Transplantologia - kwestie etyczne ZakÅ‚ad Etyki i Filozofii CzÅ‚owieka Uniwersytet Medyczny w Lublinie PojÄ™cie transplantacji Zabieg chirurgicznego przeszczepiania komórek, tkanek i narzÄ…dów z organizmu dawcy do organizmu biorcy. Termin "TRANSPLANTACJA" pochodzi od Å‚aciÅ„skiego sÅ‚owa "TRANSPLANTARE", oznaczajÄ…cego przesadzanie lub przenoszenie. Rodzaje transplantacji Ex mortuo kiedy narzÄ…d pobierany jest od osoby zmarÅ‚ej Ex vivo narzÄ…d pobierany jest od osoby żyjÄ…cej Historia transplantologii Pierwsze próby transplantacji na Åšwiecie: Øð Å›lady w sztuce cywilizacji Azteków, Majów, Etrusków, Chin i Tybetu; Øð legenda o Å›wiÄ™tych braciach-lekarzach Kosmie i Damianie; Øð 1823 r., Niemcy - autologiczny przeszczep skóry; Øð poczÄ…tek w. XX, Czechy - udany przeszczep rogówki; 4 Historia transplantologii Åšwiat Polska 1954 pierwsze 1966 pierwsze udane przeszczepienie nerki (od brata przeszczepienie nerki ze blizniaka) (J. Murray zwÅ‚ok (J. Nielubowicz, T. i J. Merrill Boston) OrÅ‚owski Warszawa; 1966 pierwsze jednoczesne pierwsza próba-rok przeszczepienie nerki i trzustki (W. Kelly i R. Lillehei wczeÅ›niej) Minneapolis) 1968 pierwsze 1967 pierwsze udane przeszczepienie nerki od przeszczepienie wÄ…troby żywego dawcy (W. Bross (T. Starzl Denver; pierwsza WrocÅ‚aw) próba w 1963) 1986 pierwsze udane przeszczepienie serca (Z. Religa Zabrze; pierwsza próba w 1969r.) Problemy etyczne zwiÄ…zane z transplantologiÄ… Uzyskanie zgody na pobranie narzÄ…dów Pewność stwierdzenia Å›mierci dawcy Ryzyko komercjalizacji (handel narzÄ…dami) Transplantacja a tożsamość osobowa Poszanowanie zwÅ‚ok ludzkich (część osób uznaje pobieranie narzÄ…dów ze zwÅ‚ok za profanacje ciaÅ‚a zmarÅ‚ego) Regulacje dotyczÄ…ce przeszczepiania narzÄ…dów Ustawa z dn. z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narzÄ…dów. Kodeks Etyki Lekarskiej Kodeks Etyki Lekarskiej - Lekarz może pobierać komórki, tkanki i narzÄ…dy ze zwÅ‚ok w celu ich przeszczepiania, o ile zmarÅ‚y nie wyraziÅ‚ za życia sprzeciwu. /Art. 33./ - Lekarz, po stwierdzeniu Å›mierci mózgowej winien podtrzymywać funkcjonowanie komórek, tkanek i narzÄ…dów, jeżeli majÄ… one zostać przeszczepione. /Art. 34./ - Lekarz nie może otrzymywać korzyÅ›ci majÄ…tkowej lub osobistej za pobierane lub przeszczepiane komórki, tkanki i narzÄ…dy. /Art. 35./ Kodeks Etyki Lekarskiej cd. - Pobranie komórek, tkanek lub narzÄ…dów od żyjÄ…cego dawcy dla celów transplantacji może być dokonane tylko od dorosÅ‚ego za jego pisemnÄ… zgodÄ…, w warunkach peÅ‚nej dobrowolnoÅ›ci, po uprzednim poinformowaniu go o wszelkich możliwych nastÄ™pstwach zwiÄ…zanych z tym zabiegiem. Pobranie od żyjÄ…cego dawcy narzÄ…du niezbÄ™dnego do życia jest niedopuszczalne. /Art. 36./ - Pobranie szpiku od dziecka jest dozwolone za zgodÄ… jego przedstawiciela ustawowego. W przypadku osoby niepeÅ‚noletniej, o ile jest ona zdolna do wyrażania Å›wiadomej zgody, powinno siÄ™ uzyskać również jej zgodÄ™. /Art. 37./ Problem zgody na pobranie narzÄ…dów Pobieranie komórek, tkanek lub narzÄ…dów osoba dorosÅ‚a żywy dawca dziecko zwÅ‚oki ludzkie Warunki dopuszczalnoÅ›ci transplantacji ze zwÅ‚ok ludzkich: Brak sprzeciwu (tzw. zgoda domniemana ) stwierdzenie Å›mierci mózgu Formy wyrażania sprzeciwu 1. Wpis w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów; 2. OÅ›wiadczenie pisemne zaopatrzone we wÅ‚asnorÄ™czny podpis; 3. OÅ›wiadczenie ustne zÅ‚ożone w obecnoÅ›ci co najmniej dwóch Å›wiadków, pisemnie przez nich potwierdzonego. Ewolucja definicji Å›mierci 3 etapy: 1. Nieodwracalne ustanie krążenia krwi oznacza Å›mierć czÅ‚owieka jako caÅ‚oÅ›ci. Niekoniecznie oznacza ono natychmiastowÄ… Å›mierć wszystkich komórek ciaÅ‚a (definicja klasyczna). 2. Nieodwracalne ustanie funkcji mózgu oznacza Å›mierć czÅ‚owieka jako caÅ‚oÅ›ci. Niekoniecznie oznacza to natychmiastowÄ… Å›mierć innych ukÅ‚adów (definicja tzw. nowa). 3. Nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu oznacza Å›mierć czÅ‚owieka jako caÅ‚oÅ›ci. Niekoniecznie oznacza to natychmiastowÄ… Å›mierć wszystkich komórek mózgu (definicja tzw. nowa zmodyfikowana). Kryteria stwierdzania Å›mierci mózgu PostÄ™powanie kwalifikacyjne jest dwuetapowe: etap I: wysuniÄ™cie podejrzenia Å›mierci mózgu; obejmuje: Stwierdzenia: chory jest w Å›piÄ…czce; jest sztucznie wentylowany; przyczyna Å›piÄ…czki zostaÅ‚a rozpoznana; wystÄ…piÅ‚o uszkodzenie mózgu - pierwotne lub wtórne; uszkodzenie mózgu jest nieodwracalne wobec wyczerpania możliwoÅ›ci terapeutycznych i upÅ‚ywu czasu; Wyklucza siÄ™: chorych zatrutych i pozostajÄ…cych pod wpÅ‚ywem niektórych Å›rodków farmakologicznych; chorych w stanie hipotermii (temperatura powierzchniowa <35°C); chorych z zaburzeniami metabolicznymi i endokrynologicznymi; noworodków poniżej 7. dnia życia. etap II: wykonanie badaÅ„ potwierdzajÄ…cych Å›mierć mózgu - Obejmuje dwukrotne wykonanie badaÅ„ (w odstÄ™pie 6 godzinnym; wyjÄ…tkowo 3 godzinnym, ale należy wtedy wykonać dodatkowe badania instrumentalne, np. EEG) stwierdzajÄ…cych: A) nieobecność odruchów pniowych; B) trwaÅ‚y bezdech. Stwierdzanie Å›mierci - komisja Åšmierć mózgu musi zostać stwierdzona przez komisjÄ™ zÅ‚ożonÄ… z trzech lekarzy specjalistów, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii Ryzyko komercjalizacji transplantologia jako dochodowy "interes"! turystyka transplantacyjna (np. Indie, Chiny, Filipiny) ryzyko nadużyć przy rozdzielaniu narzÄ…dów dziaÅ‚alność nieuprawnionych instytucji Transplantacja a tożsamość osobowa Czy przeszczep twarzy zmienia tożsamość? Czy można dopuÅ›cić przeszczep narzÄ…dów pÅ‚ciowych oraz komórek mózgowych? Stanowisko KoÅ›cioÅ‚a katolickiego wobec transplantacji poparcie dla transplantacji (z wyjÄ…tkiem przeszczepiania mózgu i narzÄ…dów pÅ‚ciowych) Oddanie narzÄ…du jest "przedÅ‚użeniem poza Å›mierć powoÅ‚ania do miÅ‚oÅ›ci" Poparcie dla zgody faktycznej i krytyka zgody domniemanej jako nie w peÅ‚ni Å›wiadomej i wolnej krytyka handlu narzÄ…dami "Należy zaszczepić w sercach ludzi, zwÅ‚aszcza mÅ‚odych, szczere i gÅ‚Ä™bokie przekonanie, że Å›wiat potrzebuje braterskiej miÅ‚oÅ›ci, której wyrazem może być darowanie narzÄ…dów". Jan PaweÅ‚ II Argumenty przeciwników idei transplantacji transplantacje jako forma współczesnego kanibalizmu (dÅ‚uższe przeżycie kosztem cudzych narzÄ…dów) prof. B. Wolniewicz, zdekomponowanie caÅ‚oÅ›ci jakÄ… jest czÅ‚owiek, brak wolnej woli i postawy altruistycznej w niektórych przypadkach (np. wiÄ™zniowie), niebezpieczeÅ„stwo handlu narzÄ…dami. Aspekt spoÅ‚eczny Deklarowana gotowość do oddania narzÄ…dów po Å›mierci (CBOS). Polacy deklarujÄ… Nie mam zdania 7% chęć oddania swoich Nie 11% narzÄ…dów po Å›mierci, aby ratować życie innych - niekoniecznie bliskich osób Tak 82% Badanie przeprow adzono w dniach 6-12 sierpnia 2009r. na liczÄ…cej 1041 yródÅ‚o: badania CBOS osób reprezentatyw nej próbie losow ej dorosÅ‚ych Polaków .