Kamieniarz_711[04].Z4.02

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Anna Kusina

Kształtowanie formy architektonicznej, wykonywanie
i renowacja nagrobków 711[04].Z4.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca:
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Organizacja stanowiska roboczego w zakładzie rzemieślniczym i na cmentarzu

5.1.1. Ćwiczenia

11
11

5.2. Wymiary i formy nagrobków

5.2.1. Ćwiczenia

13
13

5.3. Nagrobki z kamienia naturalnego i lastryka

5.3.1. Ćwiczenia

15
15

5.4. Elementy ozdobne nagrobków

5.4.1. Ćwiczenia

18
18

5.5. Konserwacja, naprawa i renowacja nagrobków

5.5.1. Ćwiczenia

20
20

5.6. Rozliczanie robót nagrobkowych

5.6.1. Ćwiczenia

22
22

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik jest obudową dydaktyczną jednostki modułowej ”Kształtowanie formy

architektonicznej, wykonywanie i renowacja nagrobków”. Jego przeznaczeniem jest pomoc
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie: kamieniarz.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności, jakie uczeń powinien mieć

opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji programu jednostki modułowej.

−

Cele kształcenia jednostki modułowej, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, jakie

uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem.

−

Przykładowe scenariusze zajęć.

−

Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania -

uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.

−

Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

−

Wykaz literatury.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania: tekstu przewodniego,
projektów, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale zestawem zadań testowych.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat uk

ładu jednostek modułowych

Moduł 711[04].Z4

Technologia kamieniarskich

robót nagrobkowych

711[04].Z4.01

Projektowanie, wykonywanie

napisów i ornamentów

w kamieniu

711[04].Z4.02

Kształtowanie formy

architektonicznej,

wykonywanie i renowacja

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

posługiwać się sprzętem pomiarowym i wykonywać pomiary,

−

rozróżniać podstawowe materiały budowlane i kamienne,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane i kamienne,

−

dobierać narzędzia i sprzęt do robót kamieniarskich,

−

wykonywać obróbkę mechaniczną kamienia,

−

wykonywać obróbkę ręczną kamienia,

−

wykonywać podstawowe roboty ślusarsko-kowalskie,

−

przygotować podstawowe zaprawy budowlane,

−

wykonywać podstawowe roboty betoniarskie i zbrojarskie,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska obowiązujące w budownictwie,

−

udzielać pierwszej pomocy przedmedycznej,

−

wykonać przedmiary i obmiary robót,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie,

−

uczestniczyć w dyskusji i prezentacji,

−

stosować różne metody i środki porozumiewania się na temat zagadnień technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się dokumentacją techniczną w zakresie niezbędnym do wykonania nagrobków,

−

posłużyć się sprzętem pomiarowym w celu dokonania pomiarów,

−

zorganizować i zlikwidować stanowisko robocze,

−

określić szacunkowo ilość materiału niezbędnego do wykonania robót i sporządzić

zapotrzebowanie materiałowe,

−

dobrać i ocenić zastosowanie materiałów do wykonania oraz konserwacji nagrobków,

−

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania zadania,

−

określić główne wymiary nagrobka,

−

wykonać szkic formy architektonicznej nagrobka,

−

rozróżnić elementy formy architektonicznej nagrobka,

−

określić zasady współpracy elementów nagrobka i sposobów ich połączenia,

−

wykonać elementy składowe nagrobka z kamienia naturalnego i lastryka,

−

wykonać betonową komorę grzebalną nagrobka,

−

połączyć elementy nagrobka w całość,

−

wykonywać i osadzać nagrobkowe elementy ozdobne (kwiatony, osłony zniczy, fotografie,

tablice nagrobkowe),

−

dokonać konserwacji, napraw i renowacji nagrobków,

−

ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,

−

sporządzić rozliczenie materiałowe wykonanej pracy,

−

obliczyć wynagrodzenie za pracę,

−

wykonać pracę z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz 1

Osoba prowadząca………………………………………………………………………………
Modułowy program nauczania: Kamieniarz 711[04]
Moduł: Technologia kamieniarskich robót nagrobkowych 711[04].Z4
Jednostka modułowa: Kształtowania form architektonicznych nagrobków 711[04].Z4.02

Temat: Zasady kształtowania formy architektonicznej nagrobków z kamienia

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności projektowania i wykonywania profili kamiennych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

określić zasady kształtowania formy architektonicznej nagrobków,

−

dobrać odpowiedni rodzaj nagrobka,

−

sporządzić szkice i rysunki wykonawcze nagrobka,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

praca projektowa,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Czas:
3 godziny lekcyjne – 135 minut.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca zasad kształtowania form architektonicznych nagrobków,

−

film lub zdjęcia (prezentacja multimedialna) przedstawiające przykłady wykonania

nagrobków współczesnych i historycznych,

−

katalogi firm realizujących nagrobki,

−

czasopisma specjalistyczne,

−

przykładowe projekty nagrobków,

−

przybory rysunkowe.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Zasady kształtowania form architektonicznych nagrobków z kamienia:

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zasad

kształtowania form architektonicznych nagrobków,

−

nauczyciel prezentuje przykłady zrealizowanych nagrobków z kamienia (film, katalogi,

czasopisma),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

uczniowie analizują uzyskane informacje, oglądają katalogi i sporządzają krótką

notatkę.

B. Dobieranie nagrobka:

−

wstęp – nauczyciel rozdaje uczniom przykładowe dokumentacje projektowe

nagrobków oraz podstawowe założenia do projektu,

−

uczniowie w zespołach dwuosobowych analizują dokumentację, katalogi i zdjęcia

nagrobków oraz dyskutują nad doborem najlepszego rozwiązania,

−

uczniowie tworzą projekt nagrobka z kamienia wykonując szkice projektowe,

−

uczniowie wykonują rysunek wykonawczy zaprojektowanego nagrobka.

3. Podsumowanie zajęć:

−

każdy zespól uczniów prezentuje wyniki swojej pracy,

−

uczniowie dyskutują nad rozwiązaniami przedstawionymi przez kolegów, oceniając je pod

względem prawidłowości i estetyki wykonania.

Zakończenie zajęć:

−

uczniowie omawiają sposób wykonania zadania, problemy jakie napotkali oraz sposób ich

rozwiązania.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:

−

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup

podczas zajęć.

−

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania zadania.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz 2

Wykonywanie

montażu

elementów

kamiennych

nagrobka,

zgodnie

z dokumentacją.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykonywania elementów nagrobków z kamienia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

odczytać dokumentację techniczną,

−

wykonać szkic pomocniczy elementów nagrobka,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania pracy,

−

dobrać środki ochrony indywidualnej,

−

wykonać kolejne czynności związane z wykonaniem elementu kamiennego,

−

uporządkować stanowisko pracy.

Metody nauczania:

−

pokaz z instruktażem,

−

ćwiczenia praktyczne,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych grupach.

Czas:
6 godzin lekcyjnych –270 minut.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja dla uczniów dotycząca zasad montażu kamiennych elementów nagrobkowych,

−

dokumentacja projektowa nagrobka,

−

elementy kamienne,

−

składniki zaprawy, elementy kotwiące,

−

zestaw narzędzi i sprzętu do obróbki kamienia,

−

zestaw środków ochrony osobistej,

−

rysunki, schematy lub zdjęcia przedstawiające zasady wykonywania montażu nagrobków.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Zasady wykonywania schodów terenowych z płyt kamiennych:

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zasad

wykonywania montażu nagrobków kamiennych,

−

uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę oraz szkice

pomocnicze połączeń kamiennych elementów nagrobkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

C. Wykonanie montażu nagrobka zgodnie z tematem zadania, na wykonanym wcześniej

fundamencie:

−

wstęp – nauczyciel rozdaje uczniom dokumentację techniczną nagrobka,

−

nauczyciel prezentuje na modelu sposób wykonania zadania,

−

nauczyciel zwraca uwagę na trudności jakie mogą wystąpić w trakcie wykonywania

zadania,

−

nauczyciel przypomina uczniom przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

uczniowie przygotowują stanowisko pracy gromadząc odpowiedni sprzęt i narzędzia

oraz materiały,

−

uczniowie wykonują zadanie według dokumentacji przedstawionej przez nauczyciela,

przestrzegając przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

nauczyciel

trakcie

wykonywania

przez

uczniów

czynności

koryguje

nieprawidłowości,

−

uczniowie prezentują wykonane zadanie i oceniają jakość jego wykonania,

−

uczniowie porządkują stanowisko pracy.

Zakończenie zajęć:

−

uczniowie omawiają sposób wykonania zadania, problemy jakie napotkali oraz sposób ich
rozwiązania.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:

−

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup
podczas zajęć.

−

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania zadania.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Organizacja

stanowiska

roboczego

zakładzie

rzemieślniczym i na cmentarzu

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród przedstawionych przez nauczyciela środków ochrony indywidualnej i odzieży

ochronnej, dobierz środki konieczne przy wykonywaniu obróbki kamienia w zakładzie
kamieniarskim.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić, jakie zagrożenia dla zdrowia występują przy wykonywaniu obróbki kamienia,
2)  obejrzeć przedstawione środki ochrony indywidualnej,
3)  wybrać środki konieczne przy wykonywaniu obróbki kamienia,
4)  sporządzić notatkę,
5)  uzasadnić swój wybór.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw różnych środków ochrony indywidualnej,

−

instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy, dotycząca wykonywania obróbki kamienia

w zakładzie kamieniarskim.

Ćwiczenie 2

Sporządź opis robót związanych z wykonaniem nagrobka, na podstawie jego projektu

oraz planu sytuacyjnego fragmentu cmentarza, gdzie będzie zlokalizowany nagrobek. W opisie
umieść te informacje, które będą potrzebne do sporządzenia protokołu wytyczenia.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować, jakie informacje potrzebne są do sporządzenia protokołu przekazania,
2) przeanalizować projekt nagrobka,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  przeanalizować plan sytuacyjny fragmentu cmentarza,
4)  zapoznać się z przykładowymi protokołami wytyczenia,
5)  odszukać potrzebne informacje,
6)  sporządzić notatkę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

projekt wykonawczy nagrobka,

−

plan sytuacyjny fragmentu cmentarza,

−

przykładowe protokoły wytyczenia.

Ćwiczenie 3

Z instrukcji prowadzenia robót budowlanych na cmentarzu, wyszukaj informacje, które

określają zasady:

−

zabezpieczenia miejsca robót,

−

transportu materiałów,

−

przygotowania zaprawy i mieszanki betonowej,

−

składowania materiałów, urządzeń, odpadów,

−

uporządkowania terenu.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować instrukcję prowadzenia robót budowlanych na cmentarzu,
2)  odszukać potrzebne informacje,
3)  sporządzić notatkę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja prowadzenia robót budowlanych na cmentarzu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Wymiary i formy nagrobków

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szkice trzech zróżnicowanych form nagrobkowych i nazwij ich części składowe.

W swojej pracy wykorzystaj dostępne katalogi oraz prezentacje internetowe firm
kamieniarskich - producentów nagrobków.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować w literaturze zasady kształtowania formy nagrobków,
2)  obejrzeć katalogi producentów nagrobków,
3)  wyszukać w Internecie strony firm kamieniarskich i obejrzeć prezentacje produkowanych

nagrobków,

4) wykonać szkice,
5) zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca zasad kształtowania form nagrobków,

−

katalogi firm kamieniarskich,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Na miejscowym cmentarzu wyszukaj przykłady nagrobków o zróżnicowanych formach

i sporządź ich opisy, szkice oraz fotografie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować w literaturze zasady kształtowania formy nagrobków,
2)  wyszukać na cmentarzu przykłady różnych form nagrobkowych,
3)  wykonać szkice, opisy i fotografie wybranych  nagrobków,
4)  zaprezentować swoją pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Nagrobki z kamienia naturalnego i lastryka

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj projekt prostego nagrobka wzorując się na załączonych w poradniku

przykładach. Dobierz materiał z jakiego powinien być wykonany. W swojej pracy wykorzystaj
także dostępne katalogi oraz prezentacje internetowe firm kamieniarskich - producentów
nagrobków.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

nagrobków,

4)  dobrać formę, wymiary i materiał nagrobka,
5)  wykonać szkice projektowe,
6)  wykonać rysunki robocze nagrobka,
7)  zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca zasad kształtowania form nagrobków,

−

katalogi firm kamieniarskich,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Wykonaj poziome i pionowe elementy nagrobka z kamienia naturalnego, zgodnie

z dokumentacją.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację projektową nagrobka,
2) przeanalizować zasady wykonywania elementów kamiennych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  zorganizować stanowisko pracy,
4)  dobrać potrzebne środki ochrony indywidualnej,
5)  dobrać potrzebne narzędzia i sprzęt,
6)  dobrać potrzebne elementy kamienne,
7)  wykonać obróbkę elementów kamiennych zgodnie z wymaganiami co do wymiarów, formy

i wykończenia powierzchni,

8) sprawdzić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,
9) uporządkować i zlikwidować stanowisko robocze po wykonanej pracy,
10) zaprezentować wykonane zadanie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja projektowa nagrobka,

−

literatura dotyczącą zasad wykonywania elementów kamiennych,

−

materiały: elementy kamienne,

−

narzędzia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej,

−

przyrządy pomiarowe.

Ćwiczenie 3

Wykonaj poziome i pionowe elementy nagrobka z lastryka, zgodnie z dokumentacją.

Do wykonania elementów wykorzystaj przygotowane wcześniej formy elementów.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować dokumentację projektową nagrobka,
2)  przeanalizować zasady wykonywania elementów lastrykowych,
3)  zorganizować stanowisko pracy,
4)  wykorzystać przygotowane formy elementów,
5)  dobrać potrzebne środki ochrony indywidualnej,
6)  dobrać potrzebne narzędzia i sprzęt,
7)  dobrać potrzebne materiały: składniki mieszanki lastrykowej,
8)  ułożyć w formach mieszankę lastrykową,
9)  wykonać pielęgnację mieszanki lastrykowej,
10) sprawdzić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,
11) uporządkować i zlikwidować stanowisko robocze po wykonanej pracy,
12) zaprezentować wykonane zadanie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja projektowa elementów nagrobka,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

literatura dotyczącą zasad wykonywania elementów lastrykowych,

−

formy elementów,

−

materiały: składniki mieszanki lastrykowej,

−

narzędzia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej,

−

przyrządy pomiarowe.

Ćwiczenie 4

Wykonaj montaż elementów nagrobka, zgodnie z dokumentacją.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować dokumentację techniczną,
2)  przeanalizować zasady wykonywania montażu nagrobków,
3)  zorganizować stanowisko pracy,
4)  dobrać potrzebne środki ochrony indywidualnej,
5)  dobrać potrzebne narzędzia i sprzęt,
6)  dobrać potrzebne elementy nagrobka, składniki zaprawy, klej oraz kotwy,
7)  przygotować zaprawę lub klej,
8)  ułożyć elementy nagrobka zgodnie z zasadą dokumentacją,
9)  sprawdzić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,
10) uporządkować i zlikwidować stanowisko robocze po wykonanej pracy,
11) zaprezentować wykonaną pracę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna,

−

literatura dotyczącą zasad wykonywania nagrobków,

−

materiały: elementy nagrobka, składniki zaprawy, klej, elementy kotwiące,

−

narzędzia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej,

−

przyrządy pomiarowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Elementy ozdobne nagrobków

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj projekt kamiennego kwiatonu nagrobkowego. Dobierz materiał z jakiego

powinien być wykonany. W swojej pracy wykorzystaj dostępne katalogi oraz prezentacje
internetowe firm kamieniarskich - producentów nagrobków.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i

technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć katalogi producentów elementów ozdobnych nagrobków,
2) wyszukać w Internecie strony firm kamieniarskich i obejrzeć prezentacje produkowanych

elementów ozdobnych,

3)  dobrać formę, wymiary i materiał kwiatonu,
4)  wykonać szkice projektowe kwiatonu,
5)  wykonać rysunki robocze,
6)  zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi firm kamieniarskich,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Wykonaj kamienny kwiaton nagrobkowy, zgodnie z własnym projektem.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i

technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować dokumentację projektową kwiatonu nagrobkowego,
2)  przeanalizować zasady wykonywania elementów kamiennych,
3)  zorganizować stanowisko pracy,
4)  dobrać potrzebne środki ochrony indywidualnej,
5)  dobrać potrzebne narzędzia i sprzęt,
6)  dobrać potrzebne elementy kamienne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) wykonać obróbkę elementów kamiennych zgodnie z wymaganiami co do wymiarów, formy

i wykończenia powierzchni,

8) sprawdzić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,
9) uporządkować i zlikwidować stanowisko robocze po wykonanej pracy,
10) zaprezentować wykonane zadanie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja projektowa kwiatonu nagrobkowego,

−

literatura dotyczącą zasad wykonywania elementów kamiennych,

−

materiały: elementy kamienne,

−

narzędzia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej,

−

przyrządy pomiarowe.

Ćwiczenie 3

Wykonaj osadzenie napisu z liter metalowych na attyce nagrobka.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i

technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować projekt napisu na nagrobku,
2)  przeanalizować zasady osadzania liter metalowych,
3)  zorganizować stanowisko pracy,
4)  dobrać potrzebne środki ochrony indywidualnej,
5)  dobrać potrzebne narzędzia i sprzęt,
6)  dobrać potrzebne materiały: składniki mieszanki lastrykowej,
7)  przygotować szablon,
8)  wyznaczyć usytuowanie otworów montażowych,
9)  wykonać otwory do mocowania kotew,
10) przygotować klej montażowy,
11) osadzić litery zgodnie z treścią napisu,
12) sprawdzić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,
13) uporządkować i zlikwidować stanowisko robocze po wykonanej pracy,
14) zaprezentować wykonane zadanie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

projekt napisu,

−

literatura dotyczącą zasad osadzania liter metalowych,

−

materiały: litery, klej montażowy, materiały do wykonania szablonu: styropian, brystol,

taśma klejąca,

−

narzędzia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej,

−

przyrządy pomiarowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Konserwacja, naprawa i renowacja nagrobków

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na cmentarzu w swojej miejscowości odszukaj trzy przykłady nagrobków z kamienia,

w których można zauważyć różne uszkodzenia i wady. Obejrzyj je dokładnie i opisz
uszkodzenia. Sporządź fotografie nagrobków, ich opis, inwentaryzację stwierdzonych wad
i uszkodzeń oraz zaproponuj sposoby wykonania naprawy.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać przykładowe nagrobki,
2)  ocenić stan zachowania elementów kamiennych wybranych nagrobków,
3)  sporządzić opis poszczególnych nagrobków wraz ze szczegółową inwentaryzacją wad

i uszkodzeń,

4)  ustalić zakres prac naprawczych,
5)  zaproponować dla każdego nagrobka sposób naprawy stwierdzonych uszkodzeń,
6)  sporządzić notatkę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–  literatura dotycząca zasad wykonywania napraw elementów kamiennych,
–  aparat fotograficzny,
–  szkicownik.

Ćwiczenie 2

Wykonaj naprawę zniszczonej płyty nagrobkowej z granitu. Opisz uszkodzenia i obierz

sposób naprawy.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać oględzin płyty,
2)  opisać uszkodzenia elementu,
3)  przeanalizować i przypomnieć sobie zasady naprawiania elementów kamiennych,
4)  dobrać sposób naprawy elementu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Rozliczanie robót nagrobkowych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj przedmiar robót oraz zapotrzebowanie materiałów potrzebnych do wykonania

nagrobka na podstawie dokumentacji budowlanej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić zasady wykonywania przedmiaru,
2)  przeanalizować dokumentacją budowlaną nagrobka,
3)  wykonać przedmiar robót,
4)  sporządzić zapotrzebowanie materiałów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja budowlana nagrobka,

−

literatura,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Określ szacunkowo koszt materiałów potrzebnych do wykonania nagrobka, korzystając

z przedmiaru robót z ćwiczenia 1 oraz z przykładowych cenników materiałów i wyrobów
dostępnych w katalogach oraz w Internecie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować cenniki materiałów i wyrobów,
2) obliczyć koszt materiałów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przykładowe cenniki materiałow i wyrobów kamieniarskich,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

przedmiar robót związanych z wykonaniem nagrobka,

−

dokumentacja budowlana nagrobka,

−

kalkulator

Ćwiczenie 3

Oblicz wynagrodzenia za osadzenie napisu na attyce nagrobka, jeżeli cena za osadzenie

1 litery wynosi 30 zł. W obliczeniach uwzględnij podatek VAT, który wynosi 22%. Napis,
który należy wykonać brzmi: Ś.P. JAN KOWALSKI.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  obliczyć ilość liter składających się na napis,
2)  obliczyć koszt wykonania napisu z uwzględnieniem podatku VAT,
3)  sporządzić notatkę.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie kamiennych elementów
małej architektury”

Test składa się z 16 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

– z poziomu podstawowego są zadania: 1, 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 12,13, 14, 15, 16.
– z poziomu ponadpodstawowego są zadania: 3, 8, 11.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

– dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

– dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

– dobry - za rozwiązanie co najmniej 12 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu

ponadpodstawowego,

– bardzo dobry - za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. a, 4. a, 5. b, 6. c, 7. a, 8. a, 9. b, 10. a, 11. b, 12. d,
13. c, 14. b, 15. b, 16. b.

Plan testu

zad.

cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

kategoria

celu

poziom

wymagań

poprawna

odpowiedź

Rozpoznać środki ochrony indywidualnej
przy pracach kamieniarskich

Wskazać zastosowanie środków ochrony
indywidualnej w zależności od rodzaju
zagrożenia

Wskazać warunki przystąpienia do
wykonania robót na cmentarzu

Określić rodzaj robót nie wymagający
zezwolenia

Rozpoznać elementy nagrobka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scharakteryzować zalecane kształty
nagrobków

Określić wymaganą grubość płyty
fundamentowej

Określić wymagania dotyczące wymiarów
nagrobka

Określić zasady łączenia elementów
nagrobka

Określić jakie cechy powinien posiadać
materiał kamienny na wykonanie
nagrobków

Wskazać sposób wykrywania wad
wewnętrznych kamienia

Określić zasady doboru faktury
powierzchni elementów nagrobka

13 Wskazać elementy dekoracyjne nagrobka

14 Określić zasady osadzania metalowych liter

Określić metodę naprawy uszkodzeń
mechanicznych kamienia

16 Zdefiniować pojęcie „obmiar robót”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3.  Zapewnij samodzielną pracę uczniów w czasie rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom „instrukcję dla ucznia”.
5.  Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 16 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna z

nich jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zakreślić kółkiem a
następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!

Materiały dla ucznia

–  instrukcja do testu,
–  zestaw pytań testowych,
–  karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

estaw zadań testowych

1. Jakie środki ochrony indywidualnej powinien posiadać pracownik przy obróbce

mechanicznej kamienia:
a) buty gumowe,
b) maskę ochronną,
c) szelki bezpieczeństwa,
d) linkę bezpieczeństwa.

2. Jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować jako ochronę przed hałasem:

a)  rękawice ochronne,
b)  okulary ochronne,
c)  maskę ochronną,
d)  hełm ochronny.

3. Warunkiem przystąpienia do wykonania prac kamieniarskich na cmentarzu jest:

a)  przekazanie wykonawcy terenu budowy,
b)  zorganizowanie składowiska.
c)  zabezpieczenie terenu robót,
d)  zgromadzenie materiałów,

4. Które z poniżej wymienionych robót związanych z wykonywaniem nagrobków

nie wymagają zezwolenia:
a) wykucie liter,
b) wykonanie piwnicy,
c) renowacja płyty nakrywczej,
d) wykonanie montażu nagrobka.

5. Element pionowy nagrobka to:

a) płyta nakrywcza,
b) attyka,
c) cokół,
d) baza.

6. Kształty nagrobków powinny być:

a) nieregularne,
b) kwadratowe,
c) prostokątne,
d) dowolne.

7. Płyta fundamentowa nagrobka powinna mieć grubość około:

a)  10 cm,
b)  30 cm,
c)  50 cm,
d)  100 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Wymiary nagrobka w rzucie powinny wynosić:

a)  2,45 m x 1,20 m,
b)  3,10 m x 1,50 m,
c)  3,50 m x 2,00 m,
d)  4,00 m x 2,00 m.

9. Połączenia elementów nagrobków należy wykonywać przy pomocy:

a) sztywnych kotew,
b) zaprawy cementowej,
c) łączników stalowych,
d) betonu o dużej wytrzymałości.

10. Prawidłowo dobrany materiał kamienny na wykonanie elementów nagrobka powinien

posiadać:

a) naturalny przebieg warstw skalnych w materiale zgodny z przeznaczeniem elementu,
b) bardzo wysoką wytrzymałość,
c) odpowiednią wilgotność,
d) bardzo dużą wielkość.

11. Wady wewnętrzne kamienia wykrywa się przez:

a)  próbę twardości,
b)  próbę dźwiekową,
c)  ocenę kolorystyki,
d) oględziny elementu.

12. Do wykończenia powierzchni elementu nagrobka wykonanego z kamieni miękkich

nie stosuje się faktury:

a) gradzinowanej,
b) groszkowanej,
c) grotowanej,
d) zdzieranej.

13. Które z wymienionych poniżej elementów nie są zaliczane do dodatkowego ozdobnego

wyposażenia nagrobków:

a) symbole religijne,
b) tablice napisowe,
c) kwiatony,
d) attyki.

14. Do osadzania metalowych liter z kotwami wykonuje się w kamieniu otwory o głębokości:

a) mniejszej od długości kotwy,
b) większej od długości kotwy,
c) nie wykonuje się otworów,
d) równej długości kotwy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Kształtowanie

formy

architektonicznej,

wykonywanie

renowacja

nagrobków

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test praktyczny „próba pracy”

Na podstawie dokumentacji technicznej wykonaj elementy składowe nagrobka z granitu.

Wykonaj kalkulację robót i ustal koszt nagrobka z uwzględnieniem montażu na miejscu
wbudowania.

Zespół w składzie:

1. ........................................
2. ........................................

Czas wykonania: 6 godzin lekcyjnych

Uczeń powinien:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:

a)  przeanalizować dokumentację projektową nagrobka,
b)  sporządzić szkice poszczególnych elementów,
c)  sporządzić plan działania związany z wykonaniem elementów nagrobka,
d)  sporządzić wykaz materiałów niezbędnych do wykonania muru,
e)  sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony indywidualnej,

2). Zorganizować stanowisko pracy:

a)  zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały kamienne,
b)  sprawdzić jakość materiałów,
c)  zgromadzić  i  rozmieścić  na  stanowisku  pracy  narzędzia  i  sprzęt  zgodnie  z  zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy,

d) sprawdzić stan techniczny sprzętu,
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

3). Wykonać elementy nagrobka zgodnie z warunkami technicznymi i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dokumentacją techniczną,

a)  zastosować zgodny z dokumentacją techniczną, właściwy materiał kamienny,
b)  wykonać obróbkę elementów kamiennych zgodnie z dokumentacją,
c)  wykonać zadaną fakturę powierzchni elementów.

4). Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt.
5). Ustalić koszt nagrobka:

a) wykonać rozliczenie materiałów,
b) obliczyć koszt materiałów oraz robocizny z uwzględnieniem montażu nagrobka,

korzystając z dostarczonych cenników,

c) określić orientacyjny koszt wykonania nagrobka.

6). Zaprezentować efekt wykonanego zadania:

−

uzasadnić sposób wykonania zadania,

−

sprawdzić jakość swojej pracy: zadane wymiary, prawidłowość wykonanej faktury.

Wyposażenie stanowiska roboczego:
– stanowisko do wykonania planowania i kalkulacji, wyposażone w dokumentację

techniczną, cenniki robót kamieniarskich i przykładowe kalkulacje, przybory rysunkowe
oraz kalkulator,

– stanowisko symulacyjne do wykonywania elementów kamiennych,
– materiały potrzebne do wykonania zadania – kamienie, narzędzia i sprzęt do obróbki

kamienia,

– środki ochrony indywidualnej,
– przyrządy pomiarowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryteria oceny i schemat punktowania
Wykonanie zadania należy oceniać na bieżąco.
Proponuje się następująca punktację za wykonanie poszczególnych części zadania
praktycznego:
1) – w sumie 15 pkt:

a)  - 3 pkt,
b)  - 3 pkt,
c)  - 3 pkt,
d)  - 3 pkt,
e)   - 3 pkt.

2) – w sumie 10 pkt:

a)  - 2 pkt,
b)  - 2 pkt,
c)  - 2 pkt,
d)  - 2 pkt,
e)  - 2 pkt,

3) – w sumie 50 pkt:

a)  - 10 pkt,
b)  - 20 pkt,
c)  - 20 pkt,

4) – 5 pkt,
5) – 10 pkt.

a)   - 3 pkt.
b)  - 5 pkt.
c)   - 2 pkt.

6) – 10 pkt.

W sumie 100 punktów.
Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być
ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z wymogami CKE stosowanymi w odniesieniu do części
praktycznej egzaminów zawodowych)

Propozycje ocen szkolnych:

< 75 pkt. - niedostateczny

75 – 77 pkt. - dopuszczający

78 – 84 - dostateczny

85 – 94 pkt. - dobry

95 – 100 pkt. - bardzo dobry

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

1. Francuz W.M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-

Ergon OW PZiTB, Warszawa 1998

2. Praca zbiorowa. Nowy poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2003
3. Praca zbiorowa.: Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Poradnik

projektanta, kierownika budowy i inspektora nadzoru, Verlag Dashofer, Warszawa 2006

4.  Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 2005
5.  Wasilewski Z.: BHP na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989
6.  Wilcke H.., Thuning W, - Kamieniarstwo. WSiP, Warszawa 1997
7.  Wolski Z. - Sztukatorstwo. WSiP, Warszawa 1988

Katalogi:
8.  Katalogi Nakładów Rzeczowych KNR, WACETOB – PZITB, Warszawa 2000

−

KNR NR 2-01 – Budowle i roboty ziemne

−

KNR NR 2-02 – Konstrukcje budowlane, tom I i II

−

KNR NR 4-01 – Roboty remontowe budowlane

9. Kwartalnik – SEKOCENBUD - informacja o stawkach robocizny kosztorysowej oraz

najmu sprzętu budowlanego oraz cenach materiałów budowlanych

Akty prawne:
10. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6.02.2003 r. w sprawie bhp podczas

wykonywania robót budowlanych (Dz.U.Nr47 poz..401).

Czasopisma:
Atlas Budowlany, Murator, Materiały Budowlane, Świat Kamienia.

Strony internetowe producentów i wykonawców nagrobków.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.