Czas. Stomatol., 2008, 61, 3, 224-233
© 2008 Polish Dental Society
http://www.czas.stomat.net
Wpływ pasty do zębów zawierającej
triklosan/kopolimer (PVM/MA) i fluorki
na halitozÄ™ jamy ustnej
Effect of a triclosan/copolymer PVM/MA/fluoride toothpaste on oral
halitosis
Wanda Stokowska
Z Zakładu Stomatologii Zachowawczej AM w Białymstoku
Kierownik: prof. dr n. med. W. Stokowska
Summary Streszczenie
Introduction: Halitosis is a pathology with both Wprowadzenie: halitoza to patologia majÄ…ca aspek-
social and psychological aspects. According to some ty społeczne i psychologiczne. Według niektórych
studies, it affects half of the American population. badań dotyczy około połowy populacji Amerykanów.
Ozostomia is caused by volatile sulphur compounds Przykrą woń jamy ustnej wywołują lotne związki
which are produced by oral bacteria. It has been siarki, produkowane przez bakterie jamy ustnej.
reported that the improved toothpaste formula Zwrócono uwagę, że ulepszona formuła pasty do
containing 0.3% triclosan, 2% copolimer and zębów zawierająca 0,3 % triklosan, 2% kopolimer
0.245% NaF maintains the freshness of breath for i 0,245% fluorek sodu działając przeciwbakteryjnie
12 hours thanks to its antibacterial activity. zapewnia u pacjentów utrzymanie objawu świeżego
Aim of the study: To discuss on the basis of literature oddechu przez 12 godzin.
the antibacterial effect of triclosan/copolymer/ Cel pracy: omówienie na podstawie piśmiennictwa
fluoride toothpaste on volatile sulphur-compound- wpływu działania antybakteryjnej pasty do zębów
producing bacteria responsible for halitosis. zawierajÄ…cej triklosan, kopolimer i fluorek sodu na
Conclusion: The presence of halitosis was assessed bakterie produkujÄ…ce lotne zwiÄ…zki siarki odpowie-
by using subjective-qualitative methods (trained dzialne za halitozÄ™.
researchers), quantitative methods (halitometer, Podsumowanie: badacze oceniali obecność halitozy
gas chromatography) or culture on selective media. metodami subiektywnymi  jakościowymi (wyszko-
Most of the research indicated that bad breath can be leni badacze), metodami ilościowymi (halitometr,
effectively eliminated by using toothpaste containing chromatografia gazowa) lub posiewów na selektyw-
0.35 triclosan, 2% kopolimer and 0.245% NaF. nych podłożach. Większość badań wykazała skutecz-
Positive results were also achieved if antibacterial ne zwalczanie przykrego zapachu z ust przez zasto-
toothpaste containing 0.45% SnF was used. sowanie pasty z 0,3% triklosanem, 2% kopolimerem
i 0,245% fluorkiem sodu. Dobre wyniki osiągnęli też
badacze stosujÄ…c przeciwbakteryjnÄ… pastÄ™ zawiera-
jÄ…cÄ… 0,45% fluorku cynawego.
KEYWORDS: HASA
A INDEKSOWE:
copolymer, oral malodour, triclosan, toothpaste kopolimer, przykry zapach z ust, triklosan, pasta do
zębów
224
2008, 61, 3 Wpływ past do zębów na halitozę
Wprowadzenie produkcjÄ™ PGE2 indukowanÄ… przez TNF-Ä….
Triklosan oprócz bezpośredniego wpływu na
W celu ulepszenia konwencjonalnych zabie- cytokiny, może zmniejszać aktywność enzymu
gów higienicznych w jamie ustnej opracowa- cyklooksygenazy-2 (COX-2). Triklosan wyka-
no unikalną technologię wytwarzania pasty do zuje właściwości silniejsze niż ibuprofen, ha-
zębów z triklosanem, kopolimerem i fluorem, mując ważne cytokiny, biosyntezę PGE2 oraz
która została przetestowana w badaniach do- szlak metaboliczny związany z COX-2 [15].
świadczalnych i klinicznych [4, 9, 15]. Oprócz redukcji i hamowania płytki nazęb-
Triklosan jest od 10 lat stosowany do pie- nej oraz zapalenia dziąseł, pasta do zębów z
lęgnacji jamy ustnej, stanowiąc składnik past triklosanem, kopolimerem i fluorem zapew-
do zębów i płynów do płukania jamy ust- nia pełną pielęgnację jamy ustnej znamien-
nej. Triklosan został połączony z kopolimerem nie redukując próchnicę zębów, nieprzyjem-
PVM/MA  kopolimer poliwinylometyloeteru ny zapach z ust i gromadzenia siÄ™ kamienia
i kwasu maleinowego. Ten ostatni stabilizu- nazębnego. Przykry zapach z ust jako patolo-
je triklosan w biodostępnej postaci wewnątrz gia mająca aspekty społeczne i psychologicz-
struktury pasty, ułatwia jego uwalnianie pod- ne ma długą historię badań i jest dobrze udo-
czas szczotkowania oraz zapewnia przyleganie kumentowana w piśmiennicwie czasów grec-
w jamie ustnej przez długi czas utrzymujący kich i rzymskich. Wskazówki, jak przeciw-
w płytce nazębnej poziom triklosanu zapew- działać temu uciążliwemu objawowi podawał
niający działanie przeciwbakteryjne przez 14 już Hipokrates.
godzin [5, 7, 18, 20, 26, 29]. Współczesne badania wskazują, że jest to
Z klinicznego punktu widzenia pasta do zę- częsty powód wizyt u stomatologa [10, 11,
bów zawierająca triklosan, kopolimer i fluor 13, 21, 26, 27, 30, 32]. Pomimo, że dane epi-
działa leczniczo na zapalenie dziąseł. Badania demiologiczne występowania halitozy są nie-
laboratoryjne sugerują, że efekt przeciwzapal- kompletne, to ocenia się, że około połowa po-
ny pasty do zębów z triklosanem, kopolime- pulacji Ameryki Północnej oraz około 24%
rem i fluorem wynika z połączenia właściwo- Japończyków skarży się na nieprzyjemny za-
ści przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych pach z ust [16, 27]. Jak podajw wielu autorów
triklosanu. Działanie przeciwzapalne triklosa- jama ustna w prawidłowych warunkach po-
nu prowadzi do lepszej kontroli płytki nazęb- siada woń przypominającą zapach kwitnących
nej i łagodzenia odczynu przeciwzapalnego kasztanów. Nazwa halitosis pochodzi z łaciny:
[4, 17, 33]. halitus  zapach i osis  przewlekłe zaburze-
Istotną cytokiną, która może odgrywać waż- nie. Powstawanie nieprzyjemnego zapachu w
nÄ… rolÄ™ w pobudzaniu reakcji zapalnej jest in- jamie ustnej to problem psychologiczny, spo-
terleukina -1² (IL-1²). Cytokina ta indukuje Å‚eczny, zawodowy, utrudniajÄ…cy stosunki miÄ™-
produkcjÄ™ prostaglandyny E2. IL-1² stanowi dzyludzkie i dotyczy, jak podkreÅ›lono wcze-
najsilniej działający czynnik pobudzający re- śniej dużej liczby osób dorosłych.
sorpcję tkanki kostnej. Innym bardzo waż- Charakterystyczny nieprzyjemny zapach z
nym mediatorem reakcji zapalnej jest czyn- ust występuje niekiedy przez cały dzień, cza-
nik martwicy nowotworów ą (TNF-ą). Może sem rano lub w godzinach popołudniowych.
on powodować uszkodzenie tkanek. Badania Etiologia halitozy jest złożona i może mieć
Modéera [15] wykazaÅ‚y, że triklosan hamuje dwojakie z
ródło: przyczyny mogą istnieć w
225
W. Stokowska Czas. Stomatol.,
jamie ustnej (około 90%) i poza nią. Tym 10% bów zawierającej triklosan, kopolimer i flu-
przypadków sprzyjają czynniki natury ogólnej orek sodu na bakterie produkujące lotne związ-
[1, 8, 16, 22, 23, 24, 27, 31]. Wsród ogólnych ki siarki odpowiedzialne za halitozę.
przyczyn można wymienić schorzenia zapalne
i nowotworowe górnych odcinków przewodu Materiał i metody
pokarmowego i oddechowego, stany zapalne
zatok przynosowych, schorzenia przemiany Wszystkie prace doświadczalne oceniające
materii a także depresja, schizofrenia i psycho- wpływ past do zębów na stan zdrowia jamy
zy. Czynnikami miejscowymi są: niedostatecz- ustnej podają metodykę badań za Sharmą
na higiena jamy ustnej, odkładanie płytki bak- i wsp. [28, 29] podwójnie ślepe, warstwo-
teryjnej na języku, obecność choroby przyzę- we, dwuetapowe badania prowadzone zgod-
bia z kieszonkami przyzębnymi, zmniejszenie nie z protokołem zatwierdzonym przez Radę
wydzielania śliny, powikłania leczenia próch- Naukową Amerykańskiego Towarzystwa
nicy zębów z nieszczelnymi i nawisającymi Dentystycznego.
wypełnieniami, rozpad zgorzelinowy miazgi Do badań kwalifikowano pacjentów według
zębowej, ropne przetoki, zmiany wrzodziejące, następujących kryteriów: osoby w wieku 18-
zaburzenia wydzielania gruczołów ślinowych. -70 lat, ogólnie zdrowe, bez alergii lub idiosyn-
Badania wskazują, że jedną z najważniejszych krazji na składniki pasty do zębów w wywia-
przyczyn halitozy jest metabolizm bakteryjny, dzie. Zobowiązali się być dyspozycyjni w cza-
jak również biochemiczna przemiana resztek sie trwania badań i podpisali formularz zgody.
pokarmowych i złuszczonych nabłonków [11, Uczestnicy musieli mieć nieprzyjemny zapach
12, 14, 21, 32]. Mikroorganizmy związane z z ust jako punkt odniesienia. Z badań wyklu-
przykrym zapachem z ust produkują duże ilo- czono osoby posiadające aparaty ortodontycz-
ści lotnych związków siarki (VSC): siarkowo- ne, więcej niż jeden ząb pokryty koroną lub
dór, merkaptan metylowy, siarczek dimetylo- licówką, guzy miękkich lub zmineralizowa-
wy oraz inne drugorzędne aminy i kwasy [2, nych tkanek jamy ustnej, umiarkowane lub
3, 11]. Do oceny oddechu szeroko akcepto- zaawansowane choroby przyzębia, 5 lub wię-
wana jest metoda organoleptyczna, kliniczna cej ognisk próchnicowych. Dodatkowo wy-
procedura prowadzona przez przeszkolonych kluczono kobiety w ciąży i kobiety karmiące
ekspertów [11]. oraz osoby biorące udział w innych badaniach
W ostatnich latach zostały wprowadzone klinicznych lub testach panelowych.
metody instrumentalne, takie jak: chromato- Badani zostali poinformowani o klinicznych
grafia gazowa lub halimetry [11]. Stosowane zasadach oceny porannego wyjściowego zapa-
są także mikrobiologiczne testy do oceny za- chu z ust; nie mogli myć zębów, płukać jamy
pachu z ust  test BANA [11] lub selektywne ustnej, jeść ani pić tego ranka. Oddech każde-
hodowle ilościowo określające bakterie produ- go badanego był oceniany przez 4 ekspertów
kujące siarkowodór [13, 33]. wg skali hedonicznej. Zakwalifikowani do ba-
dania zostali podzieleni według wyjściowego
Cel pracy poziomu zapachu i byli losowo przydzieleni do
jednego z 2 sposobów postępowania:
Omówienie na podstawie piśmiennictwa  szczotkowanie zębów dostępną na ryn-
efektu działania antybakteryjnej pasty do zę- ku pastą zawierającą 0,3% triklosanu,
226
2008, 61, 3 Wpływ past do zębów na halitozę
2% kopolimeru PVM/MA, 0,243% fluor- dychanego powietrza w ciÄ…gu 12 godzin w
ku sodu w bazie krzemionkowej (Colgate porównaniu z wyjściowym pomiarem.
Total Toothpaste, Colgate-Palmolive Co. 2) Åšredni wynik badania zapachu z ust przez
Nowy York), 12 godzin w grupie używającej Colgate
 pastą zawierającą 0,243% fluorek sodu w Total musi mieścić się w granicach okre-
bazie krzemionkowej  placebo. ślających go jako przyjemny (w skali he-
Aby zagwarantować naturę podwójnie śle- donistycznej wartość poniżej 5).
pej próby, obydwie badane pasty były pakowa- 3) Statystycznie istotne różnice w ocenie za-
ne w tubki z białą osłonką. Ustalono następu- pachu pomiędzy Colgate Total i placebo
jące postępowanie: badani zostali zaopatrzeni muszą być obecne po 12 godzinach.
w szczoteczkę do zębów z miękkim włosiem Inne badanie według tego samego schematu
i zostali poinstruowani o dokładnym szczot- [28]  oddech każdego badanego był ocenia-
kowaniu zębów wybraną dla nich pastą. Myli ny przez 3 ekspertów wg skali hedonicznej.
zęby w zwyczajny, przyjęty sposób. Podczas Zakwalifikowani do badania zostali podzieleni
następnych 12 godzin badani powstrzymywali według wyjściowego poziomu zapachu i byli
się od czyszczenia zębów, używania płukanek losowo przydzieleni do jednego z 2 sposobów
do zębów oraz miętowych substancji popra- postępowania:
wiajÄ…cych oddech. Dodatkowo podczas tego 1) Colgate Total Plus Whitening Toothpaste
czasu nie byli poddani leczeniu stomatolo-  nowy wariant pasty Colgate Total za-
gicznemu. Po 12 godzinach wracali do klini- wierajÄ…cy 0,3% triklosanu i 2% kopoli-
ki w celu zbadania zapachu z ust, potem koń- meru PVM/MA w 0,243% fluorku sodu i
czyli badanie. bazie krzemionkowej, z której 10% krze-
Grupa czterech ekspertów oceniała oddech mionki jest specjalnym jej rodzajem  wy-
w każdym przypadku według następującej soko oczyszczoną krzemionką ,
skali hedonicznej: 2) Colgate Total Toothpaste  dostępna w
 bardzo przyjemny, handlu pasta, zaakceptowana przez ADA,
 przyjemny, klinicznie zbadana, zawierajÄ…ca 0,3% tri-
 średnio przyjemny, klosanu i 2% kopolimeru PVM/MA w
 nieznacznie przyjemny, 0,243% fluorku sodu i bazie krzemionko-
 ani przyjemny ani nieprzyjemny, wej.
 nieznacznie nieprzyjemny, W doświadczeniu Hu i wsp. [7] badano 2 do-
 średnio nieprzyjemny, stępne na rynku produkty: jeden zawierający
 nieprzyjemny, 0,3% triklosanu, 2% kopolimeru, 0,243% NaF
 bardzo nieprzyjemny. w bazie krzemionkowej (Colgate-Palmolive
Indywidualna ocena była średnią ocen wyda- Co., New York, USA) i drugi zawierający
nych przez ekspertów. Następujące wymagania 0,243% NaF w bazie krzemionkowej (Colgate-
kliniczne zatwierdzone przez Amerykańskie Palmolive Co).
Stowarzyszenie Dentystyczne determinowały Badania wykonano jako podwójnie ślepą,
skuteczność badań: warstwową, złożoną z 2 postępowań próbę
1) W grupie stosującej Colgate Total musi zgodną z protokołem zaproponowanym przez
być zaobserwowane statystycznie istotne ADA używanym do testowania nieprzyjemne-
zmniejszenie średniej oceny zapachu wy- go oddechu z ust. W 3 tygodniowym badaniu
227
W. Stokowska Czas. Stomatol.,
brało udział 81 dorosłych osób obojga płci, w postępowania, badani wchodzili w 7-dnio-
wieku 18-70, w dobrym ogólnym stanie zdro- wy okres, podczas którego używali znowu tą
wia i jamy ustnej. samą pastę placebo, której używali podczas
Hedoniczny pomiar zapachu z ust był pro- tygodnia przed badaniem. Uczestnicy kończy-
wadzony przez niezależnych, doświadczo- li doświadczenie po zbadaniu zapachu wydy-
nych, wyskalowanych ekspertów w 1,5 godz., chanego powietrza na koniec drugiego etapu.
4 godz., 12 godz. po pierwszym szczotkowa- Poziom lotnych związków siarki mierzono w
niu zębów przez 1 min. Instruowano, aby ba- próbkach powietrza z ust za pomocą gazowe-
dani myli zęby 2 razy dziennie przez następne go chromatografu Tracor.
3 tygodnie. Uczestnicy badania w umówionym W metodyce badań posłużono się także po-
terminie, rano w 8, 15 i 22 dniu wracali do kli- siewem próbek śliny od zdrowych ochotni-
niki, w przybliżeniu po 12 godz. od ostatniego ków. Próbki posiano na agarze octanowym w
czyszczenia zębów. warunkach beztlenowych, aby uzyskać bakte-
Schemat badań Nilsa i wsp. [18]: rie ciemno zabarwione, specyficzne przy nie-
1) dostępny na rynku produkt zawierający przyjemnym zapachu z ust. Próbki śliny były
0,3% triklosanu i 2% kopolimeru PVM/ pobrane na początku badania, a następnie pod-
MA w 0,243% NaF/baza krzemionkowa dani badaniu szczotkowali zęby pastą z tri-
(Colgate Total), klosanem, kopolimerem i fluorem, bÄ…dz
pa-
2) pasta zawierajÄ…ca 0,243% NaF w bazie stÄ… zawierajÄ…cÄ… tylko zwiÄ…zki fluoru dwa razy
krzemionkowej (placebo). dziennie przez 1 min., 7 dni. Następne bada-
Zakwalifikowani do badań musieli mieć nia zostały wykonane rano, po 2 i 4 godzinach
woń oddechu e" 10 ng/ml. Podczas każdego [24, 25, 33].
z 7-dniowych okresów postępowania badani
zostali zaopatrzeni w szczoteczkę do zębów z Wyniki badań
miękkim włosiem i zostali poinstruowani od-
nośnie dokładnego szczotkowania zębów wy- W badaniach wykonanych przez Sharmę [28]
braną dla nich pastą 2 razy dziennie: rano i w 1999 r. wzięło udział 31 osób w grupie sto-
wieczorem przez 60 s. Rankiem ósmego dnia sującej pastę Colgate Total i 32 osoby stosu-
zgłaszali się do kliniki bez śniadania i my- jące pastę zawierającą 0,243 % fluorku sodu
cia zębów. Znowu mierzono poziom lotnych w bazie krzemionkowej. Wyjściowa ocena w
związków siarki w wydychanym powietrzu grupie Colgate Total określona jako oddech
po całej nocy, następnie myli zęby przydzielo- nieprzyjemny, wg skali hedonicznej  6,62.
ną pastą. Podczas następnych 7 godzin badani W grupie zakwalifikowanej jako grupa pla-
mogli jeść i pić, ale musieli powstrzymywać cebo ocena również była niekorzystna  6,63.
się od czyszczenia zębów, używania płukanek Po 12 godzinach od szczotkowania zębów w
do zębów i miętowych substancji poprawiają- grupie badanej pasty średnia ocena oddechu
cych oddech. Dodatkowo podczas tego czasu wynosiła 4,77, co określono jako przyjemny
nie mogli być poddani leczeniu stomatologicz- oddech. W grupie placebo średnia ocena odde-
nemu. Po 7 godzinach badani wracali do klini- chu wynosiła 6,05 co wskazywało na oddech
ki w celu zbadania zapachu z ust. nieprzyjemny.
Zakończenie mierzenia zapachu wydycha- Grupa używająca Colgate Total wykazuje
nego powietrza kończącego pierwszy etap zmniejszenie o 1,85 średniej oceny powietrza
228
2008, 61, 3 Wpływ past do zębów na halitozę
wydychanego, podczas gdy w grupie place- nej. Dla pasty kontrolnej wyniki znajdowały
bo o 0,58. Zmniejszenie poziomu zapachu po siÄ™ w zakresie neutralnym i nieprzyjemnym.
12 godzinach było istotne statystystycznie dla Odsetek uczestników, u których pomiar zapa-
obydwu grup (p < 0,05). W następnych ba- chu z ust w określonych punktach czasowych
daniach [29] po 3 latach 42 osoby stosowały zmniejszył się co najmniej o 3,2 punkty w po-
pastę Colgate Total Plus Whitening i 41 osób równaniu z sytuacją wyjściową wynosił 87,8%
używało Colgate Total. Średnia ocena odde-  97,6% dla pasty badanej, zaś dla pasty kon-
chu dla obydwu past znajdowała się w za- trolnej 0,0  10%.
kresie określanym jako nieprzyjemny (6,39 i W 1998 roku zostały wykonane badania kli-
6,49). Po 12 godzinach od szczotkowania zÄ™- niczne przez Gerlacha i wsp. [5] dotyczÄ…ce 3
bów średnia ocena oddechu w grupie Colgate past do zębów (pasta do zębów zawierająca
Total Plus Whitening wynosiła 4,89, w grupie 0,45% fluorek cynawy, pasta przeciw kamie-
Colgate Total  4,67, co określono jako przy- niowi zawierająca 0,243% NaF i 5% pirofos-
jemny oddech. W grupie Colgate Total Plus foran, antybakteryjna pasta zawierajÄ…ca 0,24%
Whitening wykazano średnią redukcję wskaz
- NaF i 0,3% triklosan/kopolimer). GrupÄ™ kon-
nika zapachu z ust o 23,5%, w grupie Colgate trolną stanowili badani szczotkujący zęby sto-
Total o 28%. Zmniejszenie wskaz
nika zapa- sujÄ…c butelkowÄ… wodÄ™ destylowanÄ…. W tym
chu powietrza wydychanego pomiędzy stanem badaniu użyto 6-stopniową skalę do oceny od-
wyjściowym a stanem po 12 godzinach było dechu (1  bez zapachu, 2  kwestionowany
istotne statystycznie dla obydwu grup. zapach, 3  słaby zapach, 4  umiarkowany
Badania Hu i wsp. [7] prowadzone we- zapach, 5  silny zapach, 6  bardzo silny za-
dług nieco innego schematu dotyczyły oceny pach). Badania wykonało dwóch badaczy, a
dwóch past. W grupie stosującej pastę zawie- oprócz tego oceniano poziom lotnych związ-
rającej 0,3% triklosanu, 2% kopolimeru, 0,243 ków siarki halimetrem. Zbadano 384 ochot-
% NaF w bazie krzemionkowej uczestniczyło ników. Wyniki badania organoleptycznego to
41 osób, a w grupie stosującej pastę 0,243 % średnio 4,59 (silny i bardzo silny zapach od-
NaF w bazie krzemionkowej 40 osób. dechu). Początkowe wyniki wskazane przez
Badanie oddechu prowadzili wyszkoleni halimetr to średnio 149,6 ppb. Lepsze wyniki
eksperci po 1,5, 4 i 12 godzinach po pierw- uzyskano w grupie z fluorkiem cynawym w
szym szczotkowaniu zębów przez minutę. każdym punkcie pomiaru [5].
Uczestnicy badania w umówionym terminie W 2002 roku Noguera-Filha i wsp. [19] opu-
rano w 8, 15 i 22 dniu wracali do kliniki po blikowali bardzo interesujÄ…ce badania, gdzie
12 godzinach od ostatniego szczotkowania, metodyka oznaczania lotnych związków siar-
powstrzymując się od jedzenia i picia i zabie- ki była zdecydowanie inna. Grupa 19 ochot-
gów higienicznych w jamie ustnej. Na począt- ników w trakcie 21-eksperymentu powstrzy-
ku badania stwierdzono nieprzyjemny oddech mała się od szczotkowania jednego kwadran-
(7,80-7,84). We wszystkich czasowych punk- tu uzębienia (dolnego lewego kwadrantu). W
tach pomiarowych były istotne statystycznie tym kwadrancie rozwijało się zapalenie dzią-
różnice pomiędzy pastą zawierającą triklosan/ seł i zapalenie przyzębia, chociaż do osłony
kopolimer/NaF i grupą używającą pastę kon- na zęby były aplikowane badane pasty do zę-
trolną. Średnie pomiary zapachu z ust wskazy- bów. Po okresie eksperymentu badano halime-
wały na oddech przyjemny dla pasty testowa- trem poziom lotnych związków u ochotników
229
W. Stokowska Czas. Stomatol.,
używających pięciu past do zębów. Oceniana powodzeniem przetestowano w badaniach kli-
była także po eksperymencie wartość testu nicznych [7, 9, 18, 20]. Technologia ta wyko-
BANA, który odzwierciedla aktywność tryp- rzystuje środek przeciwbakteryjny o szerokim
synopodobną w płytce nazębnej, związaną z spectrum działania  triklosan oraz kopolimer
obecnością bakterii w płytce nazębnej [19]. poliwinylometyloeteru i kwasu maleinowego
Wyniki, które uzyskano w tym eksperymencie (PVM/MA), który zapewnia długo utrzymu-
wykazały, że najskuteczniej na poziom lotnych jące się działanie antybakteryjne w jamie ust-
związków siarki wpływa nowa eksperymental- nej, wpływając na tworzenie płytki nazębnej,
na pasta do zębów zawierająca 0,3% triklosan, zwalczając ją, a także przeciwdziałając stanom
2% PMV/MA, 0,75% cynk i 4% PPi. Dobre zapalnym dziąseł. Szeroko zakrojone badania
wyniki uzyskano także stosując najczęściej doświadczalne wykazały, że pasta do zębów
testowanÄ… pastÄ™, czyli triklosan z PVM/MA. z triklosanem, kopolimerem i fluorem daje
Chcę zwrócić uwagę, że w tych badaniach pozytywne, istotne statystycznie zmniejszenie
nie uzyskano satysfakcjonujących wyników u występowania próchnicy zębów, zmniejsze-
ochotników stosujących pastę zawierającą tri- nie nawarstwiania się kamienia nazębnego a
klosan z cynkiem (bez kopolimeru), chociaż także redukcję nieprzyjemnego zapachu z ust,
inne badania dawały pozytywne efekty popra- zwalczanie płytki nazębnej i leczenia zapale-
wy przykrego zapachu z ust po zastosowaniu nia dziąseł [34].
pasty do zębów, płukanki z zawartością związ- Jednym z najistotniejszych osiągnięć oce-
ków cynku [5]. nianej pasty było opracowanie takiej formuły
Przy ocenie liczby bakterii w posiewach pasty do zębów, aby triklosan nie wykazywał
śliny [25, 26, 33] oceniano bakterie produku- żadnej niezgodności z substancjami pomoc-
jące H2S. Porównując z poziomem wyjścio- niczymi, a jednocześnie istniało maksymalne
wym, pasta do zębów zawierajaca triklosan, dostarczanie triklosanu i jego pozostawanie w
kopolimer i fluor znacząco redukowała bak- jamie ustnej. Techniczne rozwiązanie tego pro-
terie we wszystkich punktach pomiarowych, blemu polegało na takim połączeniu triklosanu
pasta z fluorem tylko po 2 i 4 godz. od szczot- z kopolimerem PVM/MA, który stabilizuje tri-
kowania. klosan w biodostępnej postaci wewnątrz struk-
tury pasty, ułatwia jego uwalnianie podczas
Dyskusja szczotkowania zębów oraz zapewnia przyle-
ganie w jamie ustnej przez długi czas.
Wielokierunkowe postępowanie obejmują- Nabi i wsp. [17] opublikowali dane, z któ-
ce skaling i root planning z profesjonalną i do- rych wynika, że obecność 2% kopolimeru
mową higieną jamy ustnej może zmniejszyć PVN/MA podwaja ilość triklosanu, który od-
odczuwalne organoleptyczne poziomy przy- kłada się na dyskach hydroksyapatytowych.
krego zapachu z jamy ustnej. Szczotkowanie Metoda ta naśladowała dostarczanie triklosa-
zębów, języka, płukanie jamy ustnej poprawia nu do tkanek zmineralizowanych i zatrzymy-
zapach jamy ustnej. W celu ulepszenia kon- wanie go. Drugie badanie naśladowało reten-
wencjonalnych zabiegów higienicznych w ja- cję triklosanu do tkanek miękkich. Badanie
mie ustnej opracowano unikalną technologię to wykazało, że 2% kopolimer PVM/MA po-
wytwarzania pasty do zębów z triklosanem, woduje wzrost wychwytu i retencji triklosanu
kopolimerem i fluorem, której skuteczność z na nabłonkowych komórkach policzka w do-
230
2008, 61, 3 Wpływ past do zębów na halitozę
świadczeniu wykonanym na hodowli komór- Gjermo i Saxstona [6] wskazały na bardzo
kowej. Doświadczenie to potwierdziło obser- korzystne działanie pasty do zębów zawie-
wacje kliniczne, że połączenie triklosanu z ko- rającej 0,5% cytrynian cynku i 0,2% triklo-
polimerem PVM/MA charakteryzuje się dłu- san. Długoterminowe 6 miesięczne badania
gotrwałym działaniem przeciwbakteryjnym. nie wykazywały braku równowagi w mikroflo-
Działanie przeciwbakteryjne pasty do zę- rze płytki nazębnej. Natomiast uzyskano po-
bów z triklosanem, kopolimerem i fluorem na prawę higieny jamy ustnej i zmniejszenie sta-
drobnoustroje bytujące w jamie ustnej opisa- nów zapalnych dziąseł, a także zmniejszenie
li Gaffar i wsp. [4]. Autorzy oznaczyli mini- krwawienia i przykrego zapachu z ust. Autorzy
malne stężenie hamujące (MIC) na standardo- podkreślają, że uzyskanie takich efektów za-
wych szczepach referencyjnych i bakteriach leży od dobrej techniki szczotkowania zębów
płytki nazębnej. Poziom triklosanu obecnego i pasty z odpowiednimi składnikami aktyw-
w płytce nazębnej 14 godzin od szczotkowa- nymi [6].
nia zębów przekraczał wartości MIC dla więk- Na podstawie danych opublikowanych w pi-
szości drobnoustrojów izolowanych z płytki śmiennictwie można stwierdzić, iż
nazębnej. Podobne wyniki uzyskali inni auto- 1. Pasty do zębów zawierające triklosan, ko-
rzy, którzy oceniali działanie przeciwbakteryj- polimer/NaF mają znacząco wyższą skutecz-
ne pasty do zębów z kopolimerem na bakterie
ność w likwidacji przykrego zapachu z ust w
produkujÄ…ce lotne zwiÄ…zki siarki [2, 3, 9, 25,
porównaniu z pastą zawierającą tylko fluor.
29]. Badania działania pasty do zębów zawie- 2. Najlepsze efekty zahamowania wzro-
rajÄ…cej triklosan w stężeniu 30-50 µg/ml i eks- stu bakterii dla Fusobacterium nucleatum,
peryment zabijania bakterii towarzyszÄ…cych
Porphyromonas gingivalis, Prevotella inter-
halitozie: Prevotella, Porphyromanas,Veillon
media, Actinomyces naeslundii wykazała pa-
ella, Capnocytophaga obserwowało wielu ba- sta do zębów zawierająca triklosan, kopolimer
daczy [4, 9, 26, 34].
i 0,24% fluorek sodu.
Przy zlikwidowaniu nieprzyjemnego zapa- 3. Dobre wyniki w zapobieganiu i usuwaniu
chu z ust ważne jest działanie pasty do zębów
przykrego zapachu z ust daje stosowanie pasty
z triklosanem na zahamowanie tworzenia płyt- przeciwbakteryjnej zawierającej 0,45% fluor-
ki nazębnej i leczenie stanu zapalnego dziąseł.
ku cynawego.
DziaÅ‚anie przeciwzapalne pasty badaÅ‚ Modéer
i wsp. [15]. Badania te dotyczyły wpływu in- Piśmiennictwo
terleukiny-1² na indukcjÄ™ produkcji prosta-
1. Bosy A: Oral malodor. Philosophical and
glandyny E2. Zwiększenie stężenia poziomu
practical aspects. J Can Dent Assoc 1997, 63,
IL-1² z 50 µg/ml do 200 µg/ml w obecno-
3: 196-201.
Å›ci triklosanu w stężeniu 1 µg/ml zapobie-
2. Claesson R, Edlund M B, Persson S, Carlsson
gała znaczącemu wzrostowi poziomu PGE2.
J: Production of volatile sulfur compounds
Inne badanie wykazało, że triklosan hamuje
by various Fusobacterium species. Oral
produkcjÄ™ PGE2 indukowanÄ… przez TNF-Ä….
Microbiol Immunol 1990, 5, 3: 137-142.
Triklosan zmniejsza aktywność cyklooksyge-
3. Fukamachi H, Nakano Y, Yoshimura M,
nazy (COX-2) silniej niż popularny lek prze-
Koga T: Cloning and characterization
ciwzapalny  ibuprofen [15].
of the L-cysteine desulfhydrase gene of
Wcześniejsze badania wykonane przez Fusobakterium nucleatum. FEMS Microbiol
231
W. Stokowska Czas. Stomatol.,
Lett 2002, 215, 1: 75-80. Correlation between volatile sulphur compo-
unds and certain oral health measurements in
4. Gaffar A, Nabi B, Kashuba B, Willams M,
the general population. J Periodont 1995, 66,
Herles S, Olsen S, Afflitto J: Antiplaque ef-
8: 679-684.
fects of dentifrices containing triclosan/copo-
lymer/NaF system versus triclosan dentifrices 15. Modéer T, Bengtsson A, Rölla G: Triclosan
without the copolymer. Am J Dent 1990, 3: reduces prostaglandin biosynthesis in human
7-14. gingival fibroblasts challenged with interleu-
kin-1 in vitro. J Clin Periodontol 1996, 23,
5. Gerlach R W, Hyde J D, Poore C L, Stevens
10: 927-933.
D P, Witt J J: Breath effects of three marketed
dentifrices: a comparative study evaluating
16. Morita M, Wang H L: Association between
single and cumulative use. J Clin Dent 1998,
oral malodor and adult periodontitis: a review.
9, 4: 83-88.
J Clin Periodontol 2001, 28, 9: 813-819.
6. Gjermo P, Saxton C A: Antibacterial dentifri- 17. Nabi N, Mukerjee C, Schmid R, Gaffar A: In
ces. Clinical data and relevance with empha-
vitro and in vivo studies on triclosan/PVM/
sis on zinc/triclosan. J Clin Periodontol 1991,
MA copolymer NaF combination as an anti-
18, 6: 468-473.
-plaque agent. Am J Dent 1989, 2: 197-206.
7. Hu D, Zhang Y P, Volpe A R, De Vizio W,
18. Niles H P, Vazquez J, Rustogi K N, Williams
Giniger: Clinical effectiveness of a triclosan/
M, Gaffar A, Proskin H M: The Clinical
copolymer/sodium fluoride dentifrice in con-
Effectiveness of a Dentifrice Containing
trolling oral malodor: a 3-week clinical trial.
Triclosan and a Copolymer for Providing
Oral Dis 2005, 11, suppl 1: 51-53.
Long-Term Control of Beath Odor Measured
Chromatographically. J Clin Dent 1999, 10,
8. Kleinberg I, Westbay G: Salivary and meta-
4: 135-138.
bolic factors involved in oral malodor forma-
tion. J Periodontol 1992, 63, 9: 768-775.
19. Noqueira-Filho C R, Duarte P M, Toledo S,
Tabchoury C P, Cury J A: Effect of triclosan
9. Lindhe J: Triclosan/copolymer/ fluoride den-
dentifrices on mouth volatile sulphur compo-
tifrices; a new technology for the prevention
unds and dental plaque tripsin-like activity
of plaque, calculus, gingivitis and caries. Am
during experimental gingivitis development.
J Dent 1990, 3, 5: 53-54.
J Clin Periodontol 2002, 29, 12: 1059-1064.
10. Loesche W J, De Boever E: Strategies to identi-
fy the main microbial contribution to oral ma- 20. Panagakos F S: Advances oral antibacterial/
anti-inflammatory technology: a comprehen-
lodor. Red. D. van Steenberghe, M. Rosenberg
sive review of the clinical benefits of a tric-
In: Bad Breath: A Multidisciplinary Approach,
losan/copolymer/fluoride dentifrice. J Clin
Leuven Univ. Press, Leuven, Belgium, 1996,
Dent 2005, 12, Suppl: 1-20.
p. 41-54.
11. Loesche W J, Kazor C: Microbiology and tre- 21. Quirynen M, Zhao H, Van Steenberghe D:
Review of the treatment strategies for malo-
atment of halitosis. Periodontol 2000, 2002,
28: 256-279. dour. Clin Oral Investig 2002, 6, 1: 1-10.
12. McNamara T F, Alexander J F, Lee M: The 22. Rosenberg M, Kozłovsky A, Gelernter I,
role of microorganisms in the production of Cherniak O, Gabbay J, Baht R, Eli I: Self-
oral malodor. Oral Surg Oral Med Oral Pathol estimation of oral malodor. Dent Res 1995,
1972, 34, 1: 41-48. 74, 9: 1577-1582.
13. Minah G E, Turng B F: Microbiological and 23. Rosenberg M: Clinical assessment of had bre-
ecological aspects of oral malodor. Res Adv ath: Current concepts. J Am Dent Assoc 1996,
Micro 2000, 1: 43-59. 27, 4: 475-482.
14. Miyazaki H, Sakao S, Katoh Y, Takehara T: 24. Rosenberg M: First international workshop
232
2008, 61, 3 Wpływ past do zębów na halitozę
on oral malodor. J Dent Res 1994, 73: 586 paste containing a special grade of silica and
589. Colgate Total Toothpaste for controlling bre-
ath odor twelve hours after toothbrushing: a
25. Sreenivasan P: The effect of a triclosan/co-
single-use clinical study. J Clin Dent 2002,
polymer dentifrice on oral bacteria including
13, 2: 73-76.
those producing hydrogen sulfide. Eur J Oral
Sci 2003, 111, 3: 223-227. 30. Tonzetich J: Production and origin of oral ma-
lodor: A review of mechanisms and methods
26. Sreenivasan P K, Furgang D, Zhang Y, De
of analysis. J Periodontol 1977, 48, 1: 13-20.
Vizio W, Fine D H: Antimicrobial effects of a
new therapeutic liquid dentifrice formulation
31. Touyz L Z: Oral malodor-A review. J Can Dent
on oral bacteria including odorigenic species.
Assoc 1993, 59, 7: 607-610.
Clin Oral Investing 2005, 9, 1: 38-45.
32. Van Steenberghe D: Breath malodor. Curr
27. Scully C, el-Maaytah M, Porter S R, Greenman
Opin Periodontol 1997, 4: 137-143.
J: Breath odor: etiopathogenesis assessment
33. Vazquez J, Pilch S, Williams M I, Cummins D:
and management. Eur J Oral Sci 1997, 105,
Clinical efficacy a triclosan/copolymer/NaF
4: 287-293.
dentifrice and a commercially available bre-
28. Sharma N, Galustians H J, Qaquish J,
ath-freshening dentifrice on hydrogen sulfi-
Galustians A, Rustogi K N, Petrone M E,
de-forming bacteria. Oral Dis 2005, 11, Suppl
Chanis P, Garcia L, Volpe A R, Proskin H M:
1: 64-66.
The Clinical Effectiveness of a Dentifrice
34. Volpe A R, Petrone M E, Prencipe M, DeVizio
Containing Triklosan and a Copolymer
M: The efficacy of a dentifrice with caries,
for Controlling Breath Odor Measured
plaque, gingivitis, tooth whitening and oral
Organoleptically Twelve Hours After
malodor benefits. J Clin Dent 2002, 13, 2: 55
Toothbrushing J Clin Dent 1999, 10, 4: 131
58.
134.
Otrzymano: dnia 11.III.2008 r.
29. Sharma N C, Galustians H J, Qaqish J,
Adres autorki: 15-276, Białystok, ul. M. Skłodowskiej-
Galustian A, Petrone M, Rustogi K N, Zhang
Curie 24 A
T P, de Vizio W, Volbe A R: The clinical effi- Tel./fax: [phone]
cacy of Colgate Total Plus Whitening tooth- e-mail: [e-mail]
233