1

INSPEKTORAT WOJSKOWEJ SŁUśBY ZDROWIA

Załącznik do decyzji Nr 623/MON

Ministra Obrony Narodowej

z dnia 27 grudnia 2007 r.

Syg. Zdr. Nr 243/2007 r.

Instrukcja

O GOSPODARCE PSAMI SŁUśBOWYMI

W SIŁACH ZBROJNYCH RP

WARSZAWA

2007

2

SPIS TREŚCI

str.

Rozdział I

Zasady ogólne ........................................................................................................3

Rozdział II

Zasady organizacyjne gospodarki psami służbowymi..........................................4

Rozdział III

Organizacja szkolenia i testowania sprawności użytkowej psów służbowych ..5

Rozdział IV

Zasady utrzymania i wykorzystania psów służbowych........................................5

1.

Obowiązki dowódcy...............................................................................................................5

2.

Obowiązki przewodnika psa...................................................................................................6

3.

Szkolenie doskonalące...........................................................................................................7

4.

śywienie psów......................................................................................................................7

5.

Pomieszczenia dla psów.........................................................................................................8

6.

Ogólne zasady pracy z psem..................................................................................................9

7.

Podstawowe zasady pielęgnacji psów służbowych..................................................................10

Rozdział V Zakup, przekazanie, wybrakowanie oraz przekwalifikowanie psów służbowych ...10

1.

Zakup psów........................................................................................................................10

2.

Przekazanie psa służbowego................................................................................................11

3.

Wybrakowanie psa służbowego ...........................................................................................11

4.

Postępowanie w przypadku strat .........................................................................................12

Rozdział VI

Zasady nadzoru weterynaryjnego nad gospodarką psami służbowymi............13

Rozdział VII

Wymagania, przygotowanie i wykorzystanie psów służbowych poza granicami

państwa .......................................................................................................................................15

1.

Przygotowanie psów służbowych do pracy w rejonie operacji ................................................15

2.

Przemieszczenie psów służbowych w rejon operacji ..............................................................17

3.

Zakwaterowanie, higiena, pielęgnacja i żywienie psów służbowych w rejonie operacji .............18

4.

Profilaktyka zdrowotna po powrocie z rejonu operacji ...........................................................19

Rozdział VIII Ewidencja, dokumentacja psów służbowych i sprawozdawczość ........................19

Załączniki:

1.

Dowód tożsamości psa służbowego......................................................................................21

2.

Atest psa służbowego..........................................................................................................25

3.

Upoważnienia przewodnika do wykonywania czynności z użyciem psa....................................26

4.

Książka ewidencji i przeglądu psów służbowych....................................................................27

5.

Protokół wybrakowania psa służbowego................................................................................31

6.

Protokół zdawczo – odbiorczy...............................................................................................32

7.

Dziennik pracy psa służbowego...........................................................................................33

8.

Dziennik szkolenia doskonalącego psa służbowego................................................................34

9.

Tabela należności dla psa służbowego..................................................................................36

10.

Pomieszczenia dla psów......................................................................................................37

3

ROZDZIAŁ I

ZASADY OGÓLNE

1. Instrukcja określa:

1)

zasady organizacji gospodarki psami służbowymi;

2)

zasady organizacji szkolenia i testowania sprawności użytkowej psów służbowych;

3)

zasady utrzymania i wykorzystania psów służbowych w jednostkach organizacyjnych resortu
obrony narodowej;

4)

zasady zakup, przeklasyfikowanie, przekazywanie i wybrakowanie psów służbowych;

5)

zasady przygotowania i wykorzystywania psów służbowych przeznaczonych do pracy poza
granicami państwa;

6)

zasady nadzoru weterynaryjnego nad gospodarką psami służbowymi;

7)

zasady dokumentacji i sprawozdawczości dotyczące psów służbowych.

2. Użyte w decyzji określenia oznaczają:

1)

atest – formalne potwierdzenie zdolności psa do wykonywania zadań, do których został

wytresowany;

2)

doskonalenie sprawności użytkowej - jest to zespół zabiegów tresury mających na celu

podwyższenie sprawności lub co najmniej utrzymywanie psa w pełnej zdolności do realizacji
zadań, do których został wytresowany

;

3)

dowódca – dowódca, komendant, szef, kierownik jednostki lub instytucji wojskowej;

4)

OSPiTPS – Ośrodek Szkolenia Przewodników i Tresury Psów Służbowych przy Wojskowym

Ośrodku Farmacji i Techniki Medycznej w Celestynowie;

5)

OWC – oddział warty cywilnej;

6)

pies służbowy – pies etatowy jednostki lub instytucji wojskowej;

7)

pies specjalny – pies służbowy wytresowany do wykonywania zadań innych

niż o specjalności patrolowej i wartowniczej;

8)

PKW – Polski Kontyngent Wojskowy;

9)

przewodnik psa służbowego - żołnierz zawodowy lub pracownik wojska, który ukończył

specjalistyczny kurs szkolenia na przewodnika psa służbowego i uzyskał pozytywną ocenę
z egzaminu końcowego;

10)

KG śW – Komenda Główna śandarmerii Wojskowej;

11)

RSZ - Rodzaj Sił Zbrojnych;

12)

sprawność użytkowa psa – jest to zdolność psa do wykonania zadań w specjalności,

do której został wytresowany;

13)

WOFiTM – Wojskowy Ośrodek Farmacji i Techniki Medycznej;

14)

wojskowy lekarz weterynarii – lekarz weterynarii WOMP, RSZ lub OSPiTPS;

15)

WOMP – Wojskowy Ośrodek Medycyny Prewencyjnej;

16)

śW – śandarmeria Wojskowa.

4

ROZDZIAŁ II

ZASADY ORGANIZACYJNE GOSPODARKI PSAMI SŁUśBOWYMI

3.

Jednostki i instytucje wojskowe wyposaża się w przewodników i psy służbowe celem realizacji zadań
ochronnych oraz specjalnych.

4.

Psy służbowe w wojsku wykorzystywane są w specjalnościach:

1)

patrolowej;

2)

wartowniczej;

3)

wykrywania materiałów wybuchowych i broni;

4)

wykrywania min;

5)

wykrywania narkotyków;

6)

innych, w zależności od potrzeb Sił Zbrojnych RP.

5.

Szkolenie przewodników, zakup i tresurę psów służbowych na potrzeby jednostek i instytucji

wojskowych, w specjalnościach wymienionych w pkt 4., realizuje Ośrodek Szkolenia Przewodników
i Tresury Psów Służbowych przy WOFiTM w Celestynowie.

6.

Kandydat na przewodnika psa musi między innymi spełniać następujące warunki:

1)

posiadać ukończoną szkołę średnią;

2)

wyrazić pisemną zgodę na pełnienie tego rodzaju służby;

3)

posiadać dobry stan zdrowia, brak schorzeń mogących nasilić się na skutek pracy

z psem służbowym, potwierdzony aktualnymi badaniami lekarskimi.

7.

Przewodnikiem psa służbowego może być żołnierz zawodowy lub pracownik wojska, który ukończył

specjalistyczny szkolenie na przewodnika psa służbowego i uzyskał pozytywną ocenę z egzaminu
końcowego.

8.

Przewodnik może posiadać wyznaczonego pomocnika do pielęgnacji, żywienia i szkolenia

doskonalącego psa służbowego.

9.

Nadzór nad organizacją zakupu, szkoleniem, wykorzystaniem, utrzymaniem, brakowaniem,

żywieniem, opieką lekarsko-weterynaryjną i dobrostanem psów służbowych w jednostkach
i instytucjach wojskowych, sprawuje wojskowa służba weterynaryjna.

10.

Szefowie pionu szkolenia Dowództw Rodzajów Sił Zbrojnych, a w śandarmerii Wojskowej szef pionu

dochodzeniowo-śledczego KG śW składają, zapotrzebowanie na kolejny rok kalendarzowy, w zakresie
szkolenia przewodników, zakupu i tresury oraz doszkalania (atestacji) psów służbowych, do szefa
służby weterynaryjnej Wojska Polskiego, w ogólnie przyjętych terminach planowania budżetowego.

11.

Zabrania się wykonywania zadań ochronnych lub specjalnych przewodnikom psów służbowych bez

ważnego upoważnienia do wykonywania czynności z użyciem psa, którego wzór został określony w
załączniku Nr 3 i wykorzystywania psów służbowych bez ważnego atestu, którego wzór został
określony w załączniku Nr 2, w specjalności do której zostały wyszkolone.

12.

Podstawą wpisania psa do książki ewidencji i przeglądu psów służbowych, której wzór określa

załącznik Nr 4, w jednostce lub instytucji wojskowej albo w przypadku przejścia przewodnika z psem
do innej jednostki jest protokół zdawczo-odbiorczy, którego wzór określa załącznik Nr 6.

13.

Podstawą skreślenia psa służbowego z książki ewidencji i przeglądu psów służbowych w jednostce lub

instytucji wojskowej jest protokół wybrakowania psa, którego wzór określa załącznik Nr 5.

5

14.

W przypadku użytkowania psa specjalnego, za zgodą dowódcy, dopuszcza się przebywanie

psa służbowego wraz z przewodnikiem w miejscu zamieszkania przewodnika.

ROZDZIAŁ III

ORGANIZACJA SZKOLENIA I TESTOWANIA SPRAWNOŚCI

UśYTKOWEJ PSÓW SŁUśBOWYCH

15.

Podstawową formą szkolenia przewodników i tresury psów jest szkolenie stacjonarne, prowadzone

w formie kursów specjalistycznego i doszkalającego (atestacyjnego) w Ośrodku Szkolenia
Przewodników i Tresury Psów Służbowych w Celestynowie.

16.

Szkolenie psów specjalnych i ich przewodników, ze względu na potrzeby wojska,

w zakresie specjalistycznym może być realizowane w innych specjalistycznych ośrodkach w kraju
i poza jego granicami, za zgodą szefa komórki organizacyjnej podległej Ministrowi Obrony Narodowej
właściwej do spraw zdrowia.

17.

Programy szkolenia i doskonalenia przewodników oraz psów w poszczególnych specjalnościach

opracowuje kierownik OSPiTPS, a po zaopiniowaniu przez szefa służby weterynaryjnej Wojska
Polskiego, zatwierdza szef komórki organizacyjnej podległej Ministrowi Obrony Narodowej właściwej
do spraw zdrowia.

18.

Po ukończeniu kursów, o którym mowa w pkt 15., przeprowadza się egzamin sprawdzający poziom

wyszkolenia przewodników i psów.

19.

Ukończenie kursu przez przewodnika i psa służbowego z wynikiem pozytywnym potwierdza się

wydaniem upoważnienia o nabyciu uprawnień przewodnika psa służbowego w określonej specjalności
i atestu dla psa służbowego. Upoważnienie dla przewodnika do wykonywania czynności służbowych
z użyciem psa i atest dla psa służbowego wydaje się na okres do 36 miesięcy.

20.

Przedłużenie terminu ważności uprawnień przewodnika psa służbowego oraz atestu psa służbowego,

na kolejny okres do 36 miesięcy, następuje po odbyciu kursu doszkalającego zakończonego
egzaminem weryfikującym umiejętności przewodnika i psa służbowego.

21.

Stwierdzenie przez Komisję Atestacyjną w OSPiTPS utraty sprawności użytkowej psa służbowego daje

podstawę do anulowania atestu, zmianę specjalności lub jego wybrakowania.

22.

Psy służbowe, będące w wyposażeniu jednostek i instytucji wojskowych, podlegają systematycznemu

szkoleniu doskonalącemu.

23.

Dla prawidłowego przebiegu tresury, czynności kontrolnych i testowania sprawności użytkowej psów,

dowódcy jednostek wojskowych mogą zatrudnić pozorantów.

ROZDZIAŁ IV

ZASADY UTRZYMANIA I WYKORZYSTANIA PSÓW SŁUśBOWYCH

Obowiązki dowódcy

24.

Dowódca jest odpowiedzialny za planowanie i prawidłowe wykorzystanie w służbie podległych mu

przewodników i psów służbowych poprzez:

1)

optymalne oraz racjonalne wykorzystanie przewodników i psów służbowych zgodnie z ich
przeznaczeniem;

6

2)

zatwierdzanie na podstawie programów szkolenia miesięcznych planów doskonalenia
zawodowego przewodników i psów służbowych;

3)

zapewnienie przewodnikom czasu niezbędnego na opiekę, pielęgnację, żywienie i utrzymanie
higieny oraz zdrowia psów służbowych;

4)

zapewnienie zaopatrzenia przewodników psów służbowych w należny sprzęt potrzebny do
prowadzenia ćwiczeń doskonalących, żywienia i pielęgnacji psów, a także w przysługujące
należności tabelaryczne;

5)

dbanie o budowę i remonty pomieszczeń psów służbowych oraz zaplecza gospodarczego;

6)

wnioskowanie do szefa pionu szkolenia Dowództwa RSZ, a w przypadku śW do szefa pionu
dochodzeniowo-śledczego KG śW, o uzupełnienie oraz doszkalanie przewodników i psów
służbowych w planowaniu na przyszły rok kalendarzowy;

7)

wnioskowanie do kierownika OSPiTPS o sprawdzenie wartości użytkowej (atestacji) psa
służbowego oraz o przedłużenie ważności upoważnienia przewodnika do wykonywania zadań
z użyciem psa służbowego i atestu psa służbowego;

8)

sprawowanie kontroli przydatności psów do służby, nie rzadziej niż raz na pół roku, dokonując
wpisu w „Dzienniku szkolenia doskonalącego psa służbowego”, którego wzór określa załącznik
Nr 8;

9)

nadzorowanie przewodników psów specjalnych przeznaczonych do wyszukiwania narkotyków
i materiałów wybuchowych co do zasad pobierania, zdawania oraz przechowywania materiałów
szkoleniowych podlegających ścisłemu rozliczeniu;

10)

zapewnienie w budżecie jednostki wojskowej środków finansowych na leczenie psów

służbowych w nagłych przypadkach.

Obowiązki przewodnika psa

25.

Przewodnik psa służbowego odpowiedzialny jest za:

1)

wykorzystanie psa zgodnie z jego przeznaczeniem;

2)

karmienie, pielęgnowanie i utrzymanie zapewniające dobrostan psa;

3)

dbanie o stan i konserwację oporządzenia psa oraz sprzętu i urządzeń służących
doskonaleniu sprawności użytkowej psa;

4)

planowanie i realizację szkoleń doskonalących przydzielonego psa służbowego;

5)

doskonalenie własnych umiejętności z zakresu taktyki i techniki wykorzystania psów służbowych;

6)

przestrzeganie zaleceń wojskowego lekarza weterynarii;

7)

prowadzenie dokumentacji związanej z planowaniem i realizacją szkoleń doskonalących,
odnotowywanych w Dzienniku szkolenia doskonalącego psa służbowego oraz pracy psa
służbowego w Dzienniku pracy psa służbowego, którego wzór określony jest w załączniku Nr 7.

7

Szkolenie doskonalące

26.

Celem utrzymania poziomu wyszkolenia oraz przydatności psów służbowych do pracy,
psy w jednostkach i instytucjach wojskowych podlegają systematycznemu szkoleniu doskonalącemu
w jednostkach macierzystych.

27.

Szkolenie doskonalące psów służbowych jest czynnością realizowaną przez przewodnika psa
w formach ćwiczeń tresury przeprowadzanych cyklicznie w sposób indywidualny lub zorganizowany,
zgodnie z opracowanym i zatwierdzonym przez dowódcę jednostki wojskowej

planem szkolenia.

28.

Szkolenie doskonalące psów, w jednostkach i instytucjach wojskowych, należy przeprowadzić
systematycznie z częstotliwością, nie mniej niż raz w tygodniu, a na jednorazowe ćwiczenia
przeznacza się nie mniej niż 2 godziny. Czas i rodzaj przeprowadzanych ćwiczeń odnotowuje się
w Dzienniku szkolenia doskonalącego psa służbowego.

29.

W trakcie szkolenia doskonalącego należy uwzględniać braki zauważone u psa w czasie pełnienia
służby.

30.

Szkolenie doskonalące w jednostkach wojskowych prowadzi się z wykorzystaniem toru przeszkód,
a w przypadku psów specjalnych dodatkowo z wykorzystaniem próbek zapachowych materiałów
wybuchowych i narkotyków oraz środków bojowych (rozbrojonych, bez zapalnika).

śywienie psów

31.

śywienie psa musi być racjonalne, dostosowane do potrzeb organizmu i jego funkcji
fizjologicznych.

32.

W jednostkach i instytucjach wojskowych żywieniu podlegają wyłącznie psy służbowe.

33.

Psy służbowe żywi się zgodnie z normami ustalonymi w odrębnych przepisach.

34.

Dzienna norma karmy dla psów służbowych musi zabezpieczyć wszystkie potrzeby energetyczne psa
służbowego wynikające z potrzeb fizjologicznych i wykonywanych zadań, a jej wymiar może ulegać
zmianom zgodnie z postanowieniami odrębnych przepisów.

35.

Propozycje ilości środków spożywczych zawartych w normie karmy dla psów, opracowanej przez
Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia, przesyła się do Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych.

36.

W ramach obowiązujących wartości pieniężnych normy karmy dla psów, zwierzęta można żywić
wyłącznie środkami spożywczymi w postaci:

1)

konserw;

2)

karmy suchej;

3)

innych środków spożywczych, według zaleceń wojskowego lekarza weterynarii.

37.

Psu

należy

zapewnić

stały,

nieograniczony

dostęp

do

wody,

z

uwzględnieniem

następujących zasad:

1)

woda powinna być czysta, świeża i zdatna do picia, podawana w czystej misce, przeznaczonej
tylko do wody;

2)

w chłodnej porze roku, psu zapewnia się do picia wodę ogrzaną do temperatury pokojowej,
podawaną podczas karmienia;

3)

w porze letniej psu zapewnia się wodę świeżą, regularnie wymienianą;

4)

zabrania się poić psa zmęczonego, bezpośrednio po pracy, zanim nie wypocznie.

38.

Psy służbowe karmi się z zachowaniem następujących zasad:

1)

psa powinien karmić tylko przewodnik lub jego pomocnik;

8

2)

karma powinna być właściwej jakości, przed podaniem psu karmy należy skontrolować jej jakość
organoleptyczną (swoisty wygląd i zapach);

3)

psa karmi się wyłącznie z miski przeznaczonej do tego celu;

4)

psa karmi się dwa razy dziennie zawsze o stałej porze, w miejscu stałego wypoczynku;

5)

normę dzienną karmy dzieli się na dwie części, z zachowaniem zasady podawania karmy na
godzinę

przed

rozpoczęciem

pracy,

podając

1/3

normy

dziennej,

a 2/3 normy po zakończeniu pracy po godzinnym odpoczynku;

6)

nie wolno psu podawać gorącej jak również zimnej karmy;

7)

jeżeli termin karmienia koliduje z czasem pełnienia służby, przewodnik zobowiązany jest zabrać
tzw. suchy prowiant o wielkości odpowiedniej porcji;

8)

spożywanie posiłku przez psa powinno odbywać się w zupełnym spokoju w obecności
przewodnika lub jego pomocnika;

9)

po nakarmieniu nie zjedzone resztki karmy należy usunąć a miskę umyć.

Pomieszczenia dla psów

39.

Pomieszczenia dla psów powinny znajdować się w miejscach suchych, przewiewnych, osłoniętych
od wiatru i słońca, nie narażonych na zalanie wodą. Niedopuszczalna jest lokalizacja tych
pomieszczeń w bezpośrednim sąsiedztwie uciążliwych źródeł hałasu i zapachów.

40.

Każdy pies powinien posiadać osobną budę z wybiegiem (kojcem) o powierzchni od 4 do 16 m².
Przykładowy opis budy wraz z wybiegiem dla psa rasy owczarek niemiecki zawiera załącznik nr 10.

41.

Kojec o powierzchni 4-16 m

2

w zależności od wielkości psa, jest to przestrzeń zamknięta

ze wszystkich stron dobrze naciągniętą drucianą siatką (także z góry) o oczkach 2 x 2 cm. Wysokość
ogrodzenia minimum 200 cm.

42.

Buda składa się z przedsionka i budy właściwej (legowiska). Legowisko musi być tak duże, aby pies
leżący na boku, mógł swobodnie wyprostować wszystkie kończyny – zbyt obszernego legowiska pies
nie może ogrzać ciepłem własnego ciała.

43.

Konstrukcja i materiały użyte do wykonania budy powinny zapewnić utrzymanie w jej wnętrzu
temperatury powyżej 0°C w okresie zimowym:

1)

dach powinien być uchylny lub zdejmowany umożliwiający dostęp do środka budy celem jej
porządkowania, dezynfekcji i wietrzenia;

2)

ściany powinny być pełne, stanowiące osłonę przed mrozem i silnym wiatrem;

3)

przedsionek powinien stanowić 30% powierzchni budy, a legowisko - 70%;

4)

w okresie zimowym otwór wejściowy do legowiska zabezpiecza się kurtyną z materiału
izolacyjnego.

44.

Ściany, podłoga i dach muszą być podwójne aby tworzyły przestrzeń izolacyjną wypełnioną
styropianem i obite wewnątrz grubą folią. Odpowiednia izolacja chroni nie tylko przed mrozem,
ale i upałem, uniemożliwiając m.in. silne nagrzanie budy. Wewnętrzne ściany budy muszą być
składane na własne pióro, gładko wystrugane.

45.

Wszystkie elementy drewniane budy muszą być zakonserwowane przeciwko grzybom,
a zewnętrzne ściany budy zabezpieczone przed wilgocią farbą olejną lub emulsyjną.

46.

Podłoga wybiegu w kojcach powinna być utwardzona, nienasiąkliwa, łatwo zmywalna, zapobiegająca
poślizgowi, ze spadkiem 5 % w kierunku drzwi wejściowych do kojca.

9

47.

Kojec powinien być zbudowany z materiałów trwałych, a konstrukcja o wysokiej stabilności
i odporności mechanicznej.

48.

Kojec powinien mieć furtkę wejściową otwierająca się do środka oraz drzwiczki do podawania karmy.

Ogólne zasady pracy z psem

49.

W zależności od charakteru pełnionej służby przewodnik posiada właściwe wyposażenie
oraz niezbędny sprzęt stanowiący wyposażenie psa zgodnie z jego specjalnością, a także środki
niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej.

50.

Wykorzystując psy służbowe do ochrony obiektów należy bezwzględnie przyjąć zasadę, że etatowo
liczba psów używanych do patrolowania powinna być równa liczbie przeszkolonych przewodników
psów.

51.

Odstępstwo od tej reguły jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku psów służbowych wystawianych
na posterunkach stałych. W takich przypadkach jeden przewodnik psa służbowego nie powinien mieć
przydzielonych więcej niż 2 psy, przy zachowaniu zasady, że przewodnikiem jest wyłącznie
licencjonowany pracownik OWC lub żołnierz zawodowy.

52.

Organizując służbę przewodnikom z psami w patrolach pieszych należy uwzględniać panujące
warunki atmosferyczne.

53.

Praca psa w patrolu pieszym i na posterunku wartowniczym trwa do 8 godzin na dobę i jest
uwarunkowana temperaturą otoczenia i intensywnością opadów atmosferycznych, które to skracają
czas pracy do 6 godzin, w przypadku gdy:

1)

w okresie letnim temperatura powietrza wynosi powyżej + 25 C;

2)

w okresie zimowym temperatura powietrza wynosi poniżej – 15 C.

54.

Psy w patrolu prowadzi się na smyczy i w kagańcu, z wyłączeniem psów wytresowanych do użycia
bez kagańca oraz w sytuacjach uzasadnionych taktyką i techniką użycia psa.

55.

Czas pracy psów specjalnych uzależniony jest od taktyki i techniki użycia psa, w szczególności od
strefy klimatycznej i rodzaju terenu.

56.

Do pracy węchowej przewodnik używa psa bez kagańca.

57.

Po wykonaniu każdej pracy należy zapewnić psu odpowiedni odpoczynek w zależności od rodzaju
pracy i czasu jej trwania.

58.

Przewodnik po powrocie ze służby z psem obowiązany jest:

1)

przeprowadzić oględziny psa, ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan opuszek palcowych,
małżowiny uszne i błony śluzowej nosa;

2)

w przypadku stwierdzenia skaleczeń lub odmrożeń tych części ciała, należy niezwłocznie
skierować psa do ambulatorium weterynaryjnego;

3)

oczyścić i osuszyć (zakonserwować) ekwipunek psa.

59.

Każdemu przewodnikowi psa służbowego i jego pomocnikowi przysługuje 1 godzina dziennie,
wliczona do czasu pracy, przeznaczona na żywienie i pielęgnację psa oraz wykonanie czynności
porządkowych.

10

Podstawowe zasady pielęgnacji psów służbowych

60.

Przewodnicy lub ich pomocnicy przeprowadzają zabiegi pielęgnacyjne przydzielonym im psom dwa
razy dziennie na otwartym powietrzu, w przeznaczonym do tego celu miejscu, oddalonym od bud
i wybiegów dla psów.

61.

Zabiegi pielęgnacyjne psa służbowego polegają na:

1)

dokonaniu przeglądu stanu:

a)

skóry – czy nie ma zaczerwienienia, wyprysków, zadrapań, ran oraz pasożytów,

b)

przewodów usznych - czy nie ma zaczerwienienia, zadrapań lub wycieku z uszu,

c)

oczu – czy nie występuje zaczerwienienie spojówek lub ropna wydzielina,

d)

otworów nosowych – czy są czyste, wilgotne, czy nie ma wypływów,

e)

palców i pazurów – czy nie ma urazów mechanicznych i ciał obcych między palcami,

2)

czesaniu (szczotkowaniu);

3)

wykonaniu pielęgnacji oczu, nozdrzy, uszu, zębów, pazurów.

62.

Psy służbowe należy myć i kąpać w miarę potrzeb z zachowaniem następujących zasad:

1.

używać tylko mydeł i szamponów zalecanych przez służbę weterynaryjną;

2.

do mycia głowy używać wyłącznie czystej wody;

3.

nie kapać psów zmęczonych, chorych, najedzonych oraz na 48 h przed podróżą;

4.

zbyt częste mycie psa sprzyja przeziębieniom, chorobom skóry, reumatyzmowi;

5.

w porze letniej, przy temperaturze wody minimum 18°C, dopuszcza się pławienie psa.

63.

Do pielęgnacji psa przewodnik otrzymuje przybory określone w tabeli należności, stanowiącej
załącznik Nr 9.

64.

W celu utrzymania higieny osobistej i właściwej pielęgnacji psa, przewodnik (pomocnik) otrzymuje
odpowiednie środki higieniczne i dezynfekcyjne.

ROZDZIAŁ V

ZAKUP, PRZEKAZANIE, WYBRAKOWANIE

ORAZ PRZEKWALIFIKOWANIE PSÓW SŁUśBOWYCH

Zakup

65.

Zakup psów na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, dokonywany jest zgodnie z ustawą z
dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo o zamówieniach publicznych (Dz. U z 2006 r. Nr 164, poz. 1163, Nr
170 poz. 1217, Nr 227 poz. 1658, z 2007 r. Nr 64 poz. 427, Nr 82 poz. 560) przez komisję
powoływaną rozkazem Komendanta Wojskowego Ośrodka Farmacji i Techniki Medycznej.

66.

Zakupu psów dokonuje się ze środków budżetowych WOFiTM w Celestynowie, planowanych zgodnie
z potrzebami składanymi przez szefów pionu szkolenia Dowództw Rodzajów Sił Zbrojnych,
a w śandarmerii Wojskowej szefa pionu dochodzeniowo-śledczego KG śW do szefa służby
weterynaryjnej Wojska Polskiego podległego szefowi Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia, w
ogólnie przyjętych terminach planowania budżetowego.

11

67.

W skład komisji zakupu powinni wejść: wojskowy lekarz weterynarii, oficer OSPiTPS oraz podoficer
instruktor szkolenia psów. Przewodniczący komisji jest odpowiedzialny za całokształt pracy komisji
zgodnie z wytycznymi szefa służby weterynaryjnej Wojska Polskiego.

68.

Zakup psów dokonywany jest z uwzględnieniem kryteriów doboru psów do służby, określonych
w Regulaminie Zakupu Psów na potrzeby Sił Zbrojnych, zatwierdzonym przez Komendanta WOFiTM.

69.

Zakupionym psom w OSPiTPS nadaje się nazwy i numery ewidencyjne oraz po zakwalifikowaniu psów
do służby wystawia dowody tożsamości, którego wzór określony jest w załączniku Nr 1.

70.

Psy służbowe znakuje się przez wytatuowanie numeru ewidencyjnego na wewnętrznej stronie
małżowiny usznej lewego ucha oraz implantację mikroczipu, spełniającego wymagania normy ISO
11784 lub Aneksu A do normy ISO 11785.

71.

Nazwy psów powinny składać się z pojedynczych, krótkich wyrazów. Nie można używać imion ludzi,
nazwisk i wyrazów obraźliwych. Nazwy należy nadawać według roku zakupu. Psy zakupione w: 2007
r. mają otrzymać nazwę na literę A, 2008 r. mają otrzymać nazwę na literę B, itd. zgodnie
z kolejnością liter alfabetu.

72.

Wyposażenie psa w sprzęt, zgodnie z tabelą należności stanowiącą załącznik Nr 9, odbywa się
w OSPiTPS. Po zakończeniu kursu, psa służbowego wraz ze sprzętem przekazuje się do docelowej
jednostki lub instytucji wojskowej. Jest to równoznaczne ze zdjęciem ze stanu ewidencyjnego
oddziału gospodarczego zaopatrującego OSPiTPS.

Przekazanie psa służbowego

73.

W przypadku zwolnienia przewodnika lub przeniesienia go na inne stanowisko, psa służbowego
przekazuje się innemu przewodnikowi albo kandydatowi na przewodnika. Przewodnika posiadającego
wyszkolenie o specjalności innej niż przekazany mu pies albo kandydata na przewodnika wraz z psem
służbowym kieruje się niezwłocznie na kurs specjalistyczny do OSPiTPS.

74.

W przypadku, gdy pies służbowy przekazywany jest przewodnikowi, który ukończył szkolenie
specjalistyczne w OSPiTPS w Celestynowie w tej samej specjalności co przekazywany pies, należy
skierować go niezwłocznie z przekazanym psem na najbliższy kurs doszkalająco-atestacyjny tej samej
specjalności.

Wybrakowanie psa służbowego

75.

Psy nieprzydatne do dalszej pracy usuwa się z wojska po wybrakowaniu.

76.

Podstawą do wybrakowania psa służbowego jest:

1)

orzeczenie lekarsko-weterynaryjne o stanie zdrowia psa służbowego, wydane przez wojskowego
lekarza weterynarii, właściwego miejscowo Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej lub;

2)

orzeczenie Komisji Atestacyjnej OSPiTPS, w przypadku utraty wartości użytkowej psa niezbędnej
do wykonywania przez niego zadań.

77.

Psy służbowe, ze względu na stan zdrowia, można wybrakować w razie stwierdzenia:

1)

przewlekłego schorzenia centralnego układu nerwowego powodującego zaburzenia świadomości;

2)

nieodwracalnych zaburzeń w czynności narządów zmysłu, jak ślepota, utrata słuchu lub węchu;

3)

innych

przewlekłych

nieuleczalnych

stanów

chorobowych

uniemożliwiających

dalsze

wykorzystanie psa w służbie;

4)

starości (po ukończeniu 9 lat) z ogólnym osłabieniem i przejawami uwiądu starczego.

12

78.

Psy służbowe, ze względu na utratę wartości użytkowej, można wybrakować w razie stwierdzenia:

1)

braku agresywności, posłuszeństwa lub bojaźliwość;

2)

innych wad, których nie można usunąć uzupełniającym doszkalaniem w jednostkach wojskowych
lub w ośrodku tresury.

79.

Wybrakowania psa dokonuje komisja powołana przez dowódcę jednostki wojskowej. W skład komisji
powinni wejść: przedstawiciel komórki szkolenia jednostki wojskowej, a w śandarmerii Wojskowej
przedstawiciele pionu dochodzeniowo-śledczego KG śW i wojskowy lekarz weterynarii właściwego
miejscowo Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej.

80.

Protokół komisyjnego wybrakowania psa służbowego, którego wzór stanowi załącznik Nr 5,
sporządzony w 4 egzemplarzach zatwierdza dowódca jednostki wojskowej. Egzemplarz Nr 1
pozostaje w jednostce, egzemplarz Nr 2 przesyła się do szefa pionu szkolenia RSZ, a w śandarmerii
Wojskowej do szefa pionu dochodzeniowo-śledczego KG śW. Egzemplarz Nr 3 i 4 przesyła się do
właściwego miejscowo Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej, celem zdjęcia psa z ewidencji.
Komendant Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej egz. Nr 4 protokołu wybrakowania psa
wraz z meldunkiem miesięcznym przesyła do Szefa Służby Weterynaryjnej Wojska Polskiego.

81.

Po zatwierdzeniu protokołu wybrakowania psa służbowego należy w terminie 30 dni przekazać poza
wojsko. Psa można przekazać nieodpłatnie przewodnikowi, innej zainteresowanej osobie lub
organizacji pożytku publicznego, którzy zobowiążą się do zapewnienia właściwego dobrostanu dla
zwierzęcia.

82.

W celu skrócenia cierpienia nieuleczalnie choremu psu wojskowy lekarz weterynarii może podjąć
decyzję o eutanazji psa przed sporządzeniem protokołu wybrakowania.

Postępowanie w przypadku straty psów

83.

W przypadku utraty psa spowodowanej na skutek winy umyślnej i nieumyślnej postępuje się zgodnie
z obowiązującymi przepisami dotyczącymi strat w mieniu wojskowym.

84.

W przypadku straty zawinionej przez przewodnika lub osoby nie będącej przewodnikiem, której
powierzono opiekę nad psem, wartość pieniężna psa służbowego równa się wartości określonej
w pkt 85., a następnie po ukończeniu 5 lat życia pomniejszonej o 25% za każdy następny rok życia
i nie może być niższa niż 30% wartości wpisanej do dowodu tożsamości psa służbowego.

85.

Wartość pieniężna psa służbowego jest równa:

1)

przed tresurą – cenie zakupu;

2)

po tresurze – cenie zakupu powiększonej o 100%, a w przypadku psa specjalnego
o 150%;

Ustaloną wartość pieniężną psa wpisuje się do książki ewidencji i przeglądu psów służbowych oraz
do dowodu tożsamości psa służbowego.

86.

W przypadku straty psa służbowego, dowódca jednostki po zakończeniu postępowania
wyjaśniającego powiadamia, dla celów ewidencyjnych, szefa pionu szkolenia w Dowództwie RSZ,
a w śandarmerii Wojskowej szefa pionu dochodzeniowo-śledczego KG śW oraz wojskowego lekarza
weterynarii z właściwego miejscowo Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej.

13

ROZDZIAŁ VI

ZASADY NADZORU WETERYNARYJNEGO NAD GOSPODARKĄ PSAMI

87.

Zabezpieczenie weterynaryjne psów służbowych w jednostkach i instytucjach wojskowych realizują
wojskowi lekarze weterynarii, właściwych miejscowo WOMP, RSZ i OSPiTPS w Celestynowie.

88.

Psy służbowe poddaje się zabiegom profilaktycznym wg wskazań wojskowego lekarza weterynarii,
w szczególności:

1)

szczepienie przeciwko wściekliźnie;

2)

innym szczepieniom ochronnym;

3)

zwalczaniu endopasożytów i ektopasożytów;

4)

oraz innym zabiegom profilaktycznym.

89.

Koszt zabiegów profilaktycznych, leczniczych i badań okresowych pokrywa się z budżetu
WOMP.

90.

Koszty opieki lekarsko-weterynaryjnej psów służbowych, związane z nagłymi przypadkami
chorobowymi oraz zleconymi usługami poza wojsko, pokrywa się z budżetu jednostek wojskowych.

91.

Koszt badań, zabiegów profilaktycznych i opieki lekarsko-weterynaryjnej psów przebywających
w OSPiTPS na kursach szkoleniowych lub doszkalająco-atestacyjnych, pokrywa się w pełnym zakresie
z budżetu WOFiTM.

92.

Wojskowy lekarz weterynarii, właściwego miejscowo dla jednostki lub instytucji wojskowej WOMP,
przeprowadza:

1)

dwa

razy

w

roku

okresowe

badanie

lekarsko-weterynaryjne

psów

służbowych.

Wyniki badań odnotowuje się w karcie badania lekarsko-weterynaryjnego psa służbowego,
określając jego stan zdrowia i kategorię przydatności do służby:

a)

Kategoria 1 – Zdolny bez ograniczeń

(1) Pies sprawny fizycznie, dobrej kondycji, klinicznie zdrowy, spełnia wymagania do

wykonywania zadań niezależnie od warunków klimatycznych, przy odpowiednim
zabezpieczeniu weterynaryjnym w rejonie działania:

-

dobrze znosi skrajne warunki środowiskowe i stres;

-

nie stwierdza się czynników ograniczających czy upośledzających pracę psa
(osowiałość, podniecenie, osłabienie itd.);

-

w badaniu klinicznym nie stwierdza się istniejących lub nawrotowych stanów
chorobowych, które ograniczałyby wykonywanie zadań lub nasiliły się wskutek stresu
lub zwiększonego wysiłku (np.: kulawizny);

(2) Mogą występować nieznaczne problemy zdrowotne (np.: rany powierzchowne naskórka,

otarcia, itp.), nie wpływające na jakość wykonywania zadań.

b)

Kategoria 2 – Zdolny z ograniczeniem

(1)

Przy

właściwym

zabezpieczeniu

weterynaryjnym

w

rejonie

działania,

pies pod względem zdrowotnym spełnia wymagania do wykonywania zadań
w danym regionie geograficznym lub danej operacji z minimalnym okresem
adaptacyjnym:

-

może być wykorzystywany w operacjach/ misjach krótkoterminowych (do 45 dni);

-

mogą występować problemy zdrowotne, nieznacznie ograniczające zdolność psa
służbowego do wykonywania zadań (np.: wiek), ale dające się opanować.

(2) Przyczyna ograniczenia musi być odnotowana w dokumentacji lekarskiej
i przedstawiona dowódcy jednostki wojskowej.

14

c) Kategoria 3 – Czasowo niezdolny

-

Stan zdrowia psa, wyklucza codzienne wykonywanie zadań, a pies jest

w trakcie obserwacji, badań lub leczenia.

-

Przyczyna czasowej niezdolności musi być odnotowana w dokumentacji lekarskiej

i przedstawiona dowódcy jednostki wojskowej.

d) Kategoria 4 – Niezdolny

(1)

Istniejące problemy zdrowotne lub kondycja fizyczna psa często lub regularnie
utrudniają wykonywanie codziennych zadań.

-

Kondycja fizyczna i/lub stan zdrowia psa dają podstawę do wybrakowania psa
w ciągu roku.

(2) Przyczyna niezdolności musi być odnotowana w dokumentacji lekarskiej i przedstawiona

dowódcy jednostki wojskowej.

2)

raz na kwartał, dokonuje kontrole warunków utrzymania i wykorzystywania psów.

W czasie kontroli sprawdza:

a)

stan ewidencji psów, prawidłowość zapisów w książce ewidencji i dowodach tożsamości

psów oraz zgodność stanu ewidencyjnego ze stanem faktycznym;

b)

ogólny stan zdrowia zwierząt;

c)

stan pielęgnacji psów służbowych oraz stan wyposażenia w przedmioty do pielęgnacji;

d)

stan pomieszczeń dla psów, warunki zdrowotne, stan wyposażenia pomieszczeń

i utrzymanie porządku;

e)

stan odżywienia psów, stosowane należności żywnościowe, warunki żywienia, stan

zapasów karmy, jej jakość i warunki przechowywania;

f)

warunki pracy psów służbowych, wyposażenia w ekwipunek;
realizację procesu doskonalenia psa w jednostce.

93.

Wojskowy lekarz weterynarii każdorazowo po dokonaniu przeglądu zwierząt oraz kontroli warunków
utrzymywania i wykorzystywania zwierząt sporządza protokół z kontroli, referuje dowódcy wyniki
kontroli wraz z wnioskami o usunięcie niedociągnięć. Ponadto uwagi pokontrolne wpisuje do książki
ewidencji i przeglądu psów służbowych.

94.

Wojskowy lekarz weterynarii jest zobowiązany do składania meldunków bezpośredniemu
przełożonemu służby weterynaryjnej w wypadkach, gdy niedociągnięcia w zakresie utrzymania
i wykorzystania psów służbowych w jednostkach pomimo jego interwencji nie są usuwane oraz
w sprawach wymagających interwencji lub decyzji szczebla wyższego.

15

ROZDZIAŁ VII

WYMAGANIA, PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE

PSÓW SŁUśBOWYCH POZA GRANICAMI PAŃSTWA

95.

Celem minimalizacji zagrożeń dla personelu wojskowego i psów służbowych oraz zapewnienia
efektywnego wykorzystania psów służbowych przy wykonywaniu zadań przez siły zbrojne w
operacjach poza granicami państwa, należy stosować się do wymagań określonych w porozumieniu
standaryzacyjnym - STANAG 2534 MED(Edition 1) – Welfare, care and veterinary support for
deployed military working animals.

Przygotowanie psów do pracy w rejonie operacji

96.

W przypadku planowania wysyłania w rejon operacji powyżej pięciu (5) psów służbowych,
w składzie Polskich Kontyngentów Wojskowych zapewnia się stanowisko dla wojskowego lekarza
weterynarii oraz dowódcy plutonu przewodników psów służbowych.

97.

Dowódca jednostki informuje wojskowego lekarza weterynarii właściwego miejscowo WOMP
o liczbie psów służbowych planowanych do wykonywania zadań poza granicami państwa, na cztery
miesiące przed planowanym terminem wyjazdu.

98.

Szef Służby Weterynaryjnej Wojska Polskiego, koordynuje działania celem wysłania w rejon działania
Polskich Kontyngentów Wojskowych, wojskowego lekarza weterynarii dla zapewnienia właściwej
opieki weterynaryjnej psom służbowym w Polskich Kontyngentach Wojskowych.

99.

W przypadku, kiedy w rejon operacji wysyła się do pięciu (5) psów służbowych włącznie,
dowódca macierzystej jednostki wojskowej:

1)

podejmuje odpowiednie działania celem zapewnienia psu służbowemu opieki lekarsko-
weterynaryjnej, poprzez podpisanie umowy /porozumienia technicznego/ z przedstawicielem sił
sojuszniczych posiadającym w składzie lekarzy weterynarii;

2)

przekazuje,

przewodnikowi

psa

służbowego,

informację

o

dostępności

personelu

weterynaryjnego w rejonie operacji.

100.

W okresie 14 dni, przed planowanym wyjazdem w rejon operacji, psa służbowego poddaje się
przeglądowi lekarsko-weterynaryjnemu, celem potwierdzenia kategorii zdrowia psa, określonej
podczas ostatniego badania okresowego.

101.

Psy służbowe zakwalifikowane do służby poza granicami państwa, na okres dłuższy niż 45 dni,
muszą posiadać 1 kategorię zdrowia, jak również:

1)

klinicznie zdrowe, w badaniu przedmiotowym bez cech patologii;

2)

nie mogą wykazywać żadnych objawów, które ograniczałyby wykonywanie zadań albo ujawniłyby
się na skutek stresu (hałas) lub zwiększonego wysiłku fizycznego czy warunków środowiskowych
(temperatura, wilgoć, kurz, wiatr, itp.), w tym w szczególności schorzeń układu kostnego,
skórnego, sercowo-naczyniowego, moczowego, itp.;

3)

nie powinny być w trakcie leczenia.

102.

Psy służbowe wojskowy lekarz weterynarii poddaje się szczepieniom ochronnym:

1)

obowiązkowym - przeciwko wściekliźnie, przy użyciu inaktywowanej szczepionki zawierającej
przynajmniej jedną jednostkę antygenową na dawkę (standard WHO);

16

2)

zalecanym - przeciwko chorobom zakaźnym - przeciwko nosówce, zakaźnemu zapaleniu
wątroby, zakażeniom dróg oddechowych wywołanym przez adenowirus typ 2, zakażeniom
wywołanym

przez

wirus

parainfluenzy,

parwowirus

oraz

Leptospira

Canicola

/ L. Icterohaemorrhagiae/;

3)

dodatkowym - przeciwko innym chorobom, które mogą być wykonane w przypadku
specyficznego ryzyka jednakże nie są wymagane np.: borelioza, babeszjoza, tężec.

103.

Decyzję o konieczności szczepień ochronnych dodatkowych określa wojskowy lekarz weterynarii,
właściwego miejscowo WOMP przygotowujący, w zakresie zabezpieczenia weterynaryjnego psy
służbowe do pracy, biorąc pod uwagę panującą sytuację epizootyczną w rejonie planowanej
operacji.

104.

Wszystkie szczepienia muszą być potwierdzone wpisem do paszportu psa.

105.

Na trzy miesiące przed przemieszczeniem w rejon operacji, uprawniony wojskowy lekarz weterynarii
pobiera od psów służbowych próbki krwi, opracowuje i przesyła je do zatwierdzonego laboratorium
(w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Puławach) celem określenia poziomu przeciwciał
przeciwko wściekliźnie (kontrola efektywności szczepienia). Po otrzymaniu pozytywnego wyniku
potwierdza to wpisem do paszportu psa.

106.

Uprawnionym wojskowym lekarzem weterynarii do wydawania paszportów psom służbowym
i dokonania wpisu do paszportu potwierdzającego pozytywny poziom przeciwciał przeciwko
wściekliźnie są kierownicy Wojskowych Gabinetów Weterynaryjnych WOMP lub OSPiTPS.

107.

Dowódca jednostki wojskowej zabezpiecza środki finansowe na pokrycie kosztów badania poziomu
przeciwciał przeciwko wściekliźnie i wydania psom służbowym paszportów.

108.

W okresie 14 dni przed planowanym wyjazdem, psy poddaje się zabiegom zwalczania endo
i ektopasożytów, w tym w szczególności przeciwko tasiemczycom (np. echinokokoza), nicieniom,
pchłom i kleszczom. W zależności od rejonu misji (operacji) stosuje się inne, właściwe środki
profilaktyczne określone przez wojskowego lekarza weterynarii.

109.

Dowódca jednostki wojskowej wysyłającej psy w rejon operacji ustala, z wojskowym lekarzem
weterynarii właściwego miejscowo WOMP, termin przeprowadzenia dodatkowego szkolenia
przewodnika psa służbowego obejmującego:

1)

aklimatyzację zwierząt w rejonie operacji;

2)

podstawowe zasady zakwaterowania, higieny i żywienia psa służbowego w rejonie operacji;

3)

podstawowe zasady opieki nad psem w odmiennych strefach klimatycznych, w tym
w szczególności objawy, zapobieganie i postępowanie w przypadkach przegrzania lub oziębienia
psa;

4)

podstawowe objawy chorób powszechnie występujących w rejonie operacji i sposób im
zapobiegania;

5)

przeznaczenie i sposób stosowania środków dezynfekcyjnych i pielęgnacyjnych oraz zachowanie
bezpieczeństwa i higieny w ich stosowaniu;

6)

podstawowe zasady udzielania psu pierwszej pomocy;

7)

postępowanie z psem w czasie transportu;

8)

przygotowanie psa służbowego do powrotu z rejonu operacji.

17

110.

Przed wysłaniem psa służbowego w rejon misji (operacji):

1)

Dowódca jednostki wojskowej wyposaża psa służbowego dodatkowo, oprócz wyposażenia
zasadniczego (ekwipunku), w następujące sorty:

a)

buty ochronne, zapobiegające skaleczeniom opuszek palcowych,

b)

matę izolacyjną typu „carimata”, służącą jako warstwa izolująca psa od podłoża w takcie
jego odpoczynku,

c)

folię izotermiczną służącą do ochrony psa w ekstremalnych warunkach środowiskowych.

2)

wojskowy lekarz weterynarii właściwego miejscowo WOMP, wyposaża przewodnika psa
służbowego w Zestaw Pierwszej Pomocy – Weterynaryjny (ZPP-W), który zawiera wymagane
minimalne ilości niezbędnego sprzętu, materiałów opatrunkowych i środków dezynfekcyjnych.
Skład ZPP-W może być modyfikowany przez wojskowego lekarza weterynarii, biorąc pod uwagę
umiejętności przewodnika, dostęp do opieki weterynaryjnej oraz prawdopodobne sytuacje,
które mogą wystąpić w rejonie działania tak, aby zabezpieczyć psa służbowego na planowany
okres pobytu w rejonie operacji.

Przemieszczenie psów służbowych w rejon operacji

111.

Pies służbowy musi posiadać:

1)

Identyfikacja - psy służbowe muszą być oznakowane za pomocą czytelnego tatuażu oraz
implantację mikroczipu, spełniającego wymagania normy ISO 11784 lub Aneksu A do normy
ISO 11785.

2)

Świadectwo zdrowia - wojskowy lekarz weterynarii, właściwego miejscowo WOMP,
nie wcześniej niż na 10 dni przed planowym wylotem w rejon misji / operacji przeprowadza
przegląd stanu zdrowia psów służbowych celem potwierdzenia dobrego stanu zdrowia
dokonując wpisu do paszportu psa.

3)

Paszport psa. Psy służbowe zaopatruje się w paszporty, gdzie odnotowuje się szczepienia
przeciwko wściekliźnie, innym chorobom zakaźnym oraz wykonanie zabiegów zwalczających
endo- i ektopasożyty.

112.

W czasie transportu psu służbowemu i jego przewodnikowi należy zapewnić bezpieczeństwo
i właściwe warunki klimatyczne, w szczególności:

1)

zapewnić stały kontakt psa z przewodnikiem, co wpływa uspokajająco na psa;

2)

zapewnić psu odpowiednią ilość wody zdatnej do picia;

3)

w przypadkach transportu długotrwałego przekraczającego 8 godzin, psu służbowemu
należy zapewnić właściwą karmę i możliwość wybiegania się.

113.

W czasie transportu drogą powietrzną, psu należy zapewnić: właściwe warunki podróży
(w ogrzewanych i z wyrównanym ciśnieniem przedziałach) i stały kontakt z przewodnikiem.

114.

Nie zaleca się transportowania psów służbowych w lukach bagażowych samolotów wojskowych.

115.

W przypadku transportu psów służbowych w klatkach, muszą one spełniać następujące minimalne
wymagania techniczne w zakresie wymiarów:

-

długość = A + ½ B

-

szerokość = C x 2

-

wysokość = D,

18

gdzie:

A = długość psa , od czubka nosa do podstawy ogona,

B = wysokość od ziemi do łokcia psa,

C = odległość pomiędzy barkami psa,

D = wysokość stojącego psa, z głową utrzymywaną w normalnej pozycji.

Zakwaterowanie, higiena, pielęgnacja i żywienie psów służbowych w rejonie operacji

116.

Po przybyciu psów służbowych w rejon operacji, należy im zapewnić odpoczynek co najmniej przez
24 godziny, a przez kolejne dwa tygodnie nie zmuszać do intensywnego wysiłku celem aklimatyzacji
do lokalnych warunków środowiskowych.

117.

Pomieszczenie dla psów musi być wydzielonym obiektem, w którym psy i ich przewodnicy będą
przebywać w bliskości. W przypadku misji (operacji) w strefie klimatycznej o wysokich
temperaturach, pomieszczenia powinny posiadać klimatyzację, co pozwoli zwierzętom na pełną
regenerację sił. Najlepiej wydzielony budynek z kojcami dla psów o minimalnej wielkości ok. 4 m

2

.

Wybiegi zadaszone, ogrodzone bardzo gęsta siatką, podłoże deskowane (deski bardzo szczelnie
zespolone ze sobą i na podwyższeniu) z obszarem oczyszczonym z roślinności i zdezynfekowanym
zapewniającym psom izolację od niebezpiecznego oddziaływania zarówno stawonogów
(np. skorpiony) jak i jadowitych gadów. Dopuszcza się lokalizację bud na zewnątrz,
zabezpieczonych przed w/w stawonogami i gadami. Buda powinna być umieszczona na palach,
osłonięta naturalnymi lub sztucznymi barierami redukującymi hałas i zapewniająca psu spokój.
Wskazane jest zamieszkiwanie psa wraz z przewodnikiem w jednym pomieszczeniu.

118.

Budy i wybiegi dla psów muszą być codziennie sprzątane, a raz w tygodniu myte i dezynfekowane.

119.

W warunkach misji bardzo ważna jest higiena psa, obowiązkowe codzienne szczotkowanie
i czesanie. W trakcie tych czynności sprawdzany jest stan okrywy włosowej i skóry psa (w tym stan
opuszek palcowych). Wskazane jest posiadanie przez psy służbowe specjalnego obuwia
chroniącego łapy psa przy wykorzystywaniu psów w terenie o podłożu trudnym (np.: kamienisty,
skalny, kolczasty). Każde odstępstwo od normy musi być niezwłocznie zgłaszane do lekarza
weterynarii (zadrapania, ubytek okrywy włosowej, rany, ciernie, obecność pasożytów skórnych,
itp.). Natychmiastowe zabezpieczenie weterynaryjne umożliwia prawidłową i skuteczną pracę psów.
Nawet małe, nie zaopatrzone na czas skaleczenia w ekstremalnych warunkach mogą stanowić
zagrożenie dla zdrowia psa i skutkować wyłączeniem psa z pracy. Zauważone zmiany powinny być
zgłoszone przez przewodnika psa lekarzowi weterynarii opiekującemu się psami służbowymi.

120.

Podczas żywienie psów służbowych obowiązują następujące zasady:

1)

psu należy zapewnić wysokoenergetyczną suchą karmę, zgodnie z normą karmy dla psów
określoną w odrębnych przepisach;

2)

psu służbowemu należy zapewnić nieograniczony dostęp do wody zdatnej do picia. Stosować
wodę butelkowaną, niegazowaną, używaną przez żołnierzy w rejonie operacji. Nie wolno poić psa
zmęczonego lub zgrzanego, zanim nie wypocznie;

3)

częstotliwość żywienia dziennego, zależy od indywidualnych predyspozycji psa i adaptacji do
lokalnych warunków środowiska (temperatura, aktywność). Normę dzienną karmy dzieli się na
dwie części, z zachowaniem zasady podawania karmy, na godzinę przed rozpoczęciem pracy
podając 1/3 normy dziennej, a 2/3 normy po zakończeniu pracy, po godzinnym odpoczynku;

4)

karmę dla psów należy przechowywać w miejscu suchym, zabezpieczonym przed dostępem
gryzoni i owadów.

19

121.

W rejonie misji profilaktykę i lecznictwo weterynaryjne prowadzi wojskowy lekarz weterynarii PKW
lub lekarz weterynarii sił sojuszniczych.

122.

Podczas trwania misji zaleca się, przy okresie 6 miesięcznej służby psa, przeprowadzanie zabiegów
zwalczania ektopasożytów co 1 miesiąc, a zwalczania endopasożytów co 3 miesiące.

123.

Przygotowując psa służbowego do powrotu z rejonu operacji musi on:

1)

posiadać paszport, który jest ważny do czasu upływu ważności szczepienia przeciwko
wściekliźnie;

2)

przejść profilaktyczne zwalczanie endo- i ektopasożytów na 15 dni przed planowanym powrotem;

3)

nie wcześniej niż w okresie 10 dni przed planowanym powrotem, pies służbowy musi być
poddany badaniu lekarsko-weterynaryjnemu przez wojskowego lekarza weterynarii PKW lub sił
sojuszniczych, zakończonym wydaniem świadectwa zdrowia (Health certificate), najlepiej
na 48 godzin przed wylotem z rejonu operacji.

124.

Przed planowanym powrotem, wyposażenie i sprzęt psa służbowego należy poddać dezynfekcji,
a wyposażenie dodatkowe, takie jak buty ochronne, carimata czy folia izotermiczna, należy spalić.

Profilaktyka zdrowotna po powrocie z rejonu operacji

125.

O planowanej dacie powrotu psa służbowego z rejonu operacji dowódca macierzystej
jednostki wojskowej powiadamia komendanta właściwego miejscowo WOMP.

126.

Psa służbowego poddaje się 2-tygodniowej kwarantannie w MSD macierzystej jednostki
wojskowej, w okresie której poddaje się go badaniu lekarsko-weterynaryjnemu przez wojskowego
lekarza weterynarii, właściwego miejscowo WOMP.

127.

W trakcie badania lekarsko-weterynaryjnego od psa pobiera się próbki krwi i przeprowadza testy
serologiczne w kierunku erlichiozy, boreliozy, difilariozy i leiszmaniozy, wykorzystując do badania
metodę ELISA lub inną uznaną metodę, zgodnie z zaleceniami Światowego Urzędu Epizootii (OIE)
z uwzględnieniem zapisu pkt. 123.

128.

Zakres badań może ulegać modyfikacji w zależności od danych o aktualnej sytuacji
epidemiologicznej w kraju, z którego powrócił pies.

129.

Po okresie kwarantanny i badaniu lekarsko-weterynaryjnym wojskowy lekarz weterynarii, wydaje
orzeczenie lekarsko-weterynaryjne o przydatności psa do dalszej służby.

ROZDZIAŁ VIII

EWIDENCJA, DOKUMENTACJA PSÓW I SPRAWOZDAWCZOŚĆ

130.

W jednostkach i instytucjach wojskowych prowadzi się następujące dokumenty:

1)

książkę ewidencji i przeglądu psów wojskowych, którego wzór określony jest w załączniku Nr 4;

2)

dziennik pracy psa służbowego, którego wzór określony jest w załączniku Nr 7;

3)

dziennik szkolenia doskonalącego psa służbowego, którego wzór określony jest w załączniku
Nr 8;

4)

dowód tożsamości psa wojskowego, którego wzór określony jest w załączniku Nr 1.

131.

Wpisywanie psów do książki ewidencji i skreślenie z ewidencji przeprowadza się rozkazem dowódcy
jednostki.

20

132.

Podstawą do wpisania psa do książki ewidencji i przeglądu psów wojskowych, jak również
skreślenia z ewidencji jest:

1)

protokół zdawczo-odbiorczy, którego wzór określony jest w załączniku Nr 6;

2)

protokół wybrakowania psa służbowego którego wzór określony jest w załączniku Nr 5;

3)

orzeczenie o odszkodowaniu lub decyzja o umorzeniu należności w przypadku straty psa,
wydana zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu postępowania w przypadku szkód
wyrządzonych w mieniu wojskowym.

133.

W celu zabezpieczenia potrzeb uzupełniania, szkolenia i atestacji psów służbowych szefowie pionu
szkolenia jednostek wojskowych i Dowództw RSZ, a w śandarmerii Wojskowej szef pionu
dochodzeniowo-śledczego KG śW prowadzą ewidencję stanowisk etatowych przewodników i psów
służbowych (wzór dowolny).

134.

Dowód tożsamości psa wojskowego wystawia Ośrodek Szkolenia Przewodników i Tresury Psów
Służbowych. Każdorazowo przy przekazaniu psa z jednostki do jednostki przekazuje się wraz
z psem jego dowód tożsamości.

135.

Do dowodu tożsamości psa wpisuje się specjalność psa, numer ewidencyjny i nazwę psa, wartość
psa po kursie specjalistycznym, termin ważności atestacji, kategorię zdrowia psa, badania
i szczepienia ochronne oraz odbyte kursy.

136.

W razie zagubienia lub zniszczenia dowodu tożsamości psa, duplikat może być wydany przez
wojskowego lekarza weterynarii, właściwego miejscowo WOMP.

137.

Przewodnik psa służbowego prowadzi Dziennik pracy psa służbowego oraz Dziennik szkolenia
doskonalącego psa służbowego.

138.

Szef komórki weterynaryjnej WOMP, odpowiedzialny za profilaktykę i lecznictwo, dla celów
kontrolnych prowadzi zbiorczą książkę ewidencji i przeglądu psów wojskowych oraz dokumentację
lekarsko-weterynaryjną psów służbowych w rejonie odpowiedzialności.

139.

Szef Służby Weterynaryjnej – Inspektor Weterynaryjny Wojska Polskiego prowadzi zestawienie
ilościowe stanu psów służbowych (wzór dowolny) będących na wyposażeniu jednostek i instytucji
wojskowych.

21

Załącznik Nr 1

(wym. 210 X 148)

(Okładka)

DOWÓD TOśSAMOŚCI

PSA SŁUśBOWEGO

Nazwa psa

............................................................

Nr ewidencyjny/ nr czipu/

...............................

Data urodzenia .............................

22

Strony

- 1 -

1.

Specjalność .......................................................................................................................

2.

Rasa, maść, znaki szczególne ............................................................................................

.........................................................................................................................................

3.

Data zakupu .......................................... ...........................................................................

4.

Cena zakupu ...................................................(słownie )..................................................

.........................................................................................................................................

5. Hodowca ............................................................................................................................

6. Wartość psa po szkoleniu ............................ słownie: ..........................................................

...............................................................................................................................................

7. Numer i data ważności atestu:

1.

...............................................................................................

2.

...............................................................................................

3.

...............................................................................................

4.

...............................................................................................

............................................ ........................................................................
( m. p. ) ( podpis wystawiającego dowód tożsamości )

- 2 -

8.

Służba psa w wojsku

Nazwa jednostki

Przybył ( data

i Nr rozkazu )

Ubył ( data

i Nr rozkazu )

Podpis dowódcy

i pieczęć

jednostki

Uwagi

1

2

3

4

5

23

- 3 do 7 -

9.

Szczepienia ochronne i inne zabiegi profilaktyczne

Data

Rodzaj szczepienia / zabiegu

Użyty środek,

termin następnego

szczepienia / zabiegu

Podpis lekarza

weterynarii

1

2

3

4

- 8 do 10 -

10.

Badania diagnostyczne i laboratoryjne

Data

Rodzaj badania

Wynik

Podpis lekarza

weterynarii

1

2

3

4

- 11 do 14 -

11.

Przebyte choroby

Data

od - do

Rozpoznanie choroby

Wynik leczenia

i stopień utraty

przydatności do

pracy

Podpis lekarza

weterynarii

1

2

3

4

- 15 do 20 –

12.

Badania okresowe i kategoria

Data

Stan zdrowia

Kategoria zdrowia

Podpis lekarza

weterynarii

1

2

3

4

24

- 21 do 22 –

13.

Szkolenia specjalistyczne i doszkalająco – atestacyjne

Data

Rodzaj szkolenia

Ocena i uwagi przydatności

do dalszej służby

Podpis kierownika

kursu szkolenia

1

2

3

4

- 23 -

14.

Ubył z wojska ( data i Nr rozkazu oraz przyczyna padnięcia, uśpienia, wybrakowania, itp. )

...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

...................................................................
(podpis i pieczęć lekarza wet.)

- 24 -

WYKAZ

przedmiotów stanowiących wyposażenie psa

Lp.

Nazwa przedmiotu

J.m.

Ilość

Wydano

Uwagi

1.

Szorki

szt.

1

2.

Obroża

,,

1

3.

Obroża kolczasta

,,

1

4.

Smycz

,,

1

5.

Kaganiec /metalowy/

,,

1

6.

Linka 20 m. z karabińczykiem

,,

1

7.

Szczotka do czyszczenia psa /włosiana/

,,

1

8.

Grzebień metalowy

,,

1

Szef Służby Mundurowej

.......................................

25

Załącznik Nr 2

(wym. 210 x 297)

OŚRODEK SZKOLENIA PRZEWODNIKÓW I TRESURY PSÓW SŁUśBOWYCH

w CELESTYNOWIE

A T E S T

PSA SŁUśBOWEGO

nr ....... / ......

Komisja Atestacyjna OSPiTPS powołana rozkazem Komendanta WOFiTM Nr.......... z dnia .........

dokonała oceny sprawności użytkowej psa służbowego

w specjalności: ....................................................................................................

„Nazwa psa”, nr ewid. ..........................................................................................

Data urodzenia psa ..............................................................................................

Imię i nazwisko przewodnika - .............................................................................

JW .................................

Pies może być używany do ....................................................................................

Atest ważny do .......................

Kierownik OSPiTPS

m.p.

……………………………………….

(stopień, imię i nazwisko)

Celestynów, dn. …………..

26

Załącznik nr 3

OŚRODEK SZKOLENIA PRZEWODNIKÓW

I TRESURY PSÓW SŁUśBOWYCH

UPOWAśNIENIE

DO WYKONYWANIA CZYNNOŚCI

Z UśYCIEM PSA SŁUśBOWEGO

Celestynów 20.....

UPOWAśNIENIE

DO WYKONYWANIA CZYNNOŚCI SŁUśBOWYCH

Z UśYCIEM PSA SŁUśBOWEGO

NR ............

Stopień .................................................................

Imię......................................................................

Nazwisko ..............................................................

Data i miejsce urodzenia .......................................

............................................................................

Decyzją komisji egzaminacyjnej przyznano prawo do

wykonywania czynności z użyciem psa służbowego

w specjalności:

……………………………………………………….

Podstawa: Rozkaz Komendanta

Nr ................................... z dnia .................................

Kierownik OSPiTPS

m.p.
……….............................................

Adnotacje o potwierdzeniu kwalifikacji

w OSPiTPS do wykonywania czynności

z użyciem psa służbowego

Upoważnienie ważne do:

Lp.

Data i numer rozkazu

potwierdzaj

ą

cego

uprawnienia

podpis i data

wa

ż

no

ś

ci

1.

Rozkaz nr........z dnia...

m.p.

.............................

.............................

data

2.

Rozkaz nr........z dnia...

m.p.

.............................

.............................

data

3.

Rozkaz nr........z dnia...

m.p.

.............................

.............................

data

27

Załącznik Nr 4

(wym. 297 X 210)

(okładka)

KSIĄśKA

EWIDENCJI I PRZEGLĄDÓW PSÓW SŁUśBOWYCH

........................................................................................................................

( nazwa pododdziału)

ROZPOCZĘTO ....................................................................

ZAKOŃCZONO ....................................................................

28

Strony

- 1 do 4 -

1.

Dział ewidencji psów wojskowych

Lp.

Płeć, rasa

Rok

urodzenia, nr

ewidencyjny

/nr chipu /

Nazwa psa, maść, znaki szczególne

Data i miejsce

przybycia,

podstawa

wpisania do

ewidencji

Data ubycia lub straty, podstawa

do skreślenia z ewidencji

1

2

3

4

7

8

29

- 5 do 15 -

2.

Dział przeglądu psów wojskowych

Lp.

Data

przeglądu

lub

skierowania

do leczenia

Ilość

psów

Przegląd psów

Zalecenia

Podpis

przeprowa-

dzającego

przegląd/

badanie

Podpis

dowódcy

Wyniki przeglądu

Nazwa psa i

nr

ewidencyjny

/ nr chipu /

Rozpoznanie

1

2

3

4

5

6

7

8

9

30

- 16 do 25 -

3.

Dział: półroczne badania psów wojskowych

Lp.

Data

przeglądu

lub

skierowania

do leczenia

Ilość

psów

Badanie półroczne psa

Zalecenia

Podpis

przeprowa-

dzającego

przegląd/

badanie

Podpis

dowódcy

Wyniki badania

Nazwa psa i nr

ewidencyjny

/ nr chipu /

KATEGORIA

psa

1

2

3

4

5

6

7

8

9

31

Załącznik Nr 5

(wym. 297 X 210)

ZATWIERDZAM

Egz. Nr ……

..................................................

(dowódca jednostki wojskowej)

Data...............................................

(m.p.)

P R O T O K Ó Ł

WYBRAKOWANIA PSA SŁU

ś

BOWEGO Nr……

Komisja w składzie:

przewodniczący

1) .....................................................................

członkowie

2) .....................................................................

3) .....................................................................

stawia wniosek o wybrakowanie psa służbowego o nazwie ............................................................... nr

ewidencyjny ........................................................, nr chipu ………........................……........……....

o specjalności .…........………………………. kategorii zdrowia ............................... z J.W.......................

.....................................................................................................................................................

pod opieką przewodnika psa ...........................................................................................................

(stopień, imię i nazwisko)

1.

Przyczyny wybrakowania psa służbowego:

a) Orzeczenie Komisji Atestacyjnej ..........................................................................................

...............................................................................................................................................

b)

Orzeczenie lekarsko-weterynaryjne .....................................................................................

...............................................................................................................................................

2.

Wnioski komisji dotyczące sposobu usunięcia psa poza wojsko: ...................................................

...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

Podpis komisji:

przewodniczący

1)

......................................

członkowie

2)

….…...............................

3)

......................................

.................................................................................

(miejscowość i data)

Z

3

2

Załącznik nr 6

(wym. 297 X 210)

ZATWIERDZAM

.....................................................

( dowódca jednostki wojskowej )

m. p.

PROTOKÓŁ ZDAWCZO – ODBIORCZY NR .........................

Komisja w składzie: Przewodniczący: ............................................. członkowie 1) ............................................... 2) .....................................................

( stopień, nazwisko, imię )

3).............................................................. Zgodnie z rozkazem Nr ................ z dnia ...........przekazała w dniu.............przedstawicielowi /przewodnikowi *

....................................................z jednostki wojskowej .......................upoważnionemu przez ....................................................... niżej wymienione psy.

( stopień, nazwisko, imię )

Lp.

Nazwa, płeć psa

Rok urodzenia, nr

ewidencyjny (nr chipu),

Nr paszportu

Opis: maść, znaki szczególne, rasa

Uwagi dot. stanu, kondycji, pielęgnacji oraz

zdrowia

1

2

3

4

5

Z psami przekazano następujące dokumenty i wyposażenie ................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

* niepotrzebne skreślić

3

3

Załącznik Nr 7

(wym. 297 X 210)

DZIENNIK

PRACY PSA SŁUśBOWEGO

-

1 –

......................................

nr

ewidencyjny

/

nr

chipu

......................................

(nazwa psa służbowego)

...................................................................................................................

(

jednostka organizacyjna)

..................................................................................................................

(będący pod opieką przewodnika)

- 2 -

Lp.

L.dz.,

RSD

Data

UśYCIE PSA

Rodzaj

użycia psa

Rodzaj zdarzenia. Wynik

użycia (ujętych sprawców,

przestępców itp.)

Godzina

rozpoczęcia

Godzina

zakończenia

- 3 -

Zwięzły opis użycia psa służbowego

Uwagi

34

Załącznik Nr 8

(wym. 297 X 210)

DZIENNIK

SZKOLENIA DOSKONALĄCEGO PSA SŁUśBOWEGO

Nazwa psa ..................................................................................................

Numer ewidencyjny/ nr chipu ....................................................................

Specjalność psa ..........................................................................................

.....................................................................................................
( nazwa lub nr jednostki wojskowej )

ROZPOCZĘTO .............................................................

ZAKOŃCZONO ..............................................................

-2-

35

Imię i nazwisko przewodnika...................................................................

Lp.

Data

Godzina

Temat ćwiczeń tresurowych

Realizowane elementy ćwiczeń

tresurowych

Uwagi i

podpis prowadzącego tresurę

/ kontrolującego

od

do

1.

2.

3.

36

Załącznik Nr 9

TABELA NALEśNOŚCI DLA PSA SŁUśBOWEGO

* dodatkowe wyposażenie specjalistyczne dla psów specjalnych

L.p.

Sprzęt

Należność

/szt./

Okres

używalności

sprzętu w latach

1.

Miska

2

3

2.

Szorki

1

3

3.

Obroża

1

3

4.

Obroża kolczasta

1

4

5.

Smycz

1

2

6.

Kaganiec metalowy

1

3

7.

Linka 20 m z karabińczykiem

1

2

8.

Szczotka włosiana

1

2

9.

Grzebień metalowy

1

3

10.

Gryzak śladówka

1

1

11.

Piłka aportowa

1

1

12.

Aport drewniany

1

1

13.

Szczypce metalowe *

1

5

14.

Woreczek polietylenowy na zapachy*

1

2

37

Załącznik Nr 10

Buda i wybieg

(przykładowe wymiary dla psa rasy owczarek niemiecki i ras zbliżonych wielkością)

1.

Buda składa się z legowiska i przedsionka. Legowisko musi być tak duże, aby pies leżący na boku,

mógł swobodnie wyprostować wszystkie kończyny – zbyt obszernego legowiska pies nie może

ogrzać ciepłem własnego ciała. Buda ma kształt skrzyni prostokątnej o wymiarach wewnętrznych:

długość 160 cm, szerokość 90 cm, wysokość ściany przedniej 80 cm, wysokość ściany tylnej

65 cm. Jest osadzona na 4 nogach metalowych wysokości 20 cm. Dach budy umocowany jest za

pomocą zawiasów, umożliwiających jego podnoszenie, nieznacznie pochylony, pokryty blachą lub

papą bitumiczną. Wnętrze budy dzieli ściana z desek na dwie nierówne części, tworząc w ten

sposób legowisko i przedsionek, przy tym długość legowiska wynosi 100 cm, a przedsionka 50 cm.

Przegroda jest w ten sposób zbudowana, że można ją w razie potrzeby wyjmować. Jest w niej

otwór wyjściowy takich samych rozmiarów jak główny otwór wejściowy. Otwory te, szerokość

30 cm i wysokości 45 cm mają kształt łukowaty linii górnej. Oba otwory wejściowe zaopatrzone są

w progi wysokości 5 cm, w celu niedopuszczania do legowiska wody deszczowej lub topniejącego

śniegu. Ściany, podłoga i dach muszą być podwójne aby tworzyły przestrzeń izolacyjną

wypełnioną styropianem i obite wewnątrz grubą folią. Odpowiednia izolacja chroni nie tylko przed

mrozem i upałem, uniemożliwiając m.in. silne nagrzanie budy. Wewnętrzne ściany budy muszą

być składane na własne pióro, gładkie. Wszystkie elementy drewniane budy muszą być

zakonserwowane przeciwko grzybom pokostem lnianym. Jeżeli kojce nie posiadają zadaszenia,

to wtedy dach budy powinien mieć wysunięty okap ze wszystkich stron przynajmniej 20 cm,

a zewnętrzne ściany budy zabezpieczone przed wilgocią farbą olejną lub emulsyjną.

2.

Wybieg o powierzchni 4-16 m

2

w zależności od wielkości psa, jest to przestrzeń zamknięta ze

wszystkich stron dobrze naciągniętą drucianą siatką (także z góry) o oczkach 2 x 2 cm. Wysokość

ogrodzenia min. 200 cm. W przedniej ścianie wybiegu są drzwi otwierane do wewnątrz, takich

rozmiarów, aby człowiek mógł swobodnie wejść na wybieg, zamykane na kłódkę. Podłoga

wybiegu w kojcach zblokowanych o mniejszej powierzchni (4-8 m

2

), powinna być cała utwardzona

i pokryta płytkami terakoty karbowanej. Na dużych wybiegach o 16 m

2

utwardza się połowę

wybiegu z budą. Zbyt małe wybiegi sprzyjają chorobie kojcowej. Utwardzona podłoga wybiegu

sięga 50 cm poza granice ogrodzenia tworząc chodnik wokół niego. Spadek podwórka wynosi

ok. 5% (1:30) od strony budy umożliwiając odpływ wody i nieczystości. Odpływ ten kieruje się

do kanału lub do krytej studzienki. Przed budą umieszcza się drewniany podest wielkości

100 x 80 cm osadzony na progach 4 x 4 cm, na którym pies mógłby swobodnie odpoczywać

nie narażając się na bezpośredni kontakt z nieprzyjemnym podłożem.

3.

Stojak na miski umieszcza się w narożniku frontowym na ruchomej osi, 25 cm od poziomu podłogi

w ten sposób, żeby w przypadku usuwania miski z kojca stojak również mógł być usunięty

38

za ścianę wybiegu. Podstawa i otwór na miskę uzależnione są od średnicy miski. Szczególnie jest

on przydatny przy karmieniu psa w czasie nieobecności przewodnika.