Lovecraft Hovard Phillips Dagon

Ze zbiorów

Zygmunta Adamczyka

H.P. Lovecraft

Dagon

Strach! Na ogół ludzie woleliby w ogóle się z nim nie stykać, podobnie jak z

bólem czy rozpaczą. Jednakże czasem okoliczności, warunki w jakich człowiek żyje,

nawarstwiające się problemy, czy wreszcie stres, wymagają niejakiego

odreagowania, w pewnym sensie przeżycia namiastki tych uczuć. Nazywa się to

katharsis - rozładowanie napięcia pod wpływem... sztuki. Bywa, że pewnym kryterium

oceny takiej sztuki jest to w jakim stopniu potrafi ona wzruszyć czy przerazić. Może to

znamienne, ale obecnie, w zalewie informacji o najróżniejszych okrucieństwach - o to

drugie -jest, jak się wydaje, trudniej.

Strach! Są jednak twórcy, którzy wywołują go do dziś, a jednym z nich jest

pisarz sprzed pół wieku: Howard Phillips Lovecraft. Nie sądzę, żeby jego twórczość

była ponadczasowa, ale na pewno długowieczna. Potrafi on stykać czytelników z

niezwykłymi, mrocznymi mocami czy też potworami; robi to stopniowo, w sposób

subtelny. Napięcie narasta w miarę odkrywania określonych aspektów jestestwa

owych mrocznych potęg... Ważne, że tłem dla jego utworów jest pewna mitologia.

Mitologia CthuIhu. Nie nadał jej może wyraźnych kształtów, nie przeprowadził

genezy, nie opisał powstania wszechświata ani walki o niego, nie uczynił tego co w

wielu mitologiach jest podstawą, fundamentem. Prawdą jest, że owa mitologia nie

zawsze trzyma się kupy, ale przecież nie tworzył jej setki lat, nie miał możliwości

korygowania jej pod wpływem całych pokoleń innych ludzi. Tak, na przykład, było z

mitologią grecką, tworzoną wieki, notabene przez bardzo wiele osób, niemalże z

różnych epok. Mimo tego świat, który wykreował jest, na swój sposób, fascynujący.

Jest to świat mroczny, tajemniczy i w zasadzie nieskończony. Świat między innymi, a

może przede wszystkim. Bogów.

W mitologii Cthulhu nie ma wyraźnie zarysowanej hierarchii, choć wiadomo,

że najważniejsi są Bogowie Zewnętrzni, w szczególności Azathoth - ich władca,

zwany Bestią Nuklearnego Chaosu. Istnieje on od początku wszechświata, żyje poza

normalną czasoprzestrzenią w samym Centrum Nieskończoności. Tam jego

amorficzne ciało wije się bezustannie, w otoczeniu innych Bogów, w rytm dźwięku

wydobywającego się z niesamowitego fletu. Azathoth jest potężny, aczkolwiek ślepy i

głupi, przez to nieobliczalny. Człowiek o zdrowych zmysłach nie będzie się starał

nawet wymówić jego imienia, a co dopiero przywołać. Zdarza się jednak niektórym

zrobić to przez przypadek, w rezultacie, nieświadomie, powodują nieszczęście i

grozę.

Innym, prawie równie potężnym Bogiem Zewnętrznym jest Yog-Sothoth.

Jego potęga nie polega na sile, w dosłownym tego słowa znaczeniu, ale na wiedzy i

co za tym idzie - władzy. Yog-Sothoth czyli Jedność we Wszechrzeczy i

Wszechrzecz w Jedności właściwie egzystuje na wszystkich płaszczyznach, jest

zawsze i wszędzie, przebywa pomiędzy wymiarami, dysponuje wiedzą o przeszłości,

teraźniejszości i przyszłości, wie co było, co jest i co będzie. Przede wszystkim zaś

jest Bramą i Kluczem. Zdarza się, że do nas dociera poprzez rytuały i zaklęcia.

Trzecim ważnym Bogiem jest kapryśny Nyarlathotep, w pewnym sensie

prawa ręka Azathotha. Jest on Wielkim Posłańcem i duszą wszystkich Bogów, a

zarazem jedynym z tych trzech, którego można spotkać w ludzkiej postaci.

Nyarlathotep, jak gdyby, lubuje się w szpiegowaniu.Jest straszny i groźny; w sumie

kontakt z nim kończy się na ogół dla człowieka śmiercią bądź czymś jeszcze

gorszym...

Oczywiście nie wszyscy Bogowie Zewnętrzni żyją ze sobą w zgodzie. Dla

przykładu Nodens — Pan Wielkiej Otchłani, występujący często pod postacią starca,

pomaga ludziom ściganym przez Nyarlathotepa czy też przedstawicieli Wielkich

Przedwiecznych. Nodens, widywany na rydwanie utworzonym z ogromnej, morskiej

muszli, znany jest z tego że nie atakuje nigdy fizycznie swoich wrogów i dla ludzi jest

niemal „przyjacielski". Również w miarę neutralnymi Bogami Zewnętrznymi są: Bast

— Bogini Kotów, uosobienie sympatii, zamiłowania Lovecrafta do tych zwierzaczków,

które, swoją drogą, było niemal tak wielkie jak Thomasa Eliota (ten to na pewno miał,

w tym względzie, bzika), oraz Hypnos - Pan Snów. Mypnos ukazuje się jako młody,

przystojny mężczyzna o kręconych włosach i uśmiechniętym obliczu. W

rzeczywistości jednak jego wygląd jest przerażający, jak „najgorsza ze zmór

nocnych". Jego natura związana jest ze snem; z granicą pomiędzy Światem

Przebudzenia, a Krainą Snów. Ci, którzy śnią, podróżują właśnie przez jego

dominium.

U Lovecrafta Bogowie są podzieleni właściwie na dwie grupy: Bogów

Zewnętrznych, o których wspomniałem wyżej i Wielkich Przedwiecznych, takich jak

Cthulhu, od którego imienia nazwę wzięła mitologia. Wielcy Przed-wieczni żyli na

Ziemi przed wiekami, zanim jeszcze pojawili się ludzie. Zdążyli zetknąć się z

tajemniczą Starą Rasą i stoczyć z nimi wojnę o władzę nad planetą. Teraz w

większości są martwi i spoczywają głęboko pod dnem oceanu, w R'lyeh - wielkim

mieście Cyklopów. Można ich jednak ożywić i według legendy nadejdzie czas, kiedy

gwiazdy osiągną „właściwą pozycję w cyklu wieczności". Wtedy R'lyeh wynurzy się, a

Bogowie przebudzą. „Człowiek rządzi teraz tam, gdzie niegdyś rządziły One; wkrótce

One będą rządzić tam, gdzie rządzi teraz człowiek".

Wielcy Przedwieczni nie mają ciała ani krwi, chociaż posiadają kształt. Są

zbudowani z czegoś innego niż materia. Lovecraft uparcie nadawał im wygląd

ośmiornicopodobnych, jaszczuropodobnych, rybiopodobnych, ropuchopodobnych

istot albo też wszystkich na raz. nie inaczej jest z najsłynniejszym i najpotężniejszym

z nich, z Cthulhu. Ma on, co prawda, pewne antropoidalne kształty, ale one raczej

tylko podkreślają obcość całej reszty. Cthulhu ma głowę ośmiornicy, skrzydła

nietoperza, ciało pokryte łuskami i niesamowite szpony, wszędzie gdzie dało się je

wcisnąć. Poza tym jest ogromnych rozmiarów. Bóg ten ma moc porozumiewania się

z ludźmi za pomocą snu, a raczej koszmaru. Posiada wiele sług wśród Służebnych

Ras i ludzi. Tak jak i pozostali, jest martwy tylko w pewnym sensie. Raczej

należałoby powiedzieć, że jest uśpiony. Jego kult na Ziemi jest dość nieźle

zorganizowany i rozsiany po całym świecie. Główne uroczystości przypadają w

przeddzień l maja i Wszystkich Świętych, czyli 30 IV i 31 X. Wtedy to wyznawcy

podtrzymują kult ohydnymi obrzędami, które na ogół kończą się złożeniem ofiary z

ludzi.

Innym znanym Wielkim Przedwiecznym jest Tsathog-gua. Przybył z

czarnego, pozbawionego światła N’kal i wygląda jak skrzyżowanie ropuchy z

niedźwiedziem. Wbrew posturze należy do łagodniejszych, leniwszych Bogów.

Jednak w przeciwieństwie do takiego autentycznie groźnego Ghatanothoi ma bardzo

wielu wyznawców. Z tej grupy wypadałoby jeszcze wymienić Hastura, jednego z

potężniejszych Wielkich i Yiga - Ojca Węży. Większość z nich ma sługi w postaci

przedstawicieli Służebnych Ras. Na przykład Cthulhu służy, między innymi, rzadko

spotykana para: Dagon i Hydra, która należy do Istot z Głębin, z tym że i Dagon, i

Hydra są nieco przerośnięci i obecnie mają już jakieś miliony lat. Zwykłe Stwory

Głębinowe wyglądają podobnie, ale są, rzecz jasna, mniejsze. Gromadzą się na

ceremoniach ku czci Cthulhu i co bardzo ważne, mogą w jakiś sposób krzyżować się

z ludźmi. Takie hybrydy zamieszkują, na ogół, przybrzeżne wioski i na początku

wyglądają jak istoty ludzkie. Z biegiem czasu dokonuje się jednak przemiana, która

uwieńczona jest wyprawą takiego delikwenta w głębiny... do domu. Istota z Głębin,

jeżeli się jej nie zabije, jest nieśmiertelna.

Ostatnią grupą występującą w mitologii Cthulhu są tak zwane Rasy

Niezależne i tutaj bodaj największą rolę odgrywają bądź odgrywały niejakie Mi-Go.

Pojawili się najpierw na Shaggai, następnie na Yuggoth - dziewiątej planecie

naszego układu słonecznego (czyli wypada na Pluton). Zbudowali tam potężne

miasta z czerwonego kamienia. Był to świat tarasowato wzniesionych wież, czarnych,

smolistych rzek i grzybiastych ogrodów. W skrócie Mi-Go wygląda jak wielki krab ze

sterczącymi, mięsistymi mackami. Na grzbiecie posiada ogromne skrzydła, a w

kolorze jest różowawy. Rasa ta jest całkiem nieźle zaawansowana technicznie, jeżeli

można to tak nazwać. W przestrzeni kosmicznej, wprawdzie, poruszają się za

pomocą swych mocnych skrzydeł, a nie wahadłowców, ale dobrym przykładem na to,

że jakąś tam technikę posiadają, jest tzw. Błyszczący Trapezohedron, czyli Okno

Wszystkich Czasów i Przestrzeni, dzięki któremu można oglądać wszystkie światy.

Prawda, że jak gdyby wchodzi nieco w kompetencje Yog-Sothotha? Mi-Go to

straszliwe stwory zamieszkujące obecnie również ośnieżone szczyty Himalajów,

przez co często identyfikowane są z Yeti.

Do Ras Niezależnych zaliczają się także Shoggothy, pozostałość Starej

Rasy w tym sensie, że przez nią Shoggothy zostały stworzone. Prawdopodobnie

Starych Istot ma coś wspólnego również z pojawieniem się ludzi. W każdym razie

Shoggothy nie mogą nie wyglądać strasznie. Mają ogromne cielska, wyglądające jak

oblepiona śluzem czarna kiełbasa z wielkim, szczodrze uzębionym pyskiem.

Ciekawostką jest to, że niektóre gatunki charakteryzują się sprytem i inteligencją. W

mitologii Cthulhu istnieją pewne niedopowiedziane wątki, jak ten dotyczący Starych

Istot. Sam Cthulhu jest podobno ich kuzynem i to od nich w przyszłości może

oczekiwać pomocy.

Dawne Istoty istnieją pomiędzy znanymi nam przestrzeniami i są

bezwymiarowe i niewidzialne. Nie mogą przybrać ciała bez ludzkiej krwi...

Jest jeszcze kwestia Araba Abdula Alhazreda. Poznał on wszystkie

tajemnice Bogów i pewnie od tego oszalał. Zdołał je jednak spisać w księdze

zatytułowanej „Necronomicon".

Choć Lovecraft w swojej mitologii jest niekonsekwentny, nie przeszkodziło

mu to zostać jednym z najbardziej popularnych pisarzy powieści grozy. W Stanach

Zjednoczonych do dziś istnieją całe kluby zrzeszające miłośników jego twórczości;

jakiś czas temu pojawiła się gra fabularna „Zew Cthulhu" z realiami zaczerpniętymi

prosto z owej mitologii. Lovercraftowski świat rozbudowuje się również do dziś, czego

przykładem są powieści Lumleya i Mastertona, ale najważniejszy w tym względzie

okres nastąpił jeszcze za życia Lovecrafta. Wtedy to korespondencyjnie zainicjował

on kontakty z wieloma innymi pisarzami. Z biegiem czasu zaprzyjaźnił się z takimi

autorami jak Robert Bloch, Henry Kuttner, C.L. Moore czy Clark Ashton Smith.

Zaowocowało to napisaniem przez nich paru utworów osadzonych twardo w świecie

Lovecrafta. Najważniejszym jednak z owych pisarzy był niejaki August Derleth. Tak

bardzo zafascynował się mitologią Cthulhu, że niemal cała jego późniejsza

działalność była z nią związana. Wraz z Donaldem Wandreidem założył

wydawnictwo Arkham Mouse, które, można tak powiedzieć, specjalizowało się w

Lovecrafcie i mitologii Cthulhu, o której coraz częściej pisali inni. W każdym razie

przyczynił się Derleth do jej spopularyzowania. Do najważniejszych utworów samego

Derletha zalicza się dziś: „The Dweller in Darkness", „The Lurker at the Threshold",

napisany wespół z Markiem Schorerem „The Lair of the Star-Spawn" czy wreszcie

napisany z Lovecraftem „The Gable Window". Wypadałoby też wspomnieć tytuły

innych twórców, takie jak „The Render of the Yeils" - Cambella, „Out of the Eons" -

Healda, „Ubbo-Sathla" - Smi-tha, „The Salem horror" - Kuttnera czy też opisującą

Yiga -Ojca Węży „The Curse of Yig" - Bishopa. Lovecraft zostawił więc po sobie nie

tylko swój dorobek, niedługo będzie czas, aby się z nim zapoznać, a ocena tej

twórczości należeć będzie już do państwa. Jednak nie ulega dla mnie wątpliwości, że

Howard Phillips Lovecraft pozostanie zawsze niepowtarzalny. Czym jest strach?

Może właśnie jego o to zapytacie...

Piotr Jaskanis

Dagon (Dagon)

Piszę te słowa pod bardzo silnym naciskiem psychicznym, jako że przed

północą już nie będę istniał. Bez grosza przy duszy i z kończącym się zapasem

narkotyków, które czyniły moje życie lżejszym, nie jestem w stanie znosić dłużej tych

cierpień; rzucę się z okna mego staroświeckiego domu na wąską, ciągnącą się w

dole ulicę. Nie sądźcie, iż poprzez swe uzależnienie od morfiny stałem się

słabeuszem czy degeneratem. Być może czytając te pospiesznie skreślone słowa,

domyślicie się, choć nie będziecie mieli pełnego obrazu, dlaczego pragnę

zapomnienia bądź śmierci.

Zdarzyło się to w jednym z najbardziej otwartych i najmniej uczęszczanych

obszarów Pacyfiku, kiedy okręt, na którym byłem nadzorcą ładunku, padł ofiarą

niemieckiego rąjdera. Był to zaledwie początek wielkiej wojny, a siły morskie Hunów

dopiero w późniejszym okresie osiągnęły poziom bezlitosnej, brutalnej degradacji, tak

że okręt handlowy był dla nich słusznym celem, nas zaś, czyli jego załogę,

traktowano zgodnie z prawami należnymi jeńcom wojennym. Prawdę powiedziawszy,

mieliśmy taką swobodę, iż w pięć dni po schwytaniu zdołałem uciec samotnie łodzią,

z zapasem wody i prowiantu na dość długi okres czasu. Kiedy znalazłem się

wreszcie wolny na szerokim oceanie, stwierdziłem iż nie wiem gdzie się właściwie

znajduję. Jako że nigdy nie byłem wprawnym nawigatorem, mogłem jedynie dzięki

położeniu słońca i gwiazd ustalić, że znalazłem się gdzieś na południe od równika.

Nie znałem długości geograficznej, a w zasięgu wzroku nie było żadnej wyspy czy

linii brzegowej.

Pogoda dopisywała i przez niezliczone dni dryfowałem bez celu w

prażących promieniach słońca, czekając bądź na przepływający okręt, bądź na

zbliżenie się do jakichkolwiek, byle tylko zamieszkałych brzegów.

Na mej drodze nie pojawił się jednak ani statek, ani brzeg i, samotnemu,

pod bezkresnym błękitnym niebem, zaczęła mi doskwierać dojmująca rozpacz.

Zmiana nastąpiła podczas snu. Szczegółów nigdy się nie dowiem - gdyż

spałem twardo, chociaż dręczyły mnie koszmary.

Kiedy w końcu się obudziłem, byłem na wpół zagrzebany w grząskim,

czarnym, piekielnym błocku, którego połacie, jak okiem sięgnąć, rozciągały się wokół

mnie -w oddali zaś dostrzegłem moją łódź, którą fale również wyrzuciły na brzeg.

Choć można by się spodziewać, iż pierwszym moim odczuciem powinno

być zdumienie spowodowane tak dziwną i nieoczekiwaną zmianą krajobrazu; w

rzeczywistości jednak, byłem bardziej przerażony, aniżeli zdumiony - albowiem w

powietrzu i martwej ziemi było coś złowieszczego, co - niczym lodowaty dreszcz -

przeszywało mnie do szpiku kości. Okolicę zaścielały gnijące truchła rozkładających

się ryb i innych, mniej rozpoznawalnych istot, wystających z ohydnego błocka

pokrywającego bezbrzeżną równinę. Być może nie powinienem się łudzić, iż uda mi

się słowami wyrazić niewiarygodną wręcz zgrozę czającą się pośród absolutnej ciszy

i rozległej pustki, jaka mnie otaczała.

Słońce prażyło niemiłosiernie, a bezlitosne niebo nad moją głową wydawało

się niemal czarne, jakby odbijały

się w nim atramentowe moczary pod mymi stopami. Kiedy wczołgałem się

do wyrzuconej na brzeg łodzi, uświadomiłem sobie, że tylko jedna teoria mogła

wyjaśnić moje obecne położenie. Wskutek jakiejś niewiarygodnej aktywności

wulkanu część oceanicznego dna musiała zostać wypchnięta na powierzchnię,

odsłaniając obszary, które przez niezliczone miliony lat spoczywały ukryte w

niezgłębionej morskiej otchłani. Połać nowego lądu pode mną była tak rozległa, że

pomimo iż wytężałem słuch, nie zdołałem wychwycić najsłabszego nawet odgłosu fal

bijących o brzeg. Nie zauważyłem też morskiego ptactwa, żerującego wśród

szczątków martwych istot.

Siedziałem przez kilka godzin pogrążony w rozmyślaniach w mojej łodzi,

która, przewrócona na bok, oferowała nieco cienia, w miarę jak słońce przesuwało

się po nieboskłonie. Pod wieczór gleba utraciła nieco swej lepkości i zaczęła

obsychać; stwierdziłem, iż niebawem można będzie po niej chodzić.

Przespałem jeszcze całą noc, a następnego dnia przygotowałem sobie

plecak zawierający zapas wody i prowiantu, aby wybrać się na poszukiwanie

zaginionego brzegu morza i możliwości ratunku. Gleba była już dostatecznie sucha,

abym z łatwością mógł po niej stąpać. Odór ryb przyprawiał o mdłości, ale moje myśli

zaprzątały posępniejsze i bardziej niepokojące rzeczy, toteż szybko wyruszyłem ku

nieznanemu celowi. Podążałem dziarsko przez cały dzień zmierzając ku zachodowi,

wiedziony przez odległy pagórek, stanowiący najwyższy punkt na tym odrażającym

pustkowiu. Noc spędziłem pod gołym niebem, a następnego dnia ruszyłem w dalszą

drogę ku pagórkowi, choć miałem wrażenie, że mimo tak długiego marszu, nie

zbliżyłem się do niego zanadto.

Pod koniec czwartego dnia dotarłem do podnóża pagórka, który okazał się

wyższy niż przypuszczałem, gdy widziałem go z oddali. Poniżej rozciągała się

głęboka kotlina. Zbyt zmęczony, aby wspiąć się na szczyt, usnąłem w jego cieniu.

Nie wiem dlaczego tej nocy miałem tak szalone i dzikie sny, kiedy jednak

blady sierp księżyca wzeszedł nad równiną na wschodzie, obudziłem się zlany

zimnym potem i przepełniony pełnym determinacji postanowieniem, iż nie zmrużę już

więcej oka. nie zniósłbym po raz wtóry wizji, których dane mi było doświadczyć, i w

blasku księżyca zrozumiałem, jak nieroztropną rzeczą było wędrowanie za dnia.

Marsz w prażących promieniach słońca kosztował mnie zdecydowanie zbyt wiele

energii. Teraz poczułem w sobie dość sił, by podjąć wspinaczkę, którą przerwałem o

zachodzie słońca. Wziąwszy plecak ruszyłem ku skrajowi wzgórza. Stwierdziłem, że

nieprzerwana monotonia płaskiej równiny była dla mnie źródłem nieokreślonej grozy;

sądzę jednak, iż przerażenie me wzrosło znacznie, kiedy znalazłem się na szczycie

wzniesienia i spojrzałem w dół na drugą stronę, w głąb niezmierzonej czeluści

wąwozu, której nie zdołał jeszcze rozświetlić słaby blask wiszącego nisko na niebie

księżyca. Miałem wrażenie jakbym znajdował się na krawędzi świata i zaglądał

ponad nią w bezdenny chaos wiecznej nocy. To niezwykłe, ale z ogarniającym me

serce uczuciem przerażenia mieszały się osobliwe reminiscencje Raju Utraconego i

upiornej wspinaczki Szatana poprzez nieodgadnione Krainy Mroku.

Kiedy księżyc wspiął się wyżej, zacząłem dostrzegać, iż zbocza doliny nie

były wcale tak strome, jak to sobie wyobrażałem. Skalne występy i półki zapewniały

przy schodzeniu wygodne oparcia dla stóp i rąk, a kilkaset stóp niżej zbocze traciło

ostrą spadzistość i stawało się łagodniejsze.

Pchany impulsem, którego nie potrafię sprecyzować, zgramoliłem się po

skalnej ścianie w dół i stanąłem na rozległym spłachciu kamienistego zbocza,

wpatrując się w stygijskie ciemności, których nie przenikał, najdrobniejszy nawet

promień światła.

Natychmiast uwagę mą przykuł ogromny, osobliwy obiekt widniejący na

przeciwległym zboczu, które pięło się stromo mniej więcej o sto jardów przede mną;

obiekt ów połyskiwał białawo w przybierającym na sile blasku niedawno wzeszłego

księżyca.

Niebawem upewniłem się, że był to ogromny kamienny blok, aczkolwiek

dręczyło mnie dziwne i niewytłumaczalne wrażenie, iż ani jego kształt, ani miejsce

nie były dziełem Natury. Po bliższym zbadaniu ogarnęły mnie odczucia, których nie

jestem w stanie opisać; pomimo jego ogromu i umiejscowienia w otchłani ziejącej na

dnie morza powstałej w czasach kiedy świat był młody, dziwny ów obiekt był

doskonale wyprofilowanym Monolitem, którego masywny kształt zdawał się być

dziełem i najprawdopodobniej również obiektem kultu żyjących i myślących istot.

Oszołomiony, przerażony, ale i nie pozbawiony typowego dla naukowca

podniecenia, przyjrzałem się uważniej memu znalezisku. Księżyc, obecnie stojący

niemal w zenicie, rzucał silny i dziwny blask na otaczające wąwóz skalne ściany, zaś

w jego srebrnym świetle dostrzegłem, iż dno czeluści zalane było wodą, a

napływające z dwóch stron fale nieomal obmywa me stopy, kiedy tak stałem na

łagodnej skalnej pochyłości. Po drugiej stronie wąwozu mroczne fale rozbijały się o

podstawę cyklopowego Monolitu, na którego powierzchni mogłem teraz dostrzec

zarówno inskrypcje, jak i toporne, prymitywne płaskorzeźby.

Pismo należało do rodzaju hieroglificznego, którego kompletnie nie znałem,

ale w przeciwieństwie do innych jakie widywałem w książkach,składało się w

ogromnym stopniu z konwencjonalnych symboli przedstawiających zwierzęta

morskie, takie jak: ryby, węgorze, ośmiornice, skorupiaki, mięczaki, wieloryby itp.

Kilka symboli bez wątpienia ukazywać miało istoty morskie nieznane nowoczesnemu

światu, a których szczątki zauważyłem na wypiętrzonej z dna oceanu równinie.

Najbardziej zafascynowały mnie płaskorzeźby zdobiące ogromny Monolit.

Były doskonale uwidocznione w blasku księżyca, a ich tematyka mogłaby wzbudzić

zazdrość samego Gustawa Dore'a. Sądzę, iż miały obrazować ludzi, choć

przedstawione były jako istoty bądź baraszkujące, niczym ryby w wodzie, wewnątrz

jakiejś ogromnej, morskiej groty bądź składające cześć jakiejś monolitycznej świątyni,

która również zdawała się znajdować w morskiej głębinie. O ich twarzach i kształtach

nie odważę się opowiedzieć szczegółowo - samo bowiem wspomnienie sprawia, iż

tracę świadomość. Wykraczające poza możliwości wyobraźni Poe'go czy Bulwera,

miały one, ogólnie rzecz biorąc, ludzki kształt, pomimo błon rozciągających się

między palcami rąk i stóp, szokująco szerokich i obwisłych warg, szklistych

wyłupiastych oczu i innych jeszcze mniej przyjemnych szczegółów, o których można

by wspomnieć. Co zatrważające, istoty te zdawały się być wyrzeźbione

nieproporcjonalnie w stosunku do otaczającego je tła.

Jeden ze stworów uwieczniony został w trakcie zabijania wieloryba, waleń

jednak był nieco tylko większy od niego. Moją uwagę szczególnie zwracała ich

groteskowość i dziwne rozmiary; dopiero po dłuższej chwili namysłu stwierdziłem, iż

musieli to być wyimaginowani bogowie jakiegoś prymitywnego rybackiego, bądź

żeglarskiego plemienia, szczepu, którego ostatni potomek dokonał żywota na całe

ery przed przyjściem na świat Człowieka z Pilt-down czy Neandertalczyka.

Oszołomiony, mogąc w tak nieoczekiwany, bądź co bądź, sposób spojrzeć w

przeszłość, wykraczającą poza wyobrażenia najśmielszego antropologa, stałem

rozmyślając, a księżyc rzucał dziwne refleksy na roztaczający się przede mną

krajobraz.

l nagle To zobaczyłem. Jej pojawienie się oznajmiło jedynie kilka łagodnych

kręgów na powierzchni wody, po czym Istota wyłoniła się majestatycznie z

mrocznych odmętów. Ogromne, niczym Polifem i odrażające istne monstrum z

najgorszego nocnego koszmaru podpłynęło żwawo do Monolitu, objęło go

gigantycznymi, pokrytymi łuską ramionami, pochyliło ohydny łeb, po czym wydało

kilka miarowych dźwięków.

Wydaje mi się, że właśnie wtedy straciłem zmysły.

Z mej szaleńczej wspinaczki po zboczu i ścianie klifu, a potem delirycznego

powrotu do uwięzionej w mule łodzi pamiętam raczej niewiele. Wydaje mi się, że

sporo śpiewałem, a gdy już nie mogłem, zanosiłem się dziwnym śmiechem. Jak

przez mgłę przypominam sobie, że kiedy dotarłem do łodzi, rozpętała się wielka

burza. Słyszałem dochodzące odgłosy gromów i inne dźwięki rozlegające się jedynie

wówczas, gdy natura ma naprawdę paskudny nastrój.

Kiedy wyłoniłem się z mroków niepamięci okazało się, iż znajduję się w

szpitalu w Santa Fe; sprowadził mnie tam kapitan amerykańskiego okrętu, który

napotkał moją łódkę na środku oceanu. Pogrążony w delirium sporo majaczyłem,

choć nikt praktycznie nie zwracał uwagi na to, co mówiłem. Moi wybawcy nie

wiedzieli nic o wypiętrzeniu wielkiej połaci dna morskiego na Pacyfiku, ja zaś nie

uważałem za stosowne, by opowiadać im o Istocie, w którą najprawdopodobniej by

nie uwierzyli.

***

Po wyjściu ze szpitala złożyłem wizytę pewnemu nader znanemu

etnologowi i zaskoczyłem go zadając dziwne pytania związane z prastarą filistyńską

legendą o Dago-nie - Bogu-Rybie. Kiedy jednak okazało się, iż poglądy jego są

beznadziejnie konwencjonalne i że reprezentuje on większość - zaprzestałem moich

dociekań.

Teraz zaś, zwłaszcza kiedy na niebie świeci blady sierp księżyca, zdarza mi

się widzieć ową upiorną Istotę. Próbowałem morfiny - narkotyk dawał mi jednak tylko

krótkotrwałe zapomnienie i uczynił swym bezwolnym niewolnikiem. Zamierzam to

wreszcie skończyć, uczynię to teraz, kiedy spisałem wszystko, gwoli wiadomości lub

pogardliwego rozbawienia moich rodaków. Często zapytuję sam siebie, czy to

wszystko nie było li tylko czystą iluzją, fatamorganą, majakiem wywołanym gorączką,

kiedy trawiony porażeniem słonecznym i delirium leżałem na dnie małej łódeczki po

mojej ucieczce z pokładu niemieckiego okrętu wojennego. Zadaję sobie raz po raz te

pytania, a w odpowiedzi widzę przed oczyma ów upiorny, odrażający kształt. Nie

potrafię myśleć o otwartym morzu, nie czując na plecach lodowatych ciarek

wywołanych świadomością, że właśnie w tej chwili bezimienne, nienazwane istoty

mogą wpełzać i wczołgiwać się na pokryty szlamem podest oddając cześć

prastarym, kamiennym bożkom i rzeźbiąc swe ohydne podobizny na podwodnych

obeliskach z nadżartego przez wodę granitu.

Śnię o dniu, kiedy mogą wynurzyć się z otchłani spienionych fal, aby zatopić

swe cuchnące szpony w niedobitkach zdziesiątkowanej przez wojnę ludzkości - o

dniu, kiedy lądy pogrążą się w głębinach a mroczne dno oceanów wzniesie się

pośród uniwersalnego pandemonium.

Koniec jest bliski. Słyszę hałas u drzwi, jakby napierało na nie jakieś

ogromne, śliskie cielsko. Ale TO mnie nie znajdzie. Boże, TA RĘKA ! Okno ! Okno !

Hypnos (Hypnos)

„Co się tyczy snu, owej złowieszczej przygody wszystkich naszych nocy,

możemy powiedzieć, że ludzie kładą się na odpoczynek ze śmiałością, która byłaby

niezrozumiała, gdybyśmy nie wiedzieli, iż jest ona rezultatem nieświadomości

niebezpieczeństwa”

Niech litościwi bogowie, jeżeli takowi istnieją, strzegą mnie w tych

godzinach, kiedy ani siła woli, ani narkotyk wymyślony przez sprytnych ludzi nie jest

w stanie powstrzymać mnie przed wpadnięciem w otchłań snu. Śmierć jest

miłosierna, bowiem nie ma z niej powrotu, ten jednak, który powraca do nas pośród

mroków nocy, wycieńczony, ale Wiedzący, nigdy nie zazna spokoju ni zapomnienia.

Jakimże byłem głupcem, że z tak niewytłumaczalnym zapałem rzuciłem się,

by zgłębiać tajemnice, których nie powinien poznać żaden śmiertelnik - i głupcem lub

bogiem był mój jedyny przyjaciel, który wprowadził mnie w ów świat i udał się tam

przede mną, a na koniec poznał koszmar i zgrozę, której być może również i mnie

dane będzie jeszcze doświadczyć!

Spotkaliśmy się - o ile sobie przypominam - na dworcu kolejowym, w

samym sercu tłumu gapiów. Leżał nieprzytomny, a dziwne konwulsje sprawiły, że

jego smukłe, odziane w czerń ciało w osobliwy sposób zesztywniało. Sądzę, że mógł

mieć wówczas około czterdziestu lat, gdyż twarz jego pokrywały głębokie bruzdy

zmarszczek; miał ziemistą cerę i zapadłe policzki, ale owalne oblicze tego

mężczyzny wydawało się niezwykle piękne, w jego gęstych falujących włosach i

małej, pełnej bródce - ongiś kruczoczarnej - dostrzec można było wyraźne pasemka

siwizny. Jego czoło było białe niczym marmur i tak wysokie i szerokie, że nieomal

boskie.

Z gorliwością rzeźbiarza powiedziałem sobie: człowiek ten był niczym posąg

fauna z antycznej Hellady, wykopany z ruin świątyni i w jakiś niepojęty sposób

ożywiony w naszym dusznym stuleciu tylko po to, by poczuć chłód i napór

niezliczonych, niszczących lat.

A kiedy otworzył swe ogromne, zapadnięte, pałające dziko czarne oczy

zrozumiałem, iż będzie odtąd moim przyjacielem; jedynym przyjacielem tego, który

nigdy ich nie posiadał - wiedziałem bowiem, iż te oczy musiały oglądać chwałę, jak i

zgrozę krain wykraczających poza normalną świadomość i rzeczywistość; krain o

których marzyłem, lecz których poszukiwałem na próżno.

Kiedy więc odgoniłem tłum gapiów, powiedziałem nieznajomemu, że musi

pójść do mego domu, aby stać się moim nauczycielem i przywódcą w zgłębianiu nie

odkrytych dotąd tajemnic. Uczynił to bez słowa.

Później okazało się, że jego głos był samą muzyką -muzyką głębokich wiol i

krystalicznych sfer. Rozmawialiśmy często nocami i za dnia; rzeźbiłem jego popiersia

i miniaturowe wizerunki głów z kości słoniowej, aby uwiecznić rozmaite grymasy i

nastroje.

O naszych zainteresowaniach nie sposób mówić - nie mają one bowiem nic

wspólnego ze światem innych śmiertelników. Dotyczyły potężnego i o wiele bardziej

przerażającego wszechświata niewytłumaczalnych istnień i podświadomości;

wszechświata znajdującego się głębiej niż materia, czas i przestrzeń, a którego

obecność podejrzewamy jedynie w niektórych fragmentach naszych snów - tych

rzadkich snów poza snami, nie przydarzających się pragmatykom, ale raz czy dwa

na całe życie ludziom obdarzonym nadzwyczajną wyobraźnią.

Naukowcy jedynie podejrzewają ich istnienie, choć w większości je ignorują.

Mędrcy interpretowali takie sny, a bogowie się śmiali. Jeden z mężczyzn o

orientalnych oczach stwierdził, że zarówno czas i przestrzeń są względne; ludzie

usłyszawszy to również się śmiali.

Jednak nawet ten mężczyzna nie zrobił nic więcej, jak tylko snuł

przypuszczenia. Ja i przypuszczałem, i starałem się zrobić coś więcej, mój przyjaciel

zaś próbował -i nawet odniósł częściowy sukces. Razem zaś i przy pomocy

egzotycznych narkotyków doświadczyliśmy w pracowni, umiejscowionej w starej

wieży w hrabstwie Kent, wiele przeróżnych i zakazanych snów.

Spośród agonii i cierpień, jakich doznawaliśmy w późniejszych dniach,

najgorszym była niemożność ich artykulacji. Tego czego się dowiedziałem i

widziałem podczas wielogodzinnych bezbożnych badań, nie sposób opowiedzieć - z

braku symboli, odniesień czy porównań w jakimkolwiek języku. Mówię tak, ponieważ

w naszych odkryciach - od pierwszego po ostatnie - dzieliłem się jedynie naturą

odczuć; odczuć nie związanych z wrażeniami, Które zdolny jest odbierać system

nerwowy normalnych ludzi.

nasze doświadczenia można by najkrócej przyrównać do nurkowania albo

latania - gdyż podczas każdego z kolejnych „eksperymentów" jakaś część naszych

umysłów odrywała się dziarsko od wszystkiego co realne i teraźniejsze, śmigając w

eterze pośród szokujących, mrocznych, napawających zgrozą, nawiedzonych

przestrzeni, a od czasu do czasu również przedzierając się przez pewne dobrze

oznaczone i typowe dla nas przeszkody, które można by opisać jedynie jako lepkie,

kleiste, bluźniercze kłęby oparów. Podczas tych czarnych, bezcielesnych lotów

czasem byliśmy sami a czasami razem - wtedy mój przyjaciel zawsze znajdował się

daleko w przedzie; wyczuwałem jego obecność, pomimo braku kształtu fizycznego, a

dzięki swoistemu malarskiemu wspomnieniu, widziałem jego twarz skąpaną w złotym

blasku, przerażającą w dziwnym pięknie; owe nietypowo młode policzki, pałające

oczy, olimpijskie czoło i szpakowate włosy, i brodę.

Nie liczyliśmy upływu czasu, gdyż pojęcie to stało się dla nas złudzeniem.

Wiem jedynie, że musiało się z tym wiązać coś doprawdy osobliwego, gdyż koniec

końców zaczęliśmy się zastanawiać, dlaczego się nie starzejemy.

Wasze rozmowy były bluźniercze: zawsze upiornie ambitne - żaden bóg czy

demon nie mógłby nawet marzyć o odkryciach i podbojach, które planowaliśmy

szeptem. Przeszywa mnie dreszcz, kiedy o nich mówię i nie śmiem zagłębiać się w

szczegóły - choć muszę przyznać, iż pewnego razu mój przyjaciel napisał na kartce

życzenie, którego nie ośmielił się wypowiedzieć na głos, a po przeczytaniu którego

natychmiast spaliłem ów świstek, wpatrując się z przerażeniem w okno i widniejące

za nim rozgwieżdżone niebo. Przypuszczam, że opracował on plany dotyczące

władania widoczną częścią wszechświata, i nie tylko; plany by Ziemia i gwiazdy

poruszały się na jego komendę i by w jego rękach spoczywały losy wszystkich

żyjących istot. Przyznaję, przysięgam, że nie podzielałem jego wybujałych aspiracji,

albowiem nie czuję się dość silny, by podjąć ryzyko zapuszczenia się w głąb

niewypowiedzianych sfer, gdzie tylko ktoś dostatecznie odważny i bezwzględny

mógłby osiągnąć sukces.

***

Pewnej nocy wiatry z nieznanych przestrzeni zepchnęły nas bezlitośnie w

bezdenną otchłań, gdzie nie istniało zupełnie nic, nawet myśli.

Atakowało nas wrażenie niemożliwe do przekazania czy opisania, najgorsze

ze wszystkich, przyprawiające niemal o obłęd: wrażenie Nieskończoności.

Przedzieraliśmy się, jak burza przez lepkie zapory, aż w końcu poczułem, że

dotarliśmy do odleglejszych krain niż te, które przemierzaliśmy do tej pory.

Mój przyjaciel wysforował się znacznie do przodu, gdy płynęliśmy pośród

tego przerażającego oceanu dziewiczego eteru i widziałem grymas złowieszczego

uśmiechu malującego się na jego płynnej, świecącej i zbyt młodej „twarzy ze

wspomnień". Nagle ta twarz stała się zamglona i błyskawicznie zniknęła. A zaraz

potem natrafiłem przeć sobą na przeszkodę, której nie byłem w stanie pokonać. Była

taka jak inne a jednak nieskończenie gęściejsza; lepka, gliniasta masa, jeżeli tego

typu porównania można użyć w świecie, gdzie wszystko jest niematerialne.

Czułem, że zostałem zatrzymany przez barierę, którą mój przyjaciel i

przywódca zdołał pokonać. Ponownie podjąłem próbę przedarcia się, ale w tej samej

chwili sen narkotyczny dobiegł końca; otworzyłem moje fizyczne oczy, by dostrzec

wokół siebie ściany starej pracowni, a w przeciwległym rogu pomieszczenia blade i

wciąż jeszcze nieprzytomne ciało mego nauczyciela. W złotawo-zielonym

księżycowym blasku jego marmurowe rysy wydawały się dziwnie wychudzone i

obłędnie wręcz piękne.

Nagle drgnął... i niech litościwe niebiosa pozbawią mnie wzroku i słuchu,

gdybym raz jeszcze miał doświadczyć podobnego przeżycia. Nie potrafię wam

wyjaśnić jak brzmiał jego wrzask ani jakie czeluście najdalszych piekieł odbijały się

przez sekundę w jego czarnych przepełnionych przerażeniem oczach. Powiem tylko,

że zemdlałem i dopiero mój przyjaciel, kiedy już sam doszedł do siebie, ocucił mnie,

spragniony czyjegoś towarzystwa -kogoś, kto pomógłby mu przezwyciężyć

wspomnienia okropnych koszmarów i dojmującej samotności.

To był koniec naszych ochotniczych poszukiwań i wędrówek po jaskiniach

snów. Przerażony, na skraju obłędu, przyjaciel mój ostrzegł mnie, że już nigdy nie

wolno nam zawitać do tej krainy, nie odważył się opowiedzieć mi o tym co widział;

stwierdził jednak, iż musimy spać możliwie jak najmniej, nawet gdybyśmy musieli

utrzymywać się w stanie czuwania przy pomocy narkotyków.

O tym, że miał rację przekonałem się już wkrótce, gdy zapadając w

drzemkę, za każdym razem, ogarniał mnie niesamowity, potworny, rozdzierający

strach.

Po każdym krótkim i nieuniknionym okresie snu wydawałem się starszy,

podczas gdy przyjaciel mój starzał się w niemal szokującym tempie. To potworne,

kiedy, niemal na twoich oczach, komuś robią się zmarszczki na twarzy a włosy

przyprósza siwizna. Masz styl życia diametralnie się zmienił. Mój przyjaciel -jego

prawdziwe imię czy nazwisko nigdy nie przeszło mi przez usta - dawniej odludek

zaczął lękać się samotności. Mocą nie chciał zostawać sam, nie uspokajała go też

obecność kilku osób. Ulgę sprawiały jedynie huczne i tłumne biesiady - z tego też

powodu już wkrótce znaliśmy prawie wszystkich birbantów i hulaków z całej okolicy.

Nasz wygląd i wiek zdawał się wzbudzać powszechną śmieszność, co do

głębi mnie wzburzało, ale mój przyjaciel wolał to niż samotność. Bał się przede

wszystkim przebywania samemu poza domem, kiedy na niebie świeciły gwiazdy, a

gdy bywało to nieuniknione, trwożliwie popatrywał w górę, jakby lękał się jakiejś

upiornej istoty czającej się gdzieś wysoko, wśród atramentowych niebios. Nie zawsze

spoglądał w to samo miejsce na nieboskłonie - wydawało się, iż w różnych okresach

znajduje się ono gdzie indziej.

W wiosenne wieczory punkt ten znajdował się nisko na płn. wschodzie.

Latem, nieomal dokładnie pionowo nad jego głową. Jesienią na płn. zachodzie. Zimą

na wschodzie, ale tylko wczesnym rankiem.

Najmniej obawiał się wieczorów w samym środku zimy. Dopiero po dwóch

latach zdołałem skojarzyć jego lęk z czymś konkretnym - wcześniej nie zdawałem

sobie sprawy, iż poszukiwał jakiegoś określonego punktu, którego pozycja o różnych

porach roku odpowiadała stronom świata. Punkt ów wyznaczony był, najściślej rzecz

biorąc, przez konstelację Corony Borealis.

***

Obecnie mieliśmy pracownię w Londynie, i choć nigdy się nie

rozstawaliśmy, nie rozmawialiśmy też o dniach, gdy obaj usiłowaliśmy zgłębić

tajemnice nierealnego świata. Postarzeliśmy się i osłabili od narkotyków,

hulaszczego trybu życia i trwania w ciągłym stresie; rzednące włosy i broda mego

przyjaciela stały się śnieżnobiałe. Nasze uwolnienie od długiego snu było

zadziwiające - rzadko bowiem zdarzało się nam zmrużyć oczy na dłużej niż godzinę

czy dwie i przenieść się do krain, w których czyhało na nas przerażające, choć

niejasne zagrożenie.

***

Nadszedł styczeń, pełen mgieł i deszczów a wraz z nim kłopoty pieniężne.

Coraz trudniej było kupić narkotyki. Sprzedałem wszystkie swoje rzeźby i popiersia z

kości słoniowej i dalej nie miałem za co nabyć nowych surowców.

Gdyby nawet mi się to udało i tak nie miałbym w sobie dość siły, by

cokolwiek z nich wyrzeźbić. Cierpieliśmy straszliwe katusze i pewnej nocy przyjaciel

mój zapadł w głęboki sen, z którego nie byłem w stanie go obudzić.

Pamiętam całą scenerię, jakby to stało się dzisiaj -opustoszała pracownia

na poddaszu; deszcz bijący o szyby; tykanie naszego jedynego zegara ściennego;

szalone tykanie naszych zegarków leżących na komódce, skrzypienie jakiejś

obluzowanej okiennicy w odległej części domu; odgłosy miasta stłumione przez mgłę

i przestrzeń; i najgorsze ze wszystkiego: ciężki, regularny, złowieszczy oddech mego

przyjaciela leżącego na tapczanie - rytmiczny oddech zdający się odmierzać chwile

nadnaturalnego strachu i cierpień jego ducha, który wędrował teraz w zakazanych,

niewyobrażalnych i upiornie odległych światach.

Napięcie towarzyszące memu czuwaniu stało się nie do zniesienia, a przez

mój bliski obłędu umysł przepływał rwący potok trywialnych wrażeń i doznań.

Usłyszałem, jak gdzieś zegar wybija godzinę - nasz tego nie robił i moja posępna

wyobraźnia odnalazła w tym dźwięku punkt zwrotny do nowych rozmyślań. Zegary —

czas — przestrzeń - nieskończoność, po czym przemknąwszy przez dach, deszcz i

mgłę skupiał się na nieboskłonie, gdzie na płn. wschodzie wznosiła się Corona

Borealis. Nagle moje wyczulone, nasłuchujące uszy wychwyciły nowy dźwięk,

odróżniający się spośród chaosu innych wzmocnionych narkotykami odgłosów -

niskie, przeraźliwe, natarczywe zawodzenie dochodzące z bardzo daleka -

monotonne, złowieszcze drwiące wołanie z płn. wschodu.

Nie ono jednak pozbawiło mnie zmysłów i napełniło me serce trwogą, której

nie wyzbędę się już do końca życia; nie ono wywoływało również krzyki czy

gwałtowne konwulsje, które skłoniły ostatecznie mieszkańców i policję do wyważenia

drzwi.

Nie sprawiło tego to, co usłyszałem, ale to co zobaczyłem - nagle bowiem w

tym mrocznym, zamkniętym pokoju, z oknami przysłoniętymi zasłonami, z płn.

wschodu napłynął strumień przerażającego czerwono-złotego światła. Słup ten nie

emanował blasku, który rozproszyłby ciemności, ale spływał na głowę mego

śpiącego przyjaciela, wywołując upiorny duplikat dziwnie fosforyzującego i

młodzieńczego „oblicza ze wspomnień", jakie pamiętam z sennych podróży w

nieznanych krainach poza czas i przestrzeń - oblicze z czasów zanim mój druh

przedostał się poza barierę do owych sekretnych i bluźnierczych nocnych

koszmarów.

l kiedy tak patrzyłem, ujrzałem jak unosi głowę, w jego czarnych,

zapadniętych oczach maluje się dojmująca zgroza a cienkie, spierzchnięte wargi

rozchylają się do krzyku, zbyt przerażającego jednak, aby mógł wydobyć go z piersi.

Na tej płynnej, odmłodzonej twarzy unoszącej się w powietrzu, roztaczającej upiorny,

widmowy blask, odzwierciedlało się więcej dławiącego, czystego, mrożącego krew w

żyłach strachu, niż kiedykolwiek z woli niebios, czy piekieł, dane mi było ujrzeć.

Pośród jednostajnego, odległego dźwięku, który stale przybierał na sile nie

usłyszałem żadnego głosu, ale kiedy podążyłem wzrokiem wzdłuż słupa światła za

obłędnym spojrzeniem „twarzy ze wspomnień", przez krótką chwilę, dostrzegłem to

samo, co ona: źródło owego światła i źródło przeraźliwego dźwięku. W tym samym

momencie rozdzwoniło mi się w uszach i runąłem jak długi, porażony atakiem

epilepsji, który właśnie sprowadził do pracowni lokatorów i policję. Nawet gdybym się

starał, nie zdołałbym opowiedzieć wam co wówczas ujrzałem -nie zdradzi wam tego

również spokojne śmiercią oblicze mego przyjaciela, choć z całą pewnością musiało

widzieć więcej ode mnie. Zawsze jednak będę miał się na baczności przed drwiącym

i nienasyconym Hypnosem - Władcą Snów, nocnym niebem i szalonymi ambicjami

chęci posiadania wiedzy zakazanej.

Nie wiem co się dokładnie wydarzyło, gdyż dziwna i upiorna siła sprawiła, iż

umysł mój przesłoniła mglista zasłona niepamięci. Inni również zostali dotknięci tak

bliskim obłędowi darem zapomnienia. Twierdzili, iż nigdy nie miałem przyjaciela, i że

jedynie sztuka, filozofia oraz obłęd wypełniały całe moje tragiczne życie. Lokatorzy i

policja owej nocy usiłowali mnie uspokoić, lekarz dał mi jakieś lekarstwa, ale żaden z

nich nie dostrzegł koszmaru jaki się tu wydarzył. Nie przejęli się tragicznym losem

mego towarzysza, ale to co znaleźli na tapczanie w pracowni wywołało z ich strony

wielki podziw, choć wzbudził we mnie obrzydzenie i gorycz, i który przysporzył mi

sławy. Ogarnięty rozpaczą przesiaduję całymi godzinami - łysy, siwobrody,

podkurczony, sparaliżowany, oszołomiony narkotykami i załamany - adorując i

modląc się do znalezionego przez nich przedmiotu.

Zaprzeczają, że sprzedałem ostatnią z moich prac i z ekstazą wskazują

skamieniałą, zimną, milczącą „rzecz", którą pozostawił po sobie migoczący słup

światła. To wszystko, co pozostało po moim przyjacielu: boska głowa z prastarego

greckiego marmuru, młoda ponadczasową młodością, o pięknym, brodatym obliczu i

pełnych, zastygłych w uśmiechu wargach, olimpijskim czole i gęstych falujących

włosach ozdobionych makami. Mówią, że to upiorne „oblicze" ze wspomnień jest

odzwierciedleniem mego własnego, kiedy miałem dwadzieścia pięć lat, tyle tylko, że

na jej marmurowej podstawie widnieją wyryte attyckie litery układające się w jedno,

jedyne słowo - HYPNOS.

Arthur Jermyn (Arthur Jermyn)

Życie jest okropne i tajemnicze, nadzwyczaj rzadko mamy okazję ujrzeć

cienie prawdy skrywane za zasłoną różnorodnych złudzeń i iluzji - a kiedy to już

nastąpi, życie wydaje się nam po tysiąckroć straszniejsze. Nauka, która i tak już

srodze daje się wszystkim we znaki kolejnymi, coraz bardziej szokującymi

rewelacjami, może się stać ostatecznym eksterminatorem poszczególnych ludzkich

gatunków - naturalnie jeżeli rzeczywiście stanowimy odrębne gatunki. Umysły

śmiertelników nie są w stanie wytrzymać brzemienia niewyobrażalnej zgrozy, jaka

może się czaić w prawdzie, i która kiedyś może wychynąć na beztroski, nie

spodziewający się niczego świat. Gdybyśmy wiedzieli czym jesteśmy, postąpilibyśmy

tak samo jak Arthur Jermyn.

Arthur Jermyn zaś, pewnej nocy, oblał się od stóp do głów naftą i podpalił.

Nikt nie złożył jego zwęglonych szczątków do urny ani nie wystawił mu

pomnika. Znaleziono bowiem pewne dokumenty oraz obiekt zamknięty w skrzyni,

które sprawiły, iż ludzie za wszelką cenę pragnęli o nim zapomnieć. Niektórzy nawet,

ci co go znali, zaprzeczają jakoby kiedykolwiek istniał.

Arthur Jermyn wyszedł na moczary i spalił się żywcem po tym, jak ujrzał ów

obiekt który w wielkiej skrzyni przysłano mu z Afryki.

***

Zapewne wielu nie chciałoby żyć, gdyby miało rysy twarzy podobne do

oblicza młodego Jermyna, był on jednak poetą, uczonym i nie zwracał na ten fakt

większej uwagi. Naukę miał we krwi, bowiem jego pra-pra-pradziad, sir Wade Jermyn

był jednym z pierwszych badaczy regionu Konga i autorem wielu cenionych prac na

temat tamtejszych plemion, fauny, flory i reliktów przeszłości. Niewątpliwie stary sir

Wade był zapaleńcem, przy czym jego zapał graniczył nieomal z obłędem; jego

dziwaczne dywagacje na temat prehistorycznej białej cywilizacji kongijskiej wzbudziły

wiele kontrowersji i kpin, kiedy opublikował je w książce zatytułowanej: „Obserwacje

na temat niektórych części Afryki". W 1765 roku ów nieustraszony odkrywca został

umieszczony w zakładzie dla obłąkanych w Huntingdon.

Szaleństwo tkwiło we wszystkich Jermynach, ludzie zaś cieszyli się, bowiem

nie było ich wielu. Ród wymierał - Arthur był ostatnim jego przedstawicielem. Gdyby

było inaczej, nie wiadomo, co mógłby uczynić Arthur, kiedy otrzymał PRZESYŁKĘ.

Jermynowie nigdy nie wyglądali najlepiej, czegoś im brakowało, ale Arthur bez

wątpienia prezentował się najgorzej. Oglądając stare portrety rodu Jermynow widać

wyraźnie, iż przed narodzeniem sir Wade'a jego przodkowie mieli dostojne,

szlachetne i całkiem przystojne oblicza.

Najwyraźniej szaleństwo zaczęło się od sir Wade'a, którego przerażające,

dzikie opowieści o Afryce były ongiś dla jego przyjaciół powodem do radości i zgrozy.

Widać to było w jego zbiorze trofeów i okazów, innych od tych, którymi mógłby

poszczycić się normalny miłośnik afrykańskiej kultury; przechowywanych w duchu

orientalnym, w jakim - co należy dodać - Wadę wychowywał również swoją żonę.

Była ona, jak twierdził, córką portugalskiego handlarza, którego spotkał w

Afryce, i nie lubiła angielskiego stylu życia. Zarówno ona i ich syn, który przyszedł na

świat w Afryce, wrócili z nim z drugiej i najdłuższej z jego podróży, po czym wyjechali

wspólnie, ale bez syna, na trzecią i ostatnią, nikt nigdy nie widział jej z bliska, nawet

służący, zachowanie jej bowiem było nader gwałtowne i osobliwe.

Podczas swego krótkiego pobytu w Jermyn House zajmowała odległe

skrzydło, gdzie przebywała jedynie w towarzystwie swego męża. Sir Wadę przejawiał

dziwną troskę względem swojej rodziny - kiedy bowiem powrócił do Afryki nie

pozwalał opiekować się swym synem nikomu, prócz odrażającej murzynki z Gwinei.

Po śmierci lady Jermyn, osobiście zajął się wychowaniem chłopca.

Jednak to opowieści sir Wade’a, zwłaszcza te snute „po kielichu", były

głównym powodem uznania go przez przyjaciół za niespełna rozumu.

W wieku racjonalności, jakim było osiemnaste stulecie, nie było rzeczą

roztropną dla uczonego mówić o szalonych obrazach i dziwnych scenach

zaobserwowanych w księżycowe noce w kongijskim buszu; o gigantycznych murach i

kolumnach zapomnianego miasta, obróconych w gruzy i porośniętych winoroślą

budowlach oraz o wilgotnych, milczących, kamiennych stopniach wiodących w

bezkresną, mroczną czeluść grobowych skarbców i niezmierzonych katakumb.

Przede wszystkim zaś, nierozsądnym było bredzić o żywych istotach, które

nawiedzały ponoć owe miejsca, o stworzeniach na poły z dżungli, na poły zaś z

plugawych, bezbożnych, pradawnych miast - bajecznych istotach, które nawet

Plutarch opisywałby z wyraźnym sceptycyzmem; o stworach, które miały pojawić się,

kiedy wielkie małpy zaludniły wymierające miasta z ich murami, kolumnami,

grobowcami i dziwnymi płaskorzeźbami. Mimo to, po powrocie do domu sir Wade

opowiadał o tym wszystkim ze wstrząsającym, mrożącym krew w żyłach zapałem.

Snuł swoje historie przeważnie po wypiciu trzeciego „głębszego" w Knights Head;

chełpił się opowieściami o tym, co odnalazł w dżungli i o tym, jak mieszkał wśród

przerażających, jemu tylko znanych ruin.

Koniec końców jego historie o żyjących istotach sprawiły, iż trafił do zakładu

dla obłąkanych w Muntingdon. Nie odczuwał jednak głębszego żalu z powodu

zamknięcia, gdyż jego umysł pracował w nader osobliwy sposób. Odkąd jego syn

przestał być dzieckiem, sir Wade coraz mniej lubił przebywać w domu, a w końcu

mogło się wydawać, iż się obawiał własnego syna.

Jego główną siedzibą stała się Knights Head, a kiedy zamknięto go w

zakładzie, przyjął ten fakt z wdzięcznością, jakby oferowano mu tu schronienie. W

trzy lata później umarł.

Syn Wade'a Jermyna, Philip, był nader niezwykłą osobą. Pomimo silnego

fizycznego podobieństwa do swego ojca różnił się od niego zachowaniem, tak że

powszechnie starano się go unikać. Pomimo że nie odziedziczył po ojcu szaleństwa,

jak obawiali się niektórzy, był to najkrócej mówiąc skończony kretyn, przejawiający

skłonności do krótkotrwałych ataków niekontrolowanej wściekłości.

Z wyglądu niepozorny, był niewiarygodnie silny i zręczny. W dwanaście lat

po odziedziczeniu tytułu ożenił się z córką swego gajowego -jak powiadano Cyganką

- ale jeszcze nim przyszedł na świat jego syn, zaokrętował się jako marynarz na

pokład statku, przypieczętowując tym czynem ogólne rozgoryczenie i odrazę

wywołaną zarówno jego fatalnymi nawykami jak i mezaliansem. Po zakończeniu

wojny amerykańskiej podjął pracę na okręcie marynarki handlowej pływającym na

szlakach afrykańskich, zyskując sobie popularność dzięki niezwykłej sile i

umiejętnościom wspinaczki, ale koniec końców, którejś nocy, nie wiedzieć czemu,

zniknął. Statek kotwiczył wówczas u wybrzeży Konga. Powszechnie przyjmowane

dziwactwa rodu Jermynów powróciły wraz z osobą syna sir Philipa, którego losy

podążyły jeszcze dziwniejszym i fatalnym torem. Wysoki i dość przystojny, z odrobiną

tajemniczego wschodniego wdzięku, pomimo pewnych drobnych anomalii w

proporcjach, Robert Jermyn był urodzonym naukowcem i badaczem. To on jako

pierwszy poddał badaniom naukowym ogromny zbiór reliktów, które jego szalony

dziadek przywiózł z Afryki i swymi odkryciami rozsławił szeroko w dziedzinie etnologii

nazwisko rodu. W 1815 roku sir Robert poślubił córkę siódmego wicehrabiego

Brightholme, Bóg zaś obdarzył ową parę trójką dzieci, z których najstarszego i

najmłodszego nigdy nie widziano publicznie, ze względu na ich okropne deformacje

tak na ciele jak i umyśle. Zasmucony rodzinnymi nieszczęściami naukowiec szukał

pociechy w pracy i urządził dwie długie ekspedycje w głąb afrykańskiego buszu, W

roku 1849 jego syn Nevil, osobnik wyjątkowo odrażający, który zdawał się łączyć w

sobie gburowatość Philipa Jermyna i wyniosłość Brightholmeów, uciekł z podrzędną

tancerką, gdy wszakże w rok później powrócił, jego czyn został wybaczony.

Powrócił do Jermyn House jako wdowiec, z małym dzieckiem, Alfredem,

który pewnego dnia spłodzi Arthura Jermyna.

Przyjaciele twierdzili, że to seria dramatów była przyczyną utraty zmysłów

sir Roberta Jermyna, najprawdopodobniej jednak, głównym powodem nieszczęścia

był, najzwyczajniej w świecie, afrykański folklor. Stary uczony zbierał legendy o

plemionach Onga, zamieszkujących w pobliżu ziem, które badali on, a wcześniej jego

dziadek, w nadziei że odnajdzie jakiś dowód potwierdzający prawdziwość szalonych

opowieści sir Wade'a o zaginionym mieście, zamieszkiwanym przez dziwne

hybrydyczne kreatury. Niezwykła logika w równie niezwykłych zapiskach jego

przodka zdawała się sugerować, iż wyobraźnia szaleńca mogła być stymulowana

przez ludowe mity. 19 października 1852 roku, odkrywca Samuel Seaton przybył do

Jermyn House przywożąc ze sobą plik notatek sporządzonych wśród Ongasów,

stwierdził bowiem, iż niektóre spośród legend dotyczących szarego miasta białych

małp, władanego przez białego boga, mogą okazać się przydatne dla etnologa.

W swojej rozmowie niewątpliwie podał Jermynowi pewne szczegóły; nie

wiadomo niestety jakie, gdyż właśnie wówczas rozpętała się cała seria okropnych

tragedii. Kiedy sir Robert Jermyn opuścił bibliotekę pozostawił w niej zwłoki

uduszonego badacza, l nim zdołano go powstrzymać uśmiercił całą trójkę swoich

dzieci. Nigel Jermyn zginął broniąc skutecznie swego jedynego, dwuletniego syna,

który najprawdopodobniej miał być kolejną ofiarą pałającego rządzą mordu szaleńca.

Sam sir Robert zaś, po wielokrotnych próbach targnięcia się na życie, uparcie

odmawiając wydania z siebie jakiegokolwiek artykułowanego dźwięku, umarł na atak

apopleksji w drugim roku swego pobytu w zakładzie zamkniętym.

Sir Alfred Jermyn został baronetem, zanim skończył cztery lata, ale jego

gusta nie korelowały z jego szlacheckim tytułem. W wieku lat 36 opuścił swoją żonę i

dziecko, by wyruszyć w trasę z wędrownym cyrkiem. Jego koniec był wyjątkowo

odrażający. Wśród zwierząt w menażerii, z którą podróżował, znajdował się olbrzymi

goryl, o nieco jaśniejszej sierści niż inne osobniki z jego gatunku. Owo nad wyraz

spokojne i posłuszne zwierzę cieszyło się wielką popularnością wśród cyrkowców.

Alfred Jermyn był zafascynowany potężną małpą i wielokrotnie, bardzo długo,

człowiek i zwierzę przyglądali się sobie nawzajem, oddzieleni barierą krat.

W końcu Jermyn poprosił - i uzyskał pozwolenie na trenowanie zwierzęcia,

zaskakując swoim sukcesem zarówno publiczność jak i cyrkowych wykonawców.

Któregoś ranka w Chicago, kiedy goryl i Alfred Jermyn robili próbę do

przemyślenia zaplanowanego pojedynku bokserskiego, ten pierwszy zadał silniejszy

niż zwykle cios raniąc ciało i godność trenera - amatora. O tym co stało się później,

członkowie „Największego Spektaklu Pod Słońcem" nie lubią opowiadać.

Nie spodziewali się usłyszeć, jak sir Alfred Jermyn wydaje piskliwy,

nieludzki wrzask ani ujrzeć jak chwyta swego przeciwnika oburącz, przewraca go na

podłogę klatki i wgryza się zaciekle w jego owłosione gardło.

Zaskoczył goryla, ale zwierzę błyskawicznie doszło do siebie, i zanim

prawdziwy trener zdążył wkroczyć do akcji, ciało nieszczęsnego baroneta

przypominało krwawą miazgę.

Arthur Jermyn był synem sir Alfreda Jermyna i nieznanej z pochodzenia

piosenkarki rewiowej. Kiedy mąż i ojciec opuścił swoją rodzinę, matka zabrała

dziecko do Jermyn Mouse, gdzie nie było już nikogo kto mógłby sprzeciwić się jej

obecności. Nie była pozbawiona cechy zwanej powszechnie „szlachecką godnością"

i dopilnowała, aby jej syn otrzymał możliwie najlepsze wykształcenie jakie mogła mu

zapewnić, choć nie dysponowała dużą ilością gotówki. Majątek rodziny szczupła! w

błyskawicznym tempie i Jermyn House zaczął popadać w ruinę, ale młody Arthur

kochał stary budynek ze wszystkim co znajdowało się wewnątrz. Nie przypominał

innych Jermynów, którzy żyli przed nim, był bowiem poetą i marzycielem. Okoliczne

rodziny, które pamiętały opowieści starego sir Wade'a Jermyna o jego nie widzianej

przez nikogo portugalskiej żonie mówili, że w żyłach chłopca musiała ujawnić się

domieszka jej krwi; większość jednak kpiła z jego wrażliwości na piękno, twierdząc, iż

była to cecha odziedziczona po jego matce.

Poetycka delikatność Arthura Jermyna zwracała większą uwagę w

porównaniu z jego plugawym wyglądem fizycznym. Większość Jermynów nie

grzeszyła urodą, ale w przypadku Arthura brzydota była wręcz uderzająca. Trudno

powiedzieć, co konkretnie przypominał, ale wyraz jego twarzy, fizjonomia i długość

ramion budziła odrazę w każdym, kto miał okazję go spotkać.

Należy stwierdzić, iż braki w urodzie Arthur Jermyn nadrabiał

umiejętnościami umysłu i charakteru. Utalentowany i wykształcony, dostąpił

najwyższych zaszczytów w Oxfordzie, i wszystko wskazywało na to, iż zdoła

przywrócić intelektualną sławę swemu rodowi. Pomimo iż obdarzony był raczej

poetyckim niż naukowym temperamentem, zamierzał kontynuować dzieło swych

przodków i zająć się afrykańską etnologią, robiąc jednocześnie właściwy użytek ze

wspaniałej, acz osobliwej kolekcji sir Wade'a.

Fantasta ów snuł często długie rozważania o prehistorycznej cywilizacji, w

którą tak gorąco wierzył jego szalony pradziadek, i snuł opowieści o milczącym

mieście w dżungli, o którym wzmianki znajdowały się w licznych dziwnych i

chaotycznych zapiskach, największe wrażenie, wywołujące zarówno zgrozę jak i

ciekawość, budziły w nim fragmenty dotyczące bezimiennej, bliżej nie określonej rasy

hybryd zamieszkujących dżunglę; niejednokrotnie zastanawiał się nad potencjalnymi

podstawami tego typu legend i szukał wskazówek w nieco świeższych danych

zgromadzonych wśród Ongasów, przez rodzinę i Samuela Seatona.

W 1911 roku, po śmierci swojej matki, Arthur Jermyn postanowił uczynić

ostateczny krok w swoich poszukiwaniach. Sprzedawszy część majątku, w celu

uzyskania koniecznej gotówki, zorganizował wyprawę badawczą i wyruszył do

Konga. Załatwiwszy z władzami belgijskimi przewodników dla swojej ekspedycji,

spędził rok w Krainie Onga i Kaliri, natrafiając na dowody, które przerosły jego

najśmielsze oczekiwania. Kaliri mieli starego wodza, niejakiego Mwanu, który nie

tylko odznaczał się doskonalą pamięcią, ale był również inteligentny i interesował się

starymi legendami. Starzec ów potwierdził wszystkie opowieści zasłyszane przez

Arthura, dodając przy tym własną wersję historii o kamiennym mieście i białych

małpach, tak jak mu ją przekazano.

Według Mwanu, szarego miasta i hybrydycznych stworzeń już nie było,

gdyż przed wieloma laty padli oni ofiarą wojowniczych N’bangu. Plemię to,

zniszczywszy większość budowli i wyrżnąwszy w pień wszystko co żywe, zabrało

wypchaną boginię będącą obiektem ich poszukiwań; białą małpę, którą czciły dziwne

istoty, i która wedle tamtejszych wierzeń rządziła ongiś wśród tych stworzeń, jako ich

księżniczka. Mwanu nie wiedział czym mogły być te małpiopodobne stworzenia,

sądził jednak, że to one zbudowały szare kamienne miasto. Jermyn nie wdawał się w

dywagacje na ten temat, ale skupił swoją uwagę na wyjątkowo obrazowej legendzie

o wypchanej bogini.

Mówiono, iż księżniczka małp została połowicą wielkiego białego boga,

który przybył z zachodu. Przez długi czas wspólnie rządzili miastem, ale kiedy urodził

im się syn, wyjechali we troje. Później bóg i księżniczka powrócili; po jej śmierci zaś,

boski małżonek zmumifikował zwłoki i umieścił w świątyni ogromnym kamiennym

budynku, gdzie składano jej hołd. następnie samotnie wyjechał.

Dalszy ciąg legendy przedstawia się trojako. Zgodnie zjedna wersją nic

więcej się nie wydarzyło za wyjątkiem tego, iż wypchana bogini stała się symbolem

wyższości plemienia, w którego posiadaniu się znajdowała. Właśnie z tego powodu

została uprowadzona przez N’bangi. Druga opowieść mówi o powrocie boga i jego

śmierci u stóp zmarłej żony, spoczywającej w świątyni.

Trzecia wersja mówi o powrocie syna - tym razem już po osiągnięciu przez

niego pełnej dojrzałości, nieważne ludzkiej, małpiej czy boskiej - niemniej jednak

nieświadomego swej prawdziwej tożsamości.

Z całą pewnością większość wydarzeń, o których opowiadały legendy, była

jedynie wymysłem odznaczających się wybujałą wyobraźnią tubylców.

Arthur Jermyn nie wątpił już w istnienie prastarej cywilizacji w dżungli, o

której pisał stary sir Wade, i bynajmniej nie zdziwił się kiedy w 1912 roku natknął się

na jej pozostałości. Co do wielkości, w legendach było sporo przesady, niemniej

sądząc po kamiennym rumowisku nie mogła to być zwyczajna murzyńska osada. Nie

odnaleziono niestety żadnych rzeźb, a niewielka liczba uczestników ekspedycji nie

pozwalała na przeprowadzenie działań w celu oczyszczenia jedynego widocznego

przejścia zdającego się prowadzić w głąb labiryntu korytarzy grobowców, o których

wspominał sir Wade. O białych małpach i wypchanej bogini rozmawiano ze

wszystkimi wodzami plemion w tym regionie, jednak to Europejczyk przyczynił się do

wzbogacenia zakresu informacji otrzymanych od starego Mwanu.

M. Verhaeren, Belg, agent z placówki handlowej w Kongu był przekonany,

iż nie tylko jest w stanie odnaleźć, ale i odzyskać wypchaną boginię, o której miał

okazję kiedyś usłyszeć. Jako że potężni niegdyś N’bangi byli obecnie pokornymi

poddanymi rządu króla Alberta, przy odrobinie perswazji mogli zostać zmuszeni do

rozstania się z porwanym przez nich truchłem przerażającej bogini. Jermyn odpłynął

zatem do Anglii, radując się w duszy nadzieją, iż w przeciągu kilku miesięcy otrzyma

bezcenny etnologiczny relikt potwierdzający najdziksze, najbardziej szalone historie

jego pra-pra-pradziadka, a ściślej mówiąc najdziksze i najbardziej szalone o jakich

słyszał. Było nader możliwe, iż mieszkańcy okolic majątku Jermynów znali jeszcze

bardziej nieprawdopodobne, mrożące krew w żyłach historie, przekazane im przez

przodków, którzy mieli okazję siedzieć z sir Wade'em przy jednym stoliku w knajpce

o nazwie Knighfs Mead.

Arthur Jermyn czekał cierpliwie na spodziewaną przesyłkę od M.

Yerhaerena, studiując tymczasem z narastającą pilnością manuskrypty pozostawione

przez swego szalonego przodka. Zaczął odczuwać bliską więź z sir Wade'em i

poszukiwać śladów osobistego życia tego ostatniego na terenie Anglii oraz informacji

o jego badaniach w Afryce. Niejednokrotnie słyszał opowieści o jego tajemniczej, nie

widywanej przez nikogo żonie, nie zachował się jednak żaden ślad jej pobytu w

Jermyn House. Jermyn zastanawiał się jakie przyczyny zmusiły bądź skłoniły ją do

takiego trybu życia i koniec końców uznał, iż podstawowym powodem musiał być

obłęd jej męża.

Jego pra-pra-prababka była - o ile sobie przypominał -córką portugalskiego

handlarza z Afryki. Niewątpliwie jej praktyczne dziedzictwo i pobieżna znajomość

Czarnego Lądu spowodowała, iż poczęła szydzić z opowieści sir Wade'a o interiorze,

czego człowiek taki jak on raczej nie mógł jej wybaczyć. Umarła w Afryce - być może

zmuszona do udziału w wyprawie przez męża, zdecydowanego za wszelką cenę

udowodnić jej prawdziwość swych słów. Pogrążony w rozmyślaniach Jermyn mógł

jedynie snuć akademickie domysły, wszak para jego dziwnych przodków nie żyła już

od z górą półtora wieku.

W czerwcu 1913 roku przyszedł list od M. Verhaereza, w którym Belg pisał

o odnalezieniu wypchanej bogini. Był to, wedle jego zapewnień, wielce niezwykły

obiekt, tak niesamowity, iż laik nie byłby w stanie określić jego prawdziwej wartości.

Jedynie naukowiec mógłby stwierdzić, czy było to truchło ludzkie, czy małpie,

aczkolwiek wszelkie badania były utrudnione ze względu na jego niezbyt dobrze

zachowany stan.

Czas i klimat Konga nie są sprzyjające dla mumii, zwłaszcza kiedy

preparacja jest - tak jak wydaje się w tym przypadku - dziełem amatora. Na szyi

stworzenia znaleziono złoty łańcuszek z pustym medalionikiem noszącym znaki

herbowe; bez wątpienia pamiątka po jakimś nieszczęsnym podróżniku, który wpadł w

ręce N'bangi, i którą zawieszono na szyi bogini w charakterze amuletu. Jeżeli chodzi

o komentarz dotyczący oblicza mumii M. Verhaeren sugerował dość dziwaczne

porównanie, lub raczej wyrażał humorystyczne zdumienie, iż w uderzający sposób

przypominało ono jego korespondenta, ale cała sprawa zbyt go interesowała w

sensie naukowym, aby miał marnować słowa na mało ważne kwestie.

Wypchana bogini, napisał, zostanie przysłana w mniej więcej miesiąc po

otrzymaniu przez pana tego listu.

Przesyłka została dostarczona do Jermyn House po południu 3 sierpnia

1913 roku i wniesiono ją niezwłocznie do ogromnej komnaty, gdzie znajdowała się

cała kolekcja afrykańskich okazów zgromadzona przez sir Roberta i Arthura. Tego co

wydarzyło się później można się jedynie domyślać na podstawie zebranych

opowieści służących oraz odnalezionych w pomieszczeniu przedmiotów i

dokumentów. Spośród różnych wersji najbardziej prawdopodobna i spójna wydaje się

historia przedstawiona przez starego Soamesa, głównego lokaja. Według niego, a

człowiek ów zasługuje na miano wiarygodnego, Arthur Jermyn przed otwarciem

przesyłki nakazał wszystkim, aby opuścili pokój, po czym, sądząc po odgłosach

pracy młotka i dłuta, niezwłocznie zabrał się do otwierania skrzyń. Przez pewien czas

nic nie było słychać; Soames nie potrafił określić jak długo to trwało, z całą

pewnością jednak w nie więcej niż kwadrans, później rozległ się przeraźliwy krzyk -

wydobywający się bez wątpienia z ust Arthura Jermyna. Zaraz po tym Jermyn wyłonił

się z pokoju, i co sił w nogach -jakby ścigany przez jakiegoś niewidzialnego wroga -

pobiegł w stronę frontu budynku. Wyrazu jego twarzy, owej upiornej maski zastygłej

w przeraźliwym grymasie, po prostu nie da się opisać. Znalazłszy się przy frontowych

drzwiach, zdawało się, że o czymś sobie przypomniał i zawróciwszy zbiegł

pośpiesznie po schodach do piwnicy. Służący byli kompletnie zaskoczeni, i zbici z

tropu wpatrywali się w podest schodów, ale ich pan się nie pojawił. W pewnej chwili z

dołu doszła ich ostra woń nafty.

Po zmierzchu usłyszano metaliczny szczęk przy drzwiach prowadzących z

piwnicy na dziedziniec; później zaś chłopiec stajenny ujrzał Arthura Jermyna,

skąpanego od stóp do głów w nafcie i ociekającego tym płynem, jak wymknął się

cichaczem z piwnicy i znalazł na, otaczających budynek, moczarach, niedługo

potem, z zapierającą dech w piersiach zgrozą, wszyscy zobaczyli ostatni akt. na

moczarach rozbłysła iskra, a potem słup „ludzkiego ognia" wystrzelił ku niebiosom.

Ród Jermynów przestał istnieć.

Powodem dla którego nie zebrano zwęglonych szczątków Arthura Jermyna i

nie wyprawiono mu pogrzebu było to, co znaleziono w jego pokoju, a ściślej mówiąc,

OBIEKT w skrzyni. Wypchana bogini przedstawiała sobą odrażający widok - była

chuda jak szczapa i nadżarta zgnilizną, niemniej jednak nie ulegało wątpliwości, iż

zmumifikowane zwłoki należały do jakiegoś nieznanego gatunku białych małp, mniej

owłosionych niż inne i - co mogło wydawać się szokujące - zdecydowanie bliższych

człowiekowi. Dokładniejszy opis nie należałby do przyjemności, można jednak

wspomnieć o dwóch uderzających szczegółach - potwierdzają one bowiem w

zadziwiający sposób niektóre zapiski sporządzone podczas afrykańskich ekspedycji

sir Wade'a Jermyna oraz kongijską legendę o białym bogu i księżniczce małp.

Chodzi tu mianowicie o znaki herbowe widniejące na medalionie, na szyi stwora -

były to znaki rodu Jermynów oraz o żartobliwą aluzję M. Yerhaerena na temat

pewnego podobieństwa, jakie zdawało się łączyć owo pomarszczone oblicze

przepełnione żywą, niemal namacalną, nienaturalną zgrozą z ni mniej, ni więcej tylko

wrażliwym Arthurem Jermynem, pra-pra-prawnukiem sir Wade'a Jermyna i jego

nieznanej żony.

Członkowie Królewskiego Towarzystwa Antropologicznego niezwłocznie

spalili truchło stwora, medalion wrzucili do studni, a niektórzy z nich w ogóle

zaprzeczają jakoby Arthur Jermyn kiedykolwiek istniał.

Zeznania Randolpha Cartera (The Statement of Randolph Carter)

Powtarzam wam, panowie, że kontynuowanie waszego śledztwa nie ma

większego sensu. Skażcie mnie na dożywocie jeżeli chcecie, zamknijcie w więzieniu

lub zabijcie, jeśli potrzebujecie kozła ofiarnego dla iluzji, którą zwiecie

sprawiedliwością; ja jednak, nie mogę powiedzieć nic więcej, nadto, co zeznałem

dotychczas.

Wszystko co pamiętam, wyznałem wam, z idealną szczerością. Nic nie

zostało przeoczone czy zatajone, a jeżeli coś wydaje się niejasne, to jedynie z

powodu mrocznej chmury jaka przyćmiła mój umysł oraz porażającej natury

koszmaru jakiego doświadczyłem.

Raz jeszcze powtarzam, nie wiem co się stało z Harley'em Warrenem, choć

sądzę - ba, nawet mam nadzieję - że pogrążył się w błogim zapomnieniu; jeżeli

naturalnie w ogóle można mieć nadzieję, że istnieje coś takiego. To fakt, od pięciu lat

byłem jego najbliższym przyjacielem, i w pewnym sensie brałem z nim udział w

przerażającej wyprawie badawczej w głąb nieznanego, nie zaprzeczam, choć moja

pamięć jest mglista i niespójna, że, jak twierdzi wasz świadek, mógł widzieć nas

razem na Gainsville Pikę, zmierzających ku Wielkim Cyprysowym Moczarom, o wpół

do dwunastej owej potwornej nocy. Mogę nawet potwierdzić, że mieliśmy latarnie,

łopaty i spory zwój drutów z przyłączonymi aparatami. Każdy z tych przedmiotów

odegrał swoją rolę w jednej upiornej scenie, której wspomnienie wryło mi się głęboko

w pamięć.

Jednak co się tyczy późniejszych wydarzeń i powodu, z jakiego następnego

ranka odnaleziono mnie samego, w stanie głębokiego szoku, na skraju trzęsawiska,

stanowczo oświadczam, iż nie wiem nic, za wyjątkiem tego, co musiałem wam

zeznawać, raz po raz, praktycznie bez końca. Twierdzicie, że tam na bagnach, ani

nigdzie w pobliżu nie ma nic, co potwierdzałoby moją upiorną opowieść. Powtarzam:

nie wiem nic, ponadto, co widziałem. Może była to wizja lub koszmar - dalibóg,

pragnąłbym, aby tak było - ba, mam taką cichą nadzieję - jednak nie potrafię

zapomnieć o tym, co wydarzyło się w ciągu tych szokujących godzin, kiedy we dwóch

udaliśmy się na trzęsawisko. A jeżeli chodzi o to dlaczego Harley Warren nie wrócił,

chyba jedynie on, jego cień, lub jakaś bezimienna istota, której nie jestem w stanie

opisać, mogliby odpowiedzieć na to pytanie.

Jak już wcześniej mówiłem, dobrze wiedziałem o dziwnych

zainteresowaniach Harley'a Warrena i w pewnym sensie je podzielałem. Spośród

ogromnej kolekcji dziwacznych, starych ksiąg dotyczących rzeczy zakazanych,

przeczytałem wszystkie, stworzone w znanych mi językach. Stanowią one wszakże

drobny ułamek w porównaniu z tymi, których ze względu na nieznajomość języka, nie

byłem w stanie przetłumaczyć. Większość z nich jest, jak sądzę, napisana po

arabsku, zaś księga którą miał ze sobą Warren tamtej nocy - Księga traktująca o Złu,

którą zabrał ze sobą w kieszeni schodząc z tego świata - zapisana była pismem,

którego nigdy dotąd nie widziałem. Warren zaś nigdy nie mówił mi o treści tej książki.

Co się tyczy natury naszych badań - czy mam powtórzyć, że nie w pełni ją teraz

pojmuję?

Fakt ów zda się być dla mnie łaskawością, gdyż były to potworne nauki,

które zgłębiałem bardziej wskutek pełnej wahań fascynacji, niźli dzięki memu

nastawieniu. Warren zawsze nade mną dominował i czasami - swoją wiedzą -

przerażał mnie. Pamiętam jak przeszedł mnie dreszcz, na widok jego wyrazu twarzy,

w noc przed upiornym zdarzeniem, kiedy z niezwykłym przejęciem mówił o swojej

teorii, dlaczego niektóre zwłoki nigdy nie ulegają rozkładowi, lecz spoczywają przez

tysiąc lat nie zmienione i tłuste w swoich grobowcach. Teraz jednak już się go nie

obawiam, gdyż podejrzewam, że poznał zgrozę przekraczającą moje zdolności

pojmowania. Obecnie boję się o niego.

Powtarzam, nie wiem co konkretnie było naszym celem owej nocy. Z całą

pewnością miało to wiele wspólnego z treścią księgi, którą Warren zabrał ze sobą; z

ową prastarą księgą w niemożliwym do odczytania języku, którą otrzymał z Indii

miesiąc wcześniej, ale mogę przysiąc, że nie wiem co mieliśmy tam znaleźć. Wasz

świadek mówi, że widział nas o wpół do dwunastej w nocy na Gainesville Pikę, jak

szliśmy w kierunku Wielkich Cyprysowych Moczarów. Jest to zapewne zgodne z

prawdą, ale szczerze mówiąc, nie pamiętam. Przed oczami mam jeden tylko obraz, a

musiało być wtedy sporo po północy -bo wysoko na spowitym oparami niebie wisiał

blednący sierp księżyca.

Naszym celem był stary cmentarz, tak stary, że zadygotałem widząc jak

czas okazał się dlań bezlitosny. Położony był on w głębokiej, podmokłej kotlinie,

zarosłej bujnymi trawami, mchem oraz dziwacznymi pnącymi chwastami i

wypełnionej słabym acz wyczuwalnym smrodem, który nie wiedzieć czemu skojarzył

mi się, absurdalnie, z gnijącymi kamieniami. Z każdej strony widać było ślady

zaniedbania i upadku, i pamiętam, że odniosłem niepokojące wrażenie iż Warren i ja

byliśmy pierwszymi żywymi istotami, które od stuleci ośmieliły się nawiedzić to

spowite grobową ciszą miejsce.

Ponad krawędzią kotliny gasnący księżyc wyjrzał spośród zasłony

cuchnących oparów, które zdawały się bezgłośnie wypływać z głębi grobowców, i w

jego słabym świetle ujrzałem odrażającą, chaotyczną mozaikę antycznych płyt

nagrobnych, urn, kenot i fasat mauzoleów. Wszystkie były zmurszałe, porośnięte

mchem i pokryte plamami wilgoci, po części zaś nikły wśród bujnej acz zgoła

niezdrowej roślinności.

Pierwszym wyraźnym wspomnieniem z mojej wizyty w tej potwornej

nekropolii jest scena, kiedy zatrzymałem się wraz z Warrenem przed pewnym na

wpół zniszczonym grobowcem i położyłem na ziemi część naszych rzeczy. Dopiero

teraz zauważyłem, że niosłem latarnię i dwie łopaty, zaś mój towarzysz oprócz

latarni, dźwigał przenośny telefon. Nie zamieniliśmy słowa, zupełnie jakbyśmy obaj

doskonale znali cel tej nocnej wycieczki. Bezzwłocznie chwyciliśmy za łopaty i

zaczęliśmy oczyszczać płaski, archaiczny grobowiec z pokrywającego go mchu,

traw, chwastów i naniesionej ziemi.

Po odsłonięciu całej powierzchni, na którą składały się trzy wielkie,

granitowe płyty, cofnęliśmy się nieznacznie by móc się lepiej przyjrzeć staremu

grobowcowi. Warren zdawał się obliczać coś w myślach, po czym ponownie

podszedł do grobu i używając łopaty jak dźwigni, próbował podnieść jedną z płyt

znajdujących się najbliżej sterty gruzów, która niegdyś mogła być pomnikiem.

Nie udało mu się to i skinął na mnie, abym mu pomógł. W końcu, wspólnymi

siłami zdołaliśmy obluzować kamień, podnieśliśmy go i zwaliliśmy na bok.

Oczom naszym ukazała się mroczna czeluść, z której buchnął kłąb

miazmatycznych gazów, tak duszący, że cofnęliśmy się jak porażeni. Jednakże,

chwilę później, po ponownym zbliżeniu się do otworu, stwierdziliśmy, że wyziewy nie

są już tak dokuczliwe.

Blask latarni ukazał stopnie kamiennych schodów, ociekających jakąś

ohydną posoką wypływającą z trzewi ziemi i okolonych wilgotnymi, omszałymi

ścianami, l właśnie teraz, moja pamięć rejestruje pierwszą wymianę zdań, słowa

Warrena skierowane do mnie i wypowiedziane jego miękkim, melodyjnym głosem, w

którym nie pobrzmiewał nawet cień zaniepokojenia, jakie mogło wywoływać

przerażające otoczenie.

— Przykro mi, że muszę cię poprosić, abyś pozostał na powierzchni — rzekł

— ale byłoby zbrodnią pozwolenie komuś o tak słabych nerwach jak ty, zejść w głąb

tych katakumb. Nie jesteś sobie w stanie wyobrazić, nawet po tym co czytałeś i o

czym ci opowiadałem, co przyjdzie mi wytrzymać i uczynić, tam, na dole. To dzieło

Złego, Car-ter, i wątpię czy jakikolwiek człowiek, nie mający stalowych nerwów, byłby

w stanie zobaczyć to wszystko i powrócić na powierzchnię żywy i przy zdrowych

zmysłach. Nie żyw do mnie urazy. Bóg mi świadkiem, że bardzo chciałbym, abyś

wszedł tam ze mną -jednak w pewnym stopniu spoczywa na mnie odpowiedzialność,

i nie mógłbym ciągnąć ze sobą takiego kłębka nerwów w otchłań ku prawdopodobnej

śmierci i szaleństwu. Powiadam ci, nie wyobrażasz sobie, co się tam znajduje!

Jednakże obiecuję, że o wszystkim będę informował cię przez telefon - jak widzisz

mam dostatecznie dużo drutu, aby dotrzeć z nim do samego środka ziemi i z

powrotem.

Wciąż brzmią w mej pamięci te wypowiadane spokojnie słowa i nadal

pamiętam gorejący we mnie płomień sprzeciwu. Tak bardzo pragnąłem towarzyszyć

memu przyjacielowi w wędrówce w głąb prastarego grobowca, ale on okazał się

nieugięty. W pewnej chwili zagroził, że przerwie całą wyprawę, jeżeli nadal będę się

upierał. I groźba okazała się skuteczna, jako że to on dzierżył klucz do wszystkiego.

Pamiętam to wszystko, ale nie przypominam sobie co konkretnie było naszym celem,

czego szukaliśmy. Uzyskawszy, aczkolwiek z wahaniem, moją zgodę na przyjęcie

jego koncepcji Warren podniósł z ziemi zwój drutu i podłączył przyrządy. Kiedy skinął

głową wziąłem do ręki aparat i usiadłem na starym, wypranym z kolorów kamieniu

płyty nagrobnej opodal niedawno przez nas otwartego zejścia do katakumb.

Następnie podał mi rękę, zarzucił zwój drutu na ramię i znikł w głębi owej niemożliwej

do opisania kostnicy. Jeszcze przez pewien czas widziałem blask jego latarni i

słyszałem szelest ciągnącego się za nim po ziemi przewodu; jednak poświata znikła

nieoczekiwanie, jakby przyjaciel mój ni stąd, ni zowąd natrafił na załom korytarza.

Dźwięk ucichł równie gwałtownie. Byłem sam, a jednak połączony z nieznaną

czeluścią owymi magicznymi przewodami, których izolowana powierzchnia

połyskiwała zielonkawo w słabym świetle niknącego sierpa księżyca. Raz po raz

spoglądałem na zegarek, przyświecając sobie latarnią i z narastającym niepokojem

wsłuchiwałem się w słuchawkę telefonu - jednak przez ponad kwadrans panowała w

niej głęboka cisza. Nagle usłyszałem cichy trzask i zawołałem mego przyjaciela.

Pomimo napięcia, absolutnie nie byłem przygotowany na słowa jakie doszły

mnie z głębi tych mrocznych i niesamowitych katakumb i jeszcze nigdy nie słyszałem

w głosie Harleya Warrena równie silnego zdenerwowania i drżenia. Ten, który

jeszcze nie tak dawno, odchodząc, starał się mnie uspokoić, zwracał się teraz do

mnie z wnętrza grobowca drżącym szeptem, który brzmiał bardziej złowrogo niż

najgłośniejszy krzyk!

— Boże, gdybyś mógł widzieć to co ja.

Nie mogłem odpowiedzieć. Odjęło mi mowę i mogłem jedynie słuchać. Po

chwili znów doszedł mnie ten sam, przesycony napięciem, szept

— Carter, to przerażające - potworne - niewiarygodne.

Tym razem głos mnie nie zawiódł i zalałem słuchawkę potokiem pełnych

ekscytacji pytań. Przerażony, raz po raz powtarzałem:

- Warren, co tam jest? Co tam jest?

Ponownie usłyszałem głos mego przyjaciela, w dalszym ciągu ochrypły od

strachu, teraz jednak wyraźnie podbarwiony rozpaczą.

- Nie mogę ci powiedzieć, Carter! To po prostu nie do pomyślenia - nie

odważę się tego powiedzieć... żaden człowiek nie mógłby o tym wiedzieć i pozostać

przy życiu! Boże...! Nigdy coś takiego nawet mi się nie śniło!

I znów cisza, jeżeli nie liczyć bezładnego potoku zadawanych przeze mnie

pytań. A potem głos Warrena, bardziej, o ile to możliwe, przerażony i przepełniony

konsternacją.

— Carter, na miłość boską, połóż płytę z powrotem i jeśli tylko możesz,

uciekaj! Szybko - rzuć wszystko i uciekaj, to twoja jedyna szansa! Zrób co mówię i o

nic nie pytaj! Nie każ mi niczego wyjaśniać!

Usłyszałem to, ale mogłem jedynie powtarzać moje gorączkowe pytania.

Wokół mnie były grobowce, mrok i cienie; poniżej zaś jakieś zagrożenie,

przekraczające wszelkie ludzkie wyobrażenia. Jednak mój przyjaciel był w większym

niebezpieczeństwie niż ja, i pomimo iż bardzo się bałem, poczułem się nieco

urażony, że w tej sytuacji mógł żądać bym pozostawił go samego. Rozległ się kolejny

trzask i, po krótkiej chwili, zatrważające ponaglenia Warrena:

— Spływaj! Na litość boską, połóż płytę na miejsce i spływaj stamtąd,

Carter!

Coś w młodzieńczym slangu mojego przerażonego towarzysza odblokowało

moją zdolność myślenia. Zebrałem się w sobie i zawołałem:

— Warren, trzymaj się! Schodzę do ciebie! Jednak na te słowa, Marley

odkrzyknął w nieskrywanej rozpaczy.

— Nie! Nie rozumiesz! Już jest za późno - i to moja wina. Połóż płytę na

miejsce i wiej - nic innego nie możesz zrobić ani ty, ani nikt inny!

Ton znów się zmienił - tym razem jednak nieco złagodniał, jakby w wyrazie

beznadziejnej rezygnacji. Ja jednak, przez swój strach wyraźnie wyczuwałem w nim

napięcie.

— Szybko - zanim będzie za późno.

Próbowałem nie zwracać na niego uwagi; usiłowałem przełamać paraliż jaki

mnie ogarnął i spełniając swoją obietnicę, czym prędzej ruszyć mu z pomocą. Jednak

gdy rozległ się kolejny szept wciąż jeszcze trwałem w kompletnym bezruchu, spętany

niewidzialnymi okowami niewypowiedzianej zgrozy.

— Carter - pośpiesz się! To nic nie da; musisz odejść... lepiej żeby jeden,

niż dwóch... płyta...

Przerwa - kolejne trzaski i słaby głos Warrena:

— To już prawie koniec; nie utrudniaj sprawy, zakryj te cholerne schody i

wiej, jeśli ci życie miłe. Tylko tracisz czas! Bywaj Carter - już się nie zobaczymy.

Jednocześnie szept Warrena przerodził się w krzyk; krzyk stopniowo

zmieniający się we wrzask zawierający w sobie całą zgrozę wieków...

— Przeklinam te piekielne istoty... Legiony... Mój Boże! Uciekaj! Spływaj!

Spływaj! Wiej!

Po tym zapadła cisza, nie wiem ile niezmierzonych eonów siedziałem, jak

wrośnięty w ziemię, szepcząc, mamrocząc, wołając i wrzeszcząc do słuchawki

telefonu: „Warren! Warren! Odpowiedz - jesteś tam?"

l wtedy stało się najgorsze, był to istny koszmar - niewiarygodny,

niewyobrażalny, rzekłbym nawet, niepowtarzalny, coś czego nie sposób opisać. Jak

powiedziałem, wydawało mi się, że minęły całe eony odkąd Warren wykrzyczał do

mnie swe ostatnie, rozpaczliwe ostrzeżenie, i że obecnie jedynie moje własne krzyki

przerywały okropną ciszę. Jednak po chwili usłyszałem w słuchawce kolejne

szczęknięcie i wytężyłem słuch. Ponownie zawołałem: „Jesteś tam, Warren?" A w

odpowiedzi usłyszałem coś co sprawiło, że mroczna chmura spowiła mój umysł, nie

staram się tłumaczyć tego czegoś, tego głosu, ani też nie pokuszę się o bliższą jego

charakterystykę, jako że już pierwsze słowa pozbawiły mnie świadomości i stworzyły

mentalną kurtynę, która uniosła się dopiero, kiedy ocknąłem się już w szpitalu.

Cóż mam powiedzieć?

Czy mam stwierdzić, że ów głos był głęboki; płytki; galaretowaty; odległy;

nieziemski; nieludzki; bezcielesny?

Cóż mam powiedzieć?

To była ostatnia rzecz jaką zarejestrowałem. Usłyszałem go i nic poza tym

nie wiem; usłyszałem go siedząc jak skamieniały na nieznanym cmentarzysku w

kotlinie, pośród potrzaskanych płyt i obróconych w gruzy grobowców, mając w

nozdrzach woń gnijącej roślinności i fetor miazmatycznych wyziewów. Usłyszałem

ten głos, płynący z najgłębszych czeluści przeklętego, otwartego grobowca,

wpatrując się w amorficzne widmowe cienie tańczące poniżej przeklętego, bladego

sierpa księżyca.

To coś powiedziało:

— Ty głupcze, Warren NIE ŻYJE!

Przemiana Juana Romero (The transition of Juan Romero)

Nie mam zbytniej ochoty mówić o wypadkach, które miały miejsce w kopalni

Hortona nocą z osiemnastego na dziewiętnastego października 1894 roku. Jedynie

poczucie obowiązku wobec nauki zmusza mnie do wskrzeszenia, w ostatnich latach

mego życia, obrazów i zdarzeń przerażających tym bardziej, że nie jestem w stanie w

żaden sposób ich wytłumaczyć. Jednak zanim umrę powinienem chyba opowiedzieć

wam to, co wiem na temat zdarzenia, które określam mianem przemiany Juana

Romero.

Moje nazwisko i pochodzenie nie muszą zostać zapamiętane przez

potomnych - prawdę mówiąc lepiej, aby poszły w zapomnienie, bo kiedy człowiek

przenosi się nagle z kolonii do Stanów, zostawia za sobą całą przeszłość. Poza tym,

to kim byłem, nie ma najmniejszego związku z moją opowieścią, a na uwagę może

jedynie zasługiwać fakt, iż podczas mojej służby w Indiach czułem się bardziej

swojsko wśród białobrodych hinduskich nauczycieli niż wśród moich rodaków -

oficerów. Zdołałem zgłębić wiele spośród nauk Wschodu, gdy nieszczęśliwym

zrządzeniem losu znalazłem się na zachodzie Stanów, i tam przyszło mi rozpocząć

nowe życie. Wraz z nim przyjąłem również nowe nazwisko - pospolite i nie mające

głębszego znaczenia.

Latem i jesienią 1894 roku znajdowałem się u podnóża posępnego pasma

Gór Kaktusowych, gdzie jako prosty robotnik podjąłem pracę w kopalni Nortona,

która odkryta kilka lat wcześniej przez podstarzałego poszukiwacza złota sprawiła, iż

cały ten zapomniany dotąd przez Boga i ludzi region stał się nagle przystanią dla

wszelkiego rodzaju szumowin i mętów.

Jaskinia złota, znajdująca się głęboko pod górskim jeziorem, przyniosła

staremu poszukiwaczowi niewyobrażalną fortunę a obecnie zmieniła się w siedlisko

rozległych korytarzy, gdzie prace poszukiwawcze prowadzili robotnicy z korporacji,

która koniec końców odkupiła kopalnię od jej poprzedniego właściciela.

Odnaleziono kolejne groty, a złoża żółtego metalu były niewyobrażalnie

bogate; do tego stopnia, iż potężna, niejednolita armia górników harowała dzień i noc

w rozlicznych korytarzach i tunelach. Kierownik, pan Arthur, często rozprawiał o

osobliwościach tutejszych formacji geologicznych, spekulując na temat możliwości

istnienia dłuższego ciągu jaskiń i oszacowując przyszłość gigantycznych prac

wydobywczych. Jego zdaniem istnienie podziemnych grot było rezultatem działań

wody i wierzył, że niebawem zostanie otwarta ostatnia z nich.

Niedługo po moim przybyciu i podjęciu pracy w kopalni Nortona zjawił się tu

Juan Romero. Był on jednym z całej rzeszy niechlujnych, obdartych Meksykanów,

którzy ściągnęli z sąsiedniego kraju, i z początku zwracał uwagę jedynie swymi

indiańskimi rysami. Twarz jego miała jednak nieco jaśniejszy odcień i wydawała się

łagodniejsza w porównaniu z topornie ciosanymi obliczami innych przybyłych tu

Latynosów, czy miejscowych Indian. To zadziwiające, że pomimo iż tak bardzo różnił

się od rzeszy swoich rodaków, nie wydawało się by Romero miał w swoich żyłach

choć odrobinę krwi kaukaskiej. Na jego widok wyobraźnia nie podsuwała mi obrazu

hiszpańskiego konkwistadora czy amerykańskiego pioniera, lecz pradawnego,

szlacheckiego Azteka. Zawsze wstawał wczesnym rankiem i z fascynacją wpatrywał

się w słońce, przesuwające się wolno ponad górami na wschodzie, unosząc przy tym

do góry obie ręce, jakby wykonywał jakiś pradawny rytuał, którego natury nawet on

nie rozumiał. Jednak poza rysami twarzy Romero nie przejawiał żadnych innych

oznak, nobliwości czy azteckiej dojrzałości.

Brudny, obdarty nieuk, czuł się najlepiej w towarzystwie innych

brązowoskórych Meksykanów, i jak mi później powiedziano, przyszedł na świat w

okolicy, gdzie mieszkańcy cierpieli najdotkliwszą nędzę.

Znaleziono go, kiedy był jeszcze niemowlęciem, w prymitywnym górskim

szałasie. Tylko on uszedł z życiem z epidemii zarazy, jaka tamtędy przeszła.

W pobliżu chaty, opodal raczej niezwykłej szczeliny w skale, leżały dwa

szkielety obrane niedawno z mięsa przez sępy; prawdopodobnie to było wszystko, co

pozostało z jego rodziców.

Nikt nie wiedział jak się nazywali i niebawem większość zupełnie o nich

zapomniała. Kiedy zaś chata z adoby obróciła się w gruzy, a niewielka lawina

spowodowała zasypanie skalnej szczeliny, w zapomnienie poszła nawet scena

tragedii. Wychowywany przez meksykańskich złodziei bydła, którzy dali mu imię,

Juan nie różnił się zbytnio od swoich towarzyszy.

Więź jaką Romero odczuwał wobec mnie była bez wątpienia związana z

dziwnym, starym hinduskim pierścieniem, który nosiłem kiedy nie pracowałem na

przodku. Nie mogę powiedzieć nic na temat jego natury i sposobu w jaki znalazł się

w moim posiadaniu. Było to ostatnie ogniwo wiążące mnie z rozdziałem życia, który

uważałem za bezpowrotnie zamknięty. Stanowił więc dla mnie ogromną wartość.

Niebawem zauważyłem, że dziwnie wyglądający Meksykanin wyraźnie się

nim interesował - przyglądał mu się z wyrazem twarzy, który zdawał się świadczyć o

czymś więcej, aniżeli o zwykłej chciwości czy zawiści. Widniejące na pierścieniu

hieroglify zdawały się przywoływać w jego prostym, acz bystrym umyśle dziwne,

mgliste wspomnienia, choć z całą pewnością nie mógł ich wcześniej oglądać. W

ciągu kilku tygodni od swego przybycia do kopalni, Romero stał się nieomal moim

wiernym sługą, mimo że byłem przecież jedynie zwykłym, szarym górnikiem.

Nasze rozmowy były z konieczności ograniczone. Romero znał jedynie kilka

słów po angielsku, ja zaś stwierdziłem, że mój oxfordzki hiszpański znacznie różnił

się od patois peonów z Nowej Hiszpanii.

Wypadek o którym mam tu opowiedzieć, był na dłuższą metę nie

zapowiedziany. Pomimo iż Romero interesował mnie, a on z kolei wydawał się być

przyciągany do mnie przez tajemniczy pierścień, sądzę, że żaden z nas nie

spodziewał się tego, co nastąpiło po kolejnym wielkim wybuchu w kopalni.

Geologiczne przewidywania zakładały rozszerzenie kopalni przez

pogłębienie głównego szybu, od najniżej położonej części podziemnego wyrobiska.

Kierownik, sądząc iż napotkają jedynie litą skałę nakazał założenie zwiększonego

ładunku dynamitu. Ani ja, ani Romero nie byliśmy przy tym, toteż po raz pierwszy o

niezwykłym odkryciu dowiedzieliśmy się od innych robotników.

Ładunek - być może jeszcze silniejszy niż wcześniej postanowiono - zdał

się wstrząsnąć posadami całej góry. Fala uderzeniowa wybiła wszystkie okna w

barakach ustawionych na górskim zboczu, a górników znajdujących się w

podziemiach dosłownie zbiła z nóg. Jezioro Klejnotów, położone powyżej miejsca

zdarzenia, zafalowało jakby przeszło nad nim tornado. Przy bliższym zbadaniu

okazało się, że pod miejscem gdzie założono ładunek, otwarła się nowa, mroczna

czeluść, tak monstrualna, że do jej dna nie sięgały żadne ze znajdujących się w

obozowisku lin, ani światło lamp.

Zakłopotani górnicy udali się na dłuższą rozmowę z kierownikiem, który

nakazał by do szybu zniesiono cały zapas lin, powiązano je i opuszczono w głąb

czeluści w celu odkrycia i zbadania dna otchłani.

Niedługo potem bladzi robotnicy powiadomili kierownika o swoim

niepowodzeniu. Zdecydowanie, acz taktownie dali do zrozumienia, że nie wejdą już

więcej do szczeliny ani nie zamierzają ponownie podjąć pracy w kopalni, dopóki

otwór nie zostanie zasypany.

Musieli najwyraźniej mieć do czynienia z czymś niewytłumaczalnym, bo jak

sami stwierdzili, otchłań w głębi szybu zdawała się nie mieć końca.

Kierownik nie ukarał ich, ani nie upomniał. Miast tego zamyślił się głęboko,

zastanawiając się nad planami na kolejny dzień.

Tego wieczora nocna zmiana nie podjęła pracy. O drugiej w nocy na

górskim zboczu zaczął posępnie wyć samotny kojot.

W odpowiedzi, gdzieś spomiędzy baraków, rozległo się szczekanie psa; nie

sposób określić, czy pies szczekał na kojota czy na coś innego.

Zanosiło się na deszcz.

Wokół wierzchołków gór zbierały się burzowe chmury o dziwnych

kształtach, przesuwające się chyżo po atramentowym niebie, które, spoza wielu

warstw cirrostratusów, usiłował rozświetlić swym blaskiem blady sierp księżyca.

Obudził mnie głos Romera, dochodzący z pryczy powyżej - głos

przepełniony podnieceniem, napięciem i niepojętym dla mnie wyczekiwaniem.

— Madre de Dios! El sonido. Ese sonido. Orga Vd! Lo oyte Vd?

— Senior, Ten dźwięk!

Nadstawiłem ucha, zastanawiając się o co mu chodziło. Słychać było

jedynie kojota, psa i burzę, przy czym ta ostatnia wyraźnie przybierała na sile, a wiatr

zawodził z coraz większą zaciętością. Za oknem baraku widać było bladosrebrzyste

smugi błyskawic. Zwróciłem się do zdenerwowanego Meksykanina pytając go o

odgłosy, które słyszałem.

— El coyote? El perro? El viento? Romero nie odpowiedział. Wyszeptał

tylko, z trwogą w głosie:

— El ritmo, Senior. El ritmo de la tierra.

— To pulsowanie w ziemi!

Teraz i ja je usłyszałem; usłyszałem i nie wiedząc czemu wzdrygnąłem się.

Gdzieś z ziemi, głęboko pode mną, dobywał się dźwięk, rytm, jak to określił peon,

który choć słaby był w stanie zdominować wycie kojota, szczekanie psa czy

zawodzenie nadciągającej burzy, nie sposób tego opisać; i bynajmniej nie zamierzam

tego czynić. Być może dałoby sieje porównać do rytmu silników w maszynowni

wielkiego okrętu, pulsowania wyczuwanego poprzez deski pokładu, ale nie było ono

tak zimne, suche i mechaniczne - nie było pozbawione elementów życia i

świadomości. Spośród wszystkich tych cech najbardziej uderzyło mnie poczucie

niepojętej głębi.

W myślach przemknął mi fragment z Glanvila, który Poe cytował z tak

wstrząsającym efektem:

„Ogrom, głębia i niezmienność Jego dzieł, które zawierają w sobie większą

czeluść, aniżeli studnia Demokryta".

Nagle Romero poderwał się ze swojej pryczy zatrzymując się przede mną,

by łypnąć na dziwny pierścień na mojej dłoni, połyskujący osobliwie w świetle

błyskawic, po czym skierował wzrok w stronę szybu kopalni. Ja również wstałem i

przez dłuższą chwilę trwaliśmy w bezruchu wsłuchując się w niewiarygodny rytm,

który, jak wszystko na to wskazywało, przybierał na sile.

Zgoła bezwolnie poczęliśmy przesuwać się ku drzwiom które, łomoczące i

targane podmuchami wichury, dawały nam kojące poczucie ziemskiej rzeczywistości.

Śpiew w czeluści - bo tym właśnie zdawał się być ów dźwięk - narastał i

stawał się coraz wyraźniejszy. Nagle obu nas przepełniła nieodparta chęć, by wybiec

w szalejącą burzę i zanurzyć się w posępną, mroczną otchłań szybu.

Nie napotkaliśmy nikogo - robotnicy zostali bowiem zwolnieni z nocnej

zmiany i najprawdopodobniej przesiadywali teraz w Dry Gulch, karmiąc jakiegoś

ospałego barmana garścią złowieszczych plotek. Jedynie okno chaty stróża jarzyło

się żółtym światłem, niczym Oko Opatrzności. Przez krótką chwilę zastanawiałem się

jak rytmiczny dźwięk wpłynął na stróża; Romero jednak szedł teraz szybciej i

niezwłocznie podążyłem za nim.

Gdy weszliśmy do szybu, dźwięk dochodzący z dołu stał się wreszcie

wyraźny i rozpoznawalny. Z przerażeniem stwierdziłem, iż kojarzy mi się on z jakąś

orientalną ceremonią, której towarzyszy bicie w bębny i chóralne śpiewy. Jak

zapewne zdajecie sobie sprawę spędziłem w Indiach sporo czasu i niejedno miałem

okazję zobaczyć. Romero i ja przemierzaliśmy kolejne korytarze i schodząc po

drabinkach, zdawałoby się bez odrobiny wahania, zbliżaliśmy się ku przywołującemu

nas nieznanemu. W głębi serca odczuwałem dręczący strach, niepokój i niepewność.

W pewnym momencie miałem wrażenie, że popadłem w obłęd - stało się to

wtedy, gdy zastanawiałem się jakim cudem, pomimo, iż nie mieliśmy świec ani lamp,

coś oświetlało nam drogę. Uświadomiłem sobie, iż stary pierścień na moim palcu

emanował dziwnym blaskiem, który rozrzedzał mrok panujący w wilgotnym korytarzu

rozciągającym się na wprost i wokół nas.

Nagle, bez ostrzeżenia, Romero ześlizgnąwszy się po jednej z szerokich

drabinek, puścił się biegiem pozostawiając mnie samego.

Jakaś nowa, dziwna nuta w odgłosach bębnów i śpiewie - dla mnie

praktycznie niezauważalna - wywarła nań niewiarygodny wpływ. Mój towarzysz z

dzikim okrzykiem pomknął przed siebie i znikł w panującym w głębi korytarza

półmroku.

Słyszałem jego powtarzające się krzyki, gdy biegnąc kilkakrotnie się potknął

i ześlizgiwał się jak oszalały po rozchwianych drabinkach. Pomimo iż byłem

przerażony, zdołałem zwrócić uwagę, że jego słowa - te artykułowane - wypowiadane

były w nie znanym mi języku. Ostre, ale wyraziste wielosylabowe wyrazy zastąpiły

mieszankę kiepskiego hiszpańskiego i jeszcze gorszego angielskiego, którym się

zwykle posługiwał, a spośród nich najbardziej znajomym i zrozumiałym wydawało się

głośne: „HUITZILOFOTCHLI".

Później zdołałem odnaleźć to słowo w dziełach wielkiego historyka - i

wzdrygnąłem się, kiedy zrozumiałem jego znaczenie.

Kulminacja owej okropnej nocy była złożona, choć krótka i rozpoczęła się z

chwilą, kiedy dotarłem do ostatniej, w naszej podróży, jaskini.

Z ciemności przede mną dobiegł ostatni wrzask Meksykanina, po którym

rozległ się chór tak nieczystych, bluźnierczych głosów, że nie mógłbym usłyszeć go

powtórnie i pozostać przy życiu. W tym momencie miałem wrażenie, jakby wszystkie

ukryte lęki, koszmary i potworności ziemi ujawniły się w zjednoczonym wysiłku

opanowania całej ludzkiej rasy. Jednocześnie blask mego pierścienia zgasł i

zobaczyłem nowe światło bijące z dołu, o kilka stóp przede mną. Dotarłem do

czeluści, która jarzyła się teraz czerwonawo, i która bez wątpienia pochłonęła

nieszczęsnego Romero.

Zbliżywszy się, zajrzałem ponad krawędzią w głąb bezdennej otchłani,

której wnętrze stanowiło teraz istne pandemonium buchających płomieni i upiornego

ryku. Z początku nie zauważyłem nic prócz świecącego, mglistego, wirującego

obłoku - jednak już po chwili, z chaosu poczęły wyłaniać się kształty i ujrzałem...

czyżby to był Juan Romero? Boże! Nie odważę się powiedzieć wam co zobaczyłem!

Nagle, jakaś moc z niebios przyszła mi z pomocą pozbawiając mnie zarówno wzroku

jak i słuchu, w jednym rozdzierającym huku, przeraźliwej kakofonii dźwięków, jaka

mogła towarzyszyć zderzeniu się w kosmosie dwóch wszechświatów.

Nastał chaos, a potem zaznałem spokoju zapomnienia.

Nie wiem jak mam mówić dalej, gdyż w grę wchodzą dwa osobliwe

zdarzenia, choć zrobię co w mojej mocy. Nawet nie będę się starał oddzielać

rzeczywistości od ułudy.

Kiedy się obudziłem, leżałem bezpieczny na mojej pryczy, a okno barwiła

czerwona poświata wschodzącego słońca. W pewnej odległości, na stole, leżało

martwe ciało Juana Romero, otoczone przez grupkę ludzi, wśród których

zauważyłem też obozowego doktora. Mężczyźni rozmawiali o dziwnej śmierci, która

zaskoczyła Meksykanina we śnie. Śmierć ta musiała być w jakiś sposób związana z

wyjątkowo silnym piorunem, który uderzył i zatrząsł całą górą. Nie było żadnych

widocznych śladów, a autopsja nie stwierdziła konkretnej przyczyny zgonu Romero.

Z fragmentów rozmów jasno wynikało, że w nocy ani ja, ani Juan nie

opuszczaliśmy baraku, i że obaj smacznie spaliśmy podczas przerażającej burzy,

jaka rozszalała się nad Górami Kaktusowymi. Burza ta - stwierdzili robotnicy, którzy

weszli do szybu kopalni - spowodowała potężny zawał i całkowite zasypanie

głębokiego otworu, którego pojawienie się poprzedniego dnia spowodowało tyle

kłopotów i niepokojów. Kiedy zapytałem stróża jakie odgłosy słyszał przed owym

potwornym hukiem gromu, odparł, że wycie kojota, szczekanie psa i zawodzenie

wiatru. Nic więcej. Nie wątpiłem, że mówił prawdę.

Po podjęciu robót kierownik, pan Arthur, wezwał kilku zaufanych ludzi, aby

przeprowadzić parę prób wokół miejsca, w którym otworzyła się bezdenna otchłań.

Niezbyt ochoczo, ale jednak wykonali polecenie i przeprowadzili głębokie wiercenia.

Rezultaty były nader interesujące i osobliwe. Pokrywa szczeliny, kiedy ją otwarto była

bardzo cienka, teraz jednak wszystko wskazywało na to, iż górnicy wiercili otwory w

litej skale. Nie znalazłszy nic więcej, i ani grama złota, kierownik nakazał

wstrzymanie prac. Czasami jednak, kiedy pogrążony w zamyśleniu siedzi przy swoim

biurku, na jego obliczu pojawia się wyraz zdziwienia i zakłopotania.

Należy wspomnieć o jeszcze jednej dziwnej rzeczy, niedługo po tym jak

obudziłem się rano, po nocnej burzy, stwierdziłem iż nie mam na palcu swego

hinduskiego pierścienia. Nie potrafiłem tego wyjaśnić. Był dla mnie bardzo cenny, ale

mimo to jego zniknięcie sprawiło mi wyraźną ulgę. Jeżeli było to sprawką któregoś z

górników, musiał być on naprawdę wyjątkowo sprytnym złodziejem, umiejącym

szybko i sprawnie pozbywać się swoich łupów, gdyż pomimo ogłoszeń i przeszukań

dokonanych przez policję, pierścień nigdy się nie odnalazł. W gruncie rzeczy wątpię,

aby skradły mi go ręce śmiertelnika, bowiem w Indiach nauczono mnie wielu

dziwnych, sekretnych rzeczy.

Moje zdanie na temat tego zdarzenia zmienia się od czasu do czasu. Za

dnia, niemal przez cały rok, jestem skłonny przypuszczać, iż większość tego co

doświadczyłem była jedynie snem. Bywa jednak, że jesienią, gdy o drugiej w nocy

wiatr i zwierzęta zawodzą żałośnie, mam wrażenie, iż odbieram dochodzące z

wnętrza ziemi upiorne, rytmiczne pulsowanie... i czuję, że przemiana Juana Romero

była naprawdę przerażająca.

Festyn (Te Festival)

Wezwany przez Ojców, szedłem wzdłuż brzegu Wschodniego Morza.

Wędrowałem do miejsca, którego nigdy nie widziałem, ale o którym często śniłem -

ku pradawnemu miastu moich przodków.

Był czas Yuletide, które ludzie nazywają Bożym narodzeniem, choć jednak

w głębi serc wiedzą, że jest starsze niż Betlejem i Babilon, starsze niż Memphis i cała

ludzkość. To właśnie jest Yuletide!

Dotarłem w końcu do pradawnego nadmorskiego miasteczka, gdzie

zamieszkiwał mój lud i zachowywał tradycję festynu nawet w tych czasach, kiedy był

zakazany; Ojcowie nakazali synom, aby urządzali podobny festyn raz na sto lat; nie

chcieli bowiem, by pamięć o starych sekretach poszła w zapomnienie. Lud mój był

stary; był już stary, kiedy przed trzystu laty do kraju tego przybyli osadnicy. Był

dumny, bowiem jego śniadolicy, skryci członkowie pochodzili z południa, gdzie rosły

gaje orchidei i opium i mówili innym językiem, zanim nauczyli się języka błękitnookich

rybaków.

Teraz zaś byli rozproszeni i łączyły ich jedynie rytuały misteriów, których

żaden żyjący nie był w stanie zrozumieć.

Ja byłem tym, który wracał tej nocy do starej rybackiej osady, bowiem, jak

każe legenda, tylko biedni i samotni pamiętają.

Za załomem wzgórza ujrzałem Kingsport rozpościerające się w mroźnej,

srebrnej poświacie; ośnieżone Kingsport ze swymi pradawnymi chorągiewkami,

wieżyczkami, kominami, kalenicami, nabrzeżem i niewielkimi mostkami, wierzbami i

cmentarzami, z bezkresnym labiryntem wąskich, stromych, krętych uliczek i

przyprawiającym o zawrót głowy wzniesieniem centralnym, nad którym górował,

nietknięty przez czas, kościół. Przypominająca gąszcz kombinacja kolonialnych

domków, rozstawionych pod różnorakim kątem, dużych i małych, parterowych i

piętrowych przywodziła na myśl klocki, rozsypane przez rozkapryszone dziecko.

Ponad osadą unosił się na mrocznych skrzydłach cień starożytności; przemykał

ponad pobielonymi przez zimę topolami i dwuspadowymi dachami. Latarnie i

wielopanelowe okna, jedno po drugim, rozpalały się w zimnym zmierzchu dołączając

do Oriona i archaicznych gwiazd.

Fale tłukły zaciekle o przegniłe nabrzeże; tajemnicze odwieczne morze, z

którego w dawniejszych czasach przybył mój lud.

Obok drogi, w pewnej odległości od posępnego wierzchołka wzniesienia,

omiecionego do czysta podmuchami wiatru, ujrzałem cmentarz, na którym czarne

nagrobne kamienie wyzierały upiornie ze śniegu, niczym gnijące paznokcie

gigantycznego trupa. Niewidoczna droga była bardzo odludna i czasami wydawało mi

się, że słyszę dobiegający z oddali skrzyp szubienicy na wietrze.

Leżało tu czterech moich ziomków. Powieszono ich w 1692 roku,

podejrzewając o czary, choć nie wiedziałem, gdzie to dokładnie się stało.

Schodząc ze wzgórza ku brzegowi morza nasłuchiwałem radosnych

wieczornych odgłosów dochodzących z wioski, ale -jak się okazało - bezskutecznie.

Pomyślałem o porze roku i doszedłem do wniosku, że ci starzy Purytanie mogą mieć

zupełnie inne świąteczne zwyczaje i być może siedzą teraz przy kominkach

pogrążeni w cichej, acz żarliwej modlitwie. Przestałem oczekiwać radosnych

odgłosów ani nie wypatrywałem wędrowców. Schodziłem dziarsko w dół mijając

ciche, oświetlone wiejskie chaty i mroczne kamienne ściany. Szyldy starych sklepów i

nadmorskich tawern skrzypiały w podmuchach słonej bryzy, a groteskowe kołatki na

drzwiach otoczonych z dwóch stron kolumienkami, lśniły w blasku płynącym z

niewielkich, zaciągniętymi zasłonami, okien.

Widziałem mapy miasta i wiedziałem gdzie znajdę dom mego ludu.

Powiedziano, że zostanę rozpoznany i powitany z radością - legendy w osadzie mają

bowiem długi żywot. Pospiesznie dotarłem przez Back Street do Circle Court i

poprzez świeży śnieg, pokrywający jedyną brukowaną ulicę w mieście, przeszedłem

do rozgałęzienia Green Lane, na tyłach Market House. Stare mapy okazały się

dokładne i nie miałem najmniejszych problemów. W Arkham musieli jednak kłamać

twierdząc, że docierają tu tramwaje, gdyż nie zauważyłem przeciągniętych w górze

przewodów. Szyny ukryłby śnieg. Byłem zadowolony, że idę pieszo, bowiem ze

wzgórza osada prezentowała się wręcz urzekająco. Nie mogłem się doczekać, kiedy

wreszcie zastukam do drzwi mego ludu, siódmego budynku po lewej, przy Green

Lane, ze starym spiczastym dachem i wystającym pięterkiem, zbudowanego przed

1650 rokiem.

Kiedy tam dotarłem, w domu paliło się światło, a ujrzawszy „diamentowe"

szybki okna stwierdziłem, że budynek musiał być zachowany w niemal

nienaruszonym stanie. Górna część zwieszała się nad wąską, zarośniętą przez trawę

ulicą i niemal stykała się z nawisem piętra domu naprzeciwko. Tym samym

znalazłem się w swego rodzaju tunelu, gdzie na pojedynczym kamiennym stopniu nie

było nawet płatka śniegu. Chodnika tu nie uświadczyłeś, ale w wielu domach do

wysoko umieszczonych drzwi dochodziło się wzdłuż podwójnej kondygnacji schodów

z barierkami z kutego żelaza.

Było to nader osobliwe a ponieważ nie znałem Nowej Anglii nigdy dotąd nie

widziałem czegoś podobnego. Pomimo iż wszystko to bardzo mi się podobało,

byłbym bardziej rad gdybym ujrzał na śniegu ślady stóp ludzi na ulicach i odciągnięte

zasłony w przynajmniej kilku mijanych oknach.

Kiedy zastukałem, posługując się przy tym starą żelazną kołatką, byłem już

na wpół przerażony. W moim wnętrzu wzbierał jakiś nieokreślony strach, być może

wywołała go osobliwość mojego dziedzictwa, posępność wieczoru lub też dziwna

cisza panująca w tym osobliwym mieście. Kiedy zaś odpowiedziano na moje

stukanie, przeraziłem się jeszcze bardziej, bo zanim drzwi uchyliły się ze

skrzypnięciem, nie słyszałem aby ktoś do nich podchodził. Strach mój nie trwał

jednak długo, gdyż zobaczyłem przed sobą odzianego w nocną koszulę starca w

papuciach i widok ten, oraz jego dobrotliwy wyraz twarzy, w znacznym stopniu mnie

uspokoił. Staruszek dał mi znak, że był niemową. Rysikiem na woskowej tabliczce,

którą miał przy sobie, napisał mi nader oryginalne, pradawne powitanie.

Skinął na mnie i wszedłem do niskiego, oświetlonego blaskiem świec pokoju

z masywnymi, odsłoniętymi belkami stropowymi i ciemnymi, mocnymi - choć

nielicznymi - siedemnastowiecznymi meblami. Przeszłość nadal żyła w tym domu -

nie zapomniano o najdrobniejszych szczegółach. Był tu ogromny kominek oraz

kołowrotek, przy którym siedziała zgrzybiała staruszka odwrócona do mnie plecami.

Miała na sobie luźny szlafrok i czepek na głowie. Przędła w milczeniu, co mogło

wydawać się dziwne, była przecież pora świąt. Miejsce to zdawało się być

przesiąknięte do cna wilgocią i w głębi duszy zastanawiałem się jak to możliwe, iż

pali się tu ogień.

Lawa z wysokim oparciem stała na wprost zasłoniętego okna i wydawało mi

się, że ktoś na niej siedział; nie byłem tego jednak zbyt pewny. To, co zobaczyłem,

bynajmniej nie przypadło mi do gustu i ponownie ogarnął mnie dziwny lęk.

Strach ów, pomimo iż wcześniej zelżał, zaczął narastać ze wzmożoną siłą,

bo im dłużej wpatrywałem się w rozjaśnioną dobrotliwym uśmiechem twarz

staruszka, tym bardziej mnie ona przerażała. Oczy w ogóle się nie poruszały, a skóra

przypominała bardziej wosk. Ostatecznie doszedłem do wniosku, iż nie była to wcale

twarz, ale diabelska, sprytnie spreparowana maska. Nagle stare, zwiotczałe dłonie

odziane - nie wiedzieć czemu - w czarne rękawiczki poruszyły się przesuwając

rysikiem po tabliczce i dowiedziałem się, że muszę zaczekać zanim zostanę

zaprowadzony na miejsce festynu.

Wskazawszy na krzesło, stół i stertę ksiąg starzec wyszedł z pokoju; kiedy

zaś usiadłem zamierzając pogrążyć się w lekturze, poczułem iż księgi, bez wyjątku,

cuchnęły pleśnią i wilgocią, natrafiłem wśród nich na niesamowite „Cuda Nauki"

starego Marrystera, przerażające „Saducismus Triumphatus" Josepha Glanvila,

opublikowane w 1681 roku, szokującą „Daemonoatreję" Remigiusa, wydaną w 1595

roku w Lyonie i najgorszy ze wszystkich, odrażający, plugawy „Necronomicon"

szalonego Araba Abdula Alhazreda w zakazanym tłumaczeniu łacińskim Olausa

Wormiusa. Książki tej nigdy nie widziałem, ale słyszałem krążące na jej temat

bluźniercze plotki. Nikt się do mnie nie odezwał, ciszę zakłócało jedynie skrzypienie

poruszanych wiatrem szyldów na zewnątrz i turkot kołowrotka, gdyż staruszka w

czepku przędła z nieprzerwaną milczącą zaciętością. Zarówno pokój, jak i ludzie, i

księgi wydali mi się wyjątkowo posępni i niepokojący, ale ponieważ pradawna

tradycja mych ojców przyzwyczaiła mnie do dziwnych obrzędów, osobliwość tego, co

tu zobaczyłem nie zaskoczyła mnie aż tak bardzo. Próbowałem więc czytać i

niebawem, dygocząc z niepokoju, pogrążyłem się w lekturze szalonego

„Necronomiconu" odnalazłszy w nim pewien wyjątkowo zajmujący fragment, myśli i

legendę, zbyt upiorną, aby człowiek mógł zachować zdrowe zmysły i świadomość.

Nagle wydało mi się, że usłyszałem trzask zamykanego okna, przy którym stała ława,

jakby wcześniej ktoś ukradkiem je odchylił.

Zaraz potem rozległo się brzęczenie i turkot, ale inny niż dźwięk

pracującego kołowrotka staruszki. Było jednak bardzo ciche, gdyż kądziel staruszki

wirowała przeraźliwie szybko, a niebawem do odgłosów w pokoju dołączyło bicie

starego zegara. Nie widziałem już osób siedzących na ławie i do reszty pogrążyłem

się w przerażającej lekturze, gdy nagle do pokoju powrócił starzec w butach, ubrany

w luźny stary strój i usiadł na ławce z dala ode mnie tak, że nie mogłem go widzieć.

Wyczekiwanie było bardzo denerwujące a wrażenie to podwajała obecność

bluźnierczej książki, którą trzymałem w dłoniach. Kiedy wybiła jedenasta starzec

wstał, prześlizgnął się do masywnej, rzeźbionej komody stojącej w rogu i wyjął z niej

dwa płaszcze z kapturami. Jeden nałożył sam, drugim zaś owinął staruszkę, która

wreszcie przestała prząść. Następnie oboje ruszyli ku drzwiom wyjściowym; kobieta

wyraźnie utykała, starzec zaś wyjąwszy mi z rąk książkę, którą czytałem skinął na

mnie, po czym nasunął kaptur głębiej na czoło i mroczny cień przesłonił jego

nieruchome oblicze, czy może raczej maskę.

Wyszliśmy na ulicę w bezksiężycową noc i podążyliśmy przez labirynt

wąskich, krętych, trudnych do przebycia uliczek. Gdy szliśmy, światła w oknach z

zaciągniętymi zasłonami gasły, jedno po drugim. Psia Gwiazda łypała z niebios na

potoki odzianych w płaszcze i peleryny postaci, wypływające bezgłośnie ze

wszystkich bram, wejść i drzwi, formujących gigantyczne procesje sunące ulicami,

mijające skrzypiące na wietrze, zardzewiałe szyldy i przedpotopowe topole,

przesuwające się obok chat ze słomianymi dachami i diamentowymi

wielopanelowymi oknami, przemykające w pośpiechu alejkami, gdzie popadające w

ruinę domy osuwając się nadgryzione zębem czasu na siebie, stykały się ścianami,

aby później wspólnie obrócić się w gruzy, przecinające otwarte place i dziedzińce

kościołów, na których kołyszące się latarnie tworzyły przeraźliwe, wirujące w

obłędnym tańcu świetlne konstelacje.

Podążałem wraz z tymi milczącymi tłumami w ślad za moimi cichymi

przewodnikami; czułem uderzające mnie łokcie, które wydawały się nienaturalnie

miękkie, i nacisk podejrzanie wiotkich piersi i brzuchów; nigdzie jednak nie

dostrzegłem żadnego oblicza, ani nie usłyszałem choćby jednego słowa. Dziwne

procesje pięły się coraz wyżej i wyżej w górę: ujrzałem, że ich celem, miejscem w

którym gromadziły się tłumy, był szczyt pagórka pośrodku miasta, na którym wznosił

się ogromny biały kościół.

Widziałem go z drogi na zboczu wzgórza, gdy o zmierzchu przyglądałem się

Kingsport i zamarłem, gdy odniosłem wrażenie, że przez krótką chwilę na końcu jego

iglicy zdawał się balansować świecący jasno Aldebaran.

Wokół kościoła znajdowała się otwarta przestrzeń, po części dziedziniec z

widmowymi kolumnami, po części zaś na wpół wybrukowany plac omieciony wiatrem

ze śniegu i otoczony plugawymi, archaicznymi domami o spiczastych dachach i

górującymi nad nimi topolami. Ogniki śmierci tańczyły nad grobowcami ukazując

przerażające wizje, choć mogło wydawać się osobliwe, iż nie rzucały one cieni. Po

minięciu dziedzińca, gdzie nie było już żadnych domów, ujrzałem wierzchołek

wzgórza i odbicie migoczących gwiazd w wodach zatoki, samo miasto było

niewidoczne w ciemnościach. Co pewien czas zapalona latarnia kołysząc się

przemierzała serpentynę alejek, aby omieść tłum, który obecnie w milczeniu znikał

wewnątrz kościoła. Odczekałem aż korowód zniknie w mrocznym wejściu i

zaczekałem aż do środka wejdą ostatni sunący wolno maruderzy. Starzec pociągnął

mnie za rękę, ja jednak uparłem się, że będę ostatni.

Przekroczywszy próg zatłoczonej świątyni, w której panowały egipskie

ciemności, raz jeszcze obejrzałem się za siebie i omiotłem spojrzeniem dziedziniec

skąpany w dziwnej, przerażającej, złowrogiej fosforescencji. Kiedy to uczyniłem -

zadrżałem. Wiatr nie pozostawił na szczycie pagórka zbyt wiele śniegu, widać było

jedynie kilka białych spłachci przy drzwiach, jednak, w tej krótkiej chwili, moje oczy

nie dostrzegły na nich żadnych śladów stóp, nawet moich własnych.

Kościół był słabo oświetlony kilkoma latarniami, gdyż większość ludzi, którzy

tu weszli, zniknęli. Przechodzili główną nawą ku otwartej klapie zejścia

prowadzącego do krypt, ziejących upiorną czernią poniżej kazalnicy, bezgłośnie

schodzili w duszną czeluść. Długość tego milczącego korowodu była zatrważająca, a

jeszcze większą grozą napawał mnie widok upiornej procesji schodzącej w głąb

sędziwego grobowca. Nagle zauważyłem, że w posadzce grobowca znajdowała się

szczelina i tam właśnie wchodzili milczący, czarno odziani ludzie; w chwilę potem

wszyscy schodziliśmy po złowieszczych, kamiennych stopniach; wąskie, wilgotne

schody wydzielające dziwny odór wiły się, zdawałoby się bez końca, w głąb trzewi

wzgórza wzdłuż monotonnych ścian, ociekających wilgocią kamiennych bloków i

odpadającej gipsowej zaprawy.

Było to milczące, szokujące zejście i po krótkiej acz przerażającej przerwie

zauważyłem, że wygląd ścian i podłoża zmienił się, jakby stopnie wykute zostały w

litej skale. Najbardziej niepokoiło mnie, że setki schodzących po nich stóp nie czyniło

żadnego, nawet najcichszego dźwięku czy echa. Po kolejnych eonach chodzenia,

ujrzałem kilka bocznych korytarzy czy nor prowadzących do tego nocnego korytarza

tajemnic z nieznanych, atramentowe czarnych, czeluści. Niebawem stały się

liczniejsze niczym bezbożne katakumby bezimiennej grozy; bijący z nich odór

rozkładu stawał się wręcz nie do zniesienia. Wiedziałem, że musieliśmy minąć

zbocza góry i znąjdowaliśmy się teraz gdzieś pod samym Kingsport; przeszył mnie

dreszcz, kiedy uświadomiłem sobie, że miasto mogło być tak stare i do cna przeżarte

podziemnym złem.

Niedługo potem ujrzałem blask posępnego, trupiego, bladego światła - i

usłyszałem głuchy plusk, nie oglądających słonecznego światła, fal.

Ponownie zadrżałem, gdyż wcale nie przypadły mi do gustu rzeczy, które

przyniosła ze sobą noc i przez chwilę czułem rozgoryczenie i żal do przodków, że

wezwali mnie, abym przybył, by wziąć udział w pradawnym rytuale, kiedy nagle

stopnie i korytarz poszerzyły się, usłyszałem kolejny dźwięk, piskliwie zawodzące,

kpiące, falujące tony fletu i tuż przede mną roztoczyła się bezkresna panorama

wewnętrznego świata; rozległy, zarośnięty i przeżarty grzybem brzeg oświetlony

buchającą kolumną plugawego zielonkawego ognia, obmywany falami szerokiej,

oleistej rzeki napływającymi z nieznanych i przerażających otchłani, by złączyć się z

najczarniejszymi odmętami odwiecznego oceanu.

Osłabły i zdyszany spojrzałem na ów bluźnierczy Erebus tytanicznych

muchomorów, trędowaty ogień i oleiste wody i ujrzałem, że odziany w peleryny tłum

utworzył półokrąg wokół buchającej ogniem kolumny. To był rytuał Yule, starszy niż

człowiek, a losem jego było go przeżyć; pierwotny rytuał przesilenia dnia z nocą i

obietnicy nadejścia wiosny po zimowych śniegach; rytuał ognia i wiecznej zieloności,

światła i muzyki.

I w tej posępnej grocie ujrzałem jak odprawiają rytuał, adorując plugawy

słup ognia i wrzucając w mroczne odmęty wyrywane garściami lepkie fragmenty

świecących pasożytniczych grzybów.

Zobaczyłem to, a później ujrzałem jeszcze coś - amorficzną istotę kucającą

w oddali i grającą hałaśliwą piskliwą melodię na flecie; poprzez tony fletu wydawało

mi się, że usłyszałem mrożące krew w żyłach stłumione trzepotanie, dochodzące z

tonących w nieprzeniknionej ciemności czeluści jaskini.

Najbardziej przeraziła mnie jednak płonąca kolumna, wytryskająca niczym

gejzer lub wulkaniczna lawa z niezgłębionych, posępnych miejsc, nie rzucająca

cienia, jak powinno to mieć miejsce w przypadku zdrowego ognia i pokrywająca

spękane kamienie plugawym, jadowitym grynszpanem. Szalony ten wir bowiem, nie

dawał nawet odrobiny ciepła, a jedyne co się w nim zawierało to gliniasta wilgoć i

zgnilizna śmierci i rozkładu.

Człowiek, który mnie tu przyprowadził przecisnął się, by stanął na wprost

upiornego promienia i wykonał kilka sztywnych ceremonialnych ruchów skierowanych

do stojących przed nim w półokręgu postaci. W pewnych stadiach rytuału zebrani

wykonywali głęboki pokłon, zwłaszcza gdy prowadzący wznosił nad głową zabrany tu

ze sobą egzemplarz odrażającego „Necronomiconu" - ja również biłem pokłony wraz

z innymi. Nagle starzec dał sygnał na wpół widocznemu w ciemności fleciście i ton

dźwięków zmienił się, stając się nieco głośniejszy i mniej chwiejny niż dotychczas;

było to swoiste preludium do niewyobrażalnego i zgoła nieoczekiwanego koszmaru.

Ujrzawszy ową zgrozę o mało nie padłem na pokrytą porostami ziemię, gdyż moje

serce stanęło z przerażenia. Zobaczyłem coś, co nie pochodziło z tego czy innego

świata, ale wprost z szalonych przestrzeni pomiędzy gwiazdami. Z niewyobrażalnej

czerni poza gangrenicznym blaskiem zimnego ognia, z najdalszych zakamarków

Tartaru, przez które przetaczały się posępnie czarne, oleiste fale rzeki, wyłoniło się

trzepocząc skrzydłami stado oswojonych, wytrenowanych, chimerycznych,

skrzydlatych istot, których ni słowem, ni okiem nie byłeś w stanie zmierzyć, i których

wyglądu twój mózg z pewnością nie zdołałby zapamiętać.

Nie były to kruki, krety, myszołowy, mrówki, nietoperze, wampiry ani gnijące

ludzkie zwłoki, lecz coś czego nie potrafię i nie chcę sobie przytomnieć.

Unosiły się niezdarnie w powietrzu, pomagając sobie na poły dłońmi, o

palcach połączonych błoną, na poły zaś skórzastymi, półprzeźroczystymi skrzydłami;

kiedy zaś dotarły do tłumu okutanych w czarne peleryny uczestników ceremonii, ci,

jeden po drugim, poczęli na nie wsiadać i odlatywać ponad ponurymi czarnymi falami

rzeki w głąb jaskiń i galerii mroku, gdzie trujące potoki zasilają przerażające i

nieodkryte dotąd katarakty.

Stara prządka odleciała wraz z innymi, starzec zaś pozostał tylko dlatego, iż

odmówiłem kiedy skinął na mnie, nakazując mi wskoczyć na grzbiet jednego z

odrażających stworzeń i zrobić to samo, co pozostali. Dwie skrzydlate bestie czekały

posłusznie opodal. Kiedy zwlekałem, starzec wyjął swój rysik i tabliczkę, po czym

napisał, że był prawdziwym wysłannikiem moich przodków, którzy założyli kult Yule w

tym pradawnym miejscu, że mój powrót został z góry przewidziany i że najbardziej

sekretne tajemnice miały dopiero zostać ujawnione. Napisał te słowa bardzo starą

ręką, a kiedy nadal się wahałem -spomiędzy fałd swej szaty wyjął pierścień z

pieczęcią i zegarek, przy czym na obu tych przedmiotach widniał znak herbowy

mojego rodu. W ten sposób starzec zamierzał potwierdzić prawdziwość swoich słów.

Był to jednak odrażający dowód, ponieważ ze starych dokumentów wiedziałem, iż

zegarek ów został pogrzebany wraz z moim pra-pra-pradziadkiem w 1698 roku.

Potem starzec zsunął z głowy kaptur. Jego oblicze nosiło pewne cechy

rodzinnego podobieństwa, ale tylko się wzdrygnąłem, byłem bowiem pewny, że ta

twarz była jedynie woskową maską.

Trzepoczące skrzydłami stwory, wyraźnie zniecierpliwione, drapały

szponami poszycie z mchów i, jak zauważyłem, starzec był równie zaniepokojony jak

one. Kiedy jeden ze stworów zaczął oddalać się chwiejnym krokiem, starzec odwrócił

się gwałtownie, by go zatrzymać; ruch ten sprawił, że woskowa maska obsunęła się z

tego, co powinno być jego głową...

I wtedy, ponieważ upiorna postać oddzielała mnie od kamiennych schodów,

którymi tu dotarliśmy, rzuciłem się szczupakiem w oleiste fale podziemnej rzeki

docierającej gdzieś hen, do podmorskich jaskiń. Dałem nurka w głąb gnijących

soków wewnątrz ziemskich koszmarów, zanim moje szalone wrzaski zdołałyby

sprowadzić do tej groty wszystkie piekielne legiony, jakie mogły czaić się w tych

cuchnących śmiercią, zgnilizną i morem czeluściach.

W szpitalu powiedziano mi, że o świcie znaleziono mnie na wpół

zamarzniętego w zatoce Kingsport, ściskającego kurczowo unoszący się na falach

fragment krokwi, którą zesłał mi los, by mnie ocalić. Powiedzieli, że poprzedniej nocy

musiałem skręcić w niewłaściwą odnogę drogi prowadzącej na wzgórze i spadłem z

krawędzi klifu w Orange Point; wszystko to wydedukowali na podstawie

odnalezionych śladów. Nic nie mogłem im powiedzieć, ponieważ teraz wszystko było

zmienione. Dokładnie wszystko, począwszy od szerokich okien, za którymi było

widać morze dachów, z których jedynie pięć było starych, poprzez odgłosy

tramwajów i automobilów, przejeżdżających ulicami, poniżej. Upierali się, że to było

Kingsport i nie mogłem temu zaprzeczyć. Kiedy doznałem ataku histerii na wieść, iż

szpital stał w pobliżu starego cmentarza na Central Hill, wysłali mnie do szpitala St.

Mary’s w Arkham, gdzie zapewniono mi lepszą opiekę. Podobało mi się tam, lekarze

byli bardziej światli i nawet wykorzystali swoje wpływy, by wypożyczyć dla mnie

skrzętnie ukrywaną kopię odrażającego „Necronomiconu" szalonego Alhazreda,

trzymanego pod kluczem w bibliotece uniwersytetu Miskatonic. Powiedzieli coś o

„psychozie" i przyznałem, że będzie lepiej, jeśli oczyszczą mój umysł z wszelkich

kalających go potencjalnych obsesji. Dlatego też przeczytałem ów przerażający,

plugawy rozdział i wzdrygnąłem się ponownie, ponieważ wcale nie był dla mnie

niczym nowym. Widziałem go już wcześniej, a ślady stóp niechaj mówią sobie co

chcą; gdzie zaś zobaczyłem tę księgę, niechaj zostanie jak najszybciej zapomniane.

Na jawie nie było nikogo, kto mógłby mi o tym przypominać - niemniej jednak moje

sny przepełnione są grozą wywołaną słowami, których nie odważę się przytoczyć.

Jestem w stanie zacytować tylko jeden akapit, przekładając go dość

nieudolnie na angielski, ze starej, prymitywnej łaciny:

„Najniższe jaskinie nie śluzą zgłębianiu przez oczy, które widzą; cuda ich

bowiem są osobliwe i przerażające. Przeklętą jest ziemia, gdzie umarłe myśli żyją w

nowych, dziwnych powłokach cielesnych, i złym jest umyśl, który nie zawiera się

wewnątrz czaszki.

Mądrze rzecze Ibn Schacabao, że szczęśliwym jest grób, gdzie nie

spoczywa czarownik i szczęśliwe jest nocą miasto, gdzie wszyscy czarownicy zostali

spaleni na proch.

Stare plotki głoszą, iż dusza zaprzedanego diabłu nie pobiera sił z

cmentarnej gliny, ale z tłuszczu i rozkazuje Robakowi, który pożera; aż z gnijących

tkanek budzi się nowe, upiorne życie, a ci żyjący pod ziemią modelują je i wypełniają

jego puste wnętrze, aż napęcznieje do monstrualnych rozmiarów...

Wielkie otwory wykopano w sekrecie w miejscach gdzie wystarczyłyby

zwyczajne, istoty zaś, które winny pełzać, nauczyły się stąpać jak ludzie."

Zły duchowny (The Evil Clergyman)

Posępny, z wyglądu inteligentny mężczyzna ze stalowoszarą brodą, w

skromnym odzieniu, wprowadził mnie do pomieszczenia na poddaszu i przemówił

tymi słowy:

— Tak, On tu właśnie mieszkał, ale nie radzę panu nic robić. Ciekawość

czyni pana nieodpowiedzialnym. My nigdy nie przychodzimy tu nocą, dlatego, że On

tak chce. Wie pan co On zrobił? To przerażające Stowarzyszenie zajęło się nim na

swój sposób, i nie wiemy gdzie Go pochowano. Ma Stowarzyszenie nie ma żadnego

prawa. Jest nietykalne.

— Mam nadzieję, że nie zostanie pan tu po zmierzchu, l błagam, aby nie

dotykał pan tej rzeczy na stole, rzeczy, która wygląda jak pudełko zapałek. Nie wiemy

co to takiego, ale podejrzewamy, że ma coś wspólnego z tym co On zrobił. Staramy

się nawet na to nie patrzeć.

Po jakimś czasie mężczyzna pozostawił mnie na poddaszu samego. Pokój

był obskurny i zakurzony, wystrój spartański, ale mimo wszystko panował tu

porządek -z całą pewnością nie mieszkał tu biedak ze slumsów. Półki uginały się pod

ciężarem ksiąg z dziedziny teologii i klasyki, na innej zaś szafce stały traktaty

dotyczące magii: dzieła Paracelsusa, Albertusa Magnusa, Trithemiusa, Hermesa

Trismegistusa, Borellusa i inne, w dziwnych językach, których tytułów nie potrafiłem

odczytać. Mebli było niewiele. Jedyne drzwi były drzwiami od szafy. Do pokoju

wchodziło się przez uchylną klapę w podłodze, do której prowadziły toporne, strome,

drewniane schody. Okna były okrągłe, jak tarcze strzelnicze, a czarne, dębowe belki

stropowe, wydawały się niewiarygodnie stare. Nie ulegało wątpliwości, iż dom ten

należał do Starego Świata.

Myślałem wtedy, że wiem gdzie jestem, ale nie pamiętam, co wówczas

wiedziałem. Z całą pewnością, miasto nie było Londynem. Odniosłem wrażenie

jakbym znajdował się w niewielkim, portowym miasteczku.

Moją uwagę przykuł niewielki przedmiot leżący na stole. Wydawało mi się,

że wiem co należy z tym zrobić, gdyż wyjąłem z kieszeni latarkę - lub coś co ją

przypominało - i kilkakrotnie, nerwowo sprawdziłem czy działa. Światło nie było białe,

lecz fioletowe i bardziej niż prawdziwe światło przypominało radioaktywne

bombardowanie. Pamiętam, że nie uważałem tego za zwykłą latarkę - gdyż

faktycznie, takową miałem w drugiej kieszeni.

Zmierzchało, a stare dachy i kominy na zewnątrz wyglądały bardzo dziwnie

przez okrągłe szyby okien. Ostatecznie, zebrałem się na odwagę i oparłem niewielki

przedmiot leżący na stole o książkę - po czym skierowałem nań promienie dziwnego,

fioletowego światła. Promień latarki wydawał się teraz rozbity, przypominał bardziej

rozproszone krople deszczu albo drobne grudki fioletowego gradu, niż jednostajny

strumień światła. Kiedy drobiny padły na szklistą powierzchnię pośrodku dziwnego

urządzenia, wydały cichy trzask, jak odgłos iskrzącego odkurzacza. Ciemna, szklista

powierzchnia rozbłysła różowawą poświatą i pośrodku niej pojawił się nagle,

niewyraźny zrazu, biały kształt. W chwilę potem zauważyłem, że nie byłem już w

pokoju sam - i włożyłem promiennik na powrót do kieszeni.

Nowo przybyły nie odezwał się jednak - gwoli ścisłości, przez cały czas

trwania spektaklu, jaki w chwilę potem rozegrał się na moich oczach, nie usłyszałem

żadnego, nawet najcichszego dźwięku. Wszystko było mroczną pantomimą, widzianą

z oddali, jak przez mgłę, choć z drugiej strony zarówno nowo przybyły, jak i wszystkie

inne postaci, które pojawiły się później, wydawały się duże i wyraźne. Miałem

wrażenie, jak gdyby dzięki jakiejś nienormalnej geometrii znajdowały się

jednocześnie tuż obok, a zarazem daleko ode mnie.

Nowo przybyły był chudym, posępnym mężczyzną średniego wzrostu,

odzianym w szatę duchownego kościoła anglikańskiego. Miał około trzydziestu lat,

ziemistą, oliwkową cerę i dość przystojne rysy, ale nienaturalnie wysokie czoło. Jego

czarne włosy były starannie przycięte i zaczesane. Był gładko ogolony, za wyjątkiem

trójkątnej, gęstej, koziej bródki, a na nosie miał okulary ze stalowymi skrzydełkami,

bez oprawek.

Z wyglądu i budowy przypominał innych duchownych, jakich zdarzyło mi się

widzieć, był jednak posępniejszy i sprawiał wrażenie inteligentniejszego; poza tym,

było w nim coś subtelnie złowieszczego, co starał się starannie ukrywać. W obecnej

chwili, zapaliwszy słabą naftową lampę, wyglądał na zdenerwowanego, i nim się

zorientowałem zaczął wrzucać swoje księgi, traktujące o magii, do kominka,

umieszczonego w ukośnie nachylonej ścianie od strony okna. Ogień zaczął

łapczywie pożerać woluminy; różnokolorowe płomienie strzeliły w górę, a

pomieszczenie wypełniło się niemożliwym do opisania, ohydnym fetorem, gdy

pokryte dziwnymi hieroglifami stronice i stoczone przez robaki okładki poddały się

niszczącemu żywiołowi.

W tej samej chwili zorientowałem się, że w pokoju byli również inni,

posępnie wyglądający ludzie w strojach duchownych. Jeden z nich miał na sobie

szatę biskupią.

Pomimo że niczego nie słyszałem, domyśliłem się, iż podejmowali ważką

decyzję dotyczącą pierwszego z przybyłych. Sprawiali wrażenie jakby nienawidzili go

i obawiali się zarazem, on zaś najwyraźniej podzielał ich uczucia. Jego oblicze

przybrało jeszcze bardziej posępny wyraz, ale okazało się, że jego prawa ręka

drżała, gdy usiłował chwycić się oparcia krzesła.

Biskup wskazał na pustą półkę i kominek (płomienie przygasły pośród

niemożliwych do rozpoznania zwęglonych szczątków), a jego twarz wyrażała

niepohamowaną odrazę. Pierwszy przybyły uśmiechnął się kwaśno i wyciągnął lewą

dłoń ku niewielkiemu przedmiotowi leżącemu na stole. Pozostali, bez wyjątku,

wydawali się przerażeni. Procesja kleryków podeszła do uchylnej klapy w podłodze, i

zaczęła schodzić po stromych schodach na parter. Opuszczając poddasze odwracali

się i wygrażali pięściami pierwszemu z przybyłych.

Biskup opuścił pokój ostatni.

Pierwszy z przybyłych podszedł do kredensu i wyjął zwój powroza.

Przystawiwszy krzesło, przymocował jeden koniec sznura do haka w grubej, czarne]

dębowej belce stropowej, po czym na drugim końcu zaczął zawiązywać pętlę. Kiedy

uświadomiłem sobie, że zamierza się powiesić, postąpiłem naprzód, aby mu to

wyperswadować albo go uratować.

Zauważył mnie i przerwał swoje przygotowania, przyglądając mi się z

wyrazem triumfu, który jednocześnie mnie zdumiał i zbił z tropu. Powoli zszedł z

krzesła i zaczął zbliżać się w moją stronę, a jego ciemne oblicze o wąskich wargach

rozjaśnił drapieżny, złowróżbny uśmiech.

Poczułem, że grozi mi śmiertelne niebezpieczeństwo i wyjąłem z kieszeni

promiennik, by użyć go jako broni defensywnej. Nie mam pojęcia, skąd przyszło mi

do głowy, że mógłby mi on pomóc. Włączyłem go mierząc w jego twarz i ujrzałem,

jak ziemiste oblicze zaczyna spowijać najpierw fioletowe a potem lekko różowawe

światło.

Jego wilczy, złowróżbny grymas przygasł i zastąpił go wyraz dojmującej

zgrozy. Zatrzymał się gwałtownie, po czym - wymachując dziko rękoma - zatoczył się

chwiejnie do tyłu. Zobaczyłem, że przesuwa się w stronę otwartej uchylnej klapy w

podłodze i próbowałem krzyknąć, aby go ostrzec, ale mnie nie usłyszał. W następnej

chwili runął w głąb otworu i zniknął mi z oczu.

Miałem trudności w podejściu do schodów, ale kiedy tam dotarłem, na

podłodze poniżej nie dostrzegłem zmasakrowanych zwłok. Miast tego usłyszałem

tupot kroków ludzi wchodzących na górę. W dłoniach nieśli lampy. Usłyszałem ich

kroki, gdyż czar chimerycznej ciszy prysnął; znów odbierałem dźwięki i widziałem

postaci, normalnie i trójwymiarowo. Coś najwidoczniej ściągnęło tu tych ludzi. Ale co?

Czy nie usłyszałem jakiegoś hałasu?

Dwóch ludzi (z wyglądu prostych wieśniaków) idących na czele dostrzegło

mnie i zamarło w bezruchu. Jeden z nich zakrzyknął głośno i dobitnie:

— Arrh! Toż to był on? Znów?

W tej samej chwili odwrócili się i pierzchli w popłochu. To znaczy wszyscy,

oprócz jednego. Kiedy pozostali uciekli, zobaczyłem samotnego siwobrodego

mężczyznę - tego samego, który mnie tu przyprowadził, stojącego z lampą w dłoni.

Przyglądał mi się ze zdumieniem i fascynacją, ale nie wyglądało, aby się bał. Wszedł

po schodach na poddasze i stanął obok mnie. Następnie przemówił:

— A więc jednak pan tego dotknął! Przykro mi. Wiem co się stało. To się już

zdarzyło, ale tamten mężczyzna tak się przeraził, że popełnił samobójstwo. Zastrzelił

się. Nie powinien pan zmuszać Go do powrotu. Wie pan czego On chce? Ale pan się

nie boi, tak jak tamten. Przydarzyło się panu coś bardzo dziwnego i przerażającego,

ale nie posunęło się na tyle daleko, aby zranić pański umysł i osobowość. Jeśli

zachowa pan spokój i pogodzi się z koniecznością uczynienia pewnych dość

radykalnych zmian w pańskim życiu, będzie pan mógł spokojnie żyć, ciesząc się

światem i owocami pańskiej wiedzy.

Nie może pan tu zamieszkać - i nie sądzę, aby zechciał pan wrócić do

Londynu. Radziłbym wybrać Amerykę. Nie wolno panu próbować niczego więcej z

tą... Rzeczą. Teraz nie można już niczego odwrócić. Wszelkie próby uczynienia

czegokolwiek tylko pogorszyłyby całą sprawę. Mogło przydarzyć się panu coś

gorszego - w gruncie rzeczy nie jest aż tak l źle, ale musi pan natychmiast opuścić to

miejsce i nigdy, przenigdy nie wolno tu panu powrócić. Niech pan dziękuje

Niebiosom, że skończyło się tylko na tym...

Zamierzam przygotować pana na szok i nie będę niczego owijał w bawełnę.

Pański wygląd zmienił się, i to radykalnie. On zawsze to powoduje.

Niemniej jednak, w innym kraju zdoła pan do niego przywyknąć. Na ścianie,

po drugiej stronie pokoju wisi lustro - podejdę tam razem z panem. Przeżyje pan

szok, aczkolwiek nie zobaczy pan niczego odrażającego.

Cały aż dygotałem, zdjęty śmiertelna grozą, i brodacz wręcz musiał mnie

podtrzymywać, kiedy podchodziliśmy do lustra; w wolnej ręce trzymał słabo świecącą

lampę, która do tej pory stała na stole, i na którą zamienił przyniesioną przez siebie

latarkę.

A oto co zobaczyłem w lustrze.

Chudego, posępnego mężczyznę około trzydziestki, odzianego w szatę

duchownego kościoła anglikańskiego, z pozbawionymi oprawek okularami o

stalowych skrzydełkach, błyszczącymi poniżej pożółkłego, ziemistego, nienaturalnie

wysokiego czoła.

Był to ów milczący przybysz, ten, który spalił swoje księgi.

Przez resztę życia miałem wyglądać tak jak ten człowiek!

Z otchłani (From Beyond)

Przerażająca i niepojęta była zmiana, jaka nastąpiła w mym najlepszym

przyjacielu, Crawfordzie Tillinghascie. Nie widziałem go od owego dnia, przed dwu i

pół miesiącami, wtedy gdy powiedział mi ku jakiemu celowi prowadzą jego fizyczne i

metafizyczne badania. Kiedy w odpowiedzi na moje pełne lęku i niepewności protesty

zareagował wybuchem wściekłości i gwałtownie wyrzucił mnie za drzwi, musiał -

odprawiwszy służbę - spędzić większość tego czasu zamknięty w swoim

laboratorium na poddaszu, mając za jedynego towarzysza ową piekielną, przeklętą

machinę, i raczę] mało jadał; zdziwiłem sił wszakże, że krótki, bądź co bądź, okres

dziesięciu tygodni mógł do tego stopnia postarzeć i zdeformować człowieka. Nie jest

rzeczą miłą ujrzeć, jak smukły ongi człek staje się chudy niczym szczapa, a jego

ogorzała skóra żółta lub popielatoszara, oczy pałające nieziemskim blaskiem

zapadają się głębiej, tworzą się pod nimi ciemne sińce, czoło pokrywa się bruzdami i

żyłkami, a ręce dygoczą i drżą jak w malignie. Dodawszy do tego jeszcze ogólną

niedbałość wyglądu - niechlujny strój, rozwichrzone ciemne włosy, przyprószone przy

cebulkach siwizną, najeżoną szczeciną śnieżnobiałego zarostu pokrywającego

gładko niegdyś ogolone policzki - połączony efekt jest raczej wstrząsający.

Tak jednak wyglądał Crawford Tillinghast owej nocy, kiedy jego na wpół

zrozumiała wiadomość przywiodła mnie, po tygodniach wygnania, do drzwi jego

domu; wyglądał jak duch, gdy dygocząc na całym ciele wprowadził mnie do środka i -

trzymając w jednym ręku świecę - raz po raz, ukradkiem, oglądał się przez ramię,

jakby obawiał się niewidzialnych istot nawiedzających ów prastary, samotnie stojący

dom, położony w pewnym oddaleniu od Benevolent Street.

Błędem było, że Crawford Tillinghast zajął się studiowaniem nauk ścisłych i

filozofii. Powinny być one zgłębiane przez kogoś o chłodnym i obojętnym umyśle,

gdyż dla człowieka czynu, pełnego głębokich odczuć, prowadzić mogą do dwóch

równie tragicznych alternatyw - rozpaczy, w przypadku gdy jego badania zakończą sił

niepowodzeniem i niepojętej, niewyobrażalnej grozy, w razie odniesienia sukcesu.

Tillinghast stał się niegdyś ofiarą porażki, samotności i melancholii, teraz jednak- co

spowodowało, iż w moim wnętrzu pojawiły się przyprawiające o mdłości niepokoje -

stwierdziłem, iż miałem przed sobą ofiarę sukcesu. Prawdą jest, iż przed

dziesięcioma tygodniami, kiedy opowiedział mi o tym co zamierzał osiągnąć,

ostrzegłem go przed skutkami tego odkrycia. Był cały rozpalony i podekscytowany,

mówiąc wysokim i nienaturalnym, acz zawsze pedantycznym głosem.

— Cóż wiemy — mówił — o świecie i wszechświecie, które nas otaczają?

Nasze możliwości odbioru wrażeń są absurdalnie ograniczone, a możliwości

postrzegania otaczających nas obiektów, nieskończenie zawężone. Postrzegamy to

jedynie, co skutkiem naszej budowy, takiej a nie innej, jesteśmy w stanie zauważać i

nie zdajemy sobie sprawy z ich absolutnej natury. Przy pomocy pięciu stałych

zmysłów udajemy, iż rozumiemy bezgraniczną złożoność otchłani kosmosu,

aczkolwiek istoty dysponujące szerszym, silniejszym lub innym rodzajem zmysłów,

mogą nie tylko postrzegać rzeczy inaczej niż my, ale również widzieć i badać całe

światy materii, energii i życia, znajdujące się tuż obok nas, na wyciągnięcie ręki, a

jednak niedostępne i niezbadane przy pomocy naszych zmysłów. Zawsze wierzyłem

w istnienie, obok nas, takich światów. A TERAZ WIERZĘ, ŻE ZNALAZŁEM SPOSÓB

NA PRZEŁAMANIE CHRONIĄCYCH JE BARIER. Nie żartuję! W przeciągu

dwudziestu czterech godzin ta machina przy stole wytworzy fale działające na

nierozpoznane organy zmysłowe, które tkwią w nas, naturalnie w formie szczątkowej,

gdyż uległy gwałtownej atrofii. Fale te odkryją przed nami obrazy, jakich nigdy nie

widziało ludzkie oko, a także wizje jakich nigdy nie doświadczyła żadna forma

organicznego życia. Ujrzymy na co psy wyją w ciemności, i z jakich powodów koty po

północy czujnie nasłuchują. Ujrzymy wszystkie te rzeczy i jeszcze inne, jakich nie

oglądała żadna istota z krwi i kości. Przeskoczymy czas, przestrzeń i wymiary, by nie

wykonując nawet jednego cielesnego ruchu, zajrzeć na samo dno Stworzenia.

Kiedy Tillinghast opowiedział mi o tym, gwałtownie zaprotestowałem, gdyż

znałem go dostatecznie dobrze, aby przyjąć jego słowa z niepokojem miast z

rozbawieniem czy ironią, jednak on, ogarnięty fanatycznym pragnieniem

doprowadzenia swego eksperymentu do końca, po prostu wyrzucił mnie z domu.

Obecnie jego fanatyzm nie stracił ani trochę na sile, ale najwyraźniej pragnienie

rozmowy przemogło zranione uczucia i oburzenie, gdyż wysłał mi kartkę - napisaną

odręcznie, prawie niemożliwymi do odczytania bazgrołami - w której nalegał, abym

niezwłocznie do niego przybył. Gdy wszedłem do domu mego przyjaciela, tak

nieoczekiwanie przemienionego w upiornego gargulca, ogarnęła mnie zgroza,

zdająca czaić się w każdym zalegającym w kącie cieniu. Słowa i wierzenia, jakimi

Tillinghast podzielił się ze mną przed dziesięcioma tygodniami, zdawały się przybrać

cielesną postać i miałem wrażenie, że kryły się gdzieś tam, w ciemnościach, poza

niewielkim kręgiem światła ze świecy, a pusty, zmieniony głos mego gospodarza

przyprawił mnie o lodowate ciarki. Zaczęło mi brakować obecności służących i wcale

mi się nie spodobało, kiedy usłyszałem, że wszyscy oni opuścili dom Tillinghasta

przed trzema dniami. Wydawało mi się dziwne, że nawet stary Gregory opuścił

swego pana nie powiadomiwszy o tym tak wypróbowanego przyjaciela, jakim dla

niego byłem. To on przekazywał mi wszelkie informacje na temat Tillinghasta od

dnia, kiedy z hukiem wyleciałem z jego domu.

Niebawem jednak mój niepokój zastąpiło uczucie ciekawości i fascynacji.

Mogłem się jedynie domyślać czego chciał ode mnie Tillinghast, nie ulegało jednak

wątpliwości, iż pragnął podzielić się ze mną jakimś niewiarygodnym sekretem lub

odkryciem.

Wcześniej zaprotestowałem przeciwko jego nienaturalnym próbom

zgłębienia nieznanego, teraz jednak, kiedy -jak wszystko na to wskazywało - odniósł

znaczący sukces, nieomal podzieliłem jego euforyczny nastrój, pomimo niewątpliwie

przerażających kosztów, jakie przyszło mu ponieść.

Wszedłem na mroczne poddasze, podążając za dzierżoną w dłoni,

kołyszącą się świecą. Wyglądało na to, iż prąd został wyłączony, a kiedy zapytałem o

to mego przewodnika, oznajmił, iż były po temu ważkie powody.

— Tego byłoby zdecydowanie za wiele... Nie odważyłbym się — mamrotał

bezustannie pod nosem.

Zauważyłem u niego nowy, acz niespotykany dotąd, nawyk dziwnego

mamrotania, gdyż dotąd nie miał w zwyczaju mówić sam do siebie. Weszliśmy do

laboratorium na poddaszu i wzrok mój padł na upiorną, elektryczną machinę

pulsującą chorobliwym, złowieszczym, fioletowym blaskiem. Była podłączona do

silnego chemicznego akumulatora, ale prąd chyba do niej nie dopływał;

przypomniałem sobie bowiem, jak we wcześniejszej fazie eksperymentów, głośno

perkotała i buczała, kiedy była włączona. W odpowiedzi na moje pytania Tillinghast

wymamrotał, że ta jednostajna poświata nie była elektryczna, w żadnym znaczeniu,

które byłbym w stanie zrozumieć.

Posadził mnie obok niej, tak, że miałem ją teraz po prawej stronie i

przekręcił włącznik ukryty gdzieś poniżej kilku rzędów pękatych, szklanych żarówek.

Usłyszałem znajome perkotanie, które przeszło z wolna w mechaniczne zawodzenie,

a zakończyło się łagodnym pomrukiem, tak cichym, że sądziłem, iż lada chwila

urządzenie ucichnie zupełnie. Tymczasem luminescencja przybrała na sile,

przygasła, po czym zmieniła barwę na blade outre lub może raczej mieszankę barw,

której nie potrafiłem określić, ani tym bardziej opisać.

Tillinghast obserwował mnie i zauważył moje zakłopotanie.

— Wiesz, co to takiego? — wyszeptał. — TO ULTRAFIOLET. —

Zachichotał dziwacznie, widząc moje zdumienie. — Sądziłeś, że ultrafiolet jest

niewidoczny i to prawda, ale teraz promienie są już widoczne, podobnie jak wiele

innych rzeczy.

Posłuchaj! Fale z tego urządzenia pobudzają tysiące uśpionych w nas

zmysłów, zmysłów, które odziedziczyliśmy po eonach ewolucji, przechodząc ze stanu

swobodnych elektronów do zorganizowanego człowieczeństwa. Widziałem prawdę i

pragnę ukazać ją także tobie. Zastanawiasz się jak będzie wyglądać? Powiem ci. —

Tu Tillinghast usiadł dokładnie naprzeciw mnie, zdmuchnął świeczkę i spojrzał mi

prosto w oczy. — Twoje istniejące organy zmysłów - sądzę, że najpierw uszy -

odbiorą wiele rozmaitych wrażeń, bowiem są blisko połączone z uśpionymi zmysłami.

Potem włączą się kolejne. Słyszałeś o szyszynce? Śmieszą mnie ci płytcy

endokrynolodzy, równie oszukańczy i parweniuszowscy jak freudyści. Szyszynka to

główny organ zmysłowy I NIE MAM CO DO TEGO WĄTPLIWOŚCI, SAM TO

SPRAWDZIŁEM. To jak inny rodzaj widzenia, gdzie odbierane przy pomocy

szyszynki obrazy przekazywane są do mózgu. Jeśli jesteś normalny, powinieneś móc

zobaczyć większość tych rzeczy... To znaczy, chodzi mi o to, że zdołasz naocznie się

o tym przekonać. Dowody same napłyną do ciebie Z OTCHŁANI. Rozejrzałem się po

ogromnym pokoju na poddaszu, którego ukośna południowa ściana była słabo

oświetlona promieniami, niepostrzegalnymi dla nie uzbrojonego oka. W odległych

kątach położyły się głębokie cienie, a całe miejsce nabrało wrażenia mglistej iluzji,

która ukrywała jego naturę i pobudzała wyobraźnię, popychając ją ku symbolizmowi i

fantazjom. Podczas tego interwału, kiedy Tillinghast milczał, wyobrażałem sobie

siebie w ogromnej, przestronnej, niewiarygodnej świątyni dawno zmarłych bogów;

widmowej budowli okolonej niezliczonymi czarnymi, kamiennymi kolumnami

strzelającymi z posadzki wyłożonej przeżartymi wilgocią płytami ku zachmurzonemu

niebu, gdzie znikały mi z oczu. Obraz był przez chwilę bardzo żywy i wyrazisty, ale

stopniowo ustąpił na rzecz bardziej przeraźliwej wizji - zawieszenia w kompletnej,

absolutnej samotności pośród bezkresnej, ślepej i głuchej przestrzeni. Wydawało się

jakby wokół mnie była jedynie pustka i nic więcej, i poczułem dziecinny lęk,

nakazujący mi wydobyć z kieszeni rewolwer, który nosiłem zawsze po zmierzchu

przy sobie, odkąd pewnej nocy w East Providence zostałem napadnięty. I naraz, z

najdalszej dali z wolna napłynął DŹWIĘK. Był niewiarygodnie cichy, pełen subtelnych

wibracji i bez wątpienia melodyjny, ale niósł w sobie nutę niewytłumaczalnej dzikości,

która sprawiała, iż jego tony zdawały się być dla całego mego ciała delikatną torturą.

Odnosiłem wrażenie, jakbym słyszał skrobanie paznokciami po szkle. Jednocześnie

pojawił się osobliwy lodowaty podmuch, który napływając z tej samej strony, co

odległy dźwięk, omiótł mnie od stóp do głów. Gdy tak czekałem ze

zniecierpliwieniem, poczułem, iż zarówno wiatr jak i dźwięk przybierają na sile. W

efekcie zaś wyobraziłem sobie siebie, przywiązanego w poprzek do szyn, podczas

gdy z daleka zbliżała się do mnie ogromna, rozpędzona lokomotywa. Zacząłem

mówić do Tillinghasta, ale kiedy się odezwałem, dziwne odczucia nieoczekiwanie

prysły. Zobaczyłem tylko mężczyznę, świecącą machinę i pogrążony w półmroku

pokój. Tillinghast uśmiechał się z odrazą widząc rewolwer, który wyjąłem, praktycznie

nieświadomie, ale sądząc po wyrazie jego twarzy, byłem przekonany, że widział i

słyszał tyle samo co ja, a może nawet więcej. Szeptem podzieliłem się z nim mymi

doznaniami, a on polecił mi abym milczał i starał się chłonąć wszystkie doznawane

wrażenia.

— Nie ruszaj się — ostrzegł — bo w tych promieniach MY WIDZIMY, ALE I

NAS WIDAĆ. Powiedziałem ci, że służący odeszli, ale nie powiedziałem ci JAK. To

przez tą tępą gosposię. Ostrzegałem ją, aby nie włączała świateł na dole, ale zrobiła

to i przewody przechwyciły współczulną wibrację. To musiało być przerażające...

nawet tu na górze słyszałem te upiorne krzyki, pomimo rozmaitych doznań

wzrokowych i słuchowych dochodzących mnie z różnych stron, a później... to było

straszne... w całym domu znajdowałem jedynie ich porozrzucane bezwładnie rzeczy.

Ubranie pani Updike znajdowało się tuż przy kontakcie we frontowym holu - stąd

domyśliłem się, co uczyniła. To dopadło ich wszystkich. Alę dopóki się nie ruszamy,

jesteśmy względnie bezpieczni. Pamiętaj... mamy do czynienia z okropnym i

przerażającym światem, w którym jesteśmy praktycznie bezradni... NIE RUSZAJ SIĘ!

Połączony wstrząs jego słów i wydanego gwałtownie rozkazu ogarnął me

ciało dziwnym paraliżem a umysł mój, zdjęty zgrozą, ponownie otworzył się na

doznania płynące - jak to określił Tillinghast - z otchłani. Znalazłem się tedy w wirze

ruchów i dźwięków, a przed mymi oczami przetaczały się chaotyczne obrazy.

Zobaczyłem rozmyte kontury pokoju, ale wydawało mi się, że z jakiegoś punktu w

przestrzeni wypływa wrzący słup rozmytych widmowych, eterycznych kształtów,

przenikający przez solidną powierzchnię dachu przede mną, nieco po prawej stronie,

niebawem znów odniosłem wrażenie, że znajduję się w świątyni, tym razem jednak

filary strzelały w górę ku powietrznemu oceanowi światła, skąd, wzdłuż zauważonej

przeze mnie, przed chwilą, ścieżki czarnego słupa, spływał pojedynczy, oślepiający

promień. Potem sceny zmieniały się niemal jak w kalejdoskopie, stając się

chaotyczną mozaiką obrazów, dźwięków i nieokreślonych odczuć, że zaczynam się

rozpływać albo w jakiś sposób tracę swą cielesną postać. Jeden krótki, wyraźny

przebłysk na zawsze pozostanie w mej pamięci. Przez ułamek sekundy widziałem

skrawek dziwnego mrocznego nieba wypełniony lśniącymi, wirującymi kulami, a gdy

się oddalił, dostrzegłem pałające słońca, całą konstelację albo galaktykę układającą

się w konkretny kształt -forma jaką przybrały, przypominała zniekształcone oblicza

Crawforda Tillinghasta. Innym razem znów poczułem jak wielkie, żywe istoty ocierają

się o mnie, a nawet, kilkakrotnie, PRZENIKAJĄ NA WSKROŚ moje materialne ciało i

wydawało mi się, że dostrzegam jak Tillinghast się im przygląda - cóż, być może jego

lepiej wyszkolone zmysły mogły dostrzec owe niewidoczne dla mnie istoty.

Przypomniałem sobie to, co powiedział na temat szyszynki i zastanawiałem się, co

też mógł dostrzegać tym nadprzyrodzonym okiem.

Nagle ja również obdarzony zostałem mocą szerszego postrzegania. Poza i

ponad chaosem świateł i cieni pojawił się obraz, który, acz mglisty, zawierał w sobie

elementy stałości i ciągłości. Był w pewnym sensie znajomy, gdyż niezwykła jego

część nakładała się na zwyczajne, ziemskie tło, jak obraz w kinie rzucany na

płócienny ekran. Zobaczyłem laboratorium na poddaszu, elektryczną machinę i

postać Tillinghasta naprzeciw mnie - jednakże spośród całej przestrzeni nie zajętej

przez znane mi przedmioty i rzeczy, nawet najmniejszy jej skrawek nie był wolny.

Niemożliwe do opisania kształty, żywe i nie, ruszały się w odrażającym bezładzie,

blisko zaś każdej znanej mi rzeczy, kłębiły się całe światy obcych, nieznanych istot.

Miałem wrażenie, iż wszystkie rzeczy znane łączyły bądź przeplatały się z

nieznanymi - i vice versa.

najczęściej spostrzeganymi spośród żywych istot były atramentowoczarne,

galaretowate potworki pulsujące ohydnie w rytm wibracji płynących z maszyny.

Ohydztw tych było bez liku i - ku swemu przerażeniu - spostrzegłem, iż monstra

NAKŁADAŁY SIĘ jedne na drugie - były bowiem półpłynne i mogły przenikać się

nawzajem, przechodząc na wskroś przez rzeczy o formach znanych nam jako ciała

stałe. Istoty te pozostawały w ciągłym ruchu; zdawały się pławić w powietrzu,

podążając ku jakiemuś nieznanemu i odrażającemu celowi. Od czasu do czasu

dostrzegłem jak stworzenia te pożerały jedno drugie -atakujący rzucał się na swoją

ofiarę, która natychmiast znikała mi z oczu. Wzdrygąjąc się, odnosiłem wrażenie, że

wiem już co się stało z nieszczęsnymi służącymi i nie mogłem przestać myśleć o

owych istotach, podczas gdy jednocześnie starałem się zaobserwować inne

elementy i mieszkańców nowo postrzeganego świata, niewidocznego dla naszych

oczu, choć rozciągającego się przecież wokół nas.

Tillinghast przyglądał mi się z uwagą i nagle przemówił:

— Widzisz je? Widzisz? Dostrzegasz te istoty, które w każdej chwili twego

życia przepływają obok ciebie i PRZEZ ciebie? Widzisz istoty, tworzące to, co ludzie

nazywają czystym powietrzem i błękitnym niebem? Czyż nie udało mi się przełamać

bariery, czyż nie pokazałem ci światów jakich nigdy nie widział żaden inny człowiek?

Słyszałem jego krzyk pośród szalejącego wokół mnie chaosu i spojrzałem

na wykrzywioną dzikim grymasem twarz, pochylającą się w moją stronę. Jego oczy

były jamami, w których płonął ogień i wyraźnie dostrzegłem gorejącą w nich

nienawiść. Maszyna pomrukiwała nieprzerwanie.

— Sądzisz, że te płastugowate stwory zabiły moich służących? Głupcze,

one są niegroźne! Ale służący zniknęli, nieprawdaż? Próbowałeś mnie powstrzymać;

zniechęcałeś mnie, kiedy najbardziej potrzebowałem zachęty i wsparcia; obawiałeś

się kosmicznej prawdy, ty przeklęty tchórzu, ale teraz cię mam. Co załatwiło

służących? Co sprawiło, że tak głośno wrzeszczeli?... Nie wiesz co? Niebawem się

dowiesz. Patrz na mnie, słuchaj, co do ciebie mówię... Czy naprawdę uważasz, że

istnieje coś takiego jak czas i wielkość? Uważasz, że istnieje coś, co nazywamy

formą czy materią? Powiem ci coś - sięgnąłem samych głębin i to tak dalece, że twój

mały móżdżek nie byłby w stanie sobie tego wyobrazić. Dotarłem postrzeganiem

poza granice nieskończoności i przyciągnąłem demony z gwiazd... okiełznałem

cienie przenikające ze świata do świata, by siać śmierć i szaleństwo... Przestrzeń

należy do mnie, słyszysz? Teraz ścigają mnie istoty... istoty, które pożerają i niszczą,

ale ja wiem jak ich unikać. Potrafię się im wymykać. To ciebie dostaną... tak jak

wcześniej dostały służących... Drżysz, mój panie? Mówiłem ci, że nie wolno ci nawet

drgnąć... to niebezpieczne... i tak przeżyłeś do tej pory tylko dlatego, że

powiedziałem ci, abyś się nie ruszał... ocaliłem cię, abyś mógł więcej zobaczyć i

wysłuchać mnie. Gdybyś się poruszył dopadłyby cię już dawno temu. Nie martw się,

NIE ZRANIĄ CIĘ. Służących też nie zraniły - te nieszczęsne istoty wrzeszczały tak

głośno na ich WIDOK. Moje zwierzątka nie są urodziwe, gdyż pochodzą z miejsc, w

których standardy estetyczne są - rzec by można - BARDZO ODMIENNE. Mogę cię

zapewnić, że dezintegracja jest dość bolesna, ale chcę, abyś je zobaczył.

Zaciekawiłem cię? No cóż, wiedziałem, że nie masz w sobie żyłki naukowca.

Dygoczesz, co? Dygoczesz z niepokoju, by zobaczyć jedyne w swoim rodzaju istoty,

jakie udało mi się odkryć. Czemu zatem się nie poruszysz? Jesteś zmęczony? Cóż,

nie martw się, przyjacielu. Bo one już nadchodzą... Spójrz, spójrz, a niech cię diabli,

popatrz... są tuż za tobą, za twoim lewym ramieniem...

To już prawie wszystko - reszta opowieści jest krótka i być może znacie ją z

artykułów w gazetach. Policja usłyszała strzał dochodzący z domu Tillinghasta i

znalazła nas tam - Tillinghast nie żył, ja zaś byłem nieprzytomny. Ponieważ

trzymałem w ręku rewolwer, zostałem aresztowany, ale w ciągu trzech godzin

znalazłem się na wolności -stwierdzono bowiem, iż przyczyną śmierci Tillinghasta był

atak apopleksji, zaś moja kula trafiła w potworną maszynę, która leżała obecnie,

roztrzaskana w drobny mak, na podłodze laboratorium. Nie opowiedziałem zbyt wiele

o tym, co widziałem, gdyż obawiałem się sceptycznego przyjęcia moich słów przez

koronera - niemniej jednak z tego co opowiedziałem, doktor wywnioskował, że bez

wątpienia musiałem zostać zahipnotyzowany przez mściwego i opętanego żądzą

mordu szaleńca. Chciałbym móc uwierzyć doktorowi. Moim starganym nerwom z

pewnością wyszłoby na zdrowie, gdybym zdołał zapomnieć o tym, co widziałem i

gdybym zmienił zdanie na temat powietrza i nieba, tego co mnie otacza i co widzę

wysoko w górze nad moją głową, nigdy nie mam wrażenia, że jestem sam i nigdy nie

czuję się spokojny. Bywa też, że kiedy jestem bardzo zmęczony, ogarnia mnie ni

stąd, ni zowąd upiorne, przyprawiające o lodowate ciarki odczucie, że jestem

śledzony. Mam wrażenie, jakby coś nieodparcie podążało moim tropem. Dlaczego

nie potrafię uwierzyć w słowa lekarza? Powodem tego jest jeden, prosty fakt: policja

nigdy nie odnalazła ciał służących, których jakoby zamordować miał szalony

Crawford Tillinghast.

Księżycowe Moczary (The Moon-Bog)

Nie wiem w jakiej części tej odległej i przerażającej krainy zniknął Denys

Barry. Byłem z nim ostatniej nocy, gdy znajdował się wśród żywych i słyszałem

wrzask, kiedy przyszła po niego ta Istota. Żaden z wieśniaków i policjantów z

hrabstwa Meath nie zdołał go odnaleźć, mimo iż poszukiwania zakrojone były na

szeroką skalę. Teraz zaś wzdrygam się słysząc kumkanie żab na moczarach, albo

gdy widzę księżyc przebywając w samotnych, odludnych miejscach.

Doskonale znałem Denysa Barry'ego jeszcze w Ameryce, gdzie się

wzbogacił i pogratulowałem mu, kiedy wykupił stare zamczysko nad moczarami w

sennym Kilderry. Stamtąd właśnie pochodził jego ojciec i tam też Denys pragnął

radować się swym bogactwem w rodzinnych stronach, niegdyś w Kilderry rządzili

jego przodkowie i to oni wznieśli zamczysko, w którym później zamieszkali, niemniej

były to bardzo odległe czasy i przez wiele pokoleń opuszczony zamek popadł w

ruinę. Po wyjeździe do Irlandii Barry często do mnie pisywał opowiadając, jak pod

jego opieką szary zamek, wieża po wieży, odzyskiwał dawny splendor, jak bluszcz

piął się z wolna w górę po odrestaurowanych ścianach, niczym przed setkami lat i jak

wieśniacy dziękowali mu, że za przywiezione zza morza złoto ożywił pamięć

dawnych dni. Potem jednak coś się wydarzyło i wieśniacy opuścili Kilderry, uciekając

niby przed zarazą. Jakiś czas później przysłał mi list i poprosił bym do niego

przyjechał, gdyż czuł się w zamku samotny nie mając nikogo, z kim mógłby

porozmawiać za wyjątkiem nowych służących i robotników, sprowadzonych z

Północy.

Powodem wszystkich jego kłopotów były moczary -o czym Barry

poinformował mnie tej samej nocy, kiedy zjawiłem się w zamku. Dotarłem do Kilderry

o zmierzchu pewnego letniego dnia, gdy złocisty blask bijący z nieba omiatał

wzgórza, gaje i błękitną połać bagien, gdzie w oddali, na niewielkiej wysepce

migotały widmowo dziwaczne, stare ruiny. Zachód słońca był zaiste urzekający, ale

wieśniacy z Ballylough nie omieszkali mnie przed nim ostrzec i stwierdzili, że Kilderry

zostało przeklęte, ja zaś prawie zadrżałem na widok pałających złocistym ogniem

wież zamczyska. Automobil Barry’ego czekał na mnie na stacji Ballylough, gdyż

Kilderry znajduje się w pewnym oddaleniu od linii kolejowej. Wieśniacy, którzy

trzymali się z dala od auta i kierowcy z Północy, pobledli na twarzach usłyszawszy,

że wybieram się do Kilderry i uraczyli mnie kilkoma trwożliwie wyszeptanymi

informacjami. Tej nocy zaś, Barry wyjaśnił mi całą sytuację.

Wieśniacy opuścili Kilderry ponieważ Denys Barry zamierzał osuszyć

wielkie trzęsawisko. Pomimo miłości jaką darzył Irlandię, pobyt w Stanach wycisnął

na nim swe piętno i Denys nienawidził owej wspaniałej, bezużytecznej przestrzeni, z

której można by wybrać warstwę torfu i przystosować cały ten teren pod uprawy.

Legendy i przesądy Kilderry nie wywarły na nim najmniejszego wrażenia i

kwitował śmiechem, gdy wieśniacy najpierw odmówili mu pomocy, a następnie

przeklęli go i, przekonani iż nic nie zdoła zmienić jego decyzji, zabrawszy swoje

rzeczy, wynieśli się do Ballylough. Zastąpił ich robotnikami z Północy, a gdy opuścili

go służący, sprowadził z Północy następnych. Czuł się jednak samotny wśród

obcych, dlatego poprosił abym go odwiedził.

Kiedy usłyszałem o lękach, które były przyczyną tego exodusu, śmiałem się

równie głośno jak mój przyjaciel, gdyż były to obawy niejasnego, dzikiego a nawet

absurdalnego wręcz charakteru. Miały coś wspólnego z jakąś niedorzeczną legendą

dotyczącą moczarów i strzegącego ich posępnego ducha, zamieszkującego w

dziwnych, starych ruinach na odległej wysepce, którą dostrzegłem o zachodzie

słońca.

Krążyły tu historie o światłach tańczących przy blasku księżyca i chłodnych

wiatrach wiejących w ciepłe noce; o widmach w bieli, unoszących się nad wodami i o

domniemanym kamiennym mieście, znajdującym się głęboko pod powierzchnią

bagna. Wszyscy jednak zgodnie twierdzili - i nie mieli co do tego najmniejszych

wątpliwości - że na tego, kto ośmieli się tknąć lub osuszyć rozległą połać

czerwonawych moczarów, spadnie okrutna klątwa.

Są tam sekrety, twierdzili wieśniacy, których nie należy ujawniać, tajemnice

ukryte odkąd zaraza spadła na dzieci Partholanu w bajecznych latach, niepamiętnej

już dziś, przeszłości. W Księdze Najeźdźców powiedziane jest, że owych synów

Grecji pogrzebano w Tallaght, ale starcy z Kilderry twierdzą, że jedno z miast zostało

ocalone dzięki jego patronce - bogini Księżyca, ukryte w samym sercu zalesionego

pagórka, kiedy Nemedyjczycy przybyli ze Scytii do brzegów tej krainy na pokładach

trzydziestu okrętów.

Takie to historie skłoniły wieśniaków do opuszczenia Kilderry i gdy je

usłyszałem, nie zdziwiło mnie, iż Denys Barry nie chciał ich wysłuchać. Interesował

się on starożytnością i zamierzał dokładnie zbadać bagnisko, kiedy zostanie

należycie osuszone. Często odwiedzał białe ruiny na wysepce, ale choć niewątpliwie

bardzo wiekowe i nie przypominające żadnych innych tego typu budowli w całej

Irlandii, były one zbyt zniszczone, aby mogły powiedzieć coś więcej na temat czasów

swojej świetności.

Niebawem miano rozpocząć proces osuszania moczarów, a robotnicy z

Północy czekali na rozkaz, by zacząć zdejmować z zakazanych trzęsawisk warstwę

mchu i czerwonych wrzosów oraz, by zlikwidować, jeden po drugim, cienkie jak

wstążki strumyki i ciche, błękitne sadzawki porośnięte sitowiem.

Kiedy Barry zakończył swą opowieść byłem już bardzo śpiący, gdyż

całodzienna podróż nader mnie wyczerpała, a mój gospodarz snuł swój monolog do

późnej nocy. Służący wskazał mi pokój, który znajdował się w odległej wieży, z

widokiem na wioskę, równinę na skraju trzęsawiska i na same moczary - z mego

okna widziałem błyszczące w księżycowym blasku dachy milczących chat, z których

uciekli wieśniacy i gdzie zamieszkali obecnie nowi robotnicy; jak również kościółek

parafialny z antyczną iglicą. Daleko, na niewielkiej wysepce po drugiej stronie bagien,

widniały prastare, zapuszczone mury - zdające się emanować białym widmowym

światłem.

Położyłem się i już miałem usnąć, gdy odniosłem wrażenie, że słyszę

dochodzące z oddali słabe dźwięki; odgłosy dzikie i na wpół harmonijne, które

przepełniły mnie osobliwym podnieceniem i przydały barw mym snom. Kiedy jednak

obudziłem się następnego ranka stwierdziłem, że wszystko musiało mi się przyśnić,

bowiem wizje jakich doznałem były cudowniejsze aniżeli jakiekolwiek szaleńcze

dźwięki fletów, rozlegające się wśród nocy. Pod wpływem legend przekazanych

przez Barry'ego, umysł mój stworzył obraz majestatycznego miasta położonego w

zielonej dolinie, a marmurowe ulice, posągi, wille, świątynie, płaskorzeźby oraz

inskrypcje zdawały się świadczyć, iż była to Grecja. Kiedy opowiedziałem o moim

śnie Barry'emu obaj się roześmialiśmy - ja głośniej, ponieważ on martwił się o swoich

robotników. Po raz szósty z rzędu zaspali, budzili się wolno - oszołomieni -

zachowując się jakby przez całą noc nie zmrużyli oka.

Tego ranka i popołudnia wędrowałem samotnie przez skąpaną w

słonecznym blasku wioskę i rozmawiałem z napotkanymi przygodnie robotnikami -

Barry bowiem zajęty był ostatecznym opracowywaniem planów przed rozpoczęciem

osuszania bagien. Robotnicy nie byli tak szczęśliwi, jak można by się tego

spodziewać, a większość z nich sprawiała wrażenie zaniepokojonych snami, które na

próżno usiłowali sobie przypomnieć. Opowiedziałem im o moim śnie, ale nie

zainteresował ich dopóki nie wspomniałem o wyimaginowanych wrażeniach

słuchowych. Spojrzeli na mnie dość dziwnie i potwierdzili, że im również wydawało

się, iż słyszą jakieś dźwięki.

Wieczorem Barry zjadł ze mną wieczerzę i oświadczył, że za dwa dni

rozpocznie osuszanie. Jego słowa podniosły mnie na duchu, bo choć trudno mi było

pogodzić się z myślą, iż pokrywające moczary mech i wrzosy oraz błyszczące

jeziorka i strumyki będą musiały zniknąć, coraz bardziej narastało we mnie

pragnienie odkrycia prastarych sekretów, niewątpliwie skrytych pod grubą warstwą

torfu. Tej nocy moje sny o grających fletach i marmurowych perystylach zakończyły

się w nader gwałtowny i niepokojący sposób; zobaczyłem bowiem jak na miasto w

dolinie spada zaraza, potem zaś - przerażająca wizja -trupy spoczywające na

ulicach. Nie pogrzebana pozostała jedynie świątynia Artemidy, znajdująca się na

najwyższym ze szczytów, gdzie stara kapłanka, bogini Księżyca, Cleis leżała martwa

w koronie z kości słoniowej.

Powiedziałem już, że obudziłem się gwałtownie i nagle. Przez jakiś czas nie

byłem w stanie odróżnić jawy od snu, gdyż wciąż miałem w uszach przenikliwe

dźwięki fletów; kiedy wszakże zobaczyłem podłogę komnaty skąpaną w

księżycowym blasku i zarys gotyckiego okna, stwierdziłem, iż powróciłem do świata

jawy i znów znajduję się w Kilderry. Później usłyszałem jak zegar na dole wybija

drugą i upewniłem się, że to jawa. Mimo to, wciąż słyszałem dochodzące z oddali

dźwięki fletów; dzikie, osobliwe tony, które przywodziły mi na myśl tańce faunów na

zboczach odległego Maenalus. Nie dawały mi zasnąć i wyczerpany wyskoczyłem z

łóżka. Zupełnie przypadkiem podszedłem do północnego okna i spojrzałem w

kierunku cichej wioski i równiny na skraju bagien. Nie miałem ochoty się rozglądać -

chciałem jedynie zasnąć -jednak dźwięki fletów nie dawały mi spokoju i musiałem coś

zrobić, albo coś zobaczyć. Skąd mogłem przypuszczać jaki widok ujrzą moje oczy?

W blasku księżyca zalewającym całą rozległą równinę, rozgrywał się

spektakl. Przy dźwiękach trzcinowych piszczałek, które roznosiły się gromkim echem

ponad całym trzęsawiskiem przesuwał się tamtędy bezgłośny i osobliwy korowód

różnorodnych, kołyszących się i pląsających raźno postaci. Pogrążone w

spontanicznym, szaleńczym uniesieniu mogły przypominać Sycylijczyków, którzy w

dawnych czasach tańczyli przy blasku księżyca, oddając w ten sposób cześć bogini

Demeter. Rozległa równina, złocisty blask księżyca, cieniste, poruszające się postaci,

a przede wszystkim monotonny, przenikliwy dźwięk piszczałek - wszystko to wywarło

na mnie paraliżujące wręcz wrażenie. Pomimo tego zdołałem stwierdzić, iż połowę

spośród tych niestrudzonych, mechanicznych tancerzy stanowili robotnicy, o których

sądziłem, że spali. Pozostałymi uczestnikami korowodu były dziwne, mgliste istoty w

bieli, na wpół materialne, ale sugestywnie blade, smętne najady z nawiedzonych

źródeł wytryskających na trzęsawisku. Nie wiem jak długo obserwowałem tę scenę z

okna komnaty na szczycie wieży, zanim nie pogrążyłem się w dziwnej, mrocznej,

pozbawionej snów nieświadomości, z której wyrwały mnie dopiero ciepłe, złociste

promienie porannego słońca.

W pierwszej chwili po przebudzeniu miałem ochotę podzielić się mymi

obserwacjami i obawami z Denysem Barry'ym, lecz kiedy zobaczyłem promienie

słońca przenikające przez kratowane wschodnie okno, nabrałem pewności, że

wszystko to wydawało mi się. Miewam różne dziwne wizje, jednakże nie jestem na

tyle słaby, aby w nie wierzyć - w tym zaś przypadku zadowoliłem się jedynie

wypytaniem kilku spośród robotników, którzy spali do bardzo późna i z poprzedniej

nocy nie pamiętali nic, prócz mglistych snów o przeciągłych i piskliwych dźwiękach.

Sprawa widmowej muzyki wielce mnie niepokoiła i zastanawiałem się czy nie złożyć

tego na karb jesiennych świerszczy, które tego roku pojawiły się wcześniej i swoim

graniem zakłócały nocną ciszę oraz spokojny sen robotników.

Później - tego dnia - obserwując Barry'ego w bibliotece, jak pochyla się nad

planami wielkiego dzieła, mającego rozpocząć się już nazajutrz, po raz pierwszy

poczułem owo dziwne, nieuchwytne tchnienie grozy, które nakazało wieśniakom, by

opuścili to miejsce. Z jakiegoś niewiadomego powodu poczęła napawać mnie lękiem

myśl o zakłóceniu spokoju prastarego trzęsawiska i jego mrocznych tajemnic;

wyobraziłem sobie jednocześnie okropny widok spoczywających pośród czerni,

ukrytych głęboko w niezgłębionej otchłani moczarów, pod grubą warstwą prastarego

torfu - szkieletów. Wydobycie owych na światło dzienne wydawało się zgoła

nieroztropne i zacząłem szukać jakiejś wymówki, by móc opuścić zamek i wioskę.

Posunąłem się nawet do tego, by porozmawiać z Barry'ym, ale kiedy mnie wyśmiał,

nie podjąłem więcej przerwanego tematu. Milczałem więc, kiedy nad odległymi

wzgórzami leniwie zaczęło zachodzić słońce, a całe Kilderry skąpały, zdawałoby się,

złowrogie potoki złotawo-czerwonego, ognistego blasku.

Nigdy nie będę mógł powiedzieć, czy wypadki tej nocy miały miejsce

naprawdę, czy też były jedynie ułudą. Z całą pewnością przewyższają wszystko, co

jesteśmy w stanie wyjaśnić, a co związane jest z naturą wszechświata. W żaden

bowiem normalny sposób nie potrafię wytłumaczyć tajemniczych zaginięć, które

stwierdzono, kiedy było już po wszystkim.

Położyłem się na spoczynek wcześnie i - pełen niepokoju - nie byłem w

stanie przez długi czas zasnąć w nieziemskiej, złowrogiej ciszy panującej w wieży.

Było dziwnie ciemno, choć niebo było czyste, jednak księżyc świecił bardzo słabo i

miało tak być aż do późnych godzin nocnych. Leżąc w łóżku rozmyślałem o Denysie

Barry'ym i o tym, co wydarzy się na trzęsawisku, kiedy nadejdzie dzień, a

jednocześnie ogarnęło mnie szaleńcze wręcz pragnienie, aby wybiec w noc, wziąć

wóz Barry’ego i jak najszybciej opuściwszy te złowrogie ziemie, udać się do

Ballylough. Zanim jednak zdołałem wprowadzić swe zamierzenia w c/yn, usnąłem i

we śnie znów ujrzałem miasto w dolinie, zimne i martwe, otulone całunem upiornych

cieni.

Prawdopodobnie obudziły mnie ochrypłe dźwięki fletów, ale to nie one

przykuły mą uwagę, kiedy otworzyłem oczy. Leżałem odwrócony plecami w stronę

wschodniego okna wychodzącego na trzęsawisko, nad którym wisiał blady księżyc,

toteż spodziewałem się, że na ścianie przede mną zobaczę światło; to co ujrzały

moje oczy przeszło jednak wszelkie oczekiwania. Ściana na wprost rzeczywiście

skąpana była w blasku, ale bez wątpienia nie płynął on z księżyca. Czerwona

poświata przepływająca przez kratowane gotyckie okno i omiatająca całą komnatę

była niewiarygodnie, upiornie wręcz intensywna.

Moje poczynania w tej sytuacji mogły wydawać się dość osobliwe, ale

jedynie w książkach bohater jest w stanie postępować w dramatyczny i

przewidywalny sposób. Zamiast spojrzeć na drugi koniec moczarów w kierunku

źródła nowego światła, ogarnięty paniczną zgrozą odwróciłem głowę od okna i

niezdarnie się ubrałem, powodowany dojmującym pragnieniem ucieczki. Pamiętam,

że zabrałem swój rewolwer i kapelusz, ale zanim całe zdarzenie dobiegło końca

porzuciłem je, nie nałożywszy kapelusza, ani nie oddawszy jednego choćby strzału.

Po pewnym czasie uczucie fascynacji czerwoną poświatą przemogło mój strach i

podkradłszy się do wschodniego okna wyjrzałem na zewnątrz, podczas gdy

przyprawiające o utratę zmysłów, nieprzerwane dźwięki fletów rozchodziły się

szerokim echem ponad wioską, docierając do najdalszych nawet zakamarków

starego zamczyska.

Połać trzęsawiska rozpłomieniona była feerią ognistego światła,

szkarłatnego i złowieszczego, bijącego z dziwnych, prastarych ruin na odległej

wysepce. Nie potrafię opisać aspektu owych ruin - musiałem chyba postradać zmysły

- bowiem odniosłem wrażenie, iż wznoszą się one doskonałe, majestatyczne i

nienaruszone, nietknięte zębem czasu, okolone smukłymi kolumnami. Marmurowe

belkowania, w których odbijał się płomienisty blask strzelały w niebo, niczym iglica

świątyni stojącej na szczycie wysokiej góry. Flety zawodziły, niebawem zawtórowały

im bębny i gdy tak patrzyłem sparaliżowany, wydawało mi się, że dostrzegam

mroczne pląsające postaci odbijające się groteskowo na tle czerwonych promieni

marmurów. Efekt był tytaniczny, aczkolwiek niewyobrażalny -i mógłbym przyglądać

mu się bez końca, gdyby po mojej lewej stronie nie rozległ się nagle przybierający na

sile dźwięk piszczałek. Przełamując przerażenie mieszające się przedziwnie z

ekstazą, przeszedłem przez owalny pokój do północnego okna, z którego roztaczał

się widok na wioskę i równinę na skraju trzęsawiska. Moje oczy ponownie się

rozszerzyły w wyrazie szaleńczego zdumienia, jak gdybym zaledwie przed chwilą nie

oglądał niezwykłych i nadnaturalnych scen. Skąpaną w upiornym krwistym blasku

równiną podążał korowód istot, jakich nigdy dotąd nie miałem okazji oglądać, z

wyjątkiem najgorszych koszmarów sennych. Na wpół ślizgające się, na wpół

unoszące się w powietrzu, odziane w biel bagienne widma wycofywały się z wolna w

kierunku nieruchomych wód i wyspy z ruinami, ustawione w szyku zdającym się

sugerować układ jakiegoś prastarego, poważnego tańca rytualnego. Ich na wpół

przezroczyste ręce, kołyszące się w rytm nie cichnącego dźwięku fletów,

przywoływały w niesamowity sposób tłum słaniających się robotników, którzy

podążali za nimi jak psy, wolno, sennie, bezmyślnie, powłócząc nogami, jak gdyby

przyciągani jakąś nieodpartą demoniczną mocą. Gdy najady zbliżyły się do

moczarów nie zmieniając kierunku marszu, nowy szereg sunących ociężale,

zataczających się jak pijani mężczyźni, opuścił zamczysko wyjściem, które musiało

znajdować się mniej więcej poniżej mojego okna, po czym przemierzył na ukos

dziedziniec i dołączył do wlokącej się kolumny robotników na równinie. Pomimo

odległości, jaka ich ode mnie dzieliła w mgnieniu oka rozpoznałem służących

sprowadzonych z Północy, gdyż wzrok mój przykuła charakterystyczna, brzydka i

nieforemna sylwetka kucharza, której absurdalność stała się teraz uderzająco

tragiczna. Piszczałki zamilkły, od strony ruin ponownie dobiegł odgłos bębnów.

Potem zgoła bezgłośnie i z gracją, najady dotarły do wody i jedna po drugiej wtopiły

się w prastare trzęsawisko; podążający ich śladem robotnicy, nawet na chwilę nie

zwalniając tempa marszu, wkroczyli w mętne fale i jedynym śladem określającym

miejsce ich zniknięcia była niewielka chmura niezdrowych bąbelków, które z trudem

mogłem dostrzec w blasku szkarłatnego światła. Kiedy tłusty kucharz, ostatni

patetyczny uczestnik tego upiornego korowodu, znikł pośród szarawej, cuchnącej

toni bagniska, dźwięk umilkł, a oślepiające czerwone promienie płynące z ruin zgasły

nieoczekiwanie, pozostawiając wioskę samotną i opuszczoną, skąpaną w słabym

świetle księżyca. Mój stan wówczas określić można jedynie jako nieopisany chaos.

Nie wiedząc czy postradałem zmysły czy też byłem normalny, śniłem czy też może

przebywałem w świecie jawy, popadłem w litościwe odrętwienie. Wydaje mi się, że

robiłem zgoła niedorzeczne rzeczy, zanosiłem modły do Artemidy, Latony, Demeter,

Persefony i Plutona. Wszystko, co sobie przypomniałem z klasycznej edukacji,

trafiało na me usta, w miarę jak groza sytuacji pobudzała tkwiące głęboko w moim

sercu przesądy. Czułem, że byłem świadkiem śmierci całej wioski i wiedziałem, że

zostałem w zamku sam, jedynie z Denysem Barry'ym, którego śmiałość i duma były

przyczyną tragedii. Kiedy go wspomniałem, nowa groza przyprawiła mnie o atak

konwulsji i runąłem na podłogę. Nie zemdlałem, ale fizycznie byłem zupełnie

bezradny. Potem zaś poczułem lodowaty podmuch od strony okna, w którym świecił

teraz blady księżyc i usłyszałem krzyki dobiegające z dolnej części zamczyska.

Niebawem wrzaski przybrały na sile, a ich brzmienie i tego co w sobie zawierały

wręcz nie sposób było opisać. Kiedy o nich myślę, ogarnia mnie fala

niewypowiedzianej słabości. Jedyne, co mogę powiedzieć to to, iż wydawał je ktoś,

kogo uważałem za swego przyjaciela.

W którymś momencie owego przerażającego, wstrząsającego epizodu,

zimny wiatr i hałas musiały mnie zmusić do działania, gdyż następną rzeczą jaką

pamiętam jest szaleńczy bieg przez atramentowo-czarne pokoje i korytarze. Jak

oszalały wybiegłem w upiorną posępną noc i przebiegłem przez dziedziniec...

Znaleźli mnie o świcie, krążącego bez zmysłów niedaleko Ballylough, ale z

równowagi nie wytrąciły mnie bynajmniej koszmary jakie zobaczyłem, czy usłyszałem

wcześniej. Mamrotałem pod nosem o dwóch fantastycznych zdarzeniach jakie miały

miejsce podczas mojej ucieczki - incydentach zgoła bez znaczenia w całej sprawie,

które jednak w dalszym ciągu nie dają mi spokoju i dręczą czasami, gdy przebywam

sam, na posępnych, pustych trzęsawiskach, skąpanych w blasku księżyca.

Kiedy wybiegłem z przeklętego zamku i gnałem co sił w nogach wzdłuż

skraju moczarów dobiegł mnie nagle zupełnie nowy dźwięk: pospolity, aczkolwiek

nigdy dotąd, będąc w Kilderry, nie miałem okazji go słyszeć.

Stojące wody moczarów, w których ostatnimi czasy nie było żadnych

zwierząt, były aż czarne od hord oślizłych, ogromnych ropuch, które rechotały

ochryple i, co mogło wydawać się niemożliwe czy wręcz nieprawdopodobne,

zdawałoby się - nieprzerwanie. Ich obrzmiałe, śliskie ciała zieleniły się w blasku

księżyca, a ropuchy zdawały się spoglądać w górę, w kierunku źródła światła.

Podążyłem za spojrzeniem jednej wyjątkowo dużej i odrażająco szpetnej

ropuchy; to była druga rzecz, która odjęła mi zmysły.

Dostrzegłem mianowicie ślad promienia - słabego, falującego światła -

ciągnącego się od dziwacznych, prastarych ruin na odległej maleńkiej wyspie do

zawieszonego na atramentowo-czarnym niebie bladego, posępnego księżyca. Co

więcej, światło to nie odbijało się w wodach trzęsawiska. W górze zaś, na tle

blednącej smugi widmowego blasku moja rozgorączkowana wyobraźnia

zarejestrowała cienki, wijący się wolno cień; mglisty, zdeformowany, skręcający się i

szamoczący, jakby ciągnęły go niewidzialne demony.

Pomimo, iż u kresu wytrzymałości i bliski utraty zmysłów, zdołałem jeszcze

wychwycić w owym upiornym cieniu monstrualne podobieństwo. W przyprawiający o

mdłości, niewiarygodny, karykaturalny, a nawet wręcz bluźnierczy sposób

przypominał on człowieka, którego znałem pod nazwiskiem Denysa Barry'ego.

Bestia w jaskini (The Beast in the Cave)

Straszliwe przypuszczenie, kołaczące się nieśmiało w moim niechętnym

temu i oszołomionym umyśle, stało się upiorną rzeczywistością. Zgubiłem się i to na

dobre w ogromnych, przypominających labirynt, korytarzach Jaskini Mamutów.

Obracając się w obie strony i wytężając wzrok nie byłem w stanie dostrzec żadnego

znaku, który pomógłby mi dotrzeć do drogi prowadzącej na zewnątrz, nie mogę już

dłużej oszukiwać samego siebie, muszę pogodzić się z faktem, że być może już

nigdy nie zobaczę światła dziennego, ani rozległych równin czy uroczych wzgórz

zewnętrznego świata. Utraciłem nadzieję. Niemniej jednak, ponieważ życie moje

indoktrynowały studia filozoficzne, obojętność jaką nieodmiennie zachowywałem nie

przysporzyła mi nawet odrobiny satysfakcji - często bowiem czytałem, że ofiary

podobnych zachowań popadały w dziki szał; ja jednak nie doświadczyłem niczego

podobnego i od chwili, kiedy uświadomiłem sobie rozpaczliwość swej sytuacji, stałem

spokojnie, pogrążony niemal w kompletnym bezruchu.

Myśl, że najprawdopodobniej dotarłem zbyt daleko, by mogła mnie odnaleźć

grupa poszukiwawcza, również nie była w stanie wytrącić mnie z równowagi. Jeżeli

już muszę tu umrzeć, stwierdziłem, miast na cmentarzu, kości moje spoczną w owej

przerażające], majestatycznej jaskini i bardziej niż rozpaczą myśl ta natchnęła mnie

spokojem i obojętnością.

Najpierw poczuję pragnienie, pomyślałem. Wiedziałem, iż niektórzy w

podobnej sytuacji potraciliby zmysły -ja jednak czułem, że taki koniec nie jest mi

pisany. Nieszczęście jakie mi się przytrafiło było jedynie moją winą, jako że nie

mówiąc ani słowa przewodnikowi oddaliłem się od grupy wycieczkowiczów i po

ponad godzinnej wędrówce zakazanymi korytarzami jaskini stwierdziłem, że nie

jestem w stanie odnaleźć powrotnej drogi wśród mrocznych zakamarków

kamiennego labiryntu.

Moja latarka zaczęła już przygasać, niebawem otoczą mnie nieprzeniknione

i niemal namacalne ciemności panujące w trzewiach ziemi. Stojąc tak, w słabym

migoczącym świetle, zastanawiałem się leniwie nad konkretnymi okolicznościami

mego zbliżającego się końca. Przypomniałem sobie zasłyszane opowieści o kolonii

gruźlików, którzy zamieszkali w tej gigantycznej grocie Licząc na odzyskanie zdrowia

w orzeźwiającym klimacie podziemnego świata z jego jednolitą temperaturą, czystym

powietrzem, ciszą i spokojem, a miast tego znaleźli jedynie śmierć w osobliwej i

upiornej postaci. Widziałem smętne szczątki ich źle skleconych chatynek, mijając je

wraz z wycieczką, i zastanawiałem się, jaki naturalny wpływ mógł wywrzeć długi

pobyt w tej ogromnej i milczącej jaskini na kogoś tak zdrowego i krzepkiego jak ja.

Teraz, mówiłem sobie posępnie w duchu, miałem okazję się o tym przekonać,

zakładając rzecz jasna, że brak wody nie skłoni mnie do szybszego rozstania się z

życiem.

W końcu moja latarka zgasła zupełnie; w tej sytuacji postanowiłem

wykorzystać każdą szansę, każdą nawet nąjwątpliwszą możliwość wydostania się z

jaskini z życiem i nie szczędząc płuc, wydałem serię głośnych okrzyków, licząc, że

tym hałasem zwrócę uwagę przewodnika mojej grupy.

Niemniej jednak, kiedy to uczyniłem, poczułem w głębi serca, że moje

wysiłki poszły na marne, a mój głos, zwielokrotniony i odbity gromkim echem od

niezliczonych wałów mrocznego labiryntu wokoło, dotarł jedynie do moich uszu.

Nagle, zgoła nieoczekiwanie, coś przykuło moją uwagę i momentalnie

spiąłem się w sobie. Wydawało mi się bowiem, że słyszę łagodny odgłos zbliżających

się stóp, kroczących po kamiennym podłożu jaskini.

Czyżby ratunek miał przybyć tak szybko? Czy wszystkie moje mrożące krew

w żyłach lęki były próżne, gdyż przewodnik, zauważywszy, iż samowolnie oddaliłem

się od grupy, podążył moim śladem i odnalazł mnie w korytarzu tego gigantycznego

wapiennego labiryntu? Podczas gdy w moim umyśle kłębiły się owe radosne

rozmyślania, moje usta otwarły się do kolejnego krzyku, aby pomoc mogła dotrzeć do

mnie szybciej, lecz zaraz uczucie radości zmieniło się w czystą zgrozę.

Nasłuchiwałem bowiem, a słuch miałem czujny i bardziej wyostrzony przez panującą

w jaskini grobową ciszę, i z przerażeniem uświadomiłem sobie, że kroki, które się do

mnie zbliżały, nie przypominały odgłosu kroków CZŁOWIEKA! W nieziemskiej ciszy

dźwięk obutych stóp przewodnika powinien brzmieć niczym serie ostrych, donośnych

uderzeń. Te zaś były cichsze i bardziej ukradkowe, jak stąpanie kocich łap. Poza

tym, kiedy wytężyłem słuch, miałem wrażenie, że wychwytuję odgłos stąpania nie

dwóch, a CZTERECH stóp.

Byłem teraz przekonany, że moje wołanie zaniepokoiło i przyciągnęło tu

jakieś dzikie zwierzę, być może górskiego lwa, który przez przypadek zabłądził do

jaskini. Kto wie, zastanawiałem się, może Wszechmocny przypisał mi szybszą i

bardziej litościwą śmierć, niż długie konanie, niemniej jednak instynkt przetrwania,

który w moim przypadku nigdy nie zasypiał, wyraźnie się teraz ożywił, i choć

ucieczka przed nadciągającym zagrożeniem mogła w tej sytuacji jedynie równać się

dłuższej i bardziej ponurej śmierci, postanowiłem bronić swego życia ze wszystkich

sił, tak długo jak to tylko możliwe. Może się to wydawać dziwne, ale mój umysł ze

strony tajemniczego gościa odczuwał jedynie wrogość. Znieruchomiałem zupełnie,

usiłując zachowywać się możliwie bezszelestnie w nadziei, że nieznane zwierzę, z

braku naprowadzających je dźwięków, straci orientację w ciemnościach, minie mnie i

pójdzie dalej. Były to jednak płonne nadzieje, gdyż skradające się kroki nadal się

zbliżały; najwyraźniej zwierzę zwietrzyło mój zapach, który wewnątrz jaskini, gdzie

powietrze było czyste i nie skażone przez inne wonie, musiało bez wątpienia

wyczuwać ze sporej odległości.

Nie pozostało mi zatem nic innego, jak uzbroić się i przygotować do obrony

przed atakiem nieznanego, niewidocznego w ciemności przeciwnika, toteż zacząłem

po omacku szukać możliwie największych odłamków skalnych, zaściełających

podłoże jaskini. Ująłem po jednym w każdą rękę, aby mocje niezwłocznie

wykorzystać i czekałem z rezygnacją na to, co było nieuniknione. Tymczasem

przeraźliwy szelest stóp zbliżał się coraz bardziej. Bez wątpienia zachowanie

zwierzęcia było skrajnie osobliwe. Przez większość czasu zdawało się iść na

czworakach, przy czym słychać było wyraźny brak unisono pomiędzy przednimi a

tylnymi łapami, niemniej w krótkich niezbyt częstych interwałach odnosiłem wrażenie

jakby stworzenie poruszało się jedynie na dwóch nogach.

Zastanawiałem się, z jakim gatunkiem przyszło mi się spotkać; musiało ono,

jak sądziłem, zapłacić za swoją ciekawość i pragnienie zbadania jednego z wejść do

groty dożywotnim uwięzieniem w jego bezkresnych czeluściach. Żywiło się

niewątpliwie bezokimi rybami, nietoperzami i szczurami żyjącymi w jaskini, jak

również zwyczajnymi rybami przypływającymi z odmętów Green River, której odnogi

w jakiś przedziwny sposób łączyły się z podziemnymi wodami.

Mrożące krew w żyłach wyczekiwanie skracałem sobie wymyślaniem

groteskowych deformacji, jakie życie w jaskini musiało spowodować w fizycznej

budowie zwierzęcia, przypominając sobie jednocześnie przerażający wygląd

gruźlików, którzy według legendy zmarli po długim pobycie w jaskini, l nagle, z

przerażeniem uświadomiłem sobie, że nawet gdyby udało mi się pokonać

przeciwnika, NIE ZDOŁAM GO ZOBACZYĆ. Napięcie ogarniające mój umysł było

przerażające. Wyobraźnia, w której panował ogromny chaos, tworzyła upiorne i

przerażające kształty, tkając je ze złowrogiej materii otaczającej mnie ciemności,

która niemal namacalnie napierała na moje ciało. Kroki były coraz bliżej. Miałem

wrażenie, że bezwarunkowo muszę wydać z siebie długi, przenikliwy krzyk, ale głos

uwiązł mi w gardle, i nie byłem w stanie tego dokonać. Stałem jak skamieniały,

miałem wrażenie, że stopy wrosły mi w ziemię. Wątpiłem, czy moja prawa ręka

będzie w stanie w krytycznym momencie cisnąć pocisk w zbliżającą się ku mnie

istotę.

Jednostajne tup, tup, tup kroków było bardzo blisko, przeraźliwie blisko.

Słyszałem dyszenie zwierzęcia i, pomimo iż zdjęty zgrozą, uświadomiłem

sobie, że musiało ono przebyć znaczną odległość i było wyraźnie zmęczone. Magle

czar prysnął. Moja prawa ręka, kierowana nieomylnym zmysłem słuchu, cisnęła

dzierżony kawał wapienia, zaostrzony na jednym końcu, ku temu miejscu w

ciemnościach, skąd dobiegał szelest stóp i głośne dyszenie i, co stwierdziłem z

nieskrywanym zadowoleniem, trafiłem niemal w dziesiątkę, usłyszałem bowiem, jak

istota odskoczyła w tył i przywarowała pod ścianą. Skorygowałem namiary celu i

cisnąłem drugi pocisk. Tym razem miałem więcej szczęścia. Z przepełniającą me

serce radością usłyszałem, jak stwór bezwładnie upadł na ziemię i - jak wszystko na

to wskazywało - zupełnie znieruchomiał. Nadal było słychać ciężkie sapanie, co

pozwoliło mi przypuszczać, że jedynie zraniłem stwora. Teraz jednak do reszty

straciłem ochotę na przyjrzenie się tej istocie. Mój mózg zaatakował bezpodstawny,

prymitywny lęk, pozostałość po pradawnych przesądach i wierzeniach – nie

podszedłem zatem do ciała ani nie cisnąłem kolejnych kamieni, aby do reszty

pozbawić życia niewidoczne w mroku zwierzę. Miast tego, wykrzesawszy z siebie

resztkę sił, pognałem w -jak to oszacował mój ogarnięty chaosem umysł - stronę, z

której przyszedłem. Nagle znów usłyszałem dźwięk, a raczej całą ich serię:

rytmicznych i jednostajnych. W chwilę potem zmieniły się one w kakofonię ostrych,

metalicznych szczęknięć. Tym razem nie miałem żadnych wątpliwości. TO BYŁ

PRZEWODNIK. Zacząłem wołać, krzyczeć, wrzeszczeć i zawodzić z radości, kiedy

słaba migocząca poświata będąca, jak wiedziałem, światłem latarki, ukazała moim

oczom wilgotne ściany i łukowato sklepiony sufit jaskini. Pobiegłem w kierunku

światła, i zanim zdołałem się zorientować co robię, padłem memu przewodnikowi do

nóg, obejmując jego buty. Na przemian, dziękując za ocalenie bełkotałem jak

oszalały, bez ładu i składu, próbując opowiedzieć mu swą przeżytą historię.

W końcu doszedłem do siebie. Przewodnik, jak się okazało, zauważył moją

nieobecność, gdy grupa dotarła do wylotu jaskini, i kierowany intuicyjnym zmysłem

kierunku podążył przez labirynt korytarzy do miejsca, w którym rozmawialiśmy po raz

ostatni, aż w końcu, po czterech godzinach zdołał mnie odnaleźć. Zanim skończył mi

o tym opowiadać, ja, któremu światło latarki i obecność drugiej osoby wyraźnie

dodała odwagi, napomknąłem o dziwnym zwierzęciu, które zraniłem i które

znajdowało się w pewnej odległości od nas, w spowitym w ciemnościach korytarzu,

sugerując jednocześnie abyśmy tam poszli i w świetle latarki wspólnie mu się

przyjrzeli. Byłem niezmiernie ciekaw jakiego gatunku stworzenie padło moją ofiarą.

Zawróciliśmy wspólnie ku miejscu mej przerażającej przygody, tym razem jednak

obecność przewodnika dodawała mi otuchy.

Niebawem dostrzegliśmy biały obiekt leżący na kamiennym podłożu, bielszy

nawet od połyskujących wapiennych ścian. Zbliżając się ku niemu ostrożnie, nie

próbowaliśmy powstrzymywać swego zdumienia, gdyż spośród rozmaitych

osobliwych stworów, jakie mieliśmy okazję oglądać w swoim życiu, ten był bez

wątpienia najdziwniejszy. Przypominał ogromną, antropoidalną małpę, która być

może uciekła z jakiejś menażerii. Włosy miała śnieżnobiałe - niewątpliwie wyblakły

one wskutek długiego przebywania w mrocznych, atramentowo-czarnych czeluściach

jaskini. Były jednak zdumiewająco wątłe i rzadkie - porastały jedynie głowę

zwierzęcia długimi, sięgającymi ramion kosmykami. Stworzenie było odwrócone, nie

widzieliśmy jego twarzy, gdyż niemal na niej leżało. Osobliwy był również wygląd

kończyn, ich nachylenie wyjaśniało jednakże zmiany w ich używaniu, gdyż już

wcześniej zwróciłem uwagę, że zwierzę to poruszało się na przemian na dwóch albo

na czterech łapach. Z końców palców, zarówno rąk jak i stóp, wyrastały długie, jakby

szczurze szpony. Kończyny nie były chwytne, który to fakt składałem na karb

długiego pobytu istoty w jaskini -o czym, jak wcześniej zauważyłem, świadczyła

przenikliwa, nieziemska wręcz biel, tak charakterystyczna dla każdego z elementów

jej anatomii.

Nie było widać ogona.

Oddech stwora był teraz bardzo słaby i przewodnik wyjął pistolet z

wyraźnym zamiarem dobicia zwierzęcia, gdy wtem DŹWIĘK, jaki dobył się z jego ust

sprawił, że towarzysz mój opuścił broń rezygnując z jej użycia. Trudno byłoby opisać

ów dźwięk. Nie przypominał żadnego z odgłosów wydawanych przez małpy i

zastanawiałem się, czy nienaturalność ta nie była wynikiem długotrwałego, ciągłego

milczenia, ciszy przerwanej dopiero wrażeniami wywołanymi ujrzeniem światła

oglądanego po raz pierwszy, odkąd stworzenie zapuściło się w mroczne czeluście

groty. Dźwięk, który z pewnym wahaniem mógłbym określić jako swego rodzaju

głęboki chichot, rozlegał się przez dłuższą chwilę.

Nagle całe ciało zwierzęcia przeszył ostry, gwałtowny spazm. Kończyny

stwora zadrgały konwulsyjnie, po czym zesztywniały. Zwierzę raz jeszcze targnęło

całym ciałem, po czym odwróciło się w naszą stronę i po raz pierwszy ujrzeliśmy jego

twarz. Widok jego oczu przeraził mnie do tego stopnia, że przez chwilę nie byłem w

stanie dostrzec niczego innego. Oczy te były czarne, atramentowo-czarne, i

stanowiły upiorny kontrast w porównaniu ze śnieżną bielą włosów i reszty ciała.

Podobnie jak u innych mieszkańców jaskiń, gałki oczne zwierzęcia znajdowały się

głęboko w orbitach i pozbawione były tęczówek. Kiedy przyjrzałem się uważniej

stwierdziłem, że szczęki i czoło stwora były mniej wysunięte niż u przeciętnych małp i

dużo słabiej owłosione, nos zaś dużo bardziej wydatny. Kiedy w milczeniu

przyglądaliśmy się tajemniczemu stworzeniu, jego grube mięsiste wargi rozchyliły się

i spomiędzy nich wydobyło się kilka dźwięków, po czym istota pogrążyła się w

spokoju śmierci.

Przewodnik schwycił mnie za rękaw i dygotał tak bardzo, że promień jego

latarki przesuwał się nieustannie w górę i w dół rzucając dziwne, poruszające się

cienie na bladych, wapiennych ścianach groty.

Nie poruszyłem się i stałem jak wrośnięty w ziemię, wpatrując się

rozszerzonymi z przerażenia oczyma w kamieniste podłoże.

Groza minęła, a jej miejsce zajęły: zdumienie, niepokój, współczucie i

szacunek, bowiem dźwięki jakie wydała konająca postać spoczywająca na ziemi, tuż

przed nami, nieomylnie zdradziły nam okrutną prawdę.

Istota, którą zabiłem, owa dziwna bestia z mrocznych czeluści bezdennych

jaskiń, dawno bo dawno, ale musiała być kiedyś CZŁOWIEKIEM.

Ulica (The Street)

Są tacy, którzy twierdzą, że rzeczy i miejsca mają dusze i ci, którzy

uważają, że tak nie jest; nie będę wypowiadał się na ten temat, ale opowiem wam o

Ulicy.

Ulicę tę tworzyli ludzie silni i honorowi - prawi i dzielni, którzy przybyli z

Błogosławionych Wysp za morzem. Z początku była to jedynie ścieżka wydeptana

przez pierwszych osadników noszących wodę z leśnego źródła do grupki domów

przy plaży, następni pobudowali nowe chaty, wzdłuż północnej strony, wykonane z

grubych dębowych bali, od strony lasu zaś obudowane kamieniami, gdyż w gąszczu

czaili się Indianie używający często płonących strzał.

W kilka lat później ludzie wznieśli kolejne domy wzdłuż południowej strony

Ulicy.

Po Ulicy, w tę i z powrotem, kroczyli posępni mężczyźni w stożkowatych

czapkach, którzy zazwyczaj byli uzbrojeni w muszkiety bądź flowery. Przechadzały

się tędy również ich żony, w czepkach na głowach i stateczne, opanowane dzieci.

Wieczorami mężczyźni zasiadali przy gigantycznych kominkach, czytali i rozmawiali.

Czytali bardzo proste rzeczy i o takich też dyskutowali, niemniej pomagały im one za

dnia w pracy przy karczowaniu lasu i uprawie pól. Dzieci zaś, słuchały i uczyły się o

prawach i starych czynach, a także o ukochanej Anglii, której nigdy nie widziały, ani

nie mogły pamiętać.

Po wojnie Indianie przestali nękać mieszkańców Ulicy. Mężczyznom

pochłoniętym pracą powodziło się nieźle i byli naprawdę szczęśliwi. Dzieci rosły, a

kolejne rodziny przybywały ze Starego Kraju, aby osiedlić się przy Ulicy. A potem

dorosły dzieci i nowo przybyłych. Miasteczko stawało się miastem i, jedna po drugiej,

chaty poczęły ustępować miejsca domom - prostym, pięknym budowlom z cegły i

drewna, o kamiennych stopniach i żelaznych balustradach, ze świetlikiem nad

drzwiami wejściowymi. Domy nie były zbyt wymyślne, gdyż miały służyć wielu

pokoleniom. Wewnątrz znajdowały się ozdobnie rzeźbione kominki i urzekające oko

schody, a także przyjemne, wygodne meble, delikatne, porcelanowe zastawy stołowe

i srebra przywożone ze Starego Kraju. Tak więc Ulica napełniała się snami młodych i

cieszyła się, gdy jej mieszkańcy stawali się coraz bardziej czarujący i szczęśliwi.

Tam gdzie kiedyś była jedynie siła i honor, pojawiły się obecnie smak, gust i

wiedza. Do domów zawitały książki, obrazy i muzyka, młodzi zaś uczęszczali na

uniwersytet, którego gmach wznosił się ponad równiną na północy. Strzelby zastąpiły

szpady, koronki - peruki. Polne dróżki i leśne drogi pokryły się kostką kocich łbów, po

których dudniły kopyta wierzchowców czystej krwi i koła pozłacanych karet; przy

chodnikach zaś powstały słupki do uwiązywania koni.

Przy Ulicy rosło wiele drzew: wiązy, dęby i majestatyczne klony; w lecie

więc cała okolica zdawała się tonąć w soczystej zieleni, a z rozłożystych, strzelistych

koron drzew dochodził melodyjny śpiew ptaków. Za domami rozciągały się okolone

murami różane ogrody ze ścieżkami otoczonymi z dwóch stron przez starannie

przycięte żywopłoty, z tarczami słonecznych zegarów tonących nocami w

srebrzystym blasku księżyca i gwiazd, podczas gdy wonne, różnobarwne kwiaty

błyszczały od kropel rosy.

Ulica śniła dalej, poprzez kolejne wojny, nieszczęścia i zmiany. Któregoś

razu odeszła większość młodych i niektórzy nigdy nie powrócili. Wtedy też zwinięto

starą flagę i zastąpiono ją nową, z pasami i gwiazdami. I choć mężczyźni mówili o

ogromnych zmianach. Ulica ich nie czuła, ludzie bowiem byli nadal tacy sami, mówili

o starych, znajomych rzeczach w stary, znajomy sposób. Drzewa wciąż były

schronieniem dla rozśpiewanych ptaków, a wieczorami księżyc i gwiazdy przyglądały

się skąpanym w rosie kwiatom w otoczonych murami różanych ogrodach.

Po jakimś czasie zniknęły szpady, trójgraniaste kapelusze i peruki. Jakże

dziwni wydawali się krótkowłosi mieszkańcy z laskami w dłoniach. Z oddali

dochodziły nowe odgłosy: dziwne sapanie i przenikliwe wycie, dobiegające od strony

oddalonej o milę rzeki. Powietrze nie było już tak czyste, jak poprzednio, ale duch

tego miejsca nie zmienił się. Ulicę ukształtowała krew i dusza przodków. Duch nie

zmienił się nawet kiedy ludzie brutalnie otworzyli ziemię, aby położyć w niej dziwne

rury, ani kiedy stawiali wysokie słupy z przymocowanymi do nich tajemniczymi

drutami. Ulica zawierała w sobie tak wiele prawdziwej wiedzy, że przeszłość nie

mogła zostać zbyt łatwo zapomniana.

A potem nastały dni zła, kiedy wielu, którzy znali Ulicę z dawnych czasów,

przestali ją znać i kiedy poznało ją wielu, którzy nie znali jej do tej pory. Akcent ich był

chrapliwy i ostry, wygląd zaś i oblicza plugawe. Podobnie jak ich myśli, które walczyły

z mądrością ducha Ulicy, ta zaś bezgłośnie umierała z tęsknoty, podczas gdy stojące

wzdłuż niej domy popadły w ruinę, drzewa uschły, a różane ogrody zarosły

chwastami i sczezły. Jednak, któregoś dnia znów poczuła gwałtowny przypływ dumy,

było to wówczas, kiedy młodzi ponownie wymaszerowali w nieznane. I znowu wielu z

nich nie powróciło.

Tym razem młodzi ubrani byli na niebiesko.

W miarę upływu lat z Ulicą działo się coraz gorzej. Uschły już wszystkie

drzewa, a różane ogrody ustąpiły miejsca zapleczom tanich, szpetnych nowych

budynków stojących przy równoległych ulicach. Domy jednak pozostały, pomimo

trudnych lat, robaków i burz, bowiem postawiono je z myślą, aby służyły wielu

pokoleniom, na Ulicy pojawiły się nowe twarze: śniade, złowieszcze oblicza o

zdradliwych oczach i dziwnych rysach, których właściciele mówili nieznanym

językiem i wywieszali na przeżartych wilgocią ścianach domów szyldy z napisami w

innym alfabecie.

Wzdłuż rynsztoków pojawiły się wózki i stragany. Powietrze przesycił

okropny, nieokreślony fetor, a prastary duch zapadł w sen.

Raz Ulica przeżyła chwile wielkiego podniecenia. Za morzem szalały wojna i

rewolucja; upadła dynastia, a nieliczni pozostali przy życiu pokonani dotarli z

dwuznacznymi zamiarami do Zachodniego Lądu. Wielu z nich osiedliło się w

zapuszczonych domach, które niegdyś znały śpiew ptaków i zapach róż. Później zaś

Zachodni Ląd przebudził się i przyłączył do Starego Kraju w tytanicznej walce na

rzecz cywilizacji. Nad miastami ponownie łopotały stare flagi, którym towarzyszyły

nowe - prostsze, acz wspaniałe - trójkolorowe. Nad Ulicą nie powiewały flagi, gdyż

obecnie gnieździł się tam jedynie strach, nienawiść i ignorancja. Młodzi ponownie

odeszli, ale nie tak jak inni ich rówieśnicy, w dawnych czasach. Czegoś brakowało.

Synowie owych młodzieńców z przeszłości, którzy maszerowali przesyceni

prawdziwym duchem ich przodków, wywodzili się bowiem z różnych miejsc i nie znali

Ulicy ani jej pradawnego ducha.

Za morzem miało miejsce wielkie zwycięstwo i młodzi powrócili w chwale.

Odzyskali to, czego im brakowało, ale przy Ulicy nadal gnieździły się lęk, nienawiść i

ignorancja - zbyt wielu pozostało i zbyt wielu obcych przybyło z różnych odległych

miejsc, by osiedlić się w starych domach. Większość znów miała śniade, złowieszcze

twarze, były jednak wśród nich i takie, jak oblicza ludzi, którzy kształtowali Ulicę i

uformowali jej ducha. Podobne, a zarazem różne, bowiem w oczach ich wszystkich

migotały złowrogie iskierki chciwości, ambicji, mściwości i graniczącego z obłędem

fanatyzmu. Spiskowali, by zadać Zachodniemu Lądowi zabójczy cios, i móc potem

przejąć władzę nad krajem, a raczej nad jego ruinami, tak jak w pewnym

nieszczęsnym, mroźnym kraju, z którego przybyła większość z nich. Serce spisku

znajdowało się przy Ulicy, gdzie chylące się ku upadkowi domy tętniły nieustępliwymi

poczynaniami cudzoziemskich siewców niezgody i rozbrzmiewały echem planów i

przemówień tych, którzy z utęsknieniem wyczekiwali dnia krwi, ognia i zbrodni.

Prawo wiedziało i mówiło sporo na temat dziwnych zgromadzeń na Ulicy,

ale nie mogło niczego udowodnić. Tajniacy z uporem przesiadywali, nadstawiając

ucha w takich miejscach jak Piekarnia Pietrowicza, Szkoła Nowoczesnej Ekonomii

Rywkina, Klub „Krąg" i kawiarnia „Wolność".

Zbierały się tam spore grupy posępnych mężczyzn, rozmawiających zawsze

w obcym języku. A stare domy stały, przesycone zapomnianą wiedzą

szlachetniejszych, minionych stuleci, śmiałych kolonizatorów i skąpanych w rosie

różanych ogrodów w blasku księżyca. Czasami samotny poeta czy wędrowiec zjawiał

się, by rzucić na nie okiem, i usiłował odnaleźć je w ich minionej chwale; niemniej nie

było ich wielu.

Krążące swobodnie plotki głosiły, że w domach tych zamieszkiwali

przywódcy ogromnej grupy terrorystycznej, którzy pewnego konkretnego dnia

zamierzali rozpętać orgię rzezi, mając na celu zniszczenie Ameryki i wszystkich

szlachetnych, starych tradycji, ukochanych przez Ulicę. Ulotki pływały w rynsztokach,

ale pomimo iż wydrukowane były w różnych językach i różnym rodzajem pisma,

mówiły o jednym: zbrodni i rebelii. Ich autorzy nawoływali do obalenia praw i cnót

wychwalanych przez naszych ojców, zdławienia Konstytucji - konstytucji, która

zawierała w sobie spuściznę półtora tysiąca lat anglosaskiej wolności,

sprawiedliwości i umiarkowania. Mówiono, że smagli mężczyźni zamieszkujący przy

Ulicy i gromadzący się w jej gnijących budynkach byli mózgami przerażającej

rewolucji, że na ich rozkaz miliony bezmyślnych, żądnych krwi bestii wyciągnie

hałaśliwe szpony ze slumsów tysięcy miast, paląc, niszcząc i mordując, aż ziemia

naszych ojców przestanie istnieć. To wszystko mówiono i powtarzano, a wielu z

niepokojem oczekiwało dnia czwartego lipca, o którym dwuznacznie pisano w

ulotkach; nic jednak nie można było nikomu udowodnić.

Nikt nie potrafił określić, czyje aresztowanie mogłoby spowodować

unicestwienie spisku. Policjanci niejednokrotnie urządzali naloty przetrząsając domy,

aż w końcu przestali - ich również znudziło egzekwowanie prawa i porządku i

pozostawili całe miasto swemu losowi. Później zjawili się mężczyźni w oliwkowych

mundurach, z muszkietami; mogło się wydawać, że to swego rodzaju smutny sen.

Ulicy musiało przyśnić się wspomnienie dawnych dni, kiedy uzbrojeni w muszkiety

ludzie w stożkowatych kapeluszach krążyli po niej, od źródła w lesie, do skupiska

chat przy plaży. Nic nie można było przedsięwziąć, aby zapobiec nadciągającemu

kataklizmowi, bowiem smagli, złowrodzy mężczyźni byli nader sprytni i przebiegli.

Ulica spała więc niespokojnie, aż pewnej nocy w Piekarni Pietrowicza,

Szkole Nowoczesnej Ekonomii, Klubie „Krąg" i kawiarni „Wolność", jak również w

wielu innych miejscach, zgromadziły się ogromne grupy ludzi, których oczy

przepełnione były przeraźliwym triumfem i pełnym fanatyzmu wyczekiwaniem.

Po ukrytych przewodach wędrowały dziwne depesze i mówiono wiele o

mających nadejść jeszcze dziwniejszych wieściach; kiedy jednak niebezpieczeństwo

zagrażające Zachodniemu Lądowi zostało zażegnane nawet się tego nie domyślano.

Mężczyźni w dziwnych mundurach nie potrafili powiedzieć co się dzieje, ani jak

powinni się zachować, gdyż smagli, złowrodzy mężczyźni mieli ogromną wprawę, byli

subtelni i doskonale potrafili maskować swoje poczynania.

Mimo to mężczyźni w oliwkowych mundurach zawsze będą pamiętać tę noc

i opowiadać o Ulicy, tak jak mówili o niej swoim wnukom; wielu z nich wysłano

bowiem tego ranka z zadaniem innym niż to, jakiego się spodziewali. Wiedziano

powszechnie, że gniazdo anarchii było stare, a domy, nadgryzione zębem czasu,

zmieniły się w ruinę, niemniej jednak to, co wydarzyło się tej letniej nocy zdziwiło

wszystkich, ze względu na swą jednolitość. Nie da się ukryć, iż zdarzenie to było nad

wyraz osobliwe, pomimo iż na pozór wydawało się proste. Bez ostrzeżenia bowiem,

o nieokreślonej konkretnie godzinie (wiadomo jedynie, że po północy) wszystkie

domy stojące przy Ulicy, naruszone nieubłaganym czasem, burzami i żarłocznym

robactwem, zmieniły się w stertę gruzów; po katastrofie przy Ulicy nie pozostał nawet

jeden cały budynek - zachowały się tylko dwa samotne, żałosne kominy i fragment

mocnego ceglanego muru.

Nikt nie wyszedł żywy z ruin.

Poeta i wędrowiec, którzy wraz z tłumem gapiów znajdowali się w miejscu

katastrofy opowiadali dziwne historie. Poeta twierdził, że nocą, na wiele godzin przed

świtem, w świetle łukowych lamp widział jakby zamazane, obskurne, odrażające

ruiny; i że przed brzaskiem zdołał dostrzec nakładający się na nie zupełnie inny

obraz. Opisał go jako skąpane w blasku księżyca schludnie utrzymane domy, przy

których wznosiły się majestatyczne wiązy, dęby i klony. Wędrowiec zaś, że zamiast

uporczywego smrodu unoszącego się zwykle w tym miejscu czuł wyraźny,

aromatyczny zapach kwitnących róż. Czyż jednak sny poetów i opowieści

wędrowców nie są jednakowo kłamliwe?

Są tacy, którzy twierdzą, że rzeczy i miejsca mają dusze i ci, którzy

uważają, że tak nie jest; ja nie będę wypowiadał się na ten temat, ale opowiedziałem

wam o Ulicy.