POLITECHNIKA LUBELSKA 

WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Materiałoznawstwo instalacyjne 

Materiały instalacyjne – rodzaje, właściwości i zastosowanie 

 

 

 

 

 

 

 

Wykonali: 

Stanisław Walczak 

Kamil Wierzchoń 

Krzysztof Piecyk 

gr. 6 l 

1. Cel ćwiczenia:  

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z głównymi materiałami stosowanymi do produkcji 
przewodów instalacyjnych i sieciowych stosowanych w wodociągach, kanalizacji, ogrzewnictwie, 
gazownictwie, wentylacji i klimatyzacji, oraz ich podstawowymi właściwościami fizycznymi. 
Celem ćwiczenia jest także zapoznanie się z metodą wagową wyznaczania gęstości ciał stałych i 
wyznaczenie gęstości wybranego materiału.  

2. Zakres ćwiczenia:  

Zakres ćwiczenia obejmuje:  
- prezentację materiałów instalacyjnych przez prowadzącego zajęcia;  
- przedstawienie sposobu oznakowania rur i przewodów;  
- zapoznanie się z najistotniejszymi właściwościami fizycznymi materiałów instalacyjnych;  
- dokonanie pomiaru gęstości wybranego materiału metodą wagową.  

3. Przedstawienie i wyjaśnienie przykładowych oznaczeń 
przewodów instalacyjnych: 

 

 Oznaczenie na przewodach z PE:  

 

 

 Oznaczenie na przewodach z miedzi:  

 

4. Wykonanie ćwiczenia:  

Niezbędny sprzęt:  
- badane ciało (wycinek rury, kształtka połączeniowa);  
- zlewka z wodą;  
- waga laboratoryjna.

 

 

Przeprowadzenie doświadczenia:  

1. Badane ciało ważymy na wadze laboratoryjnej. 

 

2. Mierzymy temperaturę wody w naczyniu.  
3. Umieszczamy stojak na wadze laboratoryjnej.  

 

4. Badane ciało umieszczamy w zlewce z wodą.  
5. Mierzymy pozorną masę ciała zanurzonego w wodzie.  

 

 

6. Wyniki pomiarów wpisujemy do TABELI NR1.  
7. Z tablic odczytujemy gęstość wody w danej temperaturze.  
8. Wyznaczamy gęstość badanego materiału. 

 

 



TABELA NR.1  

 

 

 

Gęstość dla kolanka stalowego: 

=

0,149 ∗ 997,95

0,149 − 0,129

= 7434,7275 [

] 

Błąd bezwzględny dla kolanka stalowego: 

∆ = |

.

−  

.

| 

.

= 7860 [

] 

∆ = |7860 − 7434,7275| = 425,2725 [

] 

∆ =

425,2725

7860

∗ 100% = 5,41% 

Gęstość dla kawałka stalowej rurki: 

=

0,045 ∗ 997,95

0,045 − 0,039

= 7484,625 

Błąd bezwzględny dla kawałka stalowej rurki: 

∆ = |7860 − 7484,625| = 375,375 [

] 

∆ =

375,375

7860

∗ 100% = 4,78 % 

 

Materiał 

Masa 

ciała 

[kg] 

Temp 

wody 

[

o

C] 

Pozorna 

masa 

ciała 

[kg] 

Gęstość 

wody 

[kg/m

3

] 

Gęstość 

ciała 

[kg/m3] 

Różnica 

mas 
[kg] 

Błąd 

bezwzględny 

[%] 

Błąd 

względny 

[kg/m3] 

Średnia gęstość 

[kg/m3] 

Kolanko 

stalowe 

0,149 

21 

0,129 

997,95 

7434,7275 

0,02 

5,41 

7,07 

7459,68±7,07 

Kawałek 

stalowej 

rurki 

0,045 

0,039 

7484,625 

0,006 

4,78 

Kawałek 

miedzianej 

rurki 

0,008 

0,007 

7983,6 

0,001 

10,3 

106,02 

9646,85±106,02 

Kolanko 

miedziane 

0,034 

0,031 

11310,1 

0,003 

27 

Błąd względny dla stali: 

=

∗

+

 

=

149 ∗ 45

149 + 45

= 34,56 

∂(W) = 0,054 ∗

425,2725

34,56

+ 0,59 ∗

375,375

34,56

= 7,07 [

kg

m

] 

 

Wnioski: 

1. Wyznaczenie gęstości ciała jest możliwe poprzez wykorzystanie 
prawa Archimedesa. 

2. Podczas wykonywania pomiarów należy brać pod uwagę 
możliwość wystąpienia błędów. Żaden pomiar nie jest idealnie 
dokładny, czyli wszystkie pomiary są zawsze obarczone jakąś 
niepewnością. Fakt ten nie wynika z niedoskonałości aparatury i 
zmysłów obserwatora, ale jest nieodłączną cechą każdego pomiaru. 

3. Po wykonaniu dwóch pomiarów średnia wartość dokonanego 
pomiaru gęstości stali metodą wagową wynosi 7459,68±7,07 kg/m

3

, a 

dla miedzi 9646,85±106,02 kg/m

3

.  

 
4. Aby otrzymać jak najdokładniejsze wyniki należy przeprowadzić 
wielokrotne pomiary przy użyciu najdokładniejszej aparatury.