Picie alkoholu przez uczniów szkół wiejskich

Maciorkowska Emiol 2007, 88(3): 381-384
Probl Hig Epide, Malesińska M. Picie alkoholu przez uczniów szkół wiejskich 381
Picie alkoholu przez uczniów szkół wiejskich
Alcohol use in pupils living in rural areas
ELŻBIETA MACIORKOWSKA, MAGDALENA MALESIŃSKA
Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego AM w Białymstoku
Wprowadzenie. Picie alkoholu przez nieletnich stanowi jeden Introduction. Alcohol abuse by young people is one of the most
z ważniejszych problemów zdrowotnych, niosących ze sobą poważne skutki important health problems that brings about serious social effects.
społeczne.
Aim. To assess frequency of alcohol use among pupils.
Cel pracy. Poznanie częstoSci picia alkoholu przez uczniów.
Material and methods. The study was conducted in the group of 753
Materiał i metody. Badaniami objęto 753 uczniów szkół wiejskich pupils of schools in rural areas, aged 13-18 years (first and third grades
województwa podlaskiego w wieku od 13 do 18 lat (I klasa gimnazjum of middle schools, and second grade of high schools). An anonymous
272 uczniów, III klasa gimnazjum 278 uczniów oraz II klasa liceum questionnaire concerning risky behaviors among adolescents was used
203 uczniów). Narzędzie badawcze stanowił anonimowy kwestionariusz as the study tool.
ankiety z pytaniami z zakresu zachowań ryzykownych.
Results. Among examined pupils, 12.2% of the first graders of middle
Wyniki. SpoSród badanych uczniów pije alkohol: 12,2% z klas I schools, 37.1% of the third graders of middle schools, and 48.7% of
gimnazjum, 37,1% z klas III gimnazjum i 48,7% z liceum. NajczęSciej young people from high schools drink alcohol. Alcohol initiation was
inicjacja alkoholowa miała miejsce w wieku 10-15 lat (w I klasach reported most often between the age 10-15 years (the first grade of middle
gimnazjum 9,1%, w III klasach gimnazjum 26,5%, w II klasach LO schools 9.1%, the third grade 26.5%, and the second grade of high
22,3% badanych). Odsetek uczniów pijących alkohol na imprezach schools 22.3%). The percentage of children using alcohol at parties
jest najwyższy w II klasie gimnazjum 23,6%. Najpopularniejszym was the highest in second grade of middle schools and equaled 23.6%.
napojem alkoholowym wSród uczniów jest piwo; pije je 22,0% uczniów The most popular alcoholic beverage is beer, drunk by 22.0% of the first
z I klas gimnazjum, 50,0% uczniów z III klas gimnazjum i aż 60,3% graders of middle schools, 50.0% of the third graders of middle schools,
uczniów II klas liceum. and 60.3% of pupils of the second grade of high schools.
Wnioski. 1. Picie alkoholu wSród uczniów szkół wiejskich ma tendencję Conclusions. 1. Alcohol use among school children and young people
rosnącą wraz z wiekiem. 2. Najpopularniejszym napojem alkoholowym living rural areas shows the tendency to increase together with age. 2.
wSród uczniów jest piwo. Beer is the most popular alcoholic beverage among young people.
Słowa kluczowe: alkohol, młodzież wiejska Key words: alcohol, young people living in the country
� Probl Hig Epidemiol 2007, 88(3): 381-384 Adres do korespondencji / Address for correspondence
Prof. dr hab. n. med. Elżbieta Maciorkowska
www.phie.pl
Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego Akademii Medycznej w Białymstoku
ul. Waszyngtona 15, 15-274 Białystok, tel. (+48-85) 745-05-65
Nadesłano: 16.06.2007
fax: (+48-85) 745-05-68, e-mail: emaciorkowska@o2.pl
Zakwalifikowano do druku: 24.09.2007
Wstęp
organizm. Należy podkreSlić, że nawet rzadkie spo-
Alkohol stanowi xródło zagrożenia dla prawidło- żywanie napojów alkoholowych przez młodzież jest
wego rozwoju fizycznego i psychicznego dzieci i mło- szkodliwe bez względu na rodzaj napoju alkoholo-
dzieży. Duża dostępnoSć i powszechnoSć używania wego [4]. Alkohol bowiem hamuje prawidłowy roz-
napojów alkoholowych wpływa w znaczący sposób wój dzieci i młodzieży, prowadząc do powstania po-
na ich zwiększone spożycie wSród młodocianych ważnych szkód zdrowotnych dotyczących zarówno
[1,2] a jak podkreSla Tuburska dzieci i młodzież sfery fizycznej, psychicznej jak i społecznej [4].
stanowią liczną grupę bezkrytycznie przyjmującą
U dzieci, których rodzice nadużywają alkoholu,
wszelkie hasła reklamowe [3].
kształtuje się behawioralny model nadużywania al-
W opinii młodocianych alkohol stwarza iluzję koholu, co powoduje, że sięgają po niego częSciej niż
ciekawszego i pełniejszego życia. Jednym daje obiet- dzieci rodziców niepijących [3,5,6]. Do innych czyn-
nicę zapomnienia, a innym luz i relaks. ników, które mają wpływ na picie alkoholu przez dzie-
ci i młodzież, należą:
Istnieje błędne przekonanie wSród młodzieży, że
- konflikty w rodzinie (separacja, rozwód, przemoc
umiarkowane spożycie wina lub piwa w okresie mło-
w rodzinie)
docianym nie wywiera działania szkodliwego na ich
382 Probl Hig Epidemiol 2007, 88(3): 381-384
Tabela I. Picie alkoholu wSród uczniów wg klas i szkół
- brak więzi uczuciowych pomiędzy dziećmi i ro-
Table I. Alcohol drinking among pupils according to school level
dzicami
- brak zainteresowania ze strony rodziców życiem
Spożywanie alkoholu I klasa III klasa II klasa
Alcohol consumption gimnazjum gimnazjum liceum
i zachowaniem młodych ludzi
First grade of Third grade of Second grade
- stosowanie niewłaSciwych metod wychowaw-
middle school middle school of high school
czych bierna postawa rodziców, ich zbytnia po-
n % n % n %
błażliwoSć
- nakłanianie do picia lub kupowania alkoholu Nie / no 239 87,8 175 62,9 104 51,3
- dysfunkcja pozycji, reguł, norm, granic, ról i ko-
Tak / yes 33 12,2 103 37,1 99 48,7
munikacji w rodzinie
- kłopoty finansowe, izolacja społeczna i rozpad
Tabela II. Rodzaj wypijanego alkoholu wg klas i szkół
Table II. Type of consumed alcohol according to school level
rytuałów rodzinnych na przykład wspólnych,
posiłków, Swiąt i wakacji
Rodzaj alkoholu I klasa III klasa II klasa
- poczucie zagrożenia, brak silnego wzorca ojca
Type of alcohol gimnazjum gimnazjum liceum
First grade of Third grade of Second grade
i matki w rodzinie [1,2,7].
middle school middle school of high school
n % n % n %
Cel pracy
pytanie mnie 194 71,5 102 36,8 35 17,3
Poznanie okolicznoSci i częstoSci picia alkoholu
nie dotyczy
przez uczniów.
The question does
not koncern me
Materiał i metody
Piwo / Beer 60 22 139 50 122 60,3
Wino / Wine 6 2,2 13 4,6 15 7,3
Badania przeprowadzone zostały na przełomie
Wódka / Vodka 11 4,0 22 7,9 30 14,7
2006/2007 r. metodą sondażu diagnostycznego,
inne / Other 0 0 0 0 1 0,4
w którym wykorzystano anonimowy kwestionariusz
brak odpowiedzi 1 0,3 2 0,7 0 0
zawierający 100 pytań dotyczących zachowań ryzy-
No answer
kownych. SpoSród zawartych w nim pytań, 25 doty-
czyło uwarunkowań rodzinnych i Srodowiskowych
w wieku 5-10 lat. Wiek i zakres inicjacji alkoholowej
dzieci i młodzieży objętych badaniami, zaS 14 prob-
przedstawia tabela III.
lemów związanych ze spożywaniem alkoholu przez
Powodem, dla którego uczniowie szkół wiejskich
badanych uczniów. Badaniami objęto 753 dzieci szkół
sięgają po alkohol, jest to, że koledzy/koleżanki piją ;
wiejskich, z których 272 było z I klas gimnazjum
tak uważa 30,5% uczniów z II klas liceów, 16,9%
(36,2%), 278 z III klas gimnazjum (36,9%) i 203 z II
uczniów z III klas i 5,8% uczniów I klas gimnazjum.
klas liceum ogólnokształcącego (26,9%). Odrzuco-
Spożywanie alkoholu jest formą ucieczki od rzeczy-
no 10 ankiet, które nie spełniały wymogów.
wistoSci i tu można zauważyć tendencję wzrostową
Badania były prowadzone przez pracowników
wraz z wiekiem badanych (I klasa 8,4%, III klasa
Zakładu z udziałem Kuratorium OSwiaty w Białym-
17,2%, II klasa LO 24,1% badanych). Przyczyny
stoku oraz dyrekcji losowo wybranych szkół przy
rosnącego spożycia alkoholu wSród uczniów szkół
współpracy z pedagogiem szkolnym. Na realizację
wiejskich przedstawia tabela IV.
programu wyraziła zgodę Komisja Bioetyczna AM
W opinii badanych okres sobotnio-niedzielny to
w Białymstoku.
czas, kiedy najczęSciej sięga się po alkohol; tak uważa
Wyniki badań od 4% do 14,2% respondentów w zależnoSci od wie-
ku. Około 5,8% uczniów z I klas gimnazjum, 15,8%
Picie alkoholu wSród badanych uczniów szkół
z III klas i aż 23,6% z liceum spożywa alkohol zaku-
wiejskich województwa podlaskiego roSnie wraz
piony wczeSniej przez kolegów na imprezach. WSród
z wiekiem. Odsetki dzieci z poszczególnych klas pi-
badanej młodzieży licealnej 11,8% podaje, że nigdy
jących alkohol przedstawia tabela I. WSród młodzie-
przy zakupie alkoholu nie poproszono ich o okaza-
ży piwo jest najpopularniejszym napojem alkoholo-
nie dokumentu Swiadczącego o ich pełnoletnioSci.
wym i spożywa go 22% badanych z I klas gimnazjum,
Zaledwie 8,3% badanych podaje, że sprzedawcy rzad-
50% z III klas gimnazjum i aż 60,3% z II klas liceum.
ko legitymują młodocianych. Często, ale nie przy każ-
Spożycie piwa i innych napojów alkoholowych roSnie
dym zakupie, legitymowanych było 3,4%, a za każ-
wraz z wiekiem (tab. II).
dym razem tylko 2,9% uczniów klas licealnych. Mło-
NajczęSciej inicjacja alkoholowa ma miejsce mię-
dzież kupuje alkohol w sklepie, w którym nie jest zna-
dzy 10-15 rokiem życia (od 9,1% do 26,5% bada-
na; tak podaje (w zależnoSci od wieku) od 4,7% do
nych). Początek inicjacji alkoholowej ma miejsce już
15,7% uczniów.
Maciorkowska E, Malesińska M. Picie alkoholu przez uczniów szkół wiejskich 383
Tabela III. Inicjacja alkoholowa wg klas i szkół Tabela V. Występowanie upojenia alkoholowego wg klas i szkół
Table III. Alcohol initiation according to school level Table V. Getting drunk according to school level
Inicjacja alkoholowa I klasa III klasa II klasa Upojenia alkoholowe I klasa III klasa II klasa
gimnazjum gimnazjum liceum gimnazjum gimnazjum liceum
First grade of Third grade of Second grade Getting drunk First grade of Third grade of Second grade
middle school middle school of high school middle school middle school of high school
n % n % n % n % n % n %
pytanie mnie 237 87,4 175 62,9 104 51,2 raz w życiu 2 0,7 17 6,1 13 6,4
nie dotyczy Once in a lifetime
The question does
dwa razy w życiu 8 2,9 11 3,9 20 9,8
not koncern me
Twice in a lifetime
5 10 r. ż. 7 2,5 12 4,3 8 3,9
trzy razy w życiu 2 0,9 13 4,6 11 5,6
5-10 years
three times in a lifetime
10 15 r. ż. 25 9,1 73 26,5 45 22,3
cztery razy w życiu 4 1,4 12 4,6 9 4,6
10-15 years
Four times in a lifetime
15 18r. ż. 1 0,3 16 5,7 46 22,6
pięć razy w życiu 0 0 1 0,3 4 1,9
15-18 years
five times in a lifetime
po 18 r. ż. 0 0 1 0,3 0 0
szeSć razy w życiu 0 0 1 0,3 2 0,9
Over 18 years
six times in a lifetime
brak odpowiedzi 2 0,7 1 0,3 0 0
siedem razy w życiu 0 0 0 0 1 0,4
No answer
seven times in a lifetime
Nigdy / Never 256 94,1 223 80,2 143 70,4
Tabela IV. Powody sięgania po alkohol wg klas i szkół
Table IV. Reasons for drinking alcohol according to school level
36,3% chłopców i 64,5% dziewcząt pije okazjonal-
Powody sięgania I klasa III klasa II klasa
nie. Piwo spożywa 100% chłopców i 73,9% dziew-
po alkohol gimnazjum gimnazjum liceum
Reasons for First grade of Third grade of Second grade
cząt, natomiast niepokojący jest fakt, że 77,7% chłop-
alcohol drinking middle school middle school of high school
ców pije wódkę. Najwięcej badanych chłopców
n % n % n %
(33,3%) podaje, że alkohol pije raz w tygodniu, nato-
miast w grupie dziewcząt najwięcej (47,8%) pije rza-
pytanie mnie 231 85,2 168 60,5 95 47
nie dotyczy dziej niż raz w miesiącu [8].
The question does
Wyniki badań własnych potwierdzają, że picie al-
not koncern me
koholu wSród nieletnich roSnie wraz z wiekiem. Nie-
dlatego, że 16 5,8 47 16,9 62 30,5
koledzy/koleżanki piją pokojący jest fakt, że szczyt inicjacji alkoholowej przy-
Because my
pada na okres 10-15 roku życia. Na podkreSlenie za-
friends drink
sługuje również wczesna inicjacja alkoholowa już
aby nie wyróżniać 11 4,0 14 5,0 14 6,9
w wieku 5-10 lat; odsetek ten wynosi od 2,5% do 4,3%
się z grupy
w zależnoSci od wieku.
Not to outstand
from the group
Dzieci alkoholików znacznie częSciej rozpoczy-
dlatego, że 13 4,7 44 15,8 28 13,7
nają picie alkoholu w wieku dojrzewania oraz popa-
lubię alkohol
dają w uzależnienia, jednak proporcje między wpły-
Because
I like alcohol
wem Srodowiska i wpływem czynników genetycz-
inne powody 1 0,3 5 1,8 4 1,9
nych nie zostały dotąd ustalone. Z badań Woronowicz
Other
wynika jednak, że około 60% osób uzależnionych od
alkoholu nie pochodzi z rodzin alkoholików [4].
NajczęSciej spożywanym napojem alkoholowym
Aż 30% młodzieży licealnej podaje, że zdarzało
(co potwierdzają również badania własne) jest piwo.
się jej (z różną częstoScią) upojenie alkoholowe
Warunkują to zapewne zarówno uwarunkowania
(tab. V).
Srodowiskowe, jak też powszechnie obecne reklamy
tego produktu.
Dyskusja
RoSnie również odsetek młodzieży nadużywają-
Problem picia alkoholu przez dzieci i młodzież
cej alkoholu do upojenia włącznie. Odsetek reakcji
jest przedmiotem wielu badań, które pozwalają
ubocznych jest największy w najstarszej grupie ba-
stwierdzić, że jest to jeden z ważniejszych problemów
danych. Odsetek dzieci i młodzieży, która podaje upo-
społecznych i zdrowotnych.
jenie alkoholowe 3 i więcej razy w swoim życiu wyno-
Według Krajewskiej i wsp. do picia alkoholu przy-
si od 0,9% do5,6% w zależnoSci od grupy badanej.
znaje się 81,8% uczniów i 74,1% uczennic; z tego
Jest to młodzież wymagająca szczególnego zaintere-
384 Probl Hig Epidemiol 2007, 88(3): 381-384
sowania i wdrożenia działań profilaktycznych mają- dego organizmu na alkohol, a z drugiej strony nara-
cych na celu zapobieżenie rozwoju alkoholizmu. stająca częstoSć jego spożycia, powinny być orężem
do walki z tym zjawiskiem, poczynając od najmłod-
Jednym z powodów tego zjawiska jest łatwy do-
szych lat, za co wydają się być odpowiedzialni przede
stęp do alkoholu. Około 12% badanej przez nas mło-
wszystkim rodzice i Srodowisko szkolne.
dzieży wiejskiej uczęszczającej do liceum podaje, że
kupując alkohol nigdy nie była proszona o okazanie
Wnioski
dowodu tożsamoSci.
1. Spożycie alkoholu wSród uczniów szkół wiej-
Wiele badań wskazuje, że u osób nadużywają-
skich ma tendencję rosnącą wraz z wiekiem.
cych alkohol obserwuje się zaburzenia procesów po-
2. Najpowszechniej spożywanym napojem alkoho-
znawczych oraz obniżenie funkcji intelektualnych
lowym przez uczniów jest piwo.
[4]. Wszystkie te znane, niekorzystne reakcje mło-
PiSmiennictwo / References
1. Bartnicka D. Problematyka alkoholizowania się młodzie- 6. Connor PD, Streissguth AP. Występujące na przestrzeni
ży szkolnej. Auxilium Sociale 1999; 3/4 (11/12): 66-78. całego życia skutki narażenia na działanie alkoholu w okre-
sie płodowym [w:] Bidziński A (tłum.): Picie alkoholu
2. Chassin L, DeLucia C. Picie w okresie dojrzewania [w:]
w różnych okresach życia. Seria wydawnicza Alkohol
Bidziński A (tłum.): Picie alkoholu w różnych okresach
a zdrowie. PARPA, Warszawa 2000; 25: 70-80.
życia. Seria wydawnicza Alkohol a zdrowie. PARPA, War-
szawa 2000; 25: 84-96. 7. Raundner A. Zagrożenia alkoholowe wSród młodzieży
szkół ponadpodstawowych w okresie zmiany społecznej.
3. Tyburska A. Alkoholizowanie się nieletnich i jego konse-
Auxilium Sociale 2001; 3/4 (19/20): 82-10.
kwencje. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 1998; 9:
15-17. 8. Krajewska M, Grabowska H. Zachowania ryzykowne dla
zdrowia wSród młodzieży gimnazjalnej. Annales Univer-
4. Woronowicz BT. Bez tajemnic o uzależnieniach i ich lecze-
sitatis Mariae Curie-Skłodowska 2005 ; LX, Supl. XVI:
niu. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2003.
249, Lublin 2005.
5. Adger H, Werner MJ. Problemy alkoholowe w praktyce
lekarza pediatry [w:] Rwięcki P (tłum.): Pacjent z proble-
mami alkoholowymi w podstawowej opiece zdrowotnej.
Seria wydawnicza Alkohol a zdrowie, PARPA, Warszawa
1997; 19: 70-75.

Wyszukiwarka