Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ [e-mail] ▪ [phone]

Dług produktywny kontra dług nieproduktywny

Autor: Doug French
Źródło:

Mises Daily

Tłumaczenie: Marcin Pasikowski

Krach kredytowy w toku. Małe

i duże firmy przekonują się, że ich

bankierzy pozostają nad wyraz skąpi w
następstwie finansowych kłopotów 2008

roku. „Niezbędnym jest by banki
udzielały

więcej

pożyczek

swym

klientom biznesowym", powiedziała do
reporterów

Sheila

Bair,

Prezes

Federalnego

Biura

do

spraw

Ubezpieczania Depozytów (FDIC), po

ostatnim

opublikowaniu

liczb

wskazujących,

że

liczba

kredytów

udzielonych przez banki w całych Stanach zmniejszyła się o 210,4 miliarda

dolarów w trzecim kwartale 2008r. Jest to największy kwartalny spadek
odkąd FDIC zaczął zbierać dane o pożyczkach w 1984r.

Oczywiście dzisiejsze niskie stopy procentowe niezbyt zachęcają do

podejmowania ryzyka pożyczania małym firmom. Nawet pani Bair
stwierdza, że „ciężka sytuacja kredytowa nie mija", na co dowodem jest

50,8 miliardów dolarów w złych kredytach, które banki odpisały
w ostatnim kwartale, najwyższa wartość od 1983r. Pod koniec roku banki
próbują wyczyścić swoje księgi. Jeśli banki będą mogły sobie na to
pozwolić, prawdopodobnie odpiszą wszystkie złe długi w czwartym

kwartale. Na horyzoncie jest jeszcze więcej odpisów w końcówce tego
roku.

Jednak Robert Prechter

zauważa

w listopadowym wydaniu Elliott

Wave Theorist, że banki pożyczały ostrożnie w sektorze firm przez

ostatnie 35 lat.

Firmy podają, że od 1974r., banki pożyczały pieniądze mniej
chętnie lub tak samo jak w minionym kwartale, co oznacza, że -

przynajmniej według właścicieli firm - przez ten cały czas
o kredyt było coraz trudniej.

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ [e-mail] ▪ [phone]

Prechter twierdzi, że banki pożyczały konsumentom detalicznym

kosztem firm - oraz, że tylko kredyty dla przedsiębiorstw są

„samolikwidujące się". Zdrowe przedsiębiorstwo generuje przepływ
gotówki, dzięki któremu jest w stanie spłacić kredyt, podczas gdy pożyczki

konsumpcyjne „nie mają innych podstaw do spłaty jak perspektywy
pożyczającego

na

zatrudnienie,

oraz

ostatecznie

sprzedaż

zabezpieczenia.”

Banki pożyczały konsumentom kosztem przedsiębiorstw.

Linie kredytowe dla przedsiębiorstw są prowadzone z założeniem, że

pożyczające firmy będą „obracać długiem". Firmy pożyczają pieniądze by
zapłacić dostawcom i pracownikom, a potem spłacają kredyt kiedy ich

klienci

zapłacą

za

produkt.

Dlatego

kredyt

jest

powiązany

w przedsiębiorstwach bezpośrednio z produkcją. Fundusze raczej są

pożyczane tylko na krótkie okresy czasu. Kredyty w tym przypadku
pomagają przedsiębiorstwom w osiągnięciu potencjalnych zysków, które

budują kapitał, który z kolei napędza gospodarczą ekspansję.

Natomiast pożyczki konsumpcyjne nie są „samolikwidujące się".

Pozostają w księgach bankowych na długo, a płatności są dokonywane
tylko by obsłużyć oprocentowanie i spłacać po troszeczku główną kwotę

zadłużenia. Jak

wyjaśnił

Hans Sennholz:

Nowa pożyczka w postaci drugiej hipoteki na domu może
sfinansować zakup domku letniskowego, nowych mebli,

kolejnego samochodu, lub nawet luksusowego rejsu dookoła
świata. Dłużnik może nazwać ją „produktywną", ale na pewno

nie wytwarza ona kapitału, tj. buduje sklepy, fabryki lub
produkuje narzędzia i przyrządy które poprawiają produktywność

pracy ludzkiej.

Prechter pisze w swej książce

Conquer the Crash (Zwyciężyć kryzys)

że proces kredytowania przedsiębiorstw „dodaje wartość w gospodarce",

podczas gdy pożyczki konsumpcyjne są kontra produktywne, dodają
koszty ale żadnej wartości. System bankowy skupiony na pożyczkach

konsumpcyjnych przesunął kapitał z produktywnej części gospodarki:

od ludzi którzy wykazali się dobrymi zdolnościami do
inwestowania i produkowania (kredytobiorcy) do tych, którzy

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ [e-mail] ▪ [phone]

okazali się przede wszystkim wspaniałymi zdolnościami
konsumpcyjnymi (pożyczkobiorcy).

Liczby podane przez FDIC odzwierciedlają to przesunięcie podczas

ostatniej dekady. W końcówce trzeciej dekady 1999r., aktywa baków

w USA wyniosły 5,5 biliona dolarów. Podczas gdy 30 września tego roku,
bankowe aktywa wzrosły do 13,2 biliona. Natomiast pożyczki komercyjne

i przemysłowe ledwo co przerosły budżet, wzrastając tylko z 947
miliardów dolarów dekadę temu do 1,27 biliona dolarów 30 września tego

roku. W tym czasie, pożyczki zabezpieczone nieruchomościami wzrosły
z 1,43 biliona jesienią 1999r., do 4,5 biliona dolarów tej jesieni.
Inwestycje w papiery wartościowe podwoiły się, wzrastając z 1,03 biliona

dolarów do 2,4 biliona dolarów.

Ci w Waszyngtonie robią wszystko co mogą, by promować
trwającą destrukcję kapitału i bogactwa.

Banki są zachęcane do udzielania długoterminowych pożyczek

zabezpieczonych długoterminowymi aktywami, ponieważ zagrożenie
runem na banki zostało zażegnane dzięki podwyższonej kwocie

ubezpieczonych depozytów przez FDIC. Ubezpieczenie depozytów
początkowo wynosiło 2 500 dolarów podczas wielkiego kryzysu, a po

seriach nieregularnych podwyżek osiągnęło dzisiejsze 250 000 dolarów.
Wraz ze wzrostem ubezpieczenia depozytów maleje potrzeba utrzymania

płynności.

Dlatego

zamiast

utrzymywać

krótkoterminowe

linie,

„samolikwidujących" się kredytów dla przedsiębiorstw, bankierzy zwrócili
się ku udzielaniu pożyczek hipotecznych.

„Przed powstaniem instytucji współczesnego wsparcia i subsydiów

takich jak FED, FDIC, czy pojęcia zbyt duży by upaść (too big to fail –
przyp. red.) - banki musiały utrzymywać swoją płynność", powiedział

ostatnio James Grant w przemowie dla Cato Institute. „Działając
w sytuacji konstruktywnej obawy o run, średnio rozsądny bankier

utrzymywał zabezpieczenie w gotówce w wysokości co najmniej 25%
zobowiązań depozytowych".

Całkowity dług gospodarstw domowych osiągnął swe apogeum 13,8

bilionów dolarów w roku 2008, z czego 10,5 biliona stanowiły kredyty
hipoteczne. Jak

wyjaśnił

Sean Corrigan, „Domy to aktywa nieprodukcyjne,

finansowane w dużej mierze za pomocą dźwigni finansowej." Podczas gdy
właściciele domów korzystają z oferowanych im wygód w rozciągniętym
okresie czasu, domy „dostarczają nieskompensowanej siły nabywczej

wprost dla ich budowniczych lub tych którzy zbierają profity z rynku",

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ [e-mail] ▪ [phone]

czyniąc rynek nieruchomości „cudownym generatorem kredytu podczas
gospodarczych wzlotów, i (...) jednym z najniebezpieczniejszych

czynników deflacyjnych w czasach upadków".

W ostatniej dekadzie, amerykański bankowy system rezerw

cząstkowych stworzył coś co Frank Shostak

nazywa

„pustym pieniądzem,"

który udaje prawdziwy pieniądz podczas gdy „nic nie zostało

zaoszczędzone." Ta eksplozja podaży pieniędzy została stworzona przez
system

bankowy,

podczas

gdy

konsumenci

dogadzali

sobie

bezproduktywnymi dobrami takimi jak domy, samochody, i telewizory
plazmowe. Te zakupy stworzyły iluzje wzrostu gospodarczego i dobrych

czasów, ale w rzeczywistości osłabiły proces formowania się bogactwa;
zamiast budowania kapitału ten system zmarnował go.

W tym czasie przedsiębiorstwa które kreowały bogactwo tworząc

miejsca pracy, zatrzymały się w stagnacji, a kapitał zwrócił się ku
spekulacji. Siła robocza zachęcona została do pracy dla przedsiębiorstw

reprezentujących nietrafione inwestycje: budownictwo mieszkaniowe
i komercyjne, oraz inne prace powiązane z rynkiem nieruchomości

i konsumenckim.

Na nieszczęście, władze na szczeblu federalnym i stanowym ciągle

tworzą legislacje, które sprawiają, że zatrudnieni pracowników jest coraz
droższe, i co za tym idzie ekspansja biznesowa bardziej ryzykowna.

Dlatego firmy kreujące bogactwo, takie jak huty itp., są na wszelkie
sposoby zniechęcane do pożyczania pieniędzy od banków i rozszerzania

swych operacji, oraz do zapuszczania się w gąszcz uciążliwych przepisów
prawa pracy i zatrudniania więcej pracowników. Zamiast tego

przedsiębiorcy kierują swoją energię w stronę zdobycia nisko
oprocentowanej hipoteki i zakupu dużego domu lub parają się

deweloperstwem i spekulacją. Poza tym, aż do obecnego kryzysu,
przedsiębiorcy znacznie łatwiej mogli dostać kredyt hipoteczny niż

inwestycyjny.

Ci w Waszyngtonie robią wszystko co mogą by promować trwającą

destrukcję kapitału i bogactwa. Inicjatywy takie jak „gotówka za śmieci",
ulgi mieszkaniowe, wyciąganie z tarapatów dużych banków, Fannie, Fredie

i firm samochodowych, oraz utrzymywanie stóp procentowych bliskich
zeru służą tylko promocji spekulacji i konsumpcji. Zamiast tego

Waszyngton powinien obniżać podatki i koszty zatrudnienia, szczególnie
w gałęziach przemysłu które wytwarzają kapitał i bogactwo.