Nie kieruj się pozorami

1 Mądrość biednego podniesie mu głowę

    i posadzi go między możnymi.

2 Nie wychwalaj męża z powodu jego pięknej postawy

    ani się nie brzydź człowiekiem z powodu jego wyglądu.

3 Mała jest pszczoła wśród latających stworzeń,

    lecz owoc jej ma pierwszeństwo pośród słodyczy.

4 Nie chlub się ubraniem, które cię okrywa,

    a w dniu twej chwały nie bądź zarozumiały:

    zdumiewające są bowiem dzieła Pana

    i zakryte sprawy Jego przed ludźmi.

5 Wielu poniżonych zasiadło na tronie*,

    i ten, o którym nikt nie myślał, nosił koronę.

6 Wielu panujących bardzo zelżono

    i władców wydano w ręce obcych.

Potrzeba rozwagi

7 Nie oskarżaj, zanim dokładnie nie zbadasz,

    najpierw zastanów się, a dopiero potem udzielaj nagany.

8 Nie odpowiadaj, zanim nie wysłuchasz,

    a w środek mów nie wpadaj!

9 Nie wadź się o rzecz, która ci nie jest konieczna,

    i nie mieszaj się do sporów grzeszników!

10 Synu, nie bierz na siebie za wiele spraw,

    bo jeśli będziesz je mnożył, nie unikniesz szkody.

    I choćbyś pędził, nie dopędzisz,

    a uciekając nie uciekniesz.

Ufność w Panu

11 Niejeden pracuje, trudzi się i spieszy,

    a tym bardziej pozostaje w tyle.

12 Niejeden słaby potrzebuje pomocy,

    brak mu sił i obfituje w biedę,

    lecz gdy tylko oczy Pana łaskawie na niego spojrzą,

    wydźwignie On go z nędzy

13 i podniesie mu głowę,

    a wielu zdumieje się tym, co go spotkało.

14 Dobra i niedole, życie i śmierć,

    ubóstwo i bogactwo pochodzą od Pana*.

17 * Dar Pana spocznie na ludziach bogobojnych,

    a upodobanie Jego na zawsze zapewni im szczęście.

    18 Niejeden wzbogacił się mozołem i swoją chciwością,

    a oto udział jego w nagrodzie:

19 gdy powie: «Znalazłem odpoczynek

    i teraz mogę żyć z moich dostatków» -

    nie wie, ile czasu minie,

    a zostawi je innym i umrze*.

20 Trwaj w przymierzu* twoim i bądź mu oddany,

    a wypełniając je zestarzej się!

21 Niech cię w podziw nie wprawiają czyny grzesznika,

    ufaj Panu i wytrwaj w twym trudzie,

    albowiem łatwą jest rzeczą w oczach Pana

    natychmiast i niespodziewanie wzbogacić ubogiego.

22 Błogosławieństwo Pana nagrodą bogobojnych

    i prędko zakwitnie Jego błogosławieństwo.

23 Nie mów: «Czego potrzebuję

    i jakie dobra mam mieć od tej chwili?»

24 Nie mów: «Wystarczam sam sobie

    i jakież zło może mnie obecnie spotkać?»

25 W czasie pomyślności zapomina się o przykrościach,

    a w czasie przykrości nie pamięta się o pomyślności.

26 A dla Pana łatwą jest rzeczą w dzień śmierci

    oddać człowiekowi według jego postępowania.

27 Godzina nieszczęścia pokrywa zapomnieniem dobrobyt,

    a przy końcu życia wychodzą na jaw sprawy człowieka.

28 Przed śmiercią nikogo nie nazywaj szczęśliwym,

    gdyż dopiero w ostatniej chwili* poznaje się męża.

Roztropna ostrożność

29 Nie wprowadzaj do domu swego każdego człowieka,

    różnorodne są bowiem podstępy oszusta.

30 Jak złowiona kuropatwa w klatce,

    tak serce pysznego:

    jak szpieg wypatruje on słabe strony,

31 podając dobre rzeczy za złe, przygotowuje zasadzkę

    i najlepszym twym zaletom przygania.

32 Przez iskrę węgiel napełnia się ogniem,

    a człowiek niegodziwy czyha na krew.

33 Strzeż się człowieka złego, który knuje niegodziwości,

    by nie sprowadził na ciebie hańby niezatartej.

34 Przyjmij obcego do domu, a wtrąci cię w zamieszanie

    i oddali cię od twoich najbliższych.