INSTRUKCJA OGÓLNA bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej obowiÄ…zujÄ…ca w pracowniach dydaktycznych i naukowo-badawczych WydziaÅ‚u Chemicznego Politechniki Warszawskiej Wybrane zagadnienia instrukcji dotyczÄ… też pomieszczeÅ„ warsztatowych, magazynowych oraz hal technologicznych. I. Przepisy ogólne. 1. Niniejsza instrukcja obowiÄ…zuje wszystkich studentów, pracowników oraz osoby zatrudnione na zasadach umowy-zlecenia, odbywajÄ…cych zajÄ™cia lub wykonujÄ…cych prace w pomieszczeniach WydziaÅ‚u Chemicznego Politechniki Warszawskiej. 2. W pracowniach dydaktycznych mogÄ… przebywać studenci oraz pracownicy aktualnie odbywajÄ…cy zajÄ™cia. 3. W pracowniach naukowo-badawczych nie wolno przebywać osobom postronnym bez zgody Kierownika ZakÅ‚adu (ZespoÅ‚u, lub Kierownika Pracowni). Za bezpieczeÅ„stwo tej osoby odpowiada osoba udzielajÄ…ca takiej zgody. 4. Pracownicy mogÄ… przystÄ…pić do pracy po przeszkoleniu na stanowisku pracy oraz z aktualnymi badaniami lekarskimi. Przeszkolenia na stanowisku pracy dokonuje bezpoÅ›redni przeÅ‚ożony pracownika. Przeszkolenie obejmuje również zapoznanie pracownika z zagrożeniami wystÄ™pujÄ…cymi na danym stanowisku pracy (zapoznanie z kartÄ… ryzyka zawodowego). Fakt ten powinien być potwierdzony zÅ‚ożeniem podpisu pod oÅ›wiadczeniem. 5. W pracowniach obowiÄ…zuje porzÄ…dek i spokój. 6. Osoby przebywajÄ…ce w pracowni obowiÄ…zuje wÅ‚aÅ›ciwy ubiór, okreÅ›lony przez kierownika pracowni. Przechowywanie wierzchnich okryć w pracowniach jest zabronione. 7. W pracowniach nie należy spożywać posiÅ‚ków i przechowywać produktów spożywczych. 8. W pracowniach obowiÄ…zuje zakaz palenia papierosów i innych wyrobów tytoniowych. 9. Poszczególne jednostki WydziaÅ‚u zobowiÄ…zane sÄ… do prowadzenia ewidencji substancji niebezpiecznych zgodnie z wÅ‚aÅ›ciwymi przepisami. II Praca w laboratoriach i pracowniach. 1. Podczas wykonywania prac laboratoryjnych muszÄ… być obecne co najmniej dwie osoby, w tym jedna z nich musi być pracownikiem etatowym WydziaÅ‚u Chemicznego. 2. Studentom nie wolno przystÄ™pować do wykonywania pracy bez zgody prowadzÄ…cego zajÄ™cia. 1 3. Nie wolno w pracowniach wykonywać doÅ›wiadczeÅ„ i prac laboratoryjnych nie wchodzÄ…cych w zakres zajęć laboratoryjnych. 4. Wszystkie odczynniki i substancje chemiczne znajdujÄ…ce siÄ™ w pracowniach, laboratoriach powinny być przechowywane w naczyniach opatrzonych etykietÄ…, z peÅ‚nÄ… nazwÄ… substancji wypisanÄ… sÅ‚owami. 5. Naczynia, butelki z odczynnikami należy zaraz po użyciu szczelnie zamknąć i odstawić na wÅ‚aÅ›ciwe miejsce. Nie wolno zamieniać korków i wlewać odczynników z powrotem do naczyÅ„ (butelek) z czystymi odczynnikami. 6. Przy pracach grożących niebezpieczeÅ„stwem (wytrysk substancji żrÄ…cych lub gorÄ…cych, eksplozja, możliwość zapalenia siÄ™) należy stosować Å›rodki ochrony osobistej, jak np. okulary ochronne rÄ™kawice osÅ‚ony, maski itp. 7. ZawartoÅ›ci naczyÅ„ nie wolno sprawdzać przy pomocy smaku. 8. Sprawdzenie zapachu substancji należy przeprowadzać z zachowaniem ostrożnoÅ›ci (me pochylać siÄ™ nad otwartym naczyniem). 9. Nie wolno pozostawiać bez opieki czynnych aparatów jak np destylarek, pieców, suszarek, palników itp. urzÄ…dzeÅ„ których nieprawidÅ‚owe dziaÅ‚anie (nadmierna temperatura, wzrost ciÅ›nienia, zatrzymanie mieszadÅ‚a, zalanie wodÄ…, brak wody chÅ‚odzÄ…cej itp.) może spowodować awariÄ™ groznÄ… dla ludzi i pracowni. 10. Nie należy przechowywać nadmiernej iloÅ›ci odczynników chemicznych na stanowisku pracy. 11. Po zakoÅ„czeniu zajęć, prac laboratoryjnych należy uporzÄ…dkować stanowisko pracy oraz starannie umyć rÄ™ce. 12. Z wszelkimi odpadami niebezpiecznymi należy postÄ™pować zgodnie z instrukcjÄ… zbierania i eliminacji odpadów niebezpiecznych. III. Prace z substancjami trujÄ…cymi. 1. PodstawÄ… pracy z truciznami i Å›rodkami szkodliwymi sÄ…: a. zaÅ‚Ä…cznik Nr l do ZarzÄ…dzenie Rektora PW nr 28 z dnia 1971.l 0.04 b. zaÅ‚Ä…cznik Nr l do ZarzÄ…dzenia Rektora Nr 24 z dnia 1970.10.27 w przypadku pracy z rtÄ™ciÄ… i jej zwiÄ…zkami. Wyżej wymienione zaÅ‚Ä…czniki winny być wywieszone w miejscach widocznych w każdym pomieszczeniu, gdzie przechowuje siÄ™ lub użytkuje trucizny i Å›rodki szkodliwe. JednoczeÅ›nie w/w zaÅ‚Ä…czniki winny zostać wrÄ™czone każdemu pracownikowi za pokwitowaniem. 2. Prace z substancjami trujÄ…cymi, szkodliwymi dla zdrowia lub przy których wydzielajÄ… siÄ™ gazy lub pary, w iloÅ›ciach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia muszÄ… być prowadzone pod wyciÄ…giem przy wÅ‚Ä…czonym wentylatorze. 3. O każdej zauważonej niesprawnoÅ›ci urzÄ…dzeÅ„ wentylacyjnych należy powiadomić Kierownika Pracowni, który zgÅ‚asza usterkÄ™ do książki napraw, znajdujÄ…cej siÄ™ w portierni Gmachu. 2 4. Prace z substancjami trujÄ…cymi mogÄ… siÄ™ odbywać tylko za zgodÄ… Kierownika ZakÅ‚adu (ZespoÅ‚u), po instruktażu na temat dziaÅ‚ania oraz sposobie udzielania pierwszej pomocy. 5. W przypadku ćwiczeÅ„ dydaktycznych odbywajÄ…cych siÄ™ z użyciem szczególnie niebezpiecznych trucizn, wymagany jest bezpoÅ›redni nadzór prowadzÄ…cego ćwiczenie. 6. NapeÅ‚nianie pipet powinno być wykonywane za pomocÄ… np. gruszki gumowej. Zabrania siÄ™ napeÅ‚niania pipet przy pomocy ust. 7. Prace z rtÄ™ciÄ… należy prowadzić na stanowiskach przeznaczonych do tego celu, ostrożnie, unikajÄ…c rozlania (np. na tackach). W razie rozlania starannie usunąć krople rtÄ™ci przy pomocy próżni, a miejsce to posypać sproszkowanÄ… siarkÄ…. Rtęć ze wzglÄ™du na parowanie i wysoki stopieÅ„ toksycznoÅ›ci należy przechowywać pod warstwÄ… wody, w naczyniach szczelnie zamkniÄ™tych. 8. Odzież lub sprzÄ™t laboratoryjny oblane lub obsypane substancjami trujÄ…cymi powinny być zneutralizowane i starannie oczyszczone przed ponownym użyciem. 9. Mycie i sprzÄ…tanie resztek substancji trujÄ…cych należy wykonywać szczególnie starannie; najdrobniejsze iloÅ›ci usuwać do naczyÅ„ przeznaczonych specjalnie do tego celu. Opakowania po substancjach trujÄ…cych należy zwrócić do Dystrybutora (lub przekazać do magazynu odpadów). Jeżeli naczynia po substancjach trujÄ…cych myć bÄ™dzie inna osoba - należy jÄ… poinformować o zagrożeniach. W przypadku przedstawionym w punkcie 5 czynnoÅ›ci mycia i sprzÄ…tania powinny odbywać siÄ™ pod nadzorem prowadzÄ…cego zajÄ™cia. 10. Zabrania siÄ™ wylewania trucizn i substancji szkodliwych do instalacji wodno- Å›ciekowej. IV. Prace z substancjami gorÄ…cymi i żrÄ…cymi. 1. Transport naczyÅ„ z cieczami żrÄ…cymi może być wykonywany tylko przez osoby odpowiednio wyposażone w ubranie i sprzÄ™t ochrony osobistej i ewentualnie sprzÄ™t pomocniczy, oraz poinstruowane, szczególnie pod kÄ…tem: ·ð zachowania siÄ™ w wypadku rozlania cieczy, ·ð zabezpieczenia miejsca rozlania, ·ð neutralizacji cieczy. Balonów szklanych nie może przenosić jedna osoba. 2. Ogrzewanie cieczy należy prowadzić tak, aby w razie pÄ™kniÄ™cia naczynia, czy wytryÅ›niÄ™cia cieczy nikt nie doznaÅ‚ urazu. Należy stosować osÅ‚ony zestawów doÅ›wiadczalnych i ochrony osobistej oraz ustawiać wyloty naczyÅ„ 3 (także probówek) w ten sposób, aby nie byÅ‚y skierowane na osoby pracujÄ…ce (zwÅ‚aszcza na twarz i oczy). 3. Przelewanie i manipulacje cieczami żrÄ…cymi i gorÄ…cymi wymagajÄ… szczególnej uwagi oraz użycia ochron osobistych (szczególnie twarzy i oczu). 4. Butle ze stężonymi cieczami żrÄ…cymi natychmiast po użyciu powinny być odstawione na miejsce; wylot cieczy należy starannie zamknąć. 5. Przy rozcieÅ„czaniu stężonych kwasów, a zwÅ‚aszcza siarkowego, należy zawsze wlewać kwas do wody, a nie wodÄ™ do kwasu (dotyczy to również Å‚ugów). 6. Przelewania cieczy lotnych i wydzielajÄ…cych opary żrÄ…ce należy dokonywać pod wyciÄ…giem (np. dymiÄ…cy kwas siarkowy, kwas azotowy, dwusiarczek wÄ™gla, eter itp.). 7. Stężone, wodne roztwory cieczy żrÄ…cych przed wylaniem do zlewu należy znacznie rozcieÅ„czyć wodÄ…. 8. Przy manipulacji ze staÅ‚ymi substancjami żrÄ…cymi, jak np. KOH (tÅ‚uczenie, rozdrabnianie, przesypywanie itp.) konieczne jest użycie rÄ™kawic i osÅ‚ony twarzy. 9. Operowanie szczególnie niebezpiecznymi substancjami żrÄ…cymi, jak np. kwas fluorowodorowy, sód, potas - wymaga w przypadku pracowni dydaktycznych każdorazowego, bezpoÅ›redniego dozoru prowadzÄ…cego zajÄ™cia (obowiÄ…zuje Å›rodowisko bezwodne). Nie wolno resztek sodu i potasu wyrzucać bezpoÅ›rednio do naczyÅ„ na odpadki. 10. Wszelkie prace z suchym lodem" i skroplonym azotem należy przeprowadzać stosujÄ…c specjalne rÄ™kawice i maski ochronne na twarz. 11. Nie wolno wylewać stężonych cieczy żrÄ…cych do zlewu. Należy uprzednio rozcieÅ„czyć je wodÄ…. V. Praca z substancjami Å‚atwopalnymi i wybuchowymi. 1. Wszystkie prace z substancjami palnymi oraz substancjami, których mieszanina z powietrzem lub wodÄ… może wywoÅ‚ać wybuch lub pożar (np. z wodorem, eterem itp.) powinny siÄ™ odbywać za wiedzÄ… Kierownika ZakÅ‚adu (ZespoÅ‚u). 2. Podczas manipulacji z substancjami Å‚atwopalnymi (np. benzyna, alkohole, eter itp.) należy zgasić wszystkie palniki (pamiÄ™tać o palnikach w piecykach gazowych) i wyÅ‚Ä…czyć wszystkie urzÄ…dzenia elektryczne z odkrytÄ… spiralÄ… grzejnÄ… (kuchenki, suszarki itp.). 3. Substancji Å‚atwopalnych nie wolno ogrzewać przy pomocy palników z ogniem otwartym lub na kuchenkach z odkrytÄ… spiralÄ… grzejnÄ…. 4. Cieczy palnych niskowrzÄ…cych (np. eteru) nie wolno przechowywać w cienkoÅ›ciennych naczyniach szklanych (np. w erlenmayerkach), a także nie należy przenosić lub pozostawiać w naczyniach otwartych. 5. Substancji Å‚atwopalnych nie wolno przechowywać na stanowisku pracy. 4 6. Destylacja substancji palnych powinna być prowadzona na stanowisku wyposażonym w tacÄ™ wypeÅ‚nionÄ… piaskiem o pojemnoÅ›ci uniemożliwiajÄ…cej rozlanie siÄ™ substancji w przypadku pÄ™kniÄ™cia lub rozszczelnienia aparatury. 7. Substancje Å‚atwopalne oraz substancje, których mieszanina z powietrzem lub wodÄ… może wywoÅ‚ać wybuch lub pożar, należy przechowywać w sposób uniemożliwiajÄ…cy przypadkowe uszkodzenie opakowaÅ„, w których siÄ™ znajdujÄ… lub przypadkowy kontakt z wodÄ… oraz zgodnie z wymogami dla danej substancji (naÅ›wietlanie, temperatura, wilgotność itp.). VI. Praca z naczyniami, urzÄ…dzeniami znajdujÄ…cymi siÄ™ pod próżniÄ… lub ciÅ›nieniem. 1. Wszelkie manipulacje z naczyniami lub urzÄ…dzeniami szklanymi znajdujÄ…cymi siÄ™ pod ciÅ›nieniem lub próżniÄ… należy wykonywać szczególnie ostrożnie (w przypadku studentów za wiedzÄ… prowadzÄ…cego zajÄ™cia), używajÄ…c osÅ‚on aparatury oraz ochron twarzy i oczu. 2. W przypadku pracy z aparaturÄ… próżniowÄ… grożącÄ… implozjÄ… należy usunąć z bezpoÅ›redniego sÄ…siedztwa substancje Å‚atwopalne, toksyczne lub które w wyniku pózniejszych reakcji mogÄ… spowodować pożar lub skażenie pomieszczenia. 3. Eksykatory próżniowe powinny być zabezpieczone dodatkowo osÅ‚onÄ… w postaci klosza z siatki lub nakryte dużym kawaÅ‚kiem tkaniny. VII. ObsÅ‚uga aparatury badawczej. 1. ObsÅ‚uga aparatury i urzÄ…dzeÅ„ powinna odbywać siÄ™ zgodnie z zaleceniami instrukcji wywieszonej bÄ…dz znajdujÄ…cej siÄ™ przy aparacie. 2. O wszelkich zauważonych wypadkach nieprawidÅ‚owej pracy urzÄ…dzeÅ„ i aparatów należy bezzwÅ‚ocznie zgÅ‚osić do Kierownika ZakÅ‚adu (ZespoÅ‚u, Pracowni), a w przypadku studentów - do prowadzÄ…cego zajÄ™cia. 3. Nie wolno dokonywać napraw urzÄ…dzeÅ„ i aparatury osobom nieuprawnionym. 4. Nie wolno pozostawiać bez opieki czynnych aparatów takich jak: piece, naparowywarki, pompy, generatory indukcyjne itp., których nieprawidÅ‚owe dziaÅ‚anie (nadmierna temperatura, wzrost ciÅ›nienia, brak wody chÅ‚odzÄ…cej itp.) może spowodować awariÄ™. 5. Wszelkie manipulacje w piecach komorowych powinny być przeprowadzone przy użyciu specjalnych chwytaków z użyciem rÄ™kawic ochronnych. 6. Obserwacje wyÅ‚adowaÅ„ jarzeniowych w komorze naparowywarki lub bezpoÅ›rednia obserwacja promienia laserowego dozwolona jest jedynie przy zastosowaniu specjalnych okularów ochronnych. 7. Podczas pracy pÅ‚uczek ultradzwiÄ™kowych niedopuszczalny jest bezpoÅ›redni kontakt rÄ…k z cieczÄ… i koncentratorem, ze wzglÄ™du na szkodliwy wpÅ‚yw przenoszonej energii akustycznej. 5 8. Nowe stanowiska dydaktyczne, badawcze wymagajÄ… zatwierdzenia i dopuszczenia przez Inspektorat BiHP Politechniki Warszawskiej. 6 VIII. Użytkowanie butli z gazami technicznymi w pomieszczeniach. Instrukcja dotyczy użytkowania butli z gazami technicznymi w pomieszczeniach laboratoryjnych, warsztatowych itp. i nie uwzglÄ™dnia przepisów o skÅ‚adach butli. Instrukcja zawiera również niezbÄ™dne przepisy dotyczÄ…ce przechowywania butli przenoÅ›nych o Å›rednicy zewnÄ™trznej do 500 mm i dÅ‚ugoÅ›ci do 2 m. 1. Butle powinny być zaopatrzone w napisy i pomalowane barwami wg norm obowiÄ…zujÄ…cych w tym zakresie. Malowania butli oraz wykonywanie na nich napisów może dokonywać tylko zakÅ‚ad produkujÄ…cy lub napeÅ‚niajÄ…cy je gazami. JeÅ›li pomalowanie lub napisy ulegÅ‚y zniszczeniu, butla powinna być przesÅ‚ana do zakÅ‚adu napeÅ‚niajÄ…cego w celu jej ponownego oznaczenia. 2. Użytkownikowi nie wolno dokonywać żadnych napraw butli i ich zaworów. CzynnoÅ›ci te mogÄ… być dokonywane jedynie w zakÅ‚adach wytwarzajÄ…cych butle, lub napeÅ‚niajÄ…cych je gazem, bÄ…dz też w innych zakÅ‚adach upoważnionych do tego przez organy UrzÄ™du Dozoru Technicznego. 3. Prace zwiÄ…zane z używaniem, transportem, przechowywaniem i konserwacjÄ… butli mogÄ… być wykonywane tylko przez pracowników przeszkolonych w zakresie BiHP, bÄ…dz też pod bezpoÅ›rednim nadzorem tych pracowników. 4. Butle wydawane ze skÅ‚adu (i przyjmowane) muszÄ… mieć koÅ‚pak ochronny, nakrÄ™cony na gÅ‚owicÄ™ butli. 5. Butli nie wolno rzucać, przewracać, toczyć, uderzać o nie przedmiotami oraz używać ich do celów niezgodnych z ich przeznaczeniem. Butle używane na stanowisku pracy muszÄ… być zabezpieczone przed upadkiem. 6. Butli przeznaczonych do tlenu lub podtlenku azotu nie wolno smarować ani zanieczyszczać tÅ‚uszczem, smarem lub innymi substancjami zapalajÄ…cymi siÄ™ przy zetkniÄ™ciu z tlenem i podtlenkiem azotu, ani też dotykać ich zatÅ‚uszczonymi rÄ™koma, szmatami lub narzÄ™dziami. 7. Zabronione jest usuwanie rdzy z zewnÄ™trznych powierzchni napeÅ‚nionych butli. Usuwanie rdzy z butli opróżnionych należy dokonywać w sposób zabezpieczajÄ…cy przed obniżeniem wytrzymaÅ‚oÅ›ci butli, np. przy pomocy szczotki stalowej. 8. Zabronione jest poddawanie butli bezpoÅ›redniemu dziaÅ‚aniu ognia. 9. Butle należy chronić przed ogrzaniem do temperatury powyżej 35° C. NapeÅ‚nione butle powinny być oddalone co najmniej o l m od grzejników c.o., a od pieców i innych zródeÅ‚ ciepÅ‚a z ogniem otwartym - co najmniej o 10 m. Jeżeli przy grzejnikach c.o. znajdujÄ… siÄ™ osÅ‚ony zabezpieczajÄ…ce przed miejscowym nagrzewaniem, odlegÅ‚ość miÄ™dzy osÅ‚onami a butlami może być zmniejszona do 10 cm. 10. Butle napeÅ‚nione gazami i butle opróżnione należy chronić przed opadami atmosferycznymi oraz przed trwaÅ‚Ä… wilgociÄ…. Butle napeÅ‚nione oraz 7 opróżnione z acetylenu należy ponadto zabezpieczyć przed bezpoÅ›rednim dziaÅ‚aniem promieni sÅ‚onecznych. 11. Wypuszczanie gazów z butli do zbiornika o niższym ciÅ›nieniu powinno być dokonywane przez reduktor przeznaczony wyÅ‚Ä…cznie dla danego gazu i oznaczony odpowiedniÄ… barwÄ…. Komora niskiego ciÅ›nienia reduktora powinna posiadać manometr i sprężynowy zawór bezpieczeÅ„stwa, nastawiony na najwyższe ciÅ›nienie robocze zbiornika, do którego wpuszcza siÄ™ gaz. W przypadku braku możliwoÅ›ci zastosowania reduktora przy gazach silnie korodujÄ…cych (chlor, dwutlenek siarki, fosgen) dozwolone jest zastosowanie za zgodÄ… organów UrzÄ™du Dozoru Technicznego innego skutecznie dziaÅ‚ajÄ…cego urzÄ…dzenia. 12. Po zakoÅ„czeniu pracy butle napeÅ‚nione gazami mogÄ… być pozostawione na miejscu pracy po uprzednim zamkniÄ™ciu zaworów butlowych. DostÄ™p do tych butli osobom nieupoważnionym jest zabroniony. 13. Butle z gazami o wÅ‚asnoÅ›ciach trujÄ…cych należy przechowywać w pomieszczeniach zamkniÄ™tych, specjalnie do tego celu przeznaczonych i odpowiednio wentylowanych. Butle z siarkowodorem należy przechowywać pod dachem na otwartym powietrzu. Zabronione jest przechowywanie w tym samym pomieszczeniu butli z tlenem oraz gazami tworzÄ…cymi ze sobÄ… mieszaniny wybuchowe, jak również zabronione jest przechowywanie ich z karbidem. Butle z gazami palnymi mogÄ… być przechowywane razem tylko z butlami na gazy obojÄ™tne. 14. Butle z gazami, z wyjÄ…tkiem acetylenu, zwracane do zakÅ‚adów napeÅ‚niajÄ…cych, powinny posiadać nadciÅ›nienie pozostaÅ‚oÅ›ci gazu co najmniej 0,5 bara. Butle z rozpuszczonym acetylenem powinny posiadać nadciÅ›nienie gazu nie mniejsze, niż podane w poniższej tabeli: Temperatura Poniżej-5 od-5 od+5 od+15 od+25 w oC do+5 do+15 do+25 do+35 NadciÅ›nienie 0,5 1,0 1,5 2,0 3,0 /bar 15. Instalacja elektryczna w pomieszczeniu, gdzie użytkowane sÄ… gazy palne powinna odpowiadać obowiÄ…zujÄ…cym normom dla pomieszczeÅ„ niebezpiecznych ze wzglÄ™du na możliwość wybuchu. 16. Pomieszczenie w którym użytkuje siÄ™ gazy techniczne musi być wyposażone we wÅ‚aÅ›ciwy sprzÄ™t przeciwpożarowy. 17. Przenoszenie butli (peÅ‚nych, opróżnionych) o pojemnoÅ›ci ponad 10 l powinno być dokonywane z należytÄ… ostrożnoÅ›ciÄ… przez co najmniej dwóch pracowników, odpowiednio zaznajomionych z tymi czynnoÅ›ciami. Butle o pojemnoÅ›ci nie przekraczajÄ…cej 10 l mogÄ… być przenoszone przez jednego pracownika, przy zachowaniu wymagaÅ„ okreÅ›lonych powyżej. Transport butli na terenie ZakÅ‚adu powinien odbywać siÄ™ na wózkach specjalnie do 8 tego przeznaczonych, a rÄ™czne przenoszenie na piÄ™tra - za pomocÄ… specjalnych noszy. 18. Butle (napeÅ‚nione, opróżnione) powinny być przewożone z naÅ‚ożonym koÅ‚pakiem ochronnym, oraz w przypadku gazów toksycznych, ze Å›lepÄ… nakrÄ™tkÄ… ochronnÄ… na koÅ„cu bocznym zaworu butlowego. IX. PostÄ™powanie w razie wypadku. 1. Jeżeli nastÄ…pi awaria urzÄ…dzeÅ„ laboratoryjnych poÅ‚Ä…czona z wypadkiem z ludzmi lub pożarem, albo jego grozbÄ…, należy przystÄ…pić do gaszenia i ratowania ofiary wypadku oraz natychmiast powiadomić dyżurnego asystenta. W wypadkach nagÅ‚ych (takich jak pryÅ›niecie w oczy lub twarz pÅ‚ynami żrÄ…cymi lub szkÅ‚em, zapalenia siÄ™ ubrania, porażenia prÄ…dem elektrycznym) należy natychmiast udzielić pierwszej pomocy, a w przypadkach poważniejszych wezwać pogotowie ratunkowe tel. 999, lub straż pożarnÄ… tel. 998. 2. Najważniejsze wskazówki dla osób ratujÄ…cych: ·ð PryÅ›niecie cieczy żrÄ…cej w oczy - przemywać nieprzerwanie znacznÄ… iloÅ›ciÄ… wody bieżącej lub w ostatecznoÅ›ci z dużego naczynia. ·ð Porażenie prÄ…dem - wyÅ‚Ä…czyć prÄ…d, ewentualnie oderwać osobÄ™ porażonÄ… spod napiÄ™cia, chwytajÄ…c za ubranie, a nie za ciaÅ‚o. W razie potrzeby zastosować sztuczne oddychanie, masaż serca i wezwać pogotowie ratunkowe. ·ð Zapalenie siÄ™ ubrania lub wÅ‚osów - przewrócić na ziemiÄ™ i tÅ‚umić ogieÅ„ kocem. ·ð Inne wypadki sÄ… szczegółowo opisane w odrÄ™bnej instrukcji Pierwsza pomoc w nagÅ‚ych wypadkach". ·ð Przy zapaleniu siÄ™ maÅ‚ych iloÅ›ci rozpuszczalnika w maÅ‚ym naczyniu należy je przykryć szczelnie pÅ‚ytÄ… ze szkÅ‚a lub parownicÄ…. ·ð W razie wylania palÄ…cej siÄ™ cieczy na stół laboratoryjny lub podÅ‚ogÄ™ należy gasić ogieÅ„ gaÅ›nicami, piaskiem i kocami przeciwpożarowymi. ·ð Przy zapaleniu siÄ™ oparów podczas destylacji należy natychmiast wyÅ‚Ä…czyć ogrzewanie. W razie potrzeby użyć gaÅ›nicy. ·ð W razie pożaru należy zapobiegać jego dalszemu rozprzestrzenianiu siÄ™ poprzez gaszenie palników w sÄ…siedztwie, usuwanie z pobliża substancji Å‚atwopalnych itp. X. Przepisy koÅ„cowe. 1. W przypadkach nie objÄ™tych powyższÄ… instrukcjÄ… obowiÄ…zujÄ… przepisy szczegółowe wydane przez Kierownika Katedry lub ZakÅ‚adu, uwzglÄ™dniajÄ…ce specyfikÄ™ prowadzonych prac. 2. Kierownik jednostki organizacyjnej WydziaÅ‚u jest zobowiÄ…zany, aby każda osoba podejmujÄ…ca prace doÅ›wiadczalne zapoznaÅ‚a siÄ™ z instrukcjÄ… ogólnÄ… i instrukcjami szczegółowymi, obowiÄ…zujÄ…cymi w danej pracowni. 9 Zapoznanie siÄ™ z treÅ›ciÄ… instrukcji pracownik, doktorant lub student potwierdza wÅ‚asnorÄ™cznym podpisem - dokumentacjÄ™ tÄ™ przechowuje Kierownik Katedry lub ZakÅ‚adu lub innej jednostki organizacyjnej, a kopiÄ™ przekazuje Dyrektorowi ds. Administracyjno-Technicznych. 3. Kierownicy jednostek organizacyjnych WydziaÅ‚u sÄ… zobowiÄ…zani do potwierdzonego przypominania pracownikom, doktorantom i studentom treÅ›ci niniejszej instrukcji wraz zaÅ‚Ä…cznikami, nie rzadziej niż raz w roku. 4. Niniejsza instrukcja wchodzi w życie z dniem 15 grudnia 2007. WczeÅ›niej wydane instrukcje tracÄ… swój Ä… ważność. ZaÅ‚Ä…czono instrukcje szczegółowe: ·ð Instrukcja dotyczÄ…ca przechowywania w laboratoriach odczynników chemicznych mogÄ…cych stwarzać niebezpieczeÅ„stwo pożaru. ·ð Charakterystyka Å›rodków gaÅ›niczych. ·ð Instrukcja pracy ze zwiÄ…zkami glinoorganicznymi. ·ð Instrukcja pracy ze zwiÄ…zkami wysokoenergetycznymi. ·ð Instrukcja udzielania pierwszej pomocy w nagÅ‚ych wypadkach, ze szczegółowym podaniem Å›rodków stosowanych przy oparzeniach. ·ð Instrukcja zbierania i eliminacji odpadów niebezpiecznych na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Warszawa, dnia 11 grudnia 2007 roku. 10