1

PLANOWANIE SZKOLENIA MŁ ODEGO

KONIA

Szkolenie konia powinno mieć na celu takie jego wygimnastykowanie, by wszystkie stawiane
mu wymagania można było opierać na jego naturalnych chodach. Zawsze musi być przy tym
uwzględniony aktualny stan jego dojrzałości kondycyjnej i psychicznej w stosunku do
stawianych mu zadań. Nie wolno konia w żadnym z tych dwóch względów przeciążać.

1. okres – praca rozluźniająca i pchanie



szukanie równowagi pod jeźdźcem



utrwalanie taktu i rozwój pchania do przodu



odprężanie i swoboda



ćwiczenia w wyginaniu konia przy użyciu wewnętrznych pomocy



ustawianie na pomoce – przyjęcie wędzidła



wyjazd w teren

2. okres – praca nad prostowaniem i dynamiką ruchu



Zapoznawanie konia z pomocami wewnętrznymi i wyginanie wzdłużne



Wydłużanie i skracanie



Parady



Praca w galopie

3. okres – praca nad zbieraniem konia, prostowanie i podnoszenie przodu



doskonalenie oparcia na wędzidle



rozwijanie sił dźwigania



podnoszenie przodu przez obniżenie zadu



jazda w ustawieniu bocznym, rozwijanie „łopatką do wewnątrz”

4. okres – praca na musztuku

Plan szkolenia konia powinien być oparty jest na logicznych przesłankach i cały okres szkolenia
nie da się ująć w granice czasowe. Jedno przechodzi w drugie i doświadczenie oraz wyczucie to
najważniejsze warunki prawidłowego szkolenia konia. Wszystkie ćwiczenia i zadania
ujeżdżeniowe stawiane przed koniem nie powinny być celem samym w sobie ale służyć jako
środek pomocniczy, bez względu czy są to zadania rozluźniające, wyginające czy zbierające.
Należy pamiętać zawsze, iż to nasz koń powinien decydować o postępach w szkoleniu a nie my.

2

Wedle niemieckiego systemu szkolenie konia oparte jest na 6 zasadach:



regularność i rytm



elastyczność i rozluźnienie



kontakt (z przyjęciem wędzidła)



dynamika ruchu czyli shwung



wyprostowanie



zebranie

Zasady te są ściśle ze sobą powiązane i znacznie na siebie wpływają. Pięć pierwszych zasad
odnosi się zazwyczaj do treningu każdego konia, zaś ostatnia w szczególności do koni
ujeżdżeniowych.

REGULARNOŚĆ I RYTM

Wszystkie chody konia mają swój własny rytm. Stęp w przeciwieństwie do kłusa i galopu jest
chodem kroczącym – bez momentu zawieszenia. Regularność i rytm każdego z chodów to
właściwie podstawa pracy ujeżdżeniowej. Jeśli w czasie pracy występują jakieś zaburzenia
rytmu należy przerwać natychmiast ćwiczenia i przejść do łatwiejszych, tak by koń odnalazł na
nowo równowagę i regularność.

1. Stęp – czterotaktowy chód kroczący

Jest to chyba najbardziej zaniedbywany chód, mimo iż jest najbardziej naturalnym i

jednym z 3 podstawowych chodów u koni. W trakcie stępa nogi stawiane są niezależnie od
siebie w 8 różnych fazach. Patrząc z boku powinniśmy widzieć jak w jednej z faz nogi konia
układają się w literę V (jedna z tylnich nóg „dogania” przednią po tej samej stronie).

Młode konie, które dopiero zaczynają pracę, bardzo często miewają problemy z rytmem

i ciężko jest się ich pozbyć. Wynika to z tego, iż w stępie nie ma momentu zawieszenia i
„impulsu”. Pierwszą rzeczą, jakiej koń powinien się nauczyć to stępowanie w rozluźnieniu,
przyzwyczajenie się do działania łydek i prawidłowe reagowanie na ich działanie. Należy
zachowywać stały, miękki kontakt z pyskiem konia. Jeździec powinien rozluźnić łokcie i
ramiona i lekko podążać za kołyszącym ruchem głowy i szyi konia. Nie należy także nigdy
wymuszać wygięcia szyi lub ustawienia głowy, szczególnie używając tylko wodzy, ponieważ
zawsze będzie miało to niekorzystny wpływ na rytm.

Na początku treningu koń powinien mieć zawsze 10-15minut stępa na długich, luźnych

wodzach. Pozwoli to na rozgrzanie i rozluźnienie więzadeł stawów i mięśni oraz
dopasowanie się jeźdźca i konia do siebie.

2. Kłus – chód dwutaktowy z fazą zawieszenia

W tym chodzi nogi powinny poruszać się na przemian parami po przekątnej.

Młody koń powinien poruszać się energicznym kłusem, lecz bez przyspieszania na

prostych i łukach, jeździec powinien anglezować a jego łydki spokojnie przylegać do boków
konia. Koń na tym etapie musi nauczyć się równowagi by dobrze czuć się pod jeźdźcem. W
momencie, kiedy jeździec unosi się w siodle koń ma okazję by rozluźnić mięśnie grzbietu.
Gdy każdy krok kłusa jest taki sam ( równie długi lub krótki), możemy uznać go za regularny.

3

Niektóre młode konie mają tendencję do uciekania od łydki, lecz jeśli będziemy

odstawiać je w celu uniknięcia nerwowej reakcji, koń nigdy się nie przyzwyczai się do
stałego kontaktu z łydkami a stanie się bardziej nerwowy.

Większość błędów w kłusie to drobne nieregularności. To, na czym powinien

koncentrować się jeździec, to energiczna jazda do przodu przy użyciu dosiadu i łydek i próby
odnalezienia właściwego rytmu kłusa.

3. Galop – chód trzytaktowy z fazą zawieszenia oraz impulsem

Możemy wyróżnić galop z lewej jak i z prawej nogi. W momencie, gdy koń galopuje z prawej
nogi, po fazie zawieszenia stawia lewą tylną nogę. W dalszej kolejności - prawa tylnia i lewa
przednia a po oderwaniu lewej tylnej stawiana jest prowadząca prawa przednia noga. Po
oderwaniu prawej tylnej i lewej przedniej koń odrywa także prawą przednią i następuje faza
zawieszenia.

Zagalopowanie ze złej nogi przez młodego konia najczęściej jest wynikiem braku równowagi
i nie należy go karać. Możemy pomóc przy zagalopowaniu znajdując odpowiednie miejsce na
ujeżdżalni np. przy wyjeżdżaniu z koła na ślad wzdłuż ściany. Ważne jest by zawsze był
zachowany trzytaktowy rytm galopu. W przypadku czterotaktowego galopu należy jechać
energiczniej do przodu. Podczas skracania galopu należy upewnić się, że koń angażuje do pracy
zad – tylne nogi konia powinny coraz szybciej reagować na pomoce jeźdźca, bardziej się zginać i
podstawiać pod kłodę. Jeżeli koń reaguje prawidłowo i tylne nogi są podstawione, można
próbować skracać konia, uważając jednocześnie by nadal był zachowany trzytaktowy galop.

Młodzi niedoświadczeni jeźdźcy powinni jeździć na dobrze wyszkolonych koniach by nabyć
wyczucie a dopiero potem próbować samemu szkolić konie. Większość zaburzeń rytmu i
równowagi jest wynikiem błędów jeźdźca. Nawet mocniejsze używanie jednej wodzy może
spowodować nieregularność. W takim wypadku należy jechać energicznie do przodu pozwalając
co jakiś czas na wyciągnięcie przez konia do przodu szyi i głowy oraz pracować nad
wydłużeniem oraz skróceniem wykroku na liniach prostych i kołach aż koń odzyska rytm.

ROZLUŹNIENIE

Rozluźnienie fizyczne konia polega na rozluźnieniu mięśni, w wyniku którego znika
napięcie. Jednakże ważne jest także rozluźnienie psychiczne konia, które polega na
wewnętrznym zadowoleniu i spokoju. Jedynie wtedy trening będzie naprawdę skuteczny.
Rozluźnienie jest pierwszą rzeczą, której będziemy wymagać od konia za każdym razem, gdy
przystąpimy do pracy i będziemy uczyli konia czegoś nowego.



Rozluźnienie

Każdy trening składa się z trzech części: rozluźnienia, pracy i rozstępowania konia.

Podczas pracy z młodym koniem właśnie to pierwsze powinno zajmować najwięcej czasu.
Osiągnięcie stanu fizycznego i psychicznego rozluźnienia przez konia oznacza, że jeździec
prawidłowo z nim pracował.

4

Głównym celem jest rozluźnienie fizyczne, które pozwoli na rozgrzanie i przygotowanie do
dalszego treningu więzadeł, ścięgien i mięśni. Bez tego narażamy konia na kontuzje.

Pierwszym etapem rozluźniania jest stęp na luźnej wodzy lub lekkim kontakcie. Kolejnym jest
kłus – początkowo roboczy na lekkim kontakcie (jeździec anglezuje) po liniach prostych i dużych
kołach. Powinien to być kłus energiczny, lecz nie za szybki (powoduje to napięcia, utratę
równowagi i rytmu). Błędem jest także kłus bez impulsu – koń musi zaangażować zady by
rozprężyć mięśnie grzbietu. Rozluźniony leniwy koń stanie się bardziej aktywny zaś koń
nerwowy uspokoi się. W trakcie rozprężania ważną role odgrywa także galop. Podobnie jak z
kłusem, wymaga się od konia galopu roboczego – aktywny, lecz nie za szybki, koń powinien po
liniach prostych lub dużych kołach cały czas równomiernie i w stałym tempie. Dużo koni
znacznie łatwiej rozluźnia się w czasie tej fazy galopu a w rezultacie przejść kłus – galop – kłus,
koń lepiej odpowiada na pomoce jeźdźca.

Praca z młodym koniem nad rozluźnieniem i utrzymywaniem równego tempa powinna trwać
półtorej roku. Dzięki pracy nad rytmem odnajdzie on równowagę, a wtedy można zacząć pracę z
impulsem we wszystkich chodach. Właśnie rytm i impuls są nierozłącznymi i niezbędnymi do
rozluźnienia elementami.



Rozciąganie

W fazie rozprężania konia jeździec powinien ćwiczyć rozciąganie mięsni grzbietu i
szyi we wszystkich chodach. Zachęca się konia do zaokrąglenia i zniżenia szyi, podczas
gdy jeździec na delikatnym kontakcie uważa by nos konia nie chował się za linię pionu,
którą tworzy z podłożem. Jest to tak zwane żucie z ręki. Należy jednak uważać by koń nie
przeniósł ciężaru za bardzo do przodu, to jeździec kontroluje jak bardzo koń wyciąga
szyję (zazwyczaj nie dalej niż do wysokości klatki piersiowej). Ważne jest by pozwalać
dla konia wygiąć się bocznie i rozciągnąć mięśnie na kole. Ważniejsze jest to, by
rozciągać mięśnie konia często, ale niezbyt długo.

Bez względu na poziom zaawansowania koń powinien chętnie rozluźniać mięśnie

grzbietu oraz wydłużać i rozciągać mięśnie szyi.

Oprócz wzmocnienia mięśni rozluźnianie i wydłużanie ich poprawi także chody konia.

Przy rozciągniętych mięśniach szyi, koń jest w stanie tylnimi nogami robić większe kroki.
Największym błędem jest skracanie konia w szyi. Podczas wykonywania nowych stresujących
ćwiczeń, naturalną reakcją konia będzie właśnie skrócenie się w szyi. Dlatego tak ważne jest
byśmy potrafili w każdej chwili wydłużyć szyję konia. Najtrudniejsze ruchy powinny być zawsze
związane z rozluźnieniem. Gdy koń będzie rozluźniony zawsze można go zebrać i podstawić zad.

Nad wewnętrznym rozluźnieniem można pracować także na lonży, w czasie spaceru w
terenie czy skoków w korytarzu. Dla psychicznego zadowolenia i fizycznego rozluźnienia bardzo
ważna jest zróżnicowanie w pracy z koniem.