Wskazaniem bezwzględnym do wykonania cięcia cesarskiego jest przede wszystkim zagrożenie życia matki lub dziecka, przez co poród musi zostać rozwiązany natychmiastowym zabiegiem operacyjnym. Zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu jest wciąż najczęstszym wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego (23% przypadków) [4,5]. Innym wskazaniem bezwzględnym są wady anatomiczne, które uniemożliwiają poród drogą pochwową (deformacje kanału rodnego w wyniku wad wrodzonych lub nabytych a także przeszkód w postaci guzów).
Wskazania względne zostały w ostatnim czasie znacznie rozszerzone. Są to głównie sytuacje, w których pragnie się uniknąć ryzykownego lub trudnego porodu drogą pochwową.
Wskazania ze strony matki
1. Wady anatomiczne miednicy – nadmierne wydłużenie bądź zwężenie miednicy. Przed porodem konieczne jest wykonanie pomiaru wymiarów miednicy 2. Rzucawka lub stan przedrzucawkowy 3. Stan po cięciu cesarskim 4. Schorzenia internistyczne (niewydolność serca III lub IV wg NYHA, niewydolność nerek) 5. Przebyte operacje dróg rodnych (np. wycięcie mięśniaków macicy) 6. Infekcje dróg rodnych wirusem Herpes 7. Guzy w miednicy mniejszej (mięśniaki itp.)
Wskazania ze strony płodu
1. Położenie miednicowe, głównie w przypadku zbyt wąskiej miednicy, w razie przedwczesnego odpłynięcia wód płodowych, przedłużenia porodu lub u pierworódki 2. Położenie poprzeczne płodu 3. Ułożenie odgięciowe, czołowe lub twarzowe 4. Późne deceleracje lub utrzymująca się bradykardia
Wskazania ze strony matki i płodu
1. Łożysko przodujące centralnie lub brzeżnie (przy znacznym krwawieniu) 2. Przedwczesne odklejenie łożyska w trakcie ciąży lub w początkowej fazie porodu 3. Wypadnięcie pępowiny 4. Przenoszenie płodu 5. Urodzenie poprzednio martwego płodu
Rodzaje zabiegów cięcia cesarskiego
Techniki operacyjne są stale udoskonalane [6,7]. Początkowo wykonywano cięcie cesarskie klasyczne, które polega na otwarciu macicy w trzonie w sposób podłużny, poprzeczny lub skośny. Obecnie wskazania do wykonania tego typu zabiegu są bardzo ograniczone, ze względu na możliwość poważnych powikłań a także zagrożenia pęknięciem macicy podczas kolejnej ciąży.
Cięcie cesarskie przezotrzewnowe nadłonowe poprzeczne wykonuje się z znieczuleniu zewnątrzoponowym (najczęściej) lub ogólnym. Powłoki brzuszne otwiera się głównie poprzecznym cięciem Pfannenstiela, lub podłużnie. Cięcia wykonywane są warstwowo. Po otwarciu otrzewnej nacina się załamek otrzewnej pęcherzowo-macicznej w jego środkowej części około 1 cm poniżej jego przyczepu. Mięsień macicy nacinany jest w dolnej części półkoliście. Po wydobyciu dziecka i usunięciu popłodu, mięsień zszywa się w sposób ciągły, a następnie ranę pokrywa się otrzewną załamka. Po oczyszczeniu jamy brzusznej z krwi, wód płodowych zamyka się ją na głucho [1,8].
Stosunkowo nową techniką operacyjną jest cięcie cesarskie z krzyżowego nacięcia nadłonowego w obrębie wzgórka łonowego. Jest to szczególnie korzystna opcja ze względu pozostawienie niemal niewidocznej blizny. Według piśmiennictwa, wykonanie nacięcia w obrębie skóry owłosionej, uprzednio niedepilowanej charakteryzuje się mniejszą częstością powikłań pooperacyjnych w postaci infekcji.
W trakcie zabiegu skóra wzgórka łonowego wraz z leżąca pod nią tkanka tłuszczowa zostaje nacięta w kształcie krzyża, natomiast pochewkę mięśnia prostego, mięsień prosty oraz mięsień piramidowy brzucha otwiera się podłużnie do kości łonowej. Następnie prowadzi się szerokie cięcie poprzeczne skóry. Po odpreparowaniu pęcherza moczowego i sprowadzeniu go ręką do dołu należy przeciąć tuż nad nim otrzewną ścienną wraz ze znajdującymi się na niej więzadłami, co pozwala na uzyskanie dostępu do dolnego odcinka macicy. Po urodzeniu dziecka należy zamknąć jamę brzuszną warstwowo z pozostawieniem drenu w ranie, celem zapobiegania gromadzenia się krwi [6,9].
Powikłania
Do możliwych powikłań zabiegu ciecia cesarskiego należą:
1. Zapalenie błony śluzowej macicy – ryzyko tego schorzenia wzrasta znacznie u pacjentek po cięciu cesarskim i jest około 20 razy większe niż w przypadku porodu pochwowego. Występuje w około 35-40% [10]. 2. Infekcje rany – ryzyko wynosi od 2,5% do 15% 3. Infekcje dolnych dróg moczowych – występowanie w około 2-16% 4. Zaburzenia funkcji jelit. 5. Powikłania zakrzepowo-zatorowe, co najmniej u 1 na 400 rodzących rozwija się zakrzepica żylna. Ryzyko to jest zwiększone w przypadku porodu za pomocą cięcia cesarskiego [11].
Obserwacja pacjentek po przebytym cięciu cesarskim powinna być podobna jak w przypadku kobiet rodzących drogą pochwową.