plik

01/2008

Narzędzia

XSLT

www.phpsolmag.org

SLT (ang. eXtensible Stylesheet Lan-
guage Transformations) to język
transformacji dokumentów XML.

Za  jego  pomocą  możemy  więc  przetrans-
formować  dane  XML  w  jakąś  inną  postać,
na  przykład  w  dokument  HTML.  To  nato-
miast  otwiera  przed  nami  szereg  nowych
opcji związanych z oddzieleniem treści stro-
ny od tagów HTML, możliwością generowa-
nia  jak  i  wykorzystania  plików  XML  przez
inne  aplikacje  webowe  (mobilność  danych)
i nie tylko. Zalety i wady XSLT przedstawi-
my jednak trochę później. Aby łatwiej było
nam  zrozumieć  całą  ideę  i  sens  stosowania
transformacji  XSL,  zaczniemy  od  prostego
przykładu,  omawiając  jednocześnie  podsta-
wy tego języka.

Metoda 1. – XML + XSL

Pierwszym przykładem wykorzystania trans-
formacji XSL jest strona przedstawiająca spis
użytkowników serwisu wraz z kilkoma pod-
stawowymi informacjami o nich. Stwórzmy
więc plik

users.xml

o treści zaprezentowa-

nej na Listingu 1. Kod jest tutaj bardzo pro-
sty – niejasne mogą być jedynie dwie pierw-
sze linijki. Pierwsza to nagłówek informują-
cy o tym, że jest to plik XML (oraz ustalający
jego kodowanie). Druga natomiast jest odno-

śnikiem do pliku XSL, który za chwilę stwo-
rzymy. Dalsza część kodu to podstawowe in-
formacje o użytkownikach: nazwa użytkow-
nika (

nick

wiek

(age),

ranga

(rank) oraz

ilość postów na wyimaginowanym

forum

(posts). Na Listingu 1. zamieściliśmy tylko
trzech użytkowników, ale ich liczba oczywi-
ście może być dowolna.

Mamy więc dane, które chcemy wyświe-

tlić.  Drugim  krokiem  jest  stworzenie  pliku
XSL mówiącego przeglądarce jak te dane po-
winny zostać wyświetlone. Aby ułatwić zro-
zumienie  tego  procesu  dodajmy,  że  XSL  dla
plików  XML  jest  tym  samym  czym  CSS  dla
HTML.  Można  więc  plik  XSL  nazwać  arku-
szem  stylów,  jednak  jego  kod  potrafi  o  wie-
le  więcej  –  XSLT  posiada  struktury  znane
z  języków  funkcyjnych,  jak  na  przykład  pę-
tle, czy instrukcje warunkowe. Plik XSL daje
więc  nam  pełną  kontrolę  nad  generowanym
kodem strony.

Stwórzmy plik

users.xsl

, którego kod znaj-

duje się na Listingu 2. Trzy pierwsze linijki de-
klarują wersję i kodowanie pliku oraz informu-
ją, że jest to plik XSL. Element

xsl:template

tworzy nowy szablon, który (w naszym przy-
padku) zawiera cały właściwy kod generowanej
strony. Jeden plik XSL może zawierać wiele sza-
blonów, a każdy z nich może dotyczyć zupełnie
innej części drzewa pliku XML.

W naszym przypadku szablon wskazuje na

users (

<xsl:template match="users">

), czy-

li element zawierający wszystkie nasze dane
(jeśli nie wiesz o jakim elemencie mówimy,
przyjrzyj się dokładnie plikowi

users.xml

W dalszej części kodu przygotowujemy

tabelkę zawierającą informacje pobrane ze
stworzonego wcześniej pliku XML. Zwróć-
my szczególną uwagę na kod zawarty pomię-
dzy

<xsl:for-each select="user"> a </

xsl:for-each>

. Jest to pętla podobna do fore-

ach (znanej z PHP) – iteruje przez wszystkie
elementy  o  nazwie  user  dostarczając  zawar-
tych w nich danych, które natomiast umiesz-
czamy  w  odpowiednich  miejscach  wiersza
tabelki.  Dokonujemy  tego  za  pomocą

<xsl:

value-of select="dziecko"/>

, gdzie dziec-

ko to nazwa elementu znajdującego się w ele-
mencie

user

W tym miejscu pragniemy zwrócić uwa-

gę czytelnika na sposób pobierania wartości

XSLT

Transformacje XSL to bardzo potężne i przydatne narzędzie, za pomocą

którego możemy m.in. łatwo oddzielić treść strony od kodu określającego

jej wygląd, zapewniając sobie możliwość wykorzystania tych samych

danych w różny sposób.

Dowiesz się...

•   Co to jest XSLT i jak się tego używa;
•   Poznasz różne metody wykorzystania XSLT;
•   Poznasz wady i zalety transformacji XSL;
•   Dowiesz się jak zoptymalizować generowanie

stron internetowych.

Powinieneś wiedzieć...

• Posiadać znajomość języków XML, XHTML

oraz PHP;

• Mieć doświadczenie w programowaniu stron z

wykorzystaniem DOM.

Poziom trudności

Czy warto zamienić HTML na XML ?

Listing 1. Zawartość pliku users.xml
prezentującego listę użytkowników strony

?xml version=

"1.0"

encoding=

"UTF-8"

?xml-stylesheet type=

"text/xsl"

href=

"users.xsl"

users

user

nick

admin

/nick

age

/age

rank

Administrator

/rank

posts

190

/posts

/user

user

nick

abc

/nick

age

/age

rank

Ekspert

/rank

posts

1240

/posts

/user

user

nick

xyz123

/nick

age

/age

rank

Początkujący

/rank

posts

/posts

/user

/users

01/2008

Narzędzia

XSLT

www.phpsolmag.org

poszczególnych elementów pliku XML. Przy
bardziej  skomplikowanych  szablonach  waż-
ne  jest  rozumienie  takich  pojęć  jak:  dziec-
ko (ang. child), rodzic (parent), przodek (ance-
stor),  potomek  (descendant)  itd.  Jest  to  bezpo-
średnio związane z faktem, że XSLT do wska-
zywania na różne części dokumentu wykorzy-
stuje język XPath.

Dlatego też, jeśli czytelnik nie jest zazna-

jomiony z wyżej wymienionymi pojęciami,
polecamy lekturę stron traktujących o tej te-
matyce – ich adresy zamieszczamy w ram-
ce W Sieci.

Korzystając z okazji, chcielibyśmy także

wspomnieć  o  jeszcze  jednym,  powiązanym
z  naszym  tematem  (a  dokładniej  z  XML),
standardzie  W3C.  Jest  nim  XML  Sche-
ma  Definition  –  w  skrócie  XSD  (lub  XML
Schema). Służy on do definiowania struktu-
ry dokumentu XML. Czytelnikom zaznajo-
mionym  z  DTD  dodamy,  że  XSD  jest  uwa-
żany za jego następcę. Wszystkich zaintere-
sowanych tym tematem ponownie odsyłamy
do ramki W Sieci.

Teraz możemy sprawdzić efekty naszych

działań. Zobaczymy je uruchamiając stro-
nę

users.xml

w przeglądarce interneto-

wej  (możemy  to  zrobić  lokalnie;  nie  ma
potrzeby  umieszczania  plików  na  serwe-
rze). Oczom naszym ukaże się prosta tabel-
ka  przedstawiająca  informacje  o  fikcyjnych
użytkownikach zmyślonego serwisu.

Pierwszy krok w stronę poznania XSLT

mamy  więc  za  sobą.  Jak  widać  na  powyż-
szym  przykładzie,  aby  opanować  umiejęt-
ność  efektywnego  korzystania  z  transfor-
macji  XSL,  musimy  -  poza  zdolnością  wy-
obrażania sobie dokumentu XML jako drze-
wa  elementów  (co  jest  pośrednio  związane
ze  znajomością  wspomnianego  wcześniej
XPath) – poznać tylko kilka podstawowych
reguł i definicji w nim panujących. Z trzema
jesteśmy już zaznajomieni – pojęcie szablo-
nu  (

xsl:template

), pętli (

xsl:for-each

)

oraz pobierania wartości (

xsl:value-of

Metoda 2. – PHP + XML + XSL

Uważni  czytelnicy  studiując  poprzedni
przykład, być może zwrócili uwagę na fakt,
że  wynikowy  kod  strony  (kod  HTML)  jest
generowany  w  locie.  Faktycznie,  w  dodat-
ku  dokonuje  tego  przeglądarka  interneto-
wa  użytkownika.  Ma to  swój  plus (odciąże-
nie serwera), jak i minus (ryzyko niekompa-
tybilności).

O wadach i zaletach powiemy nieco póź-

niej;  teraz  zaprezentujemy  drugi  sposób  wy-
korzystania  XSLT,  w  którym  brzemię  gene-
rowania  kodu  wynikowego  przerzucimy  na
serwer.

PHP od wersji 5_ ma wbudowane wspar-

cie dla transformacji XSL (serwer PHP mu-
si być uruchomiony z opcją –

with-xsl

, a w

systemie konieczna jest obecność bibliote-

libxslt

– więcej informacji na ten te-

mat zamieściliśmy w ramce Instalacja XSLT
w PHP5).

Możemy więc bez problemu wygenero-

wać kod HTML i wysłać go do przeglądar-
ki użytkownika. Taką właśnie metodę wyko-
rzystamy w drugim przykładzie. Potrzebuje-
my tylko jednego dodatkowego pliku PHP,
w którym dokonamy transformacji. Nazwij-
my go users.php. Kod PHP wraz z komenta-
rzami przedstawia Listing 3.

Czynności zawarte na tym Listingu spro-

wadzają  się  do  wczytania  pliku  XML  oraz
XSL (do tego celu wykorzystujemy jeden ze
standardowo  dostępnych  modułów  PHP5,
zwany  po  prostu  Document  Object  Model
–  DOM),  dokonania  transformacji  i  osta-
tecznie wysłania efektu końcowego do prze-
glądarki. Widzimy więc, że całą pracę wyko-
nuje za nas PHP (a dokładniej obiekt XSLT-
Processor).

Tego przykładu oczywiście nie możemy

sprawdzić  lokalnie,  chyba  że  mamy  uru-
chomione środowisko z obsługą PHP. W in-
nym przypadku musimy przesłać wszystkie
trzy pliki na serwer, a następnie otworzyć w
przeglądarce stronę users.php. Rezultat z te-
go jak i poprzedniego przykładu wydaje się
być  taki  sam,  jednak  wszystko  się  zmienia,
gdy  zajrzymy  do  kodu  źródłowego  strony.
Możemy  przekonać  się  na  własne  oczy,  że
w pierwszym przypadku kod strony to plik
XML,  a  w  drugim  (wygenerowanym  przez
PHP) rezultatem jest zwykły HTML.

Druga metoda zapewnia nam pełną kom-

patybilność z przeglądarkami nieobsługują-
cymi  XSLT,  jednak  każdorazowe  generowa-
nie strony w większym stopniu obciąża ser-
wer.  Pierwsza  metoda  nie  dokonuje  dodat-
kowego narzutu, lecz decydując się na stoso-
wanie jej musimy pamiętać, że użytkownik
posiadający  niekompatybilną  przeglądarkę
nie będzie mógł korzystać z naszej strony.

Wyjścia z tej sytuacji są co najmniej dwa.

W dodatku oba mogą być stosowane jedno-
cześnie. Przestudiujemy je dokładnie trochę
później, teraz zaprezentujemy jeszcze jeden
– prawdopodobnie najbardziej interesujący
– sposób wykorzystania transformacji XSL.

Metoda 3.

– MySQL + PHP + XSL

Używanie  XSLT  mijałoby  się  z  celem,  gdy-
byśmy  musieli  ręcznie  tworzyć  pliki  XML
zawierające  treść  naszych  stron.  Czemu
nie  generować  takich  plików  automatycz-
nie,  pozyskując  dane  z  bazy  MySQL?  Przy
przemyślanej  konstrukcji  serwisu  taka  me-
toda zapewni nam dużą elastyczność w spo-
sobie  wyświetlania  danych,  nie  pociągając
za sobą konieczności ingerencji w kod PHP.
Sprawdźmy więc, jak to wygląda w praktyce.

Naszym pierwszym krokiem jest stwo-

rzenie tabeli w bazie danych oraz zapełnie-

nie jej fikcyjnymi informacjami. Stwórzmy
więc teraz za jego pomocą nową tabelę w ba-
zie danych.

Następną czynnością jest napisanie skryp-

tu PHP, który pobierze dane, wygeneruje na
ich podstawie plik XML, dokona transfor-

Listing 2. Plik users.xsl dokonujący
formatowania danych XML

?xml version=

"1.0"

encoding=

"UTF-8"

xsl:stylesheet version=

"1.0"

xmlns:xsl=

"http://www.w3.org/1999/XSL/

Transform"

xsl:template match=

"users"

html

body

Lista użytkowników

/h2

table

Nazwa

/th

Wiek

/th

Ranga

/th

Postów

/th

/tr

xsl:for-each select=

"user"

xsl:value-of select=

"nick"

/td

xsl:value-of select=

"age"

/td

xsl:value-of select=

"rank"

/td

xsl:value-of select=

"posts"

/td

/tr

/xsl:for-each

/table

/body

/html

/xsl:template

/xsl:stylesheet

Listing 3. Plik users.php generujący kod
HTML na podstawie dwóch poprzednich
plików

php

// Wczytujemy plik XML

$xml

new DOMDocument

(

'1.0'

'UTF-8'

)

;

$xml

load

(

'users.xml'

)

;

// Wczytujemy arkusz XSL

$xsl

new DOMDocument

(

'1.0'

'UTF-8'

)

;

$xsl

load

(

'users.xsl'

)

;

// Podczepiamy arkusz XSL

$proc

new XSLTProcessor

;

$proc

importStyleSheet

(

$xsl

)

;

// Wyświetlamy kod HTML wygenerowany na

podstawie pliku
XML i arkusza
XSL

echo

$proc

transformToXML

(

$xml

)

;

01/2008

Narzędzia

XSLT

www.phpsolmag.org

macji XSL oraz wyśle rezultat do przeglą-
darki użytkownika. Wszystkie te czynności
wykonuje kod zawarty na Listingu 4.

Poza nawiązaniem połączenia z bazą da-

nych  (linijka  4.  –  nie  zapomnij  wstawić
swoich  danych!),  pobraniem  informacji  za-
pisanych  w  tabelce  users  (za  pomocą  me-
tody

$mysqli->query()

) oraz generowa-

niem kodu wyjściowego (trzy ostatnie blo-
ki kodu) , znanym z poprzedniego przykładu,
ten skrypt dokonuje jeszcze jednej, bardzo waż-
nej rzeczy. Jest nią oczywiście tworzenie doku-
mentu XML na podstawie danych z bazy My-
SQL, który zostaje następnie użyty do wyge-

nerowania rezultatu końcowego w postaci
strony HTML. Dość intensywnie używamy
w tym kodzie metod

createElement()

oraz

appendChild()

. O ile nazwa tej pierwszej

mówi wszystko, o tyle druga może wydać
się niejasna. Metoda

appendChild()

wsta-

wia  nowy  węzeł  do  struktury  (drzewa)  na-
szego  pliku  XML.  Jako  argument  pobiera
element, który zostanie podczepiony do wę-
zła wywołującego tę metodę. Tym sposobem
umieszczamy  wszystkie  informacje  o  da-
nym  użytkowniku  do  elementu

user

, któ-

ry natomiast wstawiamy do węzła główne-
go –

users

W tym miejscu chcielibyśmy raz jesz-

cze  odciągnąć  uwagę  czytelnika  od  właści-
wego  tematu  artykułu  i  krótko  wspomnieć
o  pewnym  dodatkowym  narzędziu,  któ-
re  warto  znać.  Jest  nim  SimpleXML  -  mo-
duł  standardowo  dostępny  w  PHP  od  wer-
sji  5.  SimpleXML  okazuje  się  niezastąpiony
we  wszelkich  działaniach  na  danych  w  for-
macie XML, a te –jak wiemy –są nieodzow-
ną  częścią  programowania  z  wykorzysta-
niem  XSLT.  Korzystanie  z  SimpleXML  jest
(jak sama nazwa wskazuje) proste –aby jed-
nak zapewnić czytelnikowi przyjemny start,
w ramce W Sieci podajemy adresy stron opi-
sujących to narzędzie.

Metoda trzecia kryje w sobie z pewnością

największą  moc  i  ukazuje  prawdziwą  potę-
gę drzemiącą w XSLT. Jako że nasza wiedza
o  transformacjach  XSL  przybrała  już  dosyć
sensowne  kształty,  czas  ją  sobie  porządnie
usystematyzować. Dlatego też zajmiemy się
teraz  omówieniem  wad  i  zalet  każdej  z  po-
znanych metod użytkowania XSLT. Następ-
nie porównamy możliwości tej nowo pozna-
nej  techniki  ze  sposobem,  którego  używali-
śmy wcześniej, a mianowicie z ręcznym two-
rzeniem kodu HTML formatowanym za po-
mocą arkuszy stylów CSS. Wbrew pozorom
żadna  z  tych  metod  nie  jest  lepsza  od  dru-
giej -- każda ma plusy i minusy. Ważne jest
więc,  aby  wybrać  odpowiednią  dla  dane-
go  projektu.  W  nieco  dalszej  części  artyku-
łu  postaramy  się  pomóc  dokonać  prawidło-
wego wyboru.

Wady i zalety

przedstawionych metod

Nie  ma  róży  bez  kolców,  a  XSLT  nie  jest  pod
tym  względem  wyjątkiem.  Dotychczas  omó-
wiliśmy  trzy  metody  wykorzystania  transfor-
macji XSL. Pierwsza polega na stworzeniu pli-
ku XML zawierającego treść strony oraz pliku
XSL formatującego tą treść. Plik XML posiada
również odnośnik do arkusza XSL, dzięki cze-
mu przeglądarka wie jak ma wygenerować stro-
nę.  Ważną  zaletą  tej  metody  z  pewnością  jest
brak obciążenia serwera, ponieważ cały proces
generowania  odbywa  się  po  stronie  odwiedza-
jącego (client-side).

Niestety, jak to zazwyczaj bywa przy czyn-

nościach  odbywających  się  po  stronie  klien-
ta, transformacje XSL również mogą być nie-
obsługiwane przez przeglądarkę odwiedzają-
cego.  Radzi  sobie  z  nimi  bez  problemu  Mo-
zilla Firefox (i podobne), jak również Internet
Explorer od wersji 6. Sytuacja jednak nie jest
już  taka  różowa  w  przypadku  Opery  (ta  ofi-
cjalnie  wspiera  XSLT  od  wersji  9;  mimo  to
wciąż zdarzają się jej dziwne problemy z for-
matowaniem), a jeszcze gorsza w przeglądar-
ce  Safari.  Zapewne  ten  stan  rzeczy  ulegnie
zmianie  wraz  z  pojawianiem  się  następnych
wersji  tych  przeglądarek,  jednak  nie  można
lekceważyć tego problemu.

Listing 4. Plik users_database.php generujący kod XML na podstawie danych z bazy MySQL

php

// Podajemy podstawowe informacje o połączeniu z bazą danych
// oraz ustawiamy kodowanie znaków

$mysqli

new

mysqli

(

"localhost"

"nazwa_uzytkownika"

"haslo"

"nazwa_tabeli"

)

;

$mysqli

set_charset

(

"utf8"

)

;

// Pobieramy informacje o użytkownikach

$result

$mysqli

query

(

"SELECT * FROM `users`"

)

;

// Tworzymy dokument XML

$xml

new

DomDocument

(

'1.0'

'UTF-8'

)

;

// Tworzymy główny węzeł

$users

$xml

createElement

(

'users'

)

;

$users

$xml

appendChild

(

$users

)

;

// Pobieramy jednego użytkownika i dodajemy informacje o nim do pliku XML

while

(

$row

$result

fetch_assoc

())

{

// Tworzymy gałąź 'user' zawierającą informacje o konkretnym użytkowniku

$user

$xml

createElement

(

'user'

)

;

$user

$users

appendChild

(

$user

)

;

// Dodajemy wszystkie informacje,
tj. nick, wiek, ranga i liczba postów

foreach

(

$row

$fieldName

$fieldValue

)

{

$child

$xml

createElement

(

$fieldName

$fieldValue

)

;

$child

$user

appendChild

(

$child

)

;

}
}

// Zamykamy zasoby bazy danych

$result

()

;

$mysqli

()

;

// Wczytujemy arkusz XSL

$xsl

new

DOMDocument

(

'1.0'

'UTF-8'

)

;

$xsl

load

(

'users.xsl'

)

;

// Podczepiamy arkusz XSL

$proc

new

XSLTProcessor;

$proc

importStyleSheet

(

$xsl

)

;

// Wyświetlamy kod HTML wygenerowany na podstawie pliku XML i arkusza XSL

echo

$proc

transformToXML

(

$xml

)

;

01/2008

Narzędzia

XSLT

www.phpsolmag.org

Rozwiązaniem problemu kompatybilno-

ści  jest  natomiast  metoda  druga,  polegająca
na  przeniesieniu  ciężaru  generowania  stro-
ny  na  serwer  (server-side).  Przeglądarka  od-
wiedzającego dostaje w takim przypadku go-
towy kod HTML, z którego interpretacją nie
może już mieć problemu. Rozwiązanie to jest
wręcz przeciwstawne do metody pierwszej i
to co jest plusem w jednej z nich staje się mi-

nusem w drugiej. W metodzie drugiej poja-
wia się więc problem obciążenia serwera, co
trzeba mieć na uwadze, szczególnie przy du-
żej liczbie odwiedzin serwisu.

Metoda trzecia natomiast nie różni się pod

względem  sposobu  generowania  kodu  wyj-
ściowego  od  metody  drugiej.  W  tym  przy-
padku  dochodzi  jeszcze  automatyczne  ge-
nerowanie dokumentu XML (który w meto-

dzie numer 2 jest wczytywany z pliku), co po-
woduje dodatkowy narzut obciążenia, z któ-
rym serwer musi się uporać w przyzwoitym
czasie.

Zarówno w metodzie drugiej, jak i trzeciej,

nie dokonujemy żadnych optymalizacji pod
względem obciążenia serwera. Każde odświe-
żenie strony wywołuje ponownie proces ge-
nerowania kodu, co nie jest najlepszym wyj-

Listing 5. Plik users_database_final.php posiadający omawiane optymalizacje

php

// Sprawdzamy, czy przeglądarka obsługuje XSLT

$xslt

(

strpos

(

$_SERVER

[

'HTTP_USER_AGENT'

]

'gecko'

)

true : false;

// Sprawdzamy datę ostatniego wygenerowania pliku XML

(

file_exists

(

'users.xml'

)

{

// Pliki są wystarczająco nowe, by z nich skorzystać

(

time

()

filemtime

(

'users.xml'

)

+ 300

)
{

(

$xslt

)

echo

file_get_contents

(

'users.html'

)

;

else

{

header

(

"Content-type: text/xml; charset=utf-8"

)

;

echo

file_get_contents

(

'users.xml'

)

;

}

return

;

}
}

// Pliki nie zostały stworzone lub są stare

// Podajemy podstawowe informacje o połączeniu z bazą danych
// oraz ustawiamy kodowanie znaków

$mysqli

new

mysqli

(

"localhost"

"nazwa_uzytkownika"

"haslo"

"nazwa_tabeli"

)

;

$mysqli

set_charset

(

"utf8"

)

;

// Pobieramy informacje o użytkownikach

$result

$mysqli

query

(

"SELECT * FROM `users`"

)

;

// Tworzymy dokument XML

$xml

new

DomDocument

(

'1.0'

'UTF-8'

)

;

$xml

appendChild

(

$xml

createProcessingInstruction

(

'xml-stylesheet'

'href="users.xsl" type="text/xsl"'

)
)

;

// Tworzymy główny węzeł

$users

$xml

createElement

(

'users'

)

;

$users

$xml

appendChild

(

$users

)

;

// Pobieramy jednego użytkownika i dodajemy informacje o nim

do pliku XML

while

(

$row

$result

fetch_assoc

())

{

// Tworzymy gałąź 'user' zawierającą informacje o konkretnym

użytkowniku

$user

$xml

createElement

(

'user'

)

;

$user

$users

appendChild

(

$user

)

;

// Dodajemy wszystkie informacje, tj. nick, wiek, ranga i

liczba postów

foreach

(

$row

$fieldName

$fieldValue

)

{

$child

$xml

createElement

(

$fieldName

$fieldValue

)

;

$child

$user

appendChild

(

$child

)

;

}
}

// Zamykamy zasoby bazy danych

$result

close

()

;

$mysqli

close

()

;

// Zapisujemy kod XML do pliku users.xml

$xmlString

$xml

SaveXML

()

;

file_put_contents

(

'users.xml'

$xmlString

)

;

// Brak obsługi XSLT, generujemy kod wyjściowy

(

$xslt

)

{

// Wczytujemy arkusz XSL

$xsl

new

DOMDocument;

$xsl

load

(

'users.xsl'

)

;

// Podczepiamy arkusz XSL

$proc

new

XSLTProcessor;

$proc

importStyleSheet

(

$xsl

)

;

// Zapisujemy wygenerowany kod HTML do pliku users.html

$result

$proc

transformToXML

(

$xml

)

;

file_put_contents

(

'users.html'

$result

)

;

}

// XSLT jest obsługiwane

else

{

header

(

"Content-type: text/xml; charset=utf-8"

)

;

$result

$xmlString

;

}

// Wyświetlamy stronę

echo

$result

;

01/2008

Narzędzia

XSLT

www.phpsolmag.org

ściem. Oczywiście nie jesteśmy na nie skaza-
ni -- możemy dokonać cache’owania, co zresz-
tą będzie naszym celem nieco później.

Kolejnym wyjściem z tej sytuacji jest po-

łączenie  metody  pierwszej  i  drugiej.  Może-
my  więc  rozpoznawać  przeglądarkę  użyt-
kownika,  i  na  podstawie  tej  informacji  wy-
bierać odpowiednią metodę generowania na-
szej strony. Dzięki temu zarówno pozbędzie-
my  się  problemu  niekompatybilności  oraz
znacznie  odciążymy  serwer  (Firefox  i  Inter-
net  Explorer  posiadają  znakomitą  większość
rynku  przeglądarek,  a  obsługują  one  w  peł-
ni XSLT), a po wprowadzeniu systemu cache-
’owania zmniejszymy obciążenie do całkiem
znośnej wartości.

Wszystkie te czynności dokonamy w dal-

szej części artykułu. Skoro jednak jesteśmy
już przy omawianiu zalet i wad, warto po-
równać sens stosowania XSLT ze standardo-
wą metodą: HTML + CSS.

XSLT czy HTML?

Nieporównywalną  przewagą  transformacji
XSL  nad  ręcznym  pisaniem  pliku  HTML
jest całkowite oddzielenie treści od warstwy
prezentacji.  Dzięki  temu,  że  nasze  dane  są
w  formacie  XML,  a  nie  w  postaci  mieszan-
ki treści właściwej z tagami HTML, możemy
dowolnie modyfikować strukturę strony nie
dotykając nawet skryptów PHP. Stworzenie
systemu  skórek  (theme'ów)  staje  się  wtedy
bardzo  łatwe  i  wygodne.  Przemyślana  kon-

strukcja plików XML umożliwi nam nawet
całkowite oddzielenie danych od serwisu in-
ternetowego. W takiej sytuacji możemy wy-
korzystywać  je  np.  w  aplikacji  desktopowej,
niezależnie  od  aktualnej  struktury  i  wyglą-
du strony internetowej.
Działa  to  w  obie  strony  –równie  dobrze  to
aplikacja  desktopowa  może  generować  pli-
ki  XML  i  umieszczać  je  na  serwerze,  któ-
re  to  zostają  następnie  wykorzystane  przez
serwis  internetowy.  Możliwości  wykorzy-
stania  transformacji  XSL  jest  tak  wiele,  jak
wiele  jest  różnych  zastosowań  samych  pli-
ków XML.

Kolejną zaletą jest fakt, że XSLT posiada

możliwości podobne do tych znanych z języ-
ków funkcyjnych. Zawiera on takie struktu-
ry jak instrukcja warunkowa, pętla, instruk-
cja

choose

(podobna do

switch

znanej m.in.

z  PHP),  dzięki  czemu  za  pomocą  jednego,
mądrze  skonstruowanego  arkusza  XSL  mo-
żemy  np.  generować  różne  podstrony  ser-
wisu  internetowego.  W  dodatku,  XSLT  nie
ogranicza  nas  w  żaden  sposób  pod  wzglę-
dem formatowania kodu HTML za pomocą
arkuszy stylów CSS.

Niestety, stosowanie XSLT pociąga za so-

bą dodatkowy narzut tak w postaci obciąże-
nia serwera, jak i pracy przy tworzeniu ser-
wisu. Ten pierwszy problem w dość dużym
stopniu uda się nam zniwelować, jednak ob-
ciążenie będzie zawsze większe niż w przy-
padku zastosowania "czystego" HTML. Dla-

tego też, mimo ogromnych zalet, XSLT z re-
guły nie nadaje się do małych, prostych ser-
wisów  internetowych.  Napisanie  kilku  pli-
ków  HTML  potrwa  po  prostu  krócej  niż
zaimplementowanie  całego  systemu  obsłu-
gującego  transformacje  XSL  po  stronie  ser-
wera i klienta. Ważna jest więc decyzja, czy
tworzony  przez  nas  serwis  internetowy  bę-
dzie naprawdę korzystał z zalet XSLT.

Znamy więc trzy metody używania trans-

formacji XSL. Wady i zalety tych metod też
już  poznaliśmy.  Teraz  gdy  mamy  już  solid-
ne  fundamenty  w  tematyce  XSLT,  może-
my  omówić  bardziej  skomplikowane  kwe-
stie  dotyczące  optymalizacji  i  kompatybil-
ności rozwiązania. W dalszej części tego ar-
tykułu  zajmiemy  się  rozbudową  ostatnie-
go  przykładu  (wykorzystującego  bazę  da-
nych).  Dodamy  do  niego  dwie  nowe  cechy
–automatyczny wybór metody generowania
strony  zależnie  od  przeglądarki  użytkowni-
ka  oraz  prosty  system  cache'owania  danych
XML i HTML.

Optymalizacje

W  celu  ograniczenia  obciążenia  serwera  po-
stanowiliśmy  wdrożyć  do  naszego  ostatnie-
go  przykładu  prosty  system  cache'owania
oraz  system  automatycznego  wyboru  meto-
dy generowania kodu zależnie od przeglądar-
ki użytkownika. Listing 5. przedstawia zmo-
dyfikowaną  wersję  pliku  users_database.php
– wzbogaconą o te dwa elementy. Jako że jest
to najbardziej skomplikowany kod w tym ar-
tykule, omówimy go sobie krok po kroku.

Skrypt zaczynamy od zdefiniowania

zmiennej

$xslt

. Do naszych potrzeb wystar-

czy, że sprawdzimy ciąg

HTTP_USER_AGENT

pod względem frazy gecko –- w ten spo-

Listing 6. Składnia instrukcji warunkowej xsl:choose

xsl:choose

xsl:when test=

"wyrażenie1"

/xsl:when

xsl:when test=

"wyrażenie2"

/xsl:when

xsl:otherwise

/xsl:otherwise

/xsl:choose

Listing 7. Przykład użycia instrukcji warunkowej xsl:choose

xsl:choose

xsl:when test=

"age < 18"

xsl:value-of select=

"age"

(niepełnoletni)

/td

/xsl:when

xsl:when test="age

60">

xsl:value-of select=

"age"

(senior)

/td

/xsl:when

xsl:otherwise

xsl:value-of select=

"age"

/td

/xsl:otherwise

/xsl:choose

Instalacja XSLT w PHP

Aby  móc  korzystać  z  możliwości  języ-
ka  XSLT  w  PHP,  musimy  mieć  zainstalowa-
ną  bibliotekę

libxslt

(http://xmlsoft.org/

XSLT/) oraz PHP5 uruchomione z dyrekty-
wą –

with-xsl

. W przypadku, gdy korzy-

stamy z wykupionego konta na serwerze
wirtualnym, a przykłady zawarte w tym ar-
tykule nie działają poprawnie, musimy po-
prosić administrację o aktywowanie XSLT.
Drugim wyjściem jest instalacja serwera na
własnym komputerze.

Do  tego  celu  polecamy  XAMPP  –  darmo-
wy  pakiet  zawierający  Apache,  PHP,  My-
SQL,  Perl  i  inne  oprogramowanie  serwe-
rowe.  XAMPP  jest  bardzo  prosty  w  in-
stalacji  (dostępny  zarówno  na  platfor-
mę  Windows,  jak  i  Linux),  a  jego  aktu-
alna  wersja  standardowo  dostarcza  ob-
sługę  XSLT.  Instrukcje  instalacji  tego  pa-
kietu  (i  inne  informacje)  znajdują  się  na
stronie  http://www.apachefriends.org/en/
xampp.html.

01/2008

Narzędzia

XSLT

www.phpsolmag.org

sób  zidentyfikujemy  m.in.  Firefoksa.  Rów-
nie  dobrze  moglibyśmy  jednak  dokonać  w
tym  miejscu  odwołania  do  funkcji,  w  któ-
rej sprawdzalibyśmy owy ciąg pod względem
wielu  fraz  (przechowywanych  np.  w  tabli-
cy)  charakterystycznych  dla  poszczególnych
przeglądarek.

W następnym bloku kodu dokonujemy

sprawdzenia daty ostatniej modyfikacji pli-
ku users.xml. Jeśli owa modyfikacja miała
miejsce wcześniej niż 5 minut temu (za tą
wartość odpowiada liczba

300

–jest to ilość

sekund, jakie dodajemy do daty modyfikacji
i porównujemy z aktualnym czasem; wszyst-
ko  jest  tutaj  liczone  za  pomocą  unixowego
znacznika  czasu),  dokonujemy  ponowne-
go generowania pliku XML, a następnie ko-
du  HTML  (tak  jak  w  poprzednim  przykła-
dzie).  Warto  zwrócić  w  tym  miejscu  uwa-
gę na kod:

$xml->appendChild($xml->createProcessingIns

truction(

'xml-stylesheet', 'href="users.xsl"

type="text/xsl"'

)
);

znajdujący  się  trochę  powyżej  środkowej
części pliku. Te dwie linijki dodają do two-
rzonego  dokumentu  XML  odnośnik  wska-
zujący na arkusz XSL – dotychczas nie by-
ło  to  nam  potrzebne,  gdyż  kod  wyjścio-
wy  był  generowany  przez  PHP.  Teraz  gdy
rozważamy  także  drugą  opcję  (polegająca
na  dostarczeniu  przeglądarce  kodu  XML
i  XSL  w  celu  samodzielnego  wygenerowa-
nia  kodu  strony),  potrzebny  jest  nam  od-
powiedni odnośnik (jeśli nie wiesz o jakim
odnośniku mówimy, spójrz na Listing 1., li-
nijka 2.).

Dalsze modyfikacje w stosunku do ko-

du z Listingu 6. zaczynają się od ko-
du

file_put_contents

('users.xml',

$xmlString

), gdzie zapisujemy dane XML

do  pliku  users.xml  (lub  aktualizujemy  je-
go zawartość, w przypadku gdy ten plik już
istnieje). Dalsze instrukcje zależą już od te-
go,  czy  wykryliśmy  obsługę  XSLT  u  użyt-
kownika,  czy  nie.  W  tym  drugim  przypad-
ku  mamy  trochę  więcej  do  zrobienia,  gdyż
musimy  wygenerować  kod  HTML,  zapisać
go  do  pliku  oraz  przypisać  go  do  zmiennej

$result

. W sytuacji, gdy XSLT jest obsługi-

wane, zamiast tego wszystkiego przypisuje-
my zmiennej

$result

kod XML. Wartość

tej zmiennej zostaje ostatecznie wysłana do
użytkownika.

Znamy już więc różne metody wykorzy-

stania transformacji XSL. Znamy wady i za-
lety każdego rozwiązania. Wiemy już co zro-
bić,  aby  nasz  serwis  wykorzystujący  XSLT
był  bardziej  wydajny.  Znamy  też  niektóre
elementy  języka  XSLT.  Aby  jednak  poznać
jego  podstawy  w  zadowalającej  ilości,  musi-
my jeszcze omówić kilka pominiętych wcze-
śniej aspektów.

Elementy XSLT

Poznaliśmy już takie elementy jak

stylesheet

template

for-each

value-

. Omówimy jeszcze 2 elementy (powią-

zane z instrukcjami warunkowymi). Jest ich
oczywiście dużo więcej, jednak w tym, bądź
co  bądź,  wprowadzającym  artykule  ogra-
niczymy  się  do  tych  najważniejszych.  Dla
żądnych  wiedzy  czytelników  dostarczamy
garść  odnośników  umieszczonych  w  ram-
ce W Sieci.

xsl:if

xsl:if –

jest to instrukcja warunkowa pełnią-

ca tą samą rolę co

if znane z innych języków

funkcyjnych. Prototyp tej instrukcji prezentuje
się następująco:

<xsl:if test="wyrażenie">

<!-- zawartość

-->

</xsl:if>

gdzie

wyrażenie

to warunek, który ma być

spełniony. Przykład odnoszący się do naszego
kodu XML mógłby wyglądać następująco:

<xsl:if test="age < 18">
<td><xsl:value-of select="age"/>

(niepełnoletni)</td>

</xsl:if>

Efektem  powyższej  instrukcji  będzie  słów-
ko  niepełnoletni  umieszczone  przy  użytkow-
nikach  niemających  18  lat.  Ciąg

&lt

; znaczy

oczywiście mniejszy niż i jest równoważne ze
znakiem "<" (tego ostatniego jednak z oczywi-
stych powodów nie możemy używać w doku-
mentach XML).

xsl:choose

xsl:choose

– to kolejna instrukcja warunko-

wa, ta jednak jest podobna do

switch

z PHP.

Można (a nawet trzeba) jej używać z eleme-
tami

xsl:when

oraz

xsl:otherwise

, działają-

cymi jak (odpowiednio)

case

default

w in-

strukcji

switch

. Składnię tego elementu pre-

zentuje Listing 6.

Element xsl

:otherwise

jest nieobowiązkowy, a ilość

xsl:when

do-

wolna (musi być oczywiście przynajmniej je-
den  taki  element).  Rozbudujmy  trochę  po-
przedni  przykład  sprawdzający  wiek  użyt-
kownika, aby utrwalić zasadę działania tej in-
strukcji  warunkowej.  Przykład  użycia

xsl:

switch

prezentuje Listing 7. Jeśli urucho-

mimy ten przykład zauważymy, że druga in-
strukcja (sprawdzająca, czy użytkownik ma
więcej niż 60 lat) nigdy się nie wykona. Jest to
absolutnie prawidłowe. Co więcej, gdybyśmy
nie mieli instrukcji

xsl:otherwise

, a żadna z

xsl:when

nie zostałaby spełniona, kod po pro-

stu nie zostałby wykonany, a my nie uzyskali-
byśmy żadnego efektu.

Podsumowanie

Transformacje XSL kryją w sobie duże możli-
wości. Wiele aspektów omówiliśmy już w tym
artykule, jednak równie dużo pozostaje jesz-
cze  do  odkrycia.  Celem  artykułu  było  wpro-
wadzenie czytelnika w świat XSLT, zapozna-
nie go z metodami jego stosowania, omówie-
nie zalet i wad, a przede wszystkim zachęce-
nie  do  dalszej  nauki.  Czytelnicy  zaintereso-
wani  tym  tematem  znajdą  dodatkowe  infor-
macje  w  ramce  W  Sieci.  Najlepszą  metodą
nauki  jest  eksperymentowanie,  dlatego  gorą-
co  zachęcamy  do  własnoręcznej  modyfikacji
przykładów.

KAROL GUSAK

Autor jest studentem Informatyki na Politechni-
ce Białostockiej. Od kilku lat tworzy hobbystycz-
nie strony internetowe w PHP, a od pewnego czasu
również aplikacje w C++.
Kontakt z autorem: groadin@gmail.com

W Sieci

• http://www.zvon.org/xxl/XSLTutorial/Output_pol/contents.html#id1 – Bardzo dobry

kurs (ang tutorial) XSLT, w całości po polsku;

• http://developer.mozilla.org/pl/docs/XSLT – Kompendium wiedzy o XSLT, szczególnie

warta polecenia jest polska dokumentacja elementów XSLT;

• http://zvon.org/xxl/XSL-Ref/Tutorials/index.html – Obszerny kurs XSLT, po angielsku;
• http://www.w3schools.com/xpath/xpath_intro.asp – Bardzo jasno napisany kurs języka

XPath, po angielsku;

• http://developer.mozilla.org/pl/docs/XPath – Polska dokumentacja osi i funkcji Xpath;
• http://webcity.pl/webcity/simplexml_nadchodzi – Interesujący artykuł przedstawiający

podstawy użytkowania SimpleXML, po polsku;

• http://www.php.net/simplexml – Oficjalny opis modułu SimpleXML, w języku angiel-

skim;

• http://developer.mozilla.org/pl/docs/DOM – Centrum informacji na temat ogólnie poję-

tego DOM, po polsku;

• http://www.php.net/dom/ – Dokumentacja modułu PHP DOM wraz z przykładami wy-

korzystania, po angielsku;

• http://www.w3schools.com/schema/schema_intro.asp – Kurs XML Schema Definition

(XSD), w języku angielskim.