FINANSE
PRZEDSI
BIORSTWA
Temat 7
WYNIK FINANSOWY
I JEGO KSZTAA
TOWANIE
dr Ewa Niedz
wiedzka
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania
w Białymstoku
1. ZAWARTOŚĆ MATERIAA
ÓW
1. Cele zajęć.
2. Materiały do przyswojenia.
3. Podsumowanie, czyli & sprawdz
czy umiesz?
4. Bibliografia.
5. Odpowiedzi.
2. CELE ZAJ
Ć.
Celem zajęć jest poznanie rodzajów wyniku finansowego oraz czynników
wpływających na jego wysokość, ze szczególnym uwzględnieniem kosztów.
3. MATERIAA
Y DO PRZYSWOJENIA.
Zagadnienia:
1. Wynik finansowy  pojęcie i struktura.
2. Porównawczy a kalkulacyjny rachunek wyników
3. Koszty w przedsiębiorstwie.
3.1. Klasyfikacja kosztów.
3.2. Koszt a wydatek.
3.3. Amortyzacja jako specyficzny koszt przedsiębiorstwa.
3.3.1. Metody amortyzacji.
1 WYNIK FINANSOWY - POJ
CIE I STRUKTURA.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
1
Informacji o poniesionych w okresie sprawozdawczym kosztach i stratach oraz o
osiągniętych przychodach i zysk dostarcza przedsiębiorstwu rachunek zysków i strat. Rachunek
wyników pozwala na ocenę rozmiarów działalności oraz na ustalenie struktury wyniku
finansowego.
Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości przedsiębiorstwa mają możliwość wyboru
formy rachunku. W zależności od decyzji podjętej przez kierownika jednostki mogą sporządzać
rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym lub w wariancie porównawczym. Różnica
między tymi formami polega na sposobie ujęcia kosztów sprzedanych produktów. W wariancie
kalkulacyjnym rachunku koszty ujmuje się według sposobu ich odnoszenia na jednostkę
wytworzonego produktu, w porównawczym natomiast według rodzaju zużytych czynników
produkcji.1 Pełną wersję rachunku zysków i strat prezentują tablice 2 i 3.
1
M. Jerzemowska (red.),, op. cit., s. 82.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
2
Tablica 2. Rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny)
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:
- jednostkom powiÄ…zanym
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych produktów towarów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży
E. Koszty zarzÄ…du
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
G. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
J. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
II. Odsetki, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
K. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-M.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk (strata) brutto (L+/- M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
y
ródło: Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości ...
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
3
Tablica 3. Rachunek zysków i strat (wariant porównanwczy)
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty, w tym:
- podatek akcyzowy
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
G. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
II. Odsetki, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
H. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
- od jednostek powiÄ…zanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)
J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I-J.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
K. Zysk (strata) brutto (I+/-J)
L. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
N. Zysk (strata) netto (K-L-M)
y
ródło: Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości ...
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
4
2 PORÓWNAWCZY A KALKULACYJNY RACHUNEK WYNIKÓW.
W obu przypadkach rachunek sporządza się w układzie pionowym, czyli metodą
drabinkową. Metoda ta polega na tym, że ujmuje się na przemian poszczególne rodzaje
przychodów (zysków), odpowiadające im koszty (straty) i wyniki finansowe.
Sprawozdanie obejmuje następujące elementy:
·ð przychody i koszty dotyczÄ…ce sprzedaży produktów, towarów i materiałów;
·ð pozostaÅ‚e przychody i koszty operacyjne;
·ð przychody i koszty finansowe;
·ð zyski i straty nadzwyczajne;
·ð obowiÄ…zkowe zmniejszenia zysku (zwiÄ™kszenia straty) za bieżący i poprzedni rok
obrotowy.2
Do sprzedaży produktów zalicza się sprzedaż wyrobów i usług związanych z
działalnością statutową przedsiębiorstwa. Przychodem ze sprzedaży jest należna od odbiorcy
produktów kwota netto, to znaczy pomniejszona o rabaty, opusty, skonto itp. oraz o należny
podatek od towarów i usług (VAT).
W celu zachowania współmierności przychodów i kosztów w wariancie porównawczym
rachunku zysków i strat przychody ze sprzedaży produktów koryguje się o zmiany wartości
stanu zapasu produktów gotowych, półproduktów i produkcji nie zakończonej, jak też rozliczeń
międzyokresowych kosztów, jakie nastąpiły między początkiem i końcem roku obrotowego.
Przychody ze sprzedaży towarów obejmują przychody ze sprzedaży składników
majątkowych, nabytych w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym. W jednostkach
sprzedających we własnej sieci sklepów, obok towarów obcej produkcji, jako towary traktuje się
produkty przez nie wytworzone. Identycznie traktowana jest sprzedaż materiałów, w tym
2
Tamże, s. 82.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
5
również opakowań i odpadów. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów ujmuje się tak
samo w wersji kalkulacyjnej i porównawczej rachunku zysków i strat.
Koszty podstawowej działalności przedsiębiorstwa mogą być ujęte w układzie
kalkulacyjnym lub rodzajowym. W układzie kalkulacyjnym koszty sprzedanych produktów
obejmujÄ… trzy pozycje:
·ð koszty wytworzenia sprzedanych produktów,
·ð koszty sprzedaży,
·ð koszty ogólnego zarzÄ…du.
Do kosztu wytworzenia produktów zalicza się koszty bezpośrednie produkcji oraz
koszty pośrednie (wydziałowe). Koszty bezpośrednie obejmują koszty materiałów
bezpośrednich, robocizny bezpośredniej oraz inne koszty bezpośrednie (np. przygotowanie
produkcji nowych wyrobów). Można je ustalić na jednostkę wytworzonego produktu w oparciu
o dokumentację pierwotną. Koszty pośrednie produkcji (wydziałowe) mogą obejmować:
·ð zmienne poÅ›rednie koszty produkcji (bez strat produkcyjnych) jako uzasadnione i
odpowiednie do okresu wytworzenia,
·ð oraz tylko tÄ™ część staÅ‚ych poÅ›rednich kosztów produkcji, która odpowiada
normalnemu wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
W związku z powyższym straty produkcyjne spowodowane przestojami, brakami i
nadmiernym zużyciem zasobów oraz stałych pośrednich kosztów produkcji dotycząca
niewykorzystanych zdolności produkcyjnych odnoszona jest wprost w koszty sprzedanych
produktów danego okresu.
Koszty sprzedaży obejmują koszty związane z procesem sprzedaży produktów, towarów
i materiałów. Zalicza się do nich koszty magazynowania towarów i wyrobów gotowych, koszty
ich pakowania, załadunku, transportu, ubezpieczenia i spedycji, koszty promocji i reklamy,
koszty utrzymania działu marketingu i reklamy, koszty utrzymania sieci dystrybucyjnej i
handlowej oraz koszty obsługi posprzedażnej.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
6
 Koszty ogólnego zarządu związane są z zarządzaniem przedsiębiorstwem jako całością.
Zalicza się do nich koszty ogólnoadministracyjne (podatki, opłaty, koszty delegacji służbowych,
koszty biurowe, wynagrodzeń pracowników) oraz koszty ogólnogospodarcze (utrzymywanie
laboratorium i biur konstrukcyjnych, ochrona mienia, utrzymanie terenów itp.).3
W porównawczej postaci rachunku zysków i strat wykorzystuje się układ rodzajowy
kosztów. Koszty rodzajowe grupowane są według rodzaju zużytego zasobu bez względu na
miejsce powstawania i przedmiot odniesienia. Składają się na nie następujące pozycje:
·ð amortyzacja.
·ð zużycie materiałów i energii.
·ð usÅ‚ugi obce.
·ð podatki i opÅ‚aty.
·ð wynagrodzenia.
·ð ubezpieczenia spoÅ‚eczne i inne Å›wiadczenia.
·ð pozostaÅ‚e koszty rodzajowe.
Amortyzację stanowią odpisy wyrażające utratę wartości środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych w wyniku normalnego ich wykorzystywania w działalności
operacyjnej przedsiębiorstwa.
Do kosztów zużycia materiałów i energii zalicza się w szczególności wartość zużycia
surowców, materiałów podstawowych i pomocniczych, półfabrykatów obcej produkcji, narzędzi
i przyrządów (nie zaliczonych do wyposażenia), materiałów biurowych, książek, czasopism i
druków oraz wartość zużycia paliw, energii elektrycznej, gazu, wody i innych mediów.
Koszty usług obcych obejmują koszty robót i usług wykonanych na rzecz przedsiębiorstwa
przez obce jednostki gospodarcze, a w szczególności usług remontowych, transportowych,
telekomunikacyjnych, kurierskich, składowania, obróbki obcej, usługowego prowadzenia ksiąg,
usług doradczych, biurowych, informatycznych, koszty ekspertyz i badań naukowych, koszty
usług dzierżawy i najmu, leasingu operacyjnego, usług bankowych związanych z prowadzeniem
3
M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 96.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
7
rachunków, usług ochrony mienia, badania sprawozdania finansowego, badań marketingowych,
usług wydawniczych i kserograficznych oraz tłumaczeń.
Podatki i opłaty obciążające koszty obejmują podatek od nieruchomości, od środków
transportowych, opłaty roczne za wieczyste użytkowanie gruntów, cła i różne opłaty wynikające
z przepisów prawnych, takie jak opłaty skarbowe, notarialne, sądowe, opłaty za gospodarcze
korzystanie ze środowiska, produktowe, opłaty koncesyjne, wpłaty na PFRON i inne centralne
fundusze tworzone na podstawie odrębnych przepisów, podatek akcyzowy, podatek VAT
naliczony nie podlegający odliczeniu oraz VAT należny od towarów (materiałów, wyrobów)
przeznaczonych na cele reprezentacji i reklamy.
Do kosztów wynagrodzeń zalicza się wszelkie wynagrodzenia brutto pracowników
jednostki z tytułu umów o pracę oraz innych umów cywilnoprawnych (umów zlecenia, o dzieło
itp.), jak również wartość świadczeń w naturze bądz
ich ekwiwalentu.
Koszty ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń na rzecz pracowników obciążające
pracodawcÄ™ obejmujÄ…:
·ð skÅ‚adki na ubezpieczenie spoÅ‚eczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych,
·ð odpisy na zakÅ‚adowy Fundusz ÅšwiadczeÅ„ Socjalnych,
·ð inne Å›wiadczenia na rzecz pracowników, czyli np. opÅ‚aty za szkolenia
pracowników, wydatki na bhp, odzież ochronną i roboczą, ochrona zdrowia,
koszty ubezpieczeń osobowych pracowników.
Do pozostałych kosztów rodzajowych zalicza się wszystkie pozostałe koszty, które nie
zostały ujęte w wyżej wymienionych pozycjach. Są to ubezpieczenia rzeczowe, składki
członkowskie na rzecz organizacji, koszty podróży służbowych, ryczałty za używanie
samochodów prywatnych do celów służbowych itp.4
Pozostałe przychody operacyjne i koszty operacyjne obejmują przychody i koszty
związane tylko pośrednio z działalnością podstawową jednostki. Są one w szczególności
spowodowane:
4
Fedak, op. cit., s. 172-173.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
8
·ð prowadzeniem dziaÅ‚alnoÅ›ci socjalnej,
·ð zbyciem niefinansowych skÅ‚adników majÄ…tku trwaÅ‚ego,
·ð odpisaniem należnoÅ›ci i zobowiÄ…zaÅ„ przedawnionych, umorzonych i nieÅ›ciÄ…galnych,
·ð utratÄ… wartoÅ›ci przez aktywa zwiÄ…zane z dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… operacyjnÄ… i ich korektÄ…
(odpisy aktualizujÄ…ce),
·ð utworzeniem i rozwiÄ…zaniem rezerw, z wyjÄ…tkiem rezerw zwiÄ…zanych z operacjami
finansowymi,
·ð odszkodowaniami, karami, grzywnami,
·ð przekazaniem lub otrzymaniem nieodpÅ‚atnie, w tym w drodze darowizny,
aktywów.5
Trzeci człon rachunku zysków i strat obejmuje przychody i koszty finansowe. Zalicza się
do nich:
·ð korzyÅ›ci uzyskane z posiadania, pożyczenia lub sprzedaży osobom trzecim aktywów
finansowych (dywidendy, odsetki, dyskonto, wzrost wartości godziwej),
·ð opÅ‚aty pobierane przez osoby trzecie za pożyczenie od nich Å›rodków pieniężnych, co
powoduje powstanie zobowiązań finansowych (odsetki, prowizje, dyskonto),
·ð skutki utraty wartoÅ›ci aktywów finansowych.6
Czwarty człon rachunku zysków i strat to wynik zdarzeń nadzwyczajnych. Stanowi on
różnicę między sumą zysków nadzwyczajnych i strat nadzwyczajnych, rozumianych jako skutki
finansowe zdarzeń trudnych do przewidzenia, powstających niepowtarzalnie, poza zwykłą
działalnością jednostki i nie związanych z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Są to w
szczególności skutki zdarzeń losowych (pożaru, powodzi, kradzieży z włamaniem itp.).7
Ostatnim poziomem rachunku wyników jest wstępny podział wyniku finansowego (zysku
lub straty brutto) na część:
·ð odprowadzanÄ… do budżetu (podatek dochodowy),
·ð pozostajÄ…cÄ… w przedsiÄ™biorstwie.8
5
M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 99.
6
Fedak, op. cit., s. 180
7
Tamże, s. 183.
8
M. Sierpińska, T. Jachna, op. cit., s. 100.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
9
3 KOSZTY W PRZEDSI
BIORSTWIE.
Koszty są to wyrażone w pieniądzu, zużyte w toku normalnej działalności oraz w
określonym czasie środki pieniężne przynoszące efekty w postaci wytworzonych produktów,
wykonanych usług.
Koszty dotyczÄ…:
·ð normalnej dziaÅ‚alnoÅ›ci,
·ð okreÅ›lonego czasu,
·ð wyrażone sÄ… w pieniÄ…dzu,
·ð odzwierciedlajÄ… zużycie oraz obejmujÄ… obciążenia czysto pieniężne nie
odzwierciedlające zużycia np. koszty kapitałów obcych, obciążenia podatkowe i
parapodatkowe, (podatek od nieruchomości, ZUS, FP, FGSP)
·ð celowe zużycie, tj. przynoszÄ…ce efekty: wyrób, usÅ‚uga
3.1. KOSZT a WYDATEK.
Koszt jest pojęciem węższym niż wydatek (odzwierciedla każdorazowe zużycie
środków pieniężnych bez względu na cel).
Koszt jest pojęciem szerszym niż koszt uzyskania przychodu (kategoria podatkowa,
stanowi koszty poniesione w celu uzyskania przychodu za wyjątkiem kosztów nie stanowiących
kosztów uzyskania przychodów).
3.2. KLASYFIKACJA KOSZTÓW.
a) ze względu na reakcję kosztów na zmiany rozmiarów produkcji:
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
10
·ð staÅ‚e (wzglÄ™dnie staÅ‚e)  koszty niezależne od rozmiarów prowadzonej dziaÅ‚alnoÅ›ci,
np. amortyzacja,
·ð zmienne  koszty, których poziom zależy od zmian rozmiarów prowadzonej
działalności, np. materiały podstawowe.
b) z punktu widzenia wewnętrznej struktury kosztów wyróżniamy:
·ð koszty proste  nie dajÄ… siÄ™ w danej jednostce gospodarczej podzielić na bardziej
jednorodne elementy,
·ð koszty zÅ‚ożone  obejmujÄ… kilka rodzajów kosztów prostych, np. koszty remontów.
c) prawna klasyfikacja kosztów (Ustawa o rachunkowości):
·ð koszty dziaÅ‚alnoÅ›ci operacyjnej  wystÄ™pujÄ… systematycznie, sÄ… zwiÄ…zane
bezpośrednio ze statutową działalnością przedsiębiorstwa,
·ð pozostaÅ‚e koszty operacyjne  nie sÄ… zwiÄ…zane bezpoÅ›rednio ze zwykÅ‚Ä…
działalnością, ale mogą być ponoszone w toku jej prowadzenia,
·ð koszty finansowe  koszty operacji finansowych, głównie zwiÄ…zane z pozyskiwaniem
kapitałów na rynku pieniężnym i kapitałowym.
2) KOSZTY DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ można klasyfikować według różnych kryteriów:
a) Według rodzaju :
·ð Zużycie materiałów i energii  obejmujÄ… koszty zużycia materiałów podstawowych
(stanowiących istotę wytwarzania danego produktu), pomocniczych (materiał
uzupełniający), zużycie opakowań, paliw oraz części zapasowych maszyn i urządzeń.
Zużycie energii: elektrycznej, cieplnej, gazu, wody i pary wodnej.
·ð UsÅ‚ugi obce  koszty robót i usÅ‚ug wyÅ›wiadczonych przez inne jednostki
gospodarcze lub osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na rzecz
jednostki, tj. transportowe, remontowe, wynajmu, komunalne, łączności,
informatyczne, wydawnicze, poligraficzne, reklamowe, pralnicze, biurowe, dozoru
mienia, pośrednictwa.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
11
·ð Podatki i opÅ‚aty  podatki: od nieruchomoÅ›ci, od Å›rodków transportu, akcyzowy, od
czynności cywilno-prawnych, VAT. Opłaty: skarbowa, sądowa, targowa, klimatyczna,
notarialna.
·ð Wynagrodzenia  sÄ… to kwoty pieniężne lub Å›wiadczenia w naturze wypÅ‚acone na
rzecz pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, zlecenia, umowy o
dzieło, agencyjnej.
·ð Ubezpieczenia spoÅ‚eczne i inne Å›wiadczenia na rzecz pracowników  obejmujÄ…
składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, Fundusz Pracy, FGŚP,
PFRON  składka płacona przez firmy, które zatrudniają powyżej 25 osób.
Przedsiębiorstwa te mają obowiązek zatrudniać 6 % osób niepełnosprawnych (100
osób  w tym 6 niepełnosprawnych), jeśli firma nie zatrudnia takich osób to płaci na
rzecz ZUS składkę w wysokości: ilość etatów brakujących do 6% ogółu zatrudnionych
x ½ przeciÄ™tnego wynagrodzenia w gospodarce. Odpisy na ZFÅšS (37,5%)
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce z roku ubiegłego lub II
półrocza roku ubiegłego w skali rocznej. Koszty BHP : posiłki regeneracyjne,
dokształcanie pracowników, odzież robocza.
·ð PozostaÅ‚e koszty rodzajowe  koszty delegacji sÅ‚użbowych, reprezentacji i reklamy,
ryczałtów za używanie prywatnych samochodów do celów służbowych,
ubezpieczenia majÄ…tkowe.
·ð Amortyzacja  koszt odzwierciedlajÄ…cy planowe zużycie Å›rodków trwaÅ‚ych i WniP.
b) ZwiÄ…zku z przychodami:
·ð Koszt wytworzenia sprzedanych produktów  stanowi iloczyn iloÅ›ci sprzedanych
produktów przez jednostkowy koszt ich wytworzenia,
·ð Wartość sprzedanych materiałów i towarów wedÅ‚ug cen nabycia  stanowi iloczyn
ilości sprzedanych towarów lub materiałów przez cenę ich zakupu (lub nabycia).
Ponadto możemy wyróżnić tzw. koszty okresu:
·ð Koszty sprzedaży  rzeczywiste koszty zwiÄ…zane ze sprzedażą przede wszystkim
produktów gotowych (opakowania, załadunek, wyładunek, transport,
ubezpieczenie),
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
12
·ð Koszty zarzÄ…du  koszty zwiÄ…zane z zarzÄ…dzaniem i administracjÄ… przedsiÄ™biorstwa
oraz różnego rodzaju kosztów ogólnych dotyczących jednostki jako całości (ochrona
mienia, utrzymanie magazynów),
·ð Inne koszty  których nie zalicza siÄ™ do kosztu wytworzenia produktu, np. koszty
pośrednie produkcji.
3.3. AMORTYZACJA JAKO SPECYFICZNY KOSZT W
PRZEDSI
BIORSTWIE.
AMORTYZACJA  koszt zużycia środków trwałych (budynki, budowle, maszyny, urządzenia) oraz
wartości niematerialnych i prawnych (prawa majątkowe, patenty, znaki towarowe, wzory
zdobnicze, oprogramowanie komputerowe, koszty prac badawczo-rozwojowych).
CECHY SPECYFICZNE AMORTYZACJI JAKO KOSZTU:
·ð Nie powoduje koniecznoÅ›ci równoczesnego ponoszenia wydatków. Jest traktowana
jako element nadwyżki finansowej przedsiębiorstwa. Nadwyżka finansowa = zysk netto
+ amortyzacja.
·ð Jest kosztem ustalanym w sposób szacunkowy. Ustalana jest ona w oparciu o plan
amortyzacyjny, określający zasady i stawki amortyzacji uwzględniając postanowienia
Uor oraz Uopd od osób prawnych i fizycznych.
PRZEPISY USTAWY O RACHUNKOWOÅšCI
·ð Wartość poczÄ…tkowÄ… Å›t i wnip zmniejszajÄ… odpisy amortyzacyjne dokonywane w
celu uwzględnienia utraty ich wartości,
·ð Na dzieÅ„ przyjÄ™cia Å›rodka trwaÅ‚ego do używania należy ustalić okres oraz stawkÄ™ i
metodÄ™ amortyzacji. Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki
amortyzacyjnej, uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego,
na który wpływają w szczególności: * liczba zmian, na których pracuje środek, *
tempo postępu techniczno-ekonomicznego, * wydajność środka trwałego, * prawne
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
13
lub inne ograniczenie czasu używania, * przewidywaną przy likwidacji wartość
sprzedaży.
·ð Odpisów amortyzacyjnych dokonuje siÄ™ drogÄ… systematycznego, planowego
rozłożenia wartości początkowej na ustalony czas,
·ð Jest obowiÄ…zek opracowania planu amortyzacji.
3.3.1. Metody naliczania amortyzacji.
METODY NALICZANIA AMORTYZACJI (uor)
·ð Proporcjonalna  zakÅ‚ada, że Å›rodki trwaÅ‚e lub wartoÅ›ci niematerialne i prawne
zużywają się równomiernie w ciągu całego okresu użytkowania. Wartość
początkową dzielimy przez planowany okres użytkowania.
·ð Degresywna  zakÅ‚ada, że Å›rodki trwaÅ‚e zużywajÄ… siÄ™ w najwiÄ™kszym stopniu w
początkowym okresie jego użytkowania, a w kolejnych okresach są malejące.
PRZEPISY PODATKOWE, TJ. USTAWY O PODATKU DOCHOSDOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH I
PRAWNYCH określają środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, które należy
amortyzować, tj. środki, których wartość początkowa przekracza 3 500 zł.
METODY AMORTYZACJI (upd)
A) proporcjonalna  Wysokość odpisu ustala się zgodnie z wykazem stawek
stanowiącym załącznik do ustawy.
Stawki te można ustalać indywidualnie dla:
·ð używanych lub ulepszonych Å›rodków trwaÅ‚ych po raz pierwszy wprowadzonych do
ewidencji. Okres ich amortyzacji:
nie może być krótszy niż 2 lata, gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,
3 lata  gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,
5 lat  w pozostałych przypadkach,
·ð dla Å›rodków transportu, w tym samochodów osobowych 30 miesiÄ™cy (Używane 
jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
14
przez okres 6 miesięcy, lub ulepszone  jeśli przed wprowadzeniem ich do ewidencji
wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20%
wartości początkowej ,
·ð dla budynków (lokali) i budowli 10 lat (Używane  jeżeli podatnik udowodni, że
przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy, lub
ulepszone  jeśli przed wprowadzeniem ich do ewidencji wydatki poniesione przez
podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej ),
Stawki amortyzacyjne można podwyższać dla:
·ð budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych, przy zastosowaniu
współczynników nie wyższych niż 1,2,
·ð budynków i budowli używanych w warunkach zÅ‚ych, przy zastosowaniu
współczynników nie wyższych niż 1,4,
·ð dla maszyn, urzÄ…dzeÅ„ i Å›rodków transportu używanych bardziej intensywnie w
stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności
technicznej, przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4,
·ð dla maszyn i urzÄ…dzeÅ„ poddanych szybkiemu postÄ™powi technicznemu, przy
zastosowaniu współczynników podwyższających nie wyższych niż 2,0.
B) degresywna 
·ð ma zastosowanie dla maszyn i urzÄ…dzeÅ„ oraz Å›rodków transportu za wyjÄ…tkiem
samochodów osobowych,
·ð stawki amortyzacyjne zamieszczone w wykazie można podwyższyć o współczynnik:
·ð nie wyższy niż 2, lub
·ð nie wyższy niż 3 - jeÅ›li Å›rodek trwaÅ‚y używany jest w zakÅ‚adzie poÅ‚ożonym na terenie
gminy o szczególnym zagrożeniu bezrobociem strukturalnym albo w gminie
zagrożonej recesją i degradacją społeczną, których wykaz na podstawie odrębnych
przepisów ustala Rada Ministrów,
·ð podstawÄ… naliczania odpisów jest wartość netto Å›rodka trwaÅ‚ego, tj. wartość
poczÄ…tkowa pomniejszona o dotychczasowe umorzenie.
·ð Zasady ustalania stawek: * W pierwszym roku  podstawÄ… jest wartość poczÄ…tkowa,
* W kolejnych latach wartość netto ustalona na początek każdego roku, * Od roku,
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
15
w którym kwota odpisu amortyzacyjnego ustalonego metodą degresywną będzie
mniejsza od kwoty ustalonej metodą proporcjonalną firma powinna przejść na
metodę proporcjonalną, * W ostatnim roku różnica pomiędzy wartością początkową
a kwotą dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych.
C) Fabrycznie nowe środki trwałe zaliczane do maszyn i urządzeń oraz środki
transportu za wyjątkiem samochodów osobowych mogą być w pierwszym roku
podatkowym amortyzowane poprzez dokonanie jednorazowego odpisu w
wysokości 50 000 EURO.
AMORTYZACJA WARTOÅšCI NIEMATERIALNYCH I PRAWNYCH
Okres amortyzowania wnip nie może być krótszy niż:
·ð od licencji na programy komputerowe oraz praw autorskich  24 miesiÄ…ce,
·ð od licencji na wyÅ›wietlanie filmów oraz emisjÄ™ programów radiowych i telewizyjnych 
24 miesiÄ…ce,
·ð od poniesionych kosztów zakoÅ„czonych prac badawczo rozwojowych  36 miesiÄ™cy,
·ð od pozostaÅ‚ych wnip  60 miesiÄ™cy.
4. PODSUMOWANIE, CZYLI & SPRAWDy
CZY UMIESZ?
1. Rodzaje wyniku finansowego. ODPOWIEDy

2. Klasyfikacja kosztów przedsiębiorstwa. ODPOWIEDy

3. Metody naliczania amortyzacji. ODPOWIEDy

5. ODPOWIEDZI
Pytanie 1
Pytanie 2
Pytanie 3
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
16
 5. BIBLIOGRAFIA
1 Pyka I, Pyka J., Woz
niak-Sobczyk B.: Elementy ekonomii i ekonomiki przedsiębiorstw w
gospodarce rynkowej. SK w Polsce, Warszawa 1997.
2 Jaki A., Rojek T.: Zorientowana na wartość jako strategia rozwoju przedsiębiorstwa. W: D.
Zarzecki: Zarządzanie finansami. Współczesne tendencje w teorii i praktyce. Materiały
międzynarodowej konferencji naukowej, 2-4 marzec 2000, tom. I, Uniwersytet Szczeciński,
Szczecin 2000.
3 Dudycz T.: Finansowe narzędzia zarządzania wartością przedsiębiorstwa. Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2001.
Finanse przedsiębiorstwa rok akademicki 2012/2013
Strona
17