Rozwój psychofizyczny

i sprawność organizmu

Rozwój fizyczny to ciągły proces

przebiegający nierównomiernie i skokowo

prowadzący do dojrzałości organizmu .

W toku rozwoju człowieka obserwujemy

przewagę procesów anabolicznych nad

katabolicznymi.

Sfery rozwoju psychofizycznego

Postawa

Lokomocja

Lokomocja
Koordynacja wzrokowo-słuchowa
Mowa
Kontakty społeczne

Sfery rozwoju psychofizycznego

Postawa

Lokomocja

Lokomocja
Koordynacja wzrokowo-słuchowa
Mowa
Kontakty społeczne

Model fizycznego rozwoju jest jednakowy – tempo

indywidualne

Sekwencja pojawiania

się kolejnych czynności

ruchowych

Kierunek rozwoju

Jakość ruchu

aspekty neurofizjologiczne (od

Kierunek rozwoju

od głowy do kończyn dolnych
(kranio-kaudalnie)

od ruchów proksymalnych ( w
dużych stawach do dystalnych

aspekty neurofizjologiczne (od
odruchów bezwarunkowych do reakcji o
charakterze odruchowo-warunkowym , od
tworzenia stereotypów dynamicznych poprzez
nawyki ruchowe do automatyzacji ruchów
(stereotypy ruchowe I rzędu, II rzędu)

rodzaj pracy , jaki przeważa w
kolejnych etapach rozwoju od motoryki
tonicznej do ruchów fazowych

jakość wykonywanych ruchów (ruchy
masowe-r.pojedyncze; r.spontaniczne-
r.celowe; proste -złożonych

Etapowość rozwoju

Aspekty rozwojowe:

Prawidłowy rozwój refletoryczny
Prawidłowy rozwój napięcia mięśniowego

Prawidłowy rozwój napięcia mięśniowego
Możliwość zbierania prawidłowych doświadczeń
sensomotorycznych
Rozwój tzw. orientacji wokół linii środkowej ciała
Niektóre ogólne cechy rozwoju ruchowego

Etapowość rozwoju

Fazy Rozwojowe:

1 Wczesne niemowlęctwo
2 Niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo
3 Okres dzieciństwa
4 Okres młodociany – przedpokwitaniowy
5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

Człowiek dorosły
Starość

Etapowość rozwoju

Fazy Rozwojowe:

1 Wczesne niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo
3 Okres dzieciństwa
4 Okres młodociany – przedpokwitaniowy
5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

Człowiek dorosły

Starość

1 Wczesne Niemowlęctwo

….. walka o istnienie

1. Wczesne Niemowlęctwo

Etap postnatalnego rozwoju progresywnego:

Okres ten rozpoczyna się wciągnięciem do

płuc powietrza atmosferycznego;

płuc powietrza atmosferycznego;

a wkrótce potem do krwi przenikają

elementy pokarmu wchłoniętego z przewodu

pokarmowego dziecka. Przyjmuje się, że

okres noworodkowy trwa 30 dni , wczesne

niemowlęctwo do 3-4 miesiąca.

1 Wczesne Niemowlęctwo

człowiek po urodzeniu [brak umiejetności ruchowych]

odruchy wrodzone : szukania, ssania, połykania

odruchy wrodzone = baza dla rozowju postawy i jej regulacji

1 Wczesne Niemowlęctwo

Odruchy wczesno –niemowlęce:

Zapoczątkowują różne ruchy niemowlęcia

Zawierają elementy stanowiące podstawę kształtujących
się wzorców ruchowych

się wzorców ruchowych

1 Wczesne Niemowlęctwo

Odruchy ważne dla całokształtu motoryki = odruchy postawy

[wpływają na rozwój postawy , z drugiej strony zapewniają
możliwość jej przyjmowania i utrzymywania w spoczynku i podczas
wykonywania czynności ruchowych]

reakcje zapewniające stałość przyjętej postawy i podtrzymujące położenie kończyn
(tzw reakcje statyczne lub wspornikowe ; reakcje wyprostne kończyn dolnych, odruchy szyjne
asymetryczny i asymetryczny ATOS, STOS, toniczne odruchy błędnikowe)

reakcje umożliwiające przyjęcie prawidłowej postawy po nieprawidłowym
ustawieniu (odruchy nastawcze lub prostujące :szyjne błędnikowe, ciała na ciało, ciała na głowę
i wzrokowe)

reakcje zapewniające równowagę ciała z chwilą zmiany położenia środka ciężkości
ciała (tzw . odruchy równowagi , mające charakter odruchów proprioceptywnych, stato-
kinetycznych i wzrokowych)

1 Wczesne Niemowlęctwo

Odruchy ważne dla całokształtu motoryki = odruchy postawy

[wpływają na rozwój postawy , z drugiej strony zapewniają
możliwość jej przyjmowania i utrzymywania w spoczynku i podczas
wykonywania czynności ruchowych]

reakacje zapewniające równowagę ciała z chwilą zmiany położenia środka ciężkości ciała (tzw .
odruchy równowagi , mające charakter odruchów proprioceptywnych, stato-kinetycznych i
wzrokowych)

reakcje zapewniające stałość przyjętej postawy i podtrzymujące położenie kończyn (tzw
reakcje statyczne lub wspornikowe ; reakcje wyprostne kończyn dolnych, odruchy szyjne
asymetryczny i asymetryczny ATOS, STOS, toniczne odruchy błędnikowe)

reakcje umożliwiające przyjęcie prawidłowej postawy po nieprawidłowym ustawieniu
(odruchy nastawcze lub prostujące :szyjne błędnikowe, ciała na ciało, ciała na głowę i
wzrokowe)

1 Wczesne Niemowlęctwo

Nieproporcjonalne rozmiary i ciężar ciała: głowa jest
zdecydowanie cięższa i duża w porównaniu z resztą ciała –
noworodek dąży do ułożenia „w kłębek”, tułów jest w ćwierć
obrocie w stosunku do głowy

Kontrola napięcia mięśni górnej części ciała , potem

Kontrola napięcia mięśni górnej części ciała , potem
stopniowo kontrola obejmuje niższe partie ciała :

3-4 tydzień utrzymanie głowy na kilka sekund

1 Wczesne Niemowlęctwo

Noworodek zużywa 87% spoczynkowej przemiany
materii na procesy związane z rozwojem i czynnością
mózgowia.

U niemowlęcia objętość minutowa płuc, objętość
oddechowa i dyfuzja pęcherzykowa są w pewnym stałym
stosunku do masy ciała.

stosunku do masy ciała.

Układ krążenia niemowlęcia reaguje dość sprawnie na
obciążenie.

Tętno po urodzeniu jest dość szybkie, bo wynosi ok. 180
skurczów/ minutę, jednak już w ciągu kilku dni zmniejsza
się do ok. 125 sk/min.

W czasie porodu wydzielane są hormony
oksytocyna i B-endorfina, które wywołują stan
wzajemnego uwrażliwienia, skutkującego między
innymi spontanicznym karmieniem piersią.

1 Wczesne Niemowlęctwo

Noworodek, podobnie jak inne ssaki, nie

Noworodek, podobnie jak inne ssaki, nie
wytwarza dostatecznej ilości ciepła, a jego
źródłem może być kontakt z ciałem matki.

Trudności w trawieniu laktozy w wieku dorosłym (nietolerancja

laktozy -hipolaktazja)

laktaza (niedobór)

Laktoza

glukoza + galaktoza

Laktoza jest źródłem energii mikroorganizmów jelita grubego,
które fermentują ją do kwasu mlekowego (wytwarzając metan i
wodór)

Kwas mlekowy jest aktywny osomotycznie , ścicąga wodę do
jelit –biegunki

Etapowość rozwoju

Fazy Rozwojowe:

1 Wczesne niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo

3 Okres dzieciństwa
4 Okres młodociany – przedpokwitaniowy
5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

Człowiek dorosły

Starość

2 Niemowlęctwo

Jest okres opanowania umiejętności władania
własnym ciałem i kształtowania równowagi swych
procesów wewnętrznych (homeostazy).

Okres ten trwa od ok. 5-7 miesiąca życia do wieku
2,5-3 lat.

1 Wczesne Niemowlęctwo

Trzy etapy formowania się odruchów „antygrawitacyjnych”:

2,5 -3 miesiąc podnoszenie głowy ( 4 miesiąc ruchy
chwytania-faza złożona)

5-6 miesiąc II faza antygrawitacyjna – rozwój siadania

9-12 miesiąc pozycja stojąca

Pierwsze 2 lata aktywność ruchowa pod kontrolną ośrodków

podkorowych , funkcje koordynujące przejmuje kora mózgowa

:

2 Niemowlęctwo

Dynamika procesów wzrastania jest bardzo szybka, jednak

maleje nieco w kolejnych latach.

2 Niemowlęctwo

Czynności ruchowe :

Przekręcanie się z brzucha na plecy i odwrotnie
Siadanie
Pełzanie , Raczkowanie

Pełzanie , Raczkowanie
Stanie
Chodzenie

2 Niemowlęctwo

Intensywny rozwoju obejmuje głównie aparat ruchu, w
związku z czym dziecko odczuwa silny "głód ruchu",
manifestujący się jego wielką ruchliwością

Obserwuje się szybki rozrost masy mięśniowej, a także
tkanki tłuszczowej.

„Wielkość i rozkład napięcia w poszczególnych częściach

ciała umożliwia prawidłowe zbieranie doświadczeń

sensomotorycznych

Napięcie posturalne

(dotyczy całego ciała)

Napięcie proksymalne

w obrębie części bliższych ,
szczególnie tułowia

Napięcie dystalne

w obrębie kończyn

Napięcie posturalne

(dotyczy całego ciała)

Prawidłowe napięcie posturalne powinno być optymalne :

na tyle

wysokie

, aby móc przeciwstawiać się sile ciążenia

i na tyle

niskie

, aby można się było poruszać .

symetryczne , takie samo po prawej i lewej stronie

symetryczne , takie samo po prawej i lewej stronie
(stabilizacja części ciała zlokalizowanych bliżej osi „
napięcie centralne” )

swobodne poruszanie się kończynami jest możliwe dzięki
obniżeniu „napięcia obwodowego”

W pierwszym roku dynamika jest tak szybka,

jakiej nie spotyka się już nigdy więcej w rozwoju

postnatalnym człowieka.

Z końcem 3 roku życia dziecko osiąga:

2 Niemowlęctwo

24-26% masy ciała (przyrost o 20% wielkości
właściwej dorosłemu),
33% powierzchni ciała (przyrost o 17%),
54-57% wysokości ciała (przyrost o 26%);
64-66% obwodu klatki piersiowej (przyrost o 26%)
90% obwodu głowy (przyrost o 26%),

Równowaga pomiędzy stabilnością i mobilnością (właściwą

koordynacją) jest zdolność rozdzielania ruchów =DYSOCJACJA

(zdolność wyodrębniania ruchów pojedynczymi częściami ciała

z ruchów masowych)

Wyróżniamy cztery stadia rozwojowe napięcia mięśniowego:

pierwsze stadium zgięciowe (stadium filogenetyczne od urodzenia do
ok. 6 tyg.

pierwsze stadium wyprostne , jako przejściowe między stadium
filogenetycznym i ontogenetycznym (od 7 tygodnia do 3-4 miesiąc)

drugie stadium zgięciowe tzw przygotowawcze do pierwszej ludzkiej
lokomocji (od 4 do 7-8 miesiąca)

drugie stadium wyprostne odpowiadające momentowi osiągnięcia
pełnego wyprostu ciała i początkom dwunożnej lokomocji (od 8-9 do 12-
14 miesiąca)

2 Niemowlęctwo

Rozwój lokomocji :

Lokomocja apedalna (przetaczanie, bez wykorzystania podporu na
kończynach

Lokomocja kwadripedalna z wykorzystaniem czterech kończyn

Lokomocja dwunożna (dipedalna) z zaangażowaniem kończyn dolnych

Lokomocja dwunożna (dipedalna) z zaangażowaniem kończyn dolnych

2 Niemowlęctwo -podsumowanie

W ciągu pierwszych 3 lat życia następuje przemieszczenie
zasobów wody zawartej w organizmie między obszarami
wewnątrzkomórkowymi (udział wzrasta) i pozakomórkowymi.

Następuje też już pewna stabilizacja krzywizn kręgosłupa,
tak że można mówić o występowaniu charakterystycznych
krzywizn fizjologicznych.

krzywizn fizjologicznych.

Następuje rozwój pełnego uzębienia mlecznego.

Następuje najszybsze tempo doskonalenia się tkanki
mózgowej

Wszystkie nerwy czaszkowe mają już otoczki mielinowe,
choć rozrost pochewki mielinowej i włókien osiowych nie jest
jeszcze zakończony

Okres płodowy i niemowlęcy - silniejszy tonus zginaczy

(łukowate ułożenie ciała , szczególnie kończyn )

Po urodzeniu rozwija się masa prostowników i ich tonus

równoważy napięcie zginaczy

Proces ten jest intensywny około połowy I roku życia po

urodzeniu oraz około 5 roku życia .

Dziecko 5-7 letnie –masa prostowników jest 2-3 razy większa

aniżeli zginaczy w kończynach dolnych

Etapowość rozwoju

Fazy Rozwojowe:

1 Wczesne niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo

3 Okres dzieciństwa

4 Okres młodociany – przedpokwitaniowy
5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

Człowiek dorosły

Starość

3 Okres Dzieciństwa

Okres ten, zwany dzieciństwem (lub wczesnym
dzieciństwem), trwa od ok. 2,5-3 roku życia do 6-7
roku, gdy organizm staje się względnie samodzielny.

roku, gdy organizm staje się względnie samodzielny.

3 Okres Dzieciństwa

Charakteryzuje się:

powolnym i stałym tempem wzrastania wielkości ciała,
szybko rosnącym mózgowiem,
wysoką przemianą podstawową,
uzębieniem mlecznym,

uzębieniem mlecznym,
rozwijającą się dynamicznie motoryką o niskiej jeszcze
sprawności,
nie zakończonym procesem rozwoju myślenia
oraz kończącym ten okres przedszkolnym szybszym
przyrostem (skokiem) wysokości ciała na skutek
aktywności hormonów nadnerczy (adrenarche).

Dalsze doskonalenie ruchów (chód, bieganie, skoki,
manipulacja).

Zwiększa się zaradność i samodzielność, dominuje ruchliwość,
impulsywność, skłonność do agresji, egocentryzm.

3 Okres Dzieciństwa

Około 5 r. ż. wzrasta aktywność intelektualna, dociekliwość,
rozwój wyobraźni, lepsza koncentracja uwagi.

Kształtują się sposoby zachowania, nawyki, wzory
osobowościowe przez naśladowanie rodziców.

Dziecko w wieku 4-7 lat

charakteryzuje przyrost siły ok.

75% względem siły wyjściowej

Physical Fittnes – siła mięśniowa

• Siła mięsni brzucha /wytrzymałość siłowa

– Niewielkie różnice między chłopcami , a

dziewczętami w wieku 6 - 9 lat

McGraw-Hill Copyright
© 2005

dziewczętami w wieku 6 - 9 lat

– Po ukończeniu 10 lat chłopcy wyprzedzają

dziewczęta

– Różnice utrzymujące się w kolejnym okresie

rozwojowym

Physical Fittnes – siła mięśniowa

• 30% chłopców w wieku 10 lat nie potrafi podciągnąć się na

drżąku

• (modyfikacja testu)

• Między 6 – 9 rokiem życia niewielkie różnice w obrębie

płci,

McGraw-Hill Copyright © 2005

płci,

• Po 10 r.ż chłopcy zdecydowanie wyprzedzają dziewczęta

Mięsnie -staw

Stosunek siły

Mięsnie zginacze i prostowniki st. biodrowego

1:1

Mięsnie zginacze i prostowniki st. łokciowego

1:1

Prostownik i zginacz grzbietu

1:1

Zalecana proporcja siły pomiędzy mięśniami antagonistycznymi

Prostownik i zginacz grzbietu

1:1

Prostownik i zginacz brzucha

1:1

Nawracacz i odwracacz kostki

1:1

Zginacz i prostownik st.barkowego

2:3

Prostownik i zginacz st.kolnowego

3:2

Rotatory barku wewnętrzne i zewnętrzne

3:2

Kostka wspięcie w stosunku do zginania
grzbietowego

3:1

McGraw-Hill Copyright
© 2005

Wiek (lata)

Nadmiar kosztu zużycia O

2

%

5

37

7

26

9

19

Nadmiar poboru tlenu podczas lokomocji przypadający

na kg masy ciała w wieku od 5 do 17 lat w odniesieniu do

osoby dorosłej

9

19

11

13

13

9

15

5

17

3

Etapowość rozwoju

Fazy Rozwojowe:

1 Wczesne niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo

2 Niemowlęctwo
3 Okres dzieciństwa

4 Okres młodociany – przedpokwitaniowy

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

Człowiek dorosły

Starość

Okres dojrzewania

na ogół bywa dzielony na 3 fazy:

przygotowawcza - prepubertalna, czyli
przedpokwitaniowa,

trwająca 2-3 lata od ok. 8-9 do

10-12 roku życia

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

10-12 roku życia

właściwego dojrzewania - pubertalna, czyli
pokwitaniowa,

trwająca na ogół 4 lata od 11-12 do

15-16 roku życia

pełnej dojrzałości - postpubertalna, czyli
popokwitaniowa (dorastania), trwająca u dziewcząt do
ok. 16-18 roku życia, u chłopców do 18-21 roku życia.

Zjawisko wzmożonego tempa przyrostu

długości ciała i jego ciężaru w przeciągu

stosunkowo krótkiego czasu ( 2-3 lata )

określane jest przez badaczy tego okresu

jako skok pokwitaniowy.

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

jako skok pokwitaniowy.

Skok pokwitaniowy jest zjawiskiem stałym,

występuje u wszystkich dzieci, istniejące zaś

różnice indywidualne i środowiskowe dotyczą

jedynie intensywności, czasu występowania

i trwania tego procesu.

Rozwój to proces ciągły , choć charakteryzuje

go pewna „skokowość „

zatrzymania w rozwoju mogą być

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

zatrzymania w rozwoju mogą być

niebezpieczne, gdyż uruchamiają

mechanizmy kompensacyjne.

Skok

pokwitaniowy

wymiarów

ciała,

jak

np.

długości

kończyn,

obwodu

głowy,

szerokości

miednicy itp.

Występuje wcześniej u dziewcząt niż u chłopców w
zakresie wysokości i ciężaru ciała,

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

przyrost

tkanki

tłuszczowej

jest

jednak

większy u dziewcząt, natomiast przyrost siły
mięśniowej większy i szybszy u chłopców.

Okres dojrzewania

na ogół bywa dzielony na 3 fazy:

przygotowawcza - prepubertalna, czyli
przedpokwitaniowa,

trwająca 2-3 lata od ok. 8-9 do

10-12 roku życia

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

10-12 roku życia

właściwego dojrzewania - pubertalna, czyli
pokwitaniowa,

trwająca na ogół 4 lata od 11-12 do

15-16 roku życia

pełnej dojrzałości - postpubertalna, czyli
popokwitaniowa (dorastania), trwająca u dziewcząt do
ok. 16-18 roku życia, u chłopców do 18-21 roku życia.

Wysokość ciała i masa ciała

• Skok pokwitaniowy wiąże się ze

wzrostem wysokości ciała i masy ciała,
(u dziewcząt wzrost ten ulega
wyhamowaniu)

wyhamowaniu)

• Trening fizyczny nie zmienia

naturalnego procesu dojrzewania.

Wysokość i Masa ciała

Intensywny

przyrost wysokości

• u dziewcząt zaczyna się co najmniej w wieku 11 lat i trwa do

14 roku życia, po czym gwałtownie spada

• chłopcy natomiast najbardziej intensywnie rosną w wieku

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

13 – 15 lat.
Zwiększone tempo wzrastania występuje więc u dziewcząt o
dwa lata wcześniej niż u chłopców , toteż w wieku 13-14 lat
dziewczęta są na ogół wyższe od chłopców.

W następnych latach chłopcy coraz bardziej przewyższają
dziewczęta osiąganym wysokością ciała

Masa ciała

• u dziewcząt wzrasta najbardziej w 14 i 15 roku życia
• u chłopców między 15 a 17 rokiem życia.

Osiągniętą masą ciała dziewczęta przewyższają chłopców

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

Osiągniętą masą ciała dziewczęta przewyższają chłopców
średnio w wieku od 13 do 15 roku życia.

Różnice indywidualne w masie ciała są jeszcze większe
niż w zakresie wzrostu

.

Różnice w rytmie wzrastania różnych organów ,

tkanek czy części ciała

u młodzieży w okresie dorastania powodują

przejściowe

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

przejściowe

dysproporcje

w sylwetkach dorastających dziewcząt i chłopców

Pojawiają się drugo i trzeciorzędowe cechy płciowe.

U dziewcząt rozszerzają się kości miednicowe, formują się

piersi.

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

piersi.

U chłopców rozrastają się kości barkowe, pojawia się

zarost na twarzy, następuje mutacja głosu.

U obu płci pojawia się owłosienie w okolicach narządów

płciowych i pod pachami.

W sposób nader charakterystyczny zmieniają się proporcje

twarzy.

(A) Wysokość ciała (B), masa ciała

(kształt litery „S” w wieku dziecięcym i dojrzewania

Peak wzrostu

wysokości

ciała osiągany w wieku 13

lat dziewczęta i 14 lat chłopcy

Peak wzrostu

masy ciała

12-13 lat

dziewczęta, 14 lat chłopcy

Rozwój fizyczny w wieku dorastania polega na dalszym rozwoju
struktury i funkcji organizmu.

Zmiany anatomiczne i fizjologiczne, a więc zwiększanie się
wysokości i ciężaru ciała , zmiany w proporcjach organów i
ogólnym kształcie ciała.

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

Dojrzewanie fizjologiczne, znajdujące wyraz przede wszystkim w
dojrzewaniu płciowym.
Procesy te są ze sobą ściśle powiązane
i wpływają na siebie nawzajem.

Wiek dorastania = znamienne jest ogólne przyspieszenie tempa
rozwoju w porównaniu z okresem poprzednim.

Wiek biologiczny, a wiek

kalendarzowy ????

Kreamer et al.., 1989, Resistance training and youth, Pediatric Exercise
Science1, 342

Zmiany w (A) beztłuszczowej masie ciała, (B) masie

tłuszczu oraz (C) procentowej zawartości tłuszczu w

okresie dziecięcym i dojrzewania

Możliwości wysiłkowe

Maksymalny pobór tlenu VO

2

max-

„pułap tlenowy„ - największa ilość tlenu , jaką zużywa organizm w czasie
maksymalnej pracy fizycznej

VO

2

max = ilość tlenu oferowana tkankom +ilość tlenu zużyta w

łańcuchu oddechowym

łańcuchu oddechowym

Pułap tlenowy wzrasta w okresie

dojrzewania, ze względu na :

• wzrostem płuc oraz rozwojem

czynności układu oddechowego

• rozwojem układu krążenia
• wzrost masy mięśniowej

Wzrost pułapu tlenowego podczas

okresu dojrzewania:

• Chłopcy:

– okres dziecięcy: wzrost
– wiek dojrzewania: kontynuacja

– wiek dojrzewania: kontynuacja

wzrostu

• Dziewczęta:

– okres dziecięcy: wzrost
– wiek dojrzewania stabilizacja ok. 14-

15 roku życia

Maksymalny pobór tlenu VO

2

max

Pułap tlenowy podczas okresu dojrzewania:

• W wieku 6 -18 lat współczynniki

korelacji między VO

2

max, a masą

ciała i beztłuszczową masa ciała
wynoszą 0,60 – 0,89

• W każdym wieku wydolność zależy od

składu ciała niż od jego masy

Skład ciała – modyfikacja poprzez

• Aktywność fizyczną:

– zwiększona masa mięśniowa oraz

zmniejszona procentowa zawartość
tkanki tłuszczowej

tkanki tłuszczowej

– Zwiększone możliwości wysiłkowe ze

względu na korzystne proporcje w
budowie ciała

– zmniejszone czynniki ryzyka związane z

rozwojem otyłości

Maksymalny pobór tlenu w wartościach względnych

(VO

2

max) pozostaje stały w okresie dzieciństwa i

okresie dojrzewania u chłopców, natomiast

zmniejsza się w okresie dojrzewania

Maksymalny pobór tlenu VO

2

max –maleje wraz z

wiekiem

Mężczyzna 20 lat: wartość VO

2

max = 45 [mL—kg

-

1

—min

-1

] maleje do 25 [mL—kg

-1

—min

-1

] w wieku 60

lat (zmniejszenie ok. 5 ml /dekadę)

Kobieta 35 lat: wartość VO max = 38 [mL—kg

-

Kobieta 35 lat: wartość VO

2

max = 38 [mL—kg

-

1

—min

-1

] maleje do

25 [mL—kg

-1

—min

-1

] w wieku 60 lat (zmniejszenie

ok. 5 ml /dekadę)

Shephard R.J. Maximal oxygen intake and independence in old age

Br. J. Sports Med. 2009;43;342-346;342-346;

Potencjał beztlenowy w okresie

dziecięcym i dojrzewania

•

Dzieci mają niższy potencjał beztlenowy w stosunku do
młodzieży i dorosłych

•

Słaba adaptacja do wysiłków o krótkim czasie trwania i wysokiej

•

Słaba adaptacja do wysiłków o krótkim czasie trwania i wysokiej
intensywności

•

Dobra odpowiedź na trening beztlenowy

Maksymalna moc beztlenowa podczas

30s Testu Winagte wzrasta z wiekiem

MOTORYCZNOŚĆ

•

Okres przedszkolny ( 3/4 -7 lat):

faza szybkiego wzrostu rozwoju motorycznego, opanowanie podstawowych form
ruchu (dziecko rzucać z miejsca, przechodzić przez niewielkie przeszkody ) Pod
koniec okresu przedszkolnego dziecko posiada elementarne nawyki ruchowe i
ich umiejętność ich kombinacji .

Szybkość

w wieku przedszkolnym słabo

rozwinięta , w wieku 9-10 lat ulega wyraźnej poprawie, siła i zwinność na
niskim poziomie , dobra wytrzymałość i gibkość

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

niskim poziomie , dobra wytrzymałość i gibkość

Akcent !! ćwiczenia wzmacniające i kształtujące zwinność i szybkość

•

Okres młodszy szkolny (7 -11/12 lat):

faza, w której naturalne formy ruchu są doskonalone , „ złoty wiek sprawności” ,
przyrost szybkości , zwinności i wytrzymałości, gibkość może ulec obniżeniu.

Aparat ruchowy nie jest dostatecznie przygotowany na maksymalne

obciążenia

Trening siłowy dzieci i młodzieży

• siła ulega zwiększeniu wraz z wiekiem

• trening siłowy przynosi pozytywne skutki

zarówno dla dzieci jak i młodzieży

• (trening siłowy z pokonywaniem ciężaru

• (trening siłowy z pokonywaniem ciężaru

własnego ciała najważniejsza zasad w
treningu dzieci i młodzieży)

www.protraineronline.com/past/jun1_01/children.cfm

Korzyści z treningu siłowego

w okresie dojrzewania

– Wzrost gibkości
– zmiany w profilu tłuszczowym krwi
– Wzrost gęstości kości, rozwój tkanki

łącznej

łącznej

– zmiany komponentów masy ciała
– redukcja wad postawy i uszkodzeń

mięśniowych

– zwiększenie sprawności fizycznej
– Zwiększenie wytrzymałości siłowej
– pozytywne kształtowanie osobowości

Rekomendacje Amerykańskiego

towarzystwa Pediatrycznego odnośnie

treningu siłowego dla dzieci i młodzieży

• Program powinien być prowadzony przez

dobrze wykwalifikowana kadrę (specjaliści
treningu kondycyjnego, instruktorzy fittnes

treningu kondycyjnego, instruktorzy fittnes
(gwarantują właściwy dobór ćwiczeń
adekwatny do wieku ćwiczących)

• Trening siłowy i tzw body building oraz

stosowanie maksymalnych obciążeń
siłowych nie powinien być stosowany przed
upływem wieku dojrzewania

MOTORYCZNOŚĆ

•

Okres dojrzewania (11-13 do 17-19 lat):

faza wzrostu wszystkich wskaźników cech sprawności , mogą wystąpić wahania
zdolności koordynacyjnych , zwinności

Akcent !! Przy zachwianiach koordynacji nie wprowadzać nowych form

ruchowych, podkreślać sukcesy i pozytywna stronę aktywności
ruchowej

5 Okres młodzieńczy – pokwitanie i dorastanie

•

Okres młodzieńczy (18 -23 lat):

faza, w której człowiek jest podatny na aktywność fizyczna oraz proces
treningowy, szczególnie w zakresie kształtowania wytrzymałości i siły

Wzrost wymagań do technicznej strony ruchu

Physical Activity

• 50% spadku możliwości wysiłkowych człowieka jest

związane z brakiem ruchu , a nie z wiekiem

• Prescription (ACSM, 2000) ~ FIT

– F

requency (częstotliwość )= 3 to 5 days/week

McGraw-Hill Copyright
© 2005

– F

requency (częstotliwość )= 3 to 5 days/week

– I

ntensity (intensywność) = 60-90% HR max

– T

ime (czas) = 20-60 min

Aktywność fizyczna z zaangażowaniem dużych grup

mięśniowych

Monitorowanie intensywności

ćwiczeń poprzez pomiar częstości

skurczów serca

skurczów serca

• Ocena maksymalnej częstości

skurczów serca

• 220-wiek = HR max

– HR max = 195-220 sk/min (bpm)
– Spadek = 0.8 sk/rok życia

– Spadek = 0.8 sk/rok życia

• Wyznaczanie HRmax u dorosłych

– HR max = 206 – 0.7(wiek lata)

Skala subiektywnej oceny ciężkości pracy wg Borga

Punkty

praca

10, 11

Bardzo lekka

Punkty np.12 x 10

HR =120

10, 11

Bardzo lekka

12

13

Dosyć lekka

14, 15

Dosyć ciężka

16, 17

Ciężka

18, 19

Bardzo ciężka

20

Niezwykle ciężka

HR max

220 – wiek

rezerwa HR (HRR

= HR max - HR spocz.

Osoba 20 lat HR spocz.= 65 sk/min

HRR

=200 – 65

Obliczenie częstości skurczów serca podczas wysiłku
(THR, według Karvonen)

HRR

=200 – 65
= 135 sk/min

Intensywność
Wysiłku 75%

THR

75%

= (0,75 x 135) + 65

= 166sk/min

THR

75%

= 0,75% x 200
= 150sk/min