiem predysponowani do przyswajania informacji pochodzÈcych tylko z pïaszczyzny
fizycznej. To prawda, ĝe rzeczywistoĂÊ fizycznÈ moĝna dotknÈÊ, usïyszeÊ i zobaczyÊ
— dlatego wïaĂnie jest realna. Kiedy wywieramy na niÈ wpïyw, zmienia siÚ. Jest to ěródïem
zadowolenia i intelektualnego bezpieczeñstwa. Jednak w tym miejscu napotykamy najwaĝ-
niejszy paradoks filozofii taoistycznej.

Kiedy ludzie myĂlÈ wyïÈcznie na pïaszczyěnie fizycznej i nie starajÈ siÚ dostrzec

rzeczywistoĂci niefizycznej — nie pielÚgnujÈ intuicji, nie zdobywajÈ intuicyjnej wiedzy
o funkcjonowaniu wszechĂwiata i nie pogïÚbiajÈ jej z myĂlÈ o rozwijaniu samych siebie
i spoïeczeñstwa — ich ĝycie nie ma prawdziwego znaczenia w kategoriach rzeczywistoĂci