39

4/2003

www.elektro.info.pl

bezpieczna

eksploatacja

urz¹dzeñ, instalacji i sieci elektroenergetycznych sto-

sowanych w budownictwie

czeñstwo ¿ycia i zdrowia ludzkiego,
przy jednoczesnym w³aœciwym
kszta³towaniu œrodowiska. Z tymi
zagadnieniami jest zwi¹zana nieroz-
erwalnie problematyka kwalifikacji
personelu zajmuj¹cego siê eksploa-
tacj¹ urz¹dzeñ, instalacji i sieci
energetycznych. Jak wskazuj¹ do-
tychczasowe doœwiadczenia, zakres
oddzia³ywania tej tematyki jest sto-
sunkowo szeroki, bowiem dotyczy
licznej grupy osób (kilkaset tysiêcy
wg [3]). Mimo ¿e tego zagadnienia
dotycz¹ tylko dwa artyku³y ustawy
Prawo Energetyczne (art. 54 zabra-
niaj¹cy zatrudniania osób bez kwa-
lifikacji oraz art. 56 ust. 1 pkt 9 ka-
ry pieniê¿ne za nieprzestrzeganie
art. 54, problematyka dodatkowych
(wymaganych ustaw¹) kwalifikacji
personelu) stanowi ono wœród zain-
teresowanych przedmiot licznych
kontrowersji.

aktualny stan pra-

wny

Kwalifikacje personelu zajmu-

j¹cego siê eksploatacj¹ urz¹dzeñ,
instalacji i sieci energetycznych,
przy której wymagane jest posia-
danie dodatkowych kwalifikacji,

N

owo wprowadzone i zno-
welizowane regulacje pra-
wne, dotycz¹ce prawie

wszystkich dziedzin ¿ycia i gospo-
darki, nie omijaj¹ równie¿ proble-
matyki zwi¹zanej z dzia³alnoœci¹
sektora energetyki. Ich wdra¿anie
do praktyki podyktowane jest za-
równo doskonaleniem ustawy –
Prawo Energetyczne [5], jak i har-
monizacj¹ polskiego ustawodaw-
stwa prawnego, przeprowadzan¹
w ramach procedur przedakcesyj-
nych z Uni¹ Europejsk¹.

Nadrzêdnym celem tych proce-

dur jest i pozostanie zapewnienie
warunków do zrównowa¿onego
rozwoju kraju, zapewnienie bezpie-
czeñstwa energetycznego oraz
oszczêdnego i racjonalnego u¿yt-
kowania paliw i energii, przy za-
chowaniu wymogów ochrony œro-
dowiska.

Powszechnoœæ dostêpu spo³e-

czeñstwa do wszystkich trzech prze-
wodowych mediów energetycznych
(energia elektryczna, ciep³o i paliwa
gazowe) nak³ada na wszystkich
(pocz¹wszy od producentów, a na
odbiorcach koñcz¹c) okreœlone za-
dania i obowi¹zki, które obok nieza-
wodnoœci zaopatrzenia, maj¹ za-
pewniæ przede wszystkim bezpie-

tryb stwierdzania tych kwalifikacji
oraz rodzaje urz¹dzeñ, instalacji
i sieci energetycznych okreœli³ Mi-
nister Gospodarki, w porozumieniu
z Ministrem Transportu i Gospo-
darki Morskiej oraz Ministrem
Obrony Narodowej w rozporz¹dze-
niu z dnia 16 marca 1998 r. [4],
wydanym na podstawie delegacji
zawartej w art. 54 ust. 6 ustawy
– Prawo Energetyczne [5]. Stwier-
dzania (egzaminy) i potwierdzania
(œwiadectwa) kwalifikacji umo¿li-
wiaj¹cych samodzieln¹ eksploata-
cjê lub dozór urz¹dzeñ, instalacji
i sieci, wymienionych w Za³¹czni-
ku Nr 1 do ww. rozporz¹dzenia
[4], dokonuj¹ komisje kwalifika-
cyjne. Powo³ane one zosta³y
przez Prezesa Urzêdu Regulacji
Energetyki, Ministra Obrony Naro-
dowej, Ministra Transportu i Go-
spodarki Morskiej, jak i innych
w³aœciwych ministrów (art. 54
ust. 3 ustawy Prawo Energetycz-
ne).

Œwiadectwa kwalifikacyjne wy-

stawiane przez komisje maj¹ cha-
rakter dokumentów urzêdowych,
poniewa¿ s¹ wydawane na pod-
stawie ustawy i w trybie przez ni¹
ustalonym. Œwiadectwa s¹ podob-
ne do zaœwiadczeñ, o których mo-

wa w art. 217 Kodeksu postêpo-
wania administracyjnego, a wyda-
j¹cy je organ jedynie urzêdowo
potwierdza istnienie okreœlonych
faktów lub stanu prawnego, przy
czym zaœwiadczenie mo¿e wydaæ
ka¿dy organ, który jest w posiada-
niu ewidencji, rejestrów lub da-
nych, mog¹cych potwierdziæ ist-
nienie tych faktów lub stanu pra-
wnego (por. art. 218 § 1). Kore-
sponduje to z § 7 ust. 3 rozporz¹-
dzenia, który jednostkom organi-
zacyjnym ubiegaj¹cym siê o po-
wo³anie komisji stawia wymóg za-
pewnienia w³aœciwego przepro-
wadzania postêpowañ kwalifika-
cyjnych.

Nale¿y podkreœliæ, ¿e wed³ug

obowi¹zuj¹cych przepisów (art.
70 ust. 2 ustawy – Prawo Energe-
tyczne – przepis zmieniony przez
ustawê z dnia 10 wrzeœnia 1999
r. o zmianie ustawy – Prawo Ener-
getyczne (Dz. U. Nr 88, poz. 980)
zachowa³y moc zaœwiadczenia
kwalifikacyjne, wydane przez ko-
misje kwalifikacyjne powo³ane na
mocy przepisów ustawy z dnia 6
kwietnia 1984 r. o gospodarce
energetycznej (Dz. U. z 1984 r. Nr
21, poz. 96 z póŸn. zm.) i Zarz¹-
dzenia Ministra Przemys³u z dnia

Marek Krawczyñski,

Witold Zdunek

40

www.elektro.info.pl

4/2003

15 marca 1989 r. (M. P. z 1989
r. Nr 8, poz. 75). Analiza termina-
rza aktów legislacyjnych i treœæ
ich zapisów wskazuje, ¿e ostatnie
wydane zaœwiadczenia kwalifika-
cyjne utrac¹ moc dopiero z dniem
5 czerwca 2003 r. Do tego czasu
osoby, zajmuj¹ce siê eksploatacj¹
urz¹dzeñ, instalacji i sieci energe-
tycznych, maj¹ prawo pos³ugi-
waæ siê zaœwiadczeniami kwalifi-
kacyjnymi typu K, D i E („stara
ustawa”). Nale¿y siê liczyæ, ¿e
obok wydawanych od IV kwarta³u
1998 r. œwiadectw kwalifikacyj-
nych typu D i E („nowa ustawa”)
jeszcze przez pewien czas bêdzie-
my mieli do czynienia z równole-
g³ym wystêpowaniem dwóch ro-
dzajów dokumentów. Analiza tre-
œci zaœwiadczeñ i œwiadectw
wskazuje, ¿e nie s¹ to w pe³ni
kompatybilne dokumenty, co po-
woduje nie tylko okreœlone trudno-
œci o charakterze porz¹dkowym,
ale równie¿ merytorycznym.

dotychczasowe

dzia³ania

praktyczne

W latach 1998 – 2002 tylko

przez Prezesa Urzêdu Regulacji
Energetyki zosta³o powo³anych
648 komisji kwalifikacyjnych. Inni
w³aœciwi ministrowie (art. 54 ust.
3 pkt 2 i 3 ustawy Prawo Energe-
tyczne) równie¿ powo³ali komisje
w zakresie stwierdzania kwalifika-
cji wymaganych w podleg³ych im
resortach. Minister Obrony Naro-
dowej powo³a³ 11 komisji kwali-
fikacyjnych, a Minister Transportu
i Gospodarki Morskiej 22 komisje,
w zakresie eksploatacji urz¹dzeñ
i instalacji energetycznych, w jed-
nostkach organizacyjnych trans-
portu kolejowego. Komisje kwalifi-
kacyjne istniej¹ równie¿ przy jed-
nostkach organizacyjnych wiê-
ziennictwa podleg³ych Ministrowi
Sprawiedliwoœci. Tylko komisje
powo³ane przez Prezesa URE,
w trakcie ponad 4-letniej dzia³al-
noœci wyda³y ponad 0,75 mln
œwiadectw kwalifikacyjnych,

w tym ok. 100 tys. typu D [3].
Uwzglêdniaj¹c efekty dzia³ania
komisji powo³anych przez inne
uprawnione organy, mo¿na z du-
¿ym prawdopodobieñstwem sza-
cowaæ, ¿e w tej chwili liczba osób
legitymuj¹cych siê zaœwiadcze-
niami lub œwiadectwami kwalifi-
kacyjnymi wynosi ponad 3 mln
osób.

Uniwersalny charakter wspo-

mnianych dokumentów (zmiana
miejsca zatrudnienia nie powoduje
utraty wa¿noœci œwiadectwa – §
12 ust. 2 [4]) sugeruje koniecznoϾ
ujednolicenia (w skali kraju) kryte-
riów, na podstawie których s¹ one
przyznawane. Nowelizacja rozpo-
rz¹dzenia Ministra Gospodarki
z dnia 20 stycznia 2000 r. (wesz³a
w ¿ycie 22 marca 2000 r.) spowo-
dowa³a, ¿e w § 6 skreœlono ust. 2,
który upowa¿nia³ kierowników jed-
nostek organizacyjnych (przy
których dzia³aj¹ komisje kwalifika-
cyjne), do okreœlania szczegó³owe-
go zakresu wymagañ dla osób eg-
zaminowanych. Wobec czego, obe-
cnie zakres tematyczny egzaminu
okreœla bezpoœrednio § 6 wspo-
mnianego rozporz¹dzenia [4]. Za-
warte w nim sformu³owania maj¹
charakter bardzo ogólny, co nie
w pe³ni zapewnia jednolitoœæ kry-
teriów egzaminacyjnych, stosowa-
nych przez poszczególne komisje.
Obok sprecyzowania wymagañ te-
matycznych, które obowi¹zywa³y-
by wszystkie komisje (chc¹c utrzy-
maæ uniwersalny charakter œwia-
dectw), tak samo wa¿n¹ spraw¹
jest kwestia umieszczania w œwia-
dectwach dodatkowych zapisów
(nie przewidzianych w Za³¹czniku
Nr 2 do [4] – wzór œwiadectwa),
a zwi¹zanych z uœciœlaniem para-
metrów urz¹dzeñ, instalacji i sieci
energetycznych, do obs³ugi których
upowa¿nia dane œwiadectwo. Jak
wskazuje praktyka, istnieje du¿a
liczba stanowisk pracy, na których
kwalifikacje ograniczaj¹ siê zale-
dwie do bardzo w¹skiej specjaliza-
cji, co odpowiada zakresowi tema-
tycznemu pojedynczych punktów
w poszczególnych rodzajach i gru-

pach urz¹dzeñ, instalacji i sieci
energetycznych (Za³. Nr 1 do [4]).

Dlatego wydaje siê celowe

wprowadzenie dla osób zatrudnio-
nych na stanowiskach eksploatacji
dwóch rodzajów œwiadectw:
z ograniczeniami do okreœlonych
rodzajów i parametrów urz¹dzeñ
i instalacji oraz bez ograniczeñ.
Œwiadectwa kwalifikacyjne bez
ograniczeñ by³yby przeznaczone
dla osób zatrudnionych przy eks-
ploatacji z³o¿onych i skompliko-
wanych urz¹dzeñ energetycznych,
gdzie wymagana jest „interdyscy-
plinarna wiedza energetyczna”
z zakresu dwóch lub trzech pod-
sektorów (elektroenergetyka, cie-
p³ownictwo i gazownictwo).

Sprecyzowania wymaga rów-

nie¿ problematyka dotycz¹ca
uprawnieñ personelu wykonuj¹ce-
go prace kontrolno-pomiarowe.
Szczególnie dotyczy to podsektora
elektroenergetyki, gdzie w przy-
padku prac z zakresu ochrony
przeciwpora¿eniowej tocz¹ siê do
dziœ dyskusje zwi¹zane z ustale-
niem m.in. minimalnej liczby osób
wykonuj¹cych pomiary, wymaga-
nych œwiadectw i uprawnieñ kwa-
lifikacyjnych itp. Jest to wynikiem
obowi¹zuj¹cych w tym zakresie
licznych regulacji prawnych (m.in.
ustaw: Prawo Budowlane, [5], Ko-
deks Cywilny i Rozporz¹dzeñ
w³aœciwych ministrów), nieko-
niecznie ze sob¹ spójnych i ró¿nie
interpretowanych.

Szczególnym polecenia wydaj¹

siê tu zapisy zawarte w normie PN
– EN 50110 – 1: 2001 (Eksplo-
atacja urz¹dzeñ elektrycznych),
gdzie mo¿na znaleŸæ definicje od-
nosz¹ce siê do typowych procedur
eksploatacyjnych urz¹dzeñ elek-
trycznych. S¹ to:
1. Czynnoœci obs³ugowe – maj¹-

ce na celu zmianê istniej¹cego
stanu urz¹dzeñ elektrycznych,
które mog¹ byæ przeprowadza-
ne przez osoby wykwalifikowa-
ne lub poinstruowane.

2. Próby eksploatacyjne :

a) pomiary – wszystkie czynnoœci

zwi¹zane z mierzeniem wielko-
œci fizycznych, które powinny

byæ wykonywane przez osoby
wykwalifikowane, poinstruowa-
ne lub osoby niewykwalifikowa-
ne, pod kontrol¹ i nadzorem
osoby wykwalifikowanej;

b) badania – wszystkie czynnoœci

podejmowane w celu spraw-
dzenia dzia³ania lub stanu
urz¹dzenia elektrycznego w za-
kresie w³aœciwoœci elektrycz-
nych, mechanicznych lub ter-
micznych, obejmuj¹ równie¿
sprawdzenia dzia³ania np.
elektrycznych obwodów zabez-
pieczaj¹cych i ochrony prze-
ciwpora¿eniowej. Badania po-
winny byæ wykonywane przez
osoby wykwalifikowane lub po-
instruowane albo przez osoby
niewykwalifikowane pod kon-
trol¹ i nadzorem osoby wykwa-
lifikowanej;

c) przegl¹dy – czynnoœci spraw-

dzaj¹ce, czy urz¹dzenie elek-
tryczne odpowiada szczegó³o-
wym przepisom technicznym
oraz zasadom bezpieczeñstwa
podanym w odpowiednich
normach; przegl¹dy nowych
urz¹dzeñ elektrycznych, jak
i po modyfikacjach i rozbudo-
wie powinny byæ wykonywane
przed ich przekazaniem do
eksploatacji; przegl¹dy powin-
ny byæ wykonywane przez
osoby wykwalifikowane,
z praktyk¹ w przeprowadzaniu
przegl¹dów danego typu urz¹-
dzeñ.

Norma podaje równie¿ definicje
osób, o których mowa powy¿ej.

U¿yte w normie nazewnic-

two i okreœlenia powinny zo-
staæ wykorzystane przy ujedno-
liceniu zapisów, m.in. art. 54
[5] i § 62 pkt 5 [9] oraz § § 14
i 15 obowi¹zuj¹cego rozporz ¹-
dzenia Ministra Gospodarki
z dnia 17 wrzeœnia 1999 r.
w sprawie bezpieczeñstwa i hi-
gieny pracy przy urz¹dzeniach
i instalacjach energetycznych
(Dz. U. z 1999 r., poz. 912). No-
welizacja przepisów powinna
daæ jednoznaczn¹ odpowiedŸ co
do wymagañ kwalifikacyjnych
osób zajmuj¹cych siê projekto-

41

4/2003

www.elektro.info.pl

waniem, wykonawstwem, mo-
dernizacj¹, eksploatacj¹ urz¹-
dzeñ, instalacji i sieci energe-
tycznych zarówno na etapie rea-
lizacji procesu budowlanego, jak
i z pracami wykonywanymi na
ju¿ istniej¹cych inwestycjach.
Poci¹gnie to za sob¹ ustalenie
zakresu kompetencji osób posia-
daj¹cych „uprawnienia budowla-
ne” [8,9] oraz osób z tzw.
„uprawnieniami energetyczny-
mi” [4, 5]. Bêdzie to sprzyjaæ
nie tylko podniesieniu jakoœci
wykonywanych prac, ale równie¿
przyczyni siê do jednoznacznego
ustalenia zakresu odpowiedzial-
noœci. Dotychczasowa niejedno-
znacznoœæ przepisów powoduje
bowiem rozbie¿noœci interpreta-
cyjne, które stwarzaj¹ okreœlone
trudnoœci, np. przy realizacji pro-
cedur przetargowych, przestrze-
gania przepisów BHP w trakcie
wykonywania prac, kontroli ba-
dañ, prawid³owoœci protoko ³ ó w
sprawdzenia stanu technicznego
obiektów budowlanych itp.

wzajemne

uznawanie

kwalifikacji

zawodowych

W chwili obecnej brak jest

unormowañ prawnych, które sta-
nowi³yby zasadê, ¿e œwiadectwa
kwalifikacyjne wydane w Polsce
na podstawie przepisów rozporz¹-
dzenia Ministra Gospodarki [4], s¹
wa¿ne na terenie pañstw Unii Eu-
ropejskiej. Nale¿y jednak zwróciæ
uwagê na Artyku³ VII – Uznawa-
nie, za³¹cznika nr 1B zamieszczo-
nego w Obwieszczeniu Ministra
Spraw Zagranicznych z dnia 23 lu-
tego 1998 r. w sprawie og³osze-
nia za³¹czników do Porozumienia
ustanawiaj¹cego Œwiatow¹ Organi-
zacjê Handlu (WTO) – (Dz. U.
z 1998 r. Nr 34, poz. 195). Zgo-
dnie z jego treœci¹, uczestnik po-
rozumienia mo¿e uznawaæ uzy-
skanie w okreœlonym kraju wy-
kszta³cenie lub praktykê, spe³-
niane wymogi lub otrzymane licen-

cje czy zaœwiadczenia, w celu
spe³nienia, w ca³oœci lub w czê-
œci, standardów lub kryteriów
upowa¿niania, licencjonowania,
wydawania us³ugodawcom za-
œwiadczeñ zgodnie z wymogami
ustêpu 3 tego artyku³u (uznawa-
nie nie mo¿e byæ narzêdziem dys-
kryminacji miêdzy krajami). Takie
uznawanie, które mo¿e zostaæ
osi¹gniête przez ujednolicenie lub
w inny sposób, mo¿e byæ oparte
na porozumieniu z krajem zainte-
resowanym lub te¿ mo¿e byæ
udzielone niezale¿nie. Wed³ug
posiadanych przez autorów infor-
macji, jak dotychczas Rzeczpospo-
lita Polska nie zawar³a porozu-
mienia z ¿adnym krajem – cz³on-
kiem GATS – w kwestii wzajemne-
go uznawania œwiadectw kwalifi-
kacyjnych dla osób zajmuj¹cych
siê eksploatacjê urz¹dzeñ, insta-
lacji i sieci energetycznych.

Omawianych zagadnieñ doty-

cz¹ równie¿ postanowienia Art.
46 Uk³adu Europejskiego, usta-
nawiaj¹cego stowarzyszenie miê-
dzy Rzeczpospolit¹ Polsk¹
a Wspólnotami Europejskimi i ich
Pañstwami Cz³onkowskimi (Dz.
U. z 1994 r. Nr 11, poz. 38 ze
zm.), które przyznaj¹ upowa¿nie-
nie Radzie Stowarzyszenia (usta-
nowionej zgodnie z Art. 102 tego
uk³adu), do podejmowania nie-
zbêdnych œrodków w celu zapew-
nienia wzajemnego uznania kwali-
fikacji w zawodach poddanych re-
gulacji. Wed³ug wiedzy autorów
brak jest uregulowañ wynikaj¹-
cych z przywo³anych przepisów,
wobec czego mo¿na wnioskowaæ,
¿e o dopuszczeniu zainteresowa-
nych osób do zajmowania siê eks-
ploatacj¹ w dziedzinie energetyki
decydowaæ bêd¹ przepisy prawa
wewnêtrznego pañstw Unii Euro-
pejskiej.

Ustawodawstwo europejskie –

w zakresie uznawania kwalifikacji
zawodowych – podporz¹dkowane
jest nadrzêdnemu celowi, którym
jest usuwanie miêdzy pañstwami
cz³onkowskimi, barier w swobod-
nym przep³ywie osób i œwiadcze-
niu us³ug. Dla obywateli pañstw

cz³onkowskich oznacza to mo¿li-
woϾ wykonywania zawodu
w pañstwie cz³onkowskim innym
od tego, w którym kwalifikacje zo-
sta³y uzyskane [1, 2]. W przypad-
ku zawodów, dla których wykony-
wania poszczególne kraje Wspól-
not Europejskich nie ustali³y wy-
maganego minimalnego poziomu
kwalifikacji, pañstwa cz³onkow-
skie zachowa³y mo¿liwoœæ samo-
dzielnego ustalania ich warun-
ków. Przepisy dyrektyw wskazu-
j¹ równie¿, ¿e nie mo¿na od oby-
watela pañstwa cz³onkowskiego
(w przypadku, gdy osoba ta uzy-
ska³a kwalifikacje w innym pañ-
stwie cz³onkowskim) wymagaæ
uzyskania kwalifikacji tylko na
podstawie odniesienia siê do wy-
magañ kwalifikacyjnych, uznawa-
nych we w³asnym systemie przy-
znawania uprawnieñ. Dyrektywa
z dnia 21 grudnia 1988 r. [1]
ogranicza³a siê tylko do zakresu
wykszta³cenia na poziomie szkol-
nictwa wy¿szego. W celu u³atwie-
nia wykonywania wszystkich tych

zawodów, które uzale¿nione s¹
(na terenie przyjmuj¹cego pañ-
stwa cz³onkowskiego) od osi¹-
gniêcia okreœlonego poziomu stu-
diów i szkoleñ, zaproponowano
uzupe³niaj¹cy system ogólny,
który jest przedmiotem dyrektywy
z dnia 18 czerwca 1992 r. [2].

Ustawa z dnia 26 kwietnia

2001 r. o zasadach uznawania
nabytych w pañstwach Unii Euro-
pejskiej kwalifikacji do wykony-
wania zawodów regulowanych [6]
stanowi wdro¿enie do polskiego
ustawodawstwa zaleceñ zawar-
tych w wymienionych wy¿ej dy-
rektywach. Ustawa wchodzi
w ¿ycie dopiero z dniem uzyska-
nia przez RP cz³onkostwa w Unii
Europejskiej. Wyj¹tkiem jest jedy-
nie art. 20, który wchodzi w ¿ y-
cie z dniem og³oszenia ustawy
(24 sierpnia 2001 r.). Wspomnia-
ny artyku³ wprowadza kolejne
zmiany w ustawie z dnia 4 wrze-
œnia 1997 r. o dzia³ach admini-
stracji rz¹dowej. Zapisy zamie-
szczonych w nim zmian wskazu-

42

www.elektro.info.pl

4/2003

j¹, ¿e w³aœciwymi w sprawach
uznawania kwalifikacji w zawo-
dach regulowanych, nale¿¹cych
do poszczególnych dzia³ów ad-
ministracji rz¹dowej, s¹ ministro-
wie kieruj¹cy tymi dzia³ami. Na-
le¿y oczekiwaæ, ¿e spoœród roz-
porz¹dzeñ wykonawczych zwi¹-
zanych z ustaw¹ [6], w pierwszej
kolejnoœci zostan¹ opracowane
rozporz¹dzenia zwi¹zane z art.
20.

W tym miejscu warto przyto-

czyæ treœæ art. 22 ustawy, który
brzmi: „Do czasu wydania rozpo-
rz¹dzenia, o którym mowa w art.
19 ust. 1 (w³aœciwi ministrowie
wskazuj¹ lub tworz¹ oœrodek in-
formacji w³aœciwy dla informowa-
nia o zawodach regulowanych),
nie d³u¿ej ni¿ przez 3 lata od
dnia wejœcia w ¿ycie ustawy, za-
dania oœrodka informacji wykonu-
je Biuro Uznawalnoœci Wykszta³-
cenia i Wymiany Miêdzynarodo-

wej, utworzone na podstawie
odrêbnych przepisów”.

Analiza zapisów dyrektyw [1,

2] pozwala stwierdziæ, ¿e zawód
podlegaj¹cy regulacjom to dzia-
³alnoœæ zawodowa lub zespó³
dzia³añ podlegaj¹cych regula-
cjom w ramach tego zawodu
w ka¿dym pañstwie (cz³onkow-
skim UE). Natomiast dzia³al-
noœæ zawodowa podlegaj¹ca re-
gulacjom, to dzia³alnoœæ zawo-
dowa lub jeden z jej elementów,
których podjêcie lub wykonywa-
nie na terytorium któregoœ
z pañstw cz³onkowskich wyma-
ga bezpoœrednio lub poœrednio,
na mocy ustaw, rozporz¹dzeñ
i przepisów administracyjnych,
posiadania dowodu wykszta³ce-
nia i szkolenia albo poœwiadcze-
nia kompetencji. W zrozumieniu
dyrektywy [2] poœwiadczeniem
kompetencji mo¿e byæ ka¿dy
dowód kwalifikacji:

n

poœwiadczaj¹cy wykszta³cenie
i odbycie szkolenia (nie bêd¹cy
czêœci¹ zbioru stanowi¹cego
dyplom zgodnie z brzmieniem
definicji z Art. 1 dyrektywy [1]
albo dyplom lub œwiadectwo
egzaminacyjne (zgodnie z Art. 1
dyrektywy [2]),

n

wydany przez organy w³adzy
powo³ane zgodnie z krajowymi
ustawami, rozporz¹dzeniami
i przepisami administracyjnymi
pañstwa (cz³onkowskiego) bez
koniecznoœci przedstawiania
dowodu wczeœniejszego
kszta³cenia i szkoleñ, jako wy-
nik ustalenia indywidualnych
cech, umiejêtnoœci i wiedzy,
które maj¹ zasadnicze znacze-
nie dla wykonywania zawodu.

Podobne sformu³owania za-

wiera polska ustawa [6], w której
w art. 1 ust. 2 podana jest nastê-
puj¹ca definicja zawodu regulowa-
nego: „Zawodem regulowanym

jest zawód, którego wykonywanie
jest uzale¿nione od spe³nienia
wymagañ kwalifikacyjnych i wa-
runków okreœlonych w odrêbnych
przepisach, zwanych dalej przepi-
sami regulacyjnymi”. Natomiast
kwalifikacje do wykonywania za-
wodu regulowanego to wymogi
okreœlone przepisami regulacyjny-
mi, od spe³nienia których uzale¿-
niona jest mo¿liwoœæ wykonywa-
nia zawodu.

Odnosz¹c siê do realiów krajo-

wych, mo¿na wyraziæ opiniê, ¿e
œwiadectwa kwalifikacyjne wydawa-
ne w Polsce na podstawie przepisów
rozporz¹dzenia Ministra Gospodarki
[4] maj¹ charakter najbardziej zbli-
¿ony do poœwiadczenia kompeten-
cji, obowi¹zuj¹cego w krajach UE.
Sk³ada siê na to g³ównie wspólny
dla obu porównywanych unormo-
wañ, brak koniecznoœci przedstawie-
nia dowodu wczeœniejszego wy-
kszta³cenia i odbytych szkoleñ

(przed uzyskaniem dowodu po-
œwiadczenia kompetencji, czy te¿
œwiadectwa kwalifikacyjnego). Wy-
daje siê, ¿e polski egzamin, na
stwierdzenie kwalifikacji, przeprowa-
dzany w zespo³ach egzaminacyj-
nych (§ 9 ust. 1 rozporz¹dzenia [4]),
jest podobny do tego, co dyrektywa
[2] definiuje jako test umiejêtnoœci
(tj. test ograniczony do sprawdzenia
poziomu wiedzy zawodowej osoby
egzaminowanej), którego celem jest
ocena mo¿liwoœci wykonywania za-
wodu przez egzaminowanego. Do
opracowywania testu dyrektywy za-
lecaj¹ sporz¹dzenie (przez w³aœci-
we w³adze) listy przedmiotów, które
mog¹ obejmowaæ zarówno wiedzê
teoretyczn¹, jak i praktyczne umie-
jêtnoœci przy wykonywaniu zawodu,
a nawet znajomoϾ zasad etyki za-
wodowej.

Na tle omówionych analogii

miêdzy porównywanymi doku-
mentami nie bardzo widaæ, jak du-
¿a waga przyk³adana jest w UE
do problemu kszta³cenia i szkole-
nia zawodowego (na ró¿nych po-
ziomach). Dyrektywy zawieraj¹
stosunkowo szczegó³owe (jak na
tego typu dokumenty) opisy syste-
mów uzyskiwania kwalifikacji za-
wodowych, pozostawiaj¹c jednak
spory margines swobody pañ-
stwom cz³onkowskim. Dotyczy to
przede wszystkim mo¿liwoœci
ustalania tematyki przedmiotu, tre-
œci i okresu trwania doskonalenia
zawodowego oraz wymaganego
minimalnego poziomu kwalifikacji.

Analiza za³¹czników do usta-

wy [6] wskazuje, ¿e tematyka uzy-
skiwania i uznawania kwalifikacji
niezbêdnych do wykonywania za-
wodów, a przede wszystkim ten-
dencje do ich ujednolicania w po-
szczególnych pañstwach cz³on-
kowskich Unii Europejskiej, znaj-
duj¹ siê jeszcze na ró¿nych eta-
pach zaawansowania.

Wdro¿enie dyrektyw do prakty-

ki poszczególnych krajów cz³on-
kowskich ma na celu z jednej stro-
ny zagwarantowanie praw obywa-
teli Wspólnot do wykorzystania
swoich umiejêtnoœci zawodowych,
a z drugiej ma stanowiæ rozszerze-

nie i potwierdzenie ich prawa do
nabywania kwalifikacji zgodnie
z indywidualnymi potrzebami. Dy-
rektywa [2] daje równie¿ delegacjê
stowarzyszeniom naukowo-tech-
nicznym oraz instytucjom kszta³ce-
nia i doskonalenia zawodowego do
zaanga¿owania siê zarówno w pro-
cesy decyzyjne zwi¹zane z t¹ tema-
tyk¹, jak i do udzia³u w ocenie
skutecznoœci systemów bêd¹cych
przedmiotem wspomnianych dy-
rektyw.

zadania dla

stowarzyszeñ nau-

kowo-technicz-

nych

Ze wzglêdu na powi¹zanie nie-

mal wszystkich dziedzin ¿ycia
z sektorem energetyki, dodatkowe
potwierdzenie kwalifikacji (tzw.
uprawnienia energetyczne) dla
osób zajmuj¹cych siê dozorem
i eksploatacj¹ urz¹dzeñ, instalacji
i sieci energetycznych stanowi¹
przedmiot zainteresowania nie tyl-
ko sektora energetycznego, ale
równie¿ innych dziedzin gospodar-
ki. Najlepszym tego przyk³adem
mo¿e byæ fakt, ¿e delegacjê usta-
wow¹ do powo³ywania komisji
kwalifikacyjnych otrzyma³o kilku
w³aœciwych ministrów (art. 54
ust. 3 ustawy – Prawo Energetycz-
ne). Uwzglêdniaj¹c fakt istnienia
tzw. „uprawnieñ budowlanych”
upowa¿niaj¹cych do projektowa-
nia i wykonawstwa sieci energe-
tycznych [8] oraz potrzeby innych
ni¿ energetyka resortów (np.
s³u¿ba zdrowia, chemia itp.), wy-
daje siê celowe wprowadzenie
jednolitych kryteriów wymagañ
kwalifikacyjnych dla osób zajmu-
j¹cych siê eksploatacj¹ ro¿nych
rodzajów urz¹dzeñ, instalacji i sie-
ci energetycznych.

Dotychczasowy podzia³ i liczba

organów powo³uj¹cych komisje
kwalifikacyjne ds. energetycznych
pozwala przypuszczaæ, ¿e ustawo-
dawca kierowa³ siê za³o¿eniem
o specyficznych warunkach eksplo-
atacji tych urz¹dzeñ w jednostkach

organizacyjnych podleg³ych
uprawnionym organom. Takie roz-
wi¹zanie (istnienie ró¿nego rodza-
ju uprawnieñ „energetycznych”)
mo¿e stanowiæ pewne utrudnienie
w realizacji dzia³añ podporz¹dko-
wanych zharmonizowaniu polskich
regulacji prawnych w obszarze
energetyki z ich odpowiednikami
w krajach UE.

Dostosowanie polskiego usta-

wodawstwa reguluj¹cego zasady
wykorzystania, nabytych w kraju
kwalifikacji do wykonywania za-
wodu w krajach Unii Europejskiej,
bêdzie zapewne procesem d³ugim
i z³o¿onym. Ustawa [6] stanowi
tylko pewien element poœredni
miêdzy wymogami Unii Europej-
skiej a obowi¹zuj¹cymi (np. [4])
lub dopiero tworzonymi krajowymi
regulacjami prawnymi (np. [7] roz-
porz¹dzenia wykonawcze do [6],
itp.).

wnioski

Przy opracowywaniu projektów

zmian i uzupe³nieñ w obowi¹zu-
j¹cych aktach prawnych oraz no-
wych regulacji, nale¿y wykorzy-
staæ doœwiadczenia stowarzyszeñ
naukowo-technicznych, reprezen-
tuj¹cych adekwatne dla potrzeb
tematyki energetycznej specjaliza-
cje oraz w³aœciwy potencja³ tech-
niczny i intelektualny oraz dyspo-
nuj¹cych wieloletnim doœwiadcze-
niem praktycznym i organizacyj-
nym.

Wobec daleko zaawansowa-

nych prac nad harmonizacj¹ usta-
wodawstwa polskiego z przepisa-
mi obowi¹zuj¹cymi w krajach Unii
Europejskiej, otwart¹ spraw¹ po-
zostaje kwestia terminu i komple-
ksowoœci wprowadzania zmian.
W przypadku zakwalifikowania tyl-
ko niektórych zawodów wystêpu-
j¹cych w krajowej energetyce do
zawodów regulowanych, nale¿y
siê liczyæ, ¿e termin wprowadze-

nia nowych regulacji nie jest termi-
nem zbyt odleg³ym. Dotyczy to
przede wszystkim rozporz¹dzeñ
wykonawczych do ustawy z dnia
26 kwietnia 2001 r. [6] i innych
regulacji prawnych, które w spo-
sób jednoznaczny powinny roz-
strzygaæ kwestie kompatybilnoœci
dotychczasowych œwiadectw kwa-
lifikacyjnych, poœwiadczaj¹cych
wymaganie kwalifikacyjne osób
zatrudnionych w krajowej energe-
tyce, z odpowiednimi dokumenta-
mi krajów Unii Europejskiej.

Tekst stanowi wyraz osobistej wiedzy
i pogl¹dów autorów i nie powinien byæ
inaczej interpretowany.

q

literatura

[1]Dyrektywa Rady Wspólnot Europej-

skich z dnia 21 grudnia 1988 r. do-
tycz¹ca ogólnego systemu uznania
dyplomów szkó³ wy¿szych, przy-
znanych na zakoñczenie przynaj-
mniej trzyletniego kszta³cenia i do-
skonalenia zawodowego –
89/48/EWG – Wyd. KIE.

[2]Dyrektywa Rady Wspólnot Europej-

skich z dnia 18 czerwca 1992 r.
w sprawie drugiego ogólnego syste-
mu uznania kszta³cenia i doskona-
lenia zawodowego, która uzupe³nia
dyrektywê 89/48/EWG –
92/51/EWG – Wyd. KIE.

[3]Krawczyñski M., Komisje kwalifika-

cyjne, Biuletyn Urzêdu Regulacji
Energetyki Nr 4 (18) 2002.

[4]Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki

z dnia 16 marca 1998 r. w sprawie
wymagañ kwalifikacyjnych dla osób
zajmuj¹cych siê eksploatacj¹ urz ¹-
dzeñ, instalacji i sieci oraz trybu
stwierdzania tych kwalifikacji, rodza-
jów instalacji i urz¹dzeñ, przy
których eksploatacji wymagane jest
posiadanie kwalifikacji, jednostek
organizacyjnych, przy których po-
wo³uje siê komisje kwalifikacyjne,
oraz wysokoœci op³at pobieranych
za sprawdzenie kwalifikacji (Dz. U.
Nr 59, poz. 377 i z 2000 r. Nr 15,
poz.187).

[5]Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r.

Prawo Energetyczne (Dz. U. Nr 54,
poz. 348 ze zm.).

[6]Ustawa z dnia 26 kwietnia 2001 r.

o zasadach uznawania nabytych
w pañstwach cz³onkowskich Unii

Europejskiej kwalifikacji do wykony-
wania zawodów regulowanych (Dz.
U. Nr 87, poz. 954).

[7] Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r.

o samorz¹dach zawodowych archi-
tektów, in¿ynierów budowlanych
oraz urbanistów (Dz. U. z dnia 24
stycznia 2001 r. Nr 5 , poz. 42).

[8] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo

Budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414
z póŸn. zm.).

45

4/2003

www.elektro.info.pl

ksiêgarnia

wysy³kowa

Domu Wydawniczego MEDIUM

Oferuje ksi¹¿ki z zakresu:

n

budownictwa

n

gazownictwa

n

wentylacji i klimatyzacji

n

ch³odnictwa

n

ochrony œrodowiska

n

instalacji elektrycznych

Ÿ

atrakcyjne ceny

Ÿ

korzystne warunki

Ÿ

minimum formalnoœci

Ÿ

rzetelnoœæ wysy³ki

Szczegó³owe informacje
pod nr telefonu (0-22) 612 51 39

prenumerata