1

 

 

Rozdział 28: POSTĘPOWANIE NAKAZOWE 

1.Postępowanie  nakazowe  –  to  fakultatywny  tryb  postępowania  szczególnego  II  stopnia,  którego 
dopuszczalność uzależniona jest od wystąpienia 3 rodzajów przesłanek: 
a) ogólnych postępowania karnego, warunkujących rozpoznanie sprawy w postępowaniu zwyczajnym 
b) szczególnych, warunkujących rozpoznanie danej sprawy w postępowaniu szczególnym I stopnia 
c) szczególnych, warunkujących rozpoznanie danego postępowania szczególnego II stopnia 
Uwaga!: 
- brak przesłanki szczególnej pozytywnej:  

 

Rozpoznanie sprawy w danym trybie jest niemożliwe 

 

Konieczność  przekazania  sprawy  do  rozpoznania  w  postępowaniu 
uproszczonym 

- istnienie przesłanki szczególnej pozytywnej 

 

Musi  istnieć  obok  przesłanka  pozytywna  ogólna,  która  warunkuje  proces  w 
trybie zwyczajnym 

 

Gdy  jest  brak  przesłanki  pozytywnej  ogólnej  –  niedopuszczalność  procesu 
karnego 

 
2.Postępowania nakazowe jest dopuszczalne: 
a) gdy konieczne jest przekazanie sprawy do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym  
 

- w trybie uproszczonym można rozpoznawać przestępstwa i wykroczenia skarbowe, w stosunku do 

 

których było prowadzone dochodzenie ( sprawy drobne) 

 

-  niedopuszczalne  natomiast,  gdy  było  prowadzone  śledztwo  (  gdyż  śledztwo  prowadzi  się  w 

 

sprawach szczególnie ważnych i zawiłych i tu postępowanie uproszczone jest niedozwolone) 

b) gdy w danej sprawie nie jest konieczne przeprowadzenie rozprawy  
c) gdy w toku sprawy jest możliwe orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny 
d) gdy nie ma wątpliwości co do okoliczności czynu i winy oskarżonego – charakter gwarancyjny 
e) gdy brak jest negatywnych przesłanek trybu nakazowego 
 

 

 

Oto te negatywne przesłanki: 

 

- gdy osoba, w stosunku do której ma być toczone postępowanie, pozbawiona jest wolności 

 

- gdy stosuje się w sparwie przepisy o odpowiedzialności posiłkowej 

 

- gdy zgłoszono interwencję co do przedmiotów podlegających przepadkowi, chyba że zostanie ona

 

cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu. 

 
3. Przebieg postępowania nakazowego 
a) uznanie przez prezesa sądu, iż sprawa kwalifikuje się do rozpoznania w postępowaniu nakazowym 
b) wydanie zarządzenia przez prezesa sądu 
c) skierowanie sprawy na posiedzenie sądu w celu zmiany z trybu uproszczonego na nakazowy 
d) wydanie wyroku nakazowego  
 
4. Wyrok nakazowy 
- wydawany jest na posiedzeniu bez udziału stron 
- zawiera oznaczenie sądu, sędziego, datę wydania 
- nie musi zawierać uzasadnienia 
- odpis wyroku należy doręczyć oskarżycielowi publicznemu, oskarżonemu i jego obrońcy 
- oskarżonemu i oskarżycielowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu od wyroku nakazowego 

  na piśmie 
  w terminie zawitym 7 dni od jego doręczenia 
  nie musi zawierać uzasadnienia 
  może  być  cofnięty,  do  czasu  rozpoczęcia  przewodu  sądowego  na  I 

rozprawie, co powoduje, że wyrok staje się prawomocny. 

2

 

 

Rozdział 29: POSTĘPOWANIE W STOSUNKU DO NIEOBECNYCH 

1.Postępowanie w stosunku do nieobecnych 

- stosowany w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe 

- stanowi tryb szczególny postępowania 

-  występuje  tu  modyfikacja  zwykłego  porządku  procesowego,  z  uwagi  na  nieobecność  oskarżonego  lub 

podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej  

-  następuje  redukcja  czynności  procesowych,  których  nie  można  wykonać  z  powodu  absencji  wyżej 

wymienionych podmiotów 

- pozwala na uniknięcie obstrukcji procesowej 

- nie jest to tryb o charakterze obligatoryjnym 

 

2.Zastosowanie 

a) Przesłanki pozytywne zastosowania postępowania 

-  w  stosunku  do  sprawcy  przestępstwa  lub  wykroczenia  skarbowego  oraz  do  podmiotu  pociągniętego  do 

odpowiedzialności posiłkowej, gdy: 

  przebywa stale za granicą 

  nie można ustalić miejsca jego zamieszkania lub pobytu w kraju 

-  w  stosunku  do  obywateli  polskich,  cudzoziemców  i  bezpaństwowców,  bo  uzyskaniu  przekonania,  że  zostały 

spełnione wyżej wymienione przesłanki 

b) Przesłanki negatywne – nie można zastosować postępowania 

- jeżeli wina sprawcy lub okoliczności popełnienia czynu zabronionego budzą wątpliwości 

- oskarżony o przestępstwo skarbowe ukrył się po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia 

-w toku postępowania przed sądem ustalono miejsce zamieszkania lub pobytu w kraju 

 

3.Przebieg postępowania 

- wydanie postanowienia przez organ prowadzący postępowanie, po spełnieniu przesłanek pozytywnych 

- postanowienia nie ogłasza się nieobecnej stronie, lecz innym zainteresowanym podmiotom 

- prezes sądu wyznacza nieobecnemu oskarżonemu obrońcę z urzędu 

- a nieobecnemu podmiotowi pociągniętemu do odpowiedzialności posiłkowej wyznacza pełnomocnika 

- wydane orzeczenie w tym postępowaniu jest zaskarżalne na zasadach ogólnych( apelacja lub zażalenie) 

- możliwy szczególny środek zaskarżenia – wniosek o wyznaczenie rozprawy  

  wnosi tylko skazany 

  w związku z uprawomocnieniem się wyroku 

  na piśmie w terminie zawitym 14 dni od daty doręczenia 

  utrata mocy prawnej wyroku z chwilą stawienia się skazanego na 

rozprawie 

3

 

 

Rozdział 30: POSTĘPOWANIE WYKONAWCZE W SPRAWACH O PRZESTĘPSTWA 

I WYKROCZENIA SKARBOWE 

1.Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe 

- ostatni etap postępowania, poprzedzony postępowaniem przygotowawczym i jurysdykcyjnym 

- oparte na kodeksie karnym wykonawczym oraz kodeksie karnym skarbowym 

- funkcja egzekucyjno-likwidacyjna  

- zadaniem tego postępowania jest realizacja prawomocnego orzeczenia, wydanego w sprawach o przestępstwa 
i wykroczenia skarbowe 

- strony postępowania: 

 

prokurator 

 

finansowy organ postępowania przygotowawczego 

 

skazany 

 

interwenient 

 

podmiot odpowiedzialny posiłkowo 

 

2.Przebieg postępowania  

- organami wykonującymi zabezpieczenie majątkowe są: urząd skarbowy, urząd celny lub izba celna 

- sąd kieruje orzeczenia do tych organów w celu ich wykonania, w granicach dokonanego zabezpieczenia 

-  gdy  dokonano  zabezpieczenia  majątkowego  i  orzeczono  przepadek  korzyści  majątkowej,  ściągnięcia  jej 
równowartości pieniężnej, to urząd skarbowy lub celny może: 

o

 

prowadzić egzekucję kary grzywny 

o

 

egzekucję środka karnego przepadku przedmiotów 

o

 

lub ściągnięcia ich równowartości pieniężnej 

o

 

sąd może również określić warunki i tryb niezwłocznego zniszczenia przedmiotu w razie 
orzeczenia jego przepadku 

-stosuje się tu domniemania faktyczne: 

  mienie,  które  skazany  objął  we  władanie  lub  do  którego  uzyskał  jakikolwiek  tytuł  w 

czasie  popełnienia  przestępstwa  lub  po  jego  popełnieniu,  do  chwili  wydania  chociażby 
nieprawomocnego  wyroku  –  stanowi  korzyść  majątkową  uzyskaną  z  popełnienia 
przestępstwa, chyba że pojawi się dowód przeciwny 

  jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że skazany przeniósł 

na kogoś mienie stanowiące korzyść majątkową z przestępstwa, uważa się że rzeczy te 
należą i tak do sprawcy, chyba że dana osoba przedstawi dowód uzyskania ich zgodnie z 
prawem 

  osoba  zainteresowana  może  wystąpić  z  powództwem  przeciwko  Skarbowi  Państwa  o 

obalenie domniemania 

 

3.Idealny  zbieg  przestępstw  skarbowych  i  wykroczeń  skarbowych  z  przestępstwami  i  wykroczeniami 
powszechnymi 

-jeżeli  czyn,  będący  przestępstwem  lub  wykroczeniem  skarbowym  wyczerpuje  znamiona  przestępstwa  lub 
wykroczenia określonego w przepisach innej ustawy – zastosowanie znajduje każdy z naruszonych przepisów 

-  gdy  nie  doszło  jednak  do  jednoczesnego  skazania  przez  sądy,  to  sąd  który  ostatni  wydał  orzeczenie  w  I 
instancji, na wniosek skazanego rozstrzyga postanowienie, która kara jako najsurowsza podlega wykonaniu 

- na postanowienie służy zażalenie 

4

 

 

4.Wykonywanie kar 

- uregulowane w kodeksie karnym wykonawczym oraz kodeksie karnym skarbowym 

a) kara grzywny 

- gdy kara grzywny została ściągnięta tylko w części i sytuacja uległa istotnym zmianom, to należy ponownie 
określić wysokość stawki dziennej i ją ściągnąć 

- ma to na celu zapobieżenie zmiany kary z grzywny na karę zastępczą 

- grzywnę można rozłożyć na raty lub odroczyć 

- jeżeli nie istnieje możliwość ściągalności grzywny – przechodzi ona na podmiot odpowiedzialny posiłkowo 

-  gdy  ten  nie  zapłaci,  uiści  ją  tylko  w  części –  sąd  orzeka  wykonanie  kary  społecznie  użytecznej  lub  kary 
zastępczej – pozbawienie wolności 

b) odpowiedzialność posiłkowa – następuje gdy: 

-  skazany  nie  uiścił  w  terminie  orzeczonej  wobec  niego  grzywny  bądź  środka  karnego  ściągnięcia 
równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów 

- gdy nie można jej ściągnąć w drodze egzekucji 

- odpowiedzialność ta nie gaśnie w razie śmierci sprawcy 

- ma charakter czysto majątkowy 

c) praca społecznie użyteczna 

- po uprzednim wyrażeniu zgody przez ukaranego – sąd może zamienić karę grzywny na prace społecznie 
użyteczną 

- trwa najkrócej 7 dni – najdłużej 3 miesiące 

- wykonywanie nieodpłatnie, kontrolowanej pracy na cele społeczne 

- od 5 do 10 godzin tygodniowo 

- ma fakultatywny charakter – warunkiem jej zastosowania jest: 

  nieuiszczenie grzywny 
  bezskuteczność egzekucji 
  zgoda ukaranego 

d) zastępcza kara pozbawienia wolności 

- ukarany nie uiścił grzywny, nie wyraził zgody na pracę społecznie użyteczną = kara pozbaw. wolności 

- nie można jej wykonać, jeżeli warunki osobiste ukaranego na to nie pozwalają 

- ma charakter obligatoryjny 

 

5.Wykonywanie środków karnych 

-  organem  postępowania  wykonawczego  w  zakresie  wykonania  orzeczenia  w  części  obejmującej 
rozstrzygnięcie  o  ściągnięciu  równowartości  pieniężnej  przepadku  przedmiotów  lub  ściągnięciu 
równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej  

 

jest również urząd celny, urząd skarbowy 

 

skazanego  wzywa  się  dobrowolnie  do  uiszczenia  kwot  w  terminie  30 
dni 

 

w razie nieuiszczenia – obligatoryjna droga egzekucji 

 

można odroczyć lub rozłożyć na raty karę ( na 3 lata)