01/2008

Narzędzia

54

XSLT

www.phpsolmag.org

55

X

SLT (ang. eXtensible Stylesheet Lan-
guage Transformations) to język
transformacji dokumentów XML.

Za jego pomocą możemy więc przetrans-
formować dane XML w jakąś inną postać,
na przykład w dokument HTML. To nato-
miast otwiera przed nami szereg nowych
opcji związanych z oddzieleniem treści stro-
ny od tagów HTML, możliwością generowa-
nia jak i wykorzystania plików XML przez
inne aplikacje webowe (mobilność danych)
i nie tylko. Zalety i wady XSLT przedstawi-
my jednak trochę później. Aby łatwiej było
nam zrozumieć całą ideę i sens stosowania
transformacji XSL, zaczniemy od prostego
przykładu, omawiając jednocześnie podsta-
wy tego języka.

Metoda 1. – XML + XSL

Pierwszym przykładem wykorzystania trans-
formacji XSL jest strona przedstawiająca spis
użytkowników serwisu wraz z kilkoma pod-
stawowymi informacjami o nich. Stwórzmy
więc plik

users.xml

o treści zaprezentowa-

nej na Listingu 1. Kod jest tutaj bardzo pro-
sty – niejasne mogą być jedynie dwie pierw-
sze linijki. Pierwsza to nagłówek informują-
cy o tym, że jest to plik XML (oraz ustalający
jego kodowanie). Druga natomiast jest odno-

śnikiem do pliku XSL, który za chwilę stwo-
rzymy. Dalsza część kodu to podstawowe in-
formacje o użytkownikach: nazwa użytkow-
nika (

nick

),

wiek

(age),

ranga

(rank) oraz

ilość postów na wyimaginowanym

forum

(posts). Na Listingu 1. zamieściliśmy tylko
trzech użytkowników, ale ich liczba oczywi-
ście może być dowolna.

Mamy więc dane, które chcemy wyświe-

tlić. Drugim krokiem jest stworzenie pliku
XSL mówiącego przeglądarce jak te dane po-
winny zostać wyświetlone. Aby ułatwić zro-
zumienie tego procesu dodajmy, że XSL dla
plików XML jest tym samym czym CSS dla
HTML. Można więc plik XSL nazwać arku-
szem stylów, jednak jego kod potrafi o wie-
le więcej – XSLT posiada struktury znane
z języków funkcyjnych, jak na przykład pę-
tle, czy instrukcje warunkowe. Plik XSL daje
więc nam pełną kontrolę nad generowanym
kodem strony.

Stwórzmy plik

users.xsl

, którego kod znaj-

duje się na Listingu 2. Trzy pierwsze linijki de-
klarują wersję i kodowanie pliku oraz informu-
ją, że jest to plik XSL. Element

xsl:template

tworzy nowy szablon, który (w naszym przy-
padku) zawiera cały właściwy kod generowanej
strony. Jeden plik XSL może zawierać wiele sza-
blonów, a każdy z nich może dotyczyć zupełnie
innej części drzewa pliku XML.

W naszym przypadku szablon wskazuje na

users (

<xsl:template match="users">

), czy-

li element zawierający wszystkie nasze dane
(jeśli nie wiesz o jakim elemencie mówimy,
przyjrzyj się dokładnie plikowi

users.xml

).

W dalszej części kodu przygotowujemy

tabelkę zawierającą informacje pobrane ze
stworzonego wcześniej pliku XML. Zwróć-
my szczególną uwagę na kod zawarty pomię-
dzy

<xsl:for-each select="user"> a </

xsl:for-each>

. Jest to pętla podobna do fore-

ach (znanej z PHP) – iteruje przez wszystkie
elementy o nazwie user dostarczając zawar-
tych w nich danych, które natomiast umiesz-
czamy w odpowiednich miejscach wiersza
tabelki. Dokonujemy tego za pomocą

<xsl:

value-of select="dziecko"/>

, gdzie dziec-

ko to nazwa elementu znajdującego się w ele-
mencie

user

.

W tym miejscu pragniemy zwrócić uwa-

gę czytelnika na sposób pobierania wartości

XSLT

Transformacje XSL to bardzo potężne i przydatne narzędzie, za pomocą

którego możemy m.in. łatwo oddzielić treść strony od kodu określającego

jej wygląd, zapewniając sobie możliwość wykorzystania tych samych

danych w różny sposób.

Dowiesz się...

• Co to jest XSLT i jak się tego używa;
• Poznasz różne metody wykorzystania XSLT;
• Poznasz wady i zalety transformacji XSL;
• Dowiesz się jak zoptymalizować generowanie

stron internetowych.

Powinieneś wiedzieć...

• Posiadać znajomość języków XML, XHTML

oraz PHP;

• Mieć doświadczenie w programowaniu stron z

wykorzystaniem DOM.

Poziom trudności

Czy warto zamienić HTML na XML ?

Listing 1. Zawartość pliku users.xml
prezentującego listę użytkowników strony

<

?xml version=

"1.0"

encoding=

"UTF-8"

?

>

<

?xml-stylesheet type=

"text/xsl"

href=

"users.xsl"

?

>

<

users

>

<

user

>

<

nick

>

admin

<

/nick

>

<

age

>

23

<

/age

>

<

rank

>

Administrator

<

/rank

>

<

posts

>

190

<

/posts

>

<

/user

>

<

user

>

<

nick

>

abc

<

/nick

>

<

age

>

19

<

/age

>

<

rank

>

Ekspert

<

/rank

>

<

posts

>

1240

<

/posts

>

<

/user

>

<

user

>

<

nick

>

xyz123

<

/nick

>

<

age

>

15

<

/age

>

<

rank

>

Początkujący

<

/rank

>

<

posts

>

3

<

/posts

>

<

/user

>

<

/users

>

01/2008

Narzędzia

54

XSLT

www.phpsolmag.org

55

poszczególnych elementów pliku XML. Przy
bardziej skomplikowanych szablonach waż-
ne jest rozumienie takich pojęć jak: dziec-
ko (ang. child), rodzic (parent), przodek (ance-
stor), potomek (descendant) itd. Jest to bezpo-
średnio związane z faktem, że XSLT do wska-
zywania na różne części dokumentu wykorzy-
stuje język XPath.

Dlatego też, jeśli czytelnik nie jest zazna-

jomiony z wyżej wymienionymi pojęciami,
polecamy lekturę stron traktujących o tej te-
matyce – ich adresy zamieszczamy w ram-
ce W Sieci.

Korzystając z okazji, chcielibyśmy także

wspomnieć o jeszcze jednym, powiązanym
z naszym tematem (a dokładniej z XML),
standardzie W3C. Jest nim XML Sche-
ma Definition – w skrócie XSD (lub XML
Schema). Służy on do definiowania struktu-
ry dokumentu XML. Czytelnikom zaznajo-
mionym z DTD dodamy, że XSD jest uwa-
żany za jego następcę. Wszystkich zaintere-
sowanych tym tematem ponownie odsyłamy
do ramki W Sieci.

Teraz możemy sprawdzić efekty naszych

działań. Zobaczymy je uruchamiając stro-
nę

users.xml

w przeglądarce interneto-

wej (możemy to zrobić lokalnie; nie ma
potrzeby umieszczania plików na serwe-
rze). Oczom naszym ukaże się prosta tabel-
ka przedstawiająca informacje o fikcyjnych
użytkownikach zmyślonego serwisu.

Pierwszy krok w stronę poznania XSLT

mamy więc za sobą. Jak widać na powyż-
szym przykładzie, aby opanować umiejęt-
ność efektywnego korzystania z transfor-
macji XSL, musimy - poza zdolnością wy-
obrażania sobie dokumentu XML jako drze-
wa elementów (co jest pośrednio związane
ze znajomością wspomnianego wcześniej
XPath) – poznać tylko kilka podstawowych
reguł i definicji w nim panujących. Z trzema
jesteśmy już zaznajomieni – pojęcie szablo-
nu (

xsl:template

), pętli (

xsl:for-each

)

oraz pobierania wartości (

xsl:value-of

).

Metoda 2. – PHP + XML + XSL

Uważni czytelnicy studiując poprzedni
przykład, być może zwrócili uwagę na fakt,
że wynikowy kod strony (kod HTML) jest
generowany w locie. Faktycznie, w dodat-
ku dokonuje tego przeglądarka interneto-
wa użytkownika. Ma to swój plus (odciąże-
nie serwera), jak i minus (ryzyko niekompa-
tybilności).

O wadach i zaletach powiemy nieco póź-

niej; teraz zaprezentujemy drugi sposób wy-
korzystania XSLT, w którym brzemię gene-
rowania kodu wynikowego przerzucimy na
serwer.

PHP od wersji 5_ ma wbudowane wspar-

cie dla transformacji XSL (serwer PHP mu-
si być uruchomiony z opcją –

with-xsl

, a w

systemie konieczna jest obecność bibliote-

ki

libxslt

– więcej informacji na ten te-

mat zamieściliśmy w ramce Instalacja XSLT
w PHP5).

Możemy więc bez problemu wygenero-

wać kod HTML i wysłać go do przeglądar-
ki użytkownika. Taką właśnie metodę wyko-
rzystamy w drugim przykładzie. Potrzebuje-
my tylko jednego dodatkowego pliku PHP,
w którym dokonamy transformacji. Nazwij-
my go users.php. Kod PHP wraz z komenta-
rzami przedstawia Listing 3.

Czynności zawarte na tym Listingu spro-

wadzają się do wczytania pliku XML oraz
XSL (do tego celu wykorzystujemy jeden ze
standardowo dostępnych modułów PHP5,
zwany po prostu Document Object Model
– DOM), dokonania transformacji i osta-
tecznie wysłania efektu końcowego do prze-
glądarki. Widzimy więc, że całą pracę wyko-
nuje za nas PHP (a dokładniej obiekt XSLT-
Processor).

Tego przykładu oczywiście nie możemy

sprawdzić lokalnie, chyba że mamy uru-
chomione środowisko z obsługą PHP. W in-
nym przypadku musimy przesłać wszystkie
trzy pliki na serwer, a następnie otworzyć w
przeglądarce stronę users.php. Rezultat z te-
go jak i poprzedniego przykładu wydaje się
być taki sam, jednak wszystko się zmienia,
gdy zajrzymy do kodu źródłowego strony.
Możemy przekonać się na własne oczy, że
w pierwszym przypadku kod strony to plik
XML, a w drugim (wygenerowanym przez
PHP) rezultatem jest zwykły HTML.

Druga metoda zapewnia nam pełną kom-

patybilność z przeglądarkami nieobsługują-
cymi XSLT, jednak każdorazowe generowa-
nie strony w większym stopniu obciąża ser-
wer. Pierwsza metoda nie dokonuje dodat-
kowego narzutu, lecz decydując się na stoso-
wanie jej musimy pamiętać, że użytkownik
posiadający niekompatybilną przeglądarkę
nie będzie mógł korzystać z naszej strony.

Wyjścia z tej sytuacji są co najmniej dwa.

W dodatku oba mogą być stosowane jedno-
cześnie. Przestudiujemy je dokładnie trochę
później, teraz zaprezentujemy jeszcze jeden
– prawdopodobnie najbardziej interesujący
– sposób wykorzystania transformacji XSL.

Metoda 3.

– MySQL + PHP + XSL

Używanie XSLT mijałoby się z celem, gdy-
byśmy musieli ręcznie tworzyć pliki XML
zawierające treść naszych stron. Czemu
nie generować takich plików automatycz-
nie, pozyskując dane z bazy MySQL? Przy
przemyślanej konstrukcji serwisu taka me-
toda zapewni nam dużą elastyczność w spo-
sobie wyświetlania danych, nie pociągając
za sobą konieczności ingerencji w kod PHP.
Sprawdźmy więc, jak to wygląda w praktyce.

Naszym pierwszym krokiem jest stwo-

rzenie tabeli w bazie danych oraz zapełnie-

nie jej fikcyjnymi informacjami. Stwórzmy
więc teraz za jego pomocą nową tabelę w ba-
zie danych.

Następną czynnością jest napisanie skryp-

tu PHP, który pobierze dane, wygeneruje na
ich podstawie plik XML, dokona transfor-

Listing 2. Plik users.xsl dokonujący
formatowania danych XML

<

?xml version=

"1.0"

encoding=

"UTF-8"

?

>

<

xsl:stylesheet version=

"1.0"

xmlns:xsl=

"http://www.w3.org/1999/XSL/

Transform"

>

<

xsl:template match=

"users"

>

<

html

>

<

body

>

<

h2

>

Lista użytkowników

<

/h2

>

<

table

>

<

tr

>

<

th

>

Nazwa

<

/th

>

<

th

>

Wiek

<

/th

>

<

th

>

Ranga

<

/th

>

<

th

>

Postów

<

/th

>

<

/tr

>

<

xsl:for-each select=

"user"

>

<

tr

>

<

td

><

xsl:value-of select=

"nick"

/

><

/td

>

<

td

><

xsl:value-of select=

"age"

/

><

/td

>

<

td

><

xsl:value-of select=

"rank"

/

><

/td

>

<

td

><

xsl:value-of select=

"posts"

/

><

/td

>

<

/tr

>

<

/xsl:for-each

>

<

/table

>

<

/body

>

<

/html

>

<

/xsl:template

>

<

/xsl:stylesheet

>

Listing 3. Plik users.php generujący kod
HTML na podstawie dwóch poprzednich
plików

<?

php

// Wczytujemy plik XML

$xml

=

new DOMDocument

(

'1.0'

,

'UTF-8'

)

;

$xml

->

load

(

'users.xml'

)

;

// Wczytujemy arkusz XSL

$xsl

=

new DOMDocument

(

'1.0'

,

'UTF-8'

)

;

$xsl

->

load

(

'users.xsl'

)

;

// Podczepiamy arkusz XSL

$proc

=

new XSLTProcessor

;

$proc

->

importStyleSheet

(

$xsl

)

;

// Wyświetlamy kod HTML wygenerowany na

podstawie pliku
XML i arkusza
XSL

echo

$proc

->

transformToXML

(

$xml

)

;

?>

01/2008

Narzędzia

56

XSLT

www.phpsolmag.org

57

macji XSL oraz wyśle rezultat do przeglą-
darki użytkownika. Wszystkie te czynności
wykonuje kod zawarty na Listingu 4.

Poza nawiązaniem połączenia z bazą da-

nych (linijka 4. – nie zapomnij wstawić
swoich danych!), pobraniem informacji za-
pisanych w tabelce users (za pomocą me-
tody

$mysqli->query()

) oraz generowa-

niem kodu wyjściowego (trzy ostatnie blo-
ki kodu) , znanym z poprzedniego przykładu,
ten skrypt dokonuje jeszcze jednej, bardzo waż-
nej rzeczy. Jest nią oczywiście tworzenie doku-
mentu XML na podstawie danych z bazy My-
SQL, który zostaje następnie użyty do wyge-

nerowania rezultatu końcowego w postaci
strony HTML. Dość intensywnie używamy
w tym kodzie metod

createElement()

oraz

appendChild()

. O ile nazwa tej pierwszej

mówi wszystko, o tyle druga może wydać
się niejasna. Metoda

appendChild()

wsta-

wia nowy węzeł do struktury (drzewa) na-
szego pliku XML. Jako argument pobiera
element, który zostanie podczepiony do wę-
zła wywołującego tę metodę. Tym sposobem
umieszczamy wszystkie informacje o da-
nym użytkowniku do elementu

user

, któ-

ry natomiast wstawiamy do węzła główne-
go –

users

.

W tym miejscu chcielibyśmy raz jesz-

cze odciągnąć uwagę czytelnika od właści-
wego tematu artykułu i krótko wspomnieć
o pewnym dodatkowym narzędziu, któ-
re warto znać. Jest nim SimpleXML - mo-
duł standardowo dostępny w PHP od wer-
sji 5. SimpleXML okazuje się niezastąpiony
we wszelkich działaniach na danych w for-
macie XML, a te –jak wiemy –są nieodzow-
ną częścią programowania z wykorzysta-
niem XSLT. Korzystanie z SimpleXML jest
(jak sama nazwa wskazuje) proste –aby jed-
nak zapewnić czytelnikowi przyjemny start,
w ramce W Sieci podajemy adresy stron opi-
sujących to narzędzie.

Metoda trzecia kryje w sobie z pewnością

największą moc i ukazuje prawdziwą potę-
gę drzemiącą w XSLT. Jako że nasza wiedza
o transformacjach XSL przybrała już dosyć
sensowne kształty, czas ją sobie porządnie
usystematyzować. Dlatego też zajmiemy się
teraz omówieniem wad i zalet każdej z po-
znanych metod użytkowania XSLT. Następ-
nie porównamy możliwości tej nowo pozna-
nej techniki ze sposobem, którego używali-
śmy wcześniej, a mianowicie z ręcznym two-
rzeniem kodu HTML formatowanym za po-
mocą arkuszy stylów CSS. Wbrew pozorom
żadna z tych metod nie jest lepsza od dru-
giej -- każda ma plusy i minusy. Ważne jest
więc, aby wybrać odpowiednią dla dane-
go projektu. W nieco dalszej części artyku-
łu postaramy się pomóc dokonać prawidło-
wego wyboru.

Wady i zalety

przedstawionych metod

Nie ma róży bez kolców, a XSLT nie jest pod
tym względem wyjątkiem. Dotychczas omó-
wiliśmy trzy metody wykorzystania transfor-
macji XSL. Pierwsza polega na stworzeniu pli-
ku XML zawierającego treść strony oraz pliku
XSL formatującego tą treść. Plik XML posiada
również odnośnik do arkusza XSL, dzięki cze-
mu przeglądarka wie jak ma wygenerować stro-
nę. Ważną zaletą tej metody z pewnością jest
brak obciążenia serwera, ponieważ cały proces
generowania odbywa się po stronie odwiedza-
jącego (client-side).

Niestety, jak to zazwyczaj bywa przy czyn-

nościach odbywających się po stronie klien-
ta, transformacje XSL również mogą być nie-
obsługiwane przez przeglądarkę odwiedzają-
cego. Radzi sobie z nimi bez problemu Mo-
zilla Firefox (i podobne), jak również Internet
Explorer od wersji 6. Sytuacja jednak nie jest
już taka różowa w przypadku Opery (ta ofi-
cjalnie wspiera XSLT od wersji 9; mimo to
wciąż zdarzają się jej dziwne problemy z for-
matowaniem), a jeszcze gorsza w przeglądar-
ce Safari. Zapewne ten stan rzeczy ulegnie
zmianie wraz z pojawianiem się następnych
wersji tych przeglądarek, jednak nie można
lekceważyć tego problemu.

Listing 4. Plik users_database.php generujący kod XML na podstawie danych z bazy MySQL

<?

php

// Podajemy podstawowe informacje o połączeniu z bazą danych
// oraz ustawiamy kodowanie znaków

$mysqli

=

new

mysqli

(

"localhost"

,

"nazwa_uzytkownika"

,

"haslo"

,

"nazwa_tabeli"

)

;

$mysqli

-

>

set_charset

(

"utf8"

)

;

// Pobieramy informacje o użytkownikach

$result

=

$mysqli

-

>

query

(

"SELECT * FROM `users`"

)

;

// Tworzymy dokument XML

$xml

=

new

DomDocument

(

'1.0'

,

'UTF-8'

)

;

// Tworzymy główny węzeł

$users

=

$xml

-

>

createElement

(

'users'

)

;

$users

=

$xml

-

>

appendChild

(

$users

)

;

// Pobieramy jednego użytkownika i dodajemy informacje o nim do pliku XML

while

(

$row

=

$result

-

>

fetch_assoc

())

{

// Tworzymy gałąź 'user' zawierającą informacje o konkretnym użytkowniku

$user

=

$xml

-

>

createElement

(

'user'

)

;

$user

=

$users

-

>

appendChild

(

$user

)

;

// Dodajemy wszystkie informacje,
tj. nick, wiek, ranga i liczba postów

foreach

(

$row

as

$fieldName

=

>

$fieldValue

)

{

$child

=

$xml

-

>

createElement

(

$fieldName

,

$fieldValue

)

;

$child

=

$user

-

>

appendChild

(

$child

)

;

}
}

// Zamykamy zasoby bazy danych

$result

-

>

close

()

;

$mysqli

-

>

close

()

;

// Wczytujemy arkusz XSL

$xsl

=

new

DOMDocument

(

'1.0'

,

'UTF-8'

)

;

$xsl

-

>

load

(

'users.xsl'

)

;

// Podczepiamy arkusz XSL

$proc

=

new

XSLTProcessor;

$proc

-

>

importStyleSheet

(

$xsl

)

;

// Wyświetlamy kod HTML wygenerowany na podstawie pliku XML i arkusza XSL

echo

$proc

-

>

transformToXML

(

$xml

)

;

?>

01/2008

Narzędzia

56

XSLT

www.phpsolmag.org

57

Rozwiązaniem problemu kompatybilno-

ści jest natomiast metoda druga, polegająca
na przeniesieniu ciężaru generowania stro-
ny na serwer (server-side). Przeglądarka od-
wiedzającego dostaje w takim przypadku go-
towy kod HTML, z którego interpretacją nie
może już mieć problemu. Rozwiązanie to jest
wręcz przeciwstawne do metody pierwszej i
to co jest plusem w jednej z nich staje się mi-

nusem w drugiej. W metodzie drugiej poja-
wia się więc problem obciążenia serwera, co
trzeba mieć na uwadze, szczególnie przy du-
żej liczbie odwiedzin serwisu.

Metoda trzecia natomiast nie różni się pod

względem sposobu generowania kodu wyj-
ściowego od metody drugiej. W tym przy-
padku dochodzi jeszcze automatyczne ge-
nerowanie dokumentu XML (który w meto-

dzie numer 2 jest wczytywany z pliku), co po-
woduje dodatkowy narzut obciążenia, z któ-
rym serwer musi się uporać w przyzwoitym
czasie.

Zarówno w metodzie drugiej, jak i trzeciej,

nie dokonujemy żadnych optymalizacji pod
względem obciążenia serwera. Każde odświe-
żenie strony wywołuje ponownie proces ge-
nerowania kodu, co nie jest najlepszym wyj-

Listing 5. Plik users_database_final.php posiadający omawiane optymalizacje

<?

php

// Sprawdzamy, czy przeglądarka obsługuje XSLT

$xslt

=

(

strpos

(

$_SERVER

[

'HTTP_USER_AGENT'

]

,

'gecko'

)

)

?

true : false;

// Sprawdzamy datę ostatniego wygenerowania pliku XML

if

(

file_exists

(

'users.xml'

)

)

{

// Pliki są wystarczająco nowe, by z nich skorzystać

if

(

time

()

<

filemtime

(

'users.xml'

)

+ 300

)
{

if

(

!

$xslt

)

echo

file_get_contents

(

'users.html'

)

;

else

{

header

(

"Content-type: text/xml; charset=utf-8"

)

;

echo

file_get_contents

(

'users.xml'

)

;

}

return

;

}
}

// Pliki nie zostały stworzone lub są stare

// Podajemy podstawowe informacje o połączeniu z bazą danych
// oraz ustawiamy kodowanie znaków

$mysqli

=

new

mysqli

(

"localhost"

,

"nazwa_uzytkownika"

,

"haslo"

,

"nazwa_tabeli"

)

;

$mysqli

-

>

set_charset

(

"utf8"

)

;

// Pobieramy informacje o użytkownikach

$result

=

$mysqli

-

>

query

(

"SELECT * FROM `users`"

)

;

// Tworzymy dokument XML

$xml

=

new

DomDocument

(

'1.0'

,

'UTF-8'

)

;

$xml

-

>

appendChild

(

$xml

-

>

createProcessingInstruction

(

'xml-stylesheet'

,

'href="users.xsl" type="text/xsl"'

)
)

;

// Tworzymy główny węzeł

$users

=

$xml

-

>

createElement

(

'users'

)

;

$users

=

$xml

-

>

appendChild

(

$users

)

;

// Pobieramy jednego użytkownika i dodajemy informacje o nim

do pliku XML

while

(

$row

=

$result

-

>

fetch_assoc

())

{

// Tworzymy gałąź 'user' zawierającą informacje o konkretnym

użytkowniku

$user

=

$xml

-

>

createElement

(

'user'

)

;

$user

=

$users

-

>

appendChild

(

$user

)

;

// Dodajemy wszystkie informacje, tj. nick, wiek, ranga i

liczba postów

foreach

(

$row

as

$fieldName

=

>

$fieldValue

)

{

$child

=

$xml

-

>

createElement

(

$fieldName

,

$fieldValue

)

;

$child

=

$user

-

>

appendChild

(

$child

)

;

}
}

// Zamykamy zasoby bazy danych

$result

-

>

close

()

;

$mysqli

-

>

close

()

;

// Zapisujemy kod XML do pliku users.xml

$xmlString

=

$xml

-

>

SaveXML

()

;

file_put_contents

(

'users.xml'

,

$xmlString

)

;

// Brak obsługi XSLT, generujemy kod wyjściowy

if

(

!

$xslt

)

{

// Wczytujemy arkusz XSL

$xsl

=

new

DOMDocument;

$xsl

-

>

load

(

'users.xsl'

)

;

// Podczepiamy arkusz XSL

$proc

=

new

XSLTProcessor;

$proc

-

>

importStyleSheet

(

$xsl

)

;

// Zapisujemy wygenerowany kod HTML do pliku users.html

$result

=

$proc

-

>

transformToXML

(

$xml

)

;

file_put_contents

(

'users.html'

,

$result

)

;

}

// XSLT jest obsługiwane

else

{

header

(

"Content-type: text/xml; charset=utf-8"

)

;

$result

=

$xmlString

;

}

// Wyświetlamy stronę

echo

$result

;

?>

01/2008

Narzędzia

58

XSLT

www.phpsolmag.org

59

ściem. Oczywiście nie jesteśmy na nie skaza-
ni -- możemy dokonać cache’owania, co zresz-
tą będzie naszym celem nieco później.

Kolejnym wyjściem z tej sytuacji jest po-

łączenie metody pierwszej i drugiej. Może-
my więc rozpoznawać przeglądarkę użyt-
kownika, i na podstawie tej informacji wy-
bierać odpowiednią metodę generowania na-
szej strony. Dzięki temu zarówno pozbędzie-
my się problemu niekompatybilności oraz
znacznie odciążymy serwer (Firefox i Inter-
net Explorer posiadają znakomitą większość
rynku przeglądarek, a obsługują one w peł-
ni XSLT), a po wprowadzeniu systemu cache-
’owania zmniejszymy obciążenie do całkiem
znośnej wartości.

Wszystkie te czynności dokonamy w dal-

szej części artykułu. Skoro jednak jesteśmy
już przy omawianiu zalet i wad, warto po-
równać sens stosowania XSLT ze standardo-
wą metodą: HTML + CSS.

XSLT czy HTML?

Nieporównywalną przewagą transformacji
XSL nad ręcznym pisaniem pliku HTML
jest całkowite oddzielenie treści od warstwy
prezentacji. Dzięki temu, że nasze dane są
w formacie XML, a nie w postaci mieszan-
ki treści właściwej z tagami HTML, możemy
dowolnie modyfikować strukturę strony nie
dotykając nawet skryptów PHP. Stworzenie
systemu skórek (theme'ów) staje się wtedy
bardzo łatwe i wygodne. Przemyślana kon-

strukcja plików XML umożliwi nam nawet
całkowite oddzielenie danych od serwisu in-
ternetowego. W takiej sytuacji możemy wy-
korzystywać je np. w aplikacji desktopowej,
niezależnie od aktualnej struktury i wyglą-
du strony internetowej.
Działa to w obie strony –równie dobrze to
aplikacja desktopowa może generować pli-
ki XML i umieszczać je na serwerze, któ-
re to zostają następnie wykorzystane przez
serwis internetowy. Możliwości wykorzy-
stania transformacji XSL jest tak wiele, jak
wiele jest różnych zastosowań samych pli-
ków XML.

Kolejną zaletą jest fakt, że XSLT posiada

możliwości podobne do tych znanych z języ-
ków funkcyjnych. Zawiera on takie struktu-
ry jak instrukcja warunkowa, pętla, instruk-
cja

choose

(podobna do

switch

znanej m.in.

z PHP), dzięki czemu za pomocą jednego,
mądrze skonstruowanego arkusza XSL mo-
żemy np. generować różne podstrony ser-
wisu internetowego. W dodatku, XSLT nie
ogranicza nas w żaden sposób pod wzglę-
dem formatowania kodu HTML za pomocą
arkuszy stylów CSS.

Niestety, stosowanie XSLT pociąga za so-

bą dodatkowy narzut tak w postaci obciąże-
nia serwera, jak i pracy przy tworzeniu ser-
wisu. Ten pierwszy problem w dość dużym
stopniu uda się nam zniwelować, jednak ob-
ciążenie będzie zawsze większe niż w przy-
padku zastosowania "czystego" HTML. Dla-

tego też, mimo ogromnych zalet, XSLT z re-
guły nie nadaje się do małych, prostych ser-
wisów internetowych. Napisanie kilku pli-
ków HTML potrwa po prostu krócej niż
zaimplementowanie całego systemu obsłu-
gującego transformacje XSL po stronie ser-
wera i klienta. Ważna jest więc decyzja, czy
tworzony przez nas serwis internetowy bę-
dzie naprawdę korzystał z zalet XSLT.

Znamy więc trzy metody używania trans-

formacji XSL. Wady i zalety tych metod też
już poznaliśmy. Teraz gdy mamy już solid-
ne fundamenty w tematyce XSLT, może-
my omówić bardziej skomplikowane kwe-
stie dotyczące optymalizacji i kompatybil-
ności rozwiązania. W dalszej części tego ar-
tykułu zajmiemy się rozbudową ostatnie-
go przykładu (wykorzystującego bazę da-
nych). Dodamy do niego dwie nowe cechy
–automatyczny wybór metody generowania
strony zależnie od przeglądarki użytkowni-
ka oraz prosty system cache'owania danych
XML i HTML.

Optymalizacje

W celu ograniczenia obciążenia serwera po-
stanowiliśmy wdrożyć do naszego ostatnie-
go przykładu prosty system cache'owania
oraz system automatycznego wyboru meto-
dy generowania kodu zależnie od przeglądar-
ki użytkownika. Listing 5. przedstawia zmo-
dyfikowaną wersję pliku users_database.php
– wzbogaconą o te dwa elementy. Jako że jest
to najbardziej skomplikowany kod w tym ar-
tykule, omówimy go sobie krok po kroku.

Skrypt zaczynamy od zdefiniowania

zmiennej

$xslt

. Do naszych potrzeb wystar-

czy, że sprawdzimy ciąg

HTTP_USER_AGENT

pod względem frazy gecko –- w ten spo-

Listing 6. Składnia instrukcji warunkowej xsl:choose

<

xsl:choose

>

<

xsl:when test=

"wyrażenie1"

>

<!-- przypadek pierwszy -->

<

/xsl:when

>

<

xsl:when test=

"wyrażenie2"

>

<!-- przypadek drugi -->

<

/xsl:when

>

<

xsl:otherwise

>

<!-- przypadek domyślny -->

<

/xsl:otherwise

>

<

/xsl:choose

>

Listing 7. Przykład użycia instrukcji warunkowej xsl:choose

<

xsl:choose

>

<

xsl:when test=

"age < 18"

>

<

td

><

xsl:value-of select=

"age"

/

>

(niepełnoletni)

<

/td

>

<

/xsl:when

>

<

xsl:when test="age

>

60">

<

td

><

xsl:value-of select=

"age"

/

>

(senior)

<

/td

>

<

/xsl:when

>

<

xsl:otherwise

>

<

td

><

xsl:value-of select=

"age"

/

>

<

/td

>

<

/xsl:otherwise

>

<

/xsl:choose

>

Instalacja XSLT w PHP

Aby móc korzystać z możliwości języ-
ka XSLT w PHP, musimy mieć zainstalowa-
ną bibliotekę

libxslt

(http://xmlsoft.org/

XSLT/) oraz PHP5 uruchomione z dyrekty-
wą –

with-xsl

. W przypadku, gdy korzy-

stamy z wykupionego konta na serwerze
wirtualnym, a przykłady zawarte w tym ar-
tykule nie działają poprawnie, musimy po-
prosić administrację o aktywowanie XSLT.
Drugim wyjściem jest instalacja serwera na
własnym komputerze.

Do tego celu polecamy XAMPP – darmo-
wy pakiet zawierający Apache, PHP, My-
SQL, Perl i inne oprogramowanie serwe-
rowe. XAMPP jest bardzo prosty w in-
stalacji (dostępny zarówno na platfor-
mę Windows, jak i Linux), a jego aktu-
alna wersja standardowo dostarcza ob-
sługę XSLT. Instrukcje instalacji tego pa-
kietu (i inne informacje) znajdują się na
stronie http://www.apachefriends.org/en/
xampp.html.

01/2008

Narzędzia

58

XSLT

www.phpsolmag.org

59

sób zidentyfikujemy m.in. Firefoksa. Rów-
nie dobrze moglibyśmy jednak dokonać w
tym miejscu odwołania do funkcji, w któ-
rej sprawdzalibyśmy owy ciąg pod względem
wielu fraz (przechowywanych np. w tabli-
cy) charakterystycznych dla poszczególnych
przeglądarek.

W następnym bloku kodu dokonujemy

sprawdzenia daty ostatniej modyfikacji pli-
ku users.xml. Jeśli owa modyfikacja miała
miejsce wcześniej niż 5 minut temu (za tą
wartość odpowiada liczba

300

–jest to ilość

sekund, jakie dodajemy do daty modyfikacji
i porównujemy z aktualnym czasem; wszyst-
ko jest tutaj liczone za pomocą unixowego
znacznika czasu), dokonujemy ponowne-
go generowania pliku XML, a następnie ko-
du HTML (tak jak w poprzednim przykła-
dzie). Warto zwrócić w tym miejscu uwa-
gę na kod:

$xml->appendChild($xml->createProcessingIns

truction(

'xml-stylesheet', 'href="users.xsl"

type="text/xsl"'

)
);

znajdujący się trochę powyżej środkowej
części pliku. Te dwie linijki dodają do two-
rzonego dokumentu XML odnośnik wska-
zujący na arkusz XSL – dotychczas nie by-
ło to nam potrzebne, gdyż kod wyjścio-
wy był generowany przez PHP. Teraz gdy
rozważamy także drugą opcję (polegająca
na dostarczeniu przeglądarce kodu XML
i XSL w celu samodzielnego wygenerowa-
nia kodu strony), potrzebny jest nam od-
powiedni odnośnik (jeśli nie wiesz o jakim
odnośniku mówimy, spójrz na Listing 1., li-
nijka 2.).

Dalsze modyfikacje w stosunku do ko-

du z Listingu 6. zaczynają się od ko-
du

file_put_contents

('users.xml',

$xmlString

), gdzie zapisujemy dane XML

do pliku users.xml (lub aktualizujemy je-
go zawartość, w przypadku gdy ten plik już
istnieje). Dalsze instrukcje zależą już od te-
go, czy wykryliśmy obsługę XSLT u użyt-
kownika, czy nie. W tym drugim przypad-
ku mamy trochę więcej do zrobienia, gdyż
musimy wygenerować kod HTML, zapisać
go do pliku oraz przypisać go do zmiennej

$result

. W sytuacji, gdy XSLT jest obsługi-

wane, zamiast tego wszystkiego przypisuje-
my zmiennej

$result

kod XML. Wartość

tej zmiennej zostaje ostatecznie wysłana do
użytkownika.

Znamy już więc różne metody wykorzy-

stania transformacji XSL. Znamy wady i za-
lety każdego rozwiązania. Wiemy już co zro-
bić, aby nasz serwis wykorzystujący XSLT
był bardziej wydajny. Znamy też niektóre
elementy języka XSLT. Aby jednak poznać
jego podstawy w zadowalającej ilości, musi-
my jeszcze omówić kilka pominiętych wcze-
śniej aspektów.

Elementy XSLT

Poznaliśmy już takie elementy jak

stylesheet

,

template

,

for-each

i

value-

of

. Omówimy jeszcze 2 elementy (powią-

zane z instrukcjami warunkowymi). Jest ich
oczywiście dużo więcej, jednak w tym, bądź
co bądź, wprowadzającym artykule ogra-
niczymy się do tych najważniejszych. Dla
żądnych wiedzy czytelników dostarczamy
garść odnośników umieszczonych w ram-
ce W Sieci.

xsl:if

xsl:if –

jest to instrukcja warunkowa pełnią-

ca tą samą rolę co

if znane z innych języków

funkcyjnych. Prototyp tej instrukcji prezentuje
się następująco:

<xsl:if test="wyrażenie">

<!-- zawartość

-->

</xsl:if>

gdzie

wyrażenie

to warunek, który ma być

spełniony. Przykład odnoszący się do naszego
kodu XML mógłby wyglądać następująco:

<xsl:if test="age &lt; 18">
<td><xsl:value-of select="age"/>

(niepełnoletni)</td>

</xsl:if>

Efektem powyższej instrukcji będzie słów-
ko niepełnoletni umieszczone przy użytkow-
nikach niemających 18 lat. Ciąg

&lt

; znaczy

oczywiście mniejszy niż i jest równoważne ze
znakiem "<" (tego ostatniego jednak z oczywi-
stych powodów nie możemy używać w doku-
mentach XML).

xsl:choose

xsl:choose

– to kolejna instrukcja warunko-

wa, ta jednak jest podobna do

switch

z PHP.

Można (a nawet trzeba) jej używać z eleme-
tami

xsl:when

oraz

xsl:otherwise

, działają-

cymi jak (odpowiednio)

case

i

default

w in-

strukcji

switch

. Składnię tego elementu pre-

zentuje Listing 6.

Element xsl

:otherwise

jest nieobowiązkowy, a ilość

xsl:when

do-

wolna (musi być oczywiście przynajmniej je-
den taki element). Rozbudujmy trochę po-
przedni przykład sprawdzający wiek użyt-
kownika, aby utrwalić zasadę działania tej in-
strukcji warunkowej. Przykład użycia

xsl:

switch

prezentuje Listing 7. Jeśli urucho-

mimy ten przykład zauważymy, że druga in-
strukcja (sprawdzająca, czy użytkownik ma
więcej niż 60 lat) nigdy się nie wykona. Jest to
absolutnie prawidłowe. Co więcej, gdybyśmy
nie mieli instrukcji

xsl:otherwise

, a żadna z

xsl:when

nie zostałaby spełniona, kod po pro-

stu nie zostałby wykonany, a my nie uzyskali-
byśmy żadnego efektu.

Podsumowanie

Transformacje XSL kryją w sobie duże możli-
wości. Wiele aspektów omówiliśmy już w tym
artykule, jednak równie dużo pozostaje jesz-
cze do odkrycia. Celem artykułu było wpro-
wadzenie czytelnika w świat XSLT, zapozna-
nie go z metodami jego stosowania, omówie-
nie zalet i wad, a przede wszystkim zachęce-
nie do dalszej nauki. Czytelnicy zaintereso-
wani tym tematem znajdą dodatkowe infor-
macje w ramce W Sieci. Najlepszą metodą
nauki jest eksperymentowanie, dlatego gorą-
co zachęcamy do własnoręcznej modyfikacji
przykładów.

KAROL GUSAK

Autor jest studentem Informatyki na Politechni-
ce Białostockiej. Od kilku lat tworzy hobbystycz-
nie strony internetowe w PHP, a od pewnego czasu
również aplikacje w C++.
Kontakt z autorem: [e-mail]

W Sieci

• http://www.zvon.org/xxl/XSLTutorial/Output_pol/contents.html#id1 – Bardzo dobry

kurs (ang tutorial) XSLT, w całości po polsku;

• http://developer.mozilla.org/pl/docs/XSLT – Kompendium wiedzy o XSLT, szczególnie

warta polecenia jest polska dokumentacja elementów XSLT;

• http://zvon.org/xxl/XSL-Ref/Tutorials/index.html – Obszerny kurs XSLT, po angielsku;
• http://www.w3schools.com/xpath/xpath_intro.asp – Bardzo jasno napisany kurs języka

XPath, po angielsku;

• http://developer.mozilla.org/pl/docs/XPath – Polska dokumentacja osi i funkcji Xpath;
• http://webcity.pl/webcity/simplexml_nadchodzi – Interesujący artykuł przedstawiający

podstawy użytkowania SimpleXML, po polsku;

• http://www.php.net/simplexml – Oficjalny opis modułu SimpleXML, w języku angiel-

skim;

• http://developer.mozilla.org/pl/docs/DOM – Centrum informacji na temat ogólnie poję-

tego DOM, po polsku;

• http://www.php.net/dom/ – Dokumentacja modułu PHP DOM wraz z przykładami wy-

korzystania, po angielsku;

• http://www.w3schools.com/schema/schema_intro.asp – Kurs XML Schema Definition

(XSD), w języku angielskim.