ś

ydowski kalendarz

ś

ydowski kalendarz opiera si

ę

na trzech zjawiskach astronomicznych: (a) obrotach Ziemi dokoła swojej osi (dzie

ń

); (b) obiegu Ksi

ęż

yca

wokół Ziemi (miesi

ą

c); (c) kr

ąż

eniu Ziemi dokoła Sło

ń

ca (rok). Te trzy zjawiska s

ą

od siebie niezale

ż

ne, a wi

ę

c nie ma mi

ę

dzy nimi

bezpo

ś

redniego zwi

ą

zku. Przeci

ę

tnie Ksi

ęż

yc obiega Ziemi

ę

w około 29 i 1/2 dnia. Ziemia obraca si

ę

wokół Sło

ń

ca w około 365 i 1/4 dni, to

znaczy w około 12,4 miesi

ą

ca ksi

ęż

ycowego.

Kalendarz

ż

ydowski sprz

ę

ga razem te wszystkie trzy zjawiska. Miesi

ą

ce - maj

ą

c 29 lub 30 dni - nawi

ą

zuj

ą

do trwaj

ą

cego 29 i 1/2 dnia cyklu

ksi

ęż

ycowego. Lata - maj

ą

c albo 12 albo 13 miesi

ę

cy - nawi

ą

zuj

ą

do cyklu słonecznego trwaj

ą

cego 12,4 miesi

ą

ca.

Miesi

ą

c ksi

ęż

ycowy w kalendarzu

ż

ydowskim zaczyna si

ę

, gdy po nowiu pierwszy fragment ksi

ęż

yca staje si

ę

znów widoczny. W czasach

staro

ż

ytnych nowe miesi

ą

ce były wyznaczane na podstawie obserwacji. Gdy ludzie zauwa

ż

ali pojawienie si

ę

skrawka ksi

ęż

yca, informowali

o tym Sanhedryn - S

ą

d Najwy

ż

szy Jerozolimy. Je

ż

eli Sanhedryn wysłuchał o

ś

wiadczenia dwóch niezale

ż

nych, godnych zaufania naocznych

ś

wiadków,

ż

e nowy ksi

ęż

yc pojawił si

ę

w okre

ś

lonym czasie, ogłaszał rosz chodesz (pierwszy dzie

ń

miesi

ą

ca) i wysyłał posła

ń

ców, aby

zawiadomi

ć

lud, kiedy zacz

ą

ł si

ę

nowy miesi

ą

c. W czwartym wieku Hillel Drugi ustanowił stały kalendarz oparty na matematycznych i

astronomicznych wyliczeniach. Kalendarz ten, u

ż

ywany do dzi

ś

, ustalił długo

ść

miesi

ę

cy i dodatkowe miesi

ą

ce w przeci

ą

gu

dziewi

ę

tnastoletniego cyklu tak, aby kalendarz ksi

ęż

ycowy zgrał si

ę

z latami słonecznymi. Dodatkowy miesi

ą

c - Adar Riszon, jest dodany

siedem razy: w trzecim, szóstym, ósmym, jedenastym, czternastym, siedemnastym i dziewi

ę

tnastym roku cyklu. Obecny cykl rozpocz

ą

ł si

ę

w

roku

ż

ydowskim 5758 (czyli w roku, który zacz

ą

ł si

ę

2 pa

ź

dziernika 1997).

Kalendarz ma wielkie religijne znaczenie w my

ś

li

ż

ydowskiej.

ś

ydowska tradycja utrzymuje,

ż

e pierwsza micwa (przykazanie), dana przez

Boga narodowi

ż

ydowskiemu, nakazywała ustanowienie i przestrzeganie (

ż

ydowskiego) kalendarza!

Dlaczego to przykazanie było tak wa

ż

ne, aby znale

źć

si

ę

na pierwszym miejscu, gdy mówimy o chronologii?

ś

ydowska my

ś

l wyja

ś

nia gł

ę

bi

ę

tego przykazania zwi

ą

zkiem z jego miejscem w historii.

ś

ydzi akurat wyszli z niewoli egipskiej (zobacz:

Exodus). Niewolnik jest zawsze na skinienie swojego pana i czas niewolnika nie nale

ż

y do niego. Podstawowym znakiem wolno

ś

ci jest wi

ę

c

mierzenie i u

ż

ywanie czasu tak, jak uwa

ż

amy za stosowne. Oto pierwszy poziom znaczenia - poniewa

ż

kalendarz wyra

ż

a nowo uzyskan

ą

wolno

ść

, jego dotyczy, zgodnie z kolejno

ś

ci

ą

wydarze

ń

, pierwsze przykazanie.

Na znacznie gł

ę

bszym poziomie widzimy,

ż

e stosowanie kalendarza jako pierwszego przykazania pokazało, jak

ś

ydzi postrzegali swoj

ą

wolno

ść

: nie było to przede wszystkim wył

ą

cznie oswobodzenie od niewolnictwa; co znacznie wa

ż

niejsze, była to wolno

ść

do słu

ż

enia Bogu.

Jest to zupełnie fundamentalna sprawa odnosz

ą

ca si

ę

do całej

ż

ydowskiej praktyki religijnej. W judaizmie prawdziwym pytaniem o czas nie

jest pytanie o jego ilo

ść

, ale pytanie o jego jako

ść

- nie: "jak wiele go min

ę

ło?", ale: "jak min

ą

ł?"

Rabin Icchak Rapoport
tłum. Paweł J

ę

drzejewski

Strona 1 z 1