Bezpieczeństwo pracy i ochrona zdrowia przy
Bezpieczeństwo pracy i ochrona zdrowia przy
procesach spawania metali
procesach spawania metali
Health and Safety
Health and Safety
dr in\
. Jolanta Matusiak
dr in\
. Jolanta Matusiak
Ochrona zdrowia człowieka przy pracach
Ochrona zdrowia człowieka przy pracach
spawalniczych jest zwiÄ…zana z:
spawalniczych jest zwiÄ…zana z:
" powszechnym stosowaniem spawania w ró\
nych gałęziach przemysłu,
" powszechnym stosowaniem spawania w ró\
nych gałęziach przemysłu,
" rozwojem technologii spawalniczych,
" rozwojem technologii spawalniczych,
" doskonaleniem materiałów dodatkowych .
" doskonaleniem materiałów dodatkowych .
Ochrona zdrowia pracowników przy procesach spawania jest
Ochrona zdrowia pracowników przy procesach spawania jest
obecnie bezwzględną koniecznością dla ka\
dego pracodawcy.
obecnie bezwzględną koniecznością dla ka\
dego pracodawcy.
" Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe wydzielające się do strefy
" Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe wydzielające się do strefy
oddychania spawaczy stanowiÄ… jedno z najpowa\
niejszych zagro\
eń.
oddychania spawaczy stanowiÄ… jedno z najpowa\
niejszych zagro\
eń.
" Zawód spawacza zajmuje jedno z czołowych miejsc pod względem szkodliwości
Zawód spawacza zajmuje jedno z czołowych miejsc pod względem szkodliwości
i uciÄ…\
liwości. Zagro\
enia natury chemicznej i trudne warunki pracy sprzyjajÄ… powstawaniu szeregu
i uciÄ…\
liwości. Zagro\
enia natury chemicznej i trudne warunki pracy sprzyjajÄ… powstawaniu szeregu
schorzeń i chorób zawodowych.
schorzeń i chorób zawodowych.
" ZAGROśENIA ZDROWIA I BEZPIECZEC
STWA WYST
PUJ
CE
PRZY PRACACH SPAWALNICZYCH
Procesom spawalniczym towarzyszy szereg czynników stanowiących zagro\
enie dla
zdrowia pracowników i zagra\
ajÄ…cych otoczeniu.
Do najbardziej uciÄ…\
liwych zagro\
eń nale\
y zaliczyć:
" Wydzielające się zanieczyszczenia pyłowe i gazowe
" Promieniowanie Å‚uku spawalniczego
" Hałas
" Pole elektromagnetyczne
" Pora\
enie prÄ…dem elektrycznym
" Zagro\
enie po\
arowe.
" Podczas spawania pracownicy sÄ… nara\
eni na równoczesne oddziaływanie wszystkich tych
czynników, dlatego te\
zawód spawacza zajmuje jedno z czołowych miejsc pod względem
szkodliwości i ucią\
liwości. Wymienione zagro\
enia i trudne warunki pracy sprzyjajÄ…
zapadaniu spawaczy na wiele schorzeń i chorób zawodowych.
Spawanie metali postrzegane jest jako proces 3D:
" dirty (ang.) - brudny,
" dusty (ang.) -zakurzony,
" dangerous (ang.)  niebezpieczny i szkodliwy dla zdrowia.
" Podczas spawania wydzielane są do środowiska pracy zanieczyszczenia pyłowe i gazowe, które
zawierają liczne substancje niebezpieczne dla zdrowia pracowników.
" Toksyczność tych zanieczyszczeń, związana z niepo\
Ä…danymi reakcjami fizykochemicznymi,
które zachodzą po wniknięciu ich do organizmu człowieka, stwarza powa\
ne zagro\
enie i jest
przyczyną wielu chorób o charakterze zawodowym w środowisku spawaczy.
Charakterystyka zanieczyszczeń pyłowych
Charakterystyka zanieczyszczeń pyłowych
i gazowych wydzielajÄ…cych siÄ™ przy procesach spawania metali
i gazowych wydzielajÄ…cych siÄ™ przy procesach spawania metali
Dym spawalniczy (aerozol) - mieszanina wysoko i średnio dyspersyjnych cząstek
stałych (pyłu spawalniczego) oraz substancji chemicznych (gazów).
Pył spawalniczy - składa się z tlenków, krzemianów, fluorokrzemianów,
fluorków oraz węglanów metali i niemetali.
DYM SPAWALNICZY
PYA
GAZY
ALUMINIUM
BAR
DITLENEK
OZON
CHROM (VI)
KRZEMU
KOBALT
BERYL
BERYL NIKIEL
TLENEK W
GLA
TLENKI AZOTU
KADM
śELAZO BERYL
KADM
CHROM
MIEDÅ›
MAGNEZ
GAZY INHIBITORY
DZIAA
ANIE
MANGAN
PYLICA A
AGODNA I ZWA
ÓKNIAJ
CA
UTLENIANIA
NIKIEL KANCEROGENNE DRAśNI
CE
KRWI
CYNK
Działanie:
DRAśNI
CE,
TOKSYCZNE,
UCZULAJ
CE
Instytut Spawalnictwa
Instytut Spawalnictwa
Podstawowe składniki pyłu spawalniczego
Podstawowe składniki pyłu spawalniczego
Spawanie drutami litymi stali węglowych i niskostopowych : \
elazo
\
elazo
mangan
mangan
krzemionka
krzemionka
Spawaniu stali wysokostopowych : dodatkowo chrom
dodatkowo chrom
nikiel
nikiel
Spawanie elektrodami otulonymi i drutami proszkowymi: dodatkowo
dodatkowo
zwiÄ…zki sodu, potasu, wapnia,
zwiÄ…zki sodu, potasu, wapnia,
magnezu, fluorki proste i zło\
one
magnezu, fluorki proste i zło\
one
Proces spawania drutami proszkowymi
Proces spawania drutami proszkowymi
jest charakteryzowany jako proces niebezpieczny
jest charakteryzowany jako proces niebezpieczny
dla pracowników.
dla pracowników.
Du\
a toksyczność dymów spawalniczych
Du\
a toksyczność dymów spawalniczych
Bardzo wysoka emisja dymów spawalniczych
Bardzo wysoka emisja dymów spawalniczych
Szczególnie ucią\
liwe warunki pracy występują przy spawaniu
Szczególnie ucią\
liwe warunki pracy występują przy spawaniu
drutami samoosłonowymi
drutami samoosłonowymi
Toksyczność drutów samoosłonowych związana jest z du\
ą ilością fluorków
LiF, NaF, CaF2, BaF2, MgF2 zawartych w wypełnieniu.
 Spawanie aluminium i jego stopów związane jest z wydzielaniem się pyłu
spawalniczego zawierajÄ…cego: aluminium
aluminium
cynk
cynk
krzem
krzem
magnez
magnez
mangan
mangan
Przy spawaniu miedzi i jej stopów (mosiądz) składnikami pyłu
spawalniczego sÄ…: miedz

miedz

cyna
cyna
cynk
cynk
mangan
mangan
krzemionka
krzemionka
fluorki
fluorki
Zanieczyszczenia gazowe przy spawaniu tworzone sÄ… przez :
tlenki azotu (NOx)
tlenki azotu (NOx)
tlenek węgla (CO)
tlenek węgla (CO)
ozon (O3)
ozon (O3)
fluorowodór (HF)
fluorowodór (HF)
chlor (Cl2)
chlor (Cl2)
Głównymi z
ródłami emisji gazów przy spawaniu są :
proces rozkładu otuliny elektrod,
proces rozkładu topników i past lutowniczych,
reakcje termiczne zachodzÄ…ce w atmosferze otaczajÄ…cej Å‚uk,
reakcje fotochemiczne ( emisja promieniowania UV).
Wpływ pyłu spawalniczego i gazów wydzielających się przy procesach
Wpływ pyłu spawalniczego i gazów wydzielających się przy procesach
spawalniczych na organizm człowieka
spawalniczych na organizm człowieka
Substancja Efekt krytyczny dla organizmu
Bar i jego związki Układ sercowo-naczyniowy, nerki.
Beryl, Be Rakotwórczy dla płuc, beryloza.
Chrom i chrom III Dra\
niący układ oddechowy.
Chromiany, chrom VI Rakotwórczy.
Fluorki (jako HF), F- Fluoroza kości.
Glinu tritlenek Dra\
niący układ oddechowy, pylica płuc.
Kadm, Cd Rakotwórczy i nefrotoksyczny
Mangan, Mn Układ nerwowy, oddechowy.
Miedz
i jej zwiÄ…zki Dra\
niący, gorączka dymów metali
Wpływ pyłu spawalniczego i gazów wydzielających się przy procesach
spawalniczych na organizm człowieka
Substancja Efekt krytyczny dla organizmu
Nikiel i jego związki Rakotwórczy: nos, płuca, krtań.
Ozon, O3 Dra\
niący układ oddechowy.
Tlenek cynku, Gorączka dymów metali
Tlenek magnezu, Dra\
niące oczy i nos, gorączka dymów
metali
Tlenek węgla, CO Układ sercowo-naczyniowy, ośrodkowy
układ nerwowy
Tlenki azotu, NOx Układ oddechowy i ośrodkowy, układ
nerwowy
Tlenki \
elaza, Pylica \
elazowa, układ oddechowy
Dymy spawalnicze Dra\
niący płuca, gorączka dymów metali.
W celu ochrony pracowników przed skutkami nadmiernego nara\
enia na substancje
niebezpieczne, do ustawodawstwa wprowadzone są wartości określające dopuszczalne
stÄ™\
enia substancji w powietrzu na stanowiskach pracy. Wartości dopuszczalne
(normatywy higieniczne) stanowiÄ… kryteria oceny nara\
enia zawodowego.
W Polsce obowiÄ…zujÄ… trzy kategorie najwy\
szych dopuszczalnych stÄ™\
eń:
¨ najwy\
sze dopuszczalne stÄ™\
enie (NDS)  średnie wa\
one, którego oddziaływanie na
najwy\
sze dopuszczalne stÄ™\
enie (NDS)
pracownika w ciÄ…gu 8-godzinnego dobowego i 42-godzinnego tygodniowego wymiaru czasu
pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w
stanie zdrowia,
¨ najwy\
sze dopuszczalne stÄ™\
enie chwilowe (NDSPCh) - wartość średnia, która nie
najwy\
sze dopuszczalne stÄ™\
enie chwilowe (NDSPCh)
powinna spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, je\
eli utrzymuje siÄ™ w
środowisku nie dłu\
ej ni\
30 min w czasie zmiany roboczej,
¨ najwy\
sze dopuszczalne stÄ™\
enie pułapowe (NDSP)  ze względu na zagro\
enie
najwy\
sze dopuszczalne stÄ™\
enie pułapowe (NDSP)
zdrowia lub \
ycia pracowników nie mo\
e być w środowisku pracy przekroczone w \
adnym
momencie.
Dobór elektrod otulonych w aspekcie ograniczenia emisji
Dobór elektrod otulonych w aspekcie ograniczenia emisji
szkodliwych zanieczyszczeń
szkodliwych zanieczyszczeń
Zagro\
enia zdrowia spawaczy związane z emisją szkodliwych zanieczyszczeń
Zagro\
enia zdrowia spawaczy związane z emisją szkodliwych zanieczyszczeń
przy spawaniu EO wiÄ…\
ą się głównie z du\
ą ilością emitowanego pyłu.
przy spawaniu EO wiÄ…\
ą się głównie z du\
ą ilością emitowanego pyłu.
Skład chemiczny pyłu jest uzale\
niony od rodzaju otuliny oraz od rodzaju
Skład chemiczny pyłu jest uzale\
niony od rodzaju otuliny oraz od rodzaju
spawanego materiału podstawowego.
spawanego materiału podstawowego.
DÄ…\
enie do ograniczania emisji zanieczyszczeń na drodze optymalizacji składu i
DÄ…\
enie do ograniczania emisji zanieczyszczeń na drodze optymalizacji składu i
rodzaju elektrod otulonych oraz na drodze modyfikacji parametrów
rodzaju elektrod otulonych oraz na drodze modyfikacji parametrów
technologicznych procesu spawania elektrodami napotyka w praktyce
technologicznych procesu spawania elektrodami napotyka w praktyce
technologicznej na powa\
ne ograniczenia.
technologicznej na powa\
ne ograniczenia.
Dobór warunków technologicznych spawania stali metodą MAG/MIG
Dobór warunków technologicznych spawania stali metodą MAG/MIG
w aspekcie ograniczenia emisji szkodliwych zanieczyszczeń
w aspekcie ograniczenia emisji szkodliwych zanieczyszczeń
" Ograniczenie emisji
" Ograniczenie emisji
Wpływ natę\
enia prądu i średnicy drutu na wielkość emisji pyłu
szkodliwych
szkodliwych
przy spawaniu stali metodą MAG w osłonie mieszanki
zanieczyszczeń na drodze
zanieczyszczeń na drodze 80%Ar+20%CO2
14,0
modyfikacji warunków
modyfikacji warunków
technologicznych
technologicznych
12,0
procesu spawania mo\
na
procesu spawania mo\
na
osiągnąć przez dobór
osiągnąć przez dobór
10,0
optymalnych parametrów
optymalnych parametrów
8,0
prądowo-napięciowych
prądowo-napięciowych
procesu spawania.
procesu spawania.
6,0
4,0
" Występuje zale\
ność
" Występuje zale\
ność
śr.1,0 mm
2,0
pomiędzy natę\
eniem
pomiędzy natę\
eniem
śr. 1,2 mm
prÄ…du spawania i
prÄ…du spawania i
0,0
śr. 1,6 mm
napięciem łuku
napięciem łuku
100 150 200 250 300 350 400
elektrycznego, a ilością
elektrycznego, a ilością
I [A]
powstającego pyłu i
powstającego pyłu i
gazów.
gazów.
Ec [mg/s]
" Jednym z najwa\
niejszych czynników wpływających na wielkość emisji
" Jednym z najwa\
niejszych czynników wpływających na wielkość emisji
zanieczyszczeń przy spawaniu stali metodą MAG/MIG jest skład chemiczny gazu
zanieczyszczeń przy spawaniu stali metodą MAG/MIG jest skład chemiczny gazu
zastosowanego na osłonę łuku. Zastosowanie mieszanek gazowych wpływa w
zastosowanego na osłonę łuku. Zastosowanie mieszanek gazowych wpływa w
znacznym stopniu na ograniczenie emisji pyłu i emisji gazów wydzielających się w
znacznym stopniu na ograniczenie emisji pyłu i emisji gazów wydzielających się w
czasie procesu.
czasie procesu.
Wpływ składu gazu osłonowego na wielkość emisji pyłu przy spawaniu stali
metodą MAG. Drut lity G3Si1, śr. 1,2 mm.
16
I=300 A
14
12
10
8
6
4
2
0
Ec [mg/s]
2
2
2
2
2
2
2
2
O
O
O
O
O
O
O
O
%
%
C
%
%
%
%
C
2
5
2
2
5
5
%
+
+
+
+
+
+
0
r
2
2
2
2
2
2
A
O
O
O
O
O
+
r
%
C
C
C
C
C
A
5
%
%
%
%
%
9
%
5
5
2
0
5
0
+
+
1
2
1
8
r
r
+
+
+
A
A
r
r
r
A
A
A
%
%
3
0
%
%
%
9
9
6
8
0
8
7
8
Zalecenia technologiczne (zwiÄ…zane z procesem) i techniczne do
Zalecenia technologiczne (zwiÄ…zane z procesem) i techniczne do
profilaktyki zagro\
eń zdrowia pracowników szkodliwymi
profilaktyki zagro\
eń zdrowia pracowników szkodliwymi
substancjami chemicznymi i pyłami wydzielającymi się przy
substancjami chemicznymi i pyłami wydzielającymi się przy
procesach spawania i lutowania
procesach spawania i lutowania
ProjektujÄ…c technologiÄ™ spawania i lutowania nale\
y uwzględnić
ProjektujÄ…c technologiÄ™ spawania i lutowania nale\
y uwzględnić
wpływ poszczególnych parametrów i warunków prowadzenia procesu
wpływ poszczególnych parametrów i warunków prowadzenia procesu
na emisję substancji chemicznych i pyłu do środowiska pracy.
na emisję substancji chemicznych i pyłu do środowiska pracy.
Dobierając materiały spawalnicze nale\
y zapoznać się z wielkością
Dobierając materiały spawalnicze nale\
y zapoznać się z wielkością
emisji pyłu i gazów oraz ze składem chemicznym pyłu, które
emisji pyłu i gazów oraz ze składem chemicznym pyłu, które
charakteryzują dane materiały spawalnicze.
charakteryzują dane materiały spawalnicze.
Projektowanie technologii spawalniczych oraz stosowanie spawania w
Projektowanie technologii spawalniczych oraz stosowanie spawania w
przemyśle powinno łączyć się z optymalizacją technologiczną procesu
przemyśle powinno łączyć się z optymalizacją technologiczną procesu
w aspekcie ograniczania emisji zanieczyszczeń.
w aspekcie ograniczania emisji zanieczyszczeń.
Wszystkie prace spawalnicze nale\
y prowadzić z wykorzystaniem
Wszystkie prace spawalnicze nale\
y prowadzić z wykorzystaniem
skutecznych systemów wentylacji miejscowej i wentylacji ogólnej.
skutecznych systemów wentylacji miejscowej i wentylacji ogólnej.
WentylacjÄ™ miejscowÄ… nale\
y dobierać uwzględniając warunki
WentylacjÄ™ miejscowÄ… nale\
y dobierać uwzględniając warunki
prowadzenia procesu spawania i procesów pokrewnych.
prowadzenia procesu spawania i procesów pokrewnych.
W pomieszczeniach o zwiększonym zagro\
eniu du\
ymi stÄ™\
eniami
W pomieszczeniach o zwiększonym zagro\
eniu du\
ymi stÄ™\
eniami
zanieczyszczeń (takich jak: przestrzenie ograniczone, zamknięte)
zanieczyszczeń (takich jak: przestrzenie ograniczone, zamknięte)
nale\
y szczególnie dbać o zastosowanie skutecznej wentylacji.
nale\
y szczególnie dbać o zastosowanie skutecznej wentylacji.
Zalecenia organizacyjne do profilaktyki zagro\
eń zdrowia
Zalecenia organizacyjne do profilaktyki zagro\
eń zdrowia
pracowników szkodliwymi substancjami chemicznymi i pyłami
pracowników szkodliwymi substancjami chemicznymi i pyłami
wydzielajÄ…cymi siÄ™ przy procesach spawania i lutowania
wydzielajÄ…cymi siÄ™ przy procesach spawania i lutowania
Systematycznie szkolić pracowników (spawaczy, lutowaczy,
Systematycznie szkolić pracowników (spawaczy, lutowaczy,
przecinaczy, zgrzewaczy i pomocników) w zakresie bezpieczeństwa
przecinaczy, zgrzewaczy i pomocników) w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy.
i higieny pracy.
Systematycznie informować pracowników o zagro\
eniach zdrowia
Systematycznie informować pracowników o zagro\
eniach zdrowia
związanych z procesami spawalniczymi, o środkach i sposobach
związanych z procesami spawalniczymi, o środkach i sposobach
ochrony, o wynikach badań na stanowiskach pracy oraz o wynikach
ochrony, o wynikach badań na stanowiskach pracy oraz o wynikach
badań naukowych związanych z ochroną zdrowia w spawalnictwie.
badań naukowych związanych z ochroną zdrowia w spawalnictwie.
Prowadzić badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia na
Prowadzić badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia na
stanowiskach spawalniczych uwzględniając czynniki wiodące dla
stanowiskach spawalniczych uwzględniając czynniki wiodące dla
danej metody spawania, materiału podstawowego i dodatkowego.
danej metody spawania, materiału podstawowego i dodatkowego.
Objąć szczególną profilaktyczną opieką zdrowotną pracowników
Objąć szczególną profilaktyczną opieką zdrowotną pracowników
pracujących z materiałami i metodami spawalniczymi szczególnie
pracujących z materiałami i metodami spawalniczymi szczególnie
niebezpiecznymi oraz pracujÄ…cymi w trudnych warunkach. Np.:
niebezpiecznymi oraz pracujÄ…cymi w trudnych warunkach. Np.:
- spawanie stali niskostopowej w przestrzeniach zamkniętych,
- spawanie stali niskostopowej w przestrzeniach zamkniętych,
- spawanie stali wysokostopowych, spawanie aluminium,
- spawanie stali wysokostopowych, spawanie aluminium,
- spawanie drutami proszkowymi samoosłonowymi,
- spawanie drutami proszkowymi samoosłonowymi,
- spawanie i lutowanie materiałów zawierających substancje
- spawanie i lutowanie materiałów zawierających substancje
rakotwórcze.
rakotwórcze.
Zagro\
enia wzroku spawaczy
Zagro\
enia wzroku spawaczy
PROMIENIOWANIE OPTYCZNE.
OBSZAR PROMIENIOWANIA
OBSZAR PROMIENIOWANIA
WIDZIALNEGO
PODCZERWONEGO
fiolet/niebieski/zielony/zólty/pomarańczowy/czerwony
OBSZAR
PROMIENIOWANIA
bliska podczerwień środkowa podczerwień
NADFIOLETOWEGO
nm
nm
100 200 300 380
500 600 700
400 480
800 1400
obszar światla niebieskiego
ZAKRES PROMIENIOWANIA PRZY PROCESACH SPAWALNICZYCH
Oddziaływanie promieniowania łuku spawalniczego na organizm człowieka
Oddziaływanie promieniowania łuku spawalniczego na organizm człowieka
Rodzaj
Rodzaj
Zakres Wpływ na oczy Wpływ na skórę człowieka
Zakres Wpływ na oczy Wpływ na skórę człowieka
promieniowania
promieniowania
promieniowania
promieniowania
Nadfioletowe od 315 do 380 nm Rumień skóry (erytema); stopień rumienia
Nadfioletowe Rumień skóry (erytema); stopień rumienia
" silnie pochłaniane przez
silnie pochłaniane przez
UVA zale\
y od wielkości napromienienia i długości fali.
UVA zale\
y od wielkości napromienienia i długości fali.
soczewkÄ™ ·
soczewkÄ™ ·
Promieniowanie krótsze od 270 nm wywołuje rumień
Promieniowanie krótsze od 270 nm wywołuje rumień
działa fotochemicznie na
działa fotochemicznie na
jasny, szybciej ustępujący. Promieniowanie pasma
jasny, szybciej ustępujący. Promieniowanie pasma
soczewkÄ™ oka powodujÄ…c
soczewkÄ™ oka powodujÄ…c
290-310 nm wytwarza rumień intensywniejszy
290-310 nm wytwarza rumień intensywniejszy
powstanie zaćmy, · przy
powstanie zaćmy, · przy
pojawaiajÄ…cy siÄ™ po 5-6 godzinach.
pojawaiajÄ…cy siÄ™ po 5-6 godzinach.
długotrwałym nara\
eniu · Wielokrotna ekspozycja skóry na intensywne UV
długotrwałym nara\
eniu · Wielokrotna ekspozycja skóry na intensywne UV
wywołuje zwłóknienie skóry i zanik naskórka,
wywołuje zwłóknienie skóry i zanik naskórka,
utrata wzroku,
utrata wzroku,
choroby nowotworowe
choroby nowotworowe
Nadfioletowe od 280 do 315 nm " silnie pochłaniany w zewnętrznej "
Nadfioletowe silnie pochłaniany w zewnętrznej
UVB części oka,
UVB części oka,
Nadfioletowe od 100 do 280 nm " uszkodzenie rogówki, zapalenie
Nadfioletowe uszkodzenie rogówki, zapalenie
UVC spojówek
UVC spojówek
Światło od 400 do 480 nm " powoduje olśnienie narządu
Światło powoduje olśnienie narządu
niebieskie wzroku, skutki długotrwałego
niebieskie wzroku, skutki długotrwałego
olśnienia: - podra\
nienie oczu,
olśnienia: - podra\
nienie oczu,
- zaczerwienienie powiek, bóle
- zaczerwienienie powiek, bóle
głowy
głowy
Podczerwone IR od 780 do 2000 nm " przenika w głąb oka, powoduje " skóra pochłania 95% promieniowania co
Podczerwone IR przenika w głąb oka, powoduje skóra pochłania 95% promieniowania co
uszkodzenie siatkówki, powoduje silny wzrost temperatury na jej
uszkodzenie siatkówki, powoduje silny wzrost temperatury na jej
· przegrzanie gaÅ‚ki ocznej, zaćma powierzchni
· przegrzanie gaÅ‚ki ocznej, zaćma powierzchni
ÅšRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ SPAWACZY
ÅšRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ SPAWACZY
CHRONA OCZU
CHRONA OCZU
Podczas spawania i cięcia metali oczy, twarz i szyja spawaczy nara\
one sÄ… na
Podczas spawania i cięcia metali oczy, twarz i szyja spawaczy nara\
one sÄ… na
promieniowanie optyczne oraz na gorÄ…ce odpryski metalu.
promieniowanie optyczne oraz na gorÄ…ce odpryski metalu.
W celu ograniczenia niekorzystnego działania tych czynników nale\
y stosować:
" tarcze spawalnicze
" przyłbice z filtrami spawalniczymi
" okulary spawalnicze
Wybór filtru ochronnego odpowiedniego dla procesu spawania łukowego zale\
y od
Wybór filtru ochronnego odpowiedniego dla procesu spawania łukowego zale\
y od
następujących czynników:
następujących czynników:
natÄ™\
enia prądu, rodzaju materiału podstawowego oraz metody spawania ( MAG,MIG,TIG )
ustawienia operatora względem miejsca spawania lub łuku
lokalnego oświetlenia
czynnika ludzkiego
" Wymagania dotyczące dobory filtrów spawalniczych ujęto w normie PN-EN 169  Ochrona indywidualna
oczu. Filtry spawalnicze i filtry dla technik pokrewnych
HAA
AS PRZY PROCESACH SPAWANIA I CI
CIA METALI
HAA
AS PRZY PROCESACH SPAWANIA I CI
CIA METALI
Hałasem przyjęto określać wszelkie niepo\
Ä…dane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciÄ…\
liwe lub
Hałasem przyjęto określać wszelkie niepo\
Ä…dane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciÄ…\
liwe lub
szkodliwe drgania ośrodka sprę\
ystego, oddziaływujące za pośrednictwem powietrza na
szkodliwe drgania ośrodka sprę\
ystego, oddziaływujące za pośrednictwem powietrza na
narząd słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka.
narząd słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka.
Narząd słuchu człowieka jest przystosowany do odbioru fal akustycznych o poziomie
ciÅ›nienia od 20× Pa do 10 Pa i czÄ™stotliwoÅ›ci z zakresu od 20 Hz do 18 kHz .
×10-6
× 20 Hz do 18 kHz
×
Dz
więki o częstotliwości poni\
ej 20 Hz nazywamy infradz
więkami, natomiast
Dz
więki o częstotliwości poni\
ej 20 Hz nazywamy infradz
więkami, natomiast
powy\
ej 18 kHz ultradz
więkami.
powy\
ej 18 kHz ultradz
więkami.
Infra- i ultradz
więki są dla człowieka niesłyszalne.
Infra- i ultradz
więki są dla człowieka niesłyszalne.
Wartość ciśnienia akustycznego dla wybranych z
ródeł hałasu.
Wartość ciśnienia akustycznego dla wybranych z
ródeł hałasu.
Pa dB
140
100
granica bólu
granica bólu
130
samolot odrzutowy
120
10
110 procesy cięcia plazm.
procesy cięcia plazm.
100 młot pneumatyczny
1
90
0,1
procesy spawania
procesy spawania
70
60 biuro ( zwykła mowa )
0,01
50
40 mieszkanie
0,001
30 cicha mowa
100µ
20
10
20µ
0 próg słyszenia
próg słyszenia
Wpływ
Wpływhałasu naorganizm człowieka
hałasuna organizmczłowieka
Wpływ hałasu na organizm człowieka
Dokuczliwy Szkodliwy
Dokuczliwy Szkodliwy
Słuchowy Pozasłuchowy
Słuchowy Pozasłuchowy
niezadowolenie
niezadowolenie
dyskomfort
dyskomfort
zmęczenie
upośledzenie skurcze
zmęczenie
mięśni
upośledzenie skurczemięśni
trudności
słuchu reakcja
trudnościw koncentracji
w koncentracji
słuchu reakcjaukładu
układu
głuchota oddechowego
głuchota oddechowego
reakcja
reakcjaukładu krą\
enia
układukrą\
enia
Wielkości charakteryzujące hałas
Wielkości charakteryzujące hałas
Dopuszczalne wartości hałasu
Dopuszczalne wartości hałasu
Hałas w środowisku pracy jest charakteryzowany przez:
Hałas w środowisku pracy jest charakteryzowany przez:
- poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu
- poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu
pracy , tygodniowego wymiaru pracy
pracy , tygodniowego wymiaru pracy
- maksymalny poziom dz
więku A,
- maksymalny poziom dz
więku A,
- szczytowy poziom dz
więku C.
- szczytowy poziom dz
więku C.
" Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru
" Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru
czasu pracy nie powinien przekraczać wartości 85 dB,
czasu pracy nie powinien przekraczać wartości 85 dB,
" Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy nie powinien
" Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy nie powinien
przekraczać wartości 85 dB,
przekraczać wartości 85 dB,
" Maksymalny poziom dz
więku A nie powinien przekraczać wartości 115 dB.
" Maksymalny poziom dz
więku A nie powinien przekraczać wartości 115 dB.
" Szczytowy poziom dz
więku C nie powinien przekraczać wartości 135 dB.
" Szczytowy poziom dz
więku C nie powinien przekraczać wartości 135 dB.
Procesy cięcia termicznego metali oraz niektóre metody spawania łukowego
sÄ… powa\
nym z
ródłem hałasu w środowisku pracy.
Głównym z
ródłem emisji hałasu jest strumień gazu wypływający z dyszy
palnika gazowego, plazmowego lub spawalniczego, proces cięcia lub spawania
oraz urzÄ…dzenie spawalnicze.
1. Poziom hałasu powstającego przy procesach spawania zale\
y głównie od:
Poziom hałasu powstającego przy procesach spawania zale\
y głównie od:
" metody spawania,
" parametrów prądowych,
" pozycji spawania,
" średnicy i gatunku drutu elektrodowego,
" rodzaju gazu osłonowego.
2.
Hałas towarzyszący procesom cięcia plazmowego jest uzale\
niony od
" kształtu dyszy palnika, natę\
enia prÄ…du, rodzaju gazu plazmowego i natÄ™\
enia
jego przepływu oraz grubości ciętego materiału.
Sposoby ograniczania nara\
enia na hałas w środowisku pracy
Sposoby ograniczania nara\
enia na hałas w środowisku pracy
Pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników przed
Pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników przed
zagro\
eniami zwiÄ…zanymi z nara\
eniem na hałas, a w szczególności
zagro\
eniami zwiÄ…zanymi z nara\
eniem na hałas, a w szczególności
zapewnić stosowanie:
zapewnić stosowanie:
1) procesów technologicznych nie powodujących nadmiernego hałasu,
1) procesów technologicznych nie powodujących nadmiernego hałasu,
2) maszyn i innych urządzeń technicznych, powodujących mo\
liwie
2) maszyn i innych urządzeń technicznych, powodujących mo\
liwie
najmniejszy hałas, nie przekraczający dopuszczalnych wartości,
najmniejszy hałas, nie przekraczający dopuszczalnych wartości,
3) rozwiązań obni\
ających poziom hałasu w procesach pracy.
3) rozwiązań obni\
ających poziom hałasu w procesach pracy.
Je\
eli którykolwiek z określonych normą parametrów hałasu jest
przekroczony pracodawca jest obowiązany podjąć działania zmierzające do
ograniczenia nara\
enia pracowników na hałas.
Do działań tych w pierwszym rzędzie nale\
ą zabiegi techniczne. Jeśli nie
istniejÄ… mo\
liwości techniczne likwidacji hałasu, nale\
y podjąć działania
organizacyjne.
Techniczne metody ograniczania hałasu
Techniczne metody ograniczania hałasu
- ograniczenie emisji ze z
ródła dz
więku,
- zastosowanie cichszych technologii (wymiana hałaśliwych narzędzi),
- likwidacja zbędnych z
ródeł hałasu,
- stosowanie tłumików hałasu,
- stosowanie obudów dz
więkochłonnych,
- stosowanie ekranów dz
więkochłonnych,
- adaptacja akustyczna pomieszczeń.
.
Organizacyjne metody ograniczania nara\
enia pracowników na hałas
Organizacyjne metody ograniczania nara\
enia pracowników na hałas
-skracanie czasu nara\
enia; poniewa\
skutki działania hałasu kumulują się w
czasie,
-rotacja pracowników, tak aby pracowali na maszynach o ró\
nej emisji hałasu,
-rozgęszczenie z
ródeł hałasu i stanowisk pracy,
-wyprowadzenie poza hale części z
ródeł hałasu,
-tworzenie stref ciszy poprzez wyizolowanie ściankami dz
więkochłonnymi,
-stosowanie ochronników słuchu,
-oznakowanie stref i stanowisk zagro\
onych hałasem
- szkolenie pracowników na temat zagro\
enia słuchu w wyniku działania hałasu.
Pola elektromagnetyczne w spawalnictwie
y
ródła pól elektromagnetycznych w naszym otoczeniu:
" Linie wysokiego napięcia i rozdzielnie elektryczne
" Silniki elektryczne
" Domowe instalacje elektryczne, domowe urzÄ…dzenia elektryczne i
sprzęt RTV
" Urządzenia przemysłowe, w tym:
 transformatory
 spawarki elektryczne i zgrzewarki oporowe
 piece i nagrzewnice indukcyjne
 elektromagnesy
 elektrolizery
Pola elektromagnetyczne w spawalnictwie
Z uwagi na powszechność występowania pól oraz na fakt ich
szkodliwości dla zdrowia, wprowadza się zabezpieczenia przed
nadmiernym nara\
eniem na ich działanie:
" ustalenie dopuszczalnych natÄ™\
eń pól, w których mo\
e przebywać
pracownik
" ustalenie standardów dotyczących pracy urządzeń w środowisku
elektromagnetycznym
" ustalenie metod pomiaru i oceny zagro\
enia zdrowia
" opracowanie aparatury pomiarowej i niezbędnych technik
zabezpieczeń
" popularyzacja wiedzy o istniejÄ…cych zagro\
eniach i zasadach ich
ograniczania
Pola elektromagnetyczne w spawalnictwie
" Zale\
ność między człowiekiem a środowiskiem
elektromagnetycznym jest trudna do interpretacji
Sztuczne tło elektromagnetyczne o szerokim paśmie
częstotliwości powoduje reakcje patologiczne w strukturach
i procesach organizmu.
Zmiany te nie zostały do chwili obecnej usystematyzowane.
Autorzy licznych prac wybiórczo traktują wpływ pola
elektromagnetycznego na system hormonalny,
enzymatyczny, immunologiczny.
Pola elektromagnetyczne w środowisku pracy
Pracodawca powinien:
" zapewnić ochronę przez:
" identyfikować z
ródła pól
 ostrzeganie
" zbierać informacje
 oznakowanie z
ródeł
o ekspozycji pracowników
 zmniejszenie ekspozycji przez
skrócenie czasu przebywania w
" oceniać ryzyko związane z
polach
ekspozycjÄ…
 działania techniczne
zmniejszajÄ…ce ekspozycjÄ™ na
silne pola, np. ekranowanie
Krajowy system nadzoru nad polami elektromagnetycznymi
opiera siÄ™ na koncepcji stref ochronnych
W otoczeniu z
ródeł pól wyró\
niamy:
" strefę pól niebezpiecznych, w której nie wolno przebywać
" strefÄ™ zagro\
enia, w której mo\
na przebywać w
ograniczonym czasie, krótszym ni\
8 godzin na dobÄ™
" strefę pośrednią, w której mo\
na przebywać w czasie całej
zmiany roboczej
" strefę bezpieczną, w której czas przebywania nie podlega
ograniczeniom
y
ródłami pól elektromagnetycznych w spawalnictwie są:
" urzÄ…dzenia i wyposa\
enie do spawania elektrycznego
" urzÄ…dzenia i wyposa\
enie do spawania elektrycznego
 spawalnicze z
ródła energii
 spawalnicze z
ródła energii
 przewody spawalnicze
 przewody spawalnicze
 Å‚uk elektryczny
 Å‚uk elektryczny
" zgrzewarki oporowe
" zgrzewarki oporowe
" nagrzewnice i piece indukcyjne
" nagrzewnice i piece indukcyjne
Metody eliminacji zagro\
eń elektromagnetycznych
w spawalnictwie
" organizacyjne
" organizacyjne
 obni\
enie dozy rzeczywistej przez obni\
enie natÄ™\
enia
pola (np. oddalenie stanowiska pracy od z
ródła pola) lub
skrócenie czasu ekspozycji
" techniczne
" techniczne
 ekranowanie przewodów spawalniczych, szyn prądowych i
elektrod, stosowanie kabli bezindukcyjnych w
zgrzewarkach z podwieszanymi kleszczami, prowadzenie
przewodów spawalniczych blisko siebie
" techniczno-organizacyjne
" techniczno-organizacyjne
 pełna lub częściowa automatyzacja procesu
Jak unikać nadmiernych natę\
eń pól
Jak unikać nadmiernych natę\
eń pól
na stanowiskach spawalniczych
na stanowiskach spawalniczych
" prowadz
przewód masowy i elektrodowy blisko siebie
" nie owijaj przewodu elektrodowego wokół ciała
" nie stawaj między przewodem masowym i przewodem
elektrodowym
" podłącz przewód masowy mo\
liwie blisko miejsca
spawania
ROZPORZ
DZENIE
ROZPORZ
DZENIE
MINISTRA GOSPODARKI
MINISTRA GOSPODARKI
z dnia 27 kwietnia 2000 r.
z dnia 27 kwietnia 2000 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy pracach spawalniczych
przy pracach spawalniczych
(Dz. U. nr 40, poz. 470 z dnia 19 maja 2000 r.)
(Dz. U. nr 40, poz. 470 z dnia 19 maja 2000 r.)
" określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych
obejmujących spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie i cięcie termiczne
metali i tworzyw termoplastycznych
Wymagania pogrupowano w pięciu rozdziałach tematycznych:
" Rozdział 1. Przepisy ogólne
" Rozdział 2. Spawalnie i stanowiska spawalnicze
" Rozdział 3. Wyposa\
enie i materiały technologiczne
" Rozdział 4. Kwalifikacje spawalnicze
" Rozdział 5. Wykonywanie prac spawalniczych
" Rozdział 6. Przepisy końcowe
Wymagania techniczne warunkujÄ…ce bezpiecznÄ… pracÄ™ w spawalni:
- w spawalni powinno przypadać na ka\
dego pracownika najliczniejszej zmiany co
najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia, nie zajętej przez urządzenia i sprzęt,
- wysokość pomieszczenia spawalni nie mo\
e być mniejsza ni\
3,75 m,
- na ka\
de stanowisko spawalnicze powinno w spawalni przypadać co najmniej 2 m2
wolnej powierzchni podłogi nie zajętej przez urządzenia i sprzęt,
- podłogi w spawalniach i na stanowiskach spawalniczych powinny być równe,
wykonane z materiałów niepalnych i nie mogą być śliskie,
- ściany i strop spawalni oraz wnętrza ścianek kabin spawalniczych powinny być
pomalowane farbami matowymi,
- w spawalni nie powinny być przechowywanie materiały łatwopalne,
- pomieszczenia spawalni powinny być wyposa\
one w wentylacjÄ™ zapewniajÄ…cÄ…
skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia.
Wymagania bezpieczeństwa przy organizacji stanowiska
spawalniczego:
- stanowisko spawalnicze nale\
y osłonić ściankami lub parawanami wykonanymi z
materiału niepalnego lub trudno zapalnego, tłumiącego szkodliwe
promieniowanie optyczne. Powinny one mieć wysokość co najmniej 2m, z
zachowaniem przy podłodze szczeliny wentylacyjnej,
- stałe stanowiska spawalnicze powinny być wyposa\
one w stoły spawalnicze
i/lub oprzyrzÄ…dowanie, umo\
liwiajÄ…ce bezpieczne wykonanie pracy,
- stałe stanowiska spawalnicze, na których istnieje mo\
liwość emisji szkodliwych
pyłów i gazów, powinny być wyposa\
one w instalacje wentylacji
stanowiskowej.
- stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne palniki gazowe,
powinno być wyposa\
one w osprzęt umo\
liwiający bezpieczne odło\
enie lub
zawieszenie palnika oraz
w naczynie z wodą, wykorzystywane wyłącznie do okresowego lub awaryjnego
schładzania palnika,
- stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne uchwyty spawalnicze,
powinno być wyposa\
one w elementy umo\
liwiające bezpieczne odło\
enie
lub zawieszenie uchwytu,
- stanowisko spawalnicze do spawania Å‚ukowego elektrodami otulonymi powinno
być wyposa\
one w pojemnik na resztki (ogarki) elektrod,
-stanowisko spawalnicze zlokalizowane na otwartej przestrzeni powinno być
zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych, a jego otoczenie
chronione przed promieniowaniem łuku elektrycznego lub płomienia.
Wymagania bezpieczeństwa przy u\
ytkowaniu elektrycznych
urządzeń i osprzętu spawalniczego:
- prace zwiÄ…zane z instalowaniem, demonta\
em, naprawami i przeglÄ…dami elektrycznych
urządzeń spawalniczych mogą wykonywać pracownicy mający uprawnienia,
- przed połączeniem kilku spawalniczych z
ródeł energii, nale\
y sprawdzić, czy nadają się
one do wspólnego połączenia i czy w stanie bez obcią\
enia nie nastÄ…pi przekroczenie
dopuszczalnego napięcia między obwodami wyjściowymi połączonych z
ródeł energii,
- obwód prądu spawania nie mo\
e być uziemiony, z wyjątkiem przypadków, gdy przedmioty
spawane są połączone z ziemią,
- spawalnicze przewody Å‚Ä…czÄ…ce przedmiot spawany ze spawalniczym z
ródłem energii
muszą być połączone bezpośrednio z tym przedmiotem lub oprzyrządowaniem, jak
najbli\
ej miejsca spawania,
- uszkodzone elementy izolujące uchwytów spawalniczych muszą być niezwłocznie
wymienione na elementy sprawne,
- prace spawalnicze wykonywane wewnątrz pomieszczeń o zwiększonym zagro\
eniu
pora\
enia prądem elektrycznym, powinny być wykonywane z zastosowaniem
spawalniczych z
ródeł energii spełniających wymagania dotyczące dopuszczalnej
wartości napięcia bez obcią\
enia i oznakowanych przez wytwórcę zgodnie Polską
NormÄ…. y
ródła energii powinny być ustawione na zewnątrz pomieszczenia. W
pomieszczeniach tych nale\
y stosować specjalne, trudno zapalne izolacyjne środki
ochronne, np. chodniki izolacyjne, maty izolacyjne.
Sposoby ograniczania emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych
powstajÄ…cych w procesach spawalniczych
Zmniejszenie ilości zanieczyszczeń w strefie oddychania spawaczy mo\
na
osiągnąć przez:
" zastosowanie skutecznego systemu wentylacji ogólnej i miejscowej
" zmniejszenie emisji pyłów i gazów poprzez dobór właściwych materiałów i
optymalnych parametrów technologicznych procesu spawania
Celem wentylacji (ogólnej i miejscowej) jest poprawa stanu i składu powietrza z
punktu widzenia organizmu człowieka i procesów produkcyjnych.
Zadaniem wentylacji miejscowej jest uchwycenie zanieczyszczonego powietrza w
miejscu powstania zanieczyszczeń w postaci jak najbardziej skoncentrowanej, a
następnie doprowadzenie go do urządzeń oczyszczających.
Organizacja wentylacji miejscowej na stanowisku spawalniczym zale\
y od:
" rodzaju stanowiska spawalniczego (stacjonarne, ruchome),
" metody spawania,
" wielkości przestrzeni, w której prowadzone są prace spawalnicze,
" kształtu i wielkości spawanych elementów,
" pozycji spawania.