Steel Danielle

Wieści z Wietnamu

STANY ZJEDNOCZONE

Listopad 1963 — Czerwiec 1968

Rozdział I

Tego dnia w Sayannah było chłodno i szaro. Od oceanu wiał lodowaty wiatr. Suche liście 
szeleściły pod nogami kilku par przechadzających się po Forsyth Park. Kobiety gawędziły, 
paląc ostatniego papierosa przed powrotem do pracy. Na korytarzach szkoły średniej nie było 
żywego ducha. O pierwszej dzwonek oznajmił koniec przerwy i uczniowie siedzieli w swoich
klasach. Z jednej z sal dobiegał śmiech, w innych panowała cisza przerywana tylko 
skrzypieniem kredy. Drugoklasiści desperacko walcząc z nudą, starali się napisać nie 
zapowiedziany sprawdzian z wychowania obywatelskiego. Ostatnia klasa słuchała informacji 
o zasadach przyjmowania do szkół wyższych. Temat był bardzo aktualny, ponieważ papiery 
mieli składać w następnym tygodniu, tuż przed Świętem Dziękczynienia. W tym samym 
czasie, gdy odbywały się lekcje, w Dallas padły strzały. Mężczyzna jadący limuzyną osunął 
się nagle w ramiona swojej żony, a tył jego głowy dosłownie eksplodował. Nikt jeszcze w 
tym momencie nie rozumiał, co zaszło. Paxton Andrews w Sayannah, przysłuchując się 
wykładowi o wymaganiach rad uczelnianych, walczyła z ogarniającą ją sennością. Nagle 
poczuła, że nie wytrzyma już ani chwili dłużej i za chwilę zaśnie.
Na szczęście o pierwszej pięćdziesiąt zabrzmiał dzwonek. Wszystkie drzwi otworzyły się i 
fala uczniów, uwolnionych nareszcie od sprawdzianów, wykładów, literatury francuskiej i 
egipskich faraonów zalała korytarze. Dziewczyny i chłopcy przechodzili do innych sal, 
zatrzymując się od czasu do czasu przy swoich szafkach, żeby zmienić książki, opowiedzieć 
dowcip i się pośmiać. I wtedy nagle rozległ się krzyk. Długi, przejmujący lament, dźwięk, 
który przeszył powietrze jak strzała. Rozległ się gwałtowny tupot kroków w stronę narożnego
pokoju, zazwyczaj używanego jedynie przez nauczycieli. Został włączony odbiornik 
telewizyjny i setki młodych ludzi o zatroskanych twarzach wciskało się do małego 
pomieszczenia, żeby zobaczyć, co się stało. Wszyscy wykrzykiwali, wołali i gorączkowo 
rozprawiali, tak że nikt nie słyszał, co mówiono w telewizji. Niektórzy starali się ich uciszyć.
— Cicho tam! Nic nie słychać!
— Czy on jest ranny?... czy on... — Nikt nie miał odwagi wypowiedzieć tych słów. — Co się 
dzieje?... Co się stało?... Prezydent Kennedy został postrzelony... prezydent... nie wiem... w 
Dallas... Co się stało?... Prezydent Kennedy... Czy on nie... — Na początku nikt me wierzył. 
Zebrani oczekiwali, łudzili się, że to może kiepski żart.
— Słyszałeś, że prezydent Kennedy został postrzelony?
— Taak... No i co dalej? Dokończ ten dowcip, kolego. — Ale nie było dalszego ciągu. 
Zamiast tego słychać było tylko bezładną gadaninę, nie kończące się pytania i żadnych 
odpowiedzi.

Na ekranie telewizora po raz kolejny pojawił się obraz kawalkady samochodów rozsypującej 
się nagle i odjeżdżającej z pośpiechem. Walter Cronkite, prezenter telewizyjny, był szary na 
twarzy.
— Prezydent został poważnie ranny.
Szmer przeszedł przez tłum zgromadzony w maleńkim pokoju w szkole średniej w Sayannah.
— Co on powiedział?... Co on powiedział? — dopytywał się ktoś z tyłu.
— Powiedział, że prezydent jest poważnie ranny. — Uczniowie znajdujący się bliżej 
telewizora przekazywali informacje pozostałym. Trzy pierwszoklasistki zaczęły płakać. 
Paxton stała w rogu, otoczona podekscytowanym tłumem i, przygnębiona, obserwowała je. 
Nagłe w pokoju zapanowała niesamowita cisza. Nikt się nie ruszał, tak jakby bał się zakłócić i
tak delikatną równowagę, jakby
nawet najmniejsze poruszenie mogło zmienić bieg wydarzeń... Pax- ton pomyślała o innym 
dniu, sześć lat temu. Miała dopiero jedenaście lat... „Tato jest ranny, Pax.” Jej brat George 
przekazał tę wiadomość. Mama była z tatą w szpitalu. Lubił latać samolotem na zebrania i 
tego dnia musiał lądować awaryjnie z powodu nagłej burzy w pobliżu Atlanty.
— Czy on?... Czy wyjdzie z tego?...
— Ja... — Głos George”a załamał się, a jego oczy przekazywały tę straszną prawdę, przed 
którą chciała uciec i której nie chciała przyjąć do wiadomości. Miała wtedy jedenaście lat, a 
George dwadzieścia pięć. Między nimi było czternaście lat różnicy i przepaść nie do 
przebycia. Paxton przyszła na świat przez przypadek, jak to jej matka szeptem wyjaśniała 
przyjaciółkom, przypadek, za który Cariton Andrews nigdy nie przestał być wdzięczny 
losowi, a który ciągle wprawiał w zdumienie jego żonę. Beatrice Andrews liczyła 
dwadzieścia siedem lat, kiedy urodził się George. Chociaż przez pięć lat starała się zajść w 
ciążę, to okres, gdy nosiła w sobie dziecko, wspominała później jako koszmar. Dzień w dzień 
przez dziewięć miesięcy miała mdłości, a poród okazał się okropnym przeżyciem. Beątrice 
męczyła się przez czterdzieści dwie godziny, by w końcu wydać na świat syna przez cesarskie
cięcie. Mimo że był pięknym dorodnym bobasem, Beatrice Andrews przyrzekła sobie, że już 
nigdy nie będzie rodzić dzieci. Za nic nie chciała tego ponownie doświadczać. Cariton okazał 
żonie zrozumienie. Zupełnie zwariował na punkcie swego syna. George był wesołym, 
nierozkapryszonym, rozsądnym i wysportowanym chłopcem poważnie podchodzącym do 
nauki, co także cieszyło jego matkę. Wiedli spokojne, beztroskie życie. Cariton prowadził 
dobrze prosperującą kancelarię adwokacką, Beatrice natomiast odgrywała ważną rolę w 
Towarzystwie Historycznym, Lidze Młodzieżowej oraz w Stowarzyszeniu Cór Wojny 
Domowej. Jej życie było wypełnione. W każdy wtorek grywała w brydża. To właśnie przy tej
okazji po raz pierwszy poczuła, że coś jest z nią nie w porządku. Złapały ją gwałtowne 
mdłości. Początkowo przypuszczała, że zjadła coś nieświeżego na śniadanie wydane przez 
Ligę tego ranka. Poszła więc do domu i natychmiast położyła się do łóżka. Trzy tygodnie 
później już wiedziała. Zaszla w ciążę, mając czterdzieści jeden lat, czternastoletniego syna 
oraz męża, który wydawał się zachwycony tym faktem. Tę ciążę przechodziła wprawdzie 
znacznie lżej, ale to nie poprawiło zbytnio jej samopoczucia. Beatrice wydawała się sobie 
napiętnowana i była bardzo zażenowana swym stanem. Jej rówieśnice myślały już o 
wnukach. Nie chciała jeszcze jednego dziecka, nigdy nie chciała go mieć, i nic, co mówił jej 
mąż, nie mogło przynieść jej uspokojenia. Nawet maleńka, z anielską buzią i blond włoskami 
dziewczynka, którą włożono jej w ramiona, gdy już obudziła się po porodzie, nie wydawała 
się być dla niej żadnym pocieszeniem. Wszystko o czym mogła opowiadać całymi 
miesiącami to, jak niezręcznie czuje się z niemowlęciem u boku. Stale zresztą zostawiała 
dziecko pod opieką grubej, czarnoskórej kobiety, którą zaangażowała, będąc jeszcze w ciąży. 
Nazywała się Elizabeth McQueen, a wszyscy wołali na nią Queenie. Właściwie nie była to 
zawodowa opiekunka. Urodziła jedenaścioro własnych dzieci, z których tylko siedmioro żyło,
i była najrzadszym z rzadkich darów Południa — starą, ukochaną czarną nianią. Przepełniała 

ją miłość do wszystkich, a szczególnie do dzieci i niemowląt. Kochała więc Paxton z 
czułością, jaką me obdarzyłaby jej nawet rodzona matka, a już z całą pewnością nie Beatrice 
Andrews, która nadal źle się czuła w towarzystwie córeczki i z nie wyjaśnionych powodów 
trzymała się od niej z daleka. Wydawało się jej, że mała ma zawsze lepkie rączki, którymi 
ciągle przestawia delikatne buteleczki perfum na toaletce, niezmiennie je zresztą rozlewając. 
W jakiś sposób matka i dziecko zdawały się nawzajem irytować. To Queenie uspokajała 
płaczącą Paxxie, to w jej ramiona chroniła się, gdy bała się czegoś lub gdy coś ją bolało. 
Niania nie opuszczała jej nawet na chwilę.
Queenie nie rozstawała się z rodziną Andrewsów. Tak naprawdę nie znała takich miejsc, 
które chciałaby odwiedzić, a jej dzieci miały już własne życie. Zresztą nie mogła sobie 
wyobrazić, co stałoby się z Paxxie, gdyby jej akurat zabrakło. Wprawdzie ojciec był zawsze 
dobry dla dziewczynki i bardzo ją kochał, ale z matką to już zupełnie odrębna historia. W 
miarę jak Paxton dorastała, pogłębiała się obcość między nią a matką. Mając dziesięć lat, 
Paxton zdawała sobie sprawę z tego, że prawie nic ich nie łączy. Trudno było nawet 
uwierzyć, że są choćby dalekimi krewnymi. Treścią życia Beatrice stały się wydarzenia i 
nowinki towarzyskie, spotkania brydżowe i imprezy dobroczynne na rzecz Stowarzysze
nia Cór Wojny Domowej. Właściwie nie interesowało jej, kiedy mąż wracał do domu. 
Słuchała jedynie uprzejmie tego, co mówił wieczorami przy stole, ale nawet Paxton 
spostrzegła, że matka wydaje się nudzić w towarzystwie ojca. Cariton także to zauważył. 
Chociaż nigdy by się do tego nie przyznał, odczuwał, podobnie jak Paxton, chłód emanujący 
z Beatrice. Beatrice Andrews była obowiązkowa, lojalna, zorganizowana, dobrze ubrana, 
miła, uprzejma, doskonale wychowana, ale obce jej były jakieś gwałtowniejsze uczucia. Po 
prostu taką miała naturę. Wiedziała o tym także Queenie, chociaż wyraziła to inaczej, niż 
zrobiłby to Carlton. Już dawno powiedziała swoim córkom, że serce matki malej Paxxie jest 
zimniejsze i mniejsze niż pączki brzoskwini w zimie. Jedynie to, co Beatrice Andrews czuła 
do swego syna George”a, wydawało się najbardziej zbliżone do miłości. Między nimi istniał 
ten rodzaj bliskiego porozumienia, na które nigdy by nie pozwoliła Paxton. Podziwiała i 
szanowała syna za jego chłodny, beznamiętny sposób patrzenia na świat, dzięki któremu 
ostatecznie zainteresował się medycyną. Imponowało jej, że syn zostanie lekarzem. W 
sekrecie opowiadała przyjaciółkom, że George jest inteligentniejszy od swego ojca i 
właściwie, pod wieloma względami, przypomina swego dziadka, ojca Beatrice, który zasiadał
w Sądzie Najwyższym stanu Georgia. Była pewna, że George pewnego dnia dokona czegoś 
wielkiego. A co mogłaby osiągnąć Paxton? Ukończy szkołę, wyjdzie za mąż i będzie rodzić 
dzieci. To nie wydawało się Beatrice godne podziwu, choć ona sama tak właśnie postąpiła. Za
namową ojca poszła do Sweet Briar i dwa tygodnie po końcowych egzaminach poślubiła 
Caritona. Tak naprawdę jednak, mimo że dobrze się czuła w towarzystwie kobiet i korzystała 
z każdej okazji, aby z nimi przebywać, nie darzyła szacunkiem przedstawicielek własnej płci. 
To mężczyźni wzbudzali w niej podziw, gdyż dokonywali wielkich czynów. Nie miała więc 
żadnych wątpliwości, że przeznaczeniem tego ładnego dziecka o blond włoskach, 
wciskającego wszędzie lepkie rączki, nie są wielkie czyny.
* * *
Z telewizora dobiegał monotonny głos Waltera Cronkite”a. Paxton wraz z innymi z zapartym 
tchem wpatrywała się w szklany ekran. Ci nieliczni, którzy nadal wymieniali między sobą 
jakieś
uwagi, robili to szeptem. Co kilka minut Cronkite łączył się
z reporterami przebywającymi w holu szpitala Parkland Memorial
w Dallas, dokąd przewieziono prezydenta.
Nie możemy jeszcze udzielić ostatecznych odpowiedzi na wasze pytania, poinformował jeden
z nich. Wiemy jedynie, że stan prezydenta jest krytyczny, ale w ciągu ostatnich kilku minut 
nie napłynęły nowe informacje. Po tej wiadomości jeden z nauczycieli włączył inny program, 

gdzie akurat Chet Huntley mówił prawie dokładnie to samo, co usłyszeli przed chwilą. 
Uczniowie z przerażeniem na twarzach popatrzyli na siebie. Paxton znowu przypomniała 
sobie George”a, który przyszedł po nią do szkoły, żeby powiadomić ją o wypadku ojca. 
Samolot lecący w dół... i twarz George”a, gdy to mówił. Właśnie wtedy skończył studia i 
czekał na rozpoczęcie praktyki w szpitalu Grady Memorial w Atlancie. Wykształcenie zdobył
na Południu, chociaż jego ojciec był absolwentem Harvardu i zachęcał go do pójścia w swoje 
ślady. Beatrice uważała jednak, że każdy powinien trzymać się swych korzeni i popierać 
szkoły na Południu.
Była już druga. Paxton stała w rogu pokoju, starająq się uwierzyć, że wszystko będzie dobrze.
Powstrzymywała łzy nie będąc pewna, czy płacze z powodu prezydenta, czy też swego ojca, 
który zmarł w dzień po katastrofie samolotu. Jego obrażenia okazały się bardzo poważne. 
Beatrice i George pojechali do szpitala, a Paxton czekała w domu z Queenie. Wszyscy 
uważali, że jest za mała, by oglądać ojca w takim stanie. Nigdy go więcej nie zobaczyła. 
Odszedł, zabierając swą czułość, miłość i rozległą wiedzę o świecie, fascynację ludźmi, 
historią i rzeczami nie związanymi z Sayannah. Był typem dżentelmena starej daty, a mimo to
nie pasował do klasy, z której pochodził. I za to Paxton kochała go najbardziej. Uwielbiała go 
również za sposób, w jaki przytulał ją mocno do siebie, za brzmienie jego głosu, gdy podczas 
długich spacerów dyskutowali o interesujących ją tematach, takich jak wojna, Europa i jak to 
jest, gdy się studiuje na Harvardzie. Kochała jego głos i świeży zapach wody po goleniu, 
który unosił się wokół niego, i charakterystyczne zmrużenie oczu w uśmiechu, i jak mówił, że
jest z niej dumny... Gdy grano „Amazing Grace”, podczas pogrzebu, czuła, jakby to ona sama
umarła. Queenie siedziała
w tylnym rzędzie i łkała tak głośno, że Paxton, zajmująca miejsce pomiędzy matką i bratem, 
słyszała jej zawodzenia.
Życie Paxton po śmierci ojca nigdy nie było już takie samo. Tak jakby razem z nim odeszły 
na zawsze chwile, które spędzili razem, podziwiając zapach polnych kwiatów, rozmawiając w
biurze, gdy musiał pracować w sobotnie ranki. Nie mielą przed sobą tajemnic. Paxxie 
posiadała rodzaj intuicji pozwalającej jej odgadywać stan ludzkich uczuć. Kiedyś powiedziała
ojcu, iż jest przekonana, że matka tak naprawdę wcale jej nie kocha. Już się tym nie 
przejmowała. Po prostu tak było. Ona miała Queenie i swojego tatę.
— Myślę... myślę, że ona potrzebuje kogoś takiego jak George. On jej nie denerwuje i 
rozrnawia z nią o rzeczach, które ją interesują. Jest w pewien sposób taki sam jak ona, 
prawda, tatusiu? — Więcej spostrzegała, niż rozumiała. Cariton Andrews miał podobne 
odczucia, chociaż nigdy by tego nie wyznał swojej jedynej córce.
— Ona nie wyraża swych uczuć tak jak ty lub ja — powiedział szczerze, siadając w starym 
skórzanym fotelu, na którym Paxxie lubiła się bujać, aż groziło to upadkiem. — Ale to nie 
znaczy, że ich nie posiada. — Uznał, że musi bronić żony, chociaż zdawał sobie sprawę, że 
córka mówiła prawdę. Beatrice była zimna jak lód. Obowiązkowa i lojalna, we własnym 
mniemaniu idealna żona, prowadziła wzorowy dom. W stosunku do męża zachowywała się 
grzecznie i uprzejmie, nigdy by go nie oszukała, nie obraziła i nie zdradziła. Wydawała się 
skończoną damą, nie sposób jej było cokolwiek zarzucić, prócz tego, że nie potrafiła nikogo 
pokochać, z wyjątkiem George”a, oczywiście. Choć i wobec niego nie obnosiła się z 
matczyną miłością. Ich syn był po prostu tak bardzo do niej podobny, że nie spodziewał się 
niczego ponad to, co otrzymywał. Lecz Carltonowi i Paxxie to nie wystarczało.
— Ona cię kocha, Paxxie. — Kiedy ją o tym zapewniał, Paxton uważała, że kłamał z dobroci 
serca. Zupełnie nie orientowała się, do czego jest lub nie jest zdolna matka. Ojciec wiedział to
dużo lepiej.
— Kocham cię, tato. — Bez najmniejszego wahania rzuciła się w jego ramiona. Nigdy przed 
nim niczego nie ukrywała. Ojciec roześmiał się, gdy o mało me spadł z fotela.

— Hej, ty... Zaraz będę leżał przez ciebie na podłodze. — Pragnął, by Paxton studiowała w 
RadclifTe. Trzymając ją w objęciach, wyobrażał ją sobie jako dorosłą i piękną pannę, dumę i 
podporę jego starości. Była wszystkim, o czym kiedykolwiek marzył — ciepła, kochająca, 
troskliwa i opiekuńcza. Była dla niego wszystkim, chociaż on sam w pełni nie zdawał sobie z 
tego sprawy.
A potem odszedł, zostawiając ją samą z matką i bratem. Paxton dużo się uczyła i cały czas 
czytała. Pisała też do ojca, tak jakby on wcale nie umarł, ale wyjechał w podróż, a ona mogła 
wysyłać mu listy. Oczywiście nie robiła tego. Czasami chowała je, a czasami po prostu darła, 
ale bardzo pomagał jej fakt, że pisała. Był to jakby dalszy ciąg obcowania z ojcem, namiastka 
rozmowy. Bardzo tego potrzebowała, ponieważ nie mogła rozmawiać z „nimi”. Miała 
wrażenie, że matkę denerwowało wszystko, co mówiła. Beatrice nigdy nie przyznała Paxxie 
racji, zawsze miała odmienny pogląd, różną opinię na wiele spraw. Czasami Paxton czuła się, 
jakby przybyła z innej planety. Nie mogła szukać pomocy u George”a, ponieważ był 
dokładnie taki sam jak matka. Napominał Paxton, żeby się odpowiednio zachowywała i 
postarała zrozumieć matkę. Chciał, żeby była rozsądna i pamiętała o tym, kim jest i skąd 
pochodzi, co tylko pogłębiało zamęt w jej głowie. Kim tak naprawdę była? Córką ojca czy 
„ich”? Kto miał rację? W głębi serca nie żywiła wątpliwości. Wiedziała doskonale, że to 
ojciec był dla niej wzorem do naśladowania. Zaakceptowała i przyjęła za swoje jego 
umiłowanie świata. Gdy George zakończył staż w Grady Memorial, a ona miała już 
szesnaście lat, uświadomiła sobie, że musi wyrwać się z Południa i dostać do Radcliffe. 
Matka chciała, żeby Paxton studiowała u Agnes Scott lub Mary Baidwin, czy też w Sweet 
Briar, gdzie sama swego czasu zdobywała wiedzę. Pomysł, żeby jej córka uczęszczała do 
Radcliffe, uznała za niepoważny.
„Nie musisz jechać do szkoły na Północy. Tu, na miejscu, mamy wszystko, czego 
potrzebujesz. Popatrz na swego brata. Mógł pojechać wszędzie, ale został tutaj, w Georgii” —
zwykła mawiać. Sama myśl o tym, że ona też tu zostanie na zawsze, przyprawiała Paxton o 
klaustrofobię. Za wszelką cenę chciała uciec od przyjaciółek matki, ich ciasnych 
prowincjonalnych poglądów, od tego wszystkiego, co słyszała o „okropnościach” integracji. 
O prawach obywatelskich mogła dyskutować tylko z przyjaciółmi lub z Queenie. Wprawdzie 
Queenie była konserwatystką i uważała, że czarni powinni tkwić tam, gdzie ich przypisała 
historia, a nie zajmować
miejsc białych. Możliwość wymieszania się tych dwóch ras przerażała ją. Tylko jej dzieci i 
wnuki podzielały opinię Paxton, która uważała, że istniejący stan rzeczy jest zły i nie bała się 
o tym mówić lub pisać w szkolnych wypracowaniach. Wiedziała, że ojciec nie tylko poparłby
ją, ale jeszcze podtrzymywałby jej zapał. Był to jednak temat, o którym nauczyła się nie 
rozmawiać z matką ani z bratem. Tej jesieni złożyła podania z prośbą o przyjęcie do sześciu 
uczelni na Północy i dwóch w Kalifornii. Były to: Vassar, Weflesley, RadclitTe, Smith oraz, 
na Zachodzie, Stanford i Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley. Tak naprawdę nie miała 
zamiaru wybierać żeńskiej szkoły, Radcliffe było jedynym miejscem, w którym pragnęła się 
uczyć. Złożyła podania do dwóch uczelni na Zachodzie, gdyż jej szkolny doradca uważał, że 
nie powinna niczego zaniedbać. W końcu, zupełnie nie przekonana, czy mądrze postępuje, 
wysłała podanie do Sweet Briar tylko po to, żeby zrobić przyjemność matce. Przyjaciółki 
Beatrice powtarzały ciągle, jaka to będzie szczęśliwa w tej szkole, jakby jej pójście do Sweet 
Briar było już sprawą przesądzoną.
Teraz nie mogła nawet o tym myśleć. Nie odrywała wzroku od zegara. Była dopiero druga. 
Minęło pół godziny od chwili oddania strzałów do prezydenta i dziesięć minut, od momentu 
gdy zaczęli oglądać telewizję, śledząc bieg wydarzeń. Cały naród modlił się w jego intencji, 
podczas gdy rodzina Kennedych była świadoma bolesnej prawdy, tak jak Paxton sześć lat 
temu, gdy zginął jej ojciec. że to już koniec.

Minutę po drugiej Walter Cronkite przygnębionym wzrokiem spojrzał w kamerę i oznajmił 
Amerykanom, że ich prezydent nie żyje. Spośród uczniów zgromadzonych przed telewizorem
rozległ się szmer, który po chwili zmienił się w ogólny szloch i nagle niewielką salę 
wypełniło łkanie. Płakali wszyscy. Uczniowie i nauczyciele obejmowali się, zadając sobie 
retoryczne pytanie, jak to mogło się stać. Walter Cronkite mówił dalej, przeprowadzano 
wywiady z dwoma lekarzami, a Paxton poczuła się tak, jakby nagle znalazła się pod wodą. 
Odgłosy tego, co działo się wokół, docierały do niej zniekształcone, z oddali. Paxton nawet 
nie zauważyła, że łzy spływają jej po policzkach. Brakowało jej tchu, jakby ktoś wycisnął Z 
niej całe powietrze, a ona nie mogła go na nowo zaczerpnąć. Odczuwała ból i ogromny 
smutek, prawie nie do zniesienia. Dobrze
znała i pamiętała te odczucia. Wydało się jej, że jeszcze raz traci ojca. W chwili śmierci miał 
pięćdziesiąt siedem lat, a John Kennedy tylko czterdzieści sześć, ale obaj odeszli w pełni sił, 
przepełnieni pasją, pomysłami i ekscytacją życiem. Obaj też zostawili rodziny, dzieci, które 
ich tak bardzo kochały. Po Jacku Kennedym żałobę będzie nosił cały naród, po Caritonie 
Andrewsie tylko ci, którzy go znali. Dla Paxton nie miało to znaczenia. Wiedziała, co muszą 
czuć dzieci prezydenta, znała ten bezbrzeżny smutek, poczucie straty, żal i gniew. To było 
przerażające, złe. Jak ktoś mógł coś takiego uczynić? Wybiegła na korytarz i bez słowa 
opuściła szkołę z oczami pełnymi łez. W pędzie minęła domy dzielące ją od Habersham. 
Zapłakała i trzasnęła drzwiami. Wpadła do holu. Bardziej niż kiedykolwiek przypominała 
swojego ojca, kiedy był chłopcem:
lśniące jasne włosy i wielkie zielone oczy, wiecznie ciekawe świata. Była przerażająco blada. 
Rzuciła torbę z książkami i pospieszyła do kuchni, żeby odnaleźć Queenie.
Queenie, nucąc, krzątała się po swoim królestwie, które tak kochała. Miedziane rondle lśniły 
na półkach, a w powietrzu unosił się zapach pieczonego ciasta. Niania odwróciła się 
zdumiona na widok Paxton, która stała przed nią z przerażonymi oczami i policzkami 
mokrymi od łez.
— Co się stało, dziecinko? — Zdenerwowana Queenie z trudem podniosła swe ogromne ciało
z krzesła i ruszyła w stronę dziewczyny, którą wychowała i kochała jak nikogo na świecie.
— Ja... - Przez chwilę Paxton nie wiedziała, co powiedzieć. Zabrakło jej słów na wyrażenie 
swoich uczuć. W końcu spytała: — Nie oglądałaś dzisiaj telewizji?
Queenie była zagorzałą miłośniczką seriali, ale teraz pokręciła przecząco głową.
— Nie. Twoja mama zabrała wczoraj telewizor z kuchni do naprawy. Był zepsuty. A ja nigdy 
nie oglądam telewizji w salonie. Wydawała się urażona, że ktoś mógłby ją o to podejrzewać. 
— Dlaczego pytasz? — Zastanawiała się, czy coś strasznego nie wydarzyło się w mieście. A 
może coś złego stało się z doktorem George”em albo panią Andrews?... Może któreś z dzieci 
było w coś zamieszane? Różne przypuszczenia przychodziły jej do głowy, ale z pewnością 
me była przygotowana na to, co powiedziała Paxton.
— Prezydent Kennedy został zastrzelony.
— Och, mój Boże! — Queenie opadła ciężko na najbliższe krzesło i wyraz przerażenia 
pojawił się w jej oczach. Spojrzała pytająco na Paxton.
— Nie żyje. — Paxton znów zaczęła płakać. Uklękła obok Queenie i objęła ją ramionami. 
Powróciło to dojmujące poczucie straty i zdrady. Queenie przytuliła ją do siebie i obie płakały
nad śmiercią człowieka, którego nawet nie znały, a który zginął tak młodo. I za co? 
Dlaczego? Dlaczego to zrobili? Jak ktoś mógł być tak zły? Jakiemu celowi miało to służyć? I 
dlaczego on? Dlaczego człowiek mający dwoje małych dzieci i młodą żonę? Dlaczego w 
ogóle ktoś? I dlaczego właśnie ktoś tak pełen życia, będący nadzieją i obietnicą zmian na 
lepsze dla tak wielu ludzi? Paxxie opłakiwała go w ramionach Queenie, a stara Murzynka 
tuliła ją do siebie i kołysała jak małe dziecko.
— Cicho dziecinko... Nie mogę w to uwierzyć. Dlaczego ktoś miałby zrobić coś takiego? Czy
oni wiedzą, kto to był?

— Chyba nie. — Kiedy chwilę później przeszły do salonu i włączyły telewizor, uzyskały 
odpowiedzi na niektóre z tych pytań. Człowiek nazywający się Lee Haryey Oswald 
śmiertelnie postrzelił policjanta, który wyśledził go w składnicy książek, skąd padły strzały o 
pierwszej trzydzieści. Wszyscy byli przekonani, że jest on zabójcą prezydenta. Oswald został 
zatrzymany. Policjant i prezydent, jak również jeden z agentów ochrony, nie żyli, a 
gubernator Teksasu, John Connaiły, był poważnie ranny, choć jego życiu nie zagrażało 
niebezpieczeństwo. Ciało prezydenta znajdowało na pokładzie samolotu Air Force One, w 
drodze do Waszyngtonu. Towarzyszyła mu żona oraz wiceprezydent Johnson z małżonką. Z 
wcześniejszych doniesień wynikało, że został on lekko ranny, lecz później zdementowano tę 
informację. Cały naród był w szoku. Paxton i Queenie stały przed telewizorem oniemiałe, 
ciągle nie mogąc uwierzyć własnym uszom i oczom. Patrzyły w ekran, a łzy ciekły im po 
policzkach. Tak zastała je Beatrice, gdy kilka minut później weszła do salonu. W każdy piątek
po południu chodziła do fryzjera i właśnie teraz wróciła z cotygodniowej wizyty. Wiedziała 
już, co się stało, i teraz, gdy przyłączyła się do córki i niani, wyglądała na przygnębioną. 
Kilka kobiet wybiegło z zakładu Z mokrymi włosami, fryzjerzy przerwali pracę. Każdy mial 
łzy W oczach. Kiedy po raz pierwszy podano tę straszną wiadomość, Beatrice Andrews 
siedziała przy umywalce. Wymogła jednak na fryzjerze, żeby ją uczesał, i nawet przekonała 
jedną z dziewcząt, by ta dokończyła jej manicure. Nie zniosłaby, gdyby musiała przełożyć to, 
co sobie zaplanowała. Miała mnóstwo do zrobienia w ten weekend przed Świętem 
Dziękczynienia, a jej klub brydżowy organizował proszony obiad. Nawet przez myśl jej nie 
przeszło, że nikt w najbliższej przyszłości nie będzie chodzić na proszone obiady. Wszelkie 
uroczystości zostały odłożone, a cały naród pogrążył się w żałobie. Beatrice uważała, że 
niektóre kobiety posunęły się zbyt daleko w okazywaniu smutku. Wiedziała, czym jest 
prawdziwa rozpacz, straciła przecież męża. Uznała, że me powinno się tak ostentacyjnie 
obnosić swych uczuć z powodu śmierci osoby publicznej.
Beatrice Andrews stanęła w milczeniu obok swej córki i kobiety, która ją wychowała. 
Usiadła, żeby obejrzeć Lyndona Johnsona, który składał przysięgę na pokładzie Air Force 
One i tym samym przejmował urząd prezydencki. Queenie nadal stała, gdyż jej 
pracodawczyni nie zaproponowała, żeby usiadła. Na ekranie pojawiła się sędzina Sarah 
Hughes, odbierająca przysięgę od Lyndona Johnsona, oraz Jacqueline Kennedy. Miała na 
sobie ten sam różowy kostium, w który była ubrana w chwili, gdy padły strzały. Kostium 
splamiony krwią jej męża. Pokazała światu zmęczoną, zgaszoną twarz, przez którą przemknął
cień smutku, gdy Lyndon Johnson został mianowany prezydentem. Paxton opadła wolno na 
krzesło obok swojej matki. Łzy lały się jej po policzkach. Wpatrywała się z niedowierzaniem 
w ekran, nie mogąc zrozumieć tego, co się wydarzyło.
— Jak ktoś mógł ważyć się na coś takiego? — załkała. Queenie potrząsnęła tylko głową i 
ciągle popłakując, wróciła do kuchni.
— Nie wiem, Paxton. Mówi się o spisku, ale myślę, że nikt jeszcze nie potrafi odpowiedzieć 
na pytanie, dlaczego to się stało. Współczuję pani Kennedy i jej dzieciom. To musi być dla 
nich straszne.
Słowa matki znów przypomniały Paxton ojca. Chociaż nie został on zamordowany, to 
przecież zginął tragicznie, a jego odejście nadal bardzo bolało. Może zawsze tak będzie. Z 
pewnością dzieci prezydenta też zawsze będą odczuwać brak ojca. Dlaczego to musiało się 
wydarzyć?
— Żyjemy w okropnych czasach — mówiła dalej matka. — Te wszystkie zamieszki na tle 
rasowym. Zmiany, które próbował
wprowadzić... Może to jest cena, jaką w końcu za to zapłacił — dodała Beatrice Andrews 
oschłym tonem i wyłączyła telewizor. paxton wpatrywała się w nią, zastanawiając się, czy 
kiedykolwiek ją zrozumie.

— Sądzisz, że to z powodu praw obywatelskich? Uważasz, że dlatego to się stało? — Nagle 
Paxton poczuła złość. Dlaczego matka myśli w ten sposób? Dlaczego chciałaby, żeby 
wszystko pozostało tak jak dawniej? Dlaczego musieli mieszkać na Południu? Dlaczego 
musiała się urodzić w Sayannah?
— Wcalę nie mówię, że dlatego to się stało, Paxton. Twierdzę jedynie, że jest to możliwe. Nie
można wywrócić wszystkiego do góry nogami, zmieniać tradycji, do której od setek lat 
przywykliśmy, i me zapłacić za to. Może to jest właśnie cena. Z pewnością straszliwa cena.
Paxton z niedowierzaniem patrzyła na matkę. Kłótnia nie była dla nich niczym nowym.
— Mamo, jak możesz mówić, że ludzie przyzwyczaili się do segregacji rasowej? Jak możesz 
w ogóle tak mówić? Myślisz, że niewolnicy byli zadowoleni?
— Niektórzy z nich, tak. Mieli się wtedy o wiele lepiej niż teraz, pod warunkiem, że ich 
właściciele byli odpowiedzialnymi ludźmi.
— Och, mój Boże! — I ona w to wierzyła. Paxton wiedziała, że tak właśnie było. — Popatrz, 
jak czarni dzisiaj żyją. Nie umieją czytać ani pisać, pracują jak woły, są wykorzystywani i nie 
mają takich samych przywilejów jak ty czy ja, mamuś. — Bardzo rzadko zwracała się tak do 
matki. Tylko wtedy, gdy była zdesperowana albo bardzo zaangażowana w to, o czym mówiła,
lub przybita tak jak teraz. Beatrice Andrews zdawała się tego nie zauważać.
— Być może nie umieliby żyć z tymi przywilejami, Paxton. Nie wiem. Chcę tylko 
powiedzieć, że nie można z dnia na dzień zmienić świata bez żadnych konsekwencji. A tak 
właśnie się stało.
Paxton nie odezwała się już ani słowem. Poszła do swego pokoju, położyła się na łóżku i 
płakała aż do obiadu. Blada, z zapuchniętymi oczami, zeszła na dół, gdy przyjechał jej brat, 
aby jak w każdy piątek zjeść z nimi obiad. Robił to zawsze we wtorki i piątki, chyba że miał 
dyżur lub musiał się udzielać towarzysko, co zresztą zdarzało się bardzo rzadko. George, 
podobnie jak matka, wyznawał zupełnie inne poglądy niż jego młodsza siostra. Uśmiechał się 
tylko, gdy przedstawiała swe opinie na różne tematy, lub też prychał z dezaprobatą i 
zapewniał, że z czasem zmieni zdanie. To dlatego rzadko zdobywała się na szczerość wobec 
brata bądź matki. Częściej milczała i zachowywała pełen szacunku dystans. Nie potrafiła ich 
przekonać do swoich racji, a wszelkie próby przeprowadzenia z nimi poważnej dyskusji 
spełzały na niczym. Swoje zdanie zachowywała dla przyjaciół czy też bardziej liberalnych 
nauczycieli bądź przedstawiała je w szkolnych wypracowaniach. Rozmawiała też z Queenie, 
gdy uważała, że niania ją zrozumie. Ta stara kobieta posiadała życiową mądrość. Była 
uważnym słuchaczem. Paxton mogła z nią porozmawiać o szkołach, do których złożyła 
podania, i swoich zamierzeniach. Przyznała szczerze i otwarcie, że nie chce zostać na 
Południu. Queenie ogarniał smutek na myśl o wyjeździe Paxxie, ale wiedziała, że będzie to z 
korzyścią dla jej wychowanicy. Zbyt przypominała swojego ojca, żeby było inaczej.
— Myślę, że to spisek Kubańczyków — stwierdził George tego wieczoru przy stole. — 
Jestem pewien, że dowiemy się znacznie więcej, gdy tylko śledztwo pójdzie tym tropem. — 
Paxton patrzyła na brata, zastanawiając się, czy w jego słowach może tkwić choć trochę 
prawdy. George był inteligentnym, chociaż niezbyt lotnym, mężczyzną. Większość czasu 
poświęcał wybranemu zawodowi i nic oprócz tego tak naprawdę go nie zajmowało. Miał 
raczej ograniczone poglądy. Wyraźnie interesował się jedynie odkryciami naukowymi w 
medycynie, szczególnie nowinkami o początkowym stadium cukrzycy u dorosłych. Żaden z 
tych tematów nie wydawał się Paxton zbyt fascynujący. George przekroczył niedawno 
trzydziestkę i rok wcześniej o mało się nie zaręczył, jednak związek ten rozpadł się, zanim 
doszło do czegoś poważniejszego. Paxxie odniosła wtedy wrażenie, że matka odetchnęła z 
ulgą, choć dziewczyna pochodziła z dobrej rodziny. Beatrice powtarzała nieraz, że jej syn jest
jeszcze za młody, by się żenić. Uważała, że powinien się urządzić, zanim weźmie sobie na 
kark żonę i dorobi się gromadki dzieci.

W każdym razie Paxton nie lubiła dziewcząt, z którymi spotykał się jej brat. Były zawsze 
bardzo ładne, ale głupiutkie i powierzchowne. Nie interesowały się niczym i nie można było z
nimi poważnie porozmawiać. Ostatnia, którą przyprowadził na przyjęcie wydane
przez ich matkę, chichotała przez cały wieczór jak nastolatka, chociaż miała dwadzieścia 
jeden lat. Z rozbrajającą szczerością wyznała, że nie poszła na studia, gdyż miała kiepskie 
stopnie, ale uwielbia działać w Lidze i nie może doczekać się swego występu na pokazie 
mody, który odbędzie się w tym tygodniu. Pod koniec wieczoru Paxton gotowa była ją 
udusić. Dziewczyna George”a okazała się tak głupia i irytująca, że Paxxie nie wyobrażała 
sobie, jak brat w ogóle może z mą wytrzymać. Kiedy wychodzili, dosłownie lepiła się do 
niego Wciąż chichotała. Paxton doszła wtedy do wniosku, że prawdopodobnie znienawidzi 
osobę, którą w końcu poślubi jej brat, gdyż będzie ona milutka, nieskomplikowana, 
bezmyślna, skromna i bardzo „południowa”. Paxton pochodziła z Południa, ale w jej 
przypadku oznaczało to tylko miejsce urodzenia i nie było usprawiedliwieniem dla ułomności
intelektu czy charakteru. Jednak wokół przeważały dziewczęta, których ambicje ograniczały 
się do zdobycia tytułu „piękności z Południa”. Nawet jeśli oznaczało to kobietę niezbyt 
wykształconą, z lekka ograniczoną czy wręcz głupią. Paxton nie znosiła tego typu dziewcząt, 
lecz było jasne, że George nie podzielał tej niechęci.
Paxton nie mogła tej nocy spać. Ciągle wracała do salonu, aby obejrzeć w telewizji najnowsze
wiadomości. O trzeciej nad ranem zasiadła przed szklanym ekranem na dobre. Około wpół do
piątej zobaczyła, jak wnoszono do Białego Domu trumnę, obok której szła pani Kennedy. 
Przez następne trzy dni Paxton rzadko wstawała od telewizora. W sobotę widziała, jak 
rodzina i członkowie rządu przyszli pożegnać człowieka, którego kochali. W niedzielę była 
świadkiem, jak przewieziono trumnę na Kapitol i jak Jacqueline Kennedy klęczała obok 
swojej małej córeczki Karoliny. Ich twarze były zmartwiałe od bólu. Potem Paxton widziała, 
jak Lee Oswald, przewożony właśnie do innego więzienia, został zastrzelony przez Jacka 
Ruby”ego. Nie wierzyła własnym oczom, myśląc, że to jakaś Pomyłka. Wydawało się, że to 
niemożliwe, aby jeszcze jeden człowiek zginął w tym nie kończącym się koszmarze.
W poniedziałek oglądała pogrzeb. Gdy usłyszała żałobny dźwięk bębnów, wybuchnęła 
spazmatycznym płaczem. Widok koma bez jeźdźca znowu przypomniał jej ojca. Smutek nie 
miał końca, ból nie ustawał, żal trwał wiecznie. Nawet matka wydawała się Wstrząśnięta 
wydarzeniami poniedziałkowego wieczoru. Podczas
obiadu prawie nie odzywała się do córki. Queenie ciągle jeszcze ocierała oczy, gdy Paxton 
weszła do kuchni, aby z nią porozmawiać. Dziewczyna usiadła na krześle i bezmyślnie 
przyglądała się, jak niania sprząta, potem pomogła wytrzeć naczynia. Beatrice poszła na górę 
zadzwonić do przyjaciółki. Jak zwykle matka i córka nie miały sobie nic do powiedzenia, nie 
umiały się nawzajem pocieszyć czy wesprzeć na duchu. Zbyt się od siebie oddaliły.
— Sama nie wiem dlaczego, ale ciągle czuję się tak, jakby ponownie umarł tatuś... Chociaż 
oczekuję, że wydarzy się coś innego. Na przykład, że za chwilę wejdzie do domu i powie mi, 
że to tytko jakiś niemądry żart, wielkie nieporozumienie. Albo że Walter Cronkite pojawi się 
w wiadomościach i oznajmi, że to był test, a tak naprawdę prezydent spędza weekend w Palni
Beach z lackie i dziećmi i bardzo im przykro z powodu całego zamieszania... Ale wcale tak 
się nie dzieje, tylko ta okropna sytuacja trwa. Jest prawdziwa. To bardzo dziwne uczucie.
Queenie pokiwała głową. Rozumiała doskonale Paxton.
— Wiem, dziecinko. Tak jest zawsze, kiedy ktoś utniera. Siedzisz wtedy i czekasz, by ktoś ci 
powiedział, że to się nie wydarzyło. Było tak samo, kiedy straciłam swoje maleństwa. Musi 
upłynąć bardzo dużo czasu, żeby ból ustał.
Trudno było teraz myśleć z radością o Święcie Dziękczynienia. Jak odczuwać wdzięczność za
pogmatwane, niełatwe życie w świecie pełnym zła i przemocy, w którym ludzie ginęli w 
kwiecie sił. Paxton wyobrażała sobie, jak bardzo zdesperowana i przygnębiona musi być 
rodzina Kennedych. Jacqueline Kennedy zadbała o najdrobniejsze szczegóły. Na kartach 

zawiadamiających o mszy świętej własnoręcznie napisała: „Dobry Boże, zaopiekuj się swym 
sługą, Johnem Fitzgeraldem Kennedym”, a także kazała wydrukować wyjątki z jego 
przemówienia inauguracyjnego. To był koniec pewnej ery, czasu, który przeminął, zanim 
naprawdę się zaczął. Pochodnia została przekazana nowemu pokoleniu, ale ludzie dzierżący 
ją teraz nie wiedzieli, dokąd z nią podążać.
Queenie wyłączyła światło i pocałowała Paxton na dobranoc. Jakiś czas stały jeszcze w 
ciemnościach, stara i młoda, czarna i biała, a wszechogarniający smutek otaczał je jak mgła. 
Po chwili Queenie zeszła na dół do swojego pokoju, a Paxton poszła na górę do swojego, 
zastanowić się nad tym, co zostało stracone i co
czekało ich w przyszłości. Miała wrażenie, że jest coś winna człowiekowi, którego życie 
przerwano tak brutalnie. Tak samo jak była winna swemu ojcu... i samej sobie. Musi być 
kimś, dla nich, musi zrobić coś ważnego w życiu, coś, co się liczyło. Ale co? To było pytanie.
Leżała w łóżku i myślała o tych dwóch mężczyznach i o tym, w co wierzyli. Jednego z nich 
kochała i znała dobrze, co do drugiego, mogła się tylko domyślać. I nagle zapragnęła 
rozpocząć prawdziwe życie i tak jak oni pójść do Harvardu. Leżała w łóżku z zamkniętymi 
oczami i bezgłośnie obiecała mm, że zrobi coś ze swoim życiem, że zostanie kimś, z kogo 
byliby dumni. Teraz pozostało jej tylko czekać do wiosny... i modlić się o przyjęcie do 
Radcliffe.

Rozdział II

Ostatnie zawiadomienia przyszły w drugim tygodniu kwietnia. Sweet Briar przysłało zgodę 
już w marcu, a Vassar, Wellesley i Smith na początku kwietnia. Niestety, żadna z tych uczelni
nie interesowała Pax- ton. Starannie ułożyła listy na biurku i nadal czekała na ten 
najważniejszy, z Radcliffe. Dwie uczelnie w Kalifornii były dla mej jedynie pewnym 
zabezpieczeniem. Modliła się, by przyjęto ją do wymarzonego Radcliffe, ale w głębi ducha 
nie wierzyła, że jej odmówią. Przecież ojciec studiował w Harvardzie, no i miała bardzo 
dobre stopnie. Nie doskonałe, ale bardzo dobre. Martwiła się tylko o swoje wyniki w sporcie. 
Nie były imponujące. Nie mogła się też pochwalić zbyt wieloma zainteresowaniami 
pozaszkolnymi. Uwielbiała pisać wiersze i opowiadania, chodziła na kurs fotografii, jako 
dziecko brała lekcje baletu. W pierwszej klasie wstąpiła do kółka teatralnego, ale wkrótce 
zrezygnowała, gdyż obawiała się, że będzie to kolidowało z nauką. A przecież 
niejednokrotnie słyszała, że do Harvardu mieli wstęp ludzie wszechstronni, o szerokich 
zainteresowaniach. Mimo to nadal była prawie pewna, że ją przyjmą.
Matka była bardzo zadowolona, kiedy przysłano zgodę ze Sweet Briar. Jej zdaniem Paxton 
otrzymała już najważniejszą odpowiedź. Oczywiście z przyjemnością opowiadała 
przyjaciółkom, że
córka dostała się też do innych szkół, ale, podobnie jak Paxton, nie była tym specjalnie 
zachwycona. Szkoły w Kalifornii mogły dla Beatrice Andrews równie dobrze znajdować się 
na innej planecie. Nalegała, żeby Paxton postąpiła rozsądnie i wybrała Sweet Briar, nie 
czekając nawet na pozostałe odpowiedzi.
— Nie mogę tego zrobić, mamo — spokojnie oznajmiła Paxton, a jej wielkie, zielone oczy 
utkwione były w twarzy, która zawsze wydawała się obca. — Dawno już coś sobie 
przyrzekłam. — Była to nie tylko obietnica złożona sobie samej, ale rodzaj spłaty długu 
zaciągniętego u ojca.
— Nigdy nie będziesz szczęśliwa w Bostonie, Paxton. Tamtejsza pogoda jest okropna. No i 
szkoła jest ogromna. Bliżej domu czułabyś się o wiele lepiej. Zawsze możesz potem zrobić 
dyplom w Harvardzie, jeśli zechcesz.

— Poczekajmy lepiej, aż się tam dostanę. Tak będzie rozsądniej. — Lecz to, co wydawało się
Paxton racjonalne, było zupełnie nieracjonalne dla jej matki. Drażnił ją upór Paxton w 
sprawie wyboru szkoły. Pewnego sobotniego popołudnia pojawił się George. Paxton 
uśmiechała się do siebie, słuchając jego wywodów. Rozmowa z bratem przypominała 
rozmowę z matką. Oboje byli głęboko przekonani, że jej życie musi toczyć się blisko nich i że
głupotą jest próbować rozwinąć skrzydła i poszerzać horyzonty.
— A co myślisz o tacie, George? Wcale mu nie zaszkodziło, że studiował w jankeskiej 
szkole. — Lubiła go drażnić. George, pomijając wszystkie jego zalety, nie posiadał, niestety, 
poczucia humoru, jakim obdarzony był ich ojciec.
— To nie to samo, Paxton. I ty dobrze o tym wiesz. Nie jestem zwariowany na punkcie 
Południa. Myślę tylko, że dla kobiety Sweet Briar jest najlepszym wyborem. Mama ma rację. 
Nie ma potrzeby, żebyś jechała aż do Bostonu.
— Wyobraź sobie, co by się stało, gdyby królowa Izabella powiedziała Kolumbowi, że nie 
ma potrzeby, aby wyprawiał się tak daleko. Ameryka nie zostałaby odkryta... — Śmiała się z 
niego, ale jego to najwyraźniej nie bawiło.
— Mama ma rację. Ciągle jesteś dzieckiem. Koniecznie chcesz udowodnić, że tak nie jest. 
Nie jesteś mężczyzną i nie ma najmniejszego powodu, abyś studiowała w Harvardzie. Nie 
zrobisz kariery jako lekarz bądź prawnik i dlatego nie ma sensu, żebyś wyruszała gdzieś dalej.
Powinnaś być blisko domu, razem z nami. Co będzie, jeśli mama zachoruje? Nie jest już taka 
młoda. Potrzebuje nas. — Próbował wszystkich sposobów, łącznie z wywołaniem poczucia 
winy, ale to tylko doprowadzało jego siostrę do szału. Nie mogła zrozumieć, dlaczego tak 
bardzo im zależało, żeby się nie rozwijała. Wydawało im się, że mogą dysponować jej 
życiem.
— Mama ma pięćdziesiąt osiem lat, me dziewięćdziesiąt trzy, George! A ja nie zamierzam 
siedzieć tu przez resztę mojego życia, czekając, aż będę jej potrzebna na stare lata. I skąd, do 
diabła, możesz cokolwiek wiedzieć o moich planach zawodowych? Więc dowiedz się, że 
chcę zostać chirurgiem. Czy w tej sytuacji zgadzasz się, że mogę studiować na Północy, czy 
też uważasz, że mam piec ciasteczka tylko dlatego, że jestem kobietą?
— Ależ wcale tak nie uważam. — George wydawał się dotknięty jej szczerością.
— Wiem o tym. — Spróbowała się uspokoić. — A Sweet Briar jest wspaniałą szkołą. Ale ja 
całe życie marzyłam o studiach w Radcliffe.
— A co będzie, jeśli się nie dostaniesz? — Popatrzył na nią ze złością.
— Dostanę się. Muszę. — Obiecała to ojcu. Przysięgła, że będzie z niej dumny i że pójdzie w
jego ślady.
— Ale jeśli jednak się nie dostaniesz? — Domagał się bezlitośnie odpowiedzi. — Czy wtedy 
zgodzisz się zostać na Południu?
— Może... Nie wiem... — Miejscowe szkoły nie pociągały jej specjalnie, nie myślała też 
poważnie o Stanford czy Berkeley. Nie wyobrażała sobie wyjazdu do Kalifornu. Nie znała 
tam nikogo. — Zobaczę.
— Myślę, że powinnaś się nad tym zastanowić, Paxton. I lepiej dobrze wszystko rozważ, 
zanim zasmucisz mamę.
Dlaczego musiał jej to robić? To nie było w porządku. Dlaczego ona miała poświęcić dla nich
swoje życie? Czego od niej chcieli? Dlaczego pragnęli, żeby została w Sayannah? To było 
bez sensu. Tylko po to, żeby chodziła z mamą na obiadki i spotkania Stowarzyszenia Cór 
Wojny Domowej? Żeby w końcu wstąpiła do klubu brydżowego? I żeby nie przyniosła 
wstydu Beatrice? Dlatego miała tu zostać? Ale ona wcale tego nie chciała. Pragnęła czegoś 
więcej. Była zdecydowana studiować dziennikarstwo w Radcliffe.
Często opowiadała o tym Queenie. Stara niania była jedyną osobą, która zachęcała ją do 
realizacji marzeń, która miała dla niej tyle miłości, że uznawała jej prawo do wolnego wyboru
drogi życiowej. Jedynie czarna piastunka wiedziała, czego potrzebuje Paxxie, i chciała, by 

uniezależniła się od matki i brata — dwojga ludzi, którzy oczekiwali od niej tak wiele, dając 
jednocześnie tak mało. Paxton miała prawo do czegoś więcej. Była inteligentna, pełna 
pomysłów. Zasługiwała na lepsze życie niż to, jakie wiodłaby, gdyby pozostała w Sayannah. 
A jeśli kiedyś chciałaby wrócić do domu, Queenie czekałaby na nią z otwartymi ramionami. 
Ale nie miała zamiaru błagać jej, by nie wyjeżdżała, ani też, jak inni, zrzędzić z powodu jej 
decyzji.
List przyszedł we wtorek po południu. Leżał już w skrzynce, kiedy wróciła do domu. Przyszło
też zawiadomienie ze Stanford. Paxton wstrzymała na chwilę oddech, widząc upragnioną 
kopertę. Było ciepłe, wiosenne popołudnie, Paxxie szła nieśpiesznie, rozmyślając o chłopcu, 
który właśnie tego dnia ząprosiłją na bal maturalny. Był przystojnym, wysokim i 
ciemnowłosym młodzieńcem, a Pax- ton podkochiwała się w nim przez cały ubiegły rok, ale 
on miał inną dziewczynę. Teraz nagle okazało się, że jest wolny. Paxton była pełna marzeń i 
planów. Miała zamiar opowiedzieć o nich Queenie, gdy zobaczyła list, którego nie mogła się 
już doczekać. Cała jej przyszłość zależała od kartki papieru zamkniętej w białej kopercie z 
Harvardu. Droga panno Andrews, mamy przyjemność zawiadomić panią, że została pani 
przyjęta... Droga panno Andrews, z przykrością zawiadamiamy, że... Co znajdzie w środku?
Ręce jej się trzęsły, gdy wyjmowała koperty ze skrzynki, zastanawiając się, którą z nich 
otworzyć pierwszą. Usiadła na schodach i zdecydowała, że przeczyta list z Radcliffe. 
Przerzuciła swój długi, blond warkocz na plecy, zamknęła oczy i oparła się o balustradę, 
modląc się o błogosławieństwo ojca... Proszę... Proszę... Och, proszę, niech mnie przyjmą... 
Otworzyła oczy i szybko rozerwała kopertę. Początek listu był inny, niż oczekiwała. Nie 
zawierał konkretnej odpowiedzi, ale podkreślał, że Harvard jest wspaniałą uczelnią, a Paxton 
wspaniałą kandydatką. Dopiero w drugim akapicie znalazła to, czego szukała. Serce jej 
zamierało, w miarę jak czytała te straszne słowa.
„Chociaż posiada Pani wszelkie niezbędne warunki, aby być odpowiednią kandydatką na 
studentkę RadclifTe, uważamy, że... obecnie.., może inna uczelnia.., żałujemy, ale... jesteśmy 
pewni, że osiągnie Pam bardzo dobre wyniki na każdej innej, wybranej przez siebie uczelni... 
Życzymy powodzenia...” W oczach Paxton pojawiły się łzy, litery widziała jak za mglą. 
Zawiodła swego ojca. Odrzucili ją. Wszystkie jej marzenia w jednej chwili obróciły się 
wniwecz. Nie przyjęto jej do Radcliffe.
I co ma teraz zrobić? Dokąd pójdzie? Czy naprawdę musi zostać na prowincjonalnym 
Południu? Czy zawsze będzie pędziła żywot u boku matki i brata? Czy tak już musi być? Czy 
do tego doszło? Czy też powinna pójść do Vassar? Smith? Wellesley? Jakoś nie pociągały jej 
te szkoły.
Zdenerwowana, z wahaniem, otworzyła drugą kopertę. Może czas poważnie pomyśleć o 
Stanford? Ale już za chwilę wszystko stało się jasne. Odpowiedź była prawie taka sama, jak 
ta z Radcliffe. Życzyli jej powodzenia, lecz uważali, że inna uczelnia będzie bardziej 
odpowiednia. W takiej sytuacji nie zostało jej nic, poza szkołami, których stanowiska już 
znała, oraz wielką niewiadomą, jaką było Berkeley. Z ciężkim sercem wstała i weszła do 
domu. Bała się powiedzieć o wszystkim matce.
Najpierw oczywiście zwierzyła się Queenie. Niania bardzo się zasmuciła, ale wkrótce 
podeszła do całej sprawy filozoficznie.
— Jeśli cię nie przyjęli, to znaczy, że me było cito pisane. Pewnego dnia sama to zrozumiesz 
— powiedziała.
Tymczasem jednak perspektywy były przygnębiające. Nie chciała zostać na Południu, nie 
miała zamiaru pójść do żadnej innej żeńskiej szkoły i nie wyobrażała sobie studiów w 
Berkeley. I co teraz? Okazało się, że Queenie miała inne niż Paxton spojrzenie na zaistniałą 
sytuację.
— Co myślisz o Kalifornu? To daleko stąd, ale może ci się tam spodobać. — Jedna z córek 
Queenie przed kilkoma laty przeprowadziła się do Oakland i Queenie, chociaż nigdy się tam 

nie wybrała, uważała, że San Francisco to śliczne miasto. — Słyszałam, że tam jest pięknie. 
Nigdy nie zmarzniesz jak na Północy. — Uśmiechnęła się czule do dziecka, które kochała i 
pocieszała od tylu lat, a które przeżywało teraz pierwszy bolesny zawód w swoim życiu. — 
Twoja mania chyba by mnie zabiła, gdyby usłyszała moje rady, ale jestem
zdania, że powinnaś pomyśleć o Kalifornii. — Paxton skrzywiła twarz w grymasie. Matka 
zabiłaby je obie, gdyby usłyszała choć część ich rozmów.
— No, nie wiem... To jest tak daleko.
— Kalifornia? — Queenie wyszczerzyła zęby w uśmiechu. — Nie bądź głupiutka. To tylko 
kilka godzin samolotem, przynajmniej tak mówi moja Rosie. Pomyśl więc o tym i pomódl się 
dziś w tej intencji. Może szkoła w Berkeley będzie dla ciebie najlepszym wyjściem.
Tego wieczoru matka i brat uzyskali potwierdzenie swojej opinii w sprawie przyszłości 
Paxton. Odpowiedź z Radcliffe wcale ich nie rozczarowała. Przeciwnie, odczuli ulgę. 
Podobnie jak Queenie uważali, że tak Paxton było pisane. Jednak w przeciwieństwie do starej
niani, wydawali się zadowoleni z niepowodzenia Paxxie. — Ona sama miała wrażenie, że 
zawiodła ojca, ponieważ nie dostała się do jego uczelni. Chciała to komuś wyznać, opisać, jak
okropnie się czuje, ale wiedziała, że nawet Queenie, nie wspominając już o matce i bracie, nie
zrozumie jej. Przyjaciele przeżywali własne radości i smutki. Każdy czekał na wiadomości z 
uczelni, wszyscy chcieli jak najszybciej dowiedzieć się, czy zostali przyjęci, czy też 
odrzuceni.
Chlopiec, który zaprosił ją na bal maturalny, zadzwonił tego wieczora, ale kiedy próbowała 
podzielić się z nim swoimi odczuciami, nawet jej nie wysłuchał. Mógł mówić jedynie o tym, 
że dostał się do Chapel Hill. Tej nocy leżąc w łóżku, Paxton myślała o słowach Queenie. 
Zastanawiała się, czy pomysł wyjazdu do Berkeley był w ogóle wart rozważenia. Przede 
wszystkim nie wiedziała, czy ją przyjmą. Jednak jeszcze pod koniec tego samego tygodnia, 
pod naciskiem mamy i George”a, zgodziła się na Sweet Briar, po cichu przyrzekając sobie, że
w przyszłym roku znowu złoży podanie do Radcliffe i będzie próbować aż do skutku, bez 
względu na to, ile pracy by miało ją to kosztować. Ułożywszy ten plan, poczuła się troszkę 
lepiej. Łatwiej będzie jej zostać blisko domu, jeśli wie, że to nie na zawsze.
W poniedziałek przyszła odpowiedź z Berkeley. Z wielką przyjemnością informowali, że 
została przyjęta. Serce zaczęło jej bić mocniej i nagle, nie wiedząc nawet dlaczego, poczuła 
szaloną radość. Biegiem rzuciła się do kuchni, żeby pokazać list Queenie. Stara kobieta 
rozpromieniła się tak, jakby ta kartka papieru była najważniejsza na świecie.
— Widzisz? Oto twoja odpowiedź.
— Skąd ta pewność? — Jak ona może to wiedzieć? Jednak inne rozwiązania nie przemawiały
do Paxton z równą siłą.
— Jak się teraz czujesz?
— Dobrze. Trochę się boję, ale jestem szczęśliwa.
— A inne szkoły, o których mówiłaś? Co czujesz, kiedy o nich myślisz?
— Przygnębienie, znudzenie... coś okropnego.
— To chyba me oznacza niczego dobrego. Według mnie Berkeley jest najlepszym wyjściem. 
Ale musisz się zastanowić. Módl się i otwórz się dla Pana, i wsłuchaj się w siebie. Zawsze 
słuchaj swego serca, tego, co czujesz w środku. Ty wiesz. Wszyscy wiemy. Czujemy to tutaj. 
— Z poważną miną wskazała na swój wielki brzuch. — Gdy się dobrze czujesz, wtedy wiesz,
że postępujesz dobrze. Ale kiedy jest ci źle, jakby cię coś bolało i czujesz się nieszczęśliwa, 
wtedy na pewno popełniłaś duży błąd albo dopiero popełnisz. — Paxton śmiała się z tych 
prostych prawd, ale wiedziała, że Queenie jak zwykle ma rację. Ta stara kobieta była dużo 
mądrzejsza od Beatrice, od George”a czy nawet od Paxton.
— Chyba zwariowałam, ale myślę, że masz rację, Queenie. — Usiadła na kuchennym krześle.
Wyglądała na kogoś, kto żyje w zgodzie z samym sobą. Była spokojna, silna i niezwykle jak 
na swój wiek dojrzała. Po śmierci ojca, czyli od prawie siedmiu lat, bardzo dużo rozmyślała.

— Co ja im teraz powiem?
— Prawdę, jeśli ją znasz. Możesz słuchać moich rad, ale sama musisz podjąć decyzję. Jesteś 
inteligentna. Zrobisz to, co zechcesz, i co według ciebie jest słuszne. Pomyśl o tym najpierw i 
będziesz wiedziała, co robić. — Znowu wskazała na swój brzuch. Paxton roześmiała się i 
wstała. Była wysoka, szczupła i koścista jak ojciec, ale pełna wdzięku. Górowała wzrostem 
nad wieloma koleżankami, jednak nie przejmowała się tym. Ku wielkiemu zdziwieniu 
Queenie nie przykładała zbytniej wagi do wyglądu. Była piękna, ale jakby nie zdawała sobie 
z tego sprawy. Nie obchodziło jej to. Bardziej interesowały ją inne rzeczy, sprawy duchowe, 
uczucia i myśli, podobnie jak Carltona Andrewsa. Nie poświęcała uwagi swojej urodzie, co 
niezwykle irytowało matkę. Beatrice chciała, aby córka brała udział w pokazach mody, 
organizowanych przez Ligę, czy
w imprezach Stowarzyszenia Cór Wojny Domowej, ale Paxton odmawiała. Była cicha i 
nieśmiała. Lubiła rozprawiać z nauczycielami na poważne tematy, o niedawnych zajściach w 
Wietnamie, śledztwie w sprawie śmierci Kennedy”ego, stanowisku Johnsona wobec 
problemu praw obywatelskich, Martinie Lutherze Kingu i jego marszach protestacyjnych. Z 
pasją obserwowała ważne wydarzenia na świecie, ich wzajemne powiązania i wpływ, jaki 
miały na siebie. O tym lubiła pisać, myśleć, tym chciała żyć.
W tygodniu zapytała swego ulubionego nauczyciela o jego opinię na temat uniwersytetu w 
Berkeley.
— Myślę, że jest to jedna z najlepszych uczelni w naszym kraju. Dlaczego pytasz? — 
Popatrzył jej prosto w oczy, a ona zawahała się, ale tylko na chwilę.
— Chcę wiedzieć, czy powinnam tam pójść.
— Wiadomości z Radcliffe nie były takie, jakich się spodziewałaś? — Wiedział, jak bardzo 
pragnęła tam się dostać, jak bardzo na to liczyła. Znał przyczynę i był przygotowany na to, że 
będzie rozczarowana, jeśli się nie dostanie.
— Nie przyjęli mnie. Do Stanford też nie. Wszystkie inne szkoły odpowiedziały pozytywnie. 
Wymieniła uczelnie, a on bez wahania doradził jej studia w Berkeley. Sam pochodził z 
Północy i mocno wierzył w potrzebę zdobywania różnorodnych doświadczeń. Uważał, że 
młodzież z Zachodu powinna kształcić się na Wschodzie, ci ze Wschodu powinni rok lub dwa
pobyć na Zachodzie, a dzieciaki z Południa wyruszyć na Północ, żeby zobaczyć coś innego.
— Nie wahałbym się ani minuty, Pax. Lap swoją szansę, póki ją masz. Nie myśl nawet o 
Radcliffe. Zawsze możesz tam pojechać i zrobić dyplom. Teraz do diabła z tym, jedź na 
Zachód. — Uśmiechnął się do niej. — Spodoba ci się tam. — Gdy go słuchała, 
niespodziewanie przeszedł ją dreszcz podniecenia. Czyżby Queenie, jak zwykle, miała rację?
Przez kilka następnych dni nic nie powiedziała matce. Pod koniec tygodnia wysłała swoje 
zgłoszenie do Berkeley. W piątek, podczas obiadu, powiadomiła ich o swojej decyzji.
— Dzisiaj wysłałam swoje zgłoszenie — powiedziała cicho i czekała na burzę, jaką musiały 
wywołać jej słowa.
— Grzeczna dziewczynka — pochwalił ją szybko brat. Wreszcie zrobiła to, czego od niej 
oczekiwano. Wcale nie była taka uparta,
jak twierdziła matka. — Powinnaś być z siebie dumna, Pax. — Uśmiechnęła się, słysząc te 
pochwały. Wiedziała, że George zaraz zmieni zdanie.
— Faktycznie jestem dumna. Dużo się nad tym zastanawiałam i jestem pewna, że podjęłam 
właściwą decyzję.
Matka popatrzyła na nią uważnie.
— Cieszę się, że sprawy tak się ułożyły, Paxton. — Była bardzo oszczędna w słowach.
— Ja również się cieszę — odparła Paxton.
— Wiele miłych dziewcząt studiuje w Sweet Briar. To wspaniała szkoła — oznajmił George.
Paxton spokojnie patrzyła na nich oboje.

— Zapewne, ale ja nie będę tam studiować. — Domownicy zamarli. Żadne z nich nie 
oczekiwało takiego obrotu rzeczy. — Wybieram się na Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley.
Przez moment pani Andrews i jej syn wydawali się ogłuszeni niespodziewaną wiadomością. 
Po chwili George wyprostował się w krześle i rzucił serwetkę na stół.
— Skąd przyszedł ci do głowy taki cholernie głupi pomysł?
Queenie, uśmiechając się nieznacznie, wyszła z pokoju, aby ponownie zapełnić półmisek 
pieczoną wołowiną.
— Rozmawiałam o tym ze szkolnym doradcą, a także z kilkoma nauczycielami. Uważają, że 
jest to bardzo dobra uczelnia i, ponieważ nie dostałam się do RadclifTe, najlepiej zrobię, 
decydując się na Berkeley.
— Ale Kalifornia?! — z rozpaczą zawołała matka. — Po co, na miłość boską, ktokolwiek 
miałby tam jechać? — Jednak wszyscy wiedzieli po co, chociaż nie chcieli tego przyznać. 
Paxton uciekała od nich. Od śmierci ojca nie była szczęśliwa, a oni zrobili tak niewiele, aby to
zmienić. Zarówno matka, jak i brat prowadzili własne życie i tylko od czasu do czasu 
usiłowali zmusić Paxton do przyłączenia się do nich, mimo że nie podzielała ich 
zainteresowań. Oczekiwali, że dopasuje się do ich stylu, niezależnie od tego, czy jej się to 
podobało, czy nie. A teraz chciała pójść swoją drogą. W tej chwili wiodła ona do Kalifornii.
— Czuję, że muszę to zrobić. — Intensywnie zielone oczy Paxton utkwione były w oczach 
matki. Nie kłóciła się, była absolutnie pewna, że postępuje właściwie. Ojciec zostawił jej 
niewielki spadek
na opłacenie kosztów kształcenia, a to oznaczało, że matka musiała zgodzić się z decyzją 
Paxton. Miała swobodę wyboru i teraz właśnie zrobiła z niej użytek, zapisując się do 
Berkeley.
— Twój ojciec byłby zawiedziony — powiedziała zimno matka. To był cios poniżej pasa i 
Paxton dobrze o tym wiedziała.
— Próbowałam dostać się do Harvardu, mamo — wyjaśniła najspokojniej,jakumiała. —Po 
prostumi sięnieudało. Myślę, że ojciec by to zrozumiał. — Świetnie pamiętała opowieści ojca 
o tym, jak starał się zostać słuchaczem Princetown i Yale, ale nie przyjęto go i musiał 
zadowolić się Harvardem. Tak samo ona zadowoli się Berkeley.
— Miałam na myśli, że byłby zawiedziony twoim wyjazdem tak daleko od domu i od nas.
— Wrócę — powiedziała miękko. Lecz kiedy wymawiała to słowo, zastanawiała się, czy 
naprawdę tak zrobi. Czy wróci? Czy chce wrócić? Czy będzie tęskniła za domem, czy też 
zakocha się w Kalifornii i zapragnie pozostać tam na zawsze? Z jednej strony bardzo pragnęła
zmiany, z drugiej jednak było jej przykro, że wyjeżdża. Niechętnie zostawiała przyjaciół, ale 
z ulgą opuszczała dom. Zawsze miała wrażenie, że nie pasuje do niego. Nie potrafiła 
zadowolić matki. Nie postępowała tak, jak tego od niej oczekiwano. Nie mogła zostać na 
Południu, z nimi, udawać, że coś ją łączy z matką i bratem, podczas gdy wcale tak nie było. 
Nagle zrozumiała, że stać ją na samodzielne życie w Berkeley.
— Czy pomyślałaś o tym, jak często będziesz przyjeżdżać do domu? — spytała matka 
oskarżycielskim tonem. Queenie obserwowała swą pracodawczynię.
— Myślę, że przyjadę do domu na święta Bożego Narodzenia, no i oczywiście w lecie. — To 
było wszystko, co mogła im zaoferować. W zamian chciała tylko swoją wolność. — Będę 
przyjeżdżać tak często, jak będę mogła. — Uśmiechnęła się do nich niepewnie, pragnąc, żeby
cieszyli się wraz z nią, ale na próżno. — Wy też możecie mnie odwiedzać, jeśli będziecie 
chcieli.
— Wybraliśmy się raz z twoim ojcem do Los Angeles. — Matka popatrzyła na nią z 
dezaprobatą. — To okropne miejsce. Nigdy już tani nie pojadę.
— Berkeley jest niedaleko San Francisco. — Równie dobrze mogłaby powiedzieć „niedaleko 
piekła”, gdyż wyraz twarzy Beatrice nie zmienił się. Resztę posiłku zjedli w milczeniu.

Rozdział III

W dzień wyjazdu Paxton stała w przytulnej kuchni, rozglądając się dookoła. Czuła się 
zupełnie tak, jakby była zmuszona do opuszczenia domu. Z oczami pełnymi łez złożyła głowę
na miękkiej piersi Queenie.
— Jak będę żyć tam bez ciebie? — wyszeptała, czując się jak małe dziecko. Nagle ogarnęło 
ją takie samo dojmujące poczucie smutku i straty, jakiego doświadczyła, kiedy zginął jej 
ojciec. Wiedziała, że nie będzie zbyt często widywać Queenie, chociaż stara niania zostanie w
domu.
— Poradzisz sobie. — Queenie dzielnie walczyła ze łzami. Postanowiła nie okazać Paxton 
tego, co przeżywała. — Będziesz grzeczną dziewczynką tam, w Kalifornii. Pamiętaj, żeby 
dobrze się odżywiać, dużo spać i raz w tygodniu płukać te śliczne włosy sokiem z cytryny. —
Robiła tak od czasu, gdy Paxton była niemowlęciem, i sobie przypisywała zasługę, że włosy 
dziewczyny były ciągle tak samo jasne. — Noś kapelusz od słońca i nie spal sobie skóry... — 
Chciała jej powiedzieć tyle rzeczy, ale przede wszystkim pragnęła ją zapewnić o swojej 
miłości. Przytuliła Paxton mocno do siebie. Dziewczyna odwzajemniła uścisk.
— Tak bardzo cię kocham, Queenie... Uważaj na siebie... Obiecaj mi, że będziesz o siebie 
dbała. Jeśli przeziębisz się w zimie — tak jak zazwyczaj — tym razem idź do lekarza.
— Nie martw się o mnie, dziecinko. Nic mi nie będzie. To ty uważaj na siebie tam... w 
Kalifornii... Z trudem wymówiła to słowo, a przecież to właśnie Queenie zachęcała Paxxie do
wyjazdu, do skorzystania z wolności. Wreszcie oderwały się od siebie. Queenie miała 
wilgotne oczy. Po bladej twarzy Paxton płynęły łzy, a jej oczy wydawały się bardziej zielone 
niż zwykle.
— Będę za tobą bardzo tęsknić.
— Ja też. — Queenie otarła oczy fartuchem i uśmiechnęła się. Lekko poklepała dziewczynę 
po ramieniu. Kochała ją jak własne dziecko. Teraz, gdy Paxton przeobrażała się w młodą 
kobietę, miłość ta była nawet silniejsza. Były ze sobą związane na zawsze, bez względu na 
dzielącą je odległość, i obje zdawały sobie z tego sprawę. Paxxie po raz ostatni uścisnęła rękę 
ukochanej niani, ucałowała jej czarny policzek i wyszła z kuchni, żeby dołączyć do innych.
— Zadzwonię do ciebie — szepnęła wychodząc.
Queenie mrugnęła do niej wesoło, ale po wyjściu Paxton zeszła do swego pokoju i się 
rozpłakała. Widok odjeżdżającej wychowanki był trudny do zniesienia, ale lepiej niż 
ktokolwiek rozumiała, że Paxxie musi wyjechać. Po śmierci ojca jej życie nie było już takie 
samo jak przedtem. Queenie wiedziała, że matka i brat nie chcieli być oschli i nieżyczliwi, ale
nie potrafili być inni. Paxton przepełniała radość życia i ciekawość świata. Swoje pasje 
pragnęła dzielić z ludźmi, lecz matkę przerażała gwałtowność tych uczuć, a George nie miał o
nich zielonego pojęcia. Beatrice i jej syn byli do siebie podobni, podczas gdy Paxxie 
przypominała ojca. Czasami Queenie miała wrażenie, że opiekuje się jakimś rzadkim 
egzotycznym ptakiem, zapewniając mu odpowiednie warunki do przeżycia. Teraz wypuściła 
go na wolność. Paxton nie pasowała do tego otoczenia już od dawna i jej niania wiedziała, że 
dziewczyna będzie szczęśliwsza, opuszczając dom, niż w nim pozostając. Stał przed nią 
otworem wielki świat, a Queenie prawie nie mogła się doczekać, aż Pax go odnajdzie i pozna.
Lecz w głębi serca stara Murzynka bardzo cierpiała, tracąc swą ukochaną dziewczynkę, nie 
mogąc jej już więcej wspierać radą ani patrzeć w oczy w czasie popołudniowych rozmów, ani
też całować jej jedwabistych włosów każdego ranka przed śniadaniem. Podbiegła do okna, 

żeby zobaczyć, jak odjeżdżają. Zdążyła jeszcze pomachać Paxton wychylonej z okna 
samochodu.
W drodze na lotnisko Beatrice miała bardzo poważny wyraz twarzy. George również 
wydawał się zatroskany.
— Możesz jeszcze zmienić zdanie — cicho powiedziała matka. Mogło to znaczyć, że będzie 
tęsknić za córką.
— Myślę, że już za późno — również cicho odparła Paxton. Wciąż miała przed oczami 
smutną twarz Queenie i ciągle czuła ciepło jej uścisku.
— Jestem pewna, że dziekan Sweet Briar byłby szczęśliwy, gdyby tak się stało — zimnym 
tonem kontynuowała Beatrice. Uważała wyjazd córki za osobistą zniewagę. To, że Paxton 
chciała opuścić Południe i rodzinne Sayannah, godziło w jej uczucia.
— Może skorzystam z tej propozycji, jeśli nie powiedzie mi się w Kalifornii. — Paxton 
postanowiła być uprzejma. Wyciągnęła rękę, aby dotknąć dłoni matki, ale po zastanowieniu 
cofnęła ją. Beatrice nie zdobyła się na żaden czuły gest, nie rozmawiały też już więcej. Paxxie
zdawała sobie sprawę, że powinno ją dręczyć poczucie winy. To prawda, ogarnął ją smutek. 
Przecież zostawiała dom rodzinny, jaki by on nie był. Jednocześnie była podekscytowana 
nowymi możliwościami, jakie się przed nią otwierały. Słyszała ostatnio mnóstwo 
interesujących rzeczy o Uniwersytecie Kalifornijskim i nie mogła się doczekać swojego tam 
przybycia.
Kufer i dwie duże torby z ubraniami wysłała wcześniej. Teraz miała ze sobą tylko jedną 
walizkę. Gdy przyjechali na miejsce, George zajął się jej nadaniem. Wręczył siostrze kwit 
bagażowy i wszyscy troje przeszli do poczekalni.
Czekali na samolot. W pewnym momencie Beatrice przerwała ciszę i spiętym głosem 
powiedziała:
— Mam nadzieję, że będziesz miała tam ładną pogodę.
Paxton kiwnęła głową. Spojrzała na matkę i tzy napłynęły jej do oczy. Tego ranka bardzo 
łatwo ulegała wzruszeniom. Nawet gdy opuszczała swoją sypialnię, czuła wilgoć pod 
powiekami. O szóstej rano spędziła kilka minut w dawnym pokoju ojca. Zajęła krzesło 
naprzeciw jego biurka i opowiedziała mu o ostatnich wydarzeniach, tak jakby siedział w 
swoim fotelu.
— Nie dostałam się do Harvardu, tatusiu... — była to jakby spowiedź, chociaż odnosiła 
wrażenie, że ojciec już o wszystkim wie — ale przyjęto mnie do Berkeley. — Miała nadzieję, 
że ta informacja ucieszy go. Smutno jej było wyjeżdżać z domu, opuścić ludzi imiejsca,
które tak dobrze znała. Wiedziała jednak, że gdziekolwiek pojedzie, ojciec będzie jej 
towarzyszył. Był teraz częścią niej samej, tak samo jak był częścią porannego nieba i 
zachodów słońca, które podziwiała, kiedy pożyczonym samochodem jechała nad ocean. Duch
jej ojca roztaczał opiekuńcze skrzydła. Miała pewność, że nigdy jej nie zostawi.
— Mamo. — Paxton wróciła do rzeczywistości. Zaschło jej w gardle. — Przykro mi z 
powodu Sweet Briar. To znaczy... Nie chciałam cię urazić. — To niespodziewane wyznanie 
zaskoczyło panią Andrews. Widać było, że nie wie, co odpowiedzieć. Cofnęła się, jakby 
chciała uciec przed otwartością i szczerością córki. Sama nie potrafiła okazywać uczuć. 
Uważała to za niestosowne.
— Przepraszam... Chciałam cito powiedzieć, zanim wyjadę. — Paxton wcześnie nauczyła się,
że nie należy zostawiać nie dopowiedzianych spraw, ponieważ można nie mieć już szansy ich
wyjaśnienia.
— Ja... uch... — Matka z trudnością znajdowała słowa. — W porządku. Może tak będzie dla 
ciebie lepiej, Paxton. Możesz przenieść się w przyszłym roku, jeśli zmienisz zdanie. — Było 
to ogromne ustępstwo ze strony matki i Paxton poczuła wdzięczność. Nie chciała zostawiać 
za sobą spalonych mostów. Nawet George nie był już tak naburmuszony, kiedy całował ją na 
do widzenia i przypominał, żeby się właściwie sprawowała w Kalifornii. Napomnienia brata 

nie były potrzebne, miała silną osobowość i nie brakowało jej uporu, jednak nie sprawiała 
matce wielu kłopotów.
Beatrice i George machali do niej, gdy wsiadała do samolotu. Czuła ulgę, że się od nich 
uwalnia. Tęskniła tylko za Queenie. Samolot wzniósł się i kołował wolno nad Sayannah. 
Tego miasta z pewnością nie będzie jej brakowało. Przecież wróci w rodzinne strony na Boże 
Narodzenie. Wielu jej przyjaciół również wyjeżdżało, chociaż większość z nich podjęła studia
na miejscowych uniwersytetach. Dwie znajome osoby wybierały się na Północ i jedynie ona 
zmierzała do Kalifornii. Wygodnie rozparła się w fotelu i zamknęła oczy. Samolot kierował 
się na zachód.
Minęło dopiero południe, kiedy wylądowali w Kalifornii. Był wspaniały słoneczny dzień. 
Paxton zeszła ze schodków, rozglądając się dookoła. Lotnisko okazało się niezbyt duże. 
Większość przebywających tu ludzi nosiła dżinsy i bawełniane podkoszulki lub kwieciste 
koszule. Dziewczyny i kobiety miały na sobie minispódniczki albo przewiewne, zabawrie 
ufarbowane sukienki. Wszyscy nosili długie włosy. Paxton poczuła się jak w domu. Odebrała 
walizkę i wyszła z budynku, aby złapać taksówkę. Miała wspaniały nastrój. Wolna i 
niezależna.
Taksówkarz powiedział jej o wszystkim, o czym według niego powinna wiedzieć, o 
restauracjach w pobliżu szkoły, małych knajpkach chętnie odwiedzanych przez studentów, 
zajściach na Telegraph Ayenue. Zwrócił uwagę na jej akcent i stwierdził, że mu się podoba. 
Kiedy dojechali do miasteczka uniwersyteckiego, wskazał na tablice stojące na rogu 
Telegraph i Bancroft. Wyjaśnił, że służą różnym celom. Były tam transparenty z napisami 
SNCC, CORE, z symbolami pokojowymi i olbrzymi napis „Kobiety z miasteczka 
uczelnianego popierają pokój”. Paxton poczuła nagle, że rozpiera ją radość. Samo oddychanie
tutejszym powietrzem było ekscytujące. Coraz bardziej się upewniała, że dokonała 
właściwego wyboru. Chciała jak najszybciej znaleźć się na miejscu, poznać innych studentów
i rozpocząć zajęcia.
Wiedziała, gdzie będzie mieszkać, i taksówkarz podjechał prosto pod drzwi budynku. 
Zegnając się z nią, podał jej rękę i życzył szczęścia.
Pokój, który jej przydzielono, znajdował się na drugim piętrze, na końcu korytarza. Okazało 
się, że jest to tak zwana czwórka, czyli dwie dwuosobowe sypialnie połączone salonikiem. Na
środku saloniku stała mocno zniszczona brązowa kanapa. Ściany pokrywały liczne plakaty, a 
resztę umeblowania stanowiło kilka zdezelowanych krzeseł, pomarańczowy chodnik i zielony
fotel. Widok tego pokoju zaskoczył Paxton. Przyzwyczaiła się do spokojnej elegancji domu 
rodzinnego w Sayannah. Jednak nie była to zbyt wygórowana cena z* wolność.
Sypialnia, w której miała mieszkać, okazała się mała i zdecydowanie skromnie umeblowana. 
Znajdowały się tam dwa metalowe łóżka, biurko, dwie komody, proste krzesło oraz szafa o 
rozmiarach pozwalających jedynie na umieszczenie w niej szczotki do zamiatania. 
Mieszkanki tego pokoju powinny stać się dobrymi przyjaciółkami, żeby wytrzymać ze sobą w
takich warunkach. Paxton miała nadzieję, że znajdzie pokrewne dusze w swych 
współlokatorkach. Od razu zauważyła trzy walizki upchnięte w drugiej sypialni, a chwilę 
później, kiedy weszła z powrotem do saloniku,
spostrzegła jedną z nowych koleżanek, urodziwą długonogą dziewczynę o skórze koloru 
kawy z mlekiem. Przedstawiła się Paxton. Nazywała się Yvonne Gilbert i pochodziła z 
Alabamy.
— Cześć — Paxton uśmiechnęła się ciepło. Yvonne była zdecydowanie atrakcyjną 
dziewczyną o czarnych, lśniących oczach i imponującej fryzurze afro.
— Jestem Paxton Andrews. — Zawahała się, czy powiedzieć, skąd pochodzi. Okazało się to 
niepotrzebne. Dziewczyna bezbłędnie rozpoznała jej akcent.
— Karolina Północna.

— Georgia. Sayannah. — Paxton dalej się uśmiechała, ale Yvonne nagle zrobiła się 
uszczypliwa.
— Wspaniale. Właśnie tego nam potrzeba. Czy oni chcą powtórki z Wojny Domowej? 
Ktokolwiek kazał nam razem mieszkać, musiał mieć oryginalne poczucie humoru. — 
Wyglądała na bardzo zdenerwowaną, lecz Paxton się tym nie przejęła.
— Nic się nie martw. Jestem po waszej stronie.
— Taak. Założę się, że tak. Nie mogę się już doczekać, żeby się dowiedzieć, skąd są te dwie 
pozostałe. Co powiesz o Missisipi i Tennessee? Może powinnaś założyć tu filię 
Stowarzyszenia Cór Wojny Domowej, złotko? To będzie naprawdę zabawne. Po prostu 
uwieelbia.m taakie sytuacje. — Celowo przeciągała samogłoski, patrząc wyzywająco na 
Paxxie. Potem szybko poszła do swojej sypialni i zatrzasnęła za sobą drzwi. Paxton siedziała 
na kanapie lekko skonsternowana. Zapowiadało się interesująco. A już na pewno inaczej niż 
dotąd.
Następnie pojawiła się eteryczna dziewczyna o mlecznobiałej cerze, długich do pasa 
kruczoczarnych włosach i porcelanowoniebieskich oczach. Miała na sobie prawie 
przezroczystą, bia koszulę nocną.
— Cześć — wyszeptała — jestem Dawn. — Pochodziła z Des Moines. Naprawdę miała na 
imię Gertruda. Wymyśliła sobie Dawn przy niewielkiej pomocy LSD, całkiem niedawno, w 
maturalnej klasie. Teraz postanowiła dalej używać tego poetyckiego imienia. Dawn Steinberg.
Była stypendystką, grała na skrzypcach w lokalnej orkiestrze i zaoferowano jej stypendium w 
Berkeley. Przydzielono ją do drugiej sypialni, więc otworzyła drzwi „ które chwilę przedtem 
zatrzasnęły się za Yvonne. Zamknęła je delikatnie za sobą. Nikt nie
czki albo przewiewne, zabawrie ufarbowane sukienki. Wszyscy nosili długie włosy. Paxton 
poczuła się jak w domu. Odebrała walizkę i wyszła z budynku, aby złapać taksówkę. Miała 
wspaniały nastrój. Wolna i niezależna.
Taksówkarz powiedział jej o wszystkim, o czym według niego powinna wiedzieć, o 
restauracjach w pobliżu szkoły, małych knajpkach chętnie odwiedzanych przez studentów, 
zajściach na Telegraph Ayenue. Zwrócił uwagę na jej akcent i stwierdził, że mu się podoba. 
Kiedy dojechali do miasteczka uniwersyteckiego, wskazał na tablice stojące na rogu 
Telegraph i Bancroft. Wyjaśnił, że służą różnym celom. Były tam transparenty z napisami 
SNCC, CORE, z symbolami pokojowymi i olbrzymi napis „Kobiety z miasteczka 
uczelnianego popierają pokój”. Paxton poczuła nagle, że rozpiera ją radość. Samo oddychanie
tutejszym powietrzem było ekscytujące. Coraz bardziej się upewniała, że dokonała 
właściwego wyboru. Chciała jak najszybciej znaleźć się na miejscu, poznać innych studentów
i rozpocząć zajęcia.
Wiedziała, gdzie będzie mieszkać, i taksówkarz podjechał prosto pod drzwi budynku. 
Zegnając się z nią, podał jej rękę i życzył szczęścia.
Pokój, który jej przydzielono, znajdował się na drugim piętrze, na końcu korytarza. Okazało 
się, że jest to tak zwana czwórka, czyli dwie dwuosobowe sypialnie połączone salonikiem. Na
środku saloniku stała mocno zniszczona brązowa kanapa. Ściany pokrywały liczne plakaty, a 
resztę umeblowania stanowiło kilka zdezelowanych krzeseł, pomarańczowy chodnik i zielony
fotel. Widok tego pokoju zaskoczył Paxton. Przyzwyczaiła się do spokojnej elegancji domu 
rodzinnego w Sayannah. Jednak nie była to zbyt wygórowana cena z* wolność.
Sypialnia, w której miała mieszkać, okazała się mała i zdecydowanie skromnie umeblowana. 
Znajdowały się tam dwa metalowe łóżka, biurko, dwie komody, proste krzesło oraz szafa o 
rozmiarach pozwalających jedynie na umieszczenie w niej szczotki do zamiatania. 
Mieszkanki tego pokoju powinny stać się dobrymi przyjaciółkami, żeby wytrzymać ze sobą w
takich warunkach. Paxton miała nadzieję, że znajdzie pokrewne dusze w swych 
współlokatorkach. Od razu zauważyła trzy walizki upchnięte w drugiej sypialni, a chwilę 
później, kiedy weszła z powrotem do saloniku,

spostrzegła jedną z nowych koleżanek, urodziwą długonogą dziewczynę o skórze koloru 
kawy z mlekiem. Przedstawiła się Paxton. Nazywała się Yvonne Gilbert i pochodziła z 
Alabamy.
— Cześć — Paxton uśmiechnęła się ciepło. Yvonne była zdecydowanie atrakcyjną 
dziewczyną o czarnych, lśniących oczach i imponującej fryzurze afro.
— Jestem Paxton Andrews. — Zawahała się, czy powiedzieć, skąd pochodzi. Okazało się to 
niepotrzebne. Dziewczyna bezbłędnie rozpoznała jej akcent.
— Karolina Północna.
— Georgia. Sayannah. — Paxton dalej się uśmiechała, ale Yvonne nagle zrobiła się 
uszczypliwa.
— Wspaniale. Właśnie tego nam potrzeba. Czy oni chcą powtórki z Wojny Domowej? 
Ktokolwiek kazał nam razem mieszkać, musiał mieć oryginalne poczucie humoru. — 
Wyglądała na bardzo zdenerwowaną, lecz Paxton się tym nie przejęła.
— Nic się nie martw. Jestem po waszej stronie.
— Taak. Założę się, że tak. Nie mogę się już doczekać, żeby się dowiedzieć, skąd są te dwie 
pozostałe. Co powiesz o Missisipi i Tennessee? Może powinnaś założyć tu filię 
Stowarzyszenia Cór Wojny Domowej, złotko? To będzie naprawdę zabawne. Po prostu 
uwieelbia.m taakie sytuacje. — Celowo przeciągała samogłoski, patrząc wyzywająco na 
Paxxie. Potem szybko poszła do swojej sypialni i zatrzasnęła za sobą drzwi. Paxton siedziała 
na kanapie lekko skonsternowana. Zapowiadało się interesująco. A już na pewno inaczej niż 
dotąd.
Następnie pojawiła się eteryczna dziewczyna o mlecznobiałej cerze, długich do pasa 
kruczoczarnych włosach i porcelanowoniebieskich oczach. Miała na sobie prawie 
przezroczystą, bia koszulę nocną.
— Cześć — wyszeptała — jestem Dawn. — Pochodziła z Des Moines. Naprawdę miała na 
imię Gertruda. Wymyśliła sobie Dawn przy niewielkiej pomocy LSD, całkiem niedawno, w 
maturalnej klasie. Teraz postanowiła dalej używać tego poetyckiego imienia. Dawn Steinberg.
Była stypendystką, grała na skrzypcach w lokalnej orkiestrze i zaoferowano jej stypendium w 
Berkeley. Przydzielono ją do drugiej sypialni, więc otworzyła drzwi „ które chwilę przedtem 
zatrzasnęły się za Yvonne. Zamknęła je delikatnie za sobą. Nikt nie
wybiegł, nikt nie krzyczał. Zza drzwi nie dochodził żaden dźwięk i Paxton doszła do wniosku,
że panna Gilbert zaaprobowała nową koleżankę. Des Moines nie miało reputacji miasta 
pochwalającego podziały rasowe, o jaką Yvonne oskarżyła Sayannah.
Rozmyślając o nowo poznanych dziewczynach, Paxton zdecydowała się rozpakować bagaż. 
Dwie torby i kufer zostały dostarczone do jej pokoju poprzedniego dnia. Paxxie postanowiła 
zaścielić oba łóżka, aby uczynić pokój choć trochę przytulniejszym, zanim pojawi się jej 
współlokatorka. Zajęta układaniem swych rzeczy, zaczęła się modlić w duchu, by ta nie znana
jej dziewczyna nie okazała się czarna ani zbuntowana, i żeby akceptowała ludzi z Georgii.
— Proszę Cię, Boże... — szeptała do siebie — ... Wiem, że na to nie zasługuję, a Ty masz 
ważniejsze rzeczy do roboty, ale proszę, zrób tak, żeby ona mnie polubiła.
Współlokatorka nie pojawiała się, więc Paxton postanowiła sama zapełnić małą lodówkę 
stojącą w pokoju. Przed pójściem do pobliskiego sklepu zapukała do sąsiedniej sypialni. 
Upłynęła dłuższa chwila, zanim w drzwiach pojawiła się Dawn.
— Tak? — zapytała szeptem, jakby się obawiała, że ktoś ją może usłyszeć.
Paxton miała świetny słuch, ale pomimo to z trudem zrozumiała Dawn. Poza tym nie mogła 
oprzeć się pokusie, aby odpowiedzieć również szeptem. Nawet zwykły ton głosu wydawał się
nie na miejscu w rozmowie z tą eteryczną istotą.
— Czy przynieść coś ze sklepu? — wyszeptała Paxton. — Właśnie wychodzę po zakupy. 
Umieram z głodu. — Nagle zatęskniła za dobrze zaopatrzoną kuchnią Queenie. W Sayannah 
była teraz siódma wieczorem i Paxxie burczało już w brzuchu.

— Chciałabym jakąś ziołową herbatę i miód, kochanie. I kilka cytryn... i może ciemne 
pieczywo. — Nic z tych rzeczy nie przypadło Paxton do gustu, ale była gotowa przynieść 
wszystko, by zawrzeć bliższą znajomość z Dawn. Szybko zapisała zlecenie.
— A co z Yvonne? — zapytała ostrożnie. — Czy jej też coś kupić? Paxton ukradkiem 
zerknęła do środka i zauważyła, że one także się rozpakowały. Dawn powiesiła kilka 
plakatów, a rzeczy Yvonne leżały porozrzucane wszędzie. Widać było również kolorowe 
koce i różowe satynowe narzuty na łóżka, które bardziej pasowały do Alabamy niż do Des 
Moines.
— Czy chcesz coś ze sklepu? — Paxton zwróciła się bezpośrednio do Yvonne, gdy ta z 
nieprzyjaznym spojrzeniem podeszła do drzwi.
— Taak. Martina Luthera Kinga. Myślisz, że go dostaniesz, cukiereczku?
— Przestań. — Paxton się zdenerwowała. — Twoje insynuacje są zupełnie bezpodstawne, 
biorąc pod uwagę fakt, że spotkałyśmy się po raz pierwszy dwie godziny temu i wcale mnie 
nie znasz. —Paxton nie bała się Yvonne, a nieuzasadnione uprzedzenia tej dziewczyny 
rozzłościły ją.
— A co powinnam insynuować? — Yvonne stanęła tuż przed nią, ale Paxton nie cofnęła się 
ani o milimetr. Wiedziała, że albo teraz wyjaśnią sobie wszystko i zawrą rozejm, albo 
stosunki między nimi będą napięte już do końca pobytu na uczelni. Dlatego nie zawahała się 
stawić czoło wrogo nastawionej Yvonne. Paxton łatwo ulegała emocjom, lecz potrafiła nad 
nimi zapanować. Była stanowcza i odważna. Życie z matką nauczyło ją być silną i teraz nie 
obawiała się rozgniewanej czarnej dziewczyny z Alabamy. — Przecież jesteś z Georgii, 
prawda? — Yvonne atakowała dalej. — Co w takim razie mam o tobie myśleć?
— Powinnaś dać mi szansę. Tak samo jak ja powinnam dać ją tobie. Czy nie słyszałaś o 
prawach obywatelskich? Osądzajmy siebie na podstawie tego, kim jesteśmy, jakie wyznajemy
poglądy, w co wierzymy, jak postępujemy, a nie w związku z kolorem skóry... albo dlatego, 
że ty jesteś czarna, a na tablicy rejestracyjnej mojego samochodu napisane jest Georgia. A 
może to nie mój samochód? Może w ogóle mylisz się co do mnie. Może istnieje ważny 
powód, dla którego nie siedzę na ganku swojego domu na Południu, wąchając kwitnące 
magnolie i popijając herbatkę miętową. Czy pomyślałaś o tym? Założę się, że nawet do głowy
ci to nie przyszło. Nie każdy biały z Południa jest krewnym George”a Wałlace”a. Na miłość 
boską, daj mi szansę to udowodnić. To ci się może opłacić. — O to właśnie chodziło, czyż 
nie? O to walczył Martin Luther King.
Taak. Wspaniale. Przynieś mi więc sześć puszek coli i paczkę Koolsów. — Żadnego 
„przepraszam” ani „proszę”. Yvonne wyniośle odwróciła się i odeszła w głąb sypialni. Paxton
bez słowa dopisała jej zlecenie do listy zakupów i wyruszyła na poszukiwanie najbliższego 
sklepu. Pomyślała, że kontakty z Yvonne zapowiadają się interesująco. Ta czarna dziewczyna
była pełna złości i nienawiści. Ciekawe, czy kiedyś dojdą do porozumienia? Paxton już 
przedtem próbowała nawiązać przyjaźń z czarnymi dziewczynami. W Iużym stopniu 
wynikało to z chęci zrobienia na złość matce i Queenie. Stare pokolenie nie akceptowało 
takich bliskich kontaktów między białymi i czarnymi. Queenie bardziej niż Beatrice martwiła 
się nieodpowiednim zachowaniem swej pupilki. Nie podzielała poglądów Paxton. Pewnego 
razu, gdy Paxxie wybrała się do restauracji w towarzystwie czarnej dziewczyny, którą trochę 
znała, nie chciano ich obsłużyć. Paxton była sina z wściekłości. Próbowały w trzech innych 
lokalach, ale w końcu dały za wygraną i zjadły paczkę chipsów na ławce w Forsyth Park. 
Młoda Murzynka była przyzwyczajona do takich sytuacji i rozumiała, że Paxton me mogła 
niczego zmienić. Niemniej doceniła dobre chęci swojej białej rówieśniczki.
Paxton bardzo chciała wziąć udział w marszu protestacyjnym. Obawiała się jednak, że jeśli 
zostanie aresztowana, jej matka zamknie ją w domu na co najmniej rok. Co więcej, 
postawiłaby matkę w niezręcznej sytuacji, a nie miała serca jej na to narażać. Ale wiedziała, 
że pewnego dnia się odważy. Pewnego dnia będzie musiała to zrobić. A teraz mieszka z 

czarną dziewczyną, która jej nienawidzi tylko dlatego, że pochodzi z Georgii. Przechodząc 
przez ulicę, Paxton nagle się roześmiała. Smiała się tak głośno, aż kilka osób odwróciło 
głowy. Co powiedziałaby matka, gdyby wiedziała, że wspóHokatorką jej córki jest 
Murzynka? A Queenie! Paxton była zadowolona. Miała zamiar zaprzyjaźnić się z Yvonne, 
bez względu na wszystko.
Kupiła to, co wpisała na listę, i dodatkowo po batoniku dla nich wszystkich, dwie cole i 
puszkę orzeszków dla siebie i coś, z czego mogłaby zrobić kanapki. W drodze powrotnej, na 
schodach, zauważyła pulchną, lecz atrakcyjną, niewysoką, rudowłosą dziewczynę, która 
usiłowała wciągnąć na górę trzy walizki naraz, podczas gdy bardzo przystojny, wysoki, 
młody blondyn siłował się z olbrzymim kufrem ważącym na oko więcej od niego.
— Co, u diabła, tatu spakowałaś, Gab? Kamienie? A może sztangi?
— Tylko kilka książek. Tam prawie nic nie ma... przysięgam...
— Akurat. Sama sobie to wnieś. Byłbym cholernym głupcem, gdybym dostał przepukliny, 
targając twój bagaż po całej szkole. —
Był wyraźnie zły. Paxton spróbowała niepostrzeżenie ich minąć, lecz szybko zdecydowała się
zaoferować pomoc, chociaż kufer nie wyglądał zbyt zachęcająco.
— Może we trójkę damy radę go wnieść? — spytała niepewnie, patrząc to na jedno, to na 
drugie. Trzymała torbę z zakupami, modląc się, żeby się nie oblać rumieńcem pod 
spojrzeniem przystojnego młodzieńca.
— Nie rób jej żadnych przysług. Ona na to nie zasługuje. — Nie hamował wściekłości. 
Paxton pomyślała przez moment, że może są małżeństwem. Jednak pewne podobieństwo ich 
profilów sugerowało pokrewieństwo.
— Pomogę wam, jeśli chcecie. — Paxton ponowiła propozycję, odgarniając włosy z twarzy i 
patrząc na uśmiechniętą rudą dziewczynę.
— To miło z twojej strony. Mój brat robi tyle zamieszania z powodu jednej małej torby.
Jednej małej torby! — wrzasnął, aż poszło echo. — Czy zdajesz sobie sprawę, ile to waży? 
Chyba tonę. Nie jestem pewien, czy nawet we trójkę damy radę.
— Możemy spróbować — wtrąciła Paxton. Młody człowiek zmierzył ją taksującym 
spojrzeniem, które wyrażało aprobatę.
— Lepiej zostawmy ją tu z tym całym bałaganem i chodźmy na piwo do Kips. To by mi się 
bardziej podobało.
Paxton wybuchnęła śmiechem. Rudowłosa dziewczyna nie wyglądała na rozbawioną.
— Peterze Wilsonie, jeśli pójdziesz gdziekolwiek, to cię uduszę. Nie zapominaj, że twoje 
prześcieradła są w mojej torbie i jeśli nie zaniesiesz tych rzeczy na górę, możesz sobie spać na
gołym materacu przez cały rok.
— Łamiesz mi serce. — Peter uśmiechając się, patrzył na Paxton. — Chodźmy na piwo i 
chrzańmy ją i jej bagaż.
Paxton śmiała się cały czas, ale jednocześnie razem z Gab dzielnie starała się unieść kufer.
— Dalej ty, dupku żołędny... bierz się do roboty. — Dziewczyna poganiała brata. Z ciężkim 
westchnieniem uległ wreszcie i w końcu z trudem udało im się wtaszczyć skrzynię na schody.
Paxton uświadomiła sobie, że chłopak miał rację. Kufer był bardzo ciężki. Nie mogła się 
nadziwić, co takiego rudowłosa tam zapakowała.
— Gdzie jest twój pokój? — Młody człowiek znowu stracił dobry nastrój i zerknął na 
zegarek. Miał ciekawsze rzeczy do roboty w niedzielne popołudnie, niż bawić się w tragarza 
swojej siostry.
— Jeszcze me wiem.
— Chryste! Czy chociaż jesteśmy w odpowiednim budynku? — Wydawało się, że za chwilę 
ostatecznie straci kontrolę nad swoim zachowaniem. Dziewczyna przytaknęła.
— Tak. — Pogrzebała w torebce i wyciągnęła kawałek papieru. Miała na sobie dżinsy, 
kwiecistą bluzkę i parę drogich mokasynów. Wszystkie jej torby i walizki były ze skóry.

— W porządku, znalazłam. — Przeczytała głośno numer i Pax- ton, początkowo zdumiona, 
uśmiechnęła się. Miała szczęście. Wszystko było jasne. Już polubiła swoją współlokatorkę.
— Będziemy mieszkać razem — oznajmiła, a wysoki młodzieniec jęknął i usiadł na kufrze, 
patrząc na nią ze współczuciem.
— Biedactwo. Nie masz pojęcia, w co się wpakowałaś. — Wyciągnął rękę i przedstawił się. 
— Jestem Peter Wilson.
— Paxton Andrews.
— A ja Gabrielle. Gabby Wilson. — Dziewczyna uśmiechnęła się wesoło do Paxton. — Skąd
jesteś? Bardzo podoba mi się twój akcent.
— Nigdy przedtem me zdawałam sobie sprawy, że w ogóle main jakiś akcent. — Paxton 
roześmiała się. — Cieszę się, że ktoś go zauważył. Zresztą przekonasz się za chwilę, że jedna 
z naszych współlokatorek nie przepada za nim.
— Powiedz jej, żeby się wypchała — przyjaźnie stwierdziła Gabby. Peter wstał i z 
nieszczęśliwą miną znowu zaczął siłować się z kufrem.
— Taka jest właśnie moja młodsza siostrzyczka — dama w każdym calu. Chodź tu, gaduło. 
Jeśli umiałaś zapakować tę skrzynię, to teraz wnieś ją na górę. Pomóż mi zanieść ją do 
twojego pokoju. O wpół do szóstej mam spotkanie.
— Łamiesz mi serce — powiedziała, chwytc z pomocą Paxton drugi koniec kufra.
— Ty nadwerężasz mój kręgosłup, a to jest znacznie gorsze — narzekał, ale za moment 
dotarli do saloniku, gdzie postawili swój ciężar na pomarańczowym dywanie. Potem we 
trójkę wrócili po walizki.
- Gdzie umieścisz te wszystkie rzeczy? — zapytał chłopak, rozglądając się po niewielkim, 
skromnie umeblowanym pokoju.
— Jeszcze nie wiem. — Zerknęła rozbawiona na Paxton. — O rany! Kto umeblował ten 
pokój? Drakula? Mój Boże! Skąd wytrzasnęli te rzeczy? Z Armii Zbawienia?
— Chyba ze śmietnika — odparł Peter. — My też korzystamy z tego wspaniałego źródła 
zaopatrzenia.
Gabby popatrzyła na niego i pokręciła głową z dezaprobatą. Paxton, niosąc jedną z 
ogromnych walizek Gabby, uśmiechnęła się do Petera. Też była bardzo ciekawa, gdzie jej 
nowa koleżanka pomieści te wszystkie rzeczy. To było interesujące pytanie, biorąc pod 
uwagę niewielkie rozmiary szafy w ich pokoju.
— Jesteś studentem ostatniego roku? — zapytała Petera.
— Byłem. Skończyłem naukę w college”u w czerwcu. Teraz zaczynam podyplomowe studia 
prawnicze. Ale przez ostatnie dwa lata nie mieszkałem w akademiku. Na szczęście ten 
dzieciuch nie powiadomił o tym rodziców, inaczej chyba bym zwariował. — Znowu stali w 
drzwiach prowadzących do salonu i wyglądało na to, że Peter jest już jedną nogą za drzwiami.
— Teraz Gabby należy do ciebie. Rzucił okiem na stos toreb i walizek na środku pokoju, 
poczęstował się orzeszkiem, pomachał na pożegnanie i już go me było. Gabby uśmiechnęła 
się do Paxton.
— Dziękuję za pomoc. I przepraszam za niego — powiedziała, gdy jej brat zniknął za 
drzwiami. — Jest beznadziejną ofermą, ale kocham go. Jemu nigdy bym tego nie 
powiedziała, lecz tobie mogę. Jest beznadziejny i kiedyś mnie bił... albo przynajmniej 
próbował. — Było jasne, że przepadają za sobą i Paxton przez moment pozazdrościła im tej 
wspaniałej więzi. Ją i George”a nigdy nie łączyło takie żywe uczucie. No, ale on był o 
dziesięć lat starszy od Petera i nie miał za grosz poczucia humoru.
Rozmowę przerwało wejście pozostałych dwóch mieszkanek. Paxton i Gabby posilały się 
właśnie orzeszkami, popijając colę, gdy Dawn i Yvonne pojwiły się w drzwiach swojego 
pokoju i stanęły jak wryte na widok licznych walizek Gabby.
— Mój Boże! Skąd to się wzięło! — wykrzyknęła z irytacją Yvonne. — Kupiłaś dla mnie 
Koolsy?

— Oczywiście. — Paxton wręczyła jej paczkę, a Yvonne skwapliwie oddała odliczone 
pieniądze. Nie chciała żadnych prezentów z Sayannah. Dawn rozpakowała resztę zakupów, 
podczas gdy Paxton przedstawiła im Gabby. Yvonne, paląc papierosa, obserwowała 
podejrzliwie nowo przybyłą, a po chwili zapytała, skąd pochodzi.
— San Francisco. Właściwie nie wypuściłam się zbyt daleko od domu — wyjaśniła z lekkim 
wzruszeniem ramion. — Ale podoba mi się tu. Przez ostatnie dwa lata odwiedzałam brata, no 
i wszyscy moi znajomi są tutaj. W każdym razie ci, którzy studiują. — Popatrzyła na nich 
entuzjastycznie. — Zakochacie się w tym miejscu. — Yvonne rzuciła krótkie spojrzenie 
Paxton, jakby dając do zrozumienia, że nie jest tego taka pewna. Nawet Dawn nie wyglądała 
na całkowicie przekonaną. Powiedziała:
— Właściwie nie chciałam iść do college”u, ale moi rodzice nalegali, żebym tu przyjechała. 
— Jej ojciec był profesorem angielskiego.
— Czy wolałaś pójść do szkoły bliżej domu? — Gabby interesowała się wszystkim. 
Wyglądała na otwartą, szczęśliwą osobę, która łatwo nawiązuje kontakty.
— Nie. — Dawn ze smutnym uśmiechem potrząsnęła głową. — Chciałam wyjść za mąż. I 
oboje pragnęliśmy pojechać do Indii studiować religie Wschodu.
— A ja chcę studiować prawo — wyznała Yvonne, strząsając popiół do oliwkowozielonej, 
plastikowej popielniczki. — Ale to jeszcze długa droga. Otrzymałam stypendium i muszę 
uzyskać dobre wyniki. Inaczej wywalą mnie z trzaskiem i wrócę do Alabamy, zanim się 
obejrzę. A ja nie zamierzam tam wracać, dopóki nie będę mogła nic zmienić. Co ty nam 
powiesz o swoich planach, Sayannah? — Paxton nie podobało się to przezwisko, lecz 
zdecydowała się nie pogarszać sytuacji.
— Chcę zostać znaną dziennikarką. — Uśmiechnęła się do
— Będę pisać i w ten sposób zmieniać stosunki na Południu. — Yvonne skrzywiła się i 
zapaliła następnego papierosa. Była piękna i Paxton zastanawiała się, czy występowała już 
jako modelka.
— Ja nie wiem, kim chciałabym być — wyznała Gabby. — Mam zamiar dobrze się bawić i 
po szkole wyjść za mąż.
— Jesteś zaręczona? — Dawn popatrzyła na nią z nadzieją, że znalazła pokrewną duszę, ale 
Gabby pokręciła przecząco głową.
— Jeszcze nie. Nie znalazłam nikogo odpowiedniego, chociaż cały czas szukam. — Paxton i 
Yvonne wybuchnęły śmiechem. Paxxie była przekonana, że wokół Gabby i Yvonne będzie 
się kręcić dużo chłopców.
— Powinnaś tutaj znaleźć mnóstwo kandydatów — pocieszyła rudowłosą Yvonne. — Już 
widziałam kilku przystojniaczków.
— Ja też — z nieśmiałym uśmiechem wyznała Paxton. W drodze do sklepu spotkała kilku 
młodych ludzi. Brat Gabby był zdecydowanie przystojniejszy od nich, a w dodatku trochę od 
tamtych starszy. Przypuszczała jednak, że większość adeptów prawa nie byłaby 
zainteresowana znajomością ze studentką pierwszego roku. Była więc bardzo zaskoczona, 
gdy kilka godzin później Peter pojawił się w ich pokoju.
Dawn już się położyła, a Yvonne, ponętna w ładnej nocnej koszuli, czytała jeszcze na 
kanapie, kiedy niespodziewanie pojawił się Peter z kolegą. Przynieśli sześć puszek piwa. 
Paxton stanęła właśnie w drzwiach sypialni. Peter z nieśmiałym uśmiechem podał jej piwo.
— Przyszliśmy sprawdzić, czy nie potrzebujecie pomocy. — Pax- ton była zaskoczona, 
widząc go. Nawet Gabby nie kryła zdziwienia.
— Co ty tu robisz? — spytała podejrzliwie. — Moja odpowiedź brzmi: nie, nie dam ci 
pieniędzy za twój czek. — Konspiracyjnie pochyliła się do ucha Paxton. — On ciągle 
wypisuje czeki bez pokrycia i wyłudza ode mnie pieniądze. Nigdy nie daj się na to nabrać! —
Następnie zwróciła się do kolegi brata stojącego jeszcze w progu. — Cześć, Sandy. Wejdź, 
nie jesteśmy rozebrane.

— Jaka szkoda! — wykrzyknął buńczucznie Sandy, ale zrobił się czerwony jak burak. Peter 
zachowywał się swobodnie. Zerkał to na Paxton, to na Yvonne.
— Rzeczywiście mieliśmy nadzieję, że już jesteście. Kto chce piwo? — Nawet Yvonne 
uśmiechnęła się, częstując Sandy”ego papierosem. Goście rozsiedli się, jeden na podłodze, 
drugi na krześle. Paxton i Gabby przysiadły na kufrze, który pełnii rolę stolika. Sandy, 
podobnie jak Peter, studiował prawo i był jednym z jego siedmiu współlokatorów. Mieszkali 
razem w domu na Ellsworth. Była to ruina, ale czuli się tam wspaniale.
— Wpadnijcie do nas któregoś dnia na obiad — odezwał się Peter. — Tylko przedtem 
musimy zamówić buldożer, żeby trochę uprzątnąć w kuchni. W piekarniku chyba ciągle leży 
pizza z zeszłego roku, ale nawet boję się tam zajrzeć. — Uśmiechnął się szeroko, wychylając 
ostatni łyk piwa. — Co ty na to? — Zwrócił się bezpośrednio do Paxton. Z bliska jego oczy 
były intensywnie niebieskie. — Umiesz gotować?
— Próbuję. — Uśmiechnęła się nieśmiało.
Potraflsz zrobić żeberka z kaszą? — zapytała Yvonne z nagłym zainteresowaniem. Paxton nie
była pewna, czy znowu z niej nie
drwiła. — Albo wieprzowinę w jarzynach?
— Paxton zdecydowała się powiedzieć prawdę. Queenie umiała
wszystko przyrządzić, ona nie.
— Najlepiej udaje mi się stek albo omlet z mielonym mięsem.
— To wystarczy — spokojnie stwierdził Peter. — Może któregoś wieczoru ugotujemy obiad 
albo zjemy w jakiejś knajpce. — Przez chwilę wszyscy milczeli. Yvonne obserwowała ich z 
zaciekawieniem, a Sandy nie spuszczał z niej wzroku. Uważał, że jest oszałamiająca, co 
najwyraźniej martwiło Gabby, której od dawna się podobał. Już na samym początku pobyt w 
Berkeley zapowiadał się ciekawie. Dopiero co przyjechali, a Paton była pewna, że będzie się 
dobrze bawić.
Chłopcy wkrótce poszli. Byli umówieni z przyjaciółmi w Kips. Po ich wyjściu Paxton 
ogarnęło znużenie. Dla niej była druga w nocy.
— Kiedy był tu brat Gabby, nie wyglądałaś na zmęczoną — ironicznie stwierdziła Yvonne. 
— Według mnie wyglądałaś zupełnie dobrze.
— A ty wyglądałaś ślicznie według Sandy”ego — odcięła się Paxton. Tym razem obje 
wybuchnęły śmiechem. Yvonne została na kanapie i dalej czytała, podczas gdy Paxton i 
Gabby poszły do swojej sypialni przebrać się w koszule nocne.
— Nie mogę w to uwierzyć — zaczęła kilka minut później Gabby. — Nie cierpiał moich 
koleżanek. Nie przypominam sobie ani jednej, którą by lubił. A teraz nagle wpada tutaj z 
piwkiem na przyjacielskie pogaduszki. — Patrzyła na Paxton ze zdziwieniem. — To ty. Ty 
jesteś pierwszą dziewczyną, którą poznał przeze mnie i która mu się spodobała. Nie mogę w 
to uwierzyć — powtórzyła.
— To tylko ciekawość. Nie przyjdzie drugi raz. Na pewno na prawie jest cała masa 
interesujących dziewczyn.
— Wątpię. — Gabby pozostawała pod wrażeniem niezwykłej urody nowej koleżanki. Paxton 
najwyraźniej nie przywiązywała do niej uwagi. I to było urzekające. Poza tym Paxxie 
posiadała inteligencję i jakiś wewnętrzny spokój. Szybko odkrywało się jej fantastyczne 
poczucie humoru. Gabby podobał się też melodyjny akcent nowej przyjaciółki. Wiedziała, że 
jej brat nie jest głupcem. Od razu spostrzegł wyjątkowość Paxton.
— Przyjdzie. Zobaczysz. — Gabby jęknęła, gdy kładła się na wąskim, niewygodnym łóżku. 
— C.hyba w tym roku będę go znacznie częściej widywała niż do tej pory. Nie jestem pewna,
czy mi się to podoba.
— Z pewnością zapomni o nas najpóźniej w przyszłym tygodniu. Zapewniam cię. Może 
oprócz Yvonne... Ona jest niewiarygodna, prawda? Jest taka piękna! — wyszeptała z 
zachwytem Paxton.

— Ale to świnia — również szeptem stwierdziła Gabby.
— Wcale tak nie uważam — zaprotestowała Paxton. — Myślę, że jest po prostu 
przewrażliwiona na moim punkcie, bo pochodzę z Georgii.
— No, nie wiem. — Gabby zastanawiała się przez chwilę. — Ona mi wygiąda na twardą 
facetkę. Nie chciałabym jej podpaść.
— Może miała ciężkie życie. Niełatwo jest być czarnym w Alabamie.
Gabby wzruszyła ramionami. Nie przejmowała się takimi szczegółami. Zerknęła na Paxton.
— Co sądzisz o Dawn?
— Myślę, że jest przerażona, biedactwo. Chyba wcale nie chce tu być.
— Cały czas śpi. — Rzeczywiście, Dawn ucięła sobie dwie drzemki po południu. — Może 
ona jest chora. Jakaś senność napadowa czy coś równie egzotycznego. — Gabby popatrzyła 
pytająco i Paxton się roześmiała. Poczuła ulgę, gdy odkryła, że lubi swoją nową koleżankę. 
Naprawdę ją polubiła. Gabby Wilson okazała się sympatyczna i zabawna i Paxton nie 
wyobrażała sobie milszej współlokatorki.
— Lepiej się prześpijmy — wyszeptała. Było dobrze po północy, a Gabby ciągle trajkotała i 
wyglądało na to, że może tak gadać całymi godzinami. Jednak Paxton musiała natychmiast iść
spać.
— Jutro mamy pierwsze spotkania na uczelni. Muszę się skonsultować ze szkolnym doradcą i
wybrać sobie jakieś zajęcia.
— Nie przejmuj się. Po prostu wybierz te łatwe przedmioty, które miałaś w szkole średniej. 
— Paxton wybuchnęla śmiechem
słysząc tę i.idę. — Nie ma sensu się umartwiać. Jesteśmy tu, żeby się
dobrze bawić. Nie zapominaj o tym. — Gabby mówiła poważnie,
Przyjechała do Berkeley po to, żeby miło spędzić czas. I znaleźc męża. — Pamiętaj Pax, 
mamy się dobrze bawić.
— Będę o tym pamiętać... — obiecała Paxton, zapadając w sen. Śniła o Queenie i o pięknej 
Murzynce, o przystojnym księciu, ktory częstował ją piwem, podczas gdy gdzieś w oddali jej 
brat tańczył z szaloną rudowłosą dziewczyną...

Rozdział IV

Zarówno Paxton, jak i Gabby robiły dokładnie to, co zaplanowały. Gabby zapisała się na 
najłatwiejsze kursy, jakie tylko mogła znaleźć, i co wieczór wy puszczała się na miasto. 
Natomiast Paxton wybrała najtrudniejsze z możliwych zajęcia, szczególnie inte -resowały ją 
przedmioty związane z dziennikarstwem i literaturą angielską. Uczęszczała też na kurs 
ekonomii politycznej, który ją przerażał, a także fizyki, matematyki i hiszpańskiego. Szkolny 
doradca, do którego zwróciła się o radę, zachęcał ją do aktywnoścL Paxton dobrze sobie 
radziła na każdych zajęciach z wyjątkiem fizyki, która, niestety, była obowiązkowa. Na 
szczęście wystarczyło zaliczenie. Lubiła się uczyć, cieszyła ją możliwość poszerzenia 
horyzontów. Mimo znacznego obłożenia nauką znajdowała czas na wypady z Gabby i jej 
przyjaciółmi. Stanowili zgraną grupę. Wszędzie ich było pełno. Niektórzy udzielali się w 
CORE, kilku innych starało się zebrać pieniądze dla SNCC, co bardzo podobało się Paxton, 
gdyż organizacja ta wspierała czarnych z Południa. Pewnego wieczoru spotkała Mario Sayio, 
przywódcę Ruchu Wolności Słowa. Wydawało się, że Gabby zna wszystkich. Wśród jej 
znajomych znaleźli się także prawdziwi społecznicy, a większość z nich okazała się bardzo 
sympatyczna. Paxton dobrze się czuła w ich towarzystwie.
Rozpoczął się już drugi miesiąc nauki. Paxton miała już za sobą kilka poważniejszych spięć z 
Yvonne Gilbert. Ta czarna dziewczyna najwyraźniej postanowiła nie dać Paxton najmniejszej

szansy. Korzystała z każdej okazji, aby jej dokuczyć. Zaczynało to już drażnić Paxxie. 
Zaczęła odpłacać pięknym za nadobne, coraz trudniej przychodziło jej powściągać złość.
Nikogo nie dziwiło, zważywszy na wielką urodę Yvonne, że studentka z Alabamy w tydzień 
po przybyciu do Berkeley znalazła sobie chłopca. Była to gwiazda drużyny futbolowej, 
czarny, przystojny olbrzym z Teksasu. Ta znajomość, a także niezwykła osobowość ambitnej 
Murzynki, sprawiła, że i ona stała się powszechnie znana w miasteczku akademickim. 
Mnóstwo chłopców zabiegało o jej względy, ale ona zdawała się być zainteresowana 
wyłącznie Deke”em. Zresztą jasno dała do zrozumienia kilku swoim adoratorom, że nie 
interesują jej biali chłopcy.
Yvonne należała do tej samej grupy co Paxton na zajęciach
z fizyki, lecz nigdy się do niej nie odzywała. Rzadko kiedy ze sobą
rozmawiały. Czasami wymieniały parę zdań, gdy wpadały na siebie
w saloniku. A i wtedy nie była to przyjacielska pogawędka.
Dawn wydawała się żyć we własnym świecie. Dalej przesypiała większość dnia. Paxton 
niejednokrotnie zastanawiała się, czy ona w ogóle chodzi na jakieś zajęcia.
— Wywalą ją szybko, jeśli dalej będzie tak postępować — stwierdziła Paxton w rozmowie z 
Gabby, która uważała, że to nie jej problem. Ona miała swoje życie. Milo spędzała czas, 
spotykając się z dwoma kolegami swego brata z prawa. Jej przypuszczenia okazały się 
słuszne. Widywała Petera częściej niż w ostatnich latach i chociaż narzekała z tego powodu, 
w głębi ducha była zadowolona. Peter pojawiał się co kilka dni, żeby upewnić się, czy 
wszystko jest w porządku. Przynosił picie, pizzę lub jakieś ciasto, które „przypadkowo” kupił,
albo też butelkę taniego wina. Gabby wiedziała, że to nie o nią się martwił. Był 
zainteresowany Paxton. Tych dwoje mogło całymi godzinami siedzieć na zdezelowanej 
kanapie albo na podłodze i popijając kawę, piwo czy colę, rozmawiać, nieraz do późnej nocy. 
Wydawało się, że mieli zbliżone poglądy na większość spraw i rzadko kiedy się nie zgadzali. 
Paxton z lekka przerażało ich podobieństwo. To było tak, jakby zostali sobie przeznaczeni. 
Pax- ton czuła pewien niepokój z tego powodu, gdyż w przeciwieństwie do Gabby nie szukała
męża. Przyjechała cło Berkeley, żeby się czegoś nauczyć i uczynić coś pożytecznego ze 
swoim życiem. pragnęła zostać dobrym, a przynajmniej pracowitym dziennikarzem, chciała 
jeździć po świecie i opisywać najważniejsze wydarzenia. Zamierzała pojechać do Europy, 
Afryki, Azji. Myślała nawet o wstąpieniu do Korpusu Pokoju. Nie miała ochoty zakochać się,
ustatkować, wyjść za mąż, przeprowadzić do miłego domku na przedmieściu i otoczyć 
gromadką dzieci. Powiedziała o tym Peterowi, ale on tylko się roześmial. Nawet z wyglądu 
był bardzo podobny do Paxton. Oboje reprezentowali ten sam typ urody. Dlatego też wielu 
ludzi uważało, że to Paxton, a nie Gabby, jest jego siostrą.
— Więc twierdzisz, że wyglądam na kogoś, kto zamierza się ustatkować, założyć rodzinę i 
mieszkać na przedmieściu? Chryste, chyba się obrażę — mówiąc to, śmiał się. Minęła druga 
w nocy. Gabby właśnie wróciła z randki, Dawn już dawno spała, a Yvonne była w 
mieszkaniu Deke”a.
— Czy ktoś tu mówił o małżeństwie? — Gabby przyłożyła rękę do ucha i zatrzymała się, 
czekając na odpowiedź.
— Nie, nikt. — Paxton szybko wyprowadziła ją z błędu. Leżała na podłodze obok Petera 
ubrana w dżinsy i podkoszulek. Uwielbiała być blisko niego, uwielbiała wszystko, co mówił, 
co myślał, co sobą przedstawiał. Ale nie pragnęła niczego więcej. Nie chciała zakochać się w 
nim, przynajmniej nie teraz. Po prostu nie mogła sobie na to pozwolić.
— Twoja przyjaciółka mnie obraża — poinformował siostrę Peter. Gładził złote włosy Paxton
i uśmiechając się, patrzył w jej zielone oczy, w których był zakochany. — Chyba nazwała 
mnie ciemniakiem albo jeszcze gorzej.

— Nieprawda! — Rozbawiona Paxton usiadła. — Po prostu oznajmiłam, że nie mam zamiaru
wychodzić za mąż, przeprowadzać się za miasto i mieć dzieci. Najpierw chcę zobaczyć trochę
świata.
— A myślisz, że ja nie chcę? — Nadal wyglądał na lekko urażonego.
— On naprawdę chce zwiedzić świat — zapewniła ją Gabby. — Monte Carto, Cap d”Antibes,
Paryż, Londyn, Acapulco, St. Moritz. Wiesz, takie biedne miasteczka. — Wszyscy troje 
wybuchnęli śmiechem.
— Co wy sobie myślicie, że jaki jestem? — zwrócił się do obu dziewcząt. — Leniwy?
Gabby znała go zbyt dobrze, żeby przyznać mu rację.
— Nie, tylko rozpieszczony. Tak samo jak ja. — Uśmiechnęła się dobrotliwie, a on w 
odpowiedzi rzucił w nią pustą puszką po coli. — Przecież to prawda. Wyobrażasz sobie 
któreś z nas wstępujące do Korpusu Pokoju, Pax? Na samą myśl o tym dostaję dreszczy. 
Jakoś ciebie również nie widzę w tej roli. A ty? — zapytała go szczerze, a on potrząsnął 
głową.
— A jak sądzisz, dlaczego wybrałem prawo? — zauważył ironicznie. Zamierzał ukończyć 
prawo, mając dwadzieścia pięć lat. Przy odrobinie szczęścia mógł uniknąć powołania aż cło 
ukończenia dwudziestu sześciu lat, a potem już nie podlegałby służbie wojskowej. Miał 
przyjemne poczucie bezpieczeństwa, studiując na wydziale prawa. Za nic w świecie nie chciał
dać się wysłać do Wietnamu. Dwa miesiące temu, po incydencie w zatoce Tonkin, 
amerykański samolot po raz pierwszy zrzucił bomby na Wietnam.
— Mówiąc szczerze, zupełnie się nie widzę w Wietnamie ani w żadnym równie odległym 
miejscu. Co cię ciągnie do wstąpienia do Korpusu Pokoju, Pax?
— Wcale nie jestem pewna, czy chcę to zrobić. Pragnę tylko choć trochę zmienić świat — 
odpowiedziała poważnie. Gabby, nie zainteresowana takim tematem rozmowy, wyszła, 
zostawiając ich samych.
— Całe moje dotychczasowe życie spędziłam, patrząc, jak ludzie zaspakajali wyłącznie swoje
zachcianki. Nie zwracali zupełnie uwagi na potrzeby innych. Ja nie chcę tak żyć. Mój ojciec 
bardzo troszczył się o innych. Myślę, że zrobiłby coś dla ludzi, dla świata, gdyby miał taką 
możliwość, gdyby się nie ożenił.
— Musiał być dobrym człowiekiem. — Peter powiedział to miękko, obserwując, jak twarz 
Paxton zmieniła się na myśl o ojcu.
— Był bardzo dobry. — Gdy to mówiła, wzruszenie ściskało ją za gardło. — Strasznie go 
kochałam... Moje życie bardzo się zmieniło... po jego śmierci.
— Dlaczego? — Jego głos brzmiał łagodnie. Peter zdawał sobie sprawę, że wpadł po uszy i 
czasami przerażało go to, tak samo jak Paxton.
— Moja mama i ja... różnimy się bardzo... — Nie chciała nic więcej powiedzieć. Nie było 
sensu się skarżyć. Nie mogła mu
przecież wyznać, jak układały się stosunki z matką. To by zabrzmiało zbyt okropnie.
— Czy dlatego chcesz wstąpić do Korpusu Pokoju? Żeby od niej uciec?
— Nie. — Paxton uśmiechnęła się. — Ale dlatego przyjechałam do Berkeley. — Była z nim 
bardzo szczera, oboje byli szczerzy wobec siebie. Nie umieli inaczej.
— Cieszę się, że to zrobiłaś — powiedział, a jego usta musnęły jej wargi. Leżeli na podłodze 
blisko siebie, opierając się na łokciach.
— Ja też się cieszę — odszepnęła. Peter wziął ją w ramiona i leżeli tak całując się przez 
dłuższą chwilę, aż nagle Gabby otworzyła drzwi sypialni i spojrzała na nich wyraźnym 
zainteresowaniem.
— Idziecie dzisiaj do łóżka razem czy osobno? Czy może zamierzacie leżeć tu i kokosić się 
całą noc? Mnie tam wszystko jedno. Zastanawiam się tylko, czy mam czekać na Pax, czy iść 
już spać. — Peter jęknął, a Paxton wybuchnęła śmiechem, odsuwając się od niego. Miała 
potargane włosy i zarumienione policzki.

— Czy ktoś ci mówił, jaka jesteś bezczelna i wścibska, Gabrielle? — Dobrze wiedział, jak 
bardzo nienawidziła tego imienia, i dlatego zwracał się tak do niej, gdy był zły. — Chryste, ja 
to mam szczęście. Zakochać się we współlokatorce mojej własnej siostry. — Wstał z podłogi 
i wyciągnął rękę do Paxton. — Lepiej prześpij się trochę, kochanie. Jeśli oczywiście ta gaduła
ci na to pozwoli. Nie wiem, jak ty ją znosisz.
— Po prostu zasypiam, kiedy jestem zmęczona.
— A ona pewnie cały czas gada. — Roześmiełi się wszyscy troje. Peter pocałował Pax na 
dobranoc i wyszedł. Kiedy tylko drzwi się za nim zamknęły, Gabby zaczęła przesłuchanie.
— Czy to coś poważnego, Pax?
— Daj spokój. Znamy się przecież dopiero sześć tygodni. On ma jeszcze trzy lata do 
skończenia prawa, a ja cztery lata na swoich studiach. Czy możemy cokolwiek planować w 
takiej sytuacji? W głębi serca Paxton czuła, że pokochała Petera, chociaż nie chciała się do 
tego przyznać nawet przed sobą.
— Nie znasz mojego brata tak dobrze jak ja. Nigdy nie widziałam go takiego. Myślę, że się w
tobie zakochał. Czy powiedział, że cię kocha? — Ostatniemu pytaniu towarzyszyło badawcze
spojrzenie.
— Na miłość boską! Oczywiście, że nie. — Nie musiał. Paxton i tak wiedziała. Gabby miała 
rację. Paxton też się zakochała. Tylko dlaczego stało się to tak szybko i tak wcześnie? 
Spotkanie mężczyzny marzeń było ostatnią rzeczą, której teraz pragnęła. Co za pieskie 
szczęście!
— Cholera. Ja to mam pecha — narzekała Gabby, gdy kładły się do lóżek. — Ja chcę znaleźć 
męża, ty nie. I co się dzieje? Ty masz Petera, który aż pali się, żeby się z tobą zaręczyć, a ja 
kogo main? Nikogo. Jakiegoś kretyna z szopą włosów do pasa, który chce polecieć ze mną do
Tybetu w następne wakacje, pod warunkiem, że zapłacę za jego bilet. Niektórzy to mają 
szczęście.
— Karma. — Leżąc w ciemnościach Paxton skrzywiła twarz w uśmiechu.
— Kto to jest? Czy to nie przypadkiem ten facet od wolności słowa z Bancroft?
— Nie. To jest coś, o czym cały czas mówi Dawn. Karma. Los. Kismet.
— To chyba jakieś proszki nasenne. Chryste, czy słyszałaś, jak ona wczoraj wymiotowała? 
Myślałam, że umiera.
— Może jest w ciąży — wyszeptała Paxton.
— Kiedy by miała czas zajść w ciążę? Przecież ona ciągle śpi. — Roześmiały się obje. 
Następnie odwróciły się do ściany i zasnęły. Gabby nie zostało już nic do powiedzenia, poza 
tym planowała pójść rano na obowiązkowe zajęcia z muzyki. Potem też miała mnóstwo do 
zrobienia. Halloween wypadało za dwa dni, więc chciała popracować nad swoim kostiumem. 
Miała zamiar wystąpić w stroju ze złotej lamy jako wielka dynia.
Tego samego dnia Viet Cong zaatakował bazę lotniczą w Bien Hoa, piętnaście mil na północ 
od Sajgonu. Była to pierwsza z wielu amerykańskich baz wojskowych, na które miały 
wkrótce uderzyć siły wietnamskie.
Zginęło pięciu amerykańskich żołnierzy, a siedemdziesięciu sześciu zostało rannych. 
Prezydent Johnson nie zarządził żadnych działań odwetowych. Starał się utrzymać na swym 
stanowisku, szczególnie teraz, na cztery dni przed wyborami. Goidwater obiecywał zrównać 
Wietnam z ziemią i w ten sposób zakończyć amerykańskie problemy z tym krajem. Johnson 
natomiast przyrzekał, że nie uczyni niczego, co by mogło doprowadzić do dalszego zaos
trzenia sytuacji, a takie właśnie zapewnienie wszyscy chcieli usłyszeć. Trzeciego listopada 
znaczną większością głosów Johnson wygrał wybory. Była to odpowiedź społeczeństwa na 
propozycje Goidwatera dotyczące zwiększenia liczebności amerykańskich wojsk w 
Wietnamie.
Tydzień później Peter zapytał Paxton, co robi w Święto Dziękczynienia.

— Nic specjalnego. Do domu jest za daleko, żeby jechać nate parę dni. —Za daleko i za 
drogo, chociaż Święto Dziękczynienia bez indyka Queenie nie będzie prawdziwym świętem. 
Paxton starała się o tym nie myśleć. Planowała spędzić ten dzień, ucząc się do testu z fizyki. 
Może zje kanapkę z indykiem w barze, jeśli tylko nie zapomni.
— Może zechciałabyś pojechać z nami do domu. Wspomniałem o tym mamie w zeszłym 
tygodniu. Była zachwycona moim pomysłem. Możesz spać w pokoju gościnnym, co pozwoli 
ci odpocząć od nocnej paplaniny Gabby.
— Mogłoby mi tego brakować — nieśmiało zauważyła Paxton. — Jesteś pewien, że nie będę 
się narzucać?
— Ależ skąd! Przecież na tym właśnie polega Święto Dziękczynienia. Ludzie siadają razem 
do stołu, jedzą indyka i oglądają futbol. Tata i ja idziemy na mecz w sobotę i bardzo 
chciałbym, żebyś wybrała się z nami. Pomyślałem też, że moglibyśmy pojechać do Stinson 
Beach w piątek.
— Z przyjemnością z tobą pojadę. — Uśmiechnęła się. Kilka dni temu Gabby napomknęła 
coś mgliście na ten temat, ale Paxton nie dopytywała się zbytnio. Teraz jednak nie 
przychodził jej na myśl inny sposób spędzenia Święta Dziękczynienia niż wizyta u państwa 
Wilsonów. Nie znała rodziców Gabby i Petera, ale z tego, co o nich słyszała, wywnioskowała,
że mogłaby ich polubić. Co prawda obawiała się, że jej pobyt w domu Petera zbliży ich 
jeszcze bardziej. Lecz chyba nie sposób było tego uniknąć. Większość ich spotkań upływała 
wśród kolegów i koleżanek, tylko kilka razy wychodzili gdzieś sami, ale nawet w tłumie 
odczuwali bardzo silne wzajemne przyciąganie.
Peter powiedział siostrze o decyzji Paxton. Gabby wpadła jak bomba do saloniku. Pax 
ślęczała właśnie nad książkami.
— Słyszałam, że jedziesz z nami na Święto Dziękczynienia, Pax, to cudownie! — 
Uśmiechnęła się radośnie. Właśnie przed chwilą rozmawiała przez telefon z matką. Marjorie 
Wilson chciała dowiedzieć się czegoś więcej o dziewczynie, którą będzie gościć w swym 
domu. Była ciekawa, czy Paxton jest poważnie zainteresowana Peterem. Zdziwiło ją, że to 
syn, a nie córka, zadzwonił, pytając, czy może zaprosić koleżankę Gabby na święta.
— Pokochasz moją mamę.
— Jestem pewna, że tak. — Właściwie to już ją lubiła, choć znała ją tylko z licznych 
opowieści Gabby. Matka i córka były sobie bardzo bliskie, a z tego, co Gabby mówiła, 
wynikało jasno, że dziewczyna wprost ją uwielbiała. Marjorie Wilson, podobnie jak matka 
Paxton, prowadziła ożywione życie towarzyskie, lecz w przeiwieństwie do Beatrice Andrews 
szczerze kochała swoje dzieci. Paxton nie .wieaziała dokładnie, czym zajmuje się pan Wilson,
ale przypuszczała, że prowadzi jakieś interesy.
Peter podjechał po nie w środę późnym popołudniem. Gabby jak zwykle miała za dużo toreb. 
Paxton wzięła tylko jedną. Była ubrana w elegancką granatową sukienkę, szary płaszcz i 
jedyne, jakie miała, nadające się do sukienki proste czarne czółenka. Wyglądała bardzo 
schludnie i ładnie, z włosami ściągniętymi w koński ogon i przewiązanymi granatową 
satynową wstążką. Założyła też maleńkie wiktoriańskie kolczyki z perełkami, które 
odziedziczyła po babci.
— Wyglądasz jak Alicja w Krainie Czarów — powiedział Peter z uśmiechem na widok 
Paxton wsiadającej do jego zdezelowanego forda. Planował wcześniej kupno nowego 
mustanga, ale, jak mówił, nie zostało mu po wakacjach wystarczająco dużo pieniędzy. W 
nagrodę za ukończenie college”u ojciec zaproponował mu nowy samochód albo wycieczkę do
Europy. Peter wybrał dwa miesiące w Szkocji, Anglii i Francji. Teraz też nie żałował swojej 
decyzji, mimo że dalej jeździł tym samym starym gratem, który służył mu przez lata nauki w 
Berkeley.
— Może powinnam wybrać coś bardziej wytwornego? — Paxton zwróciła się niepewnie do 
Gabby. Mogła przecież nałożyć Czarną aksamitną sukienkę.

— Wyglądasz świetnie. Nie słuchaj go. — Gabby miała na sobie czerwoną aksamitną 
minispódniczkę, czarny sweter i czerwone buty na wysokich obcasach, a jej rude loki 
upodobniały ją do Shirley Tempie. — Mama na pewno włoży prostą czarną sukienkę i perły, 
a tata spodnie w kratę i sztruksową marynarkę. To ich mundurki.
Paxton roześmiała się nerwowo, mając nadzieję, że nie przyniesie wstydu swoim 
przyjaciołom, a zwłaszcza Peterowi. Niespodziewanie stało się to bardzo ważne i ta 
konstatacja dodatkowo przeraziła i tak już zdenerwowaną Pax. Nigdy jeszcze nie była 
zaproszona do cudzego domu, w charakterze „potencjalnie poważnej narzeczonej”. Odnosiła 
wrażenie, że tak właśnie traktuje całą sytuację Peter.
Z dużą szybkością przejechali most Bay Bridge, po czym skierowali się na zachód przez 
Broadway, mijając posiadłość Carol Doda i bary topless. Gdy minęli Broadway Tunnel i 
przecięli Van Ness pojawiły się okazałe domy. Zrobiły one na Paxton duże wrażenie i nagle 
poczuła się jeszcze bardziej zdenerwowana. Niespodziewanie znaleźli się na miejscu. Peter 
zahamował z piskiem opon przed dużym budynkiem z cegły. Gabby wyskoczyła z 
samochodu i zadzwoniła do drzwi. Za chwilę stali w ogromnym holu, witając się z rodzicami 
Petera, ubranymi dokładnie tak, jak przewidywała Gabby. Pani Wilson była niewysoką, 
drobną kobietą o rudych włosach uczesanych gładko w kok i jasnych zielonych oczach, 
przypominających oczy Paxton. Pan Wilson, podobnie jak syn, był wysoki i szczupły. Jego 
włosy, niegdyś blond, a teraz zupełnie siwe, nadawały mu nobliwy wygląd. Jego żona ciepło i
czule przywitała się z Paxton.
Gabby zaprowadziła przyjaciółkę do gościnnego pokoju. Niedługo potem wszyscy spotkali 
się ponownie na dole, w imponującej, całej w drewnie, bibliotece wypełnionej oprawionymi 
w skórę książkami. Stały tam antyki, na podłodze leżały perskie dywany, a na kominku plonął
ogień. Paxton nie miała pojęcia, że rodzice Gabby i Petera Są tak zamożni. Nagle poczuła się 
niezręcznie w swojej sukience, ale nikt nie zwracał uwagi na strój. Jej matka z pewnością 
skrytykowałaby minispódniczkę Gabby, lecz Marjorie Wilson uważała ją za zabawną. 
Rozmawiała z ożywieniem o przyjęciu, na którym była w ubiegłym tygodniu, a córka 
opowiadała jej o chłopcu, którego określiła mianem „obiecującego”. W drugim końcu pokoju 
Peter pytał ojca, co myśli o rozwoju sytuacji w Wietnamie.
— Atak na Bien Hoa może trochę zmienić bieg wydarzeń, czy Johnson tego chce, czy nie. 
Nie będziemy wiecznie siedzieć z założonymi rękami. — Peter nie chciał się spierać, gdyż 
wiedział doskonale, że jego ojciec jest zagorzałym zwolennikiem Goldwatera, chociaż nigdy 
nie dyskutowali na ten temat.
— Nie jestem przekonany, czy to najlepsze wyjście. Powinniśmy raczej wynieść się stamtąd, 
zanim będziemy ich mieli powyżej uszu, tak jak zrobili to Francuzi — stwierdził Peter.
— Jesteśmy od nich mądrzejsi, synu — uśmiechnął się pan Wilson. — Nie możemy przecież 
pozwolić komunistom zapanować nad światem, prawda? — Od lat już prowadzili tę 
rozmowę, a ich poglądy pozostawały niezmienne. Peter uważał, że wojska Stanów 
Zjednoczonych nie powinny stacjonować w Wietnamie, natomiast jego ojciec, podobnie jak 
większa część starszego pokolenia, nie zgadzał się z nim. Był przekonany, że spuszczą 
żółtkom szybkie manto, dadzą nauczkę i wycofają się bez poważnych strat. Ale zawsze 
padało pytanie, co to znaczy „poważne” straty?
Panowie podeszli do pań i włączyli się do rozmowy. Paxton z rozbawieniem zauważyła, jak 
bardzo Peter podobny jest do swego ojca. Mieli ten sam wewnętrzny ogień, zapał, z jakim 
podchodzili do życia, te same bystre, niebieskie oczy, które tak jej się podobały u Petera, ten 
sam sympatyczny sposób bycia. W ogóle cała rodzina Wilsonów była miła i życzliwa. 
Paxton, siedząc z nimi przy jednym stole, nie czuła skrępowania. Zdziwiło ją trochę, że ciągle
rozmawiają o porannej gazecie. Gdzieś w połowie obiadu zrozumiała, że pan Wilson pracuje 
w redakcji tej gazety. A potem, kiedy rozmowa zeszła na plany Petera na przyszłe lato, 
odkryła coś więcej, coś, co ją zdumiało. Peter mówił o pracy korespondenta. Słuchając go, 

Paxton zrozumiała wszystko, nawet to, dlaczego pan Wilson ukrywał SWą sympatię dla 
Goidwatera. Powód był całkiem prosty. Otóż „Morning Sun” oficjalnie popierało Johnsona. 
Gazeta ta była zawsze na wskroś demokratyczna. Ale nie jej właściciel. A tym właścicielem 
okazał się ojciec Gabby i Petera. Rodzina Wilsonów posiadała „Morning Sun” od przeszło stu
lat. Gdy dotarło to do Paxton, dziewczyna wybuchnęła śmiechem. Peter popatrzył na nią, nic 
nie rozumiejąc. Właśnie mówił, że nie jest pewien, czy następnego lata będzie zajmował się 
gazetą. Myślał raczej o zgłoszeniu się do pracy nad jakimś prawniczym projektem w 
Missisipi albo współpracy z dr. Martinem Lutherem Kingiem, świeżym laureatem pokojowej 
Nagrody Noblą. A Paxton się śmiała.
— Co jest w tym takiego śmiesznego? — Patrzył na nią zaskoczony. Zwykle bardzo 
poważnie traktowała jego plany, wiedział też, że podzielała jego poglądy na większość spraw,
a szczególnie na tę.
— Nic. Bardzo przepraszam. Po prostu właśnie zdałam sobie sprawę z czegoś, o czym żadne 
z was nie pofatygowało się mi powiedzieć. Myślałam, że mówimy o „Morning Sun”, 
ponieważ wasz ojciec pracuje tam. Nie wiedziałam, że wy... że.... — Przerwała zmieszana, a 
Peter i jego ojciec się roześmieli.
— Nie miej do nich pretensji, Paxton. Gdy był małym chłopcem, zwykle mówił kolegom, że 
jego tatuś sprzedaje gazety na Mission Street. Teraz przynajmniej jego skromność nie 
posunęła się tak daleko. A może jednak tak? Czy to właśnie ci powiedział?
— Nie. — Potrząsnęła głową. Gabby się uśmiechnęła. Ona też nie zwierzyła się 
współlokatorce, czym zajmuje się jej ojciec. Obie zresztą nie lubiły się przechwalać, a Paxton 
wiedziała teraz dlaczego. Wilsonowie byli zamożnymi ludźmi, ale nie obnosili się ze swoim 
bogactwem. Należeli do klasy społecznej, której status materialny i maniery zawsze robiły 
ogromne wrażenie na Beatrice Andrews.
— Właściwie to żadne z nich nigdy się z tym nie zdradziło, a ja się nie dopytywałam.
— Nie wiedziałem, że to jest ważne — wyjaśnił łagodnie Peter, wierząc, że Paxton polubiła 
go dla niego samego, a nie pieniędzy jego ojca. Paxton szybko go w tym upewniła.
— Bo nie jest. Ale za to ciekawe. Możesz rozmawiać w domu na interesujące tematy. U mnie
wymieniamy uwagi tylko o tym, kto z kim bierze ślub, kto kupił nowy dom albo który z 
pacjentów mego brata jest umierający.
— Czy twój ojciec też jest lekarzem? — zapytała Marjorie Wilson, uśmiechając się ciepło.
— Nie — cicho odparła Paxton, czując znajomy ucisk w sercu. Tak bardzo chciałaby, żeby 
jej ojciec żył. — Mój tata był prawnikiem. Zginął siedem lat temu w katastrofie samolotu.
Tak mi przykro — powiedziała matka Gabby ze współczuciem.
— Mnie również. — Przebywanie wśród Wilsonów okazało się dla Paxton nowym 
doświadczeniem. Ta rodzina funkcjonowała w oparciu o zupełnie inne zasady. W 
przeciwieństwie do rodzinnego domu Paxton, każdy czuł się tu szczęśliwie. Tego wieczoru 
grali w domino, żartowali i śmiali się. Peter długo rozmawiał z ojcem. Wkrótce dołączyła do 
nich Paxton. Dyskutowali znowu o Wietnamie, o Diem, o stanowisku Johnsona wobec Rosjan
po ostatnim zjeździe i pozbawieniu Chruszczowa władzy. Paxton była pełna sympatii i 
podziwu dla Edwarda Wilsona, dla jego inteligencji i rozsądku. Szanowała go za jego 
niezwykłą zdolność przewidywania, mimo że nie podzielała jego poglądów na problem 
wietnamski. Rozmawiali też o realiach integracji na Południu, o Martinie Lutherze Kingu, a 
nawet o niedawnych niepokojach wśród studentów w Berkeley. Ruch Wolności Słowa 
wymknął się spod kontroli, więc Rada Uczelni zajęła nieprzejednane stanowisko, zaniechując 
negocjacji ze studentami, z czym zgadzał się ojciec Petera. Paxton również uznała takie 
postępowanie władz za słuszne, chociaż pogląd ten nie był popularny w miasteczku 
uniwersyteckim. Okazało się, że pan Wilson dobrze znał rektora Kerra i tego ranka odbył z 
nim długą rozmowę.

— On nie będzie się cackał z tymi dzieciakami. Gra idzie o zbyt wysoką stawkę. Jeśli się 
ugnie, straci wszelką kontrolę nad wydarzeniami — podsumował Edward Wilson.
Peter gwałtownie zaoponował i długo jeszcze zażarcie się sprzeczali. Podekscytowana Paxton
czuła się wspaniale w towarzystwie ludzi, którzy nie stronili od ważnych, kontrowersyjnych 
tematów i byli świadomi tego, co się dzieje wokół. W Sayannah miała wrażenie, że została 
odcięta od realnego świata, jakby pogrzebana żywcem. Południe desperacko chwytało się 
przeszłości, odwracało od teraźniejszości. O tym wszystkim opowiedziała Edowi Wilsonowi.
— Ale macie tam wspaniałą prasę. W.S. Morris jest moim starym przyjacielem.
— Mam nadzieję, że w lecie będę mogła pracować w redakcji. Robię specjalizację z 
dziennikarstwa. — Peter uśmiechnął się do niej z durną i wziął ją za rękę. Gest ten nie umknął
uwagi jego ojca. Ed Wilson nic nie powiedział. Dopiero późnym wieczorem w sypialni 
zwrócił się do Marjorie.
— Sądzę, że twój syn wpadł na dobre, kochanie. — Czule spojrzał na żonę. Tak bardzo 
kochała swe dzieci! Wiele razy za-
stanawiał się, jak się zachowa, gdy będą chciały wyfrunąć z gniazda j rozpocząć samodzielne 
życie. — Wydaje mi się, że ten chłopak naprawdę się zakochał.
— Ja też tak sądzę — powiedziała z zadumą, siedząc przed toaletką i czesząc swoje rude 
włosy. — Wiesz co? Polubiłam tę dziewczynę. Z początku była taka cicha, ale ma coś w 
sobie. Jej naprawdę na nim zależy, jest szczera, bezpośrednia i bardzo uczciwa.
— I o wiele za młoda na małżeństwo — dodał jej mąż. — Ma dopiero osiemnaście lat. 
Głupotą byłoby nawet rozważać możliwość małżeństwa.
— Myślę, że ona na razie nie bierze pod uwagę małżeństwa. Wygląda na to, że ona chce 
wiele zdziałać w życiu. Może jest nawet bardziej zrównoważona niż Peter.
— Mam nadzieję, że jest. — Edward Wilson westchnął, a potem pochylił się i z czułym 
uśmiechem pocałował żonę w kark. — Nie mam ochoty zostać dziadkiem.
— Ani ja. — Marjorie się roześmiala. — Powinieneś porozmawiać z Gabby.
— Och, nie mów mi, że znalazła następną prawdziwą miłość w tym tygodniu. Czy mam już 
zacząć się martwić, czy będzie po wszystkim do następnego wtorku?
— Dużo wcześniej. Dzięki Bogu, nikt nie bierze tej dziewczyny poważnie. Ona mnie chyba 
do grobu wpędzi.
— Czyżby? — Ed podszedł do Marjorie, wyjął jej z ręki szczotkę
i odłożył na toaletkę. — Kocham cię. Wiesz o tym? — Przytaknęła.
Bez słowa zarzuciła mu ręce na szyję i pocałowała go namiętnie.
Potem spokojnie zgasiła światło i weszła do łóżka. Jej mąż leżał tam
już i czekał, aby wziąć ją w ramiona. Byli udanym małżeństwem
i tworzyli szczęśliwą rodzinę.
Widać to było wyraźnie następnego dnia, gdy wszyscy zasiedli do świątecznego stołu. Paxton
nałożyła Czarną, aksamitną sukienkę, a Gabby miała na sobie biały kostium od Chanel, który 
jej matka kupiła w zeszłym roku w Paryżu. Prezentowała się w nim bardzo dorośle. Ed 
Wilson wyglądał poważnie i dystyngowanie, odmawiając modlitwę. Jednak Paxton 
pochwyciła jego porozumiewawczy uśmiech skierowany do żony.
Obiad był niezwykle obfity i smaczny. Nawet Paxton musiała przyznać, że dorównywał 
kulinarnym dziełom Queenie. Opowiedziała swym gospodarzom o tym, jak u niej w domu 
obchodzono Swięto Dziękczynienia. W jej głosie słychać było niekłamaną miłość, gdy 
mówiła o kobiecie, która ją wychowała. Po południu przyszli znajomi państwa Wilsonów i 
Paxton rozpoznała w jednym z nich gubernatora Kalifornii. Wszyscy rozmawiali o 
demonstracji, która odbyła się tego popołudnia w Berkeley. Jej organizatorem był Mario 
Sayio oraz inni członkowie Ruchu Wolności Słowa. Joan Baez śpiewem dodawała otuchy 
studentom, protestującym przeciwko stanowisku uczelni w kwestii wolności słowa. W swoim 
czasie władze uniwersyteckie zabroniły organizowania zbiórek pieniędzy na terenie uczelni i 

rozprowadzania ulotek. W końcu władze ustąpiły, przyznając Ruchowi prawo do publicznego
występowania w tych samych miejscach co przedtem, ale zabroniono im namawiać do 
jakichkolwiek działań. Paxton uważała całe to zamieszanie za burzę w szklance wody, jednak 
przywileje studentów zostały zakwestionowane. Do wieczora aresztowano prawie osiemset 
osób. Paxton była zadowolona, że w takiej chwili znalazła się w gronie ludzi zorientowanych,
ludzi mających władzę i wpływy.
Następnego dnia oglądali w telewizyjnych wiadomościach nie kończące się demonstracje. 
Peter i Paxton zrezygnowali z wyjazdu do Stinson. W sobotę wybrali się z Wilsonem 
seniorem na mecz. W tym czasie Gabby i Marjorie Wilson pojechały po zakupy. W Dzień 
Dziękczynienia Paxton zadzwoniła do Sayannah i rozmawiała z matką, George”em i Queenie.
Wszyscy czuli się dobrze, a ona zapewniła ich, że spędza miło czas w domu państwa 
Wilsonów. Tylko Queenie się o nią niepokoiła. Stara niania przyznała się, że tego roku nie 
przygotowała wspaniałej zapiekanki z mięsem, ponieważ Paxton nie mogła jej spróbować.
Pod koniec tygodnia Paxton była już bardzo zżyta z Wilsonami. Gdy żegnała się z nimi i 
dziękowała za cudowną gościnę, czuła się niemal członkiem rodziny. Były to najlepsze 
święta, od czasu śmierci ojca. Gdy w drodze do Berkeley dziękowała Peterowi i Gabby, jej 
oczy lśniły ze szczęścia.
Po powrocie na uczelnię mogli jeszcze zobaczyć stojące w pogotowiu specjalne oddziały 
policji. Okazało się, że Yvonne i Deke zostali aresztowani za udział w manifestacji. 
Zwolniono ich, ale młoda Murzynka ciągle miała na rękach i ramionach rozległe siniaki, 
świadczące o tym, że była siłą ciągnięta do samochodu policyjnego.
— To nie było zbyt przyjemne — przyznała ponuro. — A gdzie wy podziewaliście się przez 
weekend? — zapytała Yvonne agresywnym tonem, gdy Peter przyniósł z samochodu ich 
walizki.
— W San Francisco — odparła Gabby, która nie miała zamiaru ujawniać szczegółów. — Nie 
musisz iść do więzienia, żeby udowodnić swoje zaangażowanie, Yvonne. Prawdę 
powiedziawszy, gówno mnie obchodzi, gdzie rozrzucane są te cholerne ulotki. — Po raz 
pierwszy Gabby otwarcie przeciwstawiła się Yvonne. Miała już dość jej zjadliwych uwag i 
zawoalowanych oskarżeń.
— A co cię obchodzi? — odgryzła się Yvonne. Peter i Paxton słuchali, milcząc.
— Może to samo co ciebie. Obchodzą mnie czarni, Wietnam, obchodzą mnie ludzie, którzy 
postępują fair i są z tego dumni. Ale nie pozwolę się wlec do policyjnej furgonetki, aby to 
zamanifestować.
— Jeśli będziesz siedzieć w salonie i piłować paznokcie, myśląc, że ktoś cię wysłucha, to się 
mylisz. Nikt nie wiedział o problemach Południa, dopóki ludzie nie zaczęli ginąć, zanim me 
zaczęto ich aresztować.
— W takim razie jak to się stało, że jesteś tutaj, a nie tam? — Gabby szybko odbiła piłeczkę.
— Bo mam już tego dosyć. Nie chcę już więcej siadać w tyle autobusu, złotko. Zamierzam tu 
zostać do czasu, gdy będę mogła wrócić na Południe i usiąść z przodu, tak jak biali.
— Wspaniale. Tylko nie czepiaj się mnie, póki tu jesteś. Ja pilnuję swego nosa i tobie radzę to
samo.
— I tak wyprowadzam się w przyszłym miesiącu — rzuciła zdenerwowana Yvonne. Nie była 
pewna, czy przypadkiem Gabby nie wyprowadziła jej w pole. Może rzeczywiście powinna 
zostać w Birmingham i walczyć z poplecznikami Wallace”a, zamiast siedzieć w Berkeley. 
Miała dość dusznej atmosfery Połudtia, dlatego stypendium w Berkeley bardzo ją ucieszyło.
— Wprowadzasz się do Deke”a? — zapytała ze średnim zainteresowamem Gabby. Yvonne 
wytrąciła ją z równowagi. Paxton, która znała realia życia na Południu, nie zawsze potępiała 
czarną koleżankę.
Yvonne pokręciła przecząco głową.

— Nie... Ja... — Nagle się zmieszała zdała sobie sprawę, że posunęła się za daleko, 
wyładowując gniew na Bogu ducha winnych
koleżankach. Nie zasługiwały na to. — Nie wprowadzam się do Deke”a. Będę mieszkać z 
przyjaciółmi poza akademikiem. — Paxton uświadomiła sobie, że Yvonne wybrała na swoich
współlokatorów ludzi sobie podobnych. Byli zbyt rozgoryczeni, aby cieszyć się ze zdobyczy 
integracji, którą w końcu wywalczyli. Nie bardzo wiedzieli, co z nią począć.
— To wspaniale — wtrąciła Paxton. — Mam nadzieję, że będziesz tam szczęśliwa.
— A co z waszym pokojem? — zauważyła trzeźwo Gabby, niezbyt poruszona informacją 
Yvonne.
— Myślę, że możecie znaleźć kogoś na moje miejsce. — Gdy to mówiła, z pokoju wyszła 
Dawn.
— Ja też się wyprowadzam — powiedziała niepewnie. — To znaczy... wyjeżdżam. — 
Wyglądała na zmieszaną, ale szczęśliwą. Uśmiechnęła się do wszystkich. — Jadę do domu.
— Rzucasz studia? — zdziwiła się Gabby. W Berkeley czuła się znakomicie. Jak ktoś mógłby
chcieć opuszczać to miejsce? Jednak uświadomiła sobie, że Dawn mnóstwo czasu przespała.
— Wychodzę za mąż... Myślę, że na Boże Narodzenie... Jestem... — Zarumieniła się i 
popatrzyła na swoich jedynych znajomych w Berkeley. Odkąd tu przyjechała, nie była chyba 
na żadnych zajęciach. — W kwietniu urodzę dziecko.
Trzy koleżanki popatrzyły na nią ze zdumieniem. Paxton zrozumiała, że wszystkie trzy 
okazały się mało spostrzegawcze. Przecież Dawn miała wszystkie symptomy opisywane w 
książkach, a one tylko w żartach przypuszczały, że jest w ciąży.
— Jak tylko urodzi się dziecko, Daye i ja jedziemy do Nepalu zobaczyć się z naszym guru.
— To wspaniała wiadomość. — Gabby nie mogła wyjść ze zdumienia. Peter odwrócił się, 
żeby ukryć uśmiech. —To naprawdę wspaniała wiadomość, Dawn. — Yvonne i Dawn 
wróciły do swego pokoju, a Gabby lekko zirytowana zwróciła się do Paxton. — Cholera, i co 
teraz zrobimy z ich pokojem? Bóg jeden wie, kogo nam przydzielą, aja nie znani nikogo, kto 
chciałby się zamienić na pokoje w środku roku, aty?
— Dlaczego nie? — powiedziała w zadumie Paxton. — Są takie cztery dziewczyny, które 
bardzo chciałyby mieszkać razem, a teraz zajmują dwie dwójki. Mogłybyśmy dać im naszą 
czwórkę, a my wzięłybyśmy jedną z ich dwójek.
— Możecie też w drugiej sypialni urządzić garderobę albo wprowadzić się do mnie — 
odezwał się Peter, z nadzieją patrząc na axton. Weekend spędzony u jego rodziców zbliżył 
ich. Peter pragnął Paxton, jednak nie odważył się przyjść do jej pokoju. Wiedział, że nie 
chciałaby tego robić w domu jego rodziców, a poza tym Gabby powiedziała mu, że Paxton 
jest jeszcze dziewicą. Zastanawiał się, czy Paxton zgodziłaby się gdzieś z nim pojechać, tak 
by mogli być tylko we dwoje. Na razie niczego nie proponował. Czekał, aż będzie gotowa. 
Chciał, żeby Paxton została z nim na zawsze.
— Właściwie to nie jest taki zły pomysł — dodał. W przyszłym roku moglibyśmy razem coś 
wynająć. — Ten pomysł spodobał się wszystkim, ale przyszły rok wydawał się taki odległy! 
Dużo może się zmienić w ciągu roku. To zadziwiające, jak wiele już się zmieniło, pomyślała 
Paxton. Minęły zaledwie trzy miesiące, a zaprzyjaźniła się z Gabby, zakochała z 
wzajemnością w Peterze, rozstała z dwiema współlokatorkami, z których jedna będzie miała 
dziecko. Wszystko to było takie dziwne. Następne tygodnie upłynęły w mgnieniu oka. Zanim 
się obejrzeli, wyjeżdżali do domów na święta Bożego Narodzenia. Po świętach w czasie ferii 
Peter wybierał się z kolegami na narty, a Gabby miała towarzyszyć rodzicom do Puerto 
Vallarta w Meksyku. Peter prosił Paxton, by pojechała z nim na narty, ale ona się nie 
zgodziła. Uznała, że po tak długiej nieobecności w domu nie powinna wyjeżdżać przed 
końcem ferii. I on to rozumiał.

Dwudziestego pierwszego grudnia odwiózł ją na lotnisko. Czekali na samolot i rozmawiali o 
zbliżających się świętach. Peter nagle spojrzał na mą z niezwykłą powagą. Serce Paxton 
zabiło mocniej.
— To się nie uda, sama dobrze o tym wiesz. — Zbliżały się święta, a on jej mówił, że między
nimi wszystko skończone.
— Co... ja... Tak mi przykro... — Nie mogła na niego spojrzeć, to było zbyt bolesne. Opierała
się, gdy ujął ją pod brodę, by popatrzeć jej w oczy.
— Nie wiesz, co mam na myśli, Pax. — Smutno pokręcila głową.
— Nie mogę dalej udawać, że jesteśmy tylko dobrymi przyjaciółmi. Kocham cię, Pax. Nigdy 
nikogo tak nie kochałem. Chciałbym się z tobą ożenić. Powiedz tylko kiedy. Jutro, w 
przyszłym tygodniu, za dziesięć lat? To nie ma znaczenia. Chcesz wstąpić do Korpusu 
Pokoju? Pojechać do Afryki? Na Księżyc? W porządku. Zaczekam, bo cię kocham. — Głos 
mu drżał, gdy to mówił. Potem wziął ją w ramiona i przytulił do siebie tak mocno, że nie 
mogła złapać tchu. Ich usta połączyły się w gorącym pocałunku. Tym razem Paxton nie 
mogła go dalej oszukiwać. Wiedziała już, jak bardzo jest w nim zakochana.
— Peter, co my teraz zrobimy? — Uśmiechała się przez łzy. Peter był szczęśliwy. Gdy 
trzymał ją w objęciach, czuł przyspieszone bicie jej serca. — Przede mną jeszcze trzy i pół 
roku nauki. Muszę skończyć studia — podkreśliła.
— Więc zaczekamy. Żaden problem. Może się zaręczymy. Chcę tylko wiedzieć, że mnie 
kochasz. — Popatrzył na mą uważnie. Paxton skinęła głową.
— Kocham cię... Tak bardzo cię kocham... — wyszeptała, a on pocałował ją delikatnie i 
czule.
— Nie mogę znieść myśli, że nie będziesz ze mną na Boże Narodzenie — wyszeptał, z ustami
w jej włosach. — Czy chcesz, żebym przyleciał do Sayannah po świętach? — Pewnie, że 
chciała, ale nie mogła go o to prosić. Beatrice Andrews byłaby wściekła, gdyby się 
dowiedziała, że jej osiemnastoletnia córka jest poważnie zakochana.
— Nie. Jeszcze na to za wcześnie. Moja rodzina mogłaby to źle odebrać.
— W takim razie wracaj jak najszybciej.
Po raz ostatni wzywano pasażerów lotu do Sayannah. Wszyscy byli już na pokładzie.
— Muszę iść. Zadzwonię do ciebie z domu. — Dom... Gdzie był teraz jej dom? — Kocham 
cię. — A jeśli on zapomni o niej po świętach? Jeśli spotka kogoś innego? Jeśli porna kogoś na
nartach? Wszystkie te myśli były wypisane na jej otwartej twarzy. Peter się roześmiał.
— Przestań, głuptasku. Kocham cię. I lepiej o tym pamiętaj. Będziesz się kiedyś nazywać 
Paxton Wilson. — Pocałował ją szybko na pożegnanie, a ona pobiegła do samolotu, machając
mu i wołając, że też go kocha.

Rozdział V

Czuła się dziwnie, gdy wylądowała tej nocy w Sayannah.
Dochodziła północ, było zimno i ciemno. George czekał na lotnisku, żeby zawieźć ją do 
domu. Kiedy w końcu tam dotarła, Beatrice, mocno przeziębiona, leżała już w łóżku. Tylko 
wierna Queenie czekała z gorącą czekoladą i świeżo upieczonymi ciasteczkami
owsianymi, za którymi Paxton przepadała. Po długiej rozłące padły sobie w ramiona bez 
słowa. Paxton, przepełniona uczuciem ogromnego szczęścia, pragnęła podzielić się swą 
radością ze starą nianią. Nie mogła się doczekać, kiedy będzie mogła opowiedzieć o Peterze. 
Nie przestawała o nim myśleć od momentu rozstania. Jednak George nie spieszył się do 
wyjścia. Wydawało się, że poczuwa się do obowiązku towarzyszenia młodszej siostrze 

podczas powitalnego posiłku. Zabawiał ją rozmową o znajomych, opowiedział także o 
nagrodzie Stowarzyszenia Cór Wojny Domowej, którą otrzymała Beatrice. Paxton próbowała 
wzbudzić w sobie poczucie dumy z wyróżnienia matki, ale na próżno. Popatrzyła na Queenie,
uśmiechem wyrażając jej swoją miłość.
W końcu poszła na górę do swego pokoju, a George pojechał do domu. Położyła się do łóżka,
cały czas rozmyślając o Peterze. Z całych sił starała się odczuwać radość z powodu powrotu 
do domu. Jednak tak wiele się zmieniło. Nic nie było takie samo jak przedtem. Leżała więc i 
tęskniła za Peterem i Kalifornią. Mimo zmęczenia nie mogła zasnąć. Bez znajomego paplania 
Gabby czuła się samotna.
Obudziła się rano w nie najlepszym nastroju. Towarzyszyło jej uczucie obcości. W trakcie 
śniadania pogratulowała matce nagrody, ale odpowiedzią było tylko chłodne podziękowanie. 
Potem zapadła niezręczna cisza. Wydawało się, że nie mają sobie nic do powiedzenia. Paxton 
gorączkowo szukała w myślach jakiegoś tematu do rozmowy. Matka nie była ciekawa jej 
studenckiego życia, nie zapytała nawet o koleżanki córki. Paxton nie miała pojęcia, jak 
napomknąć o Peterze. Dowiedziała się, że George ma flOWą przyjaciółkę, którą będzie miała
sposobność poznać przy obiedzie jeszcze tego samego dnia. Dziwne, że brat me zdradził się z 
tą rewelacją. Paxton ponownie zauważyła ogromną różnicę pomiędzy jej rodziną a 
Wilsonami. Po raz kolejny pomyślała, że losy jej bliskich mogłyby ułożyć się inaczej, gdyby 
żył ojciec. Może wtedy byliby bardziej ludzcy.
Dopiero późnym popołudniem udało się Paxton znaleźć sam na sam z Queenie. Mogła 
opowiedzieć o Gabby, o Peterże i Wilsonach, siedząc w ciepłej przytulnej kuchni.
— Chyba nie zrobiłaś nic, czego mogłabyś żałować, prawda? — zapytała surowo Queenie. 
Paxton potrząsnęła przecząco głową, chociaż nie wykluczała niczego. Zwłaszcza teraz, gdy 
wyznali sobie miłość, należało się spodziewać, że wcześniej czy później coś „poważnego” 
może się zdarzyć. Na razie mogła szczerze odpowiedzieć na pytanie niani. Wiedziała jednak, 
że pewnymi myślami nie będzie dzielić się z nikim, nawet z Queenie.
— Nie, Queenie, nie zrobiłam. On jest wspaniały. Spodobałby ci się. — Znowu zaczęła 
opowiadać o Petrze, a stara kobieta obserwowałają z rozrzewnieniem. Oczy Paxtonjaśniały 
radością, gdy mówiła o chłopcu, którego poznała i pokochała w dalekiej Kalifornii.
Podoba ci się tam? Jesteś szczęśliwa?
— Och, tak. Jestem. Tam jest cudownie, tyle się dzieje. — Opisała niani zajęcia, na które 
uczęszczała, ludzi, których spotkała, i miejsca, które widziała. Potem konspiracyjnym 
szeptem zapytała o nową dziewczynę brata.
— Sama zobaczysz. Myślę, że ta dziewczyna może być poważną kandydatką na twoją 
bratową. — Paxton wydało się, że Queenie jej nie lubi.
— Dlaczego tak sądzisz? Paxton była zaintrygowana, ale QueeiC tylko się roześmiała. Dwie 
godziny później zrozumiała niechęć niani. Nowa przyjaciółka George”a, AUison, okazała się 
kopią BeatriCe. Miała takie samo uczesanie, ten sam chłód i sztywność w sposobie bycia, 
afektowany głos, te same maniery. Była tylko, o ile to w ogóle możliwe, jeszcze bardziej 
powściągliwa i spięta. Widać było, że George czuł się w jej towarzystwie doskonale. 
przywykł do tego typu kobiet, chociaż dawniej nawet on wolał nieco bardziej swobodne 
dziewczyny. Paxton cały wieczór obserwowała uważnie narzeczoną brata. Allison tak mocno 
ściągała usta, że ledwo mogła je otworzyć. Jednak nie miała żadnycW trudności w wyrażaniu 
swoich opinii. Gdy wreszcie obiad się skończył, Paxton wpadła jak burza do kuchni. 
Usiadłszy u stóp niani, pozwoliła rozpuścić sobie włosy. Mój Boże! Ona jest taka sztywna, 
ma takie ciasne poglądy. Jak on może z nią wytrzymać? — zastanowiła się w duchu. Musiała 
jednak przyznać, że Allison ucieleśniała damę z Południa, a George został zbyt dobrze 
wyszkolony przez matkę, by tego nie docenić.
— Co mama o niej sądzi? — spytała. W odpowiedzi Queenie tylko wzruszyła ramionami.
— Nie mam pojęcia. Twoja matka mi się nie zwierza.

— Chyba musi mieć wrażenie, że patrzy w lustro. A może tego nie zuważyła?
Przez resztę wieczoru Paxton okropnie się nudziła. To samo uczucie nudy i zniecierpliwienia 
towarzyszyło jej przez cały czas. W Wigilię i pierwszy dzień świąt wybrała się do kościoła. 
Spotkała kilka dawnych koleżanek i przeżyła wstrząs, gdy odkryła, że dwie z nich wyszły za 
mąż, a jeszcze inna, która wzięła ślub zaraz po maturze, była już w ciąży. Ona sama 
wydawała się sobie o wiele za młoda, żeby myśleć o takiej odpowiedzialności, a co dopiero 
podjąć dorosłe życie. Znowu pomyślała o Peterze. Dzwonił do niej kilka razy, ale na ogół 
udawało jej się osobiście odbierać telefon, więc nikt się nie zorientował, jak częste były ich 
rozmowy. Raz tylko matka uznała za stosowne zauważyć, że kolega z odległej Kalifornii nie 
powinien tak często niepokoić Paxton. Przy okazji Beatrice wyraziła nadzieję, że nie oznacza 
to „niczego nieprzyjemnego”. Miała na myśli znajomość z chłopcem, który nie pochodzi z 
Sayannah, z Gergii.
W czasie ferii Paxton odwiedziła redakcję miejscowej gazety. Ojciec Petera chciał ją polecić 
właścicielowi gazety, ale Paxton postanowiła nie nadużywać jego uprzejmości. Udało jej się 
samodzielnie uzyskać angaż na okres letnich wakacji, od czerwca do sierpnia. Fakt ten 
ucieszył ją niezmiernie, a zarazem zasmucił. Spędzi kilka miesięcy z dala od Petera. 
Zauważyła, że coraz więcej znaczy w jej życiu. Nie chciała się już teraz wiązać. Przecież 
miała zrobić tyle rzeczy, żeby spełnić dane samej sobie obietnice. Jednak Peter przyrzekł 
poczekać na nią i Paxton wiedziała, że dotrzyma słowa. Mówił o tym wiele razy, gdy dzwonił
do niej do Sayannah.
Paxton uzgodniła wcześniej, że wróci do Berkeley na dzień przed Sylwestrem. Matka, zajęta 
George”em i Allison oraz swoimi przyjaciółkami, nie miała nic przeciwko temu. Gdy Paxton 
oznajmiła, że pragnie przywitać Nowy Rok z przyjaciółmi, Beatrice uznała ją za 
„niegrzeczną”, ale w gruncie rzeczy zaakceptowała ten pomysł od razu. Ostatni ranek 
spędziła Paxton z Queenie, która, jak co roku, cierpiała z powodu przeziębienia. Paxton 
kazała jej przyrzec, że tym razem pójdzie do lekarza. Potem George zawiózł siostrę na 
lotnisko.
Beatrice pożegnała się z córką wcześniej, gdyż wybierała się do fryzjera. Przed rozstaniem z 
bratem Paxton kazała mu przekazać serdeczne ucałowania Allison. George wzdrygnął się, 
słysząc ten poufały zwrot.
— Czy to poważna znajomość? — Nie mogła oprzeć się pokusie zadania tego pytania. Jednak
George nie znosił poufałości.
— Nie mam pojęcia, co to znaczy — odpowiedział lodowatym tonem. Paxton roześmiała się 
lekko. Jej brat skończył właśnie trzydzieści trzy lata i jeśli do tej pory nie dowiedział się, co to
znaczy, to znalazł się w poważnych tarapatach.
— Zadawanie takich pytań nie przystoi damie. — W tym momencie Paxton przypomniała 
sobie, jak bardzo bezpośredni są wobec siebie Gabby i Peter. Jej życie rodzinne było zupełnie 
inne, a stosunki między nią a George”em sztywne i sztuczne.
— Sądzę, że Allison naprawdę cię lubi, George. I jestem pewna, że podoba się mamie. — To 
było wszystko, co mogła powiedzieć, nie kłamiąc. Nie chciała go oszukiwać. Zapewniać, że 
polubiła jego dziewczynę.
— Z pewnością mama ją lubi — przyznał niechętnie. Żałował, że siostra w ogóle poruszyła 
ten temat.
— Dbaj o siebie. — Pochyliła się i pocałowała go w policzek. Bez słowa wzięła Swoją torbę 
z jego rąk i ruszyła w kierunku samolotu, machając jeszcze na do widzenia. Peter bardzo ją 
odmienił. Nie umiała się zmusić do odgrywania farsy, do przyjęcia ich reguł gry, ciągłego 
powstrzymywania emocji, nie kończących się milczących obiadów. Obserwując Paxton, 
George pomyślał ze smutkiem, że jego siostrzyczka zmieniła. się na niekorzyść.

W San Francisco na lotnisku czekał Peter. Ledwie Paxton wyszła z samolotu, a już porwał ją 
w ramiona, z radością przytulił do siebie i obsypał gorącymi pocałunkami. Trwali tak objęci, 
śmiejąc się i całując, a mijający ich ludzie uśmiechali się na ten widok.
— Och, Boże. Jak ja za tobą tęskniłem — zapewnił żarliwie, gdy wypuścił ją w końcu z 
objęć. Szli powoli ramię w ramię po odbiór bagażu. — Chyba nie wytrzymałbym bez ciebie 
ani minuty dłużej.
— Ja chyba też nie. — Paxton promieniała szczęściem.
— Jak było w Sayannah?
— Okropnie! — Opowiedziała mu o Allison i George”u, o wizycie w redakcji, o Queenie i z 
żalem stwierdziła, że zupełnie nie mogła porozumieć się z matką.
— Sądzę, że czuje się zdradzona, ponieważ wyjechałam do Berkeley. Ona zawsze taka była, 
zamknięta w sobie i daleka, ale teraz widzę to wyraźniej, bo wiem, że można żyć inaczej. — 
Tak jak Wilsonowie dodała w myślach.
— Nie martw się, kochanie. Teraz masz mnie. — Nie było to łatwe wyznanie i Paxton 
poczuła się wzruszona. Jednak w dalszym ciągu w zakamarku jej serca, jak cierń, tkwił strach
przed pełnym uzależnieniem się od Petera. Co się stanie, jeśli on się rozmyśli, odejdzie albo 
zakocha się w kimś innym? Wiedziała już, jak niebezpiecznie jest kogoś tak bardzo kochać. 
Nauczyła się tego przed laty, kiedy człowiek, którego kochała bezgranicznie, który był dla 
niej wszystkim, odszedł bez pożegnania, w chwili gdy jego samolot roztrzaskał się o ziemię.
— Co robimy dziś wieczorem? zapytała w drodze na parking.
W gruncie rzeczy wcale jej to nie obchodziło, skoro mogła być
Z nim. Nigdy jeszcze nie była taka szczęśliwa. Może koleżanki
z Sayannah, te, które powychodziły za mąż, miały rację? Opowiedziała o nich Peterowi. 
Także o tym, jak dziwnie się czuła, gdy je spotkała. W lot pojął, co mu chciała przekazać. 
Zrozumiał, że nie jest jeszcze gotowa, by rozpocząć ten etap dorosłego życia. Peter był taki 
mądry, że rozumiał wszystko. Nigdy nie kochała go bardziej niż teraz, gdy siedzieli w jego 
starym samochodzie i całowali się do utraty tchu.
— Co robimy wieczorem? — Nie mógł zebrać myśli, wciąż oszołomiony jej bliskością. 
Paxton roześmiała się perliście. — Miałem zamiar zawieźć cię do Tahoe, na weekend, ale z 
powodu sztormu zamknięto Donner Pass. Będziemy więc musieli zaczekać do jutra rana. 
Może wtedy otworzą. Co powiesz o kolacji i kinie?
— Znakomicie. — Pojechali do miasta. Paxton nie była pewna, czy spędzi tę noc w 
akademiku, czy też w domu państwa Wilsonów. Gabby jeszcze nie wróciła, więc nie mogła 
liczyć na jej pomoc. Peter nalegał, żeby przenocowała u niego. Zapewniał, że nie musi się 
niczego obawiać.
— Jesteś pewien, że zachowamy się jak należy? — zapytała go szczerze.
— Czy chcesz, żebym zachował się jak należy? — zapytał, tuląc ją do siebie.
— Sama nie wiem, czego chcę, Peter... Ja... Ciągle mi się wydaje, że z tym także powinniśmy
zaczekać, ale potem przypominam sobie moje koleżanki i myślę, że jestem głupia.
— Nie oglądaj się na nie — powiedział łagodnie. — Liczysz się ty i ja. Zrobię to, co ty 
zechcesz, Paxxie.
Uśmiechnęła się do niego z wdzięcznością i zdecydowała:
— Przenocuję w gościnnym pokoju. — Pragnęła przytulić się do
niego i zasnąć na jego ramieniu. Miała prawie dziewiętnaście lat,
a on dwadzieścia trzy. Byli dostatecznie dorośli, żeby się pobrać,
mieć dzieci, robić milion innych rzeczy, mimo to Paxton się bała.
W głębi serca uważała, że me powinni iść razem do łóżka bez
ślubu.
Gdy dotarli do domu Wilsonów, Peter zaniósł jej walizkę na górę, a potem zszedł do salonu w
poszukiwaniu gazety z repertuarem kin. Paxton czuła się wspaniale w pięknym domu 

zbudowanym przez ojca Eda Wilsona. Wprost upajała się cudowną atmosferą tego miejsca. 
Usiadła na łóżku i rozejrzała się. W oknach wisiały różowe, perkalowe zasłony w drobny 
wzorek, na podłodze leżał jasny żółty dywan, a łazienka była wyłożona biało-różowym 
marmurem. Był to prawdziwie panieński pokój.
— Chciałabyś pójść na nowy film z Jamesem Bondem? — Peter przyszedł na górę z dwiema 
butelkami piwa i torbą chipsów. pomyślał, że Paxton może umierać z głodu po podróży.
— Jadłam w samolocie. Nawet dwa razy. — Uśmiechnęła się. — Wcześniej zrzuciła buty i 
przebrała się w dżinsy. Miała cudowne UCZUC1C, że wróciła do domu. Peter usiadł obok i 
objął ją ramieniem.
— Nie masz pojęcia, jak za tobą tęskniłem.
— Ja też za tobą tęskniłam — powiedziała cicho, przytulając się do niego. Ich usta połączył 
namiętny pocałunek. Powoli opadu na lóżko. Leżeli tak dłuższy czas, splecem w ciasnym 
uścisku, nieb mogąc się nacieszyć swą bliskością. Było im dobrze w tym przytulnym pokoju. 
Po chwili Peter oderwał się od Paxton i rozejrzał się dokoła.
— Nigdy nie zdawałem sobie sprawy, jak bardzo lubię ten pokój. A może dopiero teraz go 
polubiłem, bo wydaje mi się, że jest twój. — Z uśmiechem pocałował ją i przytulił, 
wdychając subtelną woń jej perfum. Używała „Femme”, a on uwielbiał ten zapach. Sama 
nazwa od razu kojarzyła mu się z nią. Kobieta.
— Może powinniśmy już wstać? — Popatrzył na nią z wahaniem. Nie tego pragnął.
— Uhm, tak — odparła cicho. — Chyba powinniśmy.
Wstali. Paxton narzuciła na siebie ciepły sweter i włożyła buty. Zgodnie z planem poszli do 
kina. Po filmie zjedli hamburgery w barze „Hippo”. Do domu wrócili przed północą. W 
korytarzu Peter pocałował Paxxie na dobranoc, a potem poszedł do swojego pokoju. Cały 
wieczór gadali, jak zwykle, o tysiącu interesujących ich spraw. o swoich rodzinach, 
przyjaciołach, poglądach i o własnej przyszłości. Paxton ubrana w koszulę nocną nie mogła 
przestać myśleć o swym ukochanym. Rozstali się kilka minut temu, a ona już zaczynała za 
nim tęsknić. Nagle usłyszała delikatne pukanie.
— Tak? — Wiedziała, kto stał pod drzwiami, gdyż nikogo oprócz nich nie było w domu.
— To ja — usłyszała, a za chwilę w szparze drzwi ujrzała głowę Petera.
— To dobra wiadomość. — Roześmiała się. — Już się bałam, że to włamywacz.
— Tęskniłem za tobą. — Miał naburmuszoną minę małego dziecka. Gdy otworzył szerzej 
drzwi, Paxton zobaczyła, że był ubrany w czerwoną piżamę. Zaśmiał się, widząc jej 
zdumiony wzrok. — Straciłem dziesięć minut, żeby znaleźć ten strój. Inaczej przyszedłbym 
wcześniej. — Oboje się zaśmiali. Paxton czuła, że jest młoda, szczęśliwa i bardzo zakochana. 
Podeszła wolno do niego.
— Ja też za tobą tęskniłam — wyznała cicho i bez słowa zgasiła światło. Stali teraz w smudze
księżycowej poświaty.
— Sam nie wiem, co robić, Pax... Nie chcę cię zranić... ani teraz, ani później... Tak bardzo cię
kocham... ale tak trudno jest mi trzymać się z dala od ciebie.
— Wcale nie chcę, żebyś trzymał się z dala. — Usiedli na łóżku, żeby porozmawiać, ale już 
po chwili leżeli spiecieni i całowali się gorąco. Peter trzymając Paxton w objęciach, delikatnie
zsunął z niej koszulę.
Chcę tylko na ciebie popatrzeć — powiedział z czułością, a jego ciało przeniknął nagły ból, 
gdy ujrzał jej smukłe doskonałe kształty jak rzeźbione. — Och, Boże... Jak ja cię kocham...
Ona też go kochała. Teraz była tego pewna. Dlatego bez wahania odpięła guziki jego piżamy. 
Leżeli tak wtuleni, nie mając śmiałości, żeby zrobić następny krok. Peter gładził długie, 
jedwabiste włosy Paxton. Potem przesunął dłonie na jej piersi, później na uda. Pieścił ją 
ostrożnie, żeby jej nie spłoszyć. Ale to właśnie ona zadecydowała za niego. Nie mogła już 
dłużej czekać. Tak bardzo go pragnęła. Delikatnie ściągnęła z niego spodnie od piżamy, 
odkrywając jego męskość.

— Paxxie... — wyszeptał chrapliwie — jesteś pewna? — Skinęła z uśmiechem głową i 
pocałowała go łagodnie. Położył ją delikatnie na plecach, szukając tego, co chciała właśnie 
jemu ofiarować.
Był nieskończenie delikatny i czuły, tak że prawie nie czuła bólu. Była tylko namiętność, 
pożądanie, młodość i dary miłości, które chcieli sobie ofiarować. Tej nocy kochali się wiele 
razy. Gdy Peter się obudził, zobaczył obok siebie Paxxie. Rozrzucone włosy okalały ufną 
twarz śpiącego dziecka. Na ten widok łzy zapiekły go pod powiekami. Ta dziewczyna była 
wszystkim, o czym marzył, wszystkim, czego chciał od życia, i co mia” nadzieję odnaleźć 
pewnego dnia. Teraz tylko ona wiedziała, jak bardzo ją kochał.

Rozdział VI

Czas upływał niepostrzeżenie. Zbliżał się koniec roku akademickiego. W ciągu minionych 
miesięcy nastąpiło zaognienie sytuacji w Wietnamie. W święta Bożego Narodzenia partyzanci
zrzucili bomby na hotel Brinks w Sajgonie, gdzie byli zakwaterowani amerykańscy 
oficerowie. Stało się to dokładnie wtedy, gdy w hotelu
zebrali się oficerowie z całego Sajgonu. Amerykanie byli wstrząśnięci. Dwóch żołnierzy 
zginęło, a pięćdziesięciu ośmiu zostało rannych. I znowu Lyndon Johnson nie zgodził się, 
żeby odpowiedzieć bombami na bomby. Nastąpił jeszcze jeden atak i w końcu, siódmego 
lutego, prezydent wydał rozkaz przeprowadzenia nalotów bombowych na Wietnam Północny.
Dwa i pół tygodnia później, zmasowanym bombardowaniem, rozpoczęła się operacja 
„Grzmiący Piorun”. Za kolejne .dwa tygodnie przybyły pierwsze oddziały wojsk lądowych, a 
ósmego marca w Da Nang wylądowały oddziały piechoty morskiej.
Nie minęły następne dwa tygodnie i została zaatakowana ambasada amerykańska w Sajgonie. 
Amerykańska opinia publiczna zaczynała rozumieć, że konflikt wietnamski jest sprawą 
poważną.
W tym samym czasie w Stanach Gwardia Narodowa dostała polecenie ochrony uczestników 
marszu pokojowego organizowane-
go przez Selmę i Montgomery”ego, a Uniwersytet Stanowy Michigan przeprowadził pierwszy
antywojenny strajk okupacyjny.
Jednak żaden strajk ani żaden marsz nie zatrzymały machiny wojennej, tak samo jak 
bombardowanie nie powstrzymało partyzantów. W dalszym ciągu posiłki docierały na 
południe szlakiem Ho Chi Minha. W maju w dniu obchodów święta sił zbrojnych w całym 
kraju ruszyły następne antywojenne marsze protestacyjne. Peter i Paxton brali udział w 
jednym z nich na terenie Berkeley.
Kończył się rok akademicki. Paxton denerwowała się na myśl, że już wkrótce wyjedzie na 
lato do Sayannah. Przerażała ją świadomość, że nie będzie codziennie widywać Petera. Nie 
wyobrażała sobie ani jednego dnia bez spotkania z nim.
Peter, zgodnie ze swoimi wcześniejszymi planami, zgłosił się na ochotnika do pracy 
naukowej w swojej dziedzinie i szykował się do wyjazdu do Missisipi. Obiecał wpadać do 
niej tak często, jak tylko się da. Paxton miała spędzić lato w Sayannah, pracując w redakcji 
miejscowej gazety, natomiast Gabby wybierała się z rodzicami do Europy. Gdy ojciec 
podsunął jej pomysł podjęcia pracy wakacyjnej, prycbnęła tylko z niezadowoleniem. 
Przyrzekła rodzicom, że poszuka czegoś w przyszłym roku, ale teraz chciała jeszcze ostatni 
raz spędzić beztroskie lato, bawiąc się wesoło z przyjaciółmi na Riwierze i chodząc po 
sklepach z mamą w Paryżu. Ed Wilson gderał, że żona zbyt łatwo ulega córce, ale podobnie 
jak Gabby Marjorie uważała, że „jeszcze jeden rok” me może dziewczynie zaszkodzić.

Wszyscy troje opuścili Berkeley pierwszego czerwca. Przedtem Peter i Paxton spędzili ostatni
weekend we dwoje w wynajętym domku nad jeziorem Tahoe. Po raz ostatni kochali się przed 
czekającym ich rozstaniem.
— Chyba zwariuję bez ciebie — szepnął, gładząc jej złote włosy. — Będę taki samotny w 
Missisipi.
— W Sayannah będzie jeszcze gorzej — stwierdziła ponuro Paxtoh. Wkrótce jednak 
zapomniała o całym świecie w jego ramionach. Był to długi, szczęśliwy weekend. Rodźice 
Petera podejrzewali, że coś zaszło między ich synem a piękną dziewczyną z Georgii. Gabby 
również przypuszczała, że związek przyjaciółki i brata nie ma już platonicznego charakteru. 
Jednak ani Paxton, ani Peter nie puścili pary z ust. Cały wolny czas spędzali ze sobą, ale mieli
doskonale wyniki w nauce, więc nie było powodu do flarze-
kań. Razem z Gabby uzgodnili, że na jesieni poszukają jakiegoś domu dla nich trojga. Paxton 
wiedziała, że wtedy ich tajemnica wyjdzie na jaw. To miała być cena za luksus wspólnego 
mieszkania.
Gabby pierwsza opuściła San Francisco. Miały zatrzymać się razem z Marjorie w Londynie w
hotelu Claridge”s przed dalszą podróżą do Paryża. Planowały też odwiedzić przyjaciół. 
Następnie Paxton, żegnana na lotnisku przez Petera, poleciała do Sayannah. On wyjeżdżał 
tego samego popołudnia. Do Jackson w Missisipi dotarł akurat w czasie, gdy odbywał się tam
marsz protestacyjny, w trakcie którego zatrzymano wiele osób. Peter był jedną z nich. 
Zwolniono go za kaucją.
Pierwszego dnia w redakcji Paxton, ku swemu rozczarowaniu, odkryła, że skierowano ją do 
kroniki towarzyskiej. Miała zdawać relacje z tego, kto kogo gościł u siebie, w co był ubrany i 
czym ostatnio zajmuje się Liga i Stowarzyszenie Cór Wojny Domowej. Było to zajęcie, które 
nareszcie zaaprobowała jej matka, a które Paxton wydawało się bezużyteczne. Często 
siadywała w redakcji i wczytywała się w dalekopisy relacjonujące strajki w Alabamie czy 
rozwój sytuacji w Wietnamie. Prezydent Johnson tego lata dwukrotnie zwiększył pobór do 
wojska. Paxton wiedziała, że niektórzy jej koledzy ze szkoły zostali wysłani do Wietnamu, a 
w dwóch rodzinach spotkało to nawet ich młodszych braci. Jeden z nich został zabity. Paxton 
nie mogła tego słuchać. To ją zbyt przerażało. Co będzie, jeśli powołają Petera?
Dzwoniła do niego prawie codziennie. On też często telefonował. W końcu lipca mógł 
wreszcie przyjechać do niej na weekend. Planował ten wyjazd już wcześniej, ale dwa razy 
trafił do więzienia, poza tym praca okazała się bardziej czasochłonna, niż przypuszczał. 
Paxton nie posiadała się ze szczęścia, gdy wreszcie mogła odebrać go z lotniska. Jak na 
skrzydłach wybiegła mu naprzeciw i rzuciła się w jego ramiona. Peter był opalony, a jego 
włosy miały ten sam złoty odcień, co warkocz Paxton.
— Jezu! Jak wspaniale cię znowu widzieć! — Uśmiechnął się szeroko. — Jestem taki 
zmęczony wyciąganiem ludzi z więzienia, że ledwo patrzę na oczy.
— Na pewno nie tak zmęczony jak ja. Mam już powyżej uszu tych przyjęć i koncertów. 
Chryste, myślałam, że będę robić coś sensownego, a zamiast tego całe lato piszę o 
przyjaciółkach mojej matki. Uśmiechnął się do niej pocieszająco i pocałował czule. Miał 
zamiar zatrzymać się gdzieś po drodze z lotniska, by zaciągnąć ją do łóżka.
— A tak przy okazji, jak tam twoja mama?
— Bez zmian. Nie może się doczekać spotkania z tobą.
— Ho, ho. To brzmi groźnie. Znowu ją pocałował. Nie mógł przestać jej.całować. Nie widział
jej prawie dwa miesiące. Paxton była równie stęskniona jak on. Wynajęła mu pokój w małym,
cichym hotelu za miastem. Nie chciała nieoczekiwanie natknąć się na znajomych matki. 
Powiedziała mu o tym w drodze do miasta.
— Czy mogę coś zasugerować? — Peter uśmiechnął się i pochylił ku niej, aby ją kolejny raz 
pocałować.
— Cokolwiek zechcesz. — Paxton promieniała.

— Co powiesz, żebyśmy obejrzeli sobie ten hotel w drodze do domu? — Mrugnął 
porozumiewawczo, a Paxton wybuchnęła śmiechem.
— To wspaniały pomysł. — Należała do niego. Wzięła dwa dni wolnego, mimo że 
spodziewano się jej obecności na ważnym ślubie, z którego miała później zdać relację.
Wkrótce przybyli do małego hotelu. Peter ubrany w garnitur i koszulę z krawatem wyglądał 
bardzo poważnie i odpowiedzialnie, gdy wpisywał do książki meldunkowej panią i pana 
Wilsonów. Zaniósł potem swą torbę do pokoju, który miał stać się dla nich apartamentem 
nowożeńców na następne kilka godzin.
Zapadała już noc, gdy Peter spojrzał na zegarek. Paxton zerwała się na równe nogi z 
okrzykiem przerażenia.
— Mój Boże! Moja matka czeka na nas z obiadem.
— Nie jestem pewien, czy będę w stanie wstać, nie mówiąc już o jedzeniu. — Drażnił się z 
nią. Pociągnął ją z powrotem na łóżko. Po minucie jednak stali już pod prysznicem. Szybko 
się ubrali. Czuli się jak prawdziwe małżeństwo. — Czy twoja mama wie, że w tym roku 
będziemy razem mieszkać? — Nie chciał nieopatrznie się wygadać, gdyby okazalo się, że 
Beatrice Andrews nie jest wtajemniczona w sprawy córki.
— Zwariowałeś? Ona myśli, że ja, Gabby i jeszcze jedna dziewczyna wynajmujemy dom, i 
nawet to zbytnio jej się nie podoba. Ale w końcu dała się ubłagać.
— Cudownie. W takim razie nie powinienem odbierać telefonów. — Nie przeszkadzało mu 
to, wyglądał raczej na rozbawionego.
Wszystko, czego chciał, to mieszkać z Paxton, nawet jeśli oznaczało to użeranie się z własną 
siostrą. Gdy był w Jackson, matka dzwoniła, donosząc, że Gabby próbuje uwieść każdego 
napotanego mężczyznę po trzydziestce.
— Myślę, że wpada w panikę — powiedział, gdy jechali z powrotem do miasta. — Chyba 
zgłupiała, przecież jest za młoda, żeby wyjść za mąż.
Paxton uśmiechnęła się na te słowa, a on czule ją pocałował.
— To zupełnie co innego. Ona to jeszcze dziecko, a ty nie. Chociaż myślę, że też jesteś za 
młoda. Jeszcze przez trzy lata. A potem... strzeż się! — Oboje wybuchnęli śmiechem. Paxton 
wiedziała, że Peter nigdy na nią nie naciskał. Chciał, żeby robiła to, co zaplanowała. 
Chociażby jej wakacyjna praca w Sayannah. Ale nawet ona sama musiała przyznać, że bez 
niego była nieszczęśliwa.
Kiedy zajechali pod dom, George i matka już na nich czekali. Beatrice popatrzyła na Paxton z
wyrzutem.
— Spodziewałam się was kilka godzin wcześniej. — Allison też miała brać udział w obiedzie
i matka oczekiwała, że Paxton przebierze się ze względu na gościa. Rozczarowała się.
— Pokazywałam Peterowi miasto. Peter — Paxton przybrała oficjalny ton — to jest moja 
mama, Beatrice Andrews, mój brat George i jego... przyjaciółka Allison Lee.
Matka zwykła podkreślać, że Allison jest spokrewniona z wielkim generałem Konfederacji. 
Paxton całe lato spodziewała się, że George w końcu zaręczy się z panną Lee, ale on z 
jakiegoś powodu zwlekał. Miał trzydzieści trzy lata i nie chciał się do niczego spieszyć. 
Allison była młodsza od niego tylko o dwa lata i zaczynała się niecierpliwić.
— A to Peter Wilson — przedstawiła go wszystkim, tak jakby nigdy przedtem o nim nie 
słyszeli. — Jego siostra, Gabby, jest moją współlokatorką. — Każdy wymamrotał uprzejme 
„bardzo mi miło”, Uściśnięto sobie ręce, po czym George zaproponował Peterowi drinka, a 
ten poprosił o dżin z tonikiem. Było upiornie gorąco i nawet wentylator niewiele pomagał. 
Wszyscy jednak udawali, że tego nie zauważają. Queenie przygotowała swoje najlepsze hors 
d”oeuyres, a Allison, jak zwykle przesadnie poważna i spięta, nie zwróciła na nie 
najmniejszej uwagi. Paxton utwierdziła się w przekonaniu, że nie znosi tej kobiety.
Peter chciał zrobić dobre wrażenie na wszystkich. Beatrice była bardzo uprzejma, George 
wyglądał na szczerze znudzonego, natomiast Allison zdawała się nie zauważać nikogo. 

Prawie wcale nie odzywała się do Paxton. Wcześniej kilka razy wspomniała George”owi, że 
po prostu nie rozumie jego siostry. W głębi serca jednak uważała Paxton za bezczelną i upartą
dziewczynę. Tego wieczoru Allison rozprawiała o zasłonach, które zamówiła do swojej 
sypialni. Peter próbował wyjaśnić sens swojej pracy w Missisipi, ale nikogo to nie 
interesowało. Ilekroć zaczynał o tym mówić, Beatrice zmieniała temat. Minęła dłuższa 
chwila, zanim zrozumiał, że matka Paxton nie pochwała tego, co robił, i stara się 
powstrzymać go od ośmieszenia się. Gdy to pojął, przeżył wstrząs. Ci ludzie byli dużo gorsi, 
niż mówiła Paxton. Byli zimni, obojętni i zacofani.
Doszedłszy do takich wniosków, zaczął opowiadać o podróży swoich rodziców do Europy. 
To był znacznie bezpieczniejszy temat. Beatrice była wyraźnie zainteresowana, słysząc, że 
państwo Wilson są na południu Francji. Najuprzejmiej jak tylko umiała, zapytała, czym 
zajmuje się ojciec Petera. Spojrzał zaskoczony. Sądził, że Paxton o tym wspomniała.
— Ubm... — Pracuje dla gazety w San Francisco... — Jakoś niezręcznie było dodać, że jest 
jednocześnie właścicielem pisma.
— Jak to miło. — Beatrice Andrews powiedziała to z oczywistą dezaprobatą.
— Czy pan planuje zostać prawnikiem? — Skinął tylko głową. Nie mógł wydobyć słowa, 
zniechęcony jej nieprzyjemnym tonem. Paxton miała rację. Jej matka była jak lodowiec.
— Ojciec Paxton był adwokatem. Jej brat — oczami wskazała śmiertelnie znudzonego 
George”a — jest lekarzem: — Teraz było jasne, jaki zawód ceniła sobie najwyżej.
— To wspaniale — powiedział Peter sztywno, zastanawiając się, jak długo jeszcze będzie 
musiał prowadzić tę bezsensowną rozmowę. Nie wyobrażał sobie, jak Paxton mogła 
wytrzymać ich codzienne towarzystwo. Nic dziwnego, że była taka nieszczęśliwa, kiedy 
miała wracać do domu. Bardzo się od nich różniła. — A pani, Allison, czym pani się 
zajmuje?
— Ja... Czemu pan... eee... — Zupełnie nie spodziewała się tego pytania. Nie miała pojęcia, 
co odpowiedzieć. Od trzynastu lat, czyli
od ukończenia szkoły średniej, czekała na zamążpójście i szukała odpowiedniego kandydata.
— No cóż... Ja... Bardzo lubię zajmować się ogrodem.
— Przecież robisz wspaniałą robotę dla nas w Lidze. Nie zapoininaj o tym, kochanie. — Głos
pani Andrews przepełniony był durną. Następnie zwróciła się do Petera. — Stryjeczny 
pradziadek Allison to generał Lee. Ten generał Lee. Jestem pewna, że wie pan, kim był 
generał Lee.
— Tak, oczywiście. — Peter miał wrażenie, że za chwilę wybiegnie z tego pokoju z 
krzykiem. To był najdłuższy obiad w jego życiu, z nie kończącymi się okresami niezręcznego
milczenia i urywanymi rozmowami o niczym. Tylko od czasu do czasu Queenie i Paxton 
starały się podtrzymać go na duchu, mrugając do niego porozumiewawczo lub rzucając mu 
cieple spojrzenia. Chyba minęła cała wieczność, zanim Paxton odwiozla Petera do hotelu. 
Smiertelie wyczerpany opadł ciężko na łóżko i ściągnął krawat z westchnieniem, które nie 
było w stanie wyrazić jego prawdziwych uczuć. Potem usiadł i popatrzył uważnie na Paxton. 
Wyszli z jej domu, mówiąc, że idą potańczyć.
— Mój Boże, kochanie, jak ty to wytrzymujesz? To najtrudniejsi we współżyciu ludzie, 
jakich kiedykolwiek spotkałem. Wiem, że nie powinienem tak mówić o twojej rodzinie, ale 
myślałem, że ten obiad nigdy się nie skończy.
Paxton uśmiechnęła się od ucha do ucha.
— Wiem. Czyż oni nie są okropni? Nie mam pojęcia, o czym z nimi rozmawiać. Zawsze 
czuję się obco.
— Bo jesteś im obca. Nawet z wyglądu nie jesteście podobni. Twój brat to najnudniejszy 
facet, jakiego w życiu widziałem, a jego dziewczyna najgłupsza, najsztywniejsza i najbardziej
afektowana lalunia na świecie, a twoja matka.., mój Boże, ona jest jak góra lodowa.

Paxton była szczęśliwa, że ktoś wreszcie wyraził jej uczucia. W tym momencie kochała 
Petera bardziej niż kiedykolwiek. Poczuła, że jest na tym świecie ktoś jeszcze poza Queenie, 
kto ją rozmje.
— To cała mama. Świetnie ją określiłeś.
Peter ciągle nie mógł uwierzyć, że tacy ludzie naprawdę istnieją. Tak bardzo różnili się od 
jego rodziny i od Paxxie.
— Szkoda, że nie mogłem poznać twojego ojca.
— Ja też żałuję. On by cię polubił.
— Jestem pewien, że też bym go polubił. Z tego, co o nim opowiadałaś, wiem, że musiał być 
wspaniałym człowiekiem. Nie wyobrażam sobie tylko, jak mógł żyć z twoją matką.
— Myślę, że nie był z nią zbytnio szczęśliwy. Miałam jedenaście lat, kiedy zginął, więc nie 
byłam w stanie ocenić ich małżeństwa.
— Może to i lepiej. Dzięki Bogu, przyjechałaś do Berkeley.
Nie mógł nawet wyobrazić sobie, co by się stało z Paxton, gdyby została z matką i bratem w 
Sayannah. To by ją zniszczyło, wypaczyło jej duszę. On sam, żeby przebrnąć przez obiad, 
wypił trzy szklanki dżinu. Prawdopodobnie pomyśleli sobie, że jest alkoholikiem.
Paxton została z Peterem tak długo, jak mogła, a potem odwiózł ją wynajętym samochodem 
do domu i patrzył, jak zamyka za sobą frontowe drzwi. Gdy weszła do holu, z ogromnym 
zdziwieniem stwierdziła, że matka jeszcze nie śpi i najwyraźniej na nią czeka. Nigdy 
wcześniej tego nie robiła. Z pewnością nie był to dobry znak.
— Co łączy cię z tym chłopcem? — zapytała w momencie, gdy córka stanęła w drzwiach 
salonu.
— To mój kolega. Lubię go.
— Jesteś w nim zakochana. — Beatrice wyrzuciła z siebie to oskarżenie, jak gdyby 
oczekiwała, że Paxton padnie na kolana i zacznie błagać o litość.
— Być może. — Nie chciała kłamać, ale nie zamierzała zaostrzać sytuacji. Matka siedziała w 
szlafroku na sofie, a obok na stoliczku stała szklanka sherry. — Lubię jego rodzinę. Jego 
siostra jest moją przyjaciółką, a jego rodzice byli dla mnie bardzo miii.
— Dlaczego? — Było to co najmniej dziwne pytanie i Paxton nie umiała na nie 
odpowiedzieć.
— Co masz na myśli, mówiąc „dlaczego”? Ponieważ mnie lubią.
— A może raczej uważają, że syn, wiążąc się z tobą, zrobi karierę. Czy pomyślałaś o takiej 
możliwości?
Paxton nagle zachciało się śmiać, ale opanowała się. Postanowiła nie drażnić matki.
— Myślę, że to mało prawdopodobne.
— Dlaczego?
— Mamo... — Paxton zawahała się. Postanowiła powiedzieć prawdę. — Oni są właścicielami
drugiej co do wielkości gazety w San Francisco. „The Morning Sun”. Nie jestem im do 
niczego potrzebna. Po prostu mnie lubią.
— Wydają się tacy pospolici — stwierdziła Beatrice, ale w jej oczach wszyscy mieszkańcy 
stanów zachodnich byli tacy, a już szczególnie Peter Wilson. Ci z Zachodu byli jeszcze gorsi 
niż Jankesi.
— Wcale nie są pospolici. — Paxton zrobiło się nagle bardzo przykro, że matka tak 
niechętnie odnosi się do jej ukochanego. Było to zupełnie niepodobne do ciepłego przyjęcia, 
jakiego doznała u Wilsónów.
— Mamo, to są bardzo miii ludzie. Naprawdę.
— Nie życzę sobie, żebyś wracała do Berkeley. — To było tak nieoczekiwane, że Paxton jak 
ogłuszona opadła ciężko na krzesło. Żałowała bardzo, że matka zaczęła tę rozmowę.
— Mnie się tam podoba. To wspaniała uczelnia. Mam dobre stopnie. Mamo, ja tutaj nie 
zostanę.

— Zostaniesz, jeśli ci każę. Masz dopiero dziewiętnaście lat, nie pozwolę, żebyś zmarnowała 
pieniądze, które zostawił ci ojciec. Nie jesteś jeszcze całkowicie niezależna.
— Przykro mi, że tak do tego podchodzisz. — Paxton z całej siły starała się nie stracić 
panowania nad sobą. Wiedziała, że to by tylko pogorszyło jej sytuację. — Nie zostanę w 
Sayannah.
Czy mogę spytać dlaczego?
— Ponieważ nie mogę być tu szczęśliwa. Chcę poznać świat. Mam zamiar po studiach 
wyjechać na trochę za granicę. — Nawet Peter rozumiał tę jej potrzebę.
— Sypiasz z nim, prawda? — To był cios poniżej pasa. Paxton zupełnie się tego nie 
spodziewała.
— Oczywiście, że nie.
— Wiem, że kłamiesz. Masz to wypisane na twarzy jak tania dziwka. Pojechałaś do Kalifornij
i zeszłaś na psy. Nawet twój brat i Allison zauważyli tę zmianę. — To były straszne słowa. Ta
ich jednomyśiność bardzo ją zabolała.
— Przykro mi, to słyszeć. — Paxton wstała, zdecydowana nie słuchać więcej obelg — Pójdę 
się położyć, maino.
— Chcę, żebyś przemyślała to, co ci powiedziałam.
— O tym, że jestem dziwką? — zapytała zimno Paxton, lecz jej matka pozostała 
niewzruszona.
— O tym, żeby zostać. Chciałabym, żebyś się dobrze zastanowiła, zanim wrócisz do 
Kalifornii.
— Sądzę, że nie będę musiała — stwierdziła ze smutkiem Paxton i poszła na górę do swego 
pokoju.
Następnego dnia spotkała się z Peterem w hotelu. Nie chciała zbyt wiele mówić o przykrych 
wydarzeniach poprzedniego wieczoru, ale on się wszystkiego domyślił. Widział to w jej 
oczach.
— Twoja matka powiedziała ci coś, prawda? Czy była zdenerwowana?
— Zdenerwowana? — Paxton zaśmiała się gorzko. — Nie, moja mama nigdy się nie 
denerwuje. Była rozczarowana. Zażądała, żebym zrezygnowała z Berkeley. — Peter 
przestraszył się, że mógłby ją stracić, ale Paxton szybko go uspokoiła. — Mówi, że stałam się
dziwką w Kalifornii. Nawet mój brat i Allison to widzą. I to ich bardzo niepokoi.
— To świnie... czy oni... — Był tak wściekły, że nie mógł znaleźć odpowiednich słów. 
Paxton ponownie zamknęła mu usta pocałunkiem. Jednak wydarzenia ostatniego wieczoru 
bardzo ją przygnębiły.
— To nie ma znaczenia. Wrócę do Berkeley za cztery tygodnie. I nie wiem, czy kiedykolwiek
znowu tutaj przyjadę. To jest nie do wytrzymania. Oni zawsze próbują mnie zranić.
— Czy ona może cię zatrzymać? — zapytał zdenerwowany Peter. Wiedział, że gdyby zaszła 
taka potrzeba, byłby szczęśliwy, mogąc zapewnić swej ukochanej środki do życia. Pieniądze 
nie były żadnym problemem. Paxton jednak potrząsnęła przecząco głową. W dalszym ciągu 
była smutna, ale wyglądała dojrzalej.
— Nie, nie może. Ojciec zostawił mi akurat tyle pieniędzy, bym mogła ukończyć szkołę i 
mieć na swoje utrzymanie w okresie studiów. A potem i tak będę musiała pracować, więc nie 
robi to żadnej różnicy. Prawdopodobnie matka utrzymywałaby mnie, gdybym wróciła do 
domu i zgodziła się spędzić tu resztę życia. Nie zrobię tego, dobrze wiesz dlaczego, więc nic 
nie tracę. To naprawdę nie zmienia sytuacji. Po prostu nie mogę tu wrócić. W każdym razie, 
nie na stałe. — Była całkowicie zdecydowana.
— A co z Queenie? — Peter wiedział, jak bardzo Paxton jest przywiązana do swojej starej 
niani.
— Wrócę, żeby się z nią zobaczyć. Będę musiała. — Paxton uśmiechnęła się. Jej przyszłość 
to był on i studia w Kalifornii. Co ważniejsze, było to jej własne życie. Wiedziała o tym. Jej 

matka również zdawała sobie z tego sprawę, i to ją przerażało. Nie miała już żadnej kontroli 
nad Paxton.
Peter wyjechał następnego dnia. Paxton cierpiała katusze, patrząc, jak odjeżdża, a on miał 
wyrzuty sumienia, zostawiając ją wśród ludzi, którzy jej nie kochali. Obiecał dzwonić co 
najmniej raz dziennie albo jeszcze częściej, oczywiście jeśli nie będzie akurat w więzieniu. 
Próbował żartować, żegnając ją na lotnisku. Całował ją długo i gorąco, zapewniając o swojej 
miłości. Prosił, aby nie przejmowała się rodziną.
Nie marnowali żadnej okazji, żeby jej dokuczyć. Matka traktowała ją jak wroga, a George 
kilkakrotnie powtarzał, że Paxton nie powinna wracać do Kalifornii, gdyż jest to winna 
matce.
— Chcę zostać kimś i jestem to sobie winna, George — odpowiedziała mu bez owijania w 
bawełnę. Już się go nie bała. Nie robił na niej żadnego wrażenia, chociaż był od niej dużo 
starszy. Wyglądał żałośnie. Małomiasteczkowy lekarz uwiązany do maminej spódnicy, 
obawiający się jakichkolwiek więzi uczuciowych. Paxton wiedziała, że jej związek z Peterem 
był głębszy i bardziej dojrzały niż znajomość George”a i Allison.
— Przecież możesz zostać kimś tutaj. — George starał się przekonać siostrę na dzień przed 
jej wyjazdem. Ich matka spędzała ten wieczór w klubie brydżowym.
— Gówno prawda! — wybuchnęła Paxton. — Popatrz na siebie, na naszych znajomych. 
Popatrz na Allison... Na dziewczęta, z którymi chodziłam do szkoły.
— Uważaj na to, co mówisz, Paxton! — Był wściekły, że wyraziła się o nim lekceważąco. 
Paxton także nie panowała nad swą złością. Zbyt długo milczała. — Nabiłaś sobie głowę 
głupimi pomysłami i brzydkimi wyrazami. To do ciebie nie pasuje.
— To też nie. To nie jestem ja. Ja nigdy taka nie byłam. Tatuś też taki nie był. 
Prawdopodobnie musiał z tym żyć, ponieważ był człowiekiem honoru i uważał, że to jego 
obowiązek.
— Nic o nim nie wiesz. Byłaś dzieckiem, kiedy zginął.
— Wiem, że był dobrym człowiekiem o wielkim sercu i że go kochałam.
Nie wiesz, co on zrobił mainie. — Ton jego głosu sugerował, że było to coś okropnego. Nie 
mogła w to uwierzyć.
— Co takiego mógł jej zrobić? — Nie wyobrażała sobie, co by to mogło być. George nie 
potrafił powstrzymać się, żeby jej nie zranić. Była to jego zemsta za jej niezależność, której 
on nigdy nie miał i nie będzie mial, gdyż był zbyt podobny do matki i nie dość podobny do 
ojca. W przeciwieństwie do Paxton.
— Gdy zginął, była z nim kobieta.
— Kobieta? — Paxton z początku poczuła się zaskoczona, lecz po chwili zaczęła się 
zastanawiać. Kobieta. To wyjaśniało wiele spraw. Paxton mogła zrozumieć, dlaczego ojciec 
potrzebował iiinej kobiety. Nie dziwiło jej to. To śmieszne, ale była nawet zadowolona. Jeśli 
ojciec znalazł sobie kogoś, kogo pokochał, i kto odwzajemnił tę miłość, to znaczy, że na to 
zasługiwał. Nie zasługiwał jednak na to, żeby z tego powodu ginąć. Ale nie dlatego zginął. To
był przypadek, pech. Najwidoczniej tak było mu pisane, tam, na górze. — Nie zaskoczyłeś 
mnie — dodała cicho. George wyglądał na rozczarowanego. — Maina zawsze była wobec 
niego taka zimna. Pewnie potrzebował czegoś wicej, niż była w stanie mu dać.
— Co ty, w twoim wieku, możesz o tym wiedzieć?
— Wiem, co to znaczy być jej córką — powiedziała bez ogródek. George był zaszokowany. 
— I twoją siostrą. Bardzo się różnimy.
— Och, z pewnością — odciął się z durną. — Z pewnością. A ty lepiej się zastanów nad tym, 
kim się stajesz w Kalifornii, wśród hipisów, narkotyków, demonstracji i tych wszystkich 
głupców z kwiatami we włosach, ubranych w prześcieradła i demonstrujących swoje poparcie
dla czarnych, których w życiu nie widzieli.

— A może oni wiedzą więcej niż ty, George. Może im na czymś zależy. I może właśnie o to 
mi chodzi.
— Jesteś głupia.
— Nie. — Potrząsnęła głową, patrząc mu prosto w oczy. — Nie. Ale byłabym głupia, gdyby 
została tutaj. Do widzenia, George. — Wyciągnęła do niego rękę, ale on nie ujął jej w swoją. 
Popatrzył tylko na mą i kilka minut później wyszedł z domu. Paxton nie widziała się z nim 
już do końca pobytu w Sayannah.
Tym razem pożegnanie z Queenie było trudniejsze i bardziej bolesne. Paxton zdecydowała 
już, że w tym roku me przyjedzie do domu na Boże Narodzenie. Chociaż nie powiedziała o 
tym niani, stara kobieta przeczuwała, że długo nie będą się widzieć. popatrzyła jej smutno w 
oczy, przytulając Paxton mocno do siebie.
— Kocham cię, moja dziewczynko. Dbaj o siebie.
— Ty też. I koniecznie pójdż do lekarza, gdy złapie cię kaszel. — Queenie wyraźnie się 
postarzała, jej ruchy były wolniejsze i Paxton trochę się o nią niepokoiła. — Kocham cię — 
wyszeptała i pocałowała ciepły, czarny policzek.
Matka ani brat nie towarzyszyli Paxton w drodze na lotnisko. Beatrice pożegnała się z córką 
w holu, dając jasno do zrozumienia, że jest bardzo rozczarowana decyzją powrotu do 
Kalifornii. Nikt nie będzie tu tęsknić za Paxton, gdyż zawiodła jako człowiek, jako 
obywatelka stanu Georgia, jako córka i siostra. To wszystko było bardzo wyczerpujące.
— Tracisz swój czas w Berkeley.
— Przykro mi, że tak to widzisz, mamo. Właśnie bardzo staram się go nie tracić.
— Słyszałam, że w redakcji byli z ciebie zadowoleni. — Był to chyba jedyny komplement, 
jaki usłyszała od matki. — Mogłabyś pracować w dziale towarzyskim na stałe, gdybyś tylko 
się po- starała. — Paxton wiedziała, że raczej by umarła, niż spędziła resztę życia, °r sując 
śluby znajomych.
— Dziękuję. Dbaj o siebie. Było jej przykro z powodu wyjazdu, ale jednocześnie czuła ulgę. 
Ogarnął ją smutek, gdy uświadomiła sobie dystans dzielący ją od rodziny.
— Uważaj na tego chłopaka. To nic dobrego.
— Peter? — Jak można było tak o nim powiedzieć? Był taki ciepły i dobry, taki uczciwy, że 
słowa matki nią wstrząsnęły. Co też takiego wiedziała, czego nie wiedziała Paxton?
— Ma to wypisane na twarzy. Jeśli mu tylko pozwolisz, wykorzysta cię i porzuci. Oni 
wszyscy są tacy. — To stwierdzenie dotyczyło raczej jej samej niż Paxton, i Paxton domyśliła
się tego. Współczuła matce. To musiał być dla niej straszny cios, gdy dowiedziała się, że w 
samolocie z jej mężem była inna kobieta. A on nie odzyskał już przytomności, żeby 
cokolwiek wytłumaczyć. George nie wyjaśnił, kim była ta kobieta ani czy przeżyła katastrofę,
ale może to nie miało znaczenia.
— Zadzwonię, kiedy będę znała swój numer.
Matka tylko pokiwała głową. Nigdy nie próbowała zbliżyć się
do córki, nie pocałowała jej. W drodze na lotnisko Paxton mogła myśleć o powrocie do 
Berketey, do Petera. Kiedy znalazła się już na pokładzie samolotu, nie poświęciła ani jednej 
myśli swemu rodzinnemu miastu.

Rozdział VII

Mieli mnóstwo szczęścia. W dwa tygodnie udało im się znaleźć dom, który odpowiadał ich 
potrzebom. Znajdował się na Piedmont, posiadał dwie sypialnie, ogromny salon, dużą 
słoneczną kuchnię i wspaniały ogród. Gabby nie była zbytnio zaskoczona, gdy okazało się, że
to nie ona będzie dzielić sypialnię z Paxton, lecz Peter. Tego lata na Riwierze straciła 
dziewictwo z przystojnym, młodym Francuzem i uważała się teraz za dorosłą, światową 
kobietę. Była podekscytowana odkryciem, że brat od miesięcy miał romans z jej najlepszą 
przyjaciółką. Petera wcale nie bawiła taka postawa Gabby. Zapewnił ją, że jeśli zdradzi 
komuś ich tajemnicę lub w jakiś sposób skompromituje Paxton czy wreszcie poinformuje 
rodziców, gorzko tego pożałuje.
Jednak obeszło się bez komplikacji. Gdy państwo Wilson przyjechali do nich w odwiedziny, 
dziewczęta podjęły gości obiadem. Cała trójka żyła zgodnie pod wspólnym dachem. Miłość 
młodych kochanków kwitła, a dwie przyjaciółki były sobie bliskie jak nigdy dotąd. Tylko 
Gabby zmieniała chłopców jak rękawiczki. Peter często zapominał się i udzielał Gabby rad 
jako starszy brat. Paxton ciągle mu przypominała, żeby nie wykorzystywał sytuacji i przestał 
pouczać siostrę. Peter nie zawsze potrafił się pohamować.
Drugi rok prawa wymagaJ dużo pracy. Peter całymi godzinami ślęczał nad książkami, by 
utrzymać te same wyniki, co dotychczas. Paxton także miała mnóstwo roboty, więc większość
czasu spędzali na nauce, ato w bibliotece, ato w domu. Prawie nie wychodzili na miasto. W 
wolnych chwilach Paxton uczęszczała na dodatkowe zajęcia i od czasu do czasu pisywała 
krótkie artykuły do gazety uniwersyteckiej. Gdy widziała w druku swoje nazwisko, dreszcz 
podniecenia przechodził jej po plecach. Był to chyba najszczęśliwszy okres w ich życiu.
W połowie października Peter spalił swoją książeczkę wojskową przy pelnej aprobacie 
Paxton. Do Wietnamu ściągnięto ciężkie bombowce B-52, aby wspierały siły lądowe, i ta 
powietrzna kawaleria zaczęła odgrywać ważną rolę w walce z partyzantami. Wojna 
przybierała na sile. Paxton była coraz bardziej przerażona. Ojciec Petera wciąż twierdził, że 
należy użyć jeszcze więcej bomb i żołnierzy. Paxton i Peter wierzyli, że Stany Zjednoczone 
powinny jak najszybciej wycofać się z Wietnamu, ale nie mogli przekonać pana Wilsona do 
swych racji.
Paxton ponownie spędziła Święto Dziękczynienia w domu Wilsonów. Wydawało się jej, że 
zna ich wszystkich od lat, tak stali się jej bliscy. Trudno jej było uwierzyć, że związek z 
Peterem trwa dopiero rok. Miała wrażenie, że zawsze byli razem. Państwo Wilsonowie 
zaczęli coś podejrzewać, ale się nie wtrącali, chociaż Marjorie nieraz pytała Eda, czy nie 
powinna porozmawiać z młodymi.
— Po co? Są już odpowiedzialnymi ludźmi. Czy myślisz, że rozmowa cokolwiek da?
— Może powinni się zaręczyć?
— A co to zmieni? Jeśli będą chcieli się pobrać, to zrobią to. A jeśli nie, to nie. Zresztą są 
jeszcze zamłodzi, by się żenić. Peterw przyszłym miesiącu skończy dwadzieścia cztery lata, a 
Paxton nie ma nawet dwudziestu. Po prostu poczekaj. Oni wiedzą, co robią, wierz mi.
Również na święta Bożego Narodzenia Paxton przyjechała do domu rodzinnego Petera. 
Pewnego dnia z przerażeniem przeczytała w „Morning Sun”, że liczba żołnierzy w Wietnamie
zwiększyła się do dwustu tysięcy.
— To szaleństwo — powiedziała przy śniadaniu do Petera.
— Wiem. — Patrzył na nią strapiony. Martwił się, że wyrzucą go ze studiów. Czasami było 
tak ciężko, że z trudnością dawał radę. Perspektywa pójścia do wojska była jeszcze bardziej 
przerażająca.
— Czy ludzie nie rozumieją, co się tam dzieje? Giną każdego dnia młodzi chłopcy. Nie tylko 
Wietnamczycy, ale też Amerykanie. Wysyłają tam nawet osiemnastolatków.
— Jestem już za stary na tę wojnę. — Peter wyszczerzył zęby w uśmiechu i nalał jej następną 
filiżankę kawy.

— Jeśli cię kiedyś wezmą do wojska, wiedz, że albo osobiście strzelę ci w tyłek albo pożyczę 
ci moją Czarną koronkową bieliznę i kupię ci bilet do Toronto.
— Świetny pomysł. Pod warunkiem, że ty będziesz w bieliźnie.
— To da się załatwić. — Przechyliła się i pocałowała go. W tym momence do kuchni weszła 
Gabby.
— Wy znowu razem? Niedobrze już mi się robi na ten widok. — Pokpiwała z nich, ale w 
głębi serca sprzyjała im. Kochała ich oboje. Tylko też chciała mieć kogoś dla siebie i trochę 
im zazdrościła.
Nieoczekiwanie spełniły się jej marzenia, kiedy po świętach wszyscy troje pojechali na narty. 
Pewnego dnia na stoku Gabby pędziła z góry na złamanie karku. Zbyt późno zauważyła na 
swojej trasie innego narciarza. Wpadli na siebie. Leżeli chwilę bez tchu, a potem spróbowali 
się podnieść, sprawdzając, czy są cali i zdrowi.
— A to dopiero. Nic ci nie jest? — Gabby popatrzyła ze zdumieniem na młodego, 
mężczyznę, ubranego w jednoczęściowy kombinezon narciarski. Wyglądał jak gwiazdor 
filmowy. Okazało sie, że nazywał się Mathew Stanton. Miał ciemne włosy, intrygujące 
niebieskie oczy i wypielęgnowaną brodę. Przyglądał się jej z zaciekawieniem, gdy 
otrzepywała się ze śniegu, przepraszając za nieuwagę. Tego dnia towarzyszył jej w drodze do 
hotelu, a potem codziennie zapraszał na lunch i kolację. Peter i Paxton prawie jej nie 
widywali, nie licząc krótkich momentów, gdy machała im z windy na do widzenia albo gdy 
spieszyła się na spotkanie Z Mathew. Nowy znajomy Gabby miał trzydzieści dwa lata i 
pracował w reklamie. Podczas pobytu w górach prawie się nie rozstawali. W Berkeley było 
tak samo. Gabby wracała z randek nad ranem.
— Sądzisz, że to coś poważnego? — zapytała Paxton. Uczyli się właśnie z Peterem do 
końcowych egzaminów w sesji.
— A kto to może wiedzieć? Nie mam pojęcia, jak on może z nią Wytrzymać. — Paxton 
widziała, że zakochana para jest szczęśliwa.
Matt przyznał, że się rozwiódł. Nie miał dzieci. Najwyraźniej był dobrze sytuowany. 
Wydawał mnóstwo pieniędzy na prezenty
dla Gabby, na kwiaty, tomiki poezji, bransoletki i inne drobiazgi, które lubiła. Był pogodnym 
mężczyzną pełnym fantazji, skorym do zabawy.
— Jest za stary, żeby go wysłali do Wietnamu. — Do listy jego zalet Paxton dodała jeszcze 
jedną. — To naprawdę ważne.
— To niesmaczne — zauważył Peter. Jednak Paxton miała rację. Codziennie młodzi 
Amerykanie ginęli w Wietnamie. Jedenastego stycznia studenci, którzy brali udział w 
demonstracjach, zostali zakwalifikowani do pierwszej kategorii rekrutów. Decyzja ta 
spowodowała prawdziwy wybuch gniewu w Kalifornii. Trzy tygodnie później prezydent 
Johnson wznowił po przerwie świątecznej ataki bombowe na Wietnam Północny. Przerwa 
trwała trzydzieści osiem dni. Wszystko zaczynało się od nowa. Paxton nie mogła przestać 
myśleć o przerażającej machinie wojennej. Nie opuszczała jej obawa, że Peter może w końcu 
zostać pochwycony w jej tryby.
W czasie świąt Paxton kilkakrotnie rozmawiała przez telefon z rodziną w Sayannah. Matka 
cały czas napomykała, że George być może sprawi im na wiosnę niespodziankę. Właściwie 
nie była to żadna niespodzianka. Byłoby co najmniej dziwne, gdyby w końcu się nie zaręczył.
Miał już przecież trzydzieści cztery lata. Queenie znowu chorowała i Paxton bardzo się o nią 
martwiła. Jednak przez dłuższy czas nie miała okazji, by ponownie zadzwonić do domu, a 
kiedy wreszcie to zrobiła, jej stara piastunka stwierdziła, że czuje się znacznie lepiej.
— Na pewno mówisz prawdę?
— A czy skłamałabym mojej dziewczynce? — Jednak obje dobrze wiedziały, że postąpiłaby 
tak dla spokoju sumienia Paxton.

W marcu tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego szóstego roku oddziały rządowe ponownie 
przejęły Da Nang z rąk komunistów. Peter i Paxton wzięli udział w antywojennej 
manifestacji, która trwała trzy dni.
W tym czasie Paxton załatwiła sobie pracę na wakacje. Ojciec Petera zaoferował jej etat 
młodszego reportera w swojej gazecie. Na początku wahała się, czy powinna przyjąć 
propozycję. Nie chciała wykorzystywać znajomości z Peterem. Jednak oferta była 
interesująca. Ojciec Petera zapewnił, że nie będzie musiała opisywać przyjęć ani pokazów 
mody. Teraz pozostawało tylko powiedzieć matce, że w tym roku nie przyjedzie na lato do 
Sayannah.
Pojawiła się w domu na Wielkanoc, aby to wyjaśnić. George wreszcie się zaręczył. Ślub miał 
odbyć się latem. Allison nie poprosiła, by Paxton została jej druhną, co znacznie ułatwiło całą
sprawę. Paxton mogła powiadomić rodzinę, że przyjedzie tylko na ślub, a potem wróci do San
Francisco. Wyjaśniła, że otrzymała wspaniałą propozycję pracy w redakcji „Morning Sun”. 
Beatrice natychmiast oskarżyła Petera o zbytni wpływ na Paxton.
To nie ma z nim nic wspólnego. Po prostu mam możliwość pracy w bardzo ważnej gazecie. 
Takiej szansy się nie odrzuca.
— Gdzie twoja lojalność? Tam czy tutaj? — rzuciła oskarżycielsko matka.
— Nie o to chodzi. Przede wszystkim powinnam być wierna sobie. To może zaważyć na 
mojej przyszłości.
— Tylko to cię obchodzi — wysyczała Beatrice przez zaciśnięte zęby. Paxton nie miała 
zamiaru wdawać się w kłótnię i szybko zmieniła temat rozmowy. Spytała o zbliżający się ślub
brata. Przyjęcie weselne miało się odbyć w Oglethorpe Ciub. Państwo młodzi planowali 
zaprosić „tylko” około setki gości. Paxton z trudem wyobrażała sobie Allison w roli panny 
młodej. W jej wieku urządzać takie huczne wesele. To śmieszne.
Paxton odwiedziła kilka swoich dawnych koleżanek. Była zdumiona, gdy dowiedziała się, ile 
spośród nich wyszło już za mąż, a ile jest zaręczonych. Niektóre mężatki, te z dłuższym 
stażem, oczekiwały kolejnego dziecka. Paxton poczuła się nagle bardzo staro, mimo 
niedawno ukończonych dwudziestu lat.
— Myślisz, że on się z tobą ożeni? — Pewnego dnia Queenie zapytała ją o Petera. Paxton 
uśmiechnęła się i wzruszyła ramionami. Nie rozmawiali ostatnio o małżeństwie. Nie 
zamierzali na razie zakładać rodziny, ale w końcu kiedyś to zrobią. Jeśli Peter będzie chciał 
na nią zaczekać. Już teraz była bardzo do niego przywiązana i nie wyobrażała sobie życia bez 
Petera.
Wizyta w domu okazała się mniej denerwująca, niż się spodziewała. Jedynie stan zdrowia 
Queenie ją niepokoił. Paxton bardzo się tym martwiła. Gdy wyjeżdżała, stara Murzynka, 
mimo potężnej tuszy, wyglądała wątło. Paxton poprosiła George”a, żeby mial na nią oko. 
Nikt nie wiedział, ile dokładnie lat liczy Queenie, ale jasne było, że nie jest już taka silna jak 
przedtem.
Stosunki między Paxton a matką nadal były napięte, ale Paxton starała się o tym nie myśleć. 
Obiecała przyjechać w lecie na ślub George”a. W Berkeley czekał na nią stęskniony Peter. 
Pod wieloma względami ich związek przypominał małżeństwo.
Następnego dnia z Hawajów wróciła Gabby. Oczy błyszczały jej jak gwiazdy i miały jakiś 
niezwykły wyraz. Paxton przypomniała sobie, że kiedyś widziała już u kogoś takie spojrzenie.
Dni mijały szybko. Zbliżał się koniec maja. Ostatnio większość czasu Gabby spędzała w 
łóżku. Całymi godzinami spała, prawie nigdzie nie wychodziła, chyba że wieczorami z 
Mattem. Nagle Paxton doznała olśnienia. Gabby była w ciąży. Pewnego dnia, gdy zostały 
same w domu i nikt nie mógł ich usłyszeć, spytała Gabby wprost:
— Jesteś w ciąży, prawda? — Zdecydowała się nie owijać niczego w bawełnę, tylko przejść 
od razu do rzeczy. Gabby odwróciła się do niej i spojrzała ze zdumieniem.
— To śmieszne. Dlaczego tak sądzisz? — Przez moment wyglądała na przerażoną.

— Bo jesteś. Chyba nie zaprzeczysz?
— Ja... nie, me jestem... To głupie, co mówisz... Ja... Ja... — Zabrakło jej słów. Opadła na 
krzesło i kryjąc twarz w dłoniach, wybuchnęła płaczem. Paxton usiadła obok niej i objęła ją 
ramieniem.
— Masz jakieś plany? — zapytała łagodnie.
— Nie wiem... Myślałam, że mi się opóźniło, ale... A teraz już nie wiem, co robić.
— Powiedziałaś Mattowi? — Gabby pokręciła przecząco głową. — Jak długo jesteś w ciąży?
— Nie wiem. Chyba około sześciu tygodni. Zaczęłam się już dowiadywać o możliwość 
zabiegu. Opowiadają straszne historie o Meksyku albo wschodnim Oakland. Nie chcę, żeby 
mi się coś takiego przytrafiło. Co będzie, jeśli umrę?
— Możesz pojechać do Tokio albo do Londynu.
— Tak, i co powiem rodzicom? Że jadę w podróż służbową? Albo wykonuję pracę badawczą 
w ramach studiów? Do diabła, Paxxie, co robić?
— Chcesz urodzić dziecko?
— Sama nie wiem — odparła Gabby szczerze. Ciągle o tym myślała i me mogła się 
zdecydować. Była w kropce. Rozmowa z Paxton przyniosła jej ogromną ulgę.
— A co z Mattem? Chcesz z nim być?
— Chyba tak. Jest dla mnie dobry. I taki uroczy. Myślę, że go kochani.
— Musisz mieć pewność, jeśli zdecydujesz się urodzić dziecko.
— Jak mogę być pewna? Czy w ogóle kiedykolwiek będę pewna? Ty chodzisz z Peterem już 
dwa lata i czy jesteś go pewna?
— Tak — odparła zdecydowanie Paxton. — To siebie nie jestem pewna. Swojej dojrzałości. 
Ale wiem, że go kocham.
— W takim razie masz szczęście. Ja nie jestem taka jak ty.
Gabby poznała Matta po ostatnim Bożym Narodzeniu. Czasami Paxton wydawało się, że 
chłopak Gabby był przesadnie miły, nazbyt sympatyczny, jakby chciał coś zataić. Trudno 
było ocenić, co się kryło pod maską ogłady. Paxton podejrzewała, że dla Matta nie bez 
znaczenia jest fakt, że Gabby pochodzi z zamożnej i szanowanej rodziny.
— Co masz zamiar zrobić? — Paxton ponowiła pytanie. — Postanów, zanim będzie za 
późno. — To była prawda. Po upływie trzech miesięcy Gabby nie mogłaby nawet marzyć o 
aborcji.
— Och, Boże. Paxxie, nie mów tak.
— Dlaczego mu nie powiesz?
— A co będzie, jeśli wtedy mnie zostawi?
— Wtedy przynajmniej będziesz wiedzieć, co to za facet.
— A jeśli on mi nie pomoże?
— To będziesz musiała sama sobie poradzić. Najpierw zastanów się, czego ty pragniesz. To 
wielka odpowiedzialność. Na całe życie. — Miała koleżanki, które żałowały, że założyły 
rodzinę. Ich małżeństwa, do których albo same dążyły za wszelką cenę, albo zostały 
zmuszone, nie okazały się udane.
W pewnym momencie w kuchni pojawił się Peter. Obie nagle umilkły.
— Chryste, co jest z wami? Czy zrobiłem coś, czego nie powinienem?
— Skąd. Nie bądź niemądry. — Paxton pocałowała go czule. — Jak ci poszły egzaminy? — 
Peter kończył drugi rok prawa i oboje wiedzieli, że należy on do najtrudniejszych.
— Chyba wszystkie oblałem. Jutro rano powinienem znaleźć się na pokładzie samolotu do 
Wietnamu.
— Daj spokój. Obyś nie wypowiedział tego w złą godzinę. — Paxton niespodziewanie 
przygasła.
— Nie bądź przesądna. — Peter odstawił filiżankę z kawą i pocałował Paxton. Gdy Gabby 
wychodziła z kuchni, popatrzył uważnie za siostrą.

— Co z nią? — zapytał szeptem. — Zerwała z tym facetem? — Peter nie mógł zapamiętać, 
jak on się nazywał, co nie wróżyło dobrze. — Jest dla niej za stary. Poza tym za bardzo 
interesuje się moim ojcem. — Paxton też tak uważała, ale w tej sytuacji nie chciała głośno 
przyznać mu racji.
— Sądzę, że po prostu jest snobem. To jeszcze nic strasznego — powiedziała wymijająco, a 
Peter od razu wyczuł nieszczerość w jej głosie. Jednak nie chciał na nią naciskać. Kiedy tego 
samego wieczoru zjawił się Matt, Gabby miała na sobie ogniście pomarańczową, krótką 
sukienkę i olbrzymie plastikowe klipsy. Jednak pomimo tego stroju wyglądała niezwykle 
poważnie. Gdy wróciła po niecałej godzinie, była bliska histerii. Nie zważając na obecność 
brata, zwróciła się wprost do Paxton.
— Powiedział, że musi się nad tym zastanowić. I jak ci się to podoba? — Wybuchnęla 
płaczem i pobiegła do swojego pokoju. Drzwi zaniknęły się za nią z trzaskiem. Oszołomiony 
Peter obserwował całe zajście bez słowa. Nagle zrozumiał, w czym rzecz, i spojrzał 
zaniepokojony na Paxton.
— 0, cholera! Ona chyba nie jest...? Powiedz, że nie jest... proszę albo ją zamorduję. A potem
zabiję drania. — Zacisnął szczęki. Paxton złapała go za rękę i potrząsnęła.
— Nic nie zrobisz. Pozwolisz im samym rozwiązać ten problem.
— Och, Paxxie... — W oczach miał łzy. Patrzył na nią z niedowierzaniem. — Jak ona mogła?
Przecież ten facet to kretyn, czy ona tego nie widzi?
— Może wcale nie jest taki zły. Ochłonie i wszystko się wyjaśni. — Naprawdę miała taką 
nadzieję. Jeśli tak się nie stanie, Gabby znajdzie się w nie lada kłopocie.
— Uważam, że powinna zrobić zabieg. Bo ona jest w ciąży, prawda? — Miał oczywiście 
rację. Paxton przytaknęła. — Jak to się mogło stać?
— To był przypadek.
— Takie przypadki się nie zdarzają. Tobie się nie przytrafiło. Czy ona nie używa pigułki? — 
Paxton przecząco pokręciła głową.
— Chryste. Co na to powiedzą rodzice?
— Nikt nie będzie nic mówił. Najpierw pozwólmy jej zdecydować. Ona nawet nie wie, czego
chce.
— Tak bardzo chciała wyjść za mąż, a teraz popatrz, unieszczęśliwił ją jakiś bubek na 
nartach. — Paxton się roześmiała.
— Przestań. On wcale nie jest bubkiem. Spotkali się na stoku, a z tego co wiemy, to dla niej 
idealny mąż. — Jak tylko to powiedziała, rozległ się dzwonek do drzwi. To był Mathew. 
Poważny i smutny, zapytał, czy może zobaczyć się z Gabby.
— Jest w swoim pokoju — odparła Paxton, rzucając niespokojne spojrzenie w stronę Petera. 
— Może pójdziemy na pizzę albo coś takiego?
— Nie jestem głodny — burknął Peter, mierząc Matta wzrokiem pełnym wściekłości. Jednak 
Paxton zdołała jakoś wywlec Petera z domu mimo jego gniewnych protestów.
— Dlaczego nie mogę z nim porozmawiać?
— Bo on nie chce rozmawiać z tobą, tylko z Gabby. Na miłość boską, zostaw ich samych.
— Ale dlaczego? Zobacz, do czego doszło, gdy byli sami.
— Takie rzeczy nie zdarzają się dwa razy. Więc pilnuj swego nosa.
— Przecież to moja siostra.
— Myślę, że teraz on jest ważniejszy niż ty. A poza tym, chce mi się jeść.
— Tylko mi nie mów, że ty też jesteś w ciąży, bo cię porzucę.
— Naprawdę byś tak postąpił? — Spojrzała na niego z zainteresowaniem. Peter zatrzymał 
samochód i odpowiedział z poważną miną.
— Nie, jeśli chcesz wiedzieć. Gdyby to nam się kiedykolwiek przydarzyło, Pax, nie 
chciałbym, żebyś popełniła jakieś głupstwo. Do diabła, przecież już praktycznie jesteśmy 

małżeństwem. Po prostu zalegalizowalibyśmy nasz związek, a ja zaopiekowałbym się 
dzieckiem w czasie twego pobytu w Korpusie Pokoju.
— W twoich ustach brzmi to kusząco. — Wyraźnie się z nią drażnił, ale jednocześnie 
zapewniał, że w każdej chwili może się
Z nią ożenić.
Przytulił ją.
— Kocham cię... bardzo. Pragnąłbym, żebyś pewnego dnia uro
dziła moje dziecko.
— Ja też tego chcę — wyszeptała, ale teraz nie była w stanie wyobrazić sobie tego. Nie mogła
sobie też wyobrazić Gabby z dzieckiem.
Kiedy wrócili, Gabby i Matt siedzieli na schodkach przed domem. Gabby już nie płakała, co 
Paxton uznała za dobry znak. Na ich widok Matt wstał i zdenerwowany spojrzał na Petera.
— Chciałbym z tobą porozmawiać — powiedział.
— O czym? — Peter nie miał najmniejszego zamiaru niczego mu ułatwiać, ale Gabby nie 
wytrzymała. Szybko podniosła się i zwróciła do starszego brata:
— Bierzemy ślub. — Popatrzyła na niego, potem na Paxton i wybuchnęła płaczem. Paxton 
objęła ją i uściskała serdecznie, zapewniając, że bardzo się cieszy z tego powodu.
— Czy już rozmawiałaś z mamą i tatą? — roztropnie zapytał Peter. Dobrze wiedział, że nie 
zdążyli jeszcze tego zrobić.
— Matt idzie jutro z tatą na lunch — Peter obrzucił siostrę i jej narzeczonego przeciągłym 
spojrzeniem. Widać było, że coś go gryzie.
— Czy powie mu, że jesteś w ciąży?
— Nie — odparła Gabby drżącym głosem. — A ty?
— Jeszcze nie wiem — odpowiedział szczerze Peter. Matt objął Gabby.
— Dosyć tego. Nie ma powodu, by kogokolwiek wtajemniczać. — Popatrzył na swego 
przyszłego szwagra. — Niech to pozostanie między nami. Nie trzeba martwić waszych 
rodziców. To było i tak trudne dla nas wszystkich. Mnie niemaiże zwaliło z nóg. Ale przecież 
wszystko się ułożyło. Kocham ją, ona kocha mnie, a wkrótce będziemy mieć wspaniałe 
dziecko. — Przytulił mocniej Gabby, całując ją w czubek głowy, a ona popatrzyła na niego z 
wdzięcznością, z trudem powstrzymując łzy. Mógł przecież posłać ją do diabła. Jednak Peter 
doskonale zdawał sobie sprawę, że wejście do rodziny Wilsonów wiązało się z wieloma 
korzyściami. Matt tak wiele nie ryzykował.
Peter spojrzał badawczo na siostrę.
— Czy jesteś pewna, że tego naprawdę chcesz?
— Tak, teraz jestem. Tylko z początku nie wiedziałam, co robić. — Zerknęła nerwowo na 
Paxton. To był wielki krok naprzód. Ze studentki college”u nagle miała stać się żoną i matką.
— Co masz zamiar powiedzieć rodzicom?
— Że chcemy się pobrać... niedługo... na przykład za kilka tygodni albo może za miesiąc.
— Sądzisz, że się nie domyślą? Mama będzie bardzo rozczarowana, jeśli nie zgodzisz się na 
huczne wesele.
— Powiem, że Matt tego nie chce, bo jest rozwodnikiem. — Wzruszyła ramionami. — A 
dziecko urodzi się dwa miesiące przed terminem. Będzie wcześniakiem. Przecież to się często
zdarza. — Uśmiechnęła się radośnie do Matta. Paxton obserwowała ich uważnie. To było 
zdumiewające. W ciągu zaledwie kilku godzin życie przyjaciółki uległo radykalnej zmianie. 
Nagle nie należała już do nich, lecz do Matta. Tego wieczora poszła z nim do jego 
mieszkania, a kiedy Paxton ponownie ją ujrzała, była kompletnie odmieniona. Matt kupił jej 
pierścionek. Mówiła wyłącznie o ślubie. Nareszcie dostała to, czego chciała. Męża. Jednak 
Paxton ciągle me była pewna, czy Mathew Stanton jest odpowiednim kandydatem.
Ed Wilson miał podobne wątpliwości, lecz córka nie chciała nawet słyszeć o przesunięciu 
terminu ślubu. Jego prośby nie odniosły żadnego skutku, więc w końcu dał za wygraną. 

Gabby była taka uparta. Wiedział, że gdyby musiała, uciekłaby do Meksyku, żeby wyjść za 
mąż.
Data ślubu została ustalona na czerwiec. Młodzi nalegali, żeby zaprosić tylko kilku przyjaciół,
a przyjęcie weselne urządzić w domu. Tak jak przewidywał Peter, Marjorie Wilson była 
gorzko rozczarowana.
Czwartego czerwca, w dzień ślubu, Paxton stała obok panny młodej i płakała, ponieważ nie 
była do końca przekonana, czy Gabby dokonała właściwego wyboru. W styczniu miało 
urodzić się dziecko. Ed Wilson zorientował się w sytuacji. Nawet Marjorie nie dała się 
oszukać. Jednak wszyscy robili dobrą minę do złej gry i modlili się, żeby Matt okazał się 
porządnym człowiekiem.
Po uroczystościach weselnych Peter i Paxton wrócili do swego domku w Berkeley. W 
następnym tygodniu mieli się wyprowadzić, a jeszcze się nie spakowali. Przeprowadzali się 
do mniejszego lokum. Nie musieli już kryć się z tym, że będą razem mieszkać. Postanowili 
nie informować matki Paxton, znajdowała się wystarczająco daleko, by uwierzyć w opowieści
córki.
— No cóż — zaczęła poważnie Paxton, kiedy dotarli do domu. Zdjęła kapelusz i popatrzyła 
na stosy pudeł. Gabby i Matt pojechali w podróż poślubną. Najpierw do Nowego Jorku, a 
stamtąd do Europy. — Co o tym wszystkim sądzisz? Myślisz, że jakoś im się ułoży?
— Nie wiem, Pax. — Nikt tego nie wiedział. Dla dobra Gabby mogli tylko tego sobie życzyć.
— Przynajmniej on jest dla niej miły.
— Lepiej, żeby był — burknął Peter, a Paxton pochyliła się, żeby go pocałować.
Następnego tygodnia wyjeżdżała na ślub brata. George i Allison także zdecydowali się pobrać
w czerwcu. Paxton miała wrażenie, że znajduje się na jakiejś diabelskiej karuzeli, pakując się,
przeprowadzając, rozpakowując i lecąc do Sayannah.
Gdy przybyła na miejsce, Queenie nie wyglądała dobrze. Natomiast Beatrice wydawała się 
łagodniejsza niż zwykle. Najwyraźniej stosunki między nią a synową układały się dobrze, co 
osłabiło trochę jej urazę do Paxton.
Dwa dni później, po weselu, Paxton wróciła do San Francisco, żeby rozpocząć pracę w 
gazecie. Peter zatrudnił się na okres wakacji w firmie prawniczej w Berkeley. Teraz, kiedy 
zamieszkali sami, stanowili niemal małżeństwo. Uwili gniazdko w ślicznym domku z dużym 
salonem, kuchnią, jadalnią, ogrodem i sypialnią na piętrze. Peter miał gabinet, gdzie trzymał 
wszystkie książki prawnicze. Paxton gotowała obiady, które jedli wspólnie, gdy wracali 
wieczorem po pracy. Czasami jedli na mieście. Paxton uwielbiała swoją pracę. Wreszcie 
dostawała interesujące zadania, miała do czynienia z ciekawymi sprawami. Czasami stała w 
pokoju redakcyjnym i czytała dalekopisy. Miała wtedy wrażenie, że trzyma rękę na pulsie 
świata. Nigdy przedtem nie była tak szczęśliwa.
Gabby wróciła z wakacyjnych wojaży we wrześniu. Państwo Wilson wiedzieli teraz oficjalnie
o dziecku, lecz Matt był bardzo dobry dla ich córki, więc wszyscy byli zadowoleni.
Dni i miesiące mijały tak szybko, że wierzyć się nie chciało. Paxton mieszkała w Berkeley już
od trzech lat. Tego roku pojechała na Boże Narodzenie do Sayannah. Queenie była chora. 
Wyglądała blado, o ile to w ogóle możliwe. Nawet jej córki nalegały, żeby
zrezygnowała z pracy i wreszcie porządnie odpoczęła. Niania nie chciała o tym słyszeć. 
Przecież przyjechała jej ukochana dziewczynka. Paxton była naprawdę przerażona, ale kiedy 
prosiła George”a, żeby zajął się leczeniem Queenie, ten stwierdził, że już nic me da się 
zrobić. Nie interesował się starą kobietą, służącą. Cały czas myślał o Allison i dziecku, które 
miało się urodzić w sierpniu następnego roku.
Dziecko Gabby przyszło na świat trzy tygodnie po powrocie Paxton do Berkeley. Była to 
maleńka dziewczynka o ognistorudych włosach swojej matki. Gdy Paxton odwiedziła je w 
szpitalu, nie mogła uwierzyć, że Gabby została matką. Matt był uradowany, podobnie jak jego
teściowie. Paxxie czuła dziwną pustkę w sercu.

— Dobrze się czujesz? — zapytał Peter, gdy jechali do domu. Nie mówiła zbyt wiele, odkąd 
wsiedli do samochodu. Spojrzała na niego z bladym uśmiechem.
— Tak. To zabawne widzieć Gabby z niemowlęciem, prawda? Jesteśmy już razem tak długo, 
ponad dwa lata, i znamy się tak dobrze. A oni poznali się raptem rok temu i, zobacz, są 
szczęśliwym małżeństwem z malutkim dzieckiem. Wydaje mi się to takie dziwne.
— Pewnie masz rację — uśmiechnął się. — Ale to da się załatwić, jeśli tego właśnie 
pragniesz.
— Nie, w każdym razie nie teraz. — Zrobiło jej się smutno, ponieważ chciała mieć wszystko 
naraz, i była już zmęczona szkołą. Tęskniła też za pracą w redakcji. Teraz znowu nastał czas 
egzaminów, kolokwiów, sprawdzianów i lekturę.
W tym czasie liczba żołnierzy amerykańskich w Wietnamie wzrosła do czterystu tysięcy. 
Łatwiej było znieść bezsens tej wojny, jeśli pozostawało się obojętnym. Paxton nie była 
obojętna. Obchodziło ją to nawet mocno, gdyż za pięć miesięcy Peter kończył studia.
Była w kiepskim nastroju, gdy kładła się spać. W ramionach Petera uświadomiła sobie, że 
dręczy ją zazdrość o dziecko Gabby.
— O czym myślisz? — W ciemnościach padło pytanie Petera.
— O tym, jaka jestem głupia. — Uśmiechnęła się, a on wybuchnął śmiechem.
— To zabawna myśl.
— Czasami mam siebie dosyć.
— Znowu myślisz o dziecku? — Niemowlę było słodkie, to prawda. Gabby i Matt stanowili 
teraz całość, pełną rodzinę. Trochę im
tego zazdrościła. Chociaż me planowała urodzenia dziecka w najbliższej przyszłości, 
wiedziała, że potraiłaby je... pokochać.
— Pax, jeśli chcesz, możemy wziąć ślub w czerwcu, gdy skończę studia. Będę miał już 
pracę... Kochanie, bardzo tego pragnę. — Gdyby otrzymał powołanie do wojska, czułby się 
bezpieczniej.
— Nie jestem przekonana, czy powinniśmy to robić. Popatrz na Gabby, ona nie wróci już na 
studia. A ja mam zamiar skończyć.
— A co z Korpusem Pokoju?
Uśmiechnęła się.
— Myślę, że z tego zrezygnuję. Nie jestem pewna, czy dałabym sobie radę.
— W takim razie jesteśmy umówieni? — Też się uśmiechał. — Czerwiec tysiąc dziewięćset 
sześćdziesiątego ósmego roku, gdy skończysz studia? — To było tylko za siedemnaście 
miesięcy i właściwie Paxton nie miała nic przeciwko temu. — Co ty na to, kochanie?
— Moja odpowiedź brzmi: tak... I kocham cię...
— Też cię kocham. — Nie posiadał się ze szczęścia. — Czy to znaczy, że jesteśmy 
zaręczeni?
— Na to wygiąda, prawda? — Zachichotała.
— Czy mogę kupić ci pierścionek?
— Może z tym powinniśmy zaczekać. — To byłby już poważny krok. Musiałaby powiadomić
matkę i wysłuchać jej tyrad i narzekań, że nie poślubia dżentelmena z Południa. — Może 
poczekamy do Bożego Narodzenia?
— Zaczynam już oszczędzać — powiedział i przytulił się do niej mocniej. Wkrótce zasnęli w 
swoim przytulnym domku w Berkeley.

Rozdział VIII

        Peter ukończył wydział prawa w czerwcu tysiąc dziewięćset 

sześćdziesiątego siódmego roku. Jego rodzice zorganizowali z tej okazji huczną uroczystość 
w Bohemian
Ciub w San Francisco. Było to wydarzenie towarzyskie,
w którym nie omieszkały wziąć udziału wszystkie ważne
osobistości miasta, nie wyłączając nowego szefa Petera
z bardzo dużej firmy prawniczej. Państwo Wilsonowie przedstawia
li Paxton jako przyszłą synową, a ona me miała nic przeciwko temu Matt iGabby takze 
przyszli pogratulowac Peterowi sukcesu
Gabby wyglądała pięknie i cały czas mówiła o swojej córeczce.
— Jestem gotowa urodzić następne dziecko — zwierzyła się, kiedy poszły poprawić makijaż. 
Paxton zauważyła, że Gabby nigdy przedtem nie wyglądała ładniej.
— A co ze szkołą?
— I tak nie mam zamiaru już tam wracać. Nie jestem taka jak ty. Pragniesz zostać 
dziennikarką, pracować zawodowo, zrobić karierę, chcesz coś udowodnić. A mnie, Pax, 
wystarczy małżeństwo idzieci.
Paxton uśmiechnęła się ponuro.
— To brzmi jak marzenie mojej matki. Przynajmniej Allison spełni pokładane w niej nadzieje
i odwróci uwagę ode mnie. Będzie rodzić w sierpniu. Chyba będę musiała tam polecieć, żeby 
zobaczyć
ich dziecko. — Tego lata znowu miała pracować w „Morning Sun”. Obiecano jej stały etat 
reportera. Przedtem czekał ją jeszcze jeden rok studiów. — Więc kiedy ma się urodzić 
następny mały Stanton? — zapytała Paxton z uśmiechem. Gabby i Matt nazwali córeczkę 
Marjorie Gabrielle, a wołali na nią Marjie. — Teraz chyba kolej na chłopca?
— Tak chciałby Matt. — Gabby promieniała. Miała dwadzieścia jeden lat, była mężatką i 
matką. Spełniły się jej marzenia. Paxton planowała skończyć szkołę, dostać ciekawą pracę i 
wyjść za mąż. W tej kolejności.
— Czy on jest dla ciebie dobry? — zapytała, chociaż doskonale wiedziała, że nie było to 
konieczne.
Och, tak — odparła cicho Gabby, patrząc poważnie na przyjaciółkę i przyszłą bratową. — 
Miałam szczęście. Mógł przecież okazać się prawdziwą świnią. Jest zakochanym tatą.
— Bardzo się cieszę — szczerze powiedziała Paxton. Wyszły w końcu z Łazienki i wróciły 
do stołu.
— Co wyście tam robiły? Wszędzie was szukałem — oznajmił Peter z wyrzutem. — 
Chciałem cię przedstawić żonie mojego szefa. To Angielka i myślę, że ją polubisz. — Jednak 
nigdzie nie mogli jej znaleźć. Był to długi szczęśliwy dzień. Wrócili zupełnie wyczerpani do 
swego małego domku w Berkeley. Zdecydowali, że będą go wynajmować jeszcze przez 
następny rok ze względu na Paxton. Potem pobiorą się i wtedy przeprowadzą do miasta.
— To był wspaniały dzień. — Paxton uśmiechnęła się do Petera. — Jestem z ciebie taka 
dumna... Zrobiłeś to! — On też wyglądał na zadowolonego. Jego rodzice nie posiadali się z 
radości. Cieszyti się szczęściem obojga swoich dzieci i szczerze pokochali Paxton, a ona 
pokochała ich. Długo w nocy Paxton i Peter gawędzili o tym cudownym dniu.
Lato minęło niezwykle szybko. Peter był zajęty całymi dniami w firmie, a Paxton prawie nie 
wychodziła z budynku redakcji gazety. Tuż przed rozpoczęciem roku szkolnego poleciała do 
Sayannah, żeby spotkać się z matką i zobaczyć dziecko George”a. Był to chłopiec i jej brat 
wprost nie posiadał się z durny. Nadał synowi imiona James Carlton Andrews. Dziecko było 
śliczne, a Allison czuła się dobrze. Nawet Beatrice zmieniła się na korzyść.

Tylko Queenie bardzo się postarzała i ledwo mogła się ruszać z powodu reumatyzmu.
— Czemu się mą nie zajmiesz? — Paxton natarła na brata, ale George ją zbył. Miał 
ważniejsze sprawy na głowie. — Ona nie pójdzie do żadnego lekarza. Ufa tylko tobie, 
George.
— Ale tu nic nie da się zrobić. To po prostu starość, Pax. Do diabła, przecież ona ma już 
chyba z osiemdziesiątkę.
— No to co? Gdyby ktoś się nią odpowiednio zajął, mogłaby dożyć setki. — George nie 
odpowiedział, chociaż nie podzielał optymizmu siostry. Przez ostatnie kilka lat Queenie 
gwałtownie się posunęła. Niania nie będzie żyła wiecznie.
Ale Paxton nie rezygnowała i przed wyjazdem jeszcze raz mu przypomniała, żeby zajął się 
Queenie. Spędziła z nią ostatnie popołudnie.
— Czy w końcu wyjdziesz za niego? — spytała zrzędliwie niania, gdy Paxton napomknęła o 
Peterze.
— Wstępnie ustaliliśmy datę ślubu na czerwiec przyszłego roku. — Naprawdę chciała 
najpierw rozpocząć pracę. Nadal dużą wagę przykładała do swej niezależności.
— Na co czekasz, dziewczyno? Na siwe włosy czy pełnię księżyca? Znacie się już trzy lata.
— Wiem. Ale najpierw chcę ukończyć naukę.
— Przecież możesz być mężatką i jednocześnie uczęszczać na uczelnię. Jesteś wystarczająco 
inteligentna, żeby podołać wszystkim obowiązkom. Więc w czym tkwi problem?
— Chyba w mojej głupocie. Ciągle mi się wydaje, że muszę zakończyć jedno, a potem 
rozpocząć drugie.
— Nie zwlekaj zbyt długo. — Queenie popatrzyła na dziewczynę, którą wychowała, i 
pomyślała sobie, że Paxton jest piękniejsza niż kiedykolwiek. Wyglądała poważniej i 
dojrzalej, a jej rysy wyszlachetniały. Również ciało nabrało pełniejszych, bardziej kobiecych 
kształtów.
— Co masz na myśli? — Paxton nagle się zaniepokoiła.
— Może znaleźć sobie kogoś innego, kto nie będzie chciał czekać. A może jakaś dziewczyna 
zagnie na niego parol i złapie w swoje sidła... albo ja nie... czasami życie może spłatać ci 
figla. Nie należy zwlekać zbyt długo. Jeśli nie zrobisz czegoś, póki możesz, potem jest już za 
późno... Kochanie, myślę, że powinnaś wyjść za mąż. — Paxton podejrzewała, że stara 
kobieta chce doczekać jej ślubu, by móc się cieszyć szczęściem wychowanicy. Przecież 
wiedziała, że Peter poczeka. Nie uganiał się za dziewczynami. Tego była pewna. Poza tym 
zwlekali już tak długo, że mogą jeszcze wytrzymać ten jeden rok do przyszłego lata.
Tego samego dnia, gdy Paxton wróciła do Berkeley, prezydent Thieu wygrał wybory w 
Wietnamie Południowym. Od początku walk w Wietnamie zginęło trzynaście tysięcy 
Amerykanów, a siedmiuset pięćdziesięciu sześciu zaginęło.
Gabby oznajmiła, że znowu jest w ciąży. Dziecko miało się urodzić w czerwcu przyszłego 
roku. Paxton wydawało się to tak odległe w czasie, zupełnie tak samo jak jej ślub.
Czwarty rok na Uniwersytecie Kalifornijskim mijał niepostrzeżenie. Dni biegły jeden za 
drugim jak szalone. Paxton coraz częściej rozmawiała z Peterem o planach na przyszłość.
Wszyscy razem spędzili święta Bożego Narodzenia w domu Wilsonów, a potem, tak jak w 
ubiegłych latach, Paxton i Peter wybrali się na narty do Squaw Valley. Bawili się wspaniale, 
Wspominali okoliczności spotkania Gabby i Matta przed dwoma laty. Tyle się przez ten czas 
wydarzyło. Również oni sami dużo przeżyli razem przez te trzy i pół roku znajomości. W 
niedalekiej perspektywie Paxton czekały końcowe egzaminy. Potem podejmie pracę w 
redakcji i przed końcem lata wyjdzie za mąż. Wszystko wydawało się proste i niezbyt 
odległe.
Kiedy wrócili do domu do Berkeley, w skrzynce czekał list z komisji poborowej. Wzywali 
Petera. Gdy Paxton czytała to wezwanie, czuła, że serce jej zamiera.
— Chryste, co my teraz zrobimy? — zapytała z przerażeniem w oczach.

— Módlmy się — odparł, a później, jeszcze tego samego wieczoni, zadzwonił do ojca. Ed 
Wilson powiedział, że jeśli chodzi o komisję poborową, to nie ma żadnych wpływów, ale 
zapytał syna wprost, czy Paxton byłaby skłonna wyjść za niego.
— Jestem pewien, że zrobiłaby to — stwierdził Peter, a ona od razu odgadła, o czym mówią. 
— Ale chcemy poczekać do lata. — Wiedział, jak wielką wagę przykiada Paxton do ustalonej
wcześniej kolejności poczynań.
— Nie jestem pewien, czy powinniście zwlekać. Jeśli ślub może cię uchronić przed 
wojskiem, pobierzcie się - radził ojciec Petera.
Do niedawna respektowano dokument ślubu, ale teraz trudno było
przewidzieć orzeczenie komisji. Ostatnio nie brano pod uwagę
świeżo zawartych małżeństw. Prawdopodobnie było już za późno.
A Peter naprawdę nie chciał wywierać presji na Paxton.
— Zobaczymy, tato. Może zmienią zdanie, kiedy stanę przed
I komisją lekarską. Za sześć tygodni skończę dwadzieścia sześć lat.
To im się nie opłaca. Chcą młodych. — Kiedy jednak odwiesił
słuchawkę, Paxton miała łzy w oczach.
— Nie bądź głuptaskiem, kochanie. — Przyciągnął ją do siebie. —
Jestem za stary. Nie wezmą mnie.
— A jeśli wezmą?
— Zobaczysz, że nie.
— Pobierzmy się. — Chciała to zrobić natychmiast, ale według
niego nie miałoby to żadnego znaczenia.
— Nie powinniśmy tego robić w ten sposób. Nie po to czekali
śmy trzy i pół roku, żeby teraz gnać na złamanie karku i w panice
brać ślub.
— Dlaczego nie? Peter, ja nie chcę czekać. — Nagle przypo
mniała sobie słowa Queenie: „... czasami życie może spłatać ci figla.
Nie należy zwlekać zbyt długo...”
— Chcę wziąć ślub.
— Przestan pamkowac — Probował nadac swemu głosowi spo
kojne brzmienie. Pierwszy raz widział ją tak zdenerwowaną. — Jutro
porozmawiam ze swoim szefem.
Szef podzielał opinię Petera Nie powołają kogos, kto za miesiąc
 kończy dwadzieścia sześć lat, wiek zwalniający ze służby wojskowej.
To by po prostu nie miało sensu. A jeśliby się upierali, praw - dopodobnie mógłby 
odpowiednio długo zwlekać ze stawieniem się
przed komisją To w koncu tylko szesc tygodni.
Jednak Okręgowa Komisja w Oakland po przeprowadzeniu
badań lekarskich orzekła, że poborowy Peter Wilson może zostać
wcielony do armii. Stało się. Znalazł się w wojsku i żadne z nich nie mogło w to uwierzyć. 
Paxton miała wrażenie, że nadszedł koniec świata. Chciała ukryć Petera, ale on nie 
pozwoliłby jej na to.
Chociaz me wierzył w wojnę i spalił kiedys swoją ksiązeczkę wojskową, uznał, że jako 
odpowiedzialny, dorosły mężczyzna, syn
wydawcy „Morning Sun”, musi wypełnić obywatelski obowiązek. Nawet gdyby miał 
wątpliwości, co do sensowności tego działania.
To był koszmar. W Wietnamie, jak podawały mass media, dwadzieścia tysięcy komunistów 
maszerowało na południe, aby przeprowadzić ataki w czasie Tet, święta wietnamskiego 
Nowego Roku. Dwudziestego trzeciego stycznia wojska Korei Północnej zajęły USS Pueblo. 
Tego dnia Peter miał się stawić w forcie Ord. Paxton miała go zobaczyć dopiero za osiem 

tygodni, a potem Bóg jeden wiedział, gdzie go skierują. Liczył na to, że jako prawnik 
prawdopodobnie dostanie jakąś pracę za biurkiem i nie znajdzie się na polu walki. Starał się 
natchnąć otuchą rodziców i Paxton, ale się bał.
— Peter, proszę, jedźmy do Kanady... Zrobię wszystko — błagała Paxton, ale on nawet nie 
chciał słuchać.
— Nie bądź śmieszna. Chcę, żebyś kontynuowała naukę. — Wiedział, że baidzo jej zależało 
na ukończeniu studiów. Poza tym nie miał zamiaiu uciekać. Postanowił stawić czoło 
przeciwnościom losu. Dwa lata to jeszcze nie koniec świata. Gdyby chciał otrzymać szlify 
oficerskie, musiałby służyć dłużej. Nie odpowiadało mu takie rozwiązanie. Chciał jak 
najszybciej wrócić do domu. Paxton jednak nie ustawała w błaganiach aż do dnia wyjazdu. 
Nawet odwiozła go do fortu Ord, płacząc rzewnymi łzami przy pożegnaniu.
— Zobaczymy się za kilka tygodni, najdroższa. A teraz przestań płakać. — Nalegał, żeby 
wróciła do San Francisco i zamieszkała z jego rodzicami. Paxton spełniła jego prośbę, jednak 
po kilku dniach wróciła do ich domku w Berkeley, w którym byli tacy szczęśliwi. Każdego 
wieczoru czekała na jego telefon. Nie mogła się uczyć, nie potrafiła się skupić, myślała tylko 
o Peterze. Kiedy po długich ośmiu tygodniach zadzwonił, dowiedziała się, że przyjeżdża do 
domu na weekend. Nie przywiózł dobrych wiadomości. Przyjechał do domu, żeby 
zawiadomić o swoim wyjeździe do Sajgonu. Mieli dla siebie tylko pięć dni.

Rozdział IX

Krótki okres, który pozostał Peterowi przed 

wyruszeniem
na wojnę, stał się udręką dla całej rodziny, a zwłaszcza dla Paxton. Wszyscy chcieli się nim 
nacieszyć, nagadać z nim, zapewnić o swojej miłości. Ojciec próbował uruchomić 
znajomości. Po raz kolejny okazało się, że nic nie da się zrobić. Wielu znalazło się w takiej 
samej sytuacji jak Peter. Ich rodziny desperacko chwytały się najrozmaitszych sposobów 
zwolnienia z wojska synów, mężów. Nadaremnie. Peter musiał jechać, ponieważ został 
powołany. Jedyne, co mógł zrobić, to nie dać się zabić. Skierowano go do Wietnamu na 
trzynaście miesięcy, tj. trzysta dziewięćdziesiąt pięć dni. Potem zostanie przydzielony do 
służby gdzieś w Stanach i będzie po wszystkim. Peter twierdził, że oznaczało to po prostu 
niewielkie opóźnienie w ich planach. Nic ponadto. Starał się uspokoić Paxton.
Oboje wiedzieli, ze to połprawda, ze przez najblizsze miesiące będą
wstrzymywac oddech i modlic się, by nic mu się nie przytrafiło, by przeżył i cało wrócił do 
domu. Paxton dręczyło poczucie winy. Czuła się winna, ponieważ wcześniej nie wzięła ślubu 
z Peterem.
— Jedźmy do Kanady — szeptała do niego pewnej nocy, gdy
leżeli w gościnnym pokoju w jego rodzinnym domu. Państwo
 Wilsonowie chcieli, by Peter spędził te ostatnie dni w domu.
Zaprosili też Paxton. Oczekiwali, że młodzi zajmą osobne pokoje,
więc Peter przekradał się w nocy po cichu do pokoju Paxxie i wracał do swojego wczesnym 
rankiem. I tak nie mogli spać. Paxton była zbyt przygnębiona, a Peter zdenerwowany. W 
ciągu dnia starał się wszystkich podnosić na duchu, ale w nocy musiał mocować się z 
własnym strachem.

Przez ostatnie dwa miesiące schudł i zmężniał. Jednak w jego oczach czaił się niepokój i lęk. 
Paxton krajało się serce. Znała opinię Petera o wojnie w Wietnamie i wiedziała, że nie ma 
ochoty brać w niej udziału. Zdecydował, że musi.
— Nie możemy pojechać do Kanady, Pax — uznał. Zapalił następnego papierosa. Przedtem 
mało palił, ale w obozie rekrutów palenie stało się nawykiem. — Co, u diabła, bym tam robił?
— Jesteś przecież prawnikiem. Bez trudu znalazłbyś pracę.
— Złamałbym serce ojcu. Poza tym nie mógłbym tu wr6cić.
— Bzdura. Zbyt wielu młodych Amerykanów przebywa w Kanadzie. Władze będą musiały 
zmienić stanowisko w tej sprawie.
— A jeśli nie? Wtedy nigdy nie będę mógł wrócić. Kochanie, nie warto ryzykować. — A jeśli
w ogóle nie wróci? Czy to było warte ryzyka? I znowu nie mogła uwierzyć, że znaleźli się w 
takiej sytuacji. Miał przecież dwadzieścia sześć lat, był prawnikiem, mieli się pobrać, a oni 
wysyłają go do Wietnamu. Koszmar.
— Peter, proszę. — Wyciągnęła do niego rękę w ciemnościach. Przytulił ją i płakali oboje. 
Nie wolno mu ulec jej prośbom. Nie będzie uciekał. Wprawdzie nigdy nie chciał walczyć, nie
wierzył w słuszność tej wojny. Jednak wiedział, że musi pojechać. Pragnął służyć ojczyźnie. 
W czasie szkolenia nauczono go nienawidzić „żóltków”. Opowiadano mrożące krew w żyłach
historie o dzieciach uzbrojonych w karabiny maszynowe, partyzantach ukrytych w krzakach, 
pułapkach i podziemnych tunelach pełnych wietnamskich żołnierzy, czekających, żeby go 
zabić. Były i inne sprawy, o których nie mówiono. Rozpacz po śmierci przyjaciela, 
paraliżujący strach przed wejściem na minę, wstręt do samego siebie, gdy zabijesz kobietę z 
dzieckiem, bo jesteś tak przerażony, że nie możesz trzeźwo myśleć.
Mimo to Peter był przekonany, iż jest odpowiednio przygotowany, i w ciągu tych ostatnich 
dni wiele razy zapewniał Paxton, że będzie uważać i nie zrobi nic nie przemyślanego.
— Przyrzekasz? — domagała się kolejnej obietnicy, zanim wrócił nad ranem do swojego 
pokoju. Peter pocałował ją.
— Obiecuję. — A potem dodał z uśmiechem: — Obiecuję, że wrócę do ciebie... w jednym 
kawałku... gotowy, żeby się z tobą ożenić i mieć czternaścioro dzieci. Lepiej przygotuj się na 
to, Pax. Będę już wtedy starym facetem.
— Przecież wiesz, że możemy się pobrać, zanim wyjedziesz. — Była gotowa natychmiast 
wziąć z nim ślub i on o tym doskonale wiedział. Jednak nie chciał się żenić na chybcika, pod 
presją. Marzył o uroczystym ślubie w otoczeniu rodziny i przyjaciół. Istniała też możliwość, 
że Paxton zostanie wdową. Wolał tego uniknąĆ. Wiedział, że ona zaczeka na niego.
— Kocham cię... —wyszeptała Paxton jeszcze raz, a on pocałował ją w odpowiedzi i poszedł 
do swego pokoju. Nadchodził ranek ostatniego dnia marca tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego
ósmego roku. Następnego dnia wyjeżdżał do Wietnamu. Miał jeszcze dużo do zrobienia.
Na obiad przyjechali Gabby i Matt z dzieckiem. Manie miała już piętnaście miesięcy i 
właśnie nauczyła się chodzić, więc wszędzie było jej pełno. Gabby była w siódmym miesiącu 
ciąży. Peter długo z nią rozmawiał. Potem spacerowali w ogrodzie. Gdy wrócili, oboje 
wyglądali tak, jakby płakali. Ale wszyscy tego dnia płakali, nawet ojciec Petera.
Wieczorem, kiedy Gabby i Matt wrócili do siebie, państwo Wilsonowie, Peter i Paxton usiedli
przed telewizorem i słuchali przemówienia prezydenta Johnsona. Ponowił on obietnicę 
zmniejszenia liczby ataków bombowych i przyrzekł dążyć do zawarcia pokoju. Zaskoczył 
wszystkich, oznajmiając, że nie będzie kandydował w następnych wyborach. Przynajmniej 
było o czym rozmawiać. O czymś innym niż wyjazd Petera.
Tej nocy Peter przyszedł do pokoju Paxton, zanim jego rodzice położyli się spać. Nie miał 
zamiaru czekać ani chwili dłużej. Leżeli razem całą noc objęci i płakali. Nie chciał ginąć ani 
nikogo zabijać, nie chciał opuszczać ukochanej dziewczyny. Mimo to nawet przez chwilę nie 
kwestionował faktu, że nie może uciec z wojska, odmówić ojczyźnie w potrzebie.

Nad rańem obserwowali z okna wschód słońca, a potem wrócili do łóżka i kochali się po raz 
ostatni. Gdy w końcu Peter wyszedł, żeby wrócić do swojego pokoju, wpadł prosto na 
swojego ojca.
— Dzień dobry, tato. — Uśmiechnął się smutno. W oczach Eda Wilsona zalśniły łzy. Jego 
syn, tak niedawno jeszcze był chłopcem,
a teraz to dorosły mężczyzna. Tak bardzo bał się, że może go na zawsze utracić.
Tego dnia wszyscy razem zasiedli do śniadania. Elegancko ubrani, z twarzami ściągniętymi i 
poważnymi, jedli w całkowitym milczeniu. W końcu Peter odezwał się pierwszy, powoli 
odsuwając swoje krzesło od stołu.
— No cóż, moi drodzy, chyba długo nie będę jadł takiego śniadanka. — Następnych posiłków
nie będzie spożywał w jadalni, na rodowej porcelanowej zastawie przy stylowo 
udekorowanym stole. Nie będzie wokół niego ludzi, których kocha, i którzy go kochają. — 
Będzie mi was brakować. — Szczerość jego słów spowodowała, że wszyscy zaczęli płakać. 
Obiecywali sobie, że będą dzielni, i zapewniali go, że będą za nim bardzo tęsknić. Paxton 
uświadomiła sobie dobitniej niż inni, jak wiele mają szczęścia, że imiieją wyrazić to, co do 
niego czują. Gdyby to jej brat ruszał na wojnę, matka nie byłaby w stanie powiedzieć mu, jak 
bardzo się o niego boi, jak jej smutno z powodu jego wyjazdu i jak bardzo go kocha.
Pół godziny później cała czwórka wyruszyła do bazy Trayis Air Force w Fairfieid. Peter 
włożył mundur, a jego dobytek mieścił się w ogromnym worku. Miał rozkaz zameldować się 
przed południem. Nie znał wprawdzie dokładnego czasu odlotu samolotu, ale skoro już ich 
pożegnał, nie miało to większego znaczenia.
Dzień był słoneczny i ciepły. Szofer Wilsonów w milczeniu zawiózł ich na miejsce. Kiedy 
przybyli do Fairfieid, wysiadł i uścisnął rękę Petera z podziwem i uwielbieniem.
— Życzę ci szczęścia, synu. Daj im popalić. — Sam brał udział w drugiej wojnie światowej i 
dla niego wojna nie była pustym słowem. Wtedy było oczywiste, kto był wrogiem, a kto 
przyjacielem. Znał również powód, dla którego znalazł się na wojnie. Peter miał mniej 
szczęścia.
— Dziękuję, Tom. Dbaj o siebie. — Te same słowa powtarzał każdemu, a matkę długo 
trzymał w ramionach.
— Uważaj na siebie, mamo... Kocham cię... — Miała ochotę zawodzić, dać upust swej 
rozpaczy. Zamiast tego dzielnie walcząc ze łzami, kiwnęła tylko głową i pocałowała go raz 
jeszcze. Mocno trzymała męża za rękę. Peter żegnał się z Paxton.
— Kocham cię... — wyszeptał i nic więcej nie był w stanie powiedzieć przez ściśnięte gardło.
— Uważaj na siebie. — Odwrócił
się i zniknął w drzwiach ogromnego budynku. Dalej nie mogli mu towarzyszyć i Ed Wilson 
był z tego nawet zadowolony. Już i tak pożegnanie było wystarczająco bolesnym przeżyciem 
dla nich wszystkich. Pomyślał, że Marjorie nie zniosłaby widoku samolotu uwożącego jej 
dziecko daleko, tam gdzie jego życie może być zagrożone.
Pomógł dwóm płaczącym kobietom wsiąść do limuzyny.
— Powinnam była wyjść za mego... — szlochała Paxton, a Marjorie potrząsnęła głową.
— Nie mogłaś przecież przewidzieć tego, co się stało. Mój Boże, mam nadzieję, że będzie 
ostrożny. Wracali do San Francisco.
Paxton zjadła lunch z rodzicami Petera. Byli zbyt wyczerpani, by rozmawiać, więc posiłek 
upłynął w smutnej ciszy. Po południu spakowała swoje rzeczy i wróciła do domku w 
Berkeley. Tego samego dnia wyznaczono egzamin z ekonomii, ale wcześniej już 
zdecydowała, że do niego nie przystąpi. Nie miała głowy do nauki. Cały czas myślała o 
Peterze, którego najpierw zawiozą na Hawaje, potem do Guam, a stamtąd do Sajgonu. Być 
może stamtąd zatelefonuje. Nie było wiadomo, gdzie zostanie skierowany po Sajgonie. 
Paxton miała nadzieję, że nigdzie. Przy odrobinie szczęścia mogli go przydzielić do pracy za 
biurkiem. Paxton wielokrotnie prosiła Petera, żeby wykorzystał fakt, iż jest prawnikiem. 

Niestety, nie wcielono go do korpusu prawnego. Wtedy zostałby w Stanach. Armia nie 
potrzebowała prawników w Wietnamie. Potrzebowała natomiast zwyczajnych żołnierzy, 
którzy by walczyli, szukali min i tropili „żółtków” w ich tunelach i kryjówkach.
Rodzice Petera usilnie nalegali, żeby Paxton dzwoniła do nich, wpadała na obiad i 
odwiedzała, kiedykolwiek zechce. Pierwszy samotny dzień, dzień bez Petera, Paxton spędziła 
w ich wspólnym łóżku. Dotykała jego ubrań i wzdychała zapach wody kolońskiej, którą były 
jeszcze przesiąknięte. To była namiastka obecności Petera.
Po południu zadzwoniła Gabby i obie się popłakały. Wyjazd brata tak bardzo przygnębił 
Gabby, że nie cieszyła się nawet Z dziecka, które wkrótce miało przyjść na świat.
— Po prostu chcę, żeby Peter wrócił do domu. — Łkała. Zawsze byli sobie bliscy, 
szczególnie w ciągu ostatnich kilku lat, gdy związał się z Paxton.
— Ja też — powiedziała Paxxie, rozglądając się po pustej kuchni.
— Czy wiesz, że dziś jest prima aprilis? — Paxton uśmiechnęła się blado.
— Czy to znaczy, że odeślą go dzisiaj wieczorem i powiedzą „przepraszamy”?
— Powinni.., świnie... — Paxton usłyszała płacz Marjie. Gabby musiała kończyć. Obiecała, 
że później zatelefonuje.
Gdy ponownie rozległ się dzwonek telefonu, wybiła północ. Paxton jeszcze nie spała. Leżała 
w łóżku i myślała o Peterze. I oto nieoczekiwanie usłyszała jego głos. Dzwonił z Guam. Miał 
tylko kilka minut między lotami, ale pragnął jej powiedzieć, że bardzo ją kocha.
— Kocham cię... Uważaj na siebie. — Kocham cię! — A potem już go nie było. I znów 
leżała, nie śpiąc aż do rana.
Następnego dnia nie poszła na zajęcia. Potrzebowała czasu, a miała jeszcze oddać dwie prace 
pisemne. Ostatnie wydarzenia, począwszy od zawiadomienia z wojska, ogromnie ją 
przytłoczyły. Żyła w nieustannym napięciu. Wyniki w nauce odzwierciedlały stan jej ducha. 
Z bardzo dobrych spadła do niedostatecznych z prawie każdego przedmiotu. Po jakimś czasie 
wzięła się w garść i wybrała się do biblioteki odebrać książki, które zamówiła na początku 
marca. Uświadomiła sobie, że teraz nie ma nic innego do roboty i z lekką paniką pomyślała o 
zaległych esejach, które powinna napisać.
Następnego ranka zadzwoniła matka Petera. Wiedziała, że Paxton nie mogła jeszcze otrzymać
żadnych wiadomości od Petera z Sajgonu. Słyszała już od Gabby o telefonie z Guam, ale 
chciała po prostu zapytać o samopoczucie Paxxie. Paxxie miała to samo przedziwne uczucie, 
które ogarnęło ją, gdy zginął ojciec, a także, kiedy zamordowano Johna Kennedy”ego. Życie 
wokół zdawało toczyć się w zwolnionym tempie, a odgłosy rzeczywistości docierały do niej z
oddali. To było tak, jakby nic jej już nie obchodziło, nic nie miało znaczenia. Najchętniej 
zasnęłaby i obudziła się dopiero na powrót Petera. Chociaż obiecał spotkać się z nią, jak tylko
otrzyma przepustkę, nie było na razie wiadomo, kiedy to okaże się możliwe.
— Dbaj o siebie — powiedziała Marjorie Wilson, a Paxxie jej to przyrzekła. Po odłożeniu 
słuchawki pomyślała, że warto byłoby zadzwonić do Queenie. Zrezygnowała z tego pomysłu, 
bo nie chciała jej martwić.
Następnego wieczoru włączyła telewizor, żeby obejrzeć wiadomości. Wiedziała, że w tym 
czasie Peter powinien już dotrzeć do Sajgonu. Nagle wszystkie informacje nabrały znaczenia, 
każde doniesienie, każde słowo, każda klatka filmu. Bała się, że jednym z pokazywanych 
żołnierzy może być Peter. Ale to nie wiadomości z Wietnamu nią wstrząsnęły. Było to 
wydarzenie, które przykuło uwagę większości Amerykanów. Na ekranie pojawiły się obrazy 
uciekających ludzi.., hotelu.., ktoś krzyczał... A potem dobiegły słowa: Martin Luther King 
został zastrzelony w Memphis. Nie żyje. Paxton wpatrywała się w ekran, nie mogąc uwierzyć 
własnym oczom i uszom. Swiat oszalał. Peter był w Wietnamie, a Martin Luther King 
zabity... ktoś chciał jego śmierci, chciał unicestwić wszystko, co czarny działacz sobą 
reprezentował. Paxton z napięcieni wpatrywała się w ekran i chłonęła wiadomości. Nic już 
nie miało sensu.

Paxton płakała, wstrząśnięta śmiercią Kinga. Tym razem, gdy
zadzwonił telefon, nie podbiegła do aparatu. Wiedziała, że to nie
mógł być Peter. Musieli to być jej przyjaciele, którzy chcieli dzielić
z nią smutek, zapytać, czy już wie. Nie chciała ich słuchać ani
z nimi rozmawiać. Pragnęła odgrodzić się od świata, w którym zabija się takich ludzi jak 
Martin Luther King.
— Dlaczego? — zapytała ciszę. — Dlaczego?... — Potrząsnęła gbwą i otarła łzy, niezdolna 
pojąć bezsensowność tej śmierci. W piątek rano obudziła się w podłym nastroju. Ogarnęło ją 
zniechęcenie.
Wszystko wydawało się dążyć w złym kierunku, zaczynając od poniedziałkowego wyjazdu 
Petera do Sajgonu.
Był to bardzo smutny weekend. Nie mogła się uczyć, chociaż została w domu W niedzielę w 
nocy miała koszmarny sen o pta
kach, które rzuciły się na nią i dziobały ją w twarz. Rano obudziła
się z uczuciem ulgi na dźwięk telefonu. Trzymając słuchawkę przy uchu, uswiadomiła sobie, 
ze to nie telefon, tylko dzwonek do drzwi
Nie miała pojęcia, kto mógłby ją odwiedzić o tej porze. Szybko
narzucila na siebie szlafrok Petera i pobiegła wyjrzeć przez kuchenne okno, jednak nikogo nie
zobaczyła. Poszła więc do frontowych drzwi, bosa i nadal zaspana. Otworzyła szeroko oczy 
na widok ojca Petera.
— Czesc Ja A to niespodzianka Jak się pan mjewa — Pocałowała Eda Wilsona w policzek i 
wtedy uderzyła ją pustka jego spojrzenia. Szybko cofnęła się w nagłym przypływie strachu, 
jakby chciała uciec przed złymi wieściami.
— Czy coś się stało? — Była młoda i piękna, i bardzo przerażona. Nie potrafił wydobyć 
głosu. Patrzył na nią i potrząsał głową, jakby chciał powstrzymać łzy cisnące się do oczu. 
Wreszcie wziął się w garść. Postanowił powiedzieć jej osobiście. Wiedział, że tego życzyłby 
sobie Peter.
— Zawiadomili nas wczoraj wieczorem... — Wychodzili właśnie z domu, aby wpaść do 
Paxton. Marjorie nadal leżała w łóżku, otępiała z bólu, nafaszerowana środkami 
uspokajającymi podanymi przez domowego lekarza. — Paxxie, nie jest mi łatwo. — Podszedł
do niej i objął. Gdy tak mocno tulił ją do siebie, Paxton przez króciutką chwilę udawała przed 
samą sobą, że to Peter, a nie jego ojciec.
— Zginął w Da Nang — wypowiedział te słowa tak cicho, że prawie ich nie usłyszała.
— Jak tylko przyjechał, wysłali go na północ, na nocny patrol. Nie mial jeszcze 
doświadczenia, stanowił doskonały cel. Można powiedzieć, że go wystawili. — Nie chciała 
wiedzieć, co to znaczy, nie obchodziło jej to. Pragnęła zatkać uszy i nie słuchać. — Szedł z 
przodu... — Ed Wilson zaczął szlochać. — ... Nie zajął wzgórza... ani razu nie wystrzelił... nie
zdobył ani jednej wioski... ani nawet nie nastąpił na minę... Został zabity przez, jak to 
nazywają, „przyjacielski ogień”. Po prostu jeden z naszych żołnierzy wpadł w panikę i 
sądząc, że słyszy w zaroślach partyzantów, zastrzelił przez pomyłkę Petera. Tak to określili: 
„pomyłka”... Pax, pomyłka... — Nie mógł przestać płakać, chociaż to on miał pocieszać 
Paxton. — Nie żyje... Nasz mały chłopiec nie żyje... przyślą jego ciało w piątek. — Gdy 
wypowiedział te słowa, poczuł na piersi wielki ciężar. Paxton miała wrażenie, że sama zaraz 
umrze. Ale najpierw chciała uderzyć ojca Petera, ukarać go za te straszne słowa, zmusić go, 
żeby je cofnął. Zaczęła na oślep bić pięściami.
— Nie!... Nie! To nie mogło się tak stać!... Nie mogło! Nie!... Nie chcę tego słuchać!
— Ja też nie chciałem... ale masz prawo wiedzieć. — Popatrzył na nią nieszczęśliwy, 
zrozpaczony ojciec, obywatel, który wierzył
w słuszność poczynań władz. —Zginął nadaremnie. — Teraz pamiętał Petera tylko jako 
małego chłopca, a nie jako dorosłego mężczyznę, który wyjechał raptem tydzień temu, w 

prima aprilis. Był w Wietnamie niecały tydzień. Dotarł w środę, a zginął w sobotę. Pięć dni. 
Wystarczyło pięć dni, żeby dał się zabić. — Pogrzeb odbędzie się za tydzień... ale Marjorie 
uważa, że może będziesz chciała przyjechać do nas... Ja... Ja myślę, że twoja obecność 
pomoże mojej żonie...
Paxton w milczeniu skinęła głową. Pragnęła być blisko nich, stali się jej rodziną. Może jeśli 
zamieszka z nimi, Peter się odezwie
i powie wszystkim, że to pomyłka, ten facet strzelał ślepymi
nabojami, a on czuje się świetnie i nadal ma zamiar spędzić z Paxton najbliższą przepustkę.
Paxton wolnym krokiem poszła do sypialni, którą dzieliła z Peterem. Poruszała się jak 
automat. Wciągnęła dżinsy, a nogi wsunęła w mokasyny. Założyła jeden ze swetrów Petera; 
nadal nim pachniał. Wrzuciła do torby parę drobiazgów i wyszła przed dom.
Pan Wilson czekał w samochodzie. Przypomniał jej, żeby zamknęła dom i włożył jej torbę do 
bagażnika. Paxton wsiadła do samochodu otępiała z bólu.
— To moja wina, prawda? — zapytała, gdy jechali przez most.
Patrzyła przed siebie nie widzącym wzrokiem. Ogarnął ją przejmujący smutek. Zbyt wielu 
ludzi ostatnio zginęło. Doktor King,
 Peter... Wydawało się, że wszyscy umierają.
— Nie wolno ci tak mówić, Paxton. Nikt nie ponosi winy, no może ten chłopiec, który 
pociągnął za spust. To był wypadek. Los tak chciał. Musisz w to uwierzyć.
— Gdybym za niego wyszła, dostałby odroczenie służby.
— Nie wiadomo Moze cos mnego stanloby na przeszkodzie Przecież nie chciał wyjechać do 
Kanady, uciec. Myślę, że on sam
uważał udział w tej wojnie za swoją powinność. Może powinienem był go zmusic, zeby 
wyjechał do Toronto, ale nie zrobiłem tego Tez
mógłbym się obwiniać. Nie możemy... tak się zadręczać... to czysty obłęd.
Paxton obrzuciła ojca Petera uważnym spojrzeniem.
— Czy nienawidzisz mnie za to, że za niego nie wyszłam?
— Nikogo nie nienawidzę. — Łzy ponownie napłynęły mu do oczu. Poklepał Paxxie 
delikatnie po ręku i odwrócił głowę w inną stronę. — Chciałbym tylko, żeby znowu był z 
nami.
Pokiwała głową, niezdolna powiedzieć mc więcej. Była mu wdzięczna za to rozgrzeszenie. 
Siedziała sztywno wyprostowana, żałując, że łzy nie mogą zmyć jej bólu. Rozpacz i gniew 
przechodziły pomału w nienawiść i złość.
Gdy przyjechali do domu Wilsonów, zastali już Gabby. Mar.. jorie właśnie wstała, mimo że 
nadal była bardzo słaba. Obie miały łzy w oczach. Mała Marjie dreptała niepewnie, 
pogryzając ciasteczka. Ed Wilson zamknął się w bibliotece, mówiąc, że ma pilne sprawy do 
załatwienia. Paxton została z niedoszłą teściową i szwagierką i wtedy jej smutek znalazł 
ujście w rozpaczliwym szlochu. Płakały wszystkie trzy. Kobiety, które go kochały. Cały dzień
opowiadały o Peterze, o tym, jakim był dzieckiem, mężczyzną, synem, bratem, kochankiem. 
Na przemian płakały i śmiały się, a czasami po prostu siedziały w milczeniu, pogrążone w 
rozmyślaniach. Nie mogły uwierzyć, że nie żyje, nie zadzwoni i nie powie, że ma się dobrze i 
przeprasza za to, że je przestraszył. Jednak wkrótce nadszedł telegram, który potwierdził 
tragiczną wiadomość. Znowu wszyscy zaczęli płakać. Poźnym wieczorem, gdy Matt zabrał 
Gabby i małą Manie do domu, Paxton całkowicie wyczerpana zamknęła się w gościnnym 
pokoju.
Spędziła w domu Wilsonów cały tydzień. Pomagała Marjorie w porządkowaniu rzeczy 
Petera, pozwalając jej mówić wtedy, gdy tego potrzebowała. Także Paxie miała z kim 
porozmawiać. Zastanawiała się, czy nie zadzwonić do domu. W końcu zdecydowała, że tego 
nie zrobi; nawet nie zawiadomi Queenie. Wydawałoby się jej, że tym samym przypieczętuje 
śmierć Petera. Ona nie potrafiła się pogodzić z ostatecznym odejściem ukochanego. W sobotę

rano powiadomiono rodzinę, że mogą odebrać zwłoki. Pan Wilson ponownie zamknął się w 
bibliotece, aby w samotności oddać się rozpaczy. Godzinę później Wilsonowie oraz Paxton 
stawili się w biurze, gdzie zastali dwie murzyńskie rodziny, rozpaczające po stracie synów. Ci
chłopcy mieli zaledwie po osiemnaście lat i byli ze sobą spokrewnieni.

Ed Wilson zamówił karawan w firmie pogrzebowej Halsteda. Gdy przybyli na miejsce, 
właśnie na nich czekał. Wilsonowie
i Paxton zostali wprowadzeni do małego pokoju. Ciało Petera
spoczywało w prostej, sosnowej trumnie, owiniętej we flagę narodową... chłopiec, którego już
nie było wśród nich... w trumnie. Wbrew wcześniejszym postanowieniom Paxton zaczęła 
rozpaczliwie szlochać, a Marjorie osunęła się na kolana.
— Spokojnie, kochanie. — Paxton słyszała głos Petera. — Wszystk.o w porządku, kochanie. 
Kocham cię. — Wspomnienia były takie bliskie, a jego głos tak wyraźny, że nie mogła 
uwierzyć w jego śmierć. Niemożliwe, żeby odszedł na zawsze. Niemożliwe i zbyt okrutne. 
Nie do zniesienia. Ale on odszedł. Na zawsze.
Stali tak dłuższy czas, aż w końcu Ed Wilson pomógł żonie wstać i wziąwszy Paxton pod 
rękę, wyprowadził na kwietniowe słońce.
Jechali wolno. Ciało Petera przewieziono do domu pogrzebowego. Tani przełożono je do 
innej trumny i wystawiono w pustej sali.
. Paxton udała się do domu pogrzebowego na miękkich nogach. Było to jej ostatnie spotkanie 
z ukochanym. Nie mogła uwierzyć, że to ciało Petera leży w tej mahoniowej skrzyni. Uklękła 
obok : trumny i dotknęła lekko lśniącego drewna i mosiężnych uchwytów.
— Cześć... — wyszeptała. — To ja...
— Wiem — Wydawało się jej, ze słyszy znajomy głos — Dobrze się czujesz— To było jak 
tchnienie Potrząsnęła tylko głową, a łzy znowu napłynęły jej do oczu. Nie czuła się dobrze, 
już nigdy nie będzie się dobrze czuła. Tak samo jak nie czuła się dobrze, gdy umarł jej ojciec. 
W co można wierzyć po stracie ukochanej osoby, jesh nie w bol, smutek i zał Juz nigdy nie 
będziesz tą samą osobą Zostałaś głęboko zraniona i będziesz o tym zawsze pamiętać.
Klęczała dłuższy czas, czując bliskość Petera i próbując pogodzić się z jego odejściem. Nie 
potrafiła. Przepełniał ją ból i gniew na okrutny los, który chciał, by Peter zginął przez 
pomyłkę.
Pogrzeb odbył się w poniedziałek. Ceremonia nie trwała długo.
Wiadomosc o smierci Petera pojawiła się na pierwszej stronie
„Mormng Sun” i kilku innych gazet Koledzy, z ktorymi chodził do
szkoły i na uczelnię, nauczyciele, przyjaciele, krewni, koledzy z pracy przyszli towarzyszyć 
mu w ostatniej drodze. Rodzice Petera przedstawiali wszystkim Paxton W koncu ona i Peter 
byli jakby
małżeństwem. Paxton zazdrościła teraz Gabby. Gdyby miała dziecko Petera, jakaś cząstka 
jego samego zostałaby z nią na zawsze.
Miała dwadzieścia dwa lata. Od czterech lat kochała Petera, a od
trzech mieszkała z nim. Znała go jak siebie samą i wiedziała, że na zawsze pozostanie w jej 
sercu.
Została u Wilsonów na jeden dzień, a potem wróciła do Berkeicy. Wypadła z rytmu nauki. 
Powrót na uczelnię wydawał się bezcelowy. Jednak wiedziała, że powinna chociaż 
spróbować. Było bardzo mało prawdopodobne, by skończyła studia w terminie. Przestało jej 
na tym zależeć.
W maju uzyskała możliwość przedłużenia terminu zaliczeń aż do września. Niespodziewanie 
zadzwonił jej brat. Tak długo nie słyszała jego głosu, że w pierwszej chwili go nie 
rozpoznała.

— Cześć. — Nagle się przestraszyła. — Czy coś się stało? — Tylko to przyszło jej do głowy. 
Od miesiąca, od śmierci Petera, oczekiwała samych złych wiadomości.
— Nie... Ja... — Nie chciał klamać, ale nie wiedział, jak jej to powiedzieć. Chociaż nigdy nie 
byli sobie bliscy, rozumiał, że to, co za chwilę usłyszy, będzie dla niej bolesne.
— Mama uważała, że powinienem do ciebie zatelefonować.
— Zachorowała? — A może to Allison albo dziecko? Paxton nie domyślała się, co takiego 
mogło się wydarzyć w Sayannah. Czekała więc na dalsze słowa brata.
— Nie, czuje się świetnie — zwlekał, ale już nie mógł dłużej. Musiał to powiedzieć. — 
Paxton... to Queenie. — Serce jej załomotało niespokojnie i w pierwszym odruchu chciała 
rzucić słuchawkę, zanim usłyszy resztę. — Zeszłej nocy umarła we śnie, Pax. Nie cierpiała. 
Po prostu jej serce przestało bić... To wszystko... Mama uznała, że powinnaś wiedzieć i 
poprosiła, żebym do ciebie zadzwonił.
— Ja... tak.., ja... — Nie mogła znaleźć słów. Wszystko się waliło. Odeszła ostatnia osoba, 
która ją kochała. Została sama. — Dziękuję ci, George. — Ze ściśniętej krtani wydobył się 
żałosny skrzek. Nawet zazwyczaj nieczułemu bratu zrobiło się przykro. — Kiedy pogrzeb?
— Jedna z jej córek zabrała dzisiaj ciało. Myślę, że pogrzeb odbędzie się jutro. Matka 
powiedziała, że wyśle kwiaty od nas wszystkich. Sądzę, że nie musisz przyjeżdżać. — Bez 
wątpienia byłaby jedyną białą na tej uroczystości. Większość zgromadzonych nie 
zrozumiałaby miłości, jaką Paxton darzyła nianię.
— Tak, chyba masz rację. — Jednak nie była przekonana. — Dziękuję ci, że zadzwoniłeś. — 
Odłożyła słuchawkę i zaczęła nie-
spokojnie krążyć po domu. Tego samego popołudnia pojechała do miasta. Poszła na plażę i 
długo spacerowała brzegiem. Rozmyślała o ludziach, których tak bardzo kochała i których 
zabrała śmierć... Queenie... Peter... a jedenaście lat temu ojciec. Przyszło jej żyć samotnie. 
Uważała to za zbyt okrutne. Nie była stworzona do pustelniczego życia. Jednak nie 
wyobrażała sobie, że będzie zdolna znowu kogoś pokochać. Kilku chłopców usiłowało się z 
nią umówić. Spotkała ich zdecydowana odprawa. Nie pragnęła nikogo, prócz Petera. Nawet 
Gabby usiłowała zaaranżować spotkanie z kolegą Matta, ale Paxton oznajmiła, że nie 
interesują jej inni mężczyźni.
Wracając do domu tego popołudnia, zatrzymała się, by odwiedzić Wilsonów. Nie zastała ich. 
Najwidoczniej wrócili do dawnego trybu życia, do obowiązków zawodowych i towarzyskich. 
Ona nie potrafiła i nie chciała pójść w ich ślady. Życie bez Petera nie miało sensu. Czasami 
też chciała umrzeć, zasnąć i nigdy więcej się nie obudzić.
Wilsonowie zadzwonili następnego dnia, dowiedziawszy się, że wpadła i ich nie zastała. 
Paxton doszła do wniosku, że matka Petera pomała wraca do sił. Nie mogła doczekać się 
kolejnego wnuka i to odwracało jej myśli od niedawnej tragedii. Była w stanie panować nad 
emocjami, gdy mówiła o Peterze.
Tego popołudnia niespodziewanie zatelefonowała matka Pax- ton, żeby wyrazić swoje 
współczucie z powodu śmierci Queenie i zapytać o termin otrzymania przez Paxton dyplomu.
Miało to nastąpić już za miesiąc. Beatrice zamierzała przyjechać na uroczyste rozdanie 
dyplomów do San Francisco z George”em i Allison. Paxton od tygodni odkładała rozmowę z 
matką.
— Nastąpiła zmiana planów, mamo — oznajmiła bez zbędnych wstępów. Beatrice nie umiała
ukryć zaskoczenia.
— To znaczy?
— Dyplom dostanę najwcześniej we wrześniu. Nie będę zdawać
egzaminów razem z moją grupą. Będę kończyć indywidualnie,
a dyplom otrzymam pocztą. — A potem spędzę resztę swojego życia,
zastanawiając się, dlaczego nie wyszłam za mąż za Petera, dodała
w myślach. — To nic takiego, mamo. Przykro mi, że ominie was

uroczystość. — Wcale nie było jej przykro. Nic już jej nie obchodziło. Absolutnie nic nie 
miało znaczenia.
trzech mieszkała z nim. Znała go jak siebie samą i wiedziała, że na zawsze pozostanie w jej 
sercu.
Została u Wilsonów na jeden dzień, a potem wróciła do Berkeicy. Wypadła z rytmu nauki. 
Powrót na uczelnię wydawał się bezcelowy. Jednak wiedziała, że powinna chociaż 
spróbować. Było bardzo mało prawdopodobne, by skończyła studia w terminie. Przestało jej 
na tym zależeć.
W maju uzyskała możliwość przedłużenia terminu zaliczeń aż do września. Niespodziewanie 
zadzwonił jej brat. Tak długo nie słyszała jego głosu, że w pierwszej chwili go nie 
rozpoznała.
— Cześć. — Nagle się przestraszyła. — Czy coś się stało? — Tylko to przyszło jej do głowy. 
Od miesiąca, od śmierci Petera, oczekiwała samych złych wiadomości.
— Nie... Ja... — Nie chciał klamać, ale nie wiedział, jak jej to powiedzieć. Chociaż nigdy nie 
byli sobie bliscy, rozumiał, że to, co za chwilę usłyszy, będzie dla niej bolesne.
— Mama uważała, że powinienem do ciebie zatelefonować.
— Zachorowała? — A może to Allison albo dziecko? Paxton nie domyślała się, co takiego 
mogło się wydarzyć w Sayannah. Czekała więc na dalsze słowa brata.
— Nie, czuje się świetnie — zwlekał, ale już nie mógł dłużej. Musiał to powiedzieć. — 
Paxton... to Queenie. — Serce jej załomotało niespokojnie i w pierwszym odruchu chciała 
rzucić słuchawkę, zanim usłyszy resztę. — Zeszłej nocy umarła we śnie, Pax. Nie cierpiała. 
Po prostu jej serce przestało bić... To wszystko... Mama uznała, że powinnaś wiedzieć i 
poprosiła, żebym do ciebie zadzwonił.
— Ja... tak.., ja... — Nie mogła znaleźć słów. Wszystko się waliło. Odeszła ostatnia osoba, 
która ją kochała. Została sama. — Dziękuję ci, George. — Ze ściśniętej krtani wydobył się 
żałosny skrzek. Nawet zazwyczaj nieczułemu bratu zrobiło się przykro. — Kiedy pogrzeb?
— Jedna z jej córek zabrała dzisiaj ciało. Myślę, że pogrzeb odbędzie się jutro. Matka 
powiedziała, że wyśle kwiaty od nas wszystkich. Sądzę, że nie musisz przyjeżdżać. — Bez 
wątpienia byłaby jedyną białą na tej uroczystości. Większość zgromadzonych nie 
zrozumiałaby miłości, jaką Paxton darzyła nianię.
— Tak, chyba masz rację. — Jednak nie była przekonana. — Dziękuję ci, że zadzwoniłeś. — 
Odłożyła słuchawkę i zaczęła nie-
spokojnie krążyć po domu. Tego samego popołudnia pojechała do miasta. Poszła na plażę i 
długo spacerowała brzegiem. Rozmyślała o ludziach, których tak bardzo kochała i których 
zabrała śmierć... Queenie... Peter... a jedenaście lat temu ojciec. Przyszło jej żyć samotnie. 
Uważała to za zbyt okrutne. Nie była stworzona do pustelniczego życia. Jednak nie 
wyobrażała sobie, że będzie zdolna znowu kogoś pokochać. Kilku chłopców usiłowało się z 
nią umówić. Spotkała ich zdecydowana odprawa. Nie pragnęła nikogo, prócz Petera. Nawet 
Gabby usiłowała zaaranżować spotkanie z kolegą Matta, ale Paxton oznajmiła, że nie 
interesują jej inni mężczyźni.
Wracając do domu tego popołudnia, zatrzymała się, by odwiedzić Wilsonów. Nie zastała ich. 
Najwidoczniej wrócili do dawnego trybu życia, do obowiązków zawodowych i towarzyskich. 
Ona nie potrafiła i nie chciała pójść w ich ślady. Życie bez Petera nie miało sensu. Czasami 
też chciała umrzeć, zasnąć i nigdy więcej się nie obudzić.
Wilsonowie zadzwonili następnego dnia, dowiedziawszy się, że wpadła i ich nie zastała. 
Paxton doszła do wniosku, że matka Petera pomała wraca do sił. Nie mogła doczekać się 
kolejnego wnuka i to odwracało jej myśli od niedawnej tragedii. Była w stanie panować nad 
emocjami, gdy mówiła o Peterze.
Tego popołudnia niespodziewanie zatelefonowała matka Pax- ton, żeby wyrazić swoje 
współczucie z powodu śmierci Queenie i zapytać o termin otrzymania przez Paxton dyplomu.

Miało to nastąpić już za miesiąc. Beatrice zamierzała przyjechać na uroczyste rozdanie 
dyplomów do San Francisco z George”em i Allison. Paxton od tygodni odkładała rozmowę z 
matką.
— Nastąpiła zmiana planów, mamo — oznajmiła bez zbędnych wstępów. Beatrice nie umiała
ukryć zaskoczenia.
— To znaczy?
— Dyplom dostanę najwcześniej we wrześniu. Nie będę zdawać
egzaminów razem z moją grupą. Będę kończyć indywidualnie,
a dyplom otrzymam pocztą. — A potem spędzę resztę swojego życia,
zastanawiając się, dlaczego nie wyszłam za mąż za Petera, dodała
w myślach. — To nic takiego, mamo. Przykro mi, że ominie was
uroczystość. — Wcale nie było jej przykro. Nic już jej nie obchodziło. Absolutnie nic nie 
miało znaczenia.
trzech mieszkała z nim. Znała go jak siebie samą i wiedziała, że na zawsze pozostanie w jej 
sercu.
Została u Wilsonów na jeden dzień, a potem wróciła do Berkeicy. Wypadła z rytmu nauki. 
Powrót na uczelnię wydawał się bezcelowy. Jednak wiedziała, że powinna chociaż 
spróbować. Było bardzo mało prawdopodobne, by skończyła studia w terminie. Przestało jej 
na tym zależeć.
W maju uzyskała możliwość przedłużenia terminu zaliczeń aż do września. Niespodziewanie 
zadzwonił jej brat. Tak długo nie słyszała jego głosu, że w pierwszej chwili go nie 
rozpoznała.
— Cześć. — Nagle się przestraszyła. — Czy coś się stało? — Tylko to przyszło jej do głowy. 
Od miesiąca, od śmierci Petera, oczekiwała samych złych wiadomości.
— Nie... Ja... — Nie chciał klamać, ale nie wiedział, jak jej to powiedzieć. Chociaż nigdy nie 
byli sobie bliscy, rozumiał, że to, co za chwilę usłyszy, będzie dla niej bolesne.
— Mama uważała, że powinienem do ciebie zatelefonować.
— Zachorowała? — A może to Allison albo dziecko? Paxton nie domyślała się, co takiego 
mogło się wydarzyć w Sayannah. Czekała więc na dalsze słowa brata.
— Nie, czuje się świetnie — zwlekał, ale już nie mógł dłużej. Musiał to powiedzieć. — 
Paxton... to Queenie. — Serce jej załomotało niespokojnie i w pierwszym odruchu chciała 
rzucić słuchawkę, zanim usłyszy resztę. — Zeszłej nocy umarła we śnie, Pax. Nie cierpiała. 
Po prostu jej serce przestało bić... To wszystko... Mama uznała, że powinnaś wiedzieć i 
poprosiła, żebym do ciebie zadzwonił.
— Ja... tak.., ja... — Nie mogła znaleźć słów. Wszystko się waliło. Odeszła ostatnia osoba, 
która ją kochała. Została sama. — Dziękuję ci, George. — Ze ściśniętej krtani wydobył się 
żałosny skrzek. Nawet zazwyczaj nieczułemu bratu zrobiło się przykro. — Kiedy pogrzeb?
— Jedna z jej córek zabrała dzisiaj ciało. Myślę, że pogrzeb odbędzie się jutro. Matka 
powiedziała, że wyśle kwiaty od nas wszystkich. Sądzę, że nie musisz przyjeżdżać. — Bez 
wątpienia byłaby jedyną białą na tej uroczystości. Większość zgromadzonych nie 
zrozumiałaby miłości, jaką Paxton darzyła nianię.
— Tak, chyba masz rację. — Jednak nie była przekonana. — Dziękuję ci, że zadzwoniłeś. — 
Odłożyła słuchawkę i zaczęła nie-
spokojnie krążyć po domu. Tego samego popołudnia pojechała do miasta. Poszła na plażę i 
długo spacerowała brzegiem. Rozmyślała o ludziach, których tak bardzo kochała i których 
zabrała śmierć... Queenie... Peter... a jedenaście lat temu ojciec. Przyszło jej żyć samotnie. 
Uważała to za zbyt okrutne. Nie była stworzona do pustelniczego życia. Jednak nie 
wyobrażała sobie, że będzie zdolna znowu kogoś pokochać. Kilku chłopców usiłowało się z 
nią umówić. Spotkała ich zdecydowana odprawa. Nie pragnęła nikogo, prócz Petera. Nawet 

Gabby usiłowała zaaranżować spotkanie z kolegą Matta, ale Paxton oznajmiła, że nie 
interesują jej inni mężczyźni.
Wracając do domu tego popołudnia, zatrzymała się, by odwiedzić Wilsonów. Nie zastała ich. 
Najwidoczniej wrócili do dawnego trybu życia, do obowiązków zawodowych i towarzyskich. 
Ona nie potrafiła i nie chciała pójść w ich ślady. Życie bez Petera nie miało sensu. Czasami 
też chciała umrzeć, zasnąć i nigdy więcej się nie obudzić.
Wilsonowie zadzwonili następnego dnia, dowiedziawszy się, że wpadła i ich nie zastała. 
Paxton doszła do wniosku, że matka Petera pomała wraca do sił. Nie mogła doczekać się 
kolejnego wnuka i to odwracało jej myśli od niedawnej tragedii. Była w stanie panować nad 
emocjami, gdy mówiła o Peterze.
Tego popołudnia niespodziewanie zatelefonowała matka Pax- ton, żeby wyrazić swoje 
współczucie z powodu śmierci Queenie i zapytać o termin otrzymania przez Paxton dyplomu.
Miało to nastąpić już za miesiąc. Beatrice zamierzała przyjechać na uroczyste rozdanie 
dyplomów do San Francisco z George”em i Allison. Paxton od tygodni odkładała rozmowę z 
matką.
— Nastąpiła zmiana planów, mamo — oznajmiła bez zbędnych wstępów. Beatrice nie umiała
ukryć zaskoczenia.
— To znaczy?
— Dyplom dostanę najwcześniej we wrześniu. Nie będę zdawać
egzaminów razem z moją grupą. Będę kończyć indywidualnie,
a dyplom otrzymam pocztą. — A potem spędzę resztę swojego życia,
zastanawiając się, dlaczego nie wyszłam za mąż za Petera, dodała
w myślach. — To nic takiego, mamo. Przykro mi, że ominie was
uroczystość. — Wcale nie było jej przykro. Nic już jej nie obchodziło. Absolutnie nic nie 
miało znaczenia.
n
— Czy tak to się teraz robi? Po prostu wysyłają dyplom pocztą? Jakie to smutne.
— Dlaczego? Tak jest w porządku. — Głos Paxton był zupełnie bez wyrazu.
— Dlaczego nie kończysz w czerwcu? — W głosie matki dał się wyczuć oskarżycielski ton.
— Och... Miałam ostatnio tyle spraw na głowie. I byłam bardzo zajęta.
— Co w takim razie robiłaś? — Wiedziała, że nie ma sensu pytać, czy córka dalej spotyka się
z Peterem. Ta sprawa nie dawała jej spokoju. Zaczynała podejrzewać, że młodzi mieszkają 
razem. Jednak póki Paxton zachowywała się przyzwoicie w Sayannah, matka nie ingerowała 
w jej życie w Kalifornii. Paxton skończyła dwadzieścia jeden lat i Beatrice Andrews miała 
świadomość, że nie może córce niczego zabronić.
— Za dużo chodziło się na przyjęcia? — Była to zwykła towarzyska rozmowa.
— Niezupełnie.
— Jeśli nie skończysz studiów w czerwcu, to kiedy przyjedziesz do Sayannah?
Paxton westchnęła ciężko.
— Nie wiem... Nic już nie wiem. — Z trudem powstrzymywała
łzy, ale jej matka zdawała się tego nie słyszeć. — Jeśli będę musiała
chodzić do szkoły, rozpocznę pracę dopiero we wrześniu. — Myślała
o podjęciu pracy w „Morning Sun”. Tego lata miała wyjść za Petera
i tego planu już nie zrealizuje. Niczego już nie osiągnie. Nic jej się
już nie przydarzy. — Nie wiem, kiedy przyjadę do domu, mamo.
— Ale postaraj się wpaść na kilka dni w lecie. Mały James Carl jest taki słodki, że go nie 
poznasz. — Była podekscytowana, kiedy mówiła o wnuku, a Paxton słuchała tego z 
przyjemnością. Chociaż to też nie miało już znaczenia. Dawno przestała liczyć na to, że 
matka zmieni się w stosunku do niej.

— Zobaczę, czy mi się uda. To zależy od zajęć w szkole. — Starała się ułagodzić matkę, ale 
w gruncie rzeczy nie miała ochoty jechać do Sayannah. Pragnęła skończyć studia i podjąć 
pracę. Może odwiedzi ich w święta Bożego Narodzenia.
Paxton skupiła się na nauce. Próbowała uzyskać zaliczenia z zajęć. Miała mnóstwo roboty, 
całe tuziny zaległych prac pisem-
nych, testów, które musiała ponownie napisać. Gdy dziekan wezwał ją na rozmowę w celu 
wyjaśnienia, dlaczego tak bardzo opuściła się w nauce, opowiedziała mu o śmierci Petera w 
Da Nang. Uznano to za wystarczające usprawiedliwienie. Uczyła się pilnie j rozpamiętywała 
chwile, spędzone z Peterem.
W czerwcu zaczęła już dochodzić do siebie. Pewnego wieczoru wracała do domu z biblioteki,
gdy nagle usłyszała przeszywający krzyk. Rozejrzała się wokół. Kilka osób biegło ulicą. Nie 
mogła zrozumieć, co takiego się wydarzyło. Wypadek? Demonstracja? Inni też usłyszeli 
krzyk. Przystawali i pytali jeden drugiego, co się stało. Znowu było jak w tysiąc dziewięćset 
sześćdziesiątym trzecim roku. Trwało zamieszanie. Przechodnie biegli, trzymając kurczowo 
radia. Chcieli jak najszybciej znaleźć się w domach, żeby obejrzeć telewizję. Paxton przebiegł
po plecach zimny dreszcz. Jeszcze nie wiedziała, co było tego przyczyną, ale czuła, że musi to
być coś strasznego.
— Co się stało? — zapytała mężczyznę, który wraz z innymi tłoczył się wokół siedzącej na 
schodach dziewczyny z radiem.
— RFK... został zastrzelony... w Los Angeles...
— Kennedy? — Ktoś przytaknął. Kolejny Kennedy. Jeszcze jedna śmierć. Przedtem jego 
brat, a potem Martin Lutlier King i Wietnam... i Queenie... i Peter... i teraz Robert Kennedy, 
Tyle bezsensownych śmierci. Tyle bólu i rozpaczy. Ginęli i odchodzili najlepsi, ci, którzy byli
wzorem dla innych. Kto przejmie ich dążenia? Czy znajdą się następcy? Tak trudno było 
dorastać,
porzucić nadzieję, osiągnąć dojrzałość. Pochodnia zaczęła parzyć trzymające ją ręce.
— Czy on?... Szszsz... — Nastawiono głośniej radio i wszyscy usłyszeli zgrzytliwy głos 
spikera: „Robert Kennedy nie żyje”. Został zastrzelony podczas przemówienia, które 
wygłaszał po zwycięstwie wyborczym w Kalifornii Wygrał i zginął, wszystko w jednej chwili
Przegrały jego dzieci, zona i wszyscy, ktorzy go kochali
Paxton wysłuchała komunikatu, a potem odwrocila się i wolno ruszyła w stronę domu, nie 
troszcząc się o pozostawione na stopniach biblioteki ksiązki To nie miało znaczenia Juz ich
nie potrzebowała
Wieczorem siedziała samotnie w kuchni, rozmyslając i patrząc przez okno. Uznała, że nic już 
nie łączy jej z tym miejscem. Starania
straciły sens. Nauczyła się wszystkiego, czego chciała, i drogo za te lekcje zapłaciła. Teraz 
odczuwała tylko smutek. Nie żal, ból czy rozpacz, po prostu smutek. Odszedł Robert 
Kennedy i zbyt wielu wraz z nim. Do tej chwili dokładnie dwadzieścia dwa tysiące 
dziewięćset pięćdziesięciu jeden młodych Amerykanów zginęło w Wietnamie.
Tej nocy Paxton spakowała parę drobiazgów. Resztę dobytku i rzeczy Petera porządnie 
ułożyła w szafie. Rano pojechała do miasta zobaczyć się z Edem Wilsonem w redakcji 
gazety. Gdy weszła, spojrzał na Paxton i zorientował się, że dokonał się w niej przełom. 
Wszyscy wokół byli podekscytowani zabójstwem Kennedy”ego. Jeszcze jeden Kennedy. 
Jeszcze jeden brat. Jeszcze jedna ofiara. Paxton wydawała się niezwykle spokojna i nad wiek 
dojrzała, przedwcześnie postarzała. Straciła wszystko; bliskich i ideały, w które wierzyła. W 
ułamku sekundy Ed Wilson zobaczył to wszystko w smutnym spojrzeniu Paxton. Ogromnie 
jej współczuł.
— Co mogę dla ciebie zrobić, Paxton? — Mimo że się uśmiechał, jego oczy pozostały 
poważne. Pochylił się i ucałował ją serdecznie. — Schudłaś. Musisz częściej wpadać do nas 
na obiad.

— Zostawiłam rzeczy Petera w domu w Berkeley — powiedziała Paxton drewnianym 
głosem. Ojciec Petera przyjrzał się jej uważnie.
— Wyjeżdżasz gdzieś? — Smutek w jej oczach ścisnął go za serce. Zastanawiał się, czy 
kiedykolwiek ktoś się do niej zbliży.
— To zależy od ciebie — odparła. — Zdecydowałam się porzucić szkołę.
— Sądziłem, że uzyskałaś przedłużenie terminu składania końcowych egzaminów do 
września. — Gdy mu to wcześniej oznajmiała, poczuł ulgę. Wiedział od Petera, jak ważne 
były dla niej studia. Dzisiejsza wiadomość zupełnie go zaskoczyła. — Co masz na myśli, 
Paxton? — spytał jak jej ojciec. Uśmiechnęła się. Przez ostatnie cztery lata był dla niej niemal
ojcem i teraz nie była pewna, czy da jej to, czego oczekiwała. Wiedziała, że jeśli nie dostanie 
tego od niego, pójdzie gdzie indziej. Była zdesperowana.
— Chcę pracy.
— Masz tu pracę, kiedy tylko zechcesz. Wiesz o tym. Ale czy nie będzie rozsądniej spędzić 
lato w Berkeley i uzyskać dyplom? Po co się spieszysz?
— Nie skończę już tych studiów. — Tego ranka opuszczała Berkeley z mocnym 
postanowieniem, że nigdy tam nie wróci.
Wzięła tylko te rzeczy Petera, które chciała zatrzymać. Zbiorek poezji, który jej ofiarował, 
zegarek, który nosił od dzieciństwa, a który Wilsonowie po jego śmierci przekazali jej.
— Chcę dla pana pracować.
— Tutaj? — Determinacja w jej oczach kazała mu się domyślić, że chowa coś w zanadrzu. 
Mial rację. Paxton potrząsnęła głową.
— Nie, nie tutaj. W każdym razie jeszcze nie teraz. Mam zamiar pojechać do Sajgonu — 
mówiła cicho, ale Ed Wilson wytrzeszczył oczy, gdy to usłyszał. Chciała tam pojechać, żeby 
zginąć albo pomścić śmierć ukochanego. A może po prostu dlatego, że straciła wiarę we 
własny kraj. Nie powinna kierować się takimi powodami. Ed Wilson mial świadomość, że 
młode pokolenie nie wytrzyma naporu wydarzeń. Nie pomylił się. Paxton była najlepszym 
przykładem. Coś w niej pękło. Siedziała teraz w jego biurze sztywno wyprostowana, 
dziewczyna, która zrezygnowała ze wszystkiego lub wszystko straciła, lub też jedno i drugie. 
Rozumiał ją i sytuację,
 w której się znalazła. Jednak nie zamierzał jej pomóc.
— To w ogóle nie wchodzi w grę.
— Dlaczego? — Jej oczy ciskały błyskawice.
— Ponieważ to jest miejsce dla doświadczonych korespondentów. Na miłość boską, Paxton, 
to jest strefa wojny. Wiesz lepiej niż ktokolwiek inny, co się tam może zdarzyć. Jeśli nawet 
nie wyślemy
cię na teren walk, możesz zginąć, siedząc w barze, albo możesz : zostać zastrzelona przez 
pomyłkę tak jak Peter. — Wymówienie jego imienia było bolesne dla nich obojga, ale 
wiedział, że musi to powiedzieć. Nic nie zmieni jego zdania, był o tym przekonany. Ale ona 
nie zamierzała się poddać.
— Ludzie młodsi ode mnie o cztery lata jadą tam walczyć.
Często giną.
— Czy tego właśnie chcesz? — zapytał ją ze łzami w oczach. — Zginąć w tym samym 
miejscu co on? Czy robisz to dla niego? Wiem, jak się czujesz. Ty i całe twoje pokolenie 
myślicie, że nasz kraj zamienia się w piekło. Sam teraz jestem skłonny się z wami zgodzić. 
Ale wyjazd do Sajgonu z samobójczą misją nie jest żadnym rozwiązaniem.
— Muszę powiedzieć ludziom prawdę, jaka by ona nie była. Muszę ją zobaczyć na własne 
oczy, dowiedzieć się, co tam się dzieje, bez konieczności oglądania wieczornych wiadomości.
Mam już dosyć siedzenia w bibliotece przez resztę życia.
— Więc chcesz zginąć, czy tak?

— Nie, chcę prawdy. A pan nie? Nie chce pan wiedzieć, dlaczego właściwie zginął Peter? I 
co tani tak naprawdę się dzieje? Chcę zobaczyć, jak wynosimy się z Wietnamu, i wiedzieć, 
dlaczego jeszcze tego nie zrobiliśmy. Jeśli tam pojadę, nie będę starym, zmęczonym życiem 
korespondentem z ukształtowanymi przekonaniami politycznymi, który myśli tylko o swoim 
bezpieczeństwie. Nie, nie chcę ginąć, ale jeśli tak się stanie, może będzie to śmierć w dobrej 
sprawie, w sprawie prawdy. Może za to warto ginąć.
— Paxton... — Potrząsnął głową. — Za nic nie warto ginąć. Myliłem się. Ty miałaś rację. I 
Peter. Nie powinno nas tam być. To nie nasze miejsce. Uważam, że przegramy tę wojnę. 
Chciałbym, żeby nasza armia opuściła ten kraj. Nie przypuszczałem nigdy, że kiedyś to 
powiem. W zeszłym tygodniu spotkałem się z nowym sekretarzem obrony narodowej, 
Ciarkiem Cliffordem, i on mnie przekonał. Jeśli chcesz napisać dobry artykuł, idź do niego. 
Oczywiście dam ci pracę. Możesz szukać ciekawych materiałów po całym kraju. Bądź 
podróżującym reporterem, pisz o kontrowersyjnych sprawach, rób, co chcesz, ale nie wyślę 
cię do Wietnamu. Gdyby ci się coś tam stało, nigdy bym sobie tego me wybaczył. Jesteśmy to
winni pamięci Petera, musimy się o ciebie troszczyć, i ty też jesteś mu to winna. — Popatrzył 
surowo na Paxton, ale nadal nie była przekonana.
— Jestem mu winna coś więcej. — Jej oczy zwęziły się, gdy patrzyła na człowieka, który 
mógł być jej teściem. — I pan też jest mu winien coś więcej. — Podniosła się z krzesła. — 
Panie Wilson, nie zamierzam siedzieć tu jak tchórz i czekać, aż inni znajdą za mnie 
odpowiedzi na dręczące mnie pytania. Jadę tam, bez względu na to, czy wyśle mnie pan, czy 
nie. Jeśli będę musiała, pojadę tam na własną rękę i stamtąd będę sprzedawać swoje 
korespondencje. Może ktoś będzie nimi zainteresowany. — Stała naprzeciw niego, 
zdecydowana zrobić to, co zaplanowała. Tym razem nikt jej nie przeszkodzi. Ed Wilson wstał
zza biurka, wyciągnął rękę i położył na jej ramieniu.
— Nie rób tego, Paxton...
— Muszę. — Ojciec Petera dłuższy czas patrzył na nią uważnie. Widział, że się zmieniła. Nie
była już tą samą dziewczyną, która miała wyjść za mąż za jego syna.
— Dlaczego nie mogę cię przekonać? Nie możesz zaczekać? Pomyśl o tym za sześć miesięcy.
Może do tego czasu już nie będzie naszych w Wietnamie. — To brzmiało bardzo 
optymistycznie.
— Będziemy. Okłamują nas. Dlatego chcę to wszystko zobaczyć na własne oczy.
— Paxton, do tej pory pracowałaś w redakcji dorywczo. Nie masz zielonego pojęcia o tym, co
to znaczy być korespondentem wojennym. Muszą upłynąć całe lata, zanim się tego nauczysz.
Uśmiechnęła się smutno.
— Szkoda, że żołnierzy całymi latami nie uczą, jak mają walczyć. Po prostu wysyłają ich 
tam, na śmierć, bez względu na to, czy są przygotowani, czy też nie. Ja jestem przygotowana, 
panie Wilson, wiem, że jestem. — Była niezłomna, zdecydowana, nie docierały do niej żadne 
argumenty. — Wyśle mnie pan? — Spojrzała mu prosto w oczy, a on miał ochotę się 
rozpłakać. Mógł wysłać ją wszędzie, tylko nie tani. Ale wiedział też, że jeśli on tego nie zrobi,
zrobi to ktoś inny. Pomyślał, że jeśli on ją zatrudni, to może będzie mógł ją ochraniać.
— Zgodzę się, jeżeli przyrzekniesz, że będziesz robić tylko to, o co będziemy cię prosić. — 
Oczy Paxton rozbłysły i po raz pierwszy od miesięcy wyglądała na szczęśliwą. — Czy 
słyszysz mnie? — Traktował ją jak psotne dziecko, któremu pozwolono na ukochaną zabawę,
ale tylko pod pewnym warunkiem.
— Żadnych przyjęć ani pokazów mody, tak? — Oboje wybuchnęli śmiechem. Takie rzeczy 
na pewno nie będą na porządku dziennym w Sajgonie.
— Naprawdę jesteś zdecydowana tam pojechać, Pax? Jesteś pewna, że nie mogę ci tego 
wyperswadować? — Z powrotem opadi ciężko na krzesło. Miał poczucie klęski. Paxton 
natomiast promieniała. Wygrała. Po raz pierwszy od dłuższego czasu odzyskała w miarę 
dobre samopoczucie.

— Wiem, że będę dobrze dla pana pracować. Przyrzekam. — Była podekscytowana, znowu 
pełna entuzjazmu i chęci do życia. Ed Wilson cieszył się, że może jej pomóc, ale także bał się 
o nią. Wolałby, żeby promieniała radością z powodu jakiegoś chłopca spotkanego W 
bibliotece. Byłaby znacznie bezpieczniejsza w Berkeley.
— Nie martwię się o twoją pracę, Paxton. Boję się o twoje życie — powiedział bez ogródek. 
— Lepiej uważaj na siebie albo przyjadę tam i sprawię ci osobiście lanie. Możesz być pewna, 
że to zrobię. — Westchnął ciężko i przykładził ręką jasne włosy, podobne do włosów Petera. 
Byli tacy do siebie podobni, mieli te same niebieskie oczy, to samo spojrzenie. Jednak Paxton
próbowała tego nie zauważać.
— Marjorie chyba mnie zabije, jak się o wszystkim dowie. A Gabby... Och, Boże... Zupełnie 
zapomniałem. — Patrzył na nią przerażony. — Wczoraj w nocy urodziła dziecko... 
Chłopczyka. Chcą go nazwać Peter. — Paxton nie wydawała się zaskoczona. Chyba nic już 
jej nie zaskoczy. Ale cieszyła się szczęściem Gabby. W dniu, w którym Robert Kennedy 
zginął z rąk szaleńca, na świat przyszedł malutki synek Gabby. Miał przed sobą życie pełne 
nadziei, a Peter będzie się nim opiekował i użyczy mu swego imienia, gdyż sam już go nie 
potrzebuje. Trwała ciągła wędrówka dusz, niektóre marzenia padały w gruzach, podczas gdy 
pojawiały się inne. To wszystko było takie dziwne.
— Bardzo się cieszę. Czy Gabby czuje się dobrze?
— Tak, doszła już do siebie. Zadzwoniła do nas zaraz po porodzie który według Matta był 
bardzo lekki. Jestem pewien, że bardzo by chcieli cię zobaczyć. — Paxton przyznała mu 
rację, ale czuła się nieswojo na myśl o zobaczeniu malutkiego chłopczyka, który będzie nosić 
imię Petera. Wiedziała, że ona nie będzie mieć dzieci ani męża. Nie marzyła zresztą o tym. Za
wszelką cenę pragnęła wyjechać do Wietnamu i odkryć prawdę o wojnie. Jej życie zmieniło 
się gruntownie. Wszystko, do czego kiedyś dążyła, stało się nieistotne. Harvard, potem 
Berkeley. Była zdecydowana zobaczyć na własne oczy, co się naprawdę dzieje w Wietnamie, 
i opowiedzieć o tym Amerykanom.
— Kiedy tam pojadę? — Paxton przypierała Eda Wilsona do muru. Wiedział o tym. Zerknął 
na kalendarz, zanotował coś i podniósł na nią wzrok.
— Te sprawy muszą trochę potrwać. Będę musiał porozmawiać z szefem redakcji i zobaczyć,
czego potrzebujemy...
— Nie zamierzam czekać sześciu miesięcy.
— Wiem, że nie — odparł spokojnie. — Myślałem o tygodniu, dwóch, najwyżej trzech. 
Będziesz potrzebować trochę czasu, żeby pozałatwiać swoje sprawy. Powiedzmy, dwa 
tygodnie. Czy taki termin ci odpowiada? — Skinęła głową, nadal zaskoczona, że wygrała. 
Uśmiechnęła się. Postawiła na swoim.
— Bardzo odpowiada. Myślę, że w tym czasie pojadę na kilka dni do domu pożegnać się z 
mamą.
— Oczywiście, zrób tak. Zadzwonię do ciebie do Sayannah i powiem ci, kiedy masz wrócić. 
Możesz zacząć załatwiać formalności. — Zastanawiał się, czy jej rodzina nie będzie 
próbowała odwieść jej od podjętej decyzji. Chyba jednak nic jej nie powstrzyma. Była silną 
osobowością i miała dobre serce, chociaż wiedział, lepiej niż ktokolwiek inny, że jakaś jego 
część została głęboko zraniona. Wstał zza biurka i podszedł do niej.
— To był ciężki rok dla nas wszystkich, Pax. Mam nadzieję, że nie popełniasz straszliwego 
błędu. — Przytulił ją do siebie i pocałował w czubek głowy. — Nie chcemy stracić także i 
ciebie.
— Nie stracicie — wyszeptała w jego objęciach. Miała przeczucie, że nic jej się nie stanie, 
ponieważ chroni ją błogosławieństwo Petera.

Rozdział X

Paxton przyjechała do Sayannah w piątek po południu, i dwa dni po śmierci 

Roberta Kennedy”ego. Akurat zdążyła obejrzeć w telewizji, jak pociąg wiozący jego ciało do 
domu przemierzał kraj. Ludzie w miastach i miasteczkach wylegali, żeby oddać mu hołd i 
pożegnać jeszcze jedną straconą nadzieję. Tym razem nikt nie witał Paxton na lotnisku.
Telefonicznie uprzedziła matkę o swoim przyjeździe, ale Beat- rice musiała uczestniczyć w 
podwieczorku wydawanym przez klub brydżowy. Dla Paxton nie miało to żadnego znaczenia.
Wolała sama wejść do domu, usiąść spokojnie w kuchni i powspominać Queenie. Pamiętała 
jej radę, by nie zwlekała zbyt długo, bo życie może nie dać potem szansy na zrealizowanie 
planów. Niania miała rację. Jeśli niebo w ogóle istnieje, mogła się o tym sama przekonać 
spotykając tam Petera.
Trzaśnięcie drzwiami wyrwało Paxton z zamyślenia. Usłyszała pośpieszne kroki w holu. Po 
śmierci starej niani Beatrice zatrudniła nową służącą, młodą Murzynkę, która pracowała na 
przychodne. Na widok Paxton krzyknęła, przestraszona.
— Bardzo przepraszam. Jestem Paxton Andrews. Właśnie przyjechałam do domu z 
Kalifornii. — Dziewczyna przez chwilę stała z wytrzeszczonymi oczami, a potem się 
odprężyła. Była mniej więcej w wieku Paxton. Niska, mocno zbudowana, o miłej, ale niezbyt 
ładnej buzi.
— Chodzi panienka do szkoły w Kalifornii.
— Zgadza się.
— Teraz już panienka skończyła studia? — spytała ostrożnie, jakby to było coś bardzo 
ważnego.
Ale Paxton potrząsnęła głową.
— Nie, nie skończyłam. — Pomogła nowej kucharce wnieść zakupy do kuchni. Matka 
wróciła do domu pól godziny później.
Wyglądała dobrze, miała nienaganną fryzurę, ale na twarzy przybyło zmarszczek. Wydawała 
się Paxton dużo starsza. Zapytana o zdrowie Beatrice zapewniła, że czuje się świetnie. 
Zauważyła, że Paxton schudła. Poprosiła, żeby Emmalee podała im herbatę i cynamonowe 
grzanki we frontowym saloniku.
Gdy już usiadły przy zastawionym stole, Beatriće popatrzyła uważnie na córkę i spytała o 
powód jej wizyty w domu. Była wystarczająco inteligentna, by rozumieć, że Paxton nie 
zapalała nagle miłością do rodziny. Wiedziała, że Paxton nie lubiła przyjeżdżać do Sayannah i
gdyby nie musiała, nie zrobiłaby tego.
— Czy wychodzisz za mąż? — zapytała, patrząc na córkę w jakiś szczególny sposób. 
Wiedziała, kim był ukochany Paxton. Nie pochodził, niestety, z Południa. Nie pochwalała 
wyboru Paxton, ale cieszyła ją myśl, że jej jedyna córka wyjdzie wreszcie za mąż. Paxton 
pokręciła przecząco głową.
— Nie. Obawiam się, że nastąpi to nieprędko — odparła takim tonem, że matka nabrała 
podejrzeń, że coś się za tym kryje. Jednak Paxton nie chciała rozwijać tego tematu.
— Przestałaś spotykać się z tym chłopcem? — Peter zawsze był dla niej „tym chłopcem”. 
Teraz to określenie wywołało melancholijny uśmiech na twarzy Paxton. Ten chłopiec... 
Minęły już dwa miesiące od śmierci Petera i rozpacz powoli ustępowała. Pozostał ból i 
smutek, który, jak sądziła, będzie jej zawsze towarzyszył. Nauczyła się z tym żyć. Teraz, gdy 
zdecydowała się jechać do Wietnamu, czuła się o wiele lepiej.
— Ja... bm... — Przez chwilę szukała odpowiednich słów. — To trochę trudno wyjaśnić. Ale 
to nieważne. — To nieważne, mamo. On po prostu nie żyje. To wszystko, dodała w myślach. 
Trudno było wyobrazić sobie Beatrice wyrażającą szczere współczucie. Mówienie jej o 
śmierci Petera nie miało sensu.

Czy coś się stało? — Niełatwo było okłamać Beatrice Andrews. Obrzuciła Paxton 
badawczym spojrzeniem. Dziewczynie zrobiło się nieprzyjemnie.
— Co się stało? — Matka nie ustępowała.
— On... bm.. — Paxton słyszała tykanie stojącego w rogu pokoju starego zegara. 
Skoncentrowała wzrok na wzorze zasłon, żeby nie patrzeć na matkę. — On... pojechał do 
Wietnamu... i zginął w kwietniu w Da Nang. — Paxton przeklinała własną słabość i starała 
się powstrzymać łzy cisnące się do oczu. Nagle usłyszała, że matka się poruszyła. Gdy 
odwróciła głowę, ku swemu zdumieniu zobaczyła, że płacze.
— Tak mi przykro... Wiem, jak musisz się czuć... jak strasznie... — Objęła córkę i 
niespodziewanie dla samej siebie Paxton zaczęła rozpaczliwie szlochać w ramionach matki. 
Płakała z powodu śmierci Petera, braci Kennedych i Queenie, i Martina Luthera Kinga, i taty. 
Dlaczego oni wszyscy musieli odejść? Dlaczego ją opuścili? Dlaczego ojciec leciał w czasie 
burzy? Dlaczego nie wyszła za Petera wtedy, kiedy mogła? Próbowała wyjaśnić matce, co 
czuje, ale słowa uwięzły jej w gardle. Beatrice łagodnie kołysała córkę w ramionach, czego 
do tej pory nigdy nie robiła. Paxton przypomniała sobie szczęśliwe chwile dzieciństwa w 
objęciach Queenie.
— Dlaczego mi wcześniej nie powiedziałaś? — spytała z wymówką w głosie, ale patrzyła na 
Paxton ze współczuciem.
— Sama nie wiem. Chyba po prostu nie mogłam.
— To musiało być straszne dla jego rodziny.
— Siostra Petera, Gabby, dwa dni temu urodziła synka i nazwała go Peter. — Mówiąc to, 
Paxton znowu zalała się łzami. Wiedziała, że nigdy nie będzie mieć dziecka Petera. Siedziały 
tak we dwie, płacząc, popijając herbatę i znowu wybuchając płaczem. Zdawało się, że Paxton 
opłakuje wszystkich swoich bliskich i to, co sobą reprezentowali. Łzy koiły nagromadzony od
wielu lat ból. W końcu objęła matkę i serdecznie jej podziękowała. Po raz pierwszy w życiu 
naprawdę mogły się porozumieć.
— Wiem, co czujesz — zwierzyła się Beatrice ku zdumieniu Paxton. — Pamiętam, jak ja się 
czułam, kiedy zginął twój ojciec...
ni Przez długi czas nie mogłam dojść do siebie... Byłam zła na los j zrozpaczona. Musi minąć 
dużo czasu, Paxton, zanim ból zelżeje.
A może już zawsze boleć. Nie codziennie, nie bez przerwy, ale wtedy, gdy o nim pomyślisz, 
znowu poczujesz ten sam dojmujący ból. — Pogładziła córkę czule po ręku. — Pewnego dnia
poznasz kogoś nowego, wyjdziesz za mąż, będziesz miała dzieci, ale zawsze będziesz o nim 
pamiętać i nie przestaniesz go kochać. — Paxton nie powiedziała, że nie wyobraża sobie 
innego mężczyzny w swoim życiu ani dzieci, które nie byłyby dziećmi Petera, ale wiedziała, 
że matka miała rację, mówiąc o miłości, która nie umiera. A potem matka zadała pytanie, 
którego Paxton obawiała się najbardziej.
— Czy w takim razie przyjedziesz do domu we wrześniu, kochanie? Teraz nie ma chyba 
sensu, żebyś została w Kalifórnii. — Ostatecznie wygrali tę batalię. Wróci do domu. Jej 
romans z „tym chłopcem” był skończony. Jednak Paxton przecząco pokręciła głową. Szukała 
odpowiednich słów, żeby powiedzieć matce o swej decyzji. Nie chciała jej zranić. W końcu 
matka ofiarowała jej coś, czego od dawna potrzebowała, i chciała
podziękować jej za to, a nie zadawać ból. Jednak nie miała już wyboru.
— Wczoraj rzuciłam studia i dom w ktorym byłam z Peterem taka szczęśliwa... Rzuciłam 
wszystko... ponieważ zastrzelono Roberta Kennedy”ego i me mogłam zmesc ani chwili dłuzej
szalenstwa, które opanowało ten kraj. Więc zdecydowałam się pojechać do
jeszcze bardziej nienormalnego kraju
— Rzuciłaś studia na dobre? — Matka była wstrząśnięta, ponieważ doskonale pamiętała, jak 
Paxton walczyła o pozwolenie na
. wyjazd do Kalifornii.

— Doszłam do wniosku, że przez najbliższe dziesięć lat nie napisałabym ani jednego testu, 
nie zdałabym ani jednego egzaminu.
Nie zależy mi na tym. Nie przypominam sobie, dlaczego tak bardzo chciałam ukończyć 
college.
— Ale przecież to ostatni semestr. — Beatrice nie wiedziała, co o tym wszystkim myśleć, i 
nagle przeraziła się, że Paxton traci rozum. — Mogłabyś zdać egzamin końcowy na jesieni. 
Nie chcesz chyba zmarnować lat nauki? Tak mało zostało ci już do końca.
Paxton pokiwała głową. To była prawda. Matka miała rację.
— Wiem. Ale odkąd nie ma Petera, nie jestem w stanie jasno myśleć. Od czasu gdy wyjechał 
na obóz szkoleniowy w styczniu, nie napisałam ani jednej pracy.
— To zrozumiałe. Przyjedź do domu, tutaj będziesz miała spokój. Napiszesz pracę 
dyplomową, a potem podejmiesz pracę w gazecie. Wiesz, jak bardzo chcą cię zatrudnić. — 
Próbowała pocieszyć córkę, dodać jej otuchy i wiary w przyszłość. Paxton zrobiło się 
przykro, że będzie musiała zawieść matkę.
— Mamo... — Dotknęła dłoni matki, ciągle wdzięczna za okazanie serdeczności na wieść o 
śmierci Petera. — Wczoraj dostałam pracę.
Beatrice spoważniała.
— W San Francisco?
Przez dłuższą chwilę Paxton milczała. W końcu zdobyła się na odwagę.
— Dla „Morning Sun”, ale nie w San Francisco.
— Gdzie w takim razie? — Beatrice ciągle niczego się nie domyślała.
— Będę korespondentem w Sajgonie. — W pokoju zapanowała cisza, a potem nagle Beatrice 
zakryła twarz rękoma i głośno załkała. Tym razem Paxton tuliła matkę do siebie. Beatrice 
popatrzyła uważnie na dziecko, którego właściwie nigdy nie znała, jak gdyby był to ktoś 
obcy.
— Jak możesz zrobić coś takiego? Chcesz popełnić samobójstwo? Byłam w podobnym stanie
ducha po śmierci twego ojca — powiedziała, wycierając nos w koronkową chusteczkę — ale 
miałam ciebie i George”a. Musiałam myśleć o was. Wiem, że teraz wszystko wydaje ci się 
ponure i bezsensowne, ale to minie, Pax. Musisz być cierpliwa.
— Wiem, mamo... Zdaję sobie z tego sprawę. Jednak nie mogę siedzieć z założonymi rękami,
nieważne tutaj czy tam, i czekać, aż życie powróci do normy. Chcę być w Wietnamie. Muszę 
zrozumieć, co tam się dzieje, i moją wiedzę przekazać innym. Chcę ich zainteresować, 
zaalarmować. Zasiadamy przed telewizorami, bezpiecznie w swoich domach i bez zmrużenia 
oka przyglądamy się, jak tam giną ludzie. Jeśli przyczynię się do skrócenia wojny, choćby o 
dziesięć minut, to mi wystarczy. Być może w ciągu tych dziesięciu minut zginęłoby pięciu 
żołnierzy. Moim obowiązkiem jest ich uratować.
— A jeśli ty zginiesz? Co będzie, jeśli to ty zginiesz, a nie ktoś inny? Czy pomyślałaś o tym? 
I o tym, co wtedy stanie się ze mną? Jesteś kobietą. Dobry Boże, nie musisz iść na wojnę. 
Straciłaś rozum po śmierci tego chłopca. Musisz zostać w domu i pozwolić ranom się zagoić. 
Nie wracaj do Kalifornii — prosiła Beatrice błagalnym głosem, i to rozdzierało Paxton serce. 
Jednak była przekonana, że przeznaczenie musi się spełnić.
— Pojadę, mamo, ale obiecuję, że będę ostrożna. Nie chcę dać się zabić. — Wiedziała, że Ed 
Wilson też przypisywał jej motywy samobójcze. To prawda, były momenty, kiedy odczuwała 
pokusę, aby dołączyć do Petera. Miała wtedy ochotę skoczyć z mostu. Ale nie zrobiła tego. 
Teraz miała poczucie misji. Musiała ją wypełnić. To przeświadczenie trzymało ją przy życiu.
— Proszę, nie jedź... Paxton, błagam cię.
— Mamo, proszę cię. — Po raz drugi te dwie, tak do niedawna obce sobie, istoty padły sobie 
w ramiona. Lody zostały przełamane,
kontakt nawiązany, ale było za późno, by zmienić decyzję Paxton.  Przyjechała do domu, 
żeby się pożegnać. Beatrice zrozumiała, że

nic nie da się zrobić.
Matka i córka spędziły dwa tygodnie na spokojnych rozmowach o ojcu, o tym, jak Beatrice 
czuła się po jego śmierci, wspomniały nawet o kobiecie, która towarzyszyła mu w podróży. 
Była to jego współpracownica i Beatrice dobrze wiedziała o ich romansie. Zdawała sobie 
sprawę, że pozostawał samotny w małżeństwie, ale po prostu me potrafiła ofiarować mu tego,
czego
potrzebował. Przyznała nawet, że odczuła ulgę, gdy ktoś inny mógł to zrobić. Było jej 
nieprzyjemnie, że wszyscy dowiedzieli
się o kochance męża. Paxton nie mogła pojąć takiej postawy. Lody zostały przełamane, 
probowała wstawic się w połozenie
matki Nie było to łatwe, poniewaz ogromnie się rozniły Jedna
chłodna, z dystansem wobec wszystkich i wszystkiego, obawiająca się utraty kontroli nad 
swoimi emocjami, nie dopuszczająca do siebie żadnych gorętszych uczuć, i druga otwarta, 
pełna pasji,
głęboko zaangażowana we wszystko, oddająca się wszystkiemu bez reszty, nawet rozpaczy 
po śmierci Petera. Pod wieloma względami Paxton przypominała swojego ojca.
George także próbował odwieść ją od wyjazdu do Wietnamu, ale wkrótce zrozumiał, że to 
bezcelowe. Paxton była zdecydowana.
Brat pomógł jej załatwić formalności, a kiedy zadzwonił Ed Wilson i oznajmił, że musi już 
wracać, towarzyszył jej wraz z żoną
i matką na lotnisko. Paxton płakała, gdy się z nimi żegnała.
Czuła, że opuszcza dom już na dobre. Nawet jeśli wróci, już nic
nie będzie takie samo. Zdawała sobie z tego sprawę. Wyjeżdżała
stąd jako dziecko, a już nigdy nie będzie dzieckiem. Dziecko, którym kiedyś była Paxton 
Andrews, odeszło razem z jej ukochanymi bliskimi.

Rozdzial XI

Pożegnanie z Wilsonami okazało się trudniejsze niż 

rozstanie z rodziną w Sayannah. Gabby bez przerwy płakaJ ła. Marjorie nadał załamana po 
stracie syna nie mogła zrozumieć, jak jej mąż mógł zgodzić się na wyjazd Paxton do Sajgonu.
Bez ogródek powiedziała mu, że jest tak samo niespełna rozumu jak Paxton.
W wieczór wyjazdu odprowadzili ją na lotnisko. Dostała miejsce w transportowym samolocie
wojskowym wylatującym z bazy sił powietrznych w Trayis. Wzięła zaświadczenia o 
szczepieniach, paszport, wszystkie niezbędne wizy, dokumenty z „Morning Sun” oraz 
instrukcje dotyczące jej pracy reporterskiej w Wietnamie. Zarezerwowano jej pokój w hotelu 
Carayelle w Tu Do. Wiłsonowie, Gabby i Paxton mieli jeszcze świeżo w pamięci pożegnanie 
z Peterem. Ból po śmierci syna, brata, kochanka tkwił w ich sercach jak cierń. Nawet Ed 
Wilson nie mógł powstrzymać łez, gdy trzymał Paxton w objęciach i całował mocno w 
policzek. Setny raz przypominał jej, żeby była ostrożna.
Na miłość boską, jeśli tam, na miejscu, zmienisz zdanie, nie bądź głupia, po prostu wracaj do 
domu. Jestem przekonany, że popełniasz poważny błąd. Nie unoś się dumą i miej odwagę się 
do tego przyznać. Wracaj szybko.
— Dobrze — obiecała ze łzami w oczach. — Kocham was. — Nauczyła się, że nie należy 
taić swóich uczuć, dopóki żyją ci, których tymi uczuciami darzyła. Nigdy nie wiadomo, co się

może zdarzyć. — Uważajcie na siebie. — Ucałowała serdecznie wszystkich po kolei. W tym 
momencie zapowiedziano jej lot. — Muszę już iść. Przyrzeknijcie, że będziecie pisać.
— Uważaj na siebie — upominała Marjorie, usiłując nie myśleć
o swoim synu. — I na to, co jesz! — Wybuchnęli śmiechem. Gabby
i Paxton padły sobie w ramiona. Stały się sobie tak bliskie, jak
kochające się siostry.
— Kocham cię, ty wariatko. Bądź ostrożna, Paxxie, proszę. Chyba umarłabym, gdyby i tobie 
coś się stało. — Paxton potrząsnęła głową i zmierzwiła pieszczotliwym gestem fryzurę 
Gabby.
— Tylko nie zmajstrujcie następnego dzieciaka, zanim nie wrócę. — Niemowlę miało 
dopiero trzy tygodnie. Gabby roześmiała się przez łzy.
— Dbaj o siebie, Pax. Będziemy za tobą tęsknić. — Matthew uściskał ją serdecznie. Paxton 
objęła swą drugą rodzinę serdecznym spojrzeniem.
— Przyjadę do domu, żeby ubrać choinkę. — Taka była umowa między nią a Edem 
Wilsonem. Sześć miesięcy w Sajgonie i powrót do domu na Boże Narodzenie.
Zarzuciła torbę na ramię i podniosła jedną małą walizkę. Na nogach miała wysokie, podobne 
do wojskowych, buty na grubej podeszwie. Była ubrana w dżinsy i bawełniany podkoszulek. 
Przez ramię przewiesiła nowego nikona. Gdy znalazła się już przy samym wyjściu, po raz 
ostatni odwróciła się i pomachała, powstrzymując łzy. Wbiegła po stopniach samolotu i z 
rozpędu zderzyła się z chłopcem o włosach koloru pszenicy i okrągłej, dziecinnej twarzy. 
Można mu było dać najwyżej piętnaście lat. Wypchany worek obijał mu się o nogi. Paxton 
zrozumiała, że to jeszcze jeden nieszczęśnik, który będzie walczył w Wietnamie. Gdy zajęła 
swoje miejsce w samolocie, chłopak dołączył do innych, równie młodych, naiwnych i 
zielonych. Osiemnaście lat... Dziewiętnaście... Dwadzieścia.
Nagle poczuła się strasznie staro. Gdy wystartowali, a następnie lecieli nad Pacyfikiem, 
modliła się, by ci świeżo upieczeni żołnierze, znajdowali się nadal wśród żywych za sześć 
miesięcy, na Boże Narodzenie. Zamknęła oczy i oparła głowę na siedzeniu. Światła Kalifornii
oddalały się w szybkim tempie.

CZĘŚĆ II

WIETNAM    1968 - 1975

Rozdział XII

Samolot wojskowy wystartował z bazy sił powietrznych

w Trayis i skierował się w stronę Hawajów. Paxton nie spała całą drogę. Dochodziła północ 
według czasu amerykanskiego, gdy dotarli na miejsce Rowniez w drodze na Guam nie 
zmrużyła oka. Zaczęła rozmawiać z towarzyszami podróży. W przeważającej większości byli 
to mbdzi, wystraszeni chłopcy, świeżo upieczeni, niedoświadczeni żołnierze, których 
nazywano żółtodziobami. Kilku z nich próbowało zaprosic Paxxie na randkę, niektorzy 
pokazywali zdjęcia swoich dziewczyn, matek i zon Paxton zauwazyła tez kilku starszych 
wiekiem i stopniem wojskowym męzczyzn.
Byli już w Wietnamie i teraz wracali tam dobrowolnie. Ci najbardziej zainteresowali Paxton 
Dwoch z nich poczęstowało ją whisky z manierki. Oni także czuwali.
Paxton chciała wiedzieć, dlaczego zdecydowali się wrócić do wietnamskiego piekła. Czy 
nienawidzili to miejsce, czy może je
pokochali? Co nimi kierowało? Słuchała ich wyjaśnień z mieszanymi uczuciami. Nie była 
pewna, czy dobrze ich rozumie. Mówili o tym, jakie to kurewskie miejsce, opowiadali o 

draniach z Viet Congu, o tym, jak ich koledzy zginęli z rąk żółtków. W chwilę potem jednym 
tchem opisywali piękno kraju, góry, strumienie, zielone wzgórza, różnorodne zapachy, 
opowiadali o kobietach i dziwkach, przyjaciołach, których kochali, kolegach, których stracili, 
owiszącym nad głową niebezpieczeństwie. Odniosła wrażenie, że szanują swych wrogów za 
ich całkowite oddanie sprawie, o którą walczyli, za odwagę i bohaterstwo, za to, że nie 
poddawali się aż do śmierci. Narzekali na głupotę własnych dowódców, którzy rzadko 
potrafili zorientować się w sytuacji. Byli przekonani, że Ameryka przegra tę wojnę.
— Dlaczego w takim razie wracacie? — zapytała. Obaj mężczyźni popatrzyli na siebie, a 
potem odwrócili wzrok. Paxton długo czekała na odpowiedź. A gdy ją wreszcie usłyszała, 
znowu nie była pewna, czy dobrze ich rozumie.
To me w porządku trzymać się na uboczu — zaczął jeden z nich. — Nikogo nic nie obchodzi.
Wszystkie szczawie nienawidzą cię za to, że tam byłeś, a ty sam czujesz się jak zdrajca, kiedy
wracasz do domu. Tam, w Wietnamie, giną twoi koledzy, w błocie, na polach minowych... 
Widziałem, jak mój najlepszy przyjaciel wyleciał w powietrze... dwóch innych uznano za 
zaginionych w akcji... Ja nie mogę... nie mogę jechać do domu, siedzieć na tyłku i nic nie 
robić... Muszę wrócić i pomóc im, przynajmniej do czasu, gdy ktoś pójdzie po rozum do 
głowy i zabierze nas stamtąd.
— Taak — przytaknął drugi żołnierz. Dobrze wiedział, co tamten próbował wyjaśnić.
— Nie ma dla nas miejsca tu, w kraju. Teraz jesteśmy niepotrzebni. Zawadzamy. Żółtkom i 
prezydentowi. Prawda jest taka, że to wszystkich gówno obchodzi. Utknęliśmy w Wietnamie 
na dobre, a ci faceci na górze me pozwalają nam działać skutecznie, ponieważ boją się, że 
Ruscy albo Chińczycy się wkurzą, więc pozwalają, żeby żółtki odstrzeliły nam jaja w 
Wietnamie. Chcesz wiedzieć, dlaczego tam wracam? Żeby pomóc moim kumplom wydostać 
się stamtąd, żebyśmy wszyscy mogli wrócić do domu.
Nie miał żony ani dzieci. Obchodził go jedynie los kolegów.
Z kolei oni zwrócili się do niej z pytaniem:
— A ty? Co ty tutaj robisz?
— Chcę na własne oczy zobaczyć, co naprawdę tam się dzieje.
— Dlaczego? Co to cię obchodzi?
Paxton zastanawiała się nad odpowiedzią. Nie miała zamiaru wtajemniczać obcych, zwierzać 
się z dramatów życia osobistego. Jednak wiedziała, że nigdy już nie spotka tych mężczyzn. 
Byli trochę zdziwieni, gdy sięgnęła za koszulę i wyciągnęła znaczek identyfikacyjny Petera. 
Pokazała im go, a oni pokiwali głowami ze zrozumieniem.
— Zginął w Da Nang. Po prostu chcę się przekonać, o co w tym wszystkim chodzi.
— To zwariowane miejsce. — Starszy się uśmiechnął. — Ile masz lat?
Wahała się, zanim odpowiedziała.
— Dwadzieścia dwa. Czemu pytasz?
Jestem o dwa lata od ciebie starszy i już trzeci raz tam lecę. Nigdy nie pozwoliłbym mojej 
młodszej siostrze na taką eskapadę. Jesteś pewna, że wiesz, co robisz, jadąc do Sajgonu? To 
bardzo daleko od domu.
— Na pewno. — Właśnie na to liczyła, chociaż ciągle nie mieściło jej się to w głowie. W 
końcu życzyła im dobrej nocy, wróciła na swoje miejsce i zasnęła.
Wylądowali na Guam o drugiej w nocy czasu lokalnego. Dla nich była dziewiąta rano dnia 
następnego. Mieli godzinną przerwę na uzupełnienie paliwa. Po upływie tego czasu 
wystartowali w kierunku Sajgonu. Powinni znaleźć się na miejscu o piątej rano czasu
lokalnego. Paxton nie opuszczała świadomość, że tę samą drogę
pokonywał Peter około dwa miesiące temu.
Wylądowali na lotnisku Tan Son Nhut w głównej bazie wojskowej zgodnie z planem, kilka 
minut po piątej. Paxton była rozczarowana. Wszyscy opowiadali o pięknie Wietnamu, o 

zielonej dżungli. Zamiast tego ujrzała coś w rodzaju sztucznych ogni. Gdy zapytała 
siedzącego obok zołnierza, czy to .jakies swięto panstworoześmiał się rozbawiony.
— Mozesz tak to nazwac, jesli chcesz oni nazywają to wojną.To artyleria, a te sztuczne ognie 
to pociski smugowe wybuchające  gdzieś w okolicy Bien Hoa... Spodoba ci się tu. Fajerwerki 
wybuchają zawsze wtedy, gdy nasze ptaszki spuszczą jajeczka na gniazdka żółtków.
Drażnił ją ten protekcjonalny ton, chociaż była zmieszana, że palnęła gafę.
Gdy przyszło do wysiadania, musiała sama nieść swoje bagaże. Żołnierze, którzy z nią 
rozmawiali, zapomnieli już o jej istnieniu. Mieli teraz swoje własne problemy. Wszyscy 
zostali załadowani na ciężarówki natychmiast po wylądowaniu.
Nikt nie czekał na nią na lotnisku. Wzięła swój bagaż i wyszła z lotniska w poszukiwaniu 
taksówki. Nie mówiła ani słowa po wietnamsku i nagle poczuła się bezradna i opuszczona, 
jak gdyby na całym świecie nie miała ani jednej przyjazńej duszy.
Przed budynkiem terminalu stał sznur zdezelowanych samochodów. Wszędzie widać było 
amerykańskich żołnierzy. Była to główna baza wojskowa w Sajgonie i Paxton mogła się tu 
czuć w miarę bezpiecznie.
— Hej, lala, witaj w Sajgonie! — usłyszała. Odwróciła się, by zobaczyć, o kogo chodzi, i z 
niemiłym zdziwieniem skonstatowała, że czarnoskóry mężczyzna, którego akcent zdradzał 
pochodzenie z głębokiego Południa, kierował swój okrzyk do niej.
— Wielkie dzięki! — odkrzyknęła, pozwalając mu rozpoznać śpiewny sposób mówienia 
rodem z Sayannah.
— Luizjana? — zawołał, a ona się roześmiala.
— Georgia!
— 0, cholera! — Uśmiechnął się i pognał dalej. Chociaż jeszcze nawet nie świtało, na ulicach
było tłoczno. Paxton pomachała na jedną z przejeżdżających taksówek. Podjechał 
rozklekotany niebiesko-żółty renault. Kierowca, ubrany w szorty i sandały, miał wąską, 
płaską twarz i potargane, czarne włosy.
— Ty, wojsko? — spytał głośno. Dookoła panował straszny hałas. Zewsząd dobiegały 
okrzyki i dźwięk klaksonów. W powietrzu unosił się ostry zapach, kombinacja woni kwiatów,
wschodnich przypraw i spalin.
— Nie, nie wojsko — wyjaśniła, zastanawiając się, czemu go to interesuje.
— Lotnictwo?
— Nie. — Chciała jak najszybciej znaleźć się na miejscu. Już od ponad dwudziestu godzin 
była w drodze. — Do hotelu Carayelle, proszę.
Ty prostytutka? — Nie wiedziała, czy śmiać się, czy płakać, czy też po prostu przytaknąć.
— Nie — zaprzeczyła stanowczo, wkładając bagaż do samochodu.
— Dziennikarka. — Znała już wietnamskie słowo bao chi — korespondent, ale nie miała 
jeszcze odwagi mówić cokolwiek w nie znanym sobie języku. Taksówkarz potrząsnął głową. 
Nie rozumiał.
Wślizgnął się za kierownicę i zwróciwszy się w jej stronę zastanawiał się, kim ona naprawdę 
jest.
— Ty wojsko? — Do diabla. Najwyraźniej nigdy nie dotrze na miejsce.
— Gazeta. — Spróbowała jeszcze raz. Tym razem ujrzała w oczach taksówkarza błysk 
zrozumienia.
— Och, bardzo dobrze! — Nie mówił, ale krzyczał. Gdy opuścili bazę, bez przerwy naciskał 
klakson.
— Ty kupisz narkotyki ode mnie? — spytał gawędziarskim tonem. Wszystko było tutaj takie 
proste. Ty prostytutka? Ty kupisz ode mnie narkotyki? Dla młodych chłopców, którzy nigdy 
przed- tern nie opuszczali domu, musiało to być szokujące.
— Żadnych narkotyków. Hotel Carayelle — powtórzyła raz jeszcze dla pewności, że zostanie
zrozumiana. — Na Tu Do. — Była to

prawdopodobnie główna ulica. Tak przynajmniej twierdził szef
korespondentów zagranicznych w „Morning Sun”. Ed Wilson
nalegał, żeby zarezerwowano dla niej pokój w tym właśnie hotelu,
gdyż był on uważany za najlepszy w mieście i najczystszy. Agenda
CBS mieściła się w tym samym budynku i ojciec Petera sądził, że
Paxton będzie tam bezpieczniejsza niż w jakimś innym hotelu w Sajgonie.
— Papierosa — zaproponował kierowca, a Paxton zaczęła się modlić w duchu, żeby skupił 
się na prowadzeniu samochodu. — „Ruby Queen” — wymienił nazwę najlepszych 
wietnamskich papierosów.
— Nie, dziękuję. Nie palę — odparła, obserwując z przerażeniem, jak kilka skuterów i 
wiekowy citroen napierają na ich renault.
Taksówkarz nacisnął klakson obiema rękoma. Paxton, zajmująca tylne siedzenie, próbowała 
wziąć głęboki oddech, ale uniemożliwił
jej to wszechobecny smród spalin.
Gdy dojechali do Sajgonu, minęli pałac prezydencki i bazylikę Matki Boskiej Boskiej Pokoju,
potem skręcili w Nguyen Hue Bouleyard, po 
którego obu stronach rosły wspaniałe drzewa, i dojechali do ratusza. Następnie minęli plac z 
Salem Building i wtedy Paxton nagle rozpoznała słynny Marines Statue. Gdy go zobaczyła, 
uświadomiła sobie w pełni, gdzie się znajduje. Wiedziała, że tu, na tym placu, w Eden 
Building znajduje się siedziba Associated Press i biura NBC. Kilka minut później, gdy 
skręcali w Tu Do, rozpoznała hotel Continental Pałace. W „Sun” mówiono jej, że znajduje się
tu ciekawy bar o nazwie „Terrasse” oraz redakcja „Time”. Kiedy mijali budynek 
Zgromadzenia Narodowego, kierowca zwolnił i odwrócił się do niej z uśmiechem. Trudno 
było określić jego wiek. Mógł mieć równie dobrze dwadzieścia pięć, jak i sześćdziesiąt lat.
— Ty chcesz zobaczyć Pink Nightclub w hotelu Catinat dziś wieczór?
— Nie, dziękuję. — Przybrała zdecydowany ton. — Hotel Carayelle. Szybko. Dziś 
wieczorem muszę pracować dla mojej gazety.
— Nie prostytutka? — pytał dalej z nadzieją, a ona modliła się w duchu, żeby zawiózł ją do 
hotelu i nigdy nie wrócił.
I nagle byli już na miejscu, przed hotelem Carayelle. Teraz marzyła tylko o tym, żeby uciec 
od natrętnego taksówkarza, zameldować się i położyć do łóżka. Była wyczerpana, chociaż 
świadomość, że jednak dopięła swego i znalazła się w Sajgonie, była ekscytująca. Kierowca 
wymienił sumę, jaką życzył sobie za kurs, i choć wiedziała, że ją oszukuje, nie miała siły się 
targować. Niosąc swój bagaż, weszła do holu. Hotel powoli budził się do życia. Kilka 
młodych Wietnamek właśnie rozpoczynało sprzątanie.
— Andrews. — Paxxie podała nazwisko ładnej recepcjonistce w białym ao daj, tradycyjnym 
wietnamskim stroju, składającym się ze spodni i wąskiej, długiej tuniki. Były one na ogół 
białe, ale zdarzały się także wzorzyste i kolorowe.
— Andrew? — Przez chwilę patrzyła bezmyślnie.
— Paxton Andrews. Z „Morning Sun” w San Francisco — odparła Paxton zniecierpliwionym
tonem. Była wykończona. Marzyła o prysznicu i łóżku. Nawet już o tej godzinie było bardzo 
duszno. Wentylatory na suficie wydawały się nie mieć żadnego wpływu na temperaturę 
powietrza. Recepcjonistka sprawdziła w książce meldunkowej i pokręciła przecząco głową.
— Pana Andrews jeszcze nie ma. Pani jego żona? Jego dama?
— Do diabła — zaklęła Paxton pod nosem. — Nie. Ja jestem Paxton Andrews. — Zauważyła 
dwóch wietnamskich chłopców przysiuchujących się jej rozmowie z recepcjonistką. 
Uśmiechali się, tak samo jak dwaj mężczyźni spotkani w holu. Jeden z nich przyleciał tym 
samym samolotem co ona, drugi wszedł z ulicy. Obaj obrzucili Paxton pełnym aprobaty 
spojrzeniem. Jeden z nich miał

nieregularne rysy twarzy, ciemne włosy i około trzydziestu paru lat, drugi był dużo starszy, o 
porytej zmarszczkami, jakby wiecznie z.martwionej twarzy. Zauważyła ich, ale nie miała 
ochoty nikogo
poznawać i z nikim rozmawiać. Recepcjonistka nadal zdawała się nie rozumieć. — Ja jestem 
Paxton Andrews — powtórzyła.
— Ty pan Andrews? — Dziewczyna zachichotała. Paxton musiała się roześmiać. W ciągu 
dwóch godzin pobytu w Wietnamie została wzięta za mężczyznę, lalę i prostytutkę. To był z 
pewnością interesujący początek.
— Tak — wyjaśniła. — Jestem Paxton Andrews. Czy ma pani dla mnie pokój? — 
Dziewczyna skinęła wreszcie głową. Dwaj mężczyźni
nadal dyskretnie obserwowali Paxton. Recepcjonistka wezwała chłopca, który nie mógł mieć 
więcej niż osiem lat, i wręczyła mu
klucz do pokoju na trzecim piętrze.
Paxton szła po schodach za chłopcem, który z trudem dźwigał jej walizkę. Torbę niosła sama.
Gdy dotarli do pokoju, dała mu dwadzieścia pięć piastrów, a on wyszczerzył zęby w 
uśmiechu, ukłonił się i zbiegł na dół. Trudno jej było uwierzyć, że przed takimi dziećmi ją 
ostrzegano. Mówiono jej, że dzieci w Wietnamie to złodzieje, żebracy albo członkowie Viet 
Congu. Ten chłopiec wyglądał tak niewinnie! Gdy Paxton otworzyła drzwi do pokoju, 
zdążyła zobaczyć stado karaluchów rozpierzchających się po dywanie Wzdrygnęła się ze 
wstrętem, ale po sekundzie opanowała się i zmusiła do wejścia do środka. Zabiła te robaki, 
które nie zdążyły uciec, i weszła do łazienki To pomieszczenie było czyste, wyłozone 
starymi, białymi kafelkami, i nadal nosiło na sobie piętno francuskiego panowania. Nic się 
prawie me zmieniło, odkąd Francuzi opuścili to miasto. Jedyną nowością była rozklekotana 
instalacja klimatyzatyzacyjna w każdym pokoju. Paxton była wdzięczna za ten znajomy 
widok. W czasie drogi z lotniska do hotelu ubranie lepiło się jej do skóry. W wilgotnym, 
wciskającym się wszędzie upale czuła się okropnie.
Umyła twarz i nalała wody do wanny. Kiedy po kąpieli otworzyła w pokoju okno, zakrztusiła 
się zapachem spalin. Wzmógł się hałas. Miasto budziło się do życia. Położyła się do łóżka o 
ósmej. Przed zaśnięciem zastanawiała się, jakie wrażenie odniósł Peter, gdy tu
przybył. Doszła do wniosku, że nie miał okazji widzieć zbyt wiele.
 Żołnierzy ładowano na ciężarówki i wieziono nocą do miejsc takich jak Long Binh, Nha 
Trang, Pleiku, Da Nang, Vinh Long lub Chu Lai.
Spała niespokojnie. Zbudziła się, gdy słońce stało już wysoko na niebie ponad Sajgonem. 
Przetarła oczy i przeciągnęla się. Podniosła wzrok i uśmiechnęła się. Na parapecie okna 
siedział ptak i głośno ćwierkał.
— Witaj w Wietnamie. — Wolno przekręciła się na drugi bok. Nagle usłyszała jakiś dźwięk i 
wyczuła czyjąś obecność w pokoju. Natychmiast usiadła sztywno wyprostowana, okrywając 
się szczelnie prześcieradłem. Do sypialni wszedł wysoki, przystojny blondyn ubrany w 
mundur polowy bez dystynkcji czy choćby oznaczeń „US Army”.
— Co pan tutaj robi? — Miała ochotę krzyczeć, ale nie była pewna, czy to najlepszy pomysł. 
Wstała, wycofała się za łóżko i jeszcze ciaśniej owinęła prześcieradłem.
— Zostawiła pani klucz w drzwiach. Na pani miejscu nie robiłbym tego, szczególnie tutaj. — 
Zauważył jej urodę, ale nie zdradził się z tym. Jeden z chłopców hotelowych powiedział mu o
nowej lokatorce tego pokoju, bardzo ładnej, jak to określił, dziewczynie. Nigel dał mu 
dwadzieścia piastrów napiwku. Również dwaj jego koledzy widzieli Paxton rano w holu. 
Teraz Nigel wyciągnął rękę i z poważnym wyrazem twarzy wręczył Paxton klucz.
Miałem zamiar zostawić go na nocnej szafce. — Paxton zauważyła, że nieznajomy mówi z 
jakimś obcym akcentem, nie była tylko pewna, brytyjskim czy australijskim.
— Ja... eee. — Oblała się krwistym rumieńcem, wściekła na samą siebie. Zastanawiała się, 
czy intruz może coś dostrzec przez otulające ją prześcieradło. — Ja... dziękuję bardzo.

Intruz uśmiechnął się, rozbawiony jej zmieszaniem.
— Nie ma sprawy. A tak przy okazji jestem Nigel Aucliffe. United Press. Z Australii.
— Paxton Andrews z „Morning Sun” w San Francisco.
— Jestem pewien, że będziemy się częściej widywać. — Zabrzmiało to dosyć dwuznacznie, 
co sprawiło, że poczuła się jeszcze gorzej. Gdy wreszcie, skłoniwszy się grzecznie, wyszedł 
równie bezszelestnie, jak wszedł, usiadła na łóżku nadal szczelnie owinięta prześcieradłem. 
Serce waliło jej jak młotem po tym niespodziewanym spotkaniu. Jej pobyt tutaj nie 
zapowiadał się spokojnie i zwyczajnie. I jak mogła być tak głupia, żeby zostawiać klucz w 
drzwiach przebywając w strefie Wojny.
— Chryste! — wymamrotała do siebie. — I to jak głupia! — Tym razem zamknęła drzwi od 
środka i wyjrzała przez okno na Tu Do.
O drugiej po południu Paxton miała się zameldować w biurze
Associatej Press mieszczącym się w Eden Builcling Wzięła kąpiel
i przebrała się w lekką, jasnoniebieą sukienkę, która wydawała się bardziej odpowiednia w 
tym klimacie niż dżinsy. Zbiegła szybko na dół, żeby zjeść lunch. W restauracji zastała sporo 
ludzi, przeważnie mężczyzn. Kilku nosiło mundury polowe, inni lekkie koszule. Znajdowały 
się tam również dwie Wietnamki w Ślicznych białych ao dais. W rogu sali dostrzegła Nigela 
Aucliffe”a siedzącego z nieznajomym mężczyzną i dwoma innymi, których widziała 
wcześniej tego ranka. Śmiali się z czegoś głośno i Paxton zastanawiała się, czy przypadkiem 
nie z mej Zamowiła rosol i omlet Wpływ francuskiego panowania był ciągle jeszcze 
widoczny w wystroju wnętrza i jedzeniu, jakie tu podawano.
Gdy skonczyła jesc i popijając kawę, robiła notatki, Nigel
AuclitTe i jego towarzysze zatrzymali się przy jej stoliku
— Jeszcze raz dzien dobry — Patrzył na nią taksująco roześmianymi oczami. Pozostali 
mężczyźni byli wyraźnie zaintrygowani tym niezwyczajnym powitaniem. Nigel opowiedział 
im już o niej i o tym, że wydaje się kompletnie zielona. Przypuszczał, że jest córką jakiejś 
szychy i że niedługo życie w Wietnamie da jej solidną lekcję. Myśl ta zdecydowanie go 
bawiła.
— Widzę, że coś przekąsiliśmy. — Pieścił ją wzrokiem, co ją wyprowadzało z równowagi.
— Dzień dobry — powiedziała chłodno. Spojrzała na pozostatrzech mężczyzn. Nigel nie 
pofatygował się, żeby ich przedstawić, więc sama wyciągnęła do nich rękę i przywitała się 
pierwsza. Młodszy, ciemnowłosy mężczyzna, którego widziała w holu rano, nazywal się 
Ralph Johnson i był zatrudniony w Associated Press W Nowym Jorku, starszym był Tom 
Hlardgood z „Washington trzecim Jean-Pierre Biarnet z „Le Figaro” z Paryża. Braii Udział w 
ważnym spotkaniu i teraz właśnie wyskoczyli na długi, solidny lunch. Nigel i Jean-Pjerre 
rozważali możliwość urwania się na resztę dnia, gdy Nigel spostrzegł Paxtorj i opowiedziaj 
kolegom o przestraszonej dziewczynie owiniętej w prześcieradło. Wszyscy trzej wydawali się
zaintrygowani osobą Paxton, chociaż żaden by się do tego nie przyznał. Paxton wstała, 
gotowa do wyjścia. W porównaniu z nimi wyglądała bardzo młodo. Mężczyźni obrzucili ją 
tęsknymi spojrzeniami. Zapadła niezręczna cisza. Paxton wytrzymała ich wzrok, świadoma 
swego statusu nowicjusza.
— Co ty tutaj robisz? — zapytał Johnson prosto z mostu. Zżerała go ciekawość. Taka młoda 
dziewczyna sama w Sajgonie? Pozostali mężczyźni byli równie zaintrygowani.
— Chyba to samo co i inni. Szukam prawdy o tej wojnie. Przez sześć miesięcy będę 
korespondentką „Morning Sun” w San Francisco.
Johnson wyglądał na zaskoczonego. To była dobra gazeta. Znał korespondenta, którego 
„Morning Sun” przysłał rok temu. Tym bardziej był zdziwiony, że redakcja skierowała do 
Wietnamu kompletnie niedoświadczonego reportera.
— Czy robiłaś już coś takiego przedtem? — Uczciwie przyznała, że nie. Nie miała 
najmniejszego pojęcia, w co się wpakowała. Kazano jej na razie zameldować się w biurze 

prasowym i zrobić wszystko, co jej będą kazali. Ed Wilson osobiście zabronił wysyłać ją w 
strefę walk ani puszczać gdziekolwiek samą.
— Ile masz lat? — Johnson ponownie zapytał wprost. Paxton w pierwszej chwili miała 
ochotę skłamać, ale w końcu zdecydowała się powiedzieć prawdę.
— Dwadzieścia dwa. Właśnie skończyłam Berkeley. — Nie dodała, że rzuciła studia tuż 
przed dyplomem. Złożyła podpis na czeku i wszyscy razem powoli przeszli do holu.
— Skończyłem tę samą szkołę szesnaście lat temu. — Johnson uśmiechnął się do Paxton. — I
byłem tak samo zielony jak ty, kiedy zaczynałem pracę. Dosłownie trząsłem się ze strachu. 
Byłem niezdolny do służby wojskowej i „The New York Times” wysłał mnie do Korei. Ale 
zapewniam cię, że nauczyłem się tam rzeczy, których nigdy nie nauczyłbym się, siedząc na 
tyłku w Nowym Jorku. — Zaskoczył wszystkich, wyciągając do Paxton rękę. — życzę ci 
szczęścia, dzieciaku. Powiedziałaś, że jak się nazywasz?
— Paxton Andrews. — Teraz wszyscy uścisnęli jej dłoń, a potem rozeszli się w różne strony. 
Nigel i Jean-Pierre zdecydowali się w końcu nie fundować sobie wolnego popołudnia, lecz 
pojechać do Xuan Loc, gdzie odbywały się jakieś manewry. Tom Hardgood wybierał się do 
kwatery głównej w Tan Son Nhut.
— Idziesz do biura prasowego? — Johnson zwrócił się do Paxton, która właśnie kierowała się
do wyjścia. Gdy przytaknęła, zaproponował. — Pokażę ci, gdzie to jest. — Ponownie 
uśmiechnął się do niej. Pozostali odeszli już, umówiwszy się na wieczór. Paxton szła wolno 
obok Johnsona, rozglądając się ciekawie dookoła.
Biuro prasowe mieściło się w Eden Building, gmachu, który mijała, jadąc taksówką do hotelu.
Eden Building był usytuowany naprzeciwko Marines Statue przy placu, który stał się 
centralnym i najbardziej popularnym miejscem spotkań. Paxton dotarła do pomieszczeń biura,
które zajmowało narożną część budynku. Czekały tam już na nią polecenia z San Francisco. 
Miała się rozejrzeć po Sajgonie i stawić się o piątej w sali Służb Informacyjnych Stanów 
Zjednoczonych. Ralph Johnson powiedział, że te spotkania przyjęło się nazywać: „nowinki o 
piątej”.
— Widzę, że cię oszczędzają. Już pierwszego dnia w Seulu wysłali mnie na front. O mały 
włos nie straciłbym życia. Chociaż, z drugiej strony to chyba jedyny sposób, by rzeczywiście 
zapoznać się z wojną. Jednak tobie bym go nie polecał.
— Co to za „nowinki o piątej”?
— Czysta propaganda. Mówią nam tylko to, co chcą powiedzieć. Głównie o tym, że 
odnosimy same sukcesy. Jeśli straciliśmy wzgórze, według nich nie straciliśmy. Masę 
naszych żołnierzy poległo, a oni na to, że straty wroga są jeszcze większe. Jeśli Wietnanicy 
zdobyli nasz sprzęt, to z pewnością był przestarzały, więc to żadna strata. Epatują nas liczbą 
amerykańskich żołnierzy, co sprawia, że sprawy wyglądają lepiej, niż naprawdę się mają. 
Wciskają nam kit, byśmy przekonali ludzi w kraju, że wygrywamy tę wojnę.

- A wygrywamy?
— A jak myślisz? — odparł zimno. Przyjrzał się jej badawczo.
— Chcę znać prawdę. Po to tu jestem.
— Prawdę? Prawda wygląda beznadziejnie. — Cały czas podejrzewała, że tak jest. Peter 
myślał tak samo, a jednak znalazł tu śmierć.
— Jak sądzisz, kiedy przyznają się do tego i zabiorą naszych Chłopców do domu? — zapytała
z błyskiem oburzenia w oczach. Johnson potrząsnął głową, wyraźnie rozdrażniony.
— To jest, moja droga, pytanie za milion dolarów. Mamy teraz tutaj pół miliona żołnierzy, 
armię, której przyświeca hasło: Nie nadepnij na odcisk wujkowi Ho. Poza tym tysiące 
facetów wysyłanych stąd w workach foliowych. — Paxton się wzdrygnęła. Rozzłościło go to.
— Jeśli taka jesteś wrażliwa, pakuj szybko manatki i wracaj do domu. To nie jest 
odpowiednie miejsce dla ludzi o dobrym sercu. Jestem umówiony dodał. — Nagle popatrzył 

na nią pytająco. — Chcesz zobaczyć prawdziwy Wietnam czy też jesteś tutaj dla zabawy? A 
może miałaś zamiar pochwalić się, że widziałaś wojnę na własne oczy? — Nadarzała się 
okazja, by wyjaśnić, w jakim celu podjęła tak desperacką decyzję. Spojrzała mu prosto
W OCZY.
— Muszę wiedzieć, co naprawdę tu się dzieje — powiedziała z mocą.
Pokiwał głową. W gruncie rzeczy spodziewał się takiej odpowiedzi. Wyglądała jak laleczka, 
ale najwyraźniej traktowała swą misję bardzo serio.
— Jadę jutro do bazy w pobliżu Nha Trang. Chcesz się przyłączyć? — Nie spuszczał z niej 
wzroku. Dawał jej szansę. Kiedyś też był młody i niedoświadczony, chodzili do tej samego 
college”u, a poza tym miał przeczucie, że ona na to zasługuje.
— Och, z przyjemnością. Dziękuję ci.
— Masz buty?
— Jasne. — Kupiła najmocniejsze, jakie mogła znaleźć w sklepie Eddie”ego Bauera.
— Mam na myśli prawdziwe buty. Takie z metalowymi płytkami na zelówce chroniącymi 
przed bambusowymi szpikulcami. — Pax- ton popatrzyła na niego nie rozumiejąc, o co mu 
chodzi, ale on wiedział, co mówi. Był w Sajgonie od tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego 
piątego roku. — Jaki rozmiar nosisz?
— Siódemkę. — Była mu bardzo wdzięczna.
— Przyniosę ci jakieś.
— Dziękuję. — Ralph pożegnał się i oddalił pośpiesznie. Miał spotkanie z szefem biura. Gdy 
wszedł do jego gabinetu, ten spojrzał na niego spod oka.
— Coś się stało? Widzę, że humorek ci dopisuje? — Ralph Johnson lubił pokpiwać sobie z 
szefa.
— Ty też skakałbyś do góry z radości. Dostałem w tym tygodniu dziesięć teleksów z San 
Francisco w sprawie jakiegoś żółtodziba, który musi być siostrzeńcem wysoko postawionej 
osoby. Życzą
sobie, żebyśmy me wysyłali go na północ ani w ogóle nigdzie. Najlepiej, żebyśmy zatrzymali 
go w Sajgonie na herbatce w pałacu. Mam dość na głowie i bez takich poleceń i wizyt.
— Uspokój się. Pewnie nawet się nie zjawi. Połowa tych dzieciaków aż się pali, by 
przyjechać, ale nie starcza im odwagi, żeby tu dotrzeć. A przy okazji, mamy nową laleczkę.
— Wspaniale. Właśnie tego jeszcze nam było trzeba. Oszczędzaj się, Ralph. Potrzebuję cię w 
pełni sił następnego miesiąca, jeśli dasz radę. — Obaj mężczyźni się uśmiechnęli. Przyjaźnili 
się od lat. — Co to za dziewczyna?
— Zapomniałem, jak się nazywa. Z zachodniego wybrzeża. Chodziła do tego samego 
college”u co ja. Wygląda na bystrą, ale jest przerażona i zielona. Zaproponowałem, że wezmę
ją jutro do Nha Trang.
— Dla kogo pracuje?
— Nie pamiętam. Jest w porządku. Jeśli się pomyliłem, to jutro będzie spieprzać do domu.
— Pilnuj własnego tyłka. W Nha Trang jest teraz gorąco, ale chcę, żebyś zerknął na to. — 
Wręczył Johnsonowi „pożyczony” dokument, stwierdzający konieczność szybkiego 
uzupełnienia stacjonujących tam batalionów.
— Chryste, kiedy oni wreszcie zmądrzeją i przestaną wysyłać tych chłopaków do domu w 
opakowaniach.
— Zaciekawiło cię to?
— Raczej zmartwiło. — Przeszli do innych spraw. Omówili Sprawozdanie z działań w 
dolinie A Shau i zwariowany reportaż o Pomarańczowym Agencie. Rozmawiali też o 
jutrzejszej wyprawie do Nha Trang.
Tego dnia Ralph Johnson zatrzymał się na herbatę na przedmieściach Gia Dinh. Miał do 
załatwienia prywatne sprawy. O piątej był z powrotem w mieście, odebrał wiadomości 
pozostawione dla niego w biurze i tylko dziesięć minut spóźnił się na zwyczajowe spotkanie o

piątej. Podano te same informacje, co zwykle. Wykaz ofiar, wyssane z palca dane o stratach 
Viet Congu, w które nikt nie wierzył, i dokumenty wroga, które każdy miał okazję zbadać. 
Ralph zastał na sali Toma Hardgooda i Jean-Pierre”a. Nie było natomiast Nigela. Na widok 
Paxton Jean-Pierre pomachał ręką. Gdy konferencja prasowa dobiegła końca, podszedł do niej
i zagadnął. Orzekł, że musi być solidnie zmęczona. Wyjaśnił, że
Nigel wyjechał do Xuan Loc, ale on zdecydował się zostać
w Sajgonie.
— No więc, panienko — uśmiechnął się. — Jak ci się tu podoba?
Paxton odpowiedziała uśmiechem. Przez ostatnie dwie godziny zwiedzała miasto. Panował 
niesamowity upał. Była oszołomiona hałasem i hukiem samolotów. Miała dosyć smrodu 
spalin i dymu, który w chińskiej dzielnicy szczypał w oczy. Kilka razy zabłądziła, dwa razy 
wynajmowała rikszę, przynajmniej tuzin razy była nagabywana. Nie mogła się porozumieć.
— Nie jestem pewna — przyznała uczciwie ze smętnym uśmiechem, zastanawiając się, 
czemu mają służyć te prasowe spotkania
o piątej. Wyglądało na to, że są dokładnie zaprogramowane
w określonym celu. Jeśli ktoś chciał, mógł zdawać relacje z przebiegu wojny na podstawie 
tych oficjalnych informacji. Paxton miała świadomość, że to nie dla niej.
— Możesz mi wierzyć, to stek bzdur. — Jean-Pierre miał na sobie polowy mundur, był 
zgrzany i spocony. Pracował jako fotoreporter. Od czwartej rano był na nogach. Widział, jak 
wybuch bomby zabił grupę dzieci. Zdjęcia, które zrobił, były naprawdę wstrząsające. 
Opowiadał o swoich przeżyciach głosem monotonnym i beznamiętnym. Starał się zachować 
dystans. Inaczej by chyba zwariował.
— Zrobiłem świetne ujęcie. Dwie martwe dziewczynki trzymające się za ręce. Mój naczelny 
będzie skakać z radości.
W tutejszym piekle wszystko traciło swój zwykły wymiar. To był koszmar. Zdawali sobie z 
tego sprawę. To zjadało i niszczyło od środka. Jakiś wewnętrzny przymus kazał im tu być 
niezależnie od powodów, jakie nimi kierowały.
— Dlaczego tu przyjechałeś? — zapytała cicho Paxton, wstrząśnięta tym, co powiedział, ale 
jednocześnie zaintrygowana. Pozostali uczestnicy konferencji prasowej zaczęli się 
rozchodzić.
— Ponieważ chciałem wiedzieć, co się zmieniło, dlaczego Amerykanie są przekonani, że 
wygrają, i czy rzeczywiście mogą, skoro my nie potrafiliśmy.
— A mogą? — Paxton zadawała to pytanie każdemu. Uparcie dążyła do odsłonięcia prawdy.
— Nie, to niemożliwe — odparł. — Myślę, że władze zdają sobie już z tego sprawę, ale nie 
wiedzą, jak to zakomunikować narodowi.
soją się przyznać do porażki, oficjalnie oznajmić, że nie umieją wygrać. To takie 
nieamerykańskie... Świadczy o braku honoru odwagi... My też nie mogliśmy pogodzić się z 
porażką — dodał. paxton przyznała mu rację. Amerykanie tkwili w Wietnamie, żeby ie 
stracić twarzy, zachować pozory. To było kosztowne. Codzienjc tracili swoich żołnierzy. To 
dziwne, ale tu, na miejscu, wspoinnienie o Peterze nie prześladowało jej tak bardzo jak w 
Stanach. Była zbyt zajęta, próbując zorientować się w sytuacji. Chciała za wszelką cenę 
dotrzeć do prawdy. W pewnym sensie odczuwała ulgę. Może teraz, gdy jest tutaj, ból zelżeje. 
Może pewnego dnia zniknie na dobre. Może miała rację, przyjeżdżając do Wietnamu.
Odcknęła się z zamyślenia i spostrzegła, że Jean-Pierre przygląda się jej z uśmiechem.
— Jesteś bardzo odważna, że zdecydowałaś się tu przyjechać. Dlaczego właściwie to 
zrobiłaś?
— To długa historia — odparła wymijająco, rozglądając się dookoła. Ralph już wyszedł, a 
Tom Hardgood i Jean-Pierre zapraszali ją na drinka do baru „Terasse” w hotelu Continentał 
Pałace.
— To niezwykłe miejsce. Prawdziwy Sajgon. Naprawdę musisz to zobaczyć.

- Chętnie — powiedziała, ujęta ich serdecznością. Zauważyła, że Jean-Pierre nosi obrączkę. 
Kiedy dotarli do „Terrasse”, opowiedział Paxton o swojej żonie, odnoszącej sukcesy modelce.
— Spotkałem ją dziesięć lat temu, gdy robiłem zdjęcia z pokazów mody. Potem 
zafascynowało mnie to, czym zajmuję się teraz, fotoreportaże. Moja żona uważa, że 
zwariowałem. Raz w miesiącu Spotykamy się w Hongkongu i to trzyma mnie przy życiu. 
Inaczej bym tu nie wytrzymał. Jak długo zamierzasz tutaj zostać? — zapytał Zdawkowo
— Sześć miesięcy — odparła z młodzieńczą dumą. Jean-Pierre nie mógł powstrzymać 
uśmiechu.
— Masz w wojsku chłopaka? — Potrząsnęła przecząco głową. Jean-Pierre znał osobiście 
wiele cywilnych pielęgniarek, które przyjechały do Sajgonu za swoimi chłopcami. Jednak 
prędzej czy później wszystkie żałowały tego kroku. To było piekło na ziemi. Ich ukochani 
ginęli lub byli ranni i wracali do Stanów. Dziewczyny zostawały i wypruwały sobie żyły, 
opiekując się okaleczonymi dziećmi. Uważały to za swój obowiązek. Niektóre nie 
wytrzymywaly i wracały. Żadna z nich nie była taka sama jak przedtem. Była naznaczona 
piętnem wojny.
— Jeśli ktoś raz tu był, nigdy tego nie zapomni — stwierdził filozoficznie Jean-Pierre. Paxton
przytaknęła. Rozglądała się Wokół ze zdumieniem. Siedzieli na tarasie hotelu Continental 
Pałace, Dookoła było pełno żebraków bez rąk lub nóg, pełzających porniędzy stolikami jak 
groteskowe insekty. W pierwszej chwili Paxto nie rozumiała tego, co się dzieje. Sądziła, że 
szukają czegoś na podłodze. Nagle jeden z nich podniósł głowę i spojrzał na nią. Połowę 
twarzy pokrywały ohydne blizny, nie miał jednego oka i obu rąk. Patrzył na nią i jękliwie 
zawodził. Paxton o mało nie zemdlała. Z przerażeniem obserwowała, jak wyelegantowani 
chłop. cy i prostytutki oraz handlarze narkotyków i innych towarów zagadywali żebraków, 
dając im hojne datki. Wszędzie unosił się upojny zapach kwiatów i przenikliwy smród 
benzyny, słychać było szmer rozmów, dźwięk klaksonów, krzyki, warkot samochodów, na 
zatłoczonych ulicach przepychali się przechodnie. Między samochodami przemykały rowery. 
Istny cyrk.
— Przepraszam. — Chciała jakoś usprawiedliwić swą słabość.
— Będziesz musiała się do tego przyzwyczaić. Tu jest mnóstwo żebraków. Można czasami 
udawać, że nie ma wojny, że nic się nie dzieje, aż któregoś dnia wybucha bomba, jakiś bar 
wylatuje w powietrze, któryś z twoich przyjaciół zostaje ranny, widzisz dzieci wykrwawiające
się na ulicy, płaczące za matką, która leży obok martwa. Nie zawsze możesz uciec od takich 
widoków. A na północy jest jeszcze gorzej. Dużo gorzej. Tam naprawdę toczy się wojna. — 
Patrzył na nią uważnie znad szklanki. Zaciekawiła go ta dziewczyna. Mogła być jego córką. 
— Jesteś pewna, że wytrzymasz?
— Tak — odparła spokojnie i zdecydowanie. Nabierała coraz więcej pewności, że podjęła 
słuszną decyzję, mimo że zdążyła już zobaczyć żebraków, dzieci pozbawione kończyn. Na 
ich widok chciało sie jej krzyczeć.
— Dlaczego? — Jean-Pierre nie dawał za wygraną.
Zdecydowała, że będzie wobec niego uczciwa, tak jak wobec chłopca spotkanego w 
samolocie.
— Zginął tutaj mój narzeczony. Chciałam zobaczyć to miejsce Zrozumieć, dlaczego zginął. 
Muszę przekazać ludziom w Uśmiechnął się smutno.
— Jesteś młodą idealistką. Nikogo to nie obchodzi, a kiedy płaczesz w ciemnościach, nikt cię 
nie usłyszy. Chcesz przesłać wiadomość z Wietnamu... ale do kogo? Dla twojego 
narzeczonego jest juz za pozno A dla innych? Nłektorzyitak tu przyjadą, bo będą musieli, 
niektórzy przeżyją, inni zginą. Nic, co możesz zrobić, nie odmieni ich losu. W jego ustach 
brzmiało to bardzo pesymistycznie, ale Paxton wiedziała swoje.
— W takim razie dlaczego ty tu jesteś, Jean-Pierre? — Spojrzała mu prosto w oczy. Przyszło 
mu do głowy czy poszłaby z nim do łóżka. Wiedział, że podobała się Nigelowj. Ralph miał 

France i jej synka... a on żonę. Żona była jednak daleko, a ta dziewczyna kusiła swoją 
świeżością, młodzieńczym podejściem do życia, chociaż zarazem była silna i pewna siebie. 
Uśmiechnął się pod nosem, a gdy Paxton zapytała o powód, roześmiał się głośno, nim 
odpowiedział.
— Myślę, że przypominasz mi... Joannę d”Arc. Ona wierzyła w te same rzeczy co ty. W 
prawdę, potęgę miecza wyciągniętego
W imię Boga, w wolność.
— To brzmi całkiem rozsądnie. — Paxton też się uśmiechnęła. — Ale nie odpowiedziałeś na 
moje pytanie. — Była dziennikarką i nie rezygnowała tak łatwo.
— Dlaczego tu jestem? Nie wiem. — Wzruszył ramionami. — Przyjechałem z ramienia „Le 
Figaro” i zostałem, ponieważ mnie zaintrygowała ta wojna. Chciałem poznać kulisy, dojść 
sedna... i spodobało mi się. To grzeszne miejsce — dodał — jeśli tego chcesz. Lubię swoich 
kolegów. I może... — może jak wszyscy mężczyźni lubię niebezpieczeństwo Paxton, nie 
pozwól, żeby mężczyźni cię okłamywali. Od dziecka lubimy bawić się karabinami, udawać, 
że walczymy z wrogiem. Potem robimy to naprawdę, widzimy w tym sens, dopóki to nas me 
zabije. — Paxton instynktownie czuła, że Jean-Pierre otworzył się przed nią.
— Czy warto umierać?
— Nie wiem. — Wzruszył ramionami, uśmiechając się smutno. — Zapytaj się tych, co 
zginęli... Ciekawe, co by ci powiedzieli?
— Pewnie stwierdziliby, że me warto — odparła Paxton, ale Jean-Pierre się z nią nie zgodził.
— Mówisz tak, bo jesteś kobietą. — Wciągnęła go ta rozmowa. — Dla kobiety wojna jest 
przekleństwem. Mężczyźni, którzy zginęli,
Stanach prawdę o tej wojnie.
byli ich synami, kochankami, mężami. Kobieta może tylko stracić na wojnie, nigdy niczego 
nie zdobywa i dla niej wojna nie jest niczym ekscytującym. Twarze kobiet, które 
fotografowałem, były pełne bólu, gdy trzymały w ramionach swe martwe dzieci lub mężów. 
Myślę, że są znacznie odważniejSze od mężczyzn. Nie mogą znieść utraty swych 
najbliższych — dokończył łagodnym tonem. — A ty? Straciłaś narzeczonego, tak?
— Mieliśmy się pobrać. Byliśmy ze sobą cztery lata... i ja powinnam była wcześniej wyjść za 
niego. — Odwróciła głowę w poczuciu winy. — Powinnam była... ale nie zrobiłam tego.
— Jeśli tego nie zrobiłaś, to dlatego, że nie było cito pisane — powiedział Jean-Pierre 
uspokajaj ąco. — Moja pierwsza żona zginęła w wypadku samolotowym. Miałem lecieć 
razem z nią, ale się spóźniłem. Czułem się winny. Chciała mieć dzieci, a ja się nie zgadzałem.
Potem pomyślałem, że jeśli pozwoliłbym jej mieć dziecko, pozostałaby mi jakaś jej cząstka. 
Ale los chciał inaczej. — Wzruszył ramionami.
— A teraz masz dzieci? — zapytała łagodnie Paxton.
Potrząsnął z uśmiechem głową.
— Jesteśmy małżeństwem dopiero od dwóch lat, a moja żona ma dwadzieścia osiem lat. Chce
najpierw zakończyć karierę modelki, zanim zdecyduje się mieć dzieci. — Ja też chciałam 
najpierw skończyć college, pomyślała Paxton, i co z tego wyszło? Czy Gabby miała rację, 
wychodząc za mąż i rodząc dzieci? Czy ona sama zwariowała, przyjeżdżając tutaj? Czy Jean-
Pierre słusznie uważa, że nie było jej pisane zostać żoną Petera, czy powinna czuć się winna 
do końca życia?
— Ile masz lat, Paxton?
— Dwadzieścia dwa — odparła z uśmiechem.
— Ja mam dokładnie dwa razy więcej. — Jednak najwyraźniej mu to nie przeszkadzało. — 
Myślę, że nie pomylę się, jeśli powiem, że jesteś najmłodszym dziennikarzem w Sajgonie. A 
już na pewno najpiękniejszym. — Wzniósł toast na jej cześć.
— Nie widziałeś mnie nad ranem — zażartowała.

— Nie, ale ja widziałem — Paxton obróciła się. To był Nigel. — Rano wyglądasz bardzo 
ładnie. Chcesz wiedzieć dlaczego?
— Niekoniecznie. — Paxton uśmiechnęła się, z ulgą przyjmując jego towarzystwo. Jean-
Pierre wypił troszkę za dużo i obawiała się,
że po następnej szkockiej zacznie się do niej zalecać. Przybycie Nigela ratowało ją z opresji.
— Sądziłam, że pojechałeś do Xuan Loc.
— Postanowiłem jutro pojechać. — W rzeczywistości poderwał atrakcyjną dziewczynę i 
odłożył swój wyjazd do rana. — Czy jedliście już coś? Mam nadzieję, że nie. Ja umieram z 
głodu, a nie lubię jeść sam.
— Nie, jeszcze nie jedliśmy — odparł Jean-Pierre. — Gdzie chcesz się wybrać?
— Nie wiem. Może przekąsimy coś, a potem pójdziemy potańczyć do Pink Nightclub? — 
Wzrok Nigela spoczął na Paxton. Paxton rzuciła okiem na zegarek. Następnego dnia musiała 
wstać O czwartej rano.
— Chyba nie będę mogła wam towarzyszyć. Wyjeżdżam jutro z samego rana. Ralph Johnson 
przyjdzie po mnie o piątej.
— Co on ma z tym wspólnego? — zdenerwował się Nigel. Jean-Pierre był już na rauszu i 
widział wszystko w różowych barwach. Również swą samotność. Poza tym za tydzień miał 
się spotkać z żoną w Hongkongu.
— Jedziemy do Nha Trang z ekipą filmową — wyjaśniła Paxton.
— Tam jest cholernie gorąco — powiedział Nigel z dezaprobatą i nagle przypomniał sobie o 
jej kompletnym braku doświadczenia. — Nie main na myśli pogody. Tam jest mnóstwo 
żółtków.
Pilnuj więc swojego slicznego tyłeczka Znam Johnsona, on nie
zatroszczy się o ciebie. Dla zdobycia materiału da się pokroić. Już
dwa razy był ranny. Chyba chce zdobyć Nagrodę Pulitzera, chociaż się do tego nie przyznaje. 
— Paxton uśmiechnęła się. Między tymi dwoma najwyraźniej toczyła się ostra rywalizacja.
— Będę uważać.
— Wracasz jutro wieczorem? — Wyglądało na to, ze Nigel wpadł
po uszy. To była bardzo ładna dziewczyna. Jednak zupełnie się nim
nie interesowała. Zresztą żadnym z nich. Przyjechała do Sajgonu
w określonym celu i miała zamiar dopiąć swego. Gdyby chciała
poszaleć, wybór byłby ogromny. Dookoła było mnóstwo mężczyzn.
— Nie wiem, kiedy wracamy — odpowiedziała na pytanie Nigela. — Ralph nic nie mówił na 
ten temat. Czy powiedziałby coś, gdybyśmy nie wracali?
Nigel się roześmiał.
— Niekoniecznie.
Wszyscy troje wstati. Poruszenie przyciągnęło uwagę żebraków. Nigel i Jean-Pierre odgonili 
natrętów, ale Paxton zdążyła ujrzeć małą dziewczynkę bez nóg wiezioną na wózku przez 
niewiele starszego brata. Paxton odwróciła wzrok. Nie mogła patrzeć na tyle nieszczęścia. Nie
można odwrócić biegu wydarzeń, przywrócić dziewczynce nóg, przerwać wojny.
— Powinnaś opisać Kwakrów — odezwał się Jean-Pierre, gdy wreszcie opuścili taras. — 
Towarzystwo Przyjaźni Amerykańskiej ma fantastyczne centrum. Dają tym dzieciakom 
protezy. Mam kilka wspaniałych zdjęć stamtąd. To naprawdę niesamowite, co oni tam robią.
— Sprawdzę to. — Uśmiechnęła się do obu mężczyzn, podziękowała za drinki, a oni 
podwieźli ją do hotelu. Potem wyruszyli do następnego baru, żeby dalej pić. Zdecydowali się 
na razie odłożyć obiad na później. Gdy Paxton weszła do hotelu, zobaczyła kilka elegancko 
ubranych par, udających się do restauracji na górze. Sama była tak zmęczona, że nawet nie 
miała siły pomyśleć o jedzeniu. Weszła do pokoju, położyła się do łóżka i zasnęła 
natychmiast po nastawieniu budzika. Nie zdążyła nawet zdjąć ubrania.

Wydawało jej się, że upłynęła zaledwie chwila, kiedy zadzwonił budzik. Był to dziwny, 
warkotliwy dźwięk. Snila o pszczołach, przed którymi próbowała uciekać rikszą, ale nie 
potrafiła wyjaśnić kierowcy, gdzie chce jechać. Monotonne brzęczenie wdarło się do snu. 
Wreszcie otworzyła oczy i rozejrzała się po pokoju. Było jeszcze ciemno, gdy wzięła 
prysznic, umyła włosy i włożyła kombinezon khaki, przywieziony specjalnie na takie okazje. 
Nałożyła też buty, które kupiła w Stanach, na wypadek gdyby Ralph nie miał czasu zdobyć 
dla niej tych ze specjalnymi blaszkami.
Zeszła na dół dokładnie o piątej. Hol był pusty. Ulice budziły się już do życia, zapełniały 
rowerami, samochodami i ludźmi spieszącymi w różnych kierunkach. Paxton widziała 
kobiety w spiczastych kapeluszach non la i wdzięcznych ao dais. Wyszła na zewnątrz i 
głęboko wciągnęła powietrze. Nadal czuć było intensywny zapach owoców i kwiatów, a także
odór spalin, które tworzyły nad miastem smog. Gdy napawała się widokiem miasta o 
poranku, tuż za sobą usłyszała kroki. Był to Ralph, ubrany w polowy mundur, hełm i ciężkie 
wojskowe buty. Drugą parę niósł w ręku.
Miał też na sobie kamizelkę. Drugą trzymał pod pachą. Gdy Paxton do niego podeszła, 
wręczył jej razem z obiecanymi butami.
— Masz te buty! — Dziękuję. — Była zaskoczona.
— Nie ma sprawy. — Kupił je na czarnym rynku, gdzie niczego nie brakowało. Wszystkie 
towary pochodziły z kradzieży z magazynów wojskowych. — Przyniosłem ci też kamizelkę 
lotniczą. To bardzo przydatne, jeśli tylko będziesz w stanie to na sobie dźwigać. — Miał dla 
niej także hełm. Na miejsce dojechali ciężarówką. Samochód prowadził kierowca wojskowy, 
a z tyłu siedziało czterech kamerzystów, akustyk i asystent. Ralph przedstawił im Pax- ton. 
Ekipa filmowa wyglądała jak oddział wojskowy jadący na manewry, wszyscy ubrani w 
mundury polowe i kurtki ochronne, ciężkie buty i hełmy. Akustyk, rozglądając się po okolicy,
nie mógł powstrzymać nerwowego śmiechu, a asystent popijał parującą kawę z ogromnego 
termosu.
— Cholera, jeśli Wietnamcy nas złapią po drodze, pomyślą, że jesteśmy oddziałem regularnej
armii — powiedział, patrząc na Paxton. — Masz może ze sobą wkładki podwyższające?
— Jestem i tak za wysoka. Nigdy ich nie noszę.
— Myślałem o sobie. — Wszyscy wybuchnęli śmiechem. Potem w milczeniu obserwowali 
wschód słońca. Był piękny letni czerwcowy poranek. Paxton nagle zrozumiała, dlaczego 
słyszała tyle o urodzie tego kraju. Gdy wyjechali z miasta, otoczyła ich soczysta zieleń. 
Malowniczy krajobraz szpeciły widoczne tu i tam leje po bombach. Od czasu do czasu 
widzieli stojące wzdłuż drogi dzieci o kulach.
Jechali w milczeniu. Paxton była wstrząśnięta kolorytem tego miejsca, czerwoną ziemią i 
intensywnie zieloną roślinnością. Nie odrywała wzroku od mijanego krajobrazu. W pewnym 
momencie Ralph Johnson pochylił się, żeby poczęstować ją pączkiem.
— Pięknie, co?
— Tak. Sajgon jest zupełnie inny. — Kiedyś było to zadbane, cywilizowane miasto. Teraz 
było skażone wojną, brudne, pełne prostytutek, żebraków i wszelkich możliwych mętów. 
Okolice, przez które przejeżdżali, zachowały naturalne piękno. Chociaż i tutaj były widoczne 
ślady wojny.
— Byłem tu, kiedy półtora roku temu spalono Ben Suc... To dopiero było piękne miejsce. 
Spalenie go było zbrodnią.
— Dlaczego to się stało?
— Amerykanie chcieli odciąć Wietnamczyków od zapasów żywności. Zniszczyć ich 
kryjówki. W większości przypadków nie można odróżnić dobrych żółtków od złych, więc 
pali się wszystko. W ten sposób cała ta ziemia pustoszeje. Podobno przesiedlili mieszkańców,
ale wpakowali ich do baraków. — Właśnie przy tej okazji spotkał France, ale nie wspomniał 
o tym ani słowa. Nie znał jeszcze Paxton zbyt dobrze. — Jak sobie wczoraj poradziłaś?

— Połaziłam trochę po Sajgonie i cały czas błądziłam. — Uśmiechnęła się. A potem 
zdecydowała się wyjawić to, co ją gnębiło. — „Nowinki o piątej” to w rzeczywistości stek 
bzdur, prawda? O co tu naprawdę chodzi?
— Nazywają to chyba PR — propaganda.
Wyglądała na rozdrażnioną. Przyjechała tu, żeby szukać prawdy, a nie słuchać kłamstw. 
Podczas rozmowy z Ralphem zdjęła hełm i związała włosy w ciasny kok. Każdemu było zbyt 
gorąco, a co dopiero jej, z włosami spływającymi na plecy.
— Moi przyjaciele z biura prasowego mieli wczoraj nerwowy dzień. Miał się pojawić 
siostrzeniec jakiejś ważnej osobistości, a oni zostali poinstruowani, żeby trzymać go z dala od
wojny.
— Co on tutaj robi?
— Nie mam pojęcia. Chyba przyjechał z wizytą. Najwyraźniej nie jest zbyt mądry. Wietnam 
to paskudne miejsce.
Paxton popatrzyła mu prosto w oczy.
— Czy to znaczy, że uważasz mnie za niespełna rozumu?
— Być może. — Był wobec niej szczery. — Chociaż może jesteś inna. Jutro powiem ci 
dokładnie, co o tobie myślę. Podejrzewam, że jesteś typem szalonego dziennikarza, który bez 
względu na okoliczności musi wykonywać swój zawód, poszukiwać prawdy, nawet gdyby 
miałaby go zabić.
— Dziękuję. — To było wszystko, co mogła powiedzieć. Nałożyła z powrotem hełm i dopiła 
kawę.
Zatrzymali się na krótko w Ham Tan, skąd wyruszyli w dalszą
drogę do Phan Rang i Cam Ranh. Gdy tam dotarli, usłyszeli
w oddali odgłosy wybuchów. Do złudzenia przypominały grzmoty
przetaczające się przez góry. Kierowca ciężarówki utrzymywał
kontakt radiowy z bazą w Nha Trang i informował, że posuwają się
w głąb kraju. Ich celem była baza wojskowa znajdująca się pod
ostrzałem partyzantów. Mieli dostać się do niej od bezpiecznej strony. Członkowie ekipy 
filmowej sądzili, że nic im nie grozi. Baza była przecież doskonale strzeżona i bardzo dobrze 
uzbrojona. Jednak atak trwał już od tygodnia. Dlatego Ralph chciał się na własne oczy 
przekonać, jak naprawdę wygiąda sytuacja. Cały tydzień zabiegał o pozwolenie na wjazd w 
strefę ognia.
— Tamtejszy radiotelegrafista mówi, że jest gorąco — oznajmił kierowca. Paxton wiedziała 
już, co znaczy określenie „gorąco”. Gdy zbliżali się do bazy, kazano im pochylić głowy oraz 
nałożyć kurtki lotnicze i hełmy. Była siódma rano. Dwie mile od bazy zostali zatrzymani 
przez patrol wojskowy.
— Wiozę kilku dziennikarzy — wyjaśnił kierowca uzbrojonym po zęby wartownikom. Byli 
wyposażeni w standardowe karabiny M-16. Paxton już wiedziała, że są gorsze od radzieckich 
AK-47 używanych przez Viet Cong. Nasze się zacinały, ich nie.
Wartownicy zajrzeli do wnętrza ciężarówki. Paxton rozpoznała karabin maszynowy M-60 i 
charakterystyczny szczęk haubic 150 mm w oddali. Próbowała zapamiętać najdrobniejsze 
szczegóły, chociaż wojna z bliska napawała strachem. Czuła, jak serce wali jej młotem. 
Wartownik nadal przepytywał kierowcę.
— A co tu robi Delta Delta?
Kierowca uśmiechnął się.
— To samo co reszta. To dziennikarka, prawda? — Odwrócił się do Paxton.
— Tak jest. Pracuję dla „Morning Sun” w San Francisco. — Sięgnęła po swoje dokumenty, 
ale wartownicy nie pytając już o nic więcej, kazali im jechać. Ralph i kierowca wymienili 
porozumiewawcze spojrzenia.
— co im chodziło? Co znaczy Delta Delta?

— Będziesz to częściej słyszeć. Ralph wyszczerzył zęby w uśmiechu.
— Też was tak na początku nazywano? — zapytała, a on roześmiał się głośno.
— Niezupełnie, kochanie. Lepiej ci powiem, co to znaczy. Delta Delta to radiowy 
odpowiednik Dobrej Dupci. — Tym razem zarechotali wszyscy.
— Cholera! Nie po to jechałam taki kawał drogi, żeby to
usłyszeć!
— Im to powiedz — odrzekł kierowca i nawet Paxton musiała się roześmiać, chociaż nie było
jej za bardzo do śmiechu.
— Delta Delta, do diabła!
— Będziesz musiała się do tego przyzwyczaić — Ralph me miał litości. Paxton pogroziła, że 
dostanie mu się za to. Jednak już kilka minut później beztroski nastrój prysł. Kazano im się 
położyć w ciężarówce, gdyż pociski artyleryjskie zaczęły gwizdać nad ich głowami. Kiedy 
wreszcie się zatrzymali, wyskoczyli z samochodu, a akustyk i kamerzyści zaczęli 
przygotowywać sprzęt. Ralph wyjaśnił, czego od nich oczekuje, a kierowca, po krótkiej 
naradzie z radiotelegrafistą, objaśnił, które przejścia do obozu są najbezpieczniejsze. Odgłosy 
wybuchów dochodziły zewsząd. Młody, czarnoskóry szeregowiec przybiegł, żeby oznajmić 
im to, co już wiedzieli, że „jest bardzo, bardzo gorąco”. Gdy to mówił, nie spuszczał oczu z 
Paxton.
— Hej, skąd jesteś? — wyszeptał, gdy wszyscy skupili się obok ciężarówki. Ralph 
potwierdził, że to, co słyszeli w oddali, to haubice. Armia południowowietnarnska wspierała 
amerykańskie oddziały. Jednak Amerykanie woleli polegać na sobie. Uważali, że ich 
żołnierze byli lepsi w walkach z regularną armią Wietnamu Północnego.
— Z Sayannah — odparła Paxton, starając się zachować spokój.
— Tak? Ja też. — Podał adres, który niewiele jej mówił. Uśmiechnęła się nagle, 
przypomniawszy sobie Queenie.
— Jak długo tu jesteś? — spytała z zainteresowaniem.
— W Wietnamie? Całe wieki, złotko. Za krótko o dwa tygodnie. Jeśli uda mi się nie oberwać 
przez następne dwa tygodnie, zabieram się stąd i wracam do Georgii.
— Jak masz na imię? — Była piękna i wszystko, czego chciał, to rozmawiać z nią i dotknąć 
jej cudownego ciała. Miał dziewczynę w Sayannah, ale to nie miało teraz większego 
znaczenia.
— Paxton.
— Tak? — Wyglądał na rozbawionego. Ralph zerknął na nich przez ramię.
— Ciszej tam — nakazał.
Wreszcie wszyscy dotarli do bazy. Nad zieloną doliną snuły się dymy od bezustannych 
wybuchów.Nisko nad głowami przelatywały samoloty, podczas gdy inne w oddali zrzucały 
bomby. Żołnierze
nazywali je „ptakami zrzucającymi jajka”. Dowódca bazy wyszedł na spotkanie Ralpha i jego
ekipy. Johnson przezornie rozpoczął od przedstawienia Paxton.
— San Francisco, hę? — zapytał, rzucając na ziemię cygaro. — Wspaniałe miasto. Moja żona
i ja uwielbiamy je. — Każdy uwielbiał jakieś miejsce. San Francisco, Sayannah, New Jersey, 
Północ, południe. Ci, którzy znaleźli się tutaj, desperacko pragnęli przeżyć,
a potem wrócić do domu. Kontakt z kimś z kraju wiele dla nich zaczył, choć był tylko 
namiastką.
— Ostatnio bardzo tu gorąco — wyjaśnił. — Północnowietnamskje wojska są zdecydowane 
się przebić, a my im nie zamierzamy na to pozwolić. W zeszłym roku broniliśmy się na tym 
terenie całkiem dzielnie, ale potem straciliśmy go. Teraz, gdy mamy go z powrotem, nie 
wypuścimy go zrąk. —Paxton nie mogła pozbyć się natrętnej myśli, ile ludzkich istnień 
kosztowała już ta decyzja. Zdobycie wzgórza, doliny czy wioski wiązało się ze stratami w 
ludziach. Tak wielu zabitych i rannych. Komendant znowu zaczął mówić, że świetnie sobie tu

radzą.Jak na razie stracili tylko pięciu chłopców, a kilkudziesięciu było rannych. „Tylko 
pięciu chłopców” to niedużo?... Ale których pięciu? Jak dokonywali wyboru? Jak wybierał 
Bóg? I dlaczego wybrał Petera?
— Czy chcesz podejsc trochę bliżej. Moi chłopcy powiedzą ci, gdzie jest w miarę 
bezpiecznie.
 Ralph był zadowolony. Zostali całe popołudnie, z krótką przerwą na zjedzenie przydziałowej 
porcji, po czym znowu wrócili pod
ostrzał nieprzyjacielski. Jak do tej pory, nikt nie został ranny.W sumie nie był to najgorszy 
dzień. Wojska amerykańskie nieustępie broniły swych pozycji. Od czasu do czasu 
przekazywano sobie informację, ze pojawili się Wietnamcy. Ale nikt ich nie widział

— Jak się czujesz, dzieciaku? Jesteś w samym Centrum walk. — Ralph usiadł obok Paxton, 
żeby zapalić papierosa i dopić kawę.
— A jak ty się czułeś, kiedy „Time” wysłał cię do Korei?
— Mało nie zesrałem się ze strachu — powiedział z uśmiechem.
— To się mniej więcej zgadza. — Uśmiechnęła się nerwowo. Od  rana na miejscu żołądka 
miała twardą kulę.
— Jadłaś coś? — Potrząsnęła głową. — Powinnaś. To ci pomoże. Musisz jeść i spać, bez 
względu na to, co się dokoła dzieje. Inaczej
stracisz kondycję i zrobisz coś głupiego. Nie dziel włosa na czworo.
To chyba najlepsza rada, jakiej mogę ci udzielić.
Była mu wdzięczna. Ralph okazał się życzliwym kolegą i wspa niałym reporterem. 
Zrozumiała, dlaczego inni mu zazdrościli. Był dobry, bardzo dobry, zawsze gotowy na 
największe ryzyko.
— Dziękuję za buty — powiedziała, a on poklepał ją po ramieniu.
— Nie zdejmuj helmu i trzymaj nisko głowę, a nic ci się nie stanie. — Znowu zniknął, 
przemykając się wśród drzew w ślad za żołnierzami. Paxton zaczęła mieć wątpliwości, czy 
ma go podziwiać, czy też uważać za szaleńca. Nagle w pobliżn, tam gdzie zniknęli żołnierze, 
rozległ się potężny wybuch. Kamerzyści rzucili się pierwsi, za nimi ruszył akustyk, a zaraz za
nim pobiegła Paxton. Myślała tylko o Ralphie. Gdy dotarła na miejsce eksplozji, zobaczyła 
żołnierzy leżących dookoła. Ralph trzymał jednego z ciężej rannych.
— Potrzebujemy medyka — oznajmił spokojnie, lecz stanowczo. Ktoś pobiegł po pomoc. 
Nagle pojawił się radiotelegrafista wzywający sanitariuszy z noszami.
— Mam tu sześciu trafionych — powiedział do słuchawki.
Paxton poczuła czyjeś dotknięcie. Był to jeden z rannych. Wybuch urwał mu rękę i wszędzie 
dookoła było pełno krwi. Mial twarz dziecka, gdy powtarzał:
— Chce mi się pić.
Paxton miała manierkę, ale nie była pewna, czy ranny powinien pić. Może mu nie wolno? 
Przybyło dwóch medyków w towarzystwie księdza. Cała trójka zaczęła udzielać pomocy 
rannym. Żołnierz, którego trzymał Ralph, umarł mu na rękach.
— Chce mi się pić. — Nikt nie podchodził do jej chłopca, a on patrzył się na nią z bólem w 
oczach. — Jak masz na imię?
— Paxxie. — Pogłaskała go delikatnie po twarzy i ułożyła jego głowę na swoich kolanach. 
Krew zalała jej nogi, ale udawała, że tego nie dostrzega. — Nazywam się Paxxie. — Mówiła 
łagodnie, odgarniając mu włosy z czoła i walcząc z pokusą, by nie pocałować go w policzek, 
jak chorego dziecka. Nie mogła powstrzymać łez. Próbowała się uśmiechnąć, ale on i tak 
niczego nie widział. — A jak ty się nazywasz?
Joe. — Jego głos był coraz słabszy z upływu krwi i szoku. Powieki zaczęły mu opadać.
— Joe, obudź się... Nie możesz teraz spać... no, dalej, otwórz oczy. — Uśmiechała się do 
niego, a dookoła trwało szaleństwo Sanitariusze nosili rannych na polanę. Ralph, ksiądz i 

kamerzyści pomagali im. Jeden z medyków robił komuś masaż serca. W chwilę potem Paxton
usłyszała warkot helikoptera. Rozległy się strzały
i musiał się wycofać. Medyk robiący masaż serca krzyknął:
— Cholera! Ranny zmarł.
— Skąd jesteś, Joe?
— Miami. — Był to jedynie szept.
— Miami. Wspaniale. — Miała łzy w oczach i twardą kulę w gardle. Czuła mdłości, a nogi 
były mokre od krwi. Radiotelegrafista, siedzący na ziemi obok nich, mówił pilotowi 
helikoptera, żeby znowu się wycofali. Tu było zbyt gorąco.
— Do diabła z tym... — Usłyszeli głos pilota. — Ilu macie trafionych? — Głos był 
zdecydowany i silny. Nie zamierzał nigdzie
odlecieć bez rannych.
— Czterch w stanie bardzo ciężkim. Potrzebują natychmiastowej pomocy. — Jak tylko 
radiotelegrafista to powiedział, powietrzem wstrząsnął następny potężny wybuch.
— Cholera! — krzyknął ktoś. Medycy znowu mieli pełne ręce
roboty. Ktoś zameldował radiotelegrafiście o liczbie rannych.
— Teraz jest dziewięciu. Mam pięciu więcej, Niner Zulu. Czy
„ możesz szybko ściągnąć tu jeszcze jeden śmigłowiec? Mamy tu kilku
facetów, którzy me będą długo czekać. — Słuchając tych słów, Pa.xton
zamknęła oczy. Wiedziała, że chłopiec, którego trzymała na kolanach,
był jednym z nich. Próbowała spojrzeć radiotelegrafiście w oczy, ale
był zbyt zajęty rozmową, a Ralph poszedł gdzieś z kamerzystami.
— Wszystko w porządku? — zapytał ktoś, przechodząc obok. Ku
swemu zdumieniu Paxton usłyszała własną odpowiedź.
— Mamy się dobrze, prawda Joe? Prawda? — Chłopiec zasypiał. Paxton delikatnie dotknęła 
jego policzka, żeby go obudzić, starannie omijając wzrokiem miejsce, gdzie kiedyś tkwiło 
ramię, i kikut, z którego lala się krew. Przyszło jej do głowy, żeby założyć mu opaskę 
uciskową, ale bała się pogorszyć sytuację. Chwilę później pojawił się medyk.
— Wyjdziesz z tego, synu, wyjdziesz. — A potem uśmiechnął się do Paxton. — Ty też sobie 
świetnie radzisz. — Był to czarnoskóry chłopiec z Sayannah. Miała wrażenie, że są starymi 
przyjaciółmi.
— To jest Joe. — Starała się, żeby jej głos brzmiał lekko, ale z niepokojem zerkała na 
helikopter Ufloszący się w pobliżu. Słyszała
także głos pilota w radiu obok siebie. — Tu Niner Zulu. Odlatujemy, ale wrócimy zaraz. Nie 
będziemy lądować. Wciągniemy ich na górę tak szybko jak się da i zrobimy szybki odwrót.
— Cholera — usłyszała czyjeś przekleństwo. To jedno słowo zdawało się najlepiej oddawać 
całą sytuację.
— Jak on, kurwa, wyobraża sobie, że ich wciągniemy na górę? — Radiotelegrafista pytał 
wszystkich, którzy chcieli go słuchać.
— O to się nie martw — włączył się jeden z żołnierzy. — Jeśli poczekamy jeszcze trochę, nie
będziemy musieli nikogo wciągać. — Od chwili drugiego wybuchu zmarło już dwóch 
rannych. Zostało tylko siedmiu. W sumie zmarło czterech. Jednak nie był to udany dzień.
Śmigłowiec pojawił się ponownie. Unosił się wystarczająco długo, by medycy mogli 
wciągnąć na pokład czterech rannych. Zaraz potem przyleciał następny helikopter i zabrał 
pozostałych. Widziała, jak dwóch żołnierzy ładuje Joe do helikoptera. Złapała się na tym, że 
modliła się głośno o życie dla niego. Gdy odwróciła się, zobaczyła dwóch innych leżących na 
ziemi. Mieli otwarte, nie widzące oczy. Obok spoczywali żołnierze armii 
południowowietnarnskiej. Paxton odeszła na bok i zaczęła wymiotować w krzakach. Ralph 
znalazł ją tam chwilę później. Miała papierowobladą twarz, mundur był zalany krwią.

— Nie przejmuj się, dzieciaku. Ja rzygałem codziennie przez sześć miesięcy, kiedy byłem w 
Korei. — Westchnął i usiadł na chwilę obok niej. Uspokoiło się trochę, ale wszędzie czuć 
było tchnienie śmierci. Ralph chciał wracać do Sajgonu jeszcze tego wieczoru.
— Odwaliliśmy dzisiaj kawał roboty — powiedział, a Paxton spojrzała na niego z 
przerażeniem.
— Czy to właśnie nazywasz „dobrą robotą”? — Nagle przypomniała sobie Jean-Pierre”a i 
jego doskonałe ujęcie „martwych dziewczynek trzymających się za ręce”.
Ralph odezwał się z nagłą irytacją.
— Nie ja zacząłem tę wojnę. Przyjechałem, żeby zdawać relacje z tego, co tu się dzieje. Jeśli 
będę przyprawiał ludzi o mdłości może ktoś ją wreszcie zakończy. Jeśli ty przyjechałaś tu 
pisać o przyjęciach i koktajlach w klubie oficerskim, to się pomyliłaś. Wojna jest brzydka, 
odrażająca. Zaczekaj, aż Bob Hope przyjedzie na Boże Narodzenie, jeśli masz ochotę się 
pośmiać.
— Och, odpieprz się. — Była wściekła, zmęczona i przygnębiona. — Jestem tu z tego 
samego powodu co i ty.
— Ach tak? To dobrze, ponieważ wojna potrzebuje dużo takich ludzi jak ty i ja. Ludzi, którzy
mają odwagę mówić prawdę i może
nawet za nią zginąć. Ludzi, którzy nie boją się prawdy. Po to tu jesteś? — Obrzuciła go 
wzrokiem pełnym nienawiści. Napadł na nią,
a jemu podobała się jej reakcja. Była silna i twarda, przejmowała się i miała osobowość. 
Wiele rzeczy mu się w niej spodobało.
— Tak. Dlatego tu jestem. — Dalej patrzyła na niego z furią w oczach. — Jestem tu, żeby 
mówić prawdę o tej pieprzonej,
brzydkiej wojnie. Tak jak ty, drogi panie.
— Czy to jedyny powód twego przyjazdu? — Oboje już się trochę uspokoili. Paxton 
zdecydowała się powiedzieć mu to samo; co Jean-Pierre”owi.
— Mój narzeczony zginął tu niespełna dwa miesiące temu.
Ralph długo siedział w milczeniu, a potem popatrzył na nią i powiedział coś, co nią 
wstrząsnęło.
— Zapomnij o nim.
— Jak możesz tak mówić? — Była zdumiona i urażona.
— Ponieważ bez względu na powód, dla którego tu przyjechałaś, musisz teraz o nim 
zapomnieć, jeśli chcesz dobrze wykonywać swoją robotę. On odszedł. Nie zmienisz tego. 
Możesz przyczynić się do odmiany losu innych, jemu podobnych, możesz pomóc sprawie, 
uczciwie zdając relację z wojny. Jeśli jednak myślisz o zemście lub pragniesz przybliżyć 
wspomnienia o nim, nikomu się nie przysłużysz. Ani jemu, ani sobie, ani ludziom, dla 
których masz pisać. — Trafił w sedno, wiedziała o tym. Prawda była bolesna. Żądał, żeby 
dorosła w ciągu jednego dnia i zapomniała o ukochanym. Miał słuszność. Jako dziennikarka 
powinna obiektywnie przekazać światu to, co widziała. Nie kierować się emocjami. Ralph nie
owijał niczego w bawełnę. Oboje zdawali sobie sprawę z tego, że była to słuszna postawa.
Tego popołudnia przenieśli się do Hai Ninh, leżącego w połowie
drogi do Sajgonu. Tam także byli świadkami walk i przetasowań wojsk, które interesowały 
Ralpha. Gdy w końcu zaczęli zbierać się
do powrotu, tamtejszy dowódca ostrzegł ich, że podróż nocą jest zbyt niebezpieczna. Będą 
musieli poczekać do rana. Spali więc w okopach razem z żołnierzami. Paxton leżała, patrząc 
w gwiazdy.
Rozmyślała o Peterze. Czy też doświadczał tego co ona? Czy się
bał? Czy był zachwycony pięknem tego kraju? Czy myślał o niej?
Czy to miało teraz jakieś znaczenie? Straciła Petera na zawsze.
Liczyła się prawda i ludzie, którzy się o nią otarli i poznali ją.

— Dobrze się czujesz? — Ralph przysunął się bliżej i podsunął Paxton papierosa, ale ona 
odmówiła. Była niewiarygodnie zmęczona, wręcz chora. Nie tknęła obiadu. Poza wszystkim 
racje wojskowe nie wyglądały zachęcająco. Wolałaby już ryż i pho czy zabielaną zupę z 
kluskami, którą jedli żołnierze armii południowowietnamskiej.
— Czuję się świetnie.
— Nie widać tego.
— Po tobie też — powiedziała, choć musiała w duchu przyznać, że prezentował się lepiej od 
niej.
— Przepraszam, jeśli byłem zbyt szczery. Zobaczyłaś dzisiaj prawdziwy Wietnam. 
Przeraziłaś się, ale me wolno ci rezygnować z ideałów ani zapomnieć, po co tu przyjechałaś. 
Nawet jeśli na początku twojej podróży przyświecały ci motywy osobiste, nie jest jeszcze za 
późno zmienić punkt widzenia. Zawsze możesz znaleźć sobie jakiś szlachetny, obiektywny 
cel. Pamiętaj tylko, dla kogo piszesz i co chcesz powiedzieć. To cię będzie trzymać przy 
zdrowych zmysłach. Nie rób z tego osobistej vendetty. Ci żołnierze, którzy chcą pomścić 
śmierć przyjaciół, tracą rozum. Rzucają się na oślep w pogoni za Wietnamcami i żyją chwilę, 
nim nadepną na minę. Potem ich dusze wędrują do, jak to sami określają, wielkiego 
magazynu w niebie. Jedno jest pewne, cokolwiek byś tutaj nie robiła, nie możesz przestać 
myśleć. Ci, co przeżyli to piekło, nie zapominają o tym ani na chwilę. — To była dobra rada i 
Paxton wiedziała o tym.
— Cały czas myślę o tym chłopcu... Joe z Miami... Nie wiem nawet, jak ma na nazwisko... 
Ciekawe, czy jeszcze żyje.
— Chyba tak — odparł Ralph. — Mial szczęście. W Nha Trang znajdowaliśmy się blisko 
polowego szpitala. Prawdopodobnie znalazł się na stole operacyjnym w piętnaście minut po 
tym, jak załadowaliśmy go do helikoptera. Ty też mu dużo pomogłaś. — Poklepał ją po 
ramieniu. Próbował wesprzeć ją na duchu. Widział już tylu umierających i rannych! W tym 
piekle każdy pomału obojętniał, oswajał się z tragedią. Wszyscy ci chłopcy byli mięsem
armatnim. To było okrutne. Każdy, najbardziej normalny człowiek pod słońcem, kto przeżył 
Wietnam, stawał się odmieniony, skażony. Ralph uśmiechnął się do niej.
— Wiesz, nie dosłyszałem twojego imienia. Wiem, że na nazwisko masz Andrews. A na imię 
coś jak Pattie albo Patton, tak?
— Paxton. Tylko zapamiętaj, żebyś nie zwracał się do mnie per Delta Delta.
— Postaram się. — Zamyślił się na chwilę, a potem nagle zaczął się głośno śmiać. Leżeli w 
okopie obok siebie. Paxton popatrzyła na niego z irytacją.
— Co cię tak śmieszy? Moje imię?
— Nie. Podoba mi się twoje imię... Tylko przyszło mi do głowy coś cholernie śmiesznego. 
Jesteś z „Morning Sun” w San Francisco, prawda? — Przytaknęła. — Masz tam wujka?
— Niezupełnie. — Zaczerwieniła się, ale on nie mógł tego dostrzec. — Chyba można go 
nazwać moim nauczycielem i doradcą. To mój niedoszły teść. Zajmuje dosyć wysoką pozycję
w gazecie. — Nie chciała zdradzać, że jest jej właścicielem.
— Szef tutejszego biura prasowego mówił, że ten facet zasypuje ich telexami w imieniu 
szefów „Sun” w sprawie jakiegoś siostrzeńca, którego trzeba za wszelką cenę trzymać z dala 
od frontu. Panno Paxton, myślę, że to o ciebie chodziło. Nikt nie przypuszczał, że jesteś 
dziewczyną. Cholera... I co ja zrobiłem najlepszego? Zabrałem cię w sam środek walki. — 
Znowu zaczął się śmiać i Paxton też musiała się roześmiać.
— Cieszę się, że nikt się nie domyślił, kim jestem.
Leżeli w milczeniu, słuchając pojedynczych strzałów snajpera.
— Nie wiem, jak piszesz, ale jesteś dobrym kumplem i masz charakter. Reszta powinna 
przyjść ci zupełnie łatwo.
— Dziękuję ci.

— Nie ma za co. Możesz jeździć ze mną na rozpoznania, kiedy tylko zechcesz. Pod 
warunkiem, że nic nie powiesz swojemu wujkowi.
Znowu się uśmiechnęła. Oddała się rozmyślaniom i w końcu zasnęła. Zanim zapadła w 
głęboki sen, uświadomiła sobie, że przebywa w Wietnamie dopiero dwa dni, a wydawało jej 
się, że nie widziała od lat Eda Wilsona, Gabby, San Francisco... ani Petera.

Rozdzial XIII

Ralph i Paxton wraz z ekipą wrócili do Sajgonu następnego dnia. W drodze powrotnej 
wszyscy milczeli. Otarli się o śmierć. Nadal czuli jej tchnienie.
— Wstrząsnęło to tobą, prawda? — Ralph siedział obok niej. Swoje miejsce obok kierowcy 
odstąpił akustykowi.
— Tak — skinęła głową. Nadal myślała o chłopcu z Miami. Jak będzie żył bez jednej ręki? A
jeśli nie przeżyje operacji? I o co ci chłopcy walczyli? Nikt nie był już niczego pewien. 
Wszystko się skomplikowało.
— Zdobędziesz tu swoistą edukację — powiedział Ralph. — Ci, którzy choć trochę czasu 
spędzili w Wietnamie, nigdy już nie Są tacy sami jak przedtem.
— Dlaczego? — Ciągle szukała odpowiedzi.
— Sam nie wiem... Może za dużo widzieli... Za bardzo to przeżywali... Stali się zgorzkniali i 
pozbawieni złudzeń. Wracają do Stanów, a tam ich nienawidzą i traktują jak morderców. Nikt
niczego nie rozumie. W Stanach ludzie słuchają radia, wysiadują w barach, kupują 
samochody i uganiają się za kobietami. Gówno ich obchodzi to, co się tu dzieje. Nigdy 
zresztą ich nie obchodziło. Wietnam? A gdzie to jest? Kogo to interesuje? To tylko banda 
głupków walcząca ze sobą... A że przy tym giną młodzi Amerykanie? Nikt o tym nie pamięta.
Nasi żołnierze oddają życie za nic, bez sensu i na darmo.
— Naprawdę w to wierzysz? — To, co mówił, było bardzo bolesne. Zwłaszcza gdy myślała o
Peterze. Łatwiej było uważać go za bohatera, który oddał życie za ojczyznę. W 
rzeczywistości zginął przez pomyłkę. Paxton miała tę świadomość.
— Wierzę. Najsmutniejsze, że wszyscy inni też. Nikogo w Stanach nie obchodzi ta wojna. 
Nawet nie starają się zrozumieć sytuacji. Sam nie jestem pewien, że ja cokolwiek rozumiem. 
Występujemy w obronie Sajgonu przed agresją Viet Congu. Teoretycznie. W praktyce nasi 
sprzymierzeńcy nie są nimi do końca. Nie wiesz, kto jest w Viet Congu, a kto nie. Cholera, 
czasami myślę, że oni wszyscy. Chryste, popatrz na dzieciaki. Większość z nich bez 
mrugnięcia rzuciłaby w ciebie granatem. Ta świadomość jest najgorsza. Nie wiadomo, komu 
można zaufać, kogo szanować, z kim walczyć. Połowa naszych żołnierzy bardziej szanuje 
żółtków niż swoich własnych dowódców. Wietnamcy walczą lepiej niż ktokolwiek inny. A 
armia południowo- wietnamska to kpiny. Rozumiesz, co chcę powiedzieć? To jest cyrk. Jeśli 
będziesz przebywać tu dostatecznie długo, zwariujesz. Weź to pod uwagę. W dniu, w którym 
przestaniesz myśleć o załapaniu się na najbliższy samolot do domu, zaczną się twoje kłopoty. 
—Trochę kpił, trochę żartował, a zarazem odsłaniał prawdę. Zdawała sobie z tego sprawę. 
Było coś dziwnie pociągającego w tym kraju, coś, co sprawiało, że chciało się tu zostać. To 
coś wisiało w powietrzu. Tkwiło w zapachach, dźwiękach i ludziach. Wyrażało się w 
zaskakującym kontraście między Sajgonem a niezwykłym pięknem okolicy. Uzewnętrzniło w
niewinnych twarzach i w bliskości śmierci. Chciało się wierzyć, że Wietnamczycy są bez 
winy, że cierpią, a ty możesz im pomóc. Ale czy możemy im pomóc, ratując jednocześnie 

siebie? Czy też był to beznadziejny wysiłek? Gdy w południe dojechali do Sajgonu, Paxton 
nie znalazła odpowiedzi na żadne z tych pytań.
Ralph podrzucił ją do hotelu, a sam udał się do biura prasowego w Eden Building. Paxton 
wkroczyła do holu w mundurze pokrytym plamami zakrzepłej krwi, umazanym błotem i 
przepoconym. Wyglądała okropnie. Po drodze wpadła na Nigela, który na jej widok uniósł 
brwi.
— No, no, wygląda na to, że miałaś pracowity dzień. A może zacięłaś się przy goleniu?
— Wracamy z Nha Trang. Widziałam mnóstwo rannych, wypaliła mu prosto w oczy, 
ściągając heim. Dla niej było ich mnóstwo. Gdy to mówiła, poczuła pod powiekami 
szczypiące ky.
— Czy mam się zdziwić? Przecież chyba po to tu jesteśmy. - Był z niego kawał wyniosłego 
drania i jego stosunek do świata bardzo ją drażnił. — Jakie masz plany w związku z dzisiejszą
kolacją?
— Nie wiem. Muszę zacząć pisać artykuł. — Umowa z „Sun” nie narzucała jej żadnych 
terminów. Miała przysyłać materiały, gdy będą gotowe. Jednak chciała udowodnić, że nie 
rzucała słów na wiatr i poważnie traktuje swoje zobowiązania.
— Może spotkamy się później. Czy Ralph poszedł do domu, czy do biura?
— Jestem pewna, że poszedł do biura — odparła zmęczonym głosem:
— Lepiej się wyśpij. Wyglądasz na wykończoną.
— Bo jestem... Na razie... — Jej zamiary spełzły na niczym. Po kąpieli tylko na chwilę 
przyłożyła głowę do poduszki i natychmiast zapadła w kamienny sen. Gdy obudziła się, było 
już ciemno. Była potwornie głodna.
Zeszła na dół do restauracji. Nie spotkała nikogo znajomego. Gdy spróbowała coś zjeść, 
okazało się, że nie mogła nic przełknąć. Nawet ananasowy krem, na który miała wielką 
ochotę, smakował okropnie. Cały czas miała przed oczami obrazy z Nha Trang. W końcu 
wypiła filiżankę bulionu i zjadła kilka koreczków z krewetek. Trochę posilona wróciła na 
górę i zabrała się do pracy. Siedziała nad tekstem do drugiej w nocy. Rozpłakała się, gdy 
próbowała opisać chłopca z Miami i czarnego sanitariusza z Sayannah. Uświadomiła sobie, że
nawet nie ma ich nazwisk. Kiedy postawiła ostatnią kropkę, poczuła się jakby pusta w środku,
ale kamień spadł jej z serca. Pisanie przyniosło jej ulgę, było prawie jak katharsis.
Poszła spać o trzeciej nad ranem, a o dziewiątej pojawiła się w biurze prasowym. Spotkała 
Ralpha. W czystej, białej koszuli i spodniach khaki wyglądał oficjalnie.
— Co tu robisz, Delta Delta? — Mimo wszystko się uśmiechnęła. Również Ralph wyraźnie 
ucieszył się na jej widok.
— Nic takiego. Chcę wysłać artykuł.
— Nha Trang? — zapytał, a ona przytaknęła. — Przy okazji, dowiedziałem się, że ranni, 
których zabrały śmigłowce, przeżyli oprócz czarnego chłopaka z Missisipi. To znaczy, że 
twój podopieczny ma się dobrze. Powinnaś się cieszyć.
Paxton uśmiechnęła się z ulgą. Ralph patrzył na nią z aprobatą. To była dobra dziewczyna. 
Naprawdę. Towar najwyższej jakości.
 Musiała się jeszcze dużo nauczyć, ale była bystra. Polubił ją.
— Nie zawsze tak jest. Może to ty przyniosłaś mu szczęście. „ Wróci do domu. — Co dzisiaj 
robisz?
— Szukam kłopotów — zażartowała. Ralph się roześmiał.
— Uważaj. W tym mieście znajdziesz je bez trudu.
— Zauważyłam to. — Jeśli nie trafi się jej nic ciekawszego, pozostaje w odwodzie Nigel 
Aucliffe albo Jean-Pjerre, który w ten weekend miał spotkać się ze swoją żoną w Hongkongu.
— Dziś wieczorem magazyn „Time” wydaje przyjęcie w swoim biurze w Continental Pałace. 
Chciałabyś pójść?

— Jasne. — Nie była pewna, czy proponuje jej randkę, czy przyjacielskie spotkanie, ale nie 
obchodziło jej to. Nie miała zamiaru wdawać się w romans. Nowe kontakty i znajomości 
mogły
okazać się cenne.
— Spotkamy się na miejscu. — Popatrzył na zegarek. Widać
było, że się śpieszy. — O szóstej?
— W porządku. — Resztę popołudnia spędziła, snując się po Sajgonie. Zwróciła uwagę na 
dzieci, których wszędzie było pełno. Wyglądało na to, że za wcześnie poznały życie. 
Wystarczyło usiąść  w kawiarni, a już oblegały cię chmarami i usiłowały ci sprzedać
wszystko, od heroiny i papierosów poczynając, na kradzionych
napojach kończąc.
Wiedziała, że kiedyś napisze o nich artykuł. To był dziwny świat, bardzo różny od świata, w 
którym przebywała dotąd. Jednak
nie żałowała, że postanowiła go poznać.
O piątej wróciła do hotelu i przebrała się w jedwabną, wzorzystą suknię. Na nogi nałożyła 
nowe sandałki. Potem poszła ulicą Tu Do w stronę Continental Pałace. Sajgon musiał być 
kiedyś pięknym miastem. To było widać gołym okiem. Jednak teraz był skażony wojną. 
Wyczuwało się bliskość frontu. Ludzie siedzący w kawiarniach mieli poczucie, że wróg czai 
się wszędzie, a bomba może spaść prosto na nich w każdej chwili.
Gdy Paxtofl dotarła do hotelu, w „Terrace” ujrzała tłum. Pośród barowych gości rozpoznała 
Nigela w towarzystwie dwóch pielęgniarek. Jedna z nich siedziała mu na kolanach, podczas 
gdy druga pieszczotliwie mierzwiła mu włosy, zaśmiewając się radośnie. Paxton udała się na 
górę, do biura „Time”a”.
W środku kręciło się już mnóstwo ludzi. Ralph czekał zgodnie z umową. Rozmawiał z szefem
biura o nadchodząCYm zjeździe demokratów w Chicago. Od czasu zamachu na Martina 
Luthera Kinga i zabójstwa Roberta Kennedy”ego w całym kraju wybuchały zamieszki. Ralph 
czarno widział przyszłość.
— Sądzę, że w Chicago będzie gorąco — powiedział. Nagle zauważył Paxton. Powitał ją z 
ciepłym uśmiechem, przedstawił wszystkim zebranym i z wprawą oprowadził po biurze, 
traktując ją jak młodszą siostrę. Paxton była wzruszona okazanym zainteresowaniem. Nie 
omieszkała podziękować Ralphowi. Popijali we dwoje szkocką, gdyż Ralph uznał, że poznała
już wszystkie liczące się osoby.
— Naprawdę jestem ci wdzięczna. Gdyby nie ty, pewnie bym nadal siedziała w pokoju 
hotelowym.
— Może tak byłoby lepiej. — Pociągnął większy łyk. — Wczoraj, kiedy wróciliśmy, miałem 
wyrzuty sumienia. Przeze mnie od razu znalazłaś się w oku cyklonu. Może niepotrzebnie?
— Nie sądzę — odparła spokojnie, patrząc mu w oczy. — Po to tu jestem.
Ralph niespodziewanie uśmiechnął się szeroko.
— Miałem rację. przeprowadziłem wczoraj małe śledztwo. Rzeczywiście chodziło o ciebie. 
Mają cię pilnować i prowadzać na przyjęcia do ambasady w Golden Ghetto. — Kiedyś był to 
luksusowy dom mieszkalny na ulicy Gia Long.
— Mam nadzieję, że nikt się niczego nie domyśli.
— Na pewno nie. Nikt nie ma czasu na niańczenie kogokolwiek. A skoro już o tym mowa — 
spojrzał na nią z uwagą — czy jesteś zainteresowana następną wyprawą? Jadę do Cu Chi, 
żeby dowiedzieć się czegoś na temat tunelów. Pomyślałem, że to ci się może spodobać.
— Z wielką chęcią się z tobą zabiorę. Znowu o piątej?
Ralph roześmiał się. Paxton miała bardzo poważną minę.
— Wpadnę o ósmej. Będziemy mieli mnóstwo czasu. Ubierz się tak samo jak wtedy.
Paxton uniosła brwi.

— Nie będzie żadnego przyjęcia w klubie otkerskim? Moi przyjaciele w San Francisco 
mocno się rozczarują.
Ralph mrugnął porozumiewawczo.
— O to się nie martw, Delta Delta. Poślij im trochę pączków. — Paxton udała, że się na niego
zamierza. Kilka minut później Ralph opuścił zebranych.
Paxton rozmawiała z wieloma innymi dziennikarzami, a potem zeszła na dół. Starała się i tym
razem uniknąć spotkania z Nigelem, który był już kompletnie pijany i bardzo gorąco zalecał 
się do jednej z pielęgniarek. Paxton spokojnie wróciła do swojego hotelu, zjadła kolację w 
pokoju i o dziesiątej poszła spać. Następnego ranka punkt ósma czekała w holu na Ralpha.
Tym razem Ralph zebrał inną ekipę: fotografa i kierowcę. Przyjechali wojskowym dżipem. 
Za kierownicą siedział młody żołnierz piechoty morskiej. Potężnej budowy, przyjaźnie 
nastawiony rudzielec, o krótko ostrzyżonych włosach i niebieskich oczach. Na
piersiach miał wytatuowanego kowboja i mówił, że pochodzi z Montany. Paxton usiłowała 
się nie roześmiać, gdy powiedział, że ma na imię Kowboj. Skończył dziewiętnaście lat, ado 
Wietnamu przyjechał
w święta Bożego Narodzenia. Od powrotu do domu dzieliło go sześć miesięcy. Twierdził, że 
wiedzie mu się nie najgorzej. Został tymczasowo przydzielony do Agencji Informacyjnej jako
kierowca.
— Dopóki nie trafimy na minę albo nie zostaniemy ustrzeleni przez żółtków, wszystko w 
porządku. — Uśmiechnął się do nich szeroko, a Paxton uznała go za szczęściarza. Mógł 
przecież walczyć na północy.
Jazda do Cii Chi zajęła im czterdzieści pięć minut. Większość czasu spędzili na rozmowie o 
koniach i jeździe konnej. W końcu
Paxton i Ralph zaczęli dyskutować o ce1uwyprawy. Towarzyszący im fotograf był 
Francuzem. Nazywał się Yyes. Przyjaźnił się z Jean-Pierre”em. Nie mówił zbyt dobrze po 
angielsku, więc prze
ważnie milczał, co sprawiało, że wydawał się nieśmiały. W rzeczywistości wcale taki nie był. 
Ralph już wcześniej z nim pracował, i bardzo go lubił. Yyes znał swój fach i podobnie jak 
Paxton był spokojny i skrupulatny.
— Baza Cii Chi jest interesującym miejscem — wyjaśniał Ralph. — To kwatera główna 25 
Dywizji Piechoty „Tropikalna Błyskawica” z Hawajów. Zbudowali tę bazę ponad dwa lata 
temu nad tunelanii, które wydrążyli Wietnamcy. Naszym wydawało się, że złapali żółtków w 
potrzask, ale byli w błędzie. Viet Cong działał nadal dosłownie pod ich nogami, a baza Cu 
Chi stała się ogromnym problemem. Znajduje się ona po drugiej stronie rzeki Sajgon, na 
wysokości żelaznego Trójkąta, gdzie trwają najcięższe walki.
— Co się tam teraz dzieje? — Paxton była wdzięczna za każdą informację.
— Odkryliśmy tam całą sieć tuneli. Myślę, że to dobry temat na reportaż. Chłopaki, którzy się
tym zajmują, nazywani są szczurami tunelowymi i stanowią przedziwną grupę. Twardzi jak 
stal, znerwami jak postronki. Ja za żadne skarby nie wszedłbym do takiego tunelu. 
Wietnamcy mają tam cały podziemny świat. W zeszłym roku, gdy rozprawialiśmy się z nimi 
w okolicach żelaznego Trójkąta, próbowaliśmy zlikwidować te tunele, ale bez sukcesu. 
Natrafiono nawet na szpital pod lasem Than Dien, trochę na północ od żelaznego Trójkąta. 
żółtki to zadziwiający ludek. — Ralph doskonale wiedziało tym, że nie zasługiwali namiano 
„głupków” czy „szaleńców”, jak ich powszechnie nazywano. Mieliw sobie siłę i 
zdecydowanie, twardość i niewiarygodną wręcz odwagę. Prowadzili walkę na śmierć i życie.
— Myślisz, że będę mogła zejść do takiego tunelu? — zapytała Paxton zafascynowana tą 
perspektywą, ale Ralph potrząsnął głową patrząc na nią z przestrachem.
— Nic z tego, Pax. To zbyt niebezpieczne. Dostaję klaustrofobii na samą myśl o tym.
— Sądzę, że to fascynujące.

— A ja sądzę, że zwariowałaś. — Resztę drogi przebyli w milczeniu. Gdy dojechali na 
miejsce, Paxton na własne oczy mogła podziwiać ogrom bazy Cii Chi i panującą tam 
wspaniałą organizację. To miejsce różniło się zasadniczo od bazy w Nha Trang. Jednak gdy 
znaleźli się za bazą, na obszarze pokrytym bujną roślinnością, Paxton zauważyła pewne 
podobieństwo. Upał zdawał się wprost buchać z gęstych zarośli, a wszędzie dookoła widać 
było buldożery oczyszczające teren z drzew i krzewów.
— Załóż kamizelkę — rozkazał Ralph machinalnie. Był zajęty rozmową z Yyesem i 
jednocześnie machał ręką do kogoś w oddali.
— Po co? — Upał był nie do zniesienia i nikt nie nosił kamizelek. Większość żołnierzy 
pracowała rozebrana do pasa, miała na sobie
tylko spodnie i buty. Niektórzy nawet pozdejmowali hełmy. — Nikt
nie nosi kamizelek.
— Rób, co ci każę — warknął. — Oni też powinni je nałożyć. Cu chi słynie ze snajperów. — 
Paxton z niezadowoloną miną włożyła cężką kamizelkę, a potem zaczęła zdejmować hełm. 
Zatrzymała się w pół gestu pod wpływem spojrzenia Ralpha. Tak jak inni przytroczyła do 
pasków hełmu krem do opalania i środek na komary. Wielu żołnierzy nosiło ze sobą w ten 
sposób papierosy, karty do gry inne potrzebne im drobiazgi, Paxton zauważyła, że każdy 
trzyma
swój karabin M-16 pod ręką, a większość miała standardowe
pistolety 45 zatknięte za pas albo w kaburze. Zanim tu przyjechała,
została ostrzeżona, żeby nie nosiła przy sobie broni. W ciągu kilku
ostatnich dni przekonała się, że mało kto chodzi bez broni. Na
czarnyrn rynku można było kupić niemal wszystko.
W pewnym momencie podszedł do nich wysoki, szczupły mężyzna. Był to ten sam facet, do 
którego machał Rałph. Miał włosy w kolorze piasku, jasne oczy i sympatyczny uśmiech. Z 
jego wzroku wyzierało napięcie, skupienie i powaga, które zadawały kłam jego
niedbałej pozie.
— Cześć Quinn. Wygiąda na to, że nie pozwalasz leniuchować soim chłopakom.
Kapitan William Quiiin z 25 Dywizji Piechoty przywitał się z Ralphem i Yyesem, a następnie
wyciągnął dłoń do Paxton.
— Miło, że przyjechaliście — Gdy wskazywał rejon, który został już oczyszczony, 
zauważyła, że nosił obrączkę. Był przystojnym mężcyzną. Okazało się, że miał trzydzieści 
dwa lata, nauki pobierał w West Point i był zawodowym wojskowym. Popatrzył na Paxton z 
nieśmiałym uśmiechem. — Ty też pracujesz dla Associated ss? — Spojrzał jej głęboko w 
oczy. Na chwilę zapomniała, o co ją pytał. Był bardzo atrakcyjny, emanowała od niego siła, 
pewność siebie i opanowanie ale pod tym kryło się coś dzikiego, a może nawet szalonego.
— Ja... nie, jestem z „Morning Sun” w San Francisco. — Miłe miasto. Zanim tu przybyłem, 
stacjonowałem przez czas w Presjdjo. — Właśnie tam zostawił żonę, ale nie wspomniał o 
tym.
— To moja nowa protegowana — wyjaśnił Ralph z uśmiechem. — Trochę przypomina mnie 
samego z czasów Korei. Chociaż myślę,
że ona jest bardziej przebojowa — dodał, a Paxton podziękowała mu za tę pochwałę.
— Nie ma za co, Delta, Delta — drażnił się z nią, gdy szli za kapitanem Quinneni na 
oczyszczony teren. Wokół leżały porozrzucane narzędzia, stał ciężki sprzęt i żołnierze. W 
ziemi były widoczne małe otwory, przez które przecisnąć się mogło jedynie dziecko.
— Chryste, czy to to? — Ralph patrzył ze zdumieniem. Zajrzał do jednego z otworów. 
Poprzednio były one zakryte bujną roślinnością i nikt nie był w stanie ich dostrzec. Quinn i 
jego ludzie odsłonili wszystkie wejścia, jakie mogli znaleźć, i teraz wejścia do tuneli były 
widoczne. Można było nawet dostrzec bambusowe rury, prze które oddychali ludzie, którzy 
znajdowali się na dole. — Przypuszczam, że w głębi te tunele się rozszerzają.

Bill Quinn potrząsnął głową.
— Nie zawsze. Żółtki to zadziwiający mały ludek. — Mówił to z szacunkiem i humorem. — 
Sześć dni zajęło nam wykurzanie stamtąd tych małych facecików. To strasznie wytrwała 
banda.
— Tak. — Ralph przytaknął. — Zawsze tacy byli.
Bill Quinn oprowadził ich po okolicy. Paxton zapytała, czy może wejść chociaż kilka metrów 
w głąb tunelu, żeby przekonać się na własne oczy, jak jest w środku. Większość Amerykanów
była zbyt rosła, by przecisnąć się przez ciasne otwory. Paxton była szczupła i gibka. 
Pożyczyła od Yyesa aparat fotograficzny ora latarkę i zeszła pod Ziemię za jednym z ludzi 
Quinna, drobnyn żylastym szczurem tunelowym. Po kilku minutach nie miała czym 
oddychać. Blada i brudna wyjrzała na powierzchnię, łapczywi chwytając powietrze. To co 
zobaczyła na dole, przeraziło ją nie na żarty. Czuć było odór rozkładających się ciał. Żołnierz,
który z nią szedł, wyjaśnił, że nie wyciągnęli jeszcze wszystkich trupów. Myśl o tym, że 
śmierć zastała partyzantów pod ziemią, była porażająca Wszystko wokół takie było. W Nha 
Trang przeżyła ostrzał, patrzyła na rannych i umierających. Wszędzie czaiła się śmierć, 
chociaż kapitan zapewniał ich, że wszystkie tunele zostały sprawdzone a jedyni Wietnamcy, 
którzy się tam znajdowali, byli martwi.
— Czy używacie psów? — zapytała, ciągle jeszcze pod wrażeniem tego, co widziała. Quinn 
musiał przyznać, że była niezwykła. Jeszcze żadna Amerykanka nie wyraziła chęci zejścia na 
dół. Nawet Yves fotograf Ralpha, nie wydawał się entuzjastycznie nastawiony. Ta młoda 
kobieta okazała się bystra i ciekawa wszystkiego, i tym się różniła od innych. Była także 
bardzo ładna, czego kapitan nie omieszkał zauważyć, gdy Paxton zdjęła heim, uwalniając 
kaskadę jasnych włosów. Bardzo ładna. Poczuł się tak jakby tkwił w Cu Chi od zawsze.
— Używamy psów — wyjaśnił — ale nie robimy tego zbyt często. Wysyłamy uzbrojonych 
żołnierzy. Przynajmniej mają szansę. — Jednak musiał przyznać, że niezbyt wielką. Na myśl 
o tym Paxton poczuła zimny dreszcz przebiegający jej po plecach. Podeszli do innego otworu 
otoczonego bambusowymi rurami do oddychania. — Quinn mówił dalej: — Schowało się tu 
siedmiu facetów i jedna kobieta. Sądzimy, że siedzieli tu rok, a może nawet dłużej. — Tuż 
przed nosem Amerykanów. Wyjaśniał, że wymykali się nocami i dokonywali aktów sabotażu 
albo strzelali z ukrycia. — Mieliśmy z tym masę problemów.
Paxton zaczęła robić notatki. W tym momencie zbliżył się sierżant, mówiąc, że właśnie 
zameldowano o pojawieniu się w pobliżu snajpera. Szybko zerknął na Paxton, a potem z 
powrotem na kapitana.
— Czy chce pan, żeby oni wrócili do bazy? — Wydawał się nie pochwalać obecności 
przedstawicieli prasy. Jego spojrzenia nie były ani przyjazne, ani życzliwe. Jednak Bill Quinn
nie zwracał na to najmniejszej uwagi. Sprawdził, która godzina, i zapytał radiotelegrafistę, 
czy może nawiązać kontakt z chłopcami przeczesującymi tereny me oczyszczone.
— Nie, nic im nie będzie, jeśli zostaną. — Bill Quinn odpowiedział sierżantowi, a potem 
dalej rozmawiał z radiotelegrafistą. Wreszcie wyjaśnił Ralphowi, że odkryto jednego albo 
dwóch snajperów i że są uzasadnione podejrzenia, że istnieje jeszcze jeden tunel. — Może 
nawet będziecie mieli okazję zobaczyć, jak go oczyszczamy — powiedział, uśmiechając się 
do Paxton. Nie wiedziała o tym, że kapitan cieszył się już pewną sławą w Wietnamie. Wraz 
ze swymi ludźmi odkrył i oczyścił więcej tuneli niż ktokolwiek inny w historii tej wojny. 
Kilka razy sam schodził na dół, cztery razy był ranny, dwa razy odznaczony za odwagę. Jego 
żołnierze poszliby za nim w ogień. — Trzeba być trochę stukniętym, żeby być szczurem 
tunelowym — mawiał i szukał odpowiednich ludzi, niezwykle odważnych, na granicy 
lekceważenia śmierci, a zarazem karnych, poddających się woli dowódcy. Dlatego też 
zaintrygowała go Paxton. Sierżant me podzielał fascynacji swego kapitana. Był wyraźnie 
zirytowany jej obecnością, szczególnie teraz, kiedy otrzymali potwierdzenie dotyczące 
drugiego snajpera.

— Czy mam ich teraz odwieźć do bazy, kapitanie?
— Nie sądzę, żeby było to konieczne, sierżancie — odparł stanowczo Quinn. —Myślę, że oni
nie przyjechali tutaj na lunch. Powinni zostać i zobaczyć to, co chcą. — Kapitan, podobniejak
ich kierowca Kowboj, pochodził z północnego zachodu i posiadał swobodny, choć trochę 
powolny, sposób poruszania się. Jednak jego żołnierze wiedzieli, że w jednej chwili potrafi 
się zmienić w grzechotnika gotującego się do skoku. — Chcesz się czegoś napić? — zapytał, 
zwracając się do Paxton, której ogromnie dokuczało pragnienie. Z wdzięcznością przyjęła 
lodowatą colę w cudowny sposób zmaterializowaną z przenośnej lodówki. Dla Ralpha i 
Yyesa także znalazło się coś do picia. Później przenieśli się wszyscy do namiotu ustawionego 
na niewielkiej polanie, w którym, jak twierdził kapitan, znajdowało się jego biuro. Tam 
odpowiedział na ich pytania, cały czas pozostając w kontakcie z radiotelegrafistą. W końcu 
zmarszczył brwi i oznajmił, że wolałby nie wysłuchiwać dalszych raportów na temat 
snajperów. Opuścili namiot.
Gdy znowu wyruszyli w teren, miał poważną minę i tym razem kazał Rałphowi i Paxton 
trzymać się z tyłu. Yyes przykucnął w zaroślach, skąd robił zdjęcia teleobiektywem. Nagle, 
coś poruszyło się w krzakach przed nimi i zaraz potem powietrzem wstrząsnęła eksplozja. 
Wszyscy, me wyłączając Paxton, padli płasko na ziemię.
Bill Quinn poczołgał się do przodu, podczas gdy chłopak z radiem rozpaczliwie próbował 
nawiązać z kimś kontakt.
— Odezwij się, Lone Ranger, mówi Tonto... Lone Ranger, czy mnie słyszysz? Co tam macie?
W odpowiedzi jakiś głos szybko udzielił informacji. Z kolei radiotelegrafista zameldował 
sierżantowi. Okazało się, że odkryto dwóch snajperów i sześciu partyzantów, którzy pojawili 
się dosłownie znikąd. Quinn miał rację. Istniał jeszcze jeden tunel.
Ralph nie spuszczał wzroku z Paxton, gdy się czołgali. Dziękowała Bogu, że kazał jej założyć
kamizelkę i hełm.
— Wybraliśmy sobie fajny dzień, żeby tu przyjechać, nie ma co — ponuro powiedział Ralph.
— Przynajmniej nie jest nudno. — Uśmiechała się, próbując ukryć strach.
— Chyba za długo tu jesteś — stwierdził, przekrzykując hałas. — Robisz się zbyt twarda. — 
Gdy to mówił, obok nich pojawił się
sierżant, z niezadowoleniem patrząc na Paxton.
— Kapitan chciałby, żebyście zostali z tyłu. — Jego głos brzmiał
jak głos windziarza w domu towarowym. Zachowanie sierżanta drażniło zarówno Ralpha, jak 
i Paxton.
— Czy są jakieś istotne przyczyny, z powodu których przedstawiciele prasy nie Są 
dopuszczeni? — obcesowo zapytał Ralph, sprawdzając jednocześnie, co robi Yyes. Fotograf 
nadal pstrykał
: zdjęcia i wydawał się zadowolony z rezultatów.
— Tak, powiedziałbym, że jest taka przyczyna, proszę pana —
szorstko odparł sierżant. — Ma pan ze sobą kobietę i wolelibyśmy,
żeby żadne z was nie stało się celem snajpera, jeśli nie macie nic
przeciwko temu. — Mówił z czystym nowojorskim akcentem. — Czy
to pana nie przekonuje?
— Jeśli mam być szczery, nie. — Ralph patrzył mu prosto
w oczy. Paxton z zinteresowaniem obserwowała tę wymianę zdań. — Fakt, że jest kobietą, 
nie ma tu nic do rzeczy. Jeśli ona chce
ryzykować, kolego, pozwól jej na to. — Ralph był życzliwie nastawiony, traktował ją z 
szacunkiem i Paxton umiała to docenić. Wiedział, że skoro zdecydowała się przyjechać do 
Wietnamu, nie obawiała się ryzyka i niebezpieczeństwa I za to również była mu wdzięczna.
— I pan będzie ponosił odpowiedzja1no jeśli pańska koleżanka zginie?! — Sierżant z 
Nowego Jorku podniósł głos. Na naszywce jego munduru widniało nazwisko Campobello.

— Nie, nie będę — bez wahania zaprzeczył Ralph. — Ona sama wzięła na siebie tę 
odpowiedzialność w momencie gdy podjęła się tej pracy. Tak samo zresztą jak ja... i tak jak 
pan, sierżancie.
— Róbcie sobie, jak chcecie. — Odwrócił się i zaczął się czołgać przez zarośla. Chwilę 
później Paxton i Rałph zbliżyli się do miejsca akcji. Radiotelegrafista sprowadził dwa 
śmigłowce, żeby zrobiły dokładniejsze rozeznanie, a Wietnamcy właśnie zaczęli ostrzeliwać 
nadlatujące maszyny.
— Lone Ranger... — Ponownie je wzywał. — Co tam macie? Z drugiej strony rozległ się 
okrzyk radości.
— Halo, Tonto. Mam dwóch żółtków, jeden ranny... bardzo pięknie... Dziękuję za wsparcie i 
tak trzymajcie... — Nagle odgłos eksplozji wstrząsnął powietrzem. Stanowisko ogniowe 
karabinu maszynowego M-60 zostało trafione. Niespodziewanie, nim Paxton zdążyła się 
zorientować, co się dzieje, ktoś ją chwycił i zaczął odciągać do tylu z wielką siłą. Gdy padła 
wreszcie na ziemię, poczuła, jak wszystko dookoła drży. O mało nie oberwała granatem 
rzuconym przez partyzanta. W momencie eksplozji radiotelegrafista porzucił swoje 
stanowisko. Ralph zanurkował w krzaki prosto w ramiona sierżanta. Paxton z pewnością 
zostałaby trafiona, gdyby Bill Quinn nie odciągnął jej, ryzykując własne życie. Leżała twarzą 
w błocie, przygnieciona przez Billa. Była oszołomiona i nie zdawała sobie sprawy z tego, co 
się stało.
— Zabolało cię? — zapytał z niepokojem kapitan, ale Paxton potrząsnęła głową. Wstała i 
starała się rozruszać zesztywniałe członki. Quinn kazał jej się pochylić, mimo że żołnierze 
mieli już wyraźną przewagę nad Wietnaincami, a odgłosy wystrzałów się oddaliły.
— Nie, nic mi nie jest. — Napędził jej porządnego stracha. Otarł jej twarz z brudu i się 
uśmiechnął.
— Wyglądasz jak dziecko, które upadło w błoto.
— A czuję się jak dziecko, które dopiero co uniknęło śmierci. — Popatrzyła na niego z 
powagą. — Dziękuję.
Wydawał się zupełnie nie poruszony tym, co się stało. Właśnie z tego słynął i za to ludzie go 
podziwiali. Zrobiłby wszystko dla swoich podkomendnych, bez względu na to, ile to by 
kosztowało. Nie kazał nikomu robić tego, czego sam nie mógłby wykonać. Dlatego właśnie 
tak bardzo go kochano i ufano mu bezgranicznie.
Chyba Tony ma rację... Za wcześnie was tu ściągnąłem. Nie przewidziałem, że Ralph 
przywiezie ze sobą przyjaciółkę.
Paptrzył na nią przepraszająco, po czym pomógł jej wstać.
— Cieszę się, że przyjechaliśmy. Te tunele są zadziwiające.
W odpowiedzi uśmiechnął się, ujęty jej odwagą i okazanym zainteresowaniem. Polubił swoje 
zajęcie. Na czas pobytu w Wietnamie zawarł ugodę z losem. To było wyzwanie. Wiązało się 
z olbrzymim niebezpieczeństwem. Trzeba się było wykazać inteligencją, myśleć tak jak 
żółtki, żeby móc ich złapać.
— Lubię to, co robię. — Paxton zapragnęła napisać o nim artykuł, ale bała zapytać się o 
zgodę. To był teren Ralpha. Nie
chciała też drażnić Quinna. Sierżant dał jasno do zrozumienia, że om Wszyscy byli intruzami.
— Będziecie musieli wrócić tu jeszcze raz, gdy już oczyścimy ten tunel. Nie uwierzylibyście, 
co tam można znaleźć. Mam na myśli broń. Większość broni, jaką dysponują Wietnamcy, 
została zdobyta lub ukradziona Amerykanom — wyjaśniał. — Czego tam nie ma... produkty 
radzieckie, chińskie narzędzia, zapasy lekarstw, podręczniki.., naprawdę można się o nich 
czegoś nauczyć. — Uważał dobra znalezione w tunelach za niezwykle cenne. Paxton bardziej 
interesowała jego osoba niż to, czym się zajmował. Jakim trzeba być człowiekiem, by 
odważyć się odkrywać ten podziemny świat w poszukiwaniu wroga?

— Na długo przyjechałaś do Wietnamu? — zapytał cicho, gdy poszli szukać Ralpha i Yyesa. 
Walki przesunęły się dalej, a sierżant pilnował ich przebiegu razem ze śmigłowcami. — Kilka
tygodni?
— Sześć miesięcy. — Uśmiechnęła się. Miała wrażenie, że już upłynęło pół raku, chociaż od 
jej przyjazdu minął zaledwie tydzień.
— Jesteś bardzo młoda jak na kogoś, kto przyjechał taki kawał drogi obserwować taką wojnę.
— Była odważną dziewczyną i to mu się podobało. Prawda była taka, że podobało mu się w 
niej wszystko. Wygląd, charakter, zapał, fakt, że bez wahania weszła do tunelu. Nigdy nie 
spotkał takiej kobiety. — Żałujesz, że tu przyjechałaś?
— Nie. — Spojrzała mu prosto w oczy. — Jestem zadowolona. — Smutna i przerażona, i 
czasami tylko zadowolona. Jedno było pewne. Znajdowała się we właściwym miejscu i we 
właściwym czasie.
Kapitan miał właśnie powiedzieć, jak bardzo ją podziwia, kiedy pojawił się sierżant 
Campobelło i zakomunikował, że Quinn jest potrzebny. Obaj snajperzy Są ranni i zostali 
złapani, dwaj inni nie żyją, a czterech uciekło, prawdopodobnie z powrotem do tunelu. Jeśli 
uda się zmusić snajperów do mówienia, można będzie zlokalizować wejście do tunelu.
— Muszę wracać — powiedział kapitan z przepraszającym uśmiechem. — Zobaczymy się 
przed waszym odjazdem. — Odszedł z sierżantem Campobello, a Paxton poszła odszukać 
Ralpha i Yyesa. Była cała umazana ziemią i prawie me różniła się od innych żołnierzy.
— Mało brakowało. — Ralph popatrzył na nią z dezaprobatą. — Lepiej, do cholery, uważaj. 
Inaczej odstrzelą ci tę mądrą główkę. —
Nie pochwalał też jej zejścia do tunelu. — Uważaj, Delta Delta. Ci ludzie nie strzelają 
ślepakami.
— Jestem bardzo ostrożna — powiedziała oschle. — Po prostu rzucili ten pieprzony granat 
prosto na mnie. Radiotelegrafista też o mało nie dostał. Co ty sobie wyobrażasz? Chcesz, 
żebym czekała na ciebie na parkingu? — Wściekła się na niego, a on nagle się roześmiał. 
Była dokładnie taka sama jak on w jej wieku. Garnęła się do wyjazdów w niebezpieczne 
rejony, nie zważała na ryzyko i marzyła o zdobyciu najbardziej sensacyjnych materiałów.
— W porządku, dzieciaku. Rób tak dalej. Ale nie przychodź do mnie z płaczem, jeśli coś ci 
się stanie.
— Nie przyjdę, spokojna głowa — burknęła i dalej otrzepywała się z ziemi. Ralph ciągle się z
mej śmiał.
— Jesteś cała utytłana, wiesz o tym? — Paxton również zaczęła się śmiać. To był bardzo 
ciekawy dzień. Polubiła Billa Quinna może nawet bardziej niż powinna.
Kapitan wrócił, gdy oni szykowali się już do odjazdu, i podziękował im za przyjazd do Cu 
Chi. Następnym razem obiecał Paxton pokazać całą bazę. Teraz musiał ich szybko pożegnać. 
Czekało go przesłuchiwanie jeńców.
— Do zobaczenia w Sajgonie, Ralpb. Może zjemy razem kolację w następnym tygodniu. — 
Ralph pokiwał głową. Quinn machał ręką, gdy odjeżdżali. Nie zobaczyli ponownie sierżanta i
może tak było lepiej, pomyślała Paxton. Wyraźnie ich nie cierpiał i nie miał najmniejszej 
ochoty współpracować z prasą. To nie miało zresztą najmniejszego znaczenia. Odwalili 
dzisiaj kawał dobrej roboty i oboje z Ralphem zdobyli wspaniały materiał. Również Yyes był 
zadowolony ze zdjęć, jakie udało mu się zrobić. Był dumny szczególnie zjednego, tego, na 
którym zdążył zarejestrować moment postrzelenia jednego ze snajperów. Ta sytuacja była 
nienormalna. Można było zdobyć nagrodę za zarejestrowanie na taśmie lub fUmie ludzkich 
tragedii.
W drodze do Sajgonu Paxton nie przestawała myśleć o kapitanie Quinnie i jego ciele 
przygniatającym ją w chwili wybuchu granatu, sile, która z niego emanowała, i jego 
spojrzeniu. Czuła wyrzuty sumienia. Quinn był żonaty, a Peter nie żył zaledwie od dwóch 

miesięcy. Jednak nie mogła zaprzeczyć, że w Cu Chi coś się pomiędzy nimi wydarzyło. Bill 
Quinn okazał się ekscytującym mężczyzną, który przyciągał ją jak magnes.

Rozdiał XIV

Przez następny tydzień Paxton przebywała w pobliżu  

Sajgonu. Przygotowała relację z wydarzeń, jakich była świadkiem w Cu Chi, a osobny artykuł
poświęciła C tunelom. Szefowie nadali jej korespondencji wspólny tytuł „Wieści z 
Wietnamu”. Jak na razie zamieszczono wszystko, co do tej pory wysłała, a „Sun” sprzedawał 
jej artykuły również innym gazetom, co oznaczało, że mogły się ukazać także w Sayannah. 
Wiedziała, że matka i brat byliby z niej dumni. Ed Wilson zadzwonił i pochwalił ją za 
wnikliwość i odwagę.
— Ale chyba nie wchodziłaś sama do tych tuneli, prawda, Pax? — Uśmiechnęła się, słysząc 
pytanie. Łzy napłynęły jej do oczu. Ed był tak daleko.
— Czuję się świetnie. — To wszystko, co mogła wykrztusić w odpowiedzi na jego pytania. 
Poprosiła go też, by zawiadomił Beatrice, że mc jej nie jest. Nie miała jeszcze czasu napisać 
listu, a wiedziała, że powinna to już dawno zrobić. Przekazała gorące pozdrowienia dla 
Gabby i Matta oraz pani Wilson. Po tej rozmowie przez cały dzień trawiła ją tęsknota za 
bliskimi i domem. Już wkrótce pisanie następnego artykułu pochłonęło ją całkowicie. 
Wynajęła samochód i sama jeździła do Bien Hoa, czując się bardzo pewnie i niezależnie. 
Znalazła się na drugim końcu świata, mając dwadzieścia dwa lata i odkrywała rzeczy, o 
których nawet się jej nie śniło. Zaintrygował ją mechanizm czarnego rynku. Pewnego 
popołudnia udała się do bazy w Tan Son Nhut, tam, gdzie wylądowała pierwszego dnia 
swego pobytu w Wietnamie. Miała zamiar zebrać informacje o masowych kradzieżach z 
magazynów wojskowych i drogach, jakimi broń czy umundurowanie przedostawały się na 
czarny rynek. Gdy o zachodzie słońca przechadzała się wolno po Tan Son Nhut, spostrzegła 
nagle wysokiego mężczyznę w polowym mundurze, który zbliżał się do niej. Jego kołyszący 
się krok wydal jej się jakiś znajomy. Słońce świeciło jej prosto w oczy i nie mogła 
zorientować się, kto to jest. Znała tak niewielu ludzi w Sajgonie, że nie mógł to być nikt 
znajomy. Chwilę później mężczyzna stanął i spojrzał na Paxton. Rozpoznała kapitana 
Williama Quinna z bazy w Cu Chi. Nie mogła zapanować nad przyspieszonym biciem serca.
— Witaj — powiedział, patrząc na nią tak, jakby spodziewał się ją tu spotkać. Uśmiechnął się
po swojemu, łagodnie i leniwie. Kapitan zawsze sprawiał wrażenie zrelaksowanego, 
spokojnego i opanowanego. Umiejętnie ukrywał nurtujące go napięcie.
— Co cię tu sprowadza? — Uśmiechnął się szeroko. — Wyglądasz dziś dużo lepiej niż 
podczas naszego ostatniego spotkania. — Wtedy była zmęczona i utytłana w ziemi. Teraz 
była ubrana w białą lnianą sukienkę. Na nogach miała czerwone sandały, a we włosy wpięła 
kwiaty.
— Dziękuję. Zbieram materiał do artykułu o kradzieżach z magazynów wojskowych i 
czarnym rynku.
— Ach, to. — Wydawał się zaciekawiony. — Jeśli uda ci się rozwiązać zagadkę, otrzymasz 
od Kongresu honorowe odznaczenie. Myślę, że wielu dałoby dużo, żeby ci się nie powiodło. 
W grę wchodzą olbrzymie pieniądze.
— Tak przypuszczam. Przyjechałeś na trochę z Cu Chi?
Wzruszył od niechcenia ramionami.

— Mam krótkie spotkanie z generałem. Wieczorem wracam do bazy. — Wstrzymała oddech, 
czekając, czy coś jeszcze powie. Nie miała zamiaru się angażować, ale to już chyba nastąpiło 
wbrew jej woli. Tak bardzo ją pociągał, że w jego obecności traciła zdrowy rozsądek. 
Sprawiał, że wydawała się sobie strasznie młoda. Gdyby poznali się w innych 
okolicznościach, pewnie czułaby się głupio.
— Wiem, że przed chwilą się spotkaliśmy, ale może zjedlibyśmy coś razem przed moim 
wyjazdem. Specjalnie mi się nie spieszy. —
Zadrżała pod wpływem jego spojrzenia. Bill Quin stanowił oszałamiającą kombinację siły i 
łagodności, której trudno było się oprzeć.
— Z ogromną przyjemnością — powiedziała z bijącym sercem.
Odpowiedź ta wyraźnie go ucieszyła. Zastanowił się przez
— Czy byłoby bardzo głupio, gdybyśmy poszli do klubu oficerskiego, tu w bazie, i zamówili 
po hamburgerze i koktajlu mlecznym? Już od tygodnia main na to chrapkę — wyznał z miną 
małego chłopca. Paxton się roześmiała.
Szli, rozmawiając po drodze o Sajgonie, hotelu, w którym się zatrzymała, coHege”u, do 
którego chodziła. Wyjaśnił jej, że w West Point grał w futbol. Nietrudno było jej w to 
uwierzyć. Wciąż miała w pamięci sposób, w jaki uratował ją w Cu Chi. Gdy weszli na salę, 
usłyszeli melodię Beatlesów. Wiele par tańczyło. Panowała swobodna atmosfera, tak bardzo 
charakterystyczna dla amerykańskich miasteczek. Po raz drugi od przyjazdu Paxton odczuła 
nostalgię. Po raz pierwszy ogarnęła ją ona podczas rozmowy z ojcem Petera.
Zamówili hamburgery i frytki, dla Paxton colę, a dla kapitana piwo. Słuchali muzyki i 
obserwowali tańczących. Po Beatlesach puszczono przebój „I Can”t Get No Satisfaction”, a 
potem „Proud Mary”, piosenkę, którą Paxton chętnie słuchała, gdy była w Berkeley.
— Kiedy skończyłaś studia? — zapytał. Prowadzili swobodną pogawędkę. Wydawał się teraz
młodszy, tak jakby mógł się wreszcie odprężyć. Paxton roześmiała się, słysząc to pytanie.
— Nie skończyłam. Powinnam była skończyć w czerwcu, ale rzuciłam naukę.
— To — uśmiechnął się — doskonale pasuje do twojego pokolenia. — Drażnił się z nią i 
najwyraźniej nie przykładał do tego specjalnej wagi. Gdy tak siedzieli i rozmawiali, nie 
wydawało się to już takie dramatyczne. To, czy posiadała dyplom, czy też nie, nie miało 
najmniejszego znaczenia.
— Tyle spraw spadło mi na głowę tej wiosny i wszystko się jakoś skomplikowało... Nie 
wiem... Chyba przeżyłam rozczarowanie...
— A teraz? — Patrzył jej prosto w oczy. W gruncie rzeczy nie obchodziło go, co robiła w 
coUege”u. Interesował się nią jako osobą dorosłą. Otaczająca ich rzeczywistość była światem 
dorosłych. To
chwilę.
było życie na serio. Wokół młodzi ludzie ginęli bez względu na to, czy uczęszczali do 
college”u, czy nie.
— To już nie jest dla mnie ważne.
— Wietnam sprawia, że tak myślisz — stwierdził, popijając piwo. Paxton starała się nie 
zauważać, jaki był przystojny. Był przecież żonaty. — Sprawy, które cię kiedyś obchodziły, 
dom, samochód, te wszystkie duperele, tutaj wydają ci się nieważne. Natomiast sprawy, które 
uważałaś za takie naturalne, że prawie nie zwracałaś na nie uwagi, teraz liczą się najbardziej. 
To dla ludzi, na których ci tutaj zależy, starasz się przeżyć. — Nie spuszczał oczu z Paxton. 
— Dom wydaje się czasami taki daleki, chociaż prawdopodobnie właśnie za mego wszyscy 
walczymy.
— Czy ty też walczysz za swój dom? — zapytała miękko.
— Już sam nie wiem. Nie jestem pewien o co, do diabła,
walczymy, jeśli chcesz znać prawdę. To już moja czwarta tura

i przysięgam, że me wiem, dlaczego tu jestem. Mówią, że powinniśmy pozyskiwać sympatię 
tutejszych ludzi, ale to gówno prawda, Paxton. Oni wiedzą, że zabijamy ich braci i niszczymy
ich kraj. I mają rację, tak jest rzeczywiście.
— Więc dlaczego zostałeś? — zapytała smutno. Ciągle szukała prawdy. Nie było to proste. 
Nikt tak naprawdę nie wiedział, dlaczego przyjechał do Wietnamu, z wyjątkiem chłopców, 
którzy zostali powołani. Pozostałym trudno było sprecyzować powód, dla którego tu przybyli.
Jeśli nawet kiedyś go znali, dawno o nim zapomnieli.
— Zostałem, ponieważ zabijają Amerykanów. Żeby ich bronić. Może potrafię robić to 
odrobinę lepiej. A może i nie — powiedział z westchnieniem, kończąc piwo. — Może to nie 
ma najmniejszego znaczenia. — Było to bardzo przygnębiające stwierdzenie, ale od czasu do 
czasu każdy tutaj dochodził do podobnego wniosku. W pewnym momencie wszyscy mieli 
poczucie bezsensu działania. — Jesteś odważną dziewczyną — zmienił temat. — Żaden z 
dotychczasowych gości w bazie nie zdecydował się na podobny krok. A już na pewno żadna 
kobieta. Większość mężczyzn była śmiertelnie przerażona, chociaż się do tego me 
przyznawała. — Gdy to mówił, oczy błyszczały mu uwielbieniem.
— Dziękuję. Może jestem głupia.
— Może wszyscy jesteśmy — przyznał łagodnie. Od dnia jej wizyty stracił dwóch swoich 
żołnierzy, w tym młodego radiotelegrafistę o imieniu Tonto. Jednak nie chciał jej o tym 
mówić. Nie był to ani odpowiedni czas, ani miejsce.
Potem wyszli w ciepłą noc i przechadzali się. Tu przynajmniej byli stosunkowo bezpieczni. 
Chociaż nawet tutaj, od czasu do czasu, zdarzały się bomby i snajperzy.
— Chciałbym ci kiedyś pokazać ten kraj. To piękne miejsce, nawet teraz.
— Bardzo chętnie skorzystałabym z twojej propozycji. W zeszłym tygodniu pojechałam do 
Bien Hoa. Chciałam zobaczyć coś więcej, ale nie wiedziałam, dokąd się udać.
— Mógłbym ci pokazać — powiedział cicho, a potem odwrócił się do niej. — Nie jestem 
pewien, co z tobą zrobić — rzekł zmieszany. — Ja... Ja nigdy nie spotkałem nikogo takiego 
jak ty. — To jej schlebiało.
— A co z twoją żoną? — Postanowiła nie owijać niczego w bawełnę. Chciała, żeby był 
wobec niej uczciwy.
— Jesteśmy małżeństwem od dziesięciu lat, pobraliśmy się, jak tylko skończyłem West Point.
Mamy troje dzieci. Żeby było śmiesz- niej, trzy dziewczynki. — Uśmiechnął się. — Zawsze 
myślałem, że będę miał synów. Moja żona ma serdecznie dosyĆ wojska. Była dzieckiem 
zawodowego wojskowego tak jak ja, więc sądziłem, że wie, na co się decyduje. Może na 
początku wiedziała, tylko nie przypuszczała, że tak ją to zmęczy. Teraz chce, żebym wrócił 
do domu, a ja nie jestem jeszcze na to przygotowany.
— Kochasz ją? — Paxton patrzyła mu uważnie w oczy. Pragnęła wiedzieć, czego może się po
nim spodziewać.
— Kochałem ją. Teraz sam nie wiem. Kilka razy w roku spotykamy się w Tokio albo 
Hongkongu i kłócimy o przyszłość. Ona chce, żebym znalazł jakąś ciepłą posadkę, a ja nie 
jestem pewien, czy to w ogóle możliwe. Mam trzydzieści dwa lata, i co, do diabła, mogę 
zaoferować? Umiejętność pełzania po wietnamskich tunelach? Co by mi to dało? Posadę 
kierownika obozu harcerskiego? Nie wiem. Zostałem wyszkolony, żeby robić to, co robię. 
Jestem zawodowym zabójcą — powiedział smutno.
— A ilu ludzi uratowałeś przed śmiercią z rąk innych? — zapytała Paxton łagodnie. — Czy 
nie to właśnie robisz najlepiej?
— Być może. — Polubił jej Żywą inteligencję, uczciwość i silny charakter. Pociągała go jej 
niewątpliwa uroda. Była przeciwieństwem jego żony. Debbie bezustannie skarżyła się na 
dzieci, na dom, w którym mieszkali, swoich i jego rodziców, na Wietnam, jego zarobki. Z 
trudem znosił te narzekania. Od związku z kobietą oczekiwał czegoś innego. Nie potrafił 
sprecyzować swoich życzeń i marzeń, dopóki tydzień temu nie spotkał Paxton. — Musisz o 

czymś wiedzieć. — Postanowił być z nią szczery. — Spotykałem się już wcześniej z kilkoma 
kobietami. To me było nic ważnego... Dwie pielęgniarki... Dziewczyna z Korpusu 
Pomocniczego w Long Binh... Dziewczyna z San Francisco. Zawsze stawiałem sprawę jasno. 
Nie ukrywałem, że jestem Żonaty. Mogły liczyć na krótki romans. Ale... Nie wiem nawet, czy
ci się podobam... Teraz jest inaczej... Nigdy nie spotkałem takiej kobiety jak ty... — Chciał, 
żeby o tym wiedziała.
Uśmiechnęła się i bez namysłu pogłaskała go po policzku.
— Dziękuję. — Ten prosty gest sprawił, że łzy napłynęły mu do oczu.
— Myślę, że cię kocham. Czy to możliwe, żeby dorosły facet zakochał się w dziewczynie w 
takim miejscu i w takich okolicznościach? Czy to ma sens? — Nie potrafił odpowiedzieć 
sobie na te pytania. Oboje mieli pewność co do jednego. Życie nie jest dane na zawsze. W 
każdej chwili mogą je stracić.
— Nie wiem. — Paxton na chwilę posmutniała, pomyślawszy o Peterze, z którym snuli plany
wspólnej przyszłości. Z Billem mogli rozmawiać jedynie o teraźniejszości. Los nie musiał 
darować im ani jutra, ani pojutrza.
— Nie dopuszczałem myśli, że mógłbym opuścić żonę — wyznał, gdy szli ciągle przed 
siebie. — I nie jestem pewien, czy to zrobię. Przeżyliśmy ze sobą kawał czasu, poza tym 
kocham moje dzieciaki.
— Jak często je widujesz? — zapytała Paxton.
— Niezbyt często. Ostatnio Debbie wizięłaje ze sobą do Honolulu. Po raz kolejny 
przekonałem się, że staliśmy się sobie z żoną obcy. Nie rozumiemy się. Ona nie potrafi 
zaakceptować mojego udziału w tej wojnie, chociaż nie grozi mi tu wielkie 
niebezpieczeństwo.
— Wyglądało to zupełnie inaczej, gdy po raz pierwszy się spotkaliśmy. Wzruszył ramionami.
— Wiesz, o co mi chodzi. Do diabła, lotnicy pozostają cały czas w ogniu walki. Natomiast ja 
działam poza linią frontu. — Oboje dobrze wiedzieli, że groźba utraty życia i zdrowia wisi 
nad każdym.
— Niczego nie żądam. Nie oczekuję, że dla mnie się rozwiedziesz. Poczekajmy i zobaczmy, 
jak się sprawy potoczą.
— Naprawdę tak myślisz? Żadnych obietnic? Zobowiązań? Żadnych zapewnień w rodzaju: 
Będę cię kochał aż do śmierci? — Paxton zatrzymała się i spojrzała na niego uważnie, 
podziwiając jego imponujący wzrost i szerokie ramiona.
— Tylko nie umieraj. Jedynie o to cię proszę. Umowa stoi?
— Przyrzekam.
— W porządku. A zatem sprawa załatwiona. — Wędrowali dalej, rozmawiając i się śmiejąc. 
Mijali inne pary, które w ten sam sposób
spędzały czas. Paxton zastanawiała się, czy Bill nie obawia się plotek. Doszła do wniosku, że 
się tym przejmuje. Po chwili zatrzymał się i patrząc na nią, wybuchnął śmiechem.
— Gdzie my, do diabła, idziemy? Przeszliśmy chyba połowę drogi do Stanów, a już na 
pewno przemierzyliśmy bazę wzdłuż i wszerz.
Paxton też się roześmiała. W towarzystwie Billa zapomniała o bożym świecie.
— Chyba powinnam wracać do hotelu.
— Odprowadzę cię — powiedział z żalem w głosie. Niechętnie się z nią rozstawał — Moze 
napijemy się czegos w barze? — Oboje mieli wrażenie, że powinni uczcić swoje spotkanie.
Kapitan odwiozł ją wynajętym samochodem, starym renault, który ledwo się toczył. 
Zaparkowali przed hotelem i weszli do środka. Gdy szli na górę, Quinn objął ją ramieniem. 
To był „ niezwykły wieczór dla nich obojga. Paxton zdawało się, że w krótkim czasie przeszła
długą drogę. Nie chodziło o to, że znalazła się w odległej części swiata. Miała wrażenie, że 
przybyła tu z innego życia. Stała się osobą bez przeszłości. W tamtym życiu on miał żonę, a 

ona starała się zachować wspomnienia o Peterze. Teraz byli razem i nagle Paxton zdała sobie 
sprawę, że potrzebuje go, tak samo jak on potrzebuje jej. I może to było ważniejsze.
— Paxton?
-Tak?
—Przez chwilę miałaś bardzo poważną minę. Wszystko w porządku?
— Tak. Zamyśliłam się.
— Nie rób tego. — Uśmiechnął się i delikatnie musnął ustami jej włosy. W barze natknęli się 
na Toma Hardgooda i Jean-Pierre”a którym towarzyszyła jakaś młoda kobieta. Paxton 
zauważyła też Ralpha zatopionego w rozmowie z piękną dziewczyną. Była zaskoczona, 
spotykając go tutaj. Nie widziała go przez cały tydzień i tego ranka zostawiła mu wiadomość 
w biurze prasowym.
BiU Quinn również zauważył Ralpha. Poprowadził Pax do zajmowanego przez niego stolika. 
Ralph przedstawił jej SWą towarzyszkę.
— France Tran... Paxton Andrews. — Kobieta była niezwykle piękna. Mówiła z francuskim 
akcentem. Wyglądała na rówieśnicę Paxton. Miała na sobie białe ao daj i najwyraźniej czuła 
się w barze zupełnie swobodnie.
— Witaj, France — powiedział Bill. — Jak tam An?
— W porządku. — Uśmiechnęła się, obrzucając Ralpha czułym spojrzeniem. — To mały 
potwór.
— Z pewnością — zgodził się Ralph. — W zeszłym tygodniu włożył mi żabę do buta. Na 
szczęście, sprawdziłem, zanim go nałożyłem. — Ralph zaśmiał się, a Paxton ze zdziwieniem 
odkryła tę stronę jego osobowości, której istnienia nawet nie podejrzewała. Nie wiedziała 
dobrze, o kim mówią, ale doszła do wniosku, że zapewne o małym synku France. Nagle 
przyszło jej do głowy, że może Ralph i ona są małżeństwem.
Rozmawiali jeszcze kilka minut we czwórkę. W końcu Pax i Bill usiedli przy innym stoliku. 
Paxton nie wytrzymała i zapytała:
— Kto to jest?
— France? — Bill był zdziwiony, że nie wie. Przecież ona i Ralph wydawali się 
zaprzyjaźnieni. — France mieszka z Ralphem. Wyszła za mąż za chłopaka z 45 Dywizji. 
Zginął, zanim dziecko się urodziło. Teraz An ma chyba już ze dwa lata. France i Ralph są ze 
sobą od roku. Chyba mieszkają razem w Gia Dinh, choć Ralph się z tym nie afiszuje.
Paxton wiedziała jedynie, że to przedmieście Sajgonu.
— Czy wzięli ślub?
— Nie. Jej matka była Francuzką, a ojciec Wietnamczykiem. Rozmawiałem z nią tylko kilka 
razy, ale odniosłem wrażenie, że nie jest zwolenniczką mieszanych małżeństw. Po śmierci 
męża Hagger
ty”ego miała okropne przejścia z wojskiem. Nie jestem pewien, czy dostała zasiłek 
przysługujący wdowie. Wiem za to, że oskarżali ją o to, iż była dziwką i Annie jest dzieckiem
amerykańskiego żołnierza.
— A co z rodziną Haggerty”ego?
— Podejrzewam, że jego rodzina jest bardzo konserwatywna. Pochodził z jakiegoś 
prowincjonalnego miasteczka w Indianie. Nigdy im nie powiedział, że się ożenil. Nie 
uznaliby ani kolorowej żony, ani dziecka.
Paxton była zszokowana.
— A co na to Ralph? Czy ożeni się z nią i zaadoptuje dziecko?
Bill uśmiechnął się. Paxton była jeszcze bardzo naiwna. W tym pogmatwanym przez wojnę 
świecie nic nie było proste i oczywiste.
— Może jego powinnaś spytać.
— Ona jest piękna.

— Tak — przyznał — i mądra. Jeśli pojedzie z Ralphem do Stanów, nazwą ją tam żółtkiem, 
tak jak wołają na dziwki wystające przed Pink Nightclub. W Stanach nikt nie zauważy 
różnicy.
— Przecież wystarczy tylko na nią spojrzeć, Bill.
— Może tobie wystarczy, Pax. Innym nie. Dla nich żółtek to żółtek. Ten, który zabił ich syna,
narzeczonego czy brata.
— Ale ona jest inna. — Paxton upierała się przy swoim.
— Nie dla nich.
Tego wieczoru długo rozmawiali. Najpierw o wojnie, potem o innych sprawach. Bill ani razu 
nie wspomniał o swojej żonie ani o dzieciach. Słuchał tego, co Paxton mówiła o Berkeley.
Po zamknięciu baru odprowadził ją do pokoju. Rozstali się przy drzwiach.
— Za kilka dni powinienem znowu być w Sajgonie — powiedział cicho. — Zadzwonię do 
ciebie, zanim przyjadę. — Pochylił się, pocałowałją delikatnie w usta i odszedł. Paxton nie 
miała odwagi błagać go, żeby uważał na siebie. Wolała nie myśleć o niebezpieczeństwie 
czającym się w tunelach Cu Chi.

Rozdział XV

Quinn pojawił się w Sajgonie trzy dni później. Przed 

przyjazdem zadzwonił do Paxton. Czekała już na niego, kiedy wkroczył do holu, niezwykle 
przystojny w odprasowanym mundurze. To była „oficjalna randka”, jak to określił. Na jego 
widok Paxton uśmiechnęła się radośnie. Wyglądał młodo i bardzo atrakcyjnie.
— No, no, cóż to za gala — powiedział, gdy ją spostrzegł. Rozpuściła włosy i nałożyła 
różową jedwabną sukienkę, którą przywiozła z domu. Sukienka odsłaniała jej zgrabne nogi. 
Paxton starała się nie pamiętać, że Peter zawsze bardzo ją lubił.
Bill zarezerwował dla nich stolik w restauracji w pobliżu ambasady. Usiedli w rogu sali. 
Restauracja pamiętała jeszcze francuskie czasy i sprawiała kameralne wrażenie, na każdym 
stoliku ustawiono male bukiety. Wreszcie nie czuło się wszechobecnych spalin.

Paxton opowiedziała o wyprawie, na którą wybrała się z Ralphem w pobliże Long Binh. Bill 
zrobił niezadowoloną minę.
— Niepotrzebnie się narażasz. — Był poważnie zaniepokojony i zastanawiał się, czy nie 
powinien porozmawiać z Ralphem.
— Nie wygłupiaj się, Bill. Nie bardziej niż ty w Cu Chi.
— Akurat. — Czuł się odpowiedzialny za Paxton. Było to coś nowego, gdyż me zwykl 
martwić się o to, jak sobie radzi Debbie.
Żona była bezpieczna w San Francisco. Młoda i niedoświadczona
Paxton kręciła się po Sajgonie, w pobliżu strefy frontowej.
— Nie nazwałabym szukania Wietnainców w tunelach bezpiecznym zajęciem.
Starała się nie myśleć o tym, czym zajmuje się BiH. W drodze do Long Binh Ralph zrobił jej 
wykład pt „Nie nalezy bratac się
z wojskiem”. W pierwszej chwili sądziła, że żartuje, ale szybko zorientowała się, że Ralph 
mówi najzupełniej poważnie.
— Jak ty możesz coś takiego mówić? — zwróciła się do niego. Miała na myśli France.
— To zupełnie co innego, Pax. Jestem mężczyzną. A Bill Quinn jest żonaty.

— I co z tego? Jego żona znajduje się na drugim końcu świata. A może w przyszłym tygodniu
wszyscy zginiemy? — W przeciągu kilku tygodni Paxton zaczęła myśleć tak jak inni ludzie 
przebywający w Sajgonie.
— A jeśli on wróci do domu, do żony? — spokojnie zapytał Ralph. — Już raz straciłaś 
ukochanego. Czy to nie dość?
— Nic nie mogę na to poradzić. — Uciekla oczami w bok. Nie miała zamiaru usprawiedliwać
się czy tłumaczyć ze swojej miłości. Ralph był jej przyjacielem, ale nie miał prawa ingerować
w jej życie osobiste.
— Jeszcze nie jest za późno. Możesz się wycofać. Wietnam to przedziwne miejsce. Sprawy 
szybko przybierają poważny obrót albo mc się nie dzieje. Jeśli nie umieramy ze strachu o 
własne życie, to jesteśmy świadkami śmierci innych. Nie zakochuj się w żołnierzu. Pax... ani 
nawet w koledze po fachu. Będziesz cierpieć. Wszyscy jesteśmy trochę stuknięci. — Lubił ją 
i próbował ostrzec.
— A ja? Przecież jestem dziennikarką — broniła się. Ralph po raz kolejny uświadomił sobie, 
że Paxton była młoda i niedoświadczona. Koszmarne przeżycia nie stały się jej udziałem.
— Pax, jeszcze nie jest za późno. Mówię ci... Nie wiąż się z Billem. To wspaniały facet i 
bardzo go lubię. Bez względu na to, co się stanie, ty będziesz cierpieć. Po co się na to 
narażasz?
— A France? — zapytała.
— Ona nie ma z tym nic wspólnego — powiedział stanowczo. Następnie odleciał 
helikopterem z grupą medyków. Gdy pojawił się
po trzech godzinach, żadne z nich nie wróciło do poprzedniej rozmowy. Teraz siedziała w 
restauracji z Billem, który trzymał ją za rękę. Rozprawiali o rzeczach, o jakich zwykle mówią 
ludzie, gdy wszystko jest nowe, a miłość dopiero się budzi.
Gdy kończyli deser, do sali weszła piękna wietnamska dziewczyna w ao daj. W rękach 
trzymała naręcze kwiatów. Paxton nie mogła oderwać od niej oczu. Bill poszedł za jej 
wzrokiem i spostrzegi Wietnarnkę. Przez ułamek sekundy wpatrywał się w nią, po czym bez 
chwili namysłu chwycił Paxton, wciągnął ją pod stół i przykrył własnym ciałem. W tym 
momencie powietrzem wstrząsnąła potężna eksplozja. Szyby w oknach rozprysly się na 
drobne kawałki, a dookoła leżały nieruchome ciała. Zapanowała złowieszcza cisza. Wreszcie 
rozległy się rozpaczliwe wołania. Paxton spostrzegła po prawej stronie ścianę ognia. Bill 
chwycił ją za ramię i pociągnął w przeciwną stronę. Znaleźli się na ulicy. Było słychać syreny
i ludzkie krzyki. Kapitan wrócił do budynku, by ratować rannych. Paxton pospieszyła za nim. 
Krwawiło jej ramię w miejscu, gdzie kawałek szkła przeciął sukienkę. Poza tym nie odniosła 
większych obrażeń, jeśli nie liczyć podrapanych nóg i siniaków. Pomogła wynieść kobietę, 
która krzyczała, że nic nie widzi. Jej twarz i ręce były zakrwawione. Paxton uspokajała 
kobietę, dopóki me przyjechała karetka. Widziała, jak Bill pornaga wynosić dwóch mężczyzn.
Obaj już nie żyli. W końcu pojawiła się policja i służby medyczne. Widok tej do niedawna 
przytulnej sali restauracyjnej był okropny. Wszędzie walały się odłamki szkła. Widać było 
ślady krwi. Paxton cała się trzęsła. Gdy wracali do samochodu, Quiiin zatrzymał się i wziął ją 
w ramiona. Oboje byli umazani krwią. Bill zaczął całować Paxton, a ona się rozpłakała.
— Co my tutaj robimy? — zapytał Bill drżącym głosem. Był przejęty, bo odkrył, że nie chce 
stracić Paxton. A przecież mało brakowało. Równie dobrze mogła zginąć na skutek wybuchu 
bomby. — Dlaczego nie jesteśmy w jakimś normalnym miejscu, takim jak Nowy Jork czy 
Maryland lub Teksas?
— Ponieważ wtedy nawet nie wiedziałbyś, że istnieję. Spędzałbyś życie u boku żony. — 
Uśmiechnęła się przez łzy. Po chwili wytarła oczy, próbując zapomnieć o tym, co widzieli i 
przez co przeszli. — Albo coś w tym guście.
Kapitan też się uśmiechnął.
— Ty to umiesz mówić, panno Paxton Andrews.

— Mówię prawdę. To jedna z moich największych wad.
— I zalet. Inaczej nie kochałbym cię tak bardzo. To piekielne miejsce sprawia, że zaczynasz 
organicznie nie znosić kłamstwa.
Dochodzę do takiego wniosku, gdy wracam do Stanów pomiędzy turami — wyznał, gdy 
wsiadali do samochodu. — Nie mogę już
słuchać kłamstw, wyjaśnień, zapewnień, w które nikt nie wierzy, ale którymi szafuje.
— To się tu często zdarza, prawda? — zapytała, mając na myśli eksplozje w restauracji. Bill 
pokiwał głową. Paxton uśmiechnęła się smutno.
— Ile razy się spotykamy, wyglądam, jakbym czołgała się w okopach.
— W ogóle nie powinno cię tu być. — Pocałował ją namiętnie, jakby chciał wyrazić, jak 
bardzo cieszy się z ich ocalenia. Wyszli z tego cało. Tym razem.
Potem odwiózł ją do hotelu. Bez słowa poszli na górę. Bill zatrzymał się na chwilę w barze i 
kupił whisky. Gdy weszli do pokoju, postawił butelkę na stole. Odwrócił się do Paxton i 
patrzył na nią kochającym wzrokiem.
— Pax, czy chcesz, żebym sobie poszedł? — Wcześniej zamówił dla siebie pokój w hotelu 
Rex, ale chciał być z nią tak długo, jak to tylko możliwe. — Jeśli tego sobie życzysz, znikam.
Potrząsnęła głową i zbliżyła się do niego z uśmiechem. Peter nie żył zaledwie od czterech 
miesięcy i przecież była przekonana, że nie zwiąże się z innym mężczyzną. A teraz nagle 
wydawał się należeć do dawnego życia, innego świata, do miejsca, którego już nigdy nie 
odwiedzi. Bill Quinn był teraz dla niej wszystkim.
— Zostań — szepnęła.
Pochylił się i wziął ją w ramiona z namiętnością zrodzoną
z poczucia straty, strachu i żalu. Jego uścisk miał w sobie siłę
kogoś, kto codziennie kładzie na szalę swoje życie. Tej nocy
o mało nie zginęli i było prawdopodobne, że śmierć dosięgnie
ich następnego dnia. Ale teraz, w tej chwili, żyli i należeli do
siebie.
Położył ją delikatnie na łóżku i zaczął powoli zdejmować z niej podartą sukienkę. Potem sam 
zrzucił poplamiony krwią mundur. Teraz odgrodzili się od przeszłości, bólu i samotności, 
która przywiodła ich ku sobie. Leżeli przytuleni. Bill czuł jej aksamitną skórę.
— Och, Boże, Pax, jesteś taka piękna... — Nie mógł przestać jej dotykać i całować. Paxton 
przygarnęła go do siebie. Gdy w nią wszedł, miała łzy w oczach. Były to łzy radości.

Rozdział XVI

      Trzy tygodnie później Paxton udało się ponownie pojechać z 

Ralphem do Cu Chi. Do tego czasu zjazd democ 8 kratów w Chicago przekształcił się w istne 
szaleństwo, a Harriman nadal prowadził w Paryżu rozmowy pokojowe dotyczące Wietnamu. 
Wyglądało na to, że los kpi z nich w żywe oczy. Nic już dla Paxton nie miało sensu, oprócz 
tego, co działo się wokół, i życia, które teraz dzieliła z Billem. Liczył się fakt, że udawało mu 
się uniknąć śmierci i że jej nic się nie stało. Graniczyło to z cudem.
W drodze do Cu Chi Ralph nie nawiązywał do romansu Paxton. Pod koniec nie wytrzymał i 
pozwolił sobie na następujacą uwagę:
— To poważna sprawa, prawda?
— Paxton przytaknęła, nie chcąc nic więcej mówić w obecności kierowcy. Plotki krążyły po 
Sajgonie i szybko się rozchodziły po bazach. Nie było tajemnicą, kto z kim sypiał. Życie 
osobiste i choroby, w tym tropikalne, stały się popularnym tematem rozmów.

— Tak — przyznała. — Zdaje się. Nie mieliśmy jeszcze czasu się nad wszystkim zastanowić.
Pewne sprawy powinny być jakoś rozwiązane, jeśli.., jeśli... Jeśli przetrwają. — Ralph 
wiedział, co miała na myśli. Potrząsnął głową z dezaprobatą i odwrócił się do okna.
— Oboje jesteście niespełna rozumu. Z pewnością o tym wiecie.
— Dlaczego? — Była ciągle taka naiwna, pełna nadziei.
— Ponieważ będziesz cierpieć, Pax. Każdy tutaj otrzymuje swoją porcję cierpienia. Tobie nie 
będzie ono oszczędzone. Nie muszę ci o tym przypominać. Jesteś już dużą dziewczynką. 
Wiesz, jakie są perspektywy. Nie wydają się zachęcające. — M6wił o tym, że albo Bill po 
powrocie do domu pogodzi się w końcu z żoną, albo zginie. Oczywiście może również 
ocaleć, a nawet zostawić Debbie, ale Ralph nie uważał tego za zbyt prawdopodobne.
— Za długo tu jesteś. Stałeś się cyniczny.
— Może masz rację — odparł, zapalając papierosa. W końcu polubił Ruby Queens, 
miejscową markę. — Widziałem już ten film.
— Może oglądałeś niewłaściwe zakończenie, może nie dotrwałeś do końca, może nie wiesz 
jeszcze wszystkiego.
— Zastanów się — spróbował ponownie, ponieważ ją lubił. — Jesteś inteligentna i robisz 
doskonałą robotę. Piszesz wspaniałe kawałki. Możesz nawet kiedyś zdobyć Nagrodę 
Pulitzera.
— Tak, oczywiście. — Roześmiała się rozbawiona.
— W porządku. No, więc nie Pulitzera. Jesteś dobra i wiesz o tym. Po co ci ten kłopot? Masz 
do dyspozycji tylko sześć miesięcy. Poczekaj, aż wrócisz do domu, i spotkasz swojego 
królewicza w jakimś miłym, bezpiecznym mieście, choćby Milwaukee.
— Zrozum, nic nie mogę poradzić na to, co się stało. Nie mogę udawać, że tak nie jest. A 
zresztą, dlaczego miałabym udawać? Jesteśmy tu, a nie gdzie indziej, i to jest prawdziwe. 
Reszta to gówno. — Była zdeterminowana.
— A jeśli to reszta jest prawdziwa?
— Wtedy nie będę miała racji. Czy ty nigdy się nie myliłeś, Ralph? — Nie chciała 
wspominać o France, ale przecież on związał się z tą dziewczyną z tych samych powodów. 
Żyli w piekle. Ocierali się o śmierć. Mieli nadzieję, że miłość ich obroni, że zapobiegnie złu, 
oszuka los. Jak on mógł tego nie pojmować? — Słuchaj, po prostu odczep się ode mnie. 
Wiem, że chcesz dobrze, ale nie rozumiesz.
— Może nie — przyznał smutno. Później tego popołudnia ujrzał ich razem. Zaczął się wtedy 
wahać. Może ona ma rację? Stanowili piękną parę. Chociaż próbowali kryć uczucie, które ich 
połączyło, promienieli szczęściem. To było widoczne gołym okiem.
Widział to także sierżant Tony Campobello i był z tego powodu wściekły, co zauważyła 
nawet Paxton. Sierżant odnosił się do niej z ledwo skrywaną wrogością, a kiedy była w 
pobliżu, zwracał się do swego przełożonego lodowatym tonem. Gdy pewnego dnia wpadli na 
Tony”ego w magazynach wojskowych w Tan Son Nhut, Paxton nie mogła się powstrzymać, 
żeby czegoś mu nie powiedzieć.
— Przepraszam... — zaczęła, ale Tony jej przerwał.
— Za co?
— Za to, co czujesz — wyjaśniła uczciwie, skoro on nie robił tajemnicy ze swego stosunku 
do niej.
— To, co czuję, nie ma z tym nic wspólnego — odrzekł zimno.
— To o co się wściekasz? — Patrzyła mu prosto w oczy. — Czy mnie nie lubisz?
— Gówno mnie obchodzisz. — Przesadził i zdawał sobie z tego sprawę, ale nie dbał o to. 
Nienawidził jej i chciał, żeby o tym wiedziała. — To o niego mi chodzi. Uratował mi życie 
wiele razy. Uratował więcej ludzi w tym zpomnianym przez Boga kraju, niż umiesz zliczyć, a
ty narażasz jego życie i może nawet o tym nie wiesz.
Paxton słuchała zszokowana.

— Jak możesz tak mówić? — Nie uczyniła niczego, co mogło zagrażać życiu Billa. 
Przeciwnie, modliła się, żeby żył, nawet jeśli miało to oznaczać jego powrót do Debbie. Ten 
facet Zwariował.
— Droga pani, nie wiesz, w jaki sposób można tu przeżyć? Musisz codziennie myśleć tylko o
jednym, o sobie. Jeśli za dużo myślisz o kimś innym, przestajesz uważać i stajesz się martwy. 
W jednej chwili jest po wszystkim. Czy wiesz, o czym on teraz myśli? Nie o nas, nie o sobie, 
me o robocie... On myśli o tobie. Czym to grozi? Mina może urwać mu głowę albo ustrzeli go
snajper. A czyja to będzie wina, droga pani? Twoja. Pamiętaj o tym, gdy następnym razem 
będziecie się pieprzyć. — Ledwie skończył, podszedł do nich uśmiechnięty Bill.
— Cześć Tony... Znasz Paxton, prawda? — Billa zaniepokoiło trochę spojrzenie Paxton, gdy 
sierżant powiedział:
— Taak, oczywiście. — Potem zasalutował i odszedł. Paxton nie powtórzyła kapitanowi am 
słowa z tego, co usłyszała od Tony”ego. Spędziła bezsenną noc u boku Billa, analizując 
ostrzeżenie sierżanta. Może źle zrobiła, zakochując się w Billu? Może to ich oboje zniszczy? 
Jednak trudno jej było w to uwierzyć. Każdy tu kogoś mial, chociaż na krótko. Ralph mówił 
jej, że nie ma prawa kochać Billa, a sam w tym czasie mieszkał z France w Gia Dinh... 
Przecież wracał do niej co noc, czyż nie? Dlaczego nikt nie chciał, żeby była z Billem? 
Szczególnie przeciwny był ten młody, gniewny sierżant.
— Byłaś strasznie milcząca ostatniej nocy — powiedział Bill następnego ranka. Zauważył jej 
melancholijny nastrój. Nie chciała go martwić i powiedziała, że zastanowiła się nad 
artykułem, który ma napisać.
Na ten weekend pojechali nad morze do Vung Tau. Bill dostał przepustkę na trzy dni. Paxton 
nigdy w życiu nie była taka szczęśliwa. Rozmawiali czasami o przyszłości. Po powrocie do 
Stanów Bill będzie musiał podjąć decyzję w sprawie swojego małżeństwa. Paxton obiecała 
przyjechać do domu na Boże Narodzenie. Koniec jego służby przypadał miesiąc później. 
Powinien pojawić się w San Francisco pod koniec stycznia. Zgodził się z Paxton, że spędził w
Wietnamie wystarczająco dużo czasu. Cztery tury to dosyć. Zamierzał wrócić do domu i 
uporządkować swoje życie.
— Sądzisz, że wytrzymasz w roli żony wojskowego? — zapytał pewnej nocy w Vung Tau.
— Chyba tak. — Uśmiechnęła się. — Mogłabym pracować dla „Stars and Stripes”.
— Jesteś dla nich za dobra.
— Bzdury. — Przewróciła się na bok, a on ją pocałował. Spędzili w yung Tau wspaniałe 
chwile. Wpadli tu ponownie w październiku, a krótko po tym Bill pojechał na tygodniową 
przepustkę do Hongkongu zobaczyć się z Debbie. Rozmawiali o tym z Paxton wiele razy. Bill
nie miał ochoty na spotkanie z żoną. Paxton uważała, że powinien jechać, że ma wobec żony 
określone zobowiązania. To nie był stosowny czas na konfrontacje. Po powrocie z 
Hongkongu Bill był długo w złym nastroju. Debbie mocno naciskała, żeby przestał brać 
udział w wojnie. Posunęła się nawet do tego, że oskarżyła go, iż jest mordercą. Zażądała 
nowego samochodu i oznajmiła, że przyłączyła się do ruchu antywojennego, że ma wojska 
powyżej dziurek w nosie.
W tym czasie w Stanach Nixon wygrał wybory. Wiadomości, które Paxton otrzymywała z 
domu, były raczej optymistyczne.
Matka czuła się całkiem dobrze, chociaż niepokoiła się, czy zobaczy córkę na Boże 
Narodzenie. Gabby napisała, że spodziewa się następnego dziecka. Ich życie wydawało się 
toczyć utartym trybem. Paxton trudno było sobie wyobrazić powrót do zwyczajnego, 
codziennego życia. Po pięciu miesiącach w Wietnamie stała się kimś innym. Zwierzyła się ze 
swych rezterek Billowi.
— Wjesz, mam wyrzuty sumienia, ale nie chcę wracać do domu na święta. — Wolała zostać z
nim w Wietnamie. Przez całe lata nienawidziła świąt spędzanych z rodziną w Sayannach. 
Pociechą była dla niej obecność Queenie. Niania odeszła na zawsze, a ona sama nie była już 

jej „małą dziewczynką”. Wydoroślała. Pobyt w Stanach przyniósłby na nowo falę bolesnych 
wspomnień o Peterze. Chociaż teraz myślała o nim już dużo rzadziej, wiedziała, że zawsze 
będzie go kochać. Nawet Bill to rozumiał.
— W takim razie może zostaniesz tutaj na święta? — Wiedział, że powinien ją namawiać do 
powrotu do domu, ale był samolubny i wolał, żeby nie odjeżdżała. W styczniu wracał do 
Stanów. Chciał spędzić razem z Paxton ostatnie dni.
— Naprawdę tak myślisz?
— Jasne.
— W takim razie załatwione. — Pochyliła się i pocałowała go. Potem wrócili do hotelu i 
kochali się przez resztę wieczoru. Następnego ranka Paxton wysłała telex do redakcji „Sun”: 
„Nie mogę przyjechać tak jak zaplanowano. Szykują się sensacyjne materiały. Wracam 15 
stycznia. Proszę zawiadomić rodzinę w Sayannah. Paxton Andrews”.
Wiedziała, że spowoduje zamieszanie, ale nie dbała o to. Chciała być z Billem. Być może to 
ich pierwsze i zarazem ostatnie wspólne Boże Narodzenie. Jeśli on postanowi zakończyć 
romans, pozostaną wspomnienia. Paxton wyznawała teraz inną filozofię życiową. Było to 
konieczne, gdy żyło się w ciągłym niebezpieczeństwie.
W Wigilię poszli razem do kościoła, a następnego dnia obudzili się w swoich ramionach. BiH
kupił Paxton w prezencie sweter i piękną złotą bransoletkę z pojedynczym brylancikiem, 
którą przywiózł z Hongkongu, gdy był tam w październiku. Bill założył bransoletkę na rękę 
Paxton i pocałował ją. Ona z kolei podarowała mu zegarek nie najgorszej marki, kilka 
książek, które sprowadziła ze Stanów, i zabawne slipki, na które natknęła się na czarnym 
rynku. Nie było to nic nadzwyczajnego. Bransoletka, którą dostała od Billa, była naprawdę 
śliczna, a w środku miała delikatnie wygrawerowane ich inicjały i napis Boże Narodzenie 
„68.
— Pierwsza z wielu — powiedział tajemniczo Bill, całując Paxton.
Tego samego popołudnia poszli na przedstawienie Marty Raye przygotowane specjalnie z 
okazji świąt. Publiczność bawiła się znakomicie. Bob Hope był oklaskiwany przez dziesięć 
tysięcy ludzi w mundurach. Szczególną atrakcją okazała się piękna Ann Margaret. Chociaż 
Paxton uważała, że pokazywanie żołnierzom symbolu seksu jest nie na miejscu, mężczyznom
występ gwiazdy bardzo się podobał. Na zakończenie generał Abrams przypiął Medal Służb 
Cywilnych do koszuli Hope”a, a widownia wiwatowała na stojąco.
Wśród publiczności Paxton i Bill zauważyli Tony”ego Campobello, jak również Ralpha, 
który przyszedł z ramienia Associated Press. Przyprowadził ze sobą France i jej małego, 
ślicznego synka An, bardzo do niej podobnego. Bill i Paxton ucięli sobie krótką pogawędkę z 
Ralphem i France, a potem poszli dalej. Nie widzieli ich już więcej. Nie spotkali także 
sierżanta ani żadnego z podkomendnych Billa. Może tak było lepiej, gdyż Tony ciągle żywił 
wrogie uczucia do Paxton i nie czynił najmniejszych wysiłków, by odnosić się do niej 
uprzejmie. Paxton przestała się tym przejmować. Za miesiąc ona i Bill wracali do Stanów. 
Mieli przebywać w tym samym mieście, ale z dala od siebie.
— To nie potrwa długo — obiecywał Bill, ale Paxton nie była tego pewna. Co się stanie, gdy 
Quinn ujrzy swoje dzieci? Wydawało się jej, że nie był jeszcze przygotowany na to, by je 
opuścić.
Nowy Rok przywitali spokojnie w klubie oficerskim, a zakończyli drinkiem w barze na górze.
Potem kochali się w jej pokoju. Następnego ranka nadal leżeli w swych objęciach, całując się 
i szepcząc słowa miłości. Większość popołudnia przespali. Kapitan musiał wrócić do Cu Chi 
przed nocą. Planował przyjechać do Sajgonu ponownie za dwa dni. W tym czasie Paxton 
miała przygotować kolejne korespondencje dla „Sun”. Cykl pt: „Wieści z Wietnamu” cieszył 
się wielkim powodzeniem u czytelników, którzy przysłali masę listów. Część z nich dotarła 
do Paxton. Tak jak zapowiedziała, nie ukrywała prawdy o wojnie. Z artykułów przebijała 
prawość autorki. Szczególnie zadowolony był Ed Wilson

I przypisywał sobie zasługę wysłania Paxton do Sajgonu. Paxton była wzruszona listami, 
które dostała w odpowiedzi na swoje relacje. Czasami próbowała na nie odpisać, ale 
przeważnie była zbyt zajęta.
Teraz też miała ręce pełne roboty. Wiele godzin spędziła przy maszynie. Poruszyła problem 
ulicznych żebraków w Sajgonie, potem napisała o Hue, a w planie miała jeszcze krótką 
relację z występów Marty Raye i Boba Hope”a. O ósmej wieczorem tego dnia, gdy miał 
przyjechać Bill, ciągle jeszcze tkwiła przy maszynie do pisania. Spóźniał się. Nie niepokoiła 
się specjalnie, bo czasami trudno było mu się wyrwać. Tony Campobello robił wszystko, by 
zatrzymać kapitana w bazie. Bill zwykł udawać, że niczego nie
dostrzega.
Paxton ponownie zerknęła na zegarek o dziesiątej i zaczęła się denerwować, choć wiedziała 
że Bill, jako przełożony, nie dysponowal swoim czasem Szczegolnie ostatnio Przed 
wyjazdem
musiał uporządkować wiele spraw i przekazać swoje obowiązki oficerowi, który miał go 
zmienić. Przyleciał prosto ze Stanów i był
zupełnie zielony.
O jedenastej zaczęła niespokojnie krążyć po pokoju. O północy była już przestraszona. 
Postanowiła zejść do holu. W recepcji zostawiła informację, że udaje się do baru. Pomyślała, 
że może ktoś znajomy go zatrzymał, co zdarzyło się już raz czy dwa. Ale w barze nie zastała 
nikogo znajomego, nawet Nigela. Wiedziała, że Ralph pojechał z France i An na weekend do 
jej krewnych w Hau Bon.
Czekała, przemierzając hol. Bill się nie pojawił. Nic więcej nie mogła zrobić. Było za późno, 
żeby dzwonić do jego jednostki. Wróciła do pokoju i większość nocy przesiedziała, 
zastanawiając się, co uniemożliwiło mu przyjazd.
Zasnęła o czwartej nad ranem. Obudziła się o świcie. Nadal nie było śladu Billa. Miała cichą 
nadzieję, że może przyjechał w nocy, kiedy spała, i wsunął się do łóżka. Dała mu klucz i 
nieraz już z niego korzystał. Jednak tym razem tak się nie stało.
Druga połowa łóżka była pusta. O wpół do ósmej poszła do biura prasowego. Przejrzała 
dalekopisy, żeby sprawdzić, czy tej nocy coś się wydarzyło. Agencje informowały tylko o 
bombie podłożonej w barze i ulicznej potyczce w Cholon. Wiedziała, że zeszłej nocy miał 
wrócić Ralph, więc godzinę później zadzwoniła do niego do domu.
— Wiem, że to niemądre... — Głupio się czuła, dzwoniąc właśnie do Ralpha, ale poza nim 
nie znała nikogo, z kim mogłaby o tym porozmawiać. — Bill nie pokazał się zeszłej nocy. 
Jestem pewna, że nic się nie stało, ale pomyślałam...
— O Boże, Pax chcesz, żebym ja do nich zadzwonił? — Ralph leżał jeszcze w łóżku i dopiero
przecierał oczy.
- Tak.
— Dlaczego sama nie zadzwonisz? Do diabła, masz przecież te same uprawnienia co ja.
— Bzdura. Każdy wie, że mam romans z Billem.
— I co z tego?
— To z tego, że nie chcę wyglądać na wścibską narzeczoną. Muszę wiedzieć, że nic mu się 
nie stało.
Nie brała pod uwagę możliwości, że może spotkał się z kimś innym. Byli w sobie zakochani i 
bardzo sobie oddani. Ktoś trzeci nie wchodził w rachubę.
— W porządku. Zadzwonię. Co chcesz wiedzieć?
— Że baza Cii Chi nadal stoi, że nie było żadnego ataku tej nocy i że Bill jest cały i zdrowy.
— Słuchaj, dzieciaku — powiedział Ralph, siadając na łóżku i uśmiechając się do France. Był
szczęśliwy i jednocześnie się martwił. Właśnie mu oznajmiła, że jest w ciąży i chce urodzić 
jego dziecko. — Jeśli Cu Chi zostało zdobyte, siedzimy po szyję w gównie. Na rany boskie, 
to miejsce jest większe niż Nowy Jork.

— Nie mędrkuj, Johnson. Po prostu do nich zatelefonuj.
— W porządku. Zrobię to. — Odłożył słuchawkę i pochylił się, żeby pocałować France, która
nadal leżała obok niego.
— Czy Paxton czuje się dobrze? — zapytała France. Lubiła Paxton, chociaż nie znała jej 
bliżej. Wydawało się jej, że są do siebie podobne.
— Tak. Denerwuje się o Billa. Każdy traci nerwy tuż przed powrotem do domu. Oszaleję 
przez nich.
— A ty? — spytała France, patrząc na niego smutno. — Kiedy ty wracasz do domu, 
kochanie?
— Nigdy. Chyba że ty zabierzesz się ze mną. — France zapowiedziała, że nigdy nie pojedzie 
do Stanów. Zamierzała pozostać w Sajgonie i pielęgnować miłość do niego.
Ralph usiadł na brzegu łóżka i zadzwonił do Cii Chi. Mial tam kilku znajomych, ale 
najważniejszym z nich był Bill, więc od razu
poprosił o Połączenie Z jego jednostką. Telefon odebrał jakiś miody żołnierz, który 
Odpowiedział wymijająco na pytanie o Billa. Inni również nabrali wody w usta. Ralph znalazł
się w punkcie wyjścia.
Nagle przyszło mu do głowy, że przeczucia Paxton mogły być uzasadnione i że coś było nie 
w porządku. Po chwili namysłu
poprosj do telefonu sierżanta Campobello Zapadła długa cisza, po
czym ktoś kazał mu czekać. Upłynęło prawie dziesięć minut, zanim
zgłosił się Tony. Ralph utwierdził się w przekonaniu, że Paxton
miała rację, i że coś musiało się wydarzyć.
— Tony? — powiedział Ralph jak gdyby byli starymi przyjaciół
„; mi. Tony nie lubił go, Ponieważ to on przedstawił Billowi Paxton.
1: Campobello potrafił długo chować urazę. — Tu Ralph Johnson
z Associated Press w Sajgonie.
— Wiem, kim jesteś, człowieku — odparł Tony lodowatym to-
nem. Nie wydawał się zainteresowany rozmową. — Czego chcesz?
— Ja... My... nieoficjalnie jesteśmy ciekawi, czy wczoraj nic się
nie wydarzyło. To znaczy... — Cholera, kogoś innego od razu
zapytałby, czy Billowi nic się nie stało. Nie chciał, by Campobejlo domyślił się, że dzwoni w 
imieniu Paxton. Czuł się idiotycznie, stosując wykręty. — Słuchaj, właśnie doszły do nas 
pogłoski, że być może macie jakieś problemy w bazie. Czy wszystko w porządku?
Zapadło dłuższe milczenie.
— Chyba można to tak nazwać. Mamy tylko jedną ofiarę, tylko
jedną. To całkiem nieźle, hę? — odparł Tony na poły ironicznie, na poły gorzko.
— To wspaniale. Ralph nie był pewien, o co teraz może się spytać, ale Tony rozwiązał ten 
problem za niego.
— Tylko kłopot w tym, że to był... — mówił teraz z płaczem — nasz dowódca. Pamiętasz 
go? Ten wielki, wspaniały facet. Naprawdę przystojny. Bill Quinn. — Och, Boże. Ralphowi 
nagle zrobiło się zimno. Jak, do cholery, ma jej to powiedzi?
— Ja... och, Boże... Jak to się stało? — pytał Ralph łamiącym się głosem.
— Jak? Całkiem prosto. Zakochał się w tej przeklętej dziwce kilka miesięcy temu i przestał 
uważać. Zakochał się w tym całym pieprzonym świecie i chciał zgrywać królewicza. Chcesz 
wiedzieć, jak to się stało? Wczoraj nasi żołnierze za bardzo się bali i nie chcieli zejść do 
pieprzonej dziury. Już wiesz, kto zszedł? Tak, masz
rację, nasz kapitan. Myślał, że będzie szybszy niż ten facet na drugim końcu tunelu, bo 
zawsze był szybszy. I co? Tym razem mu się me udało. Okazał się za wolny, za stary, a głowę
miał napchaną jakimś gównem. Za kilka dni jechał do domu, by powiedzieć żonie, żeby się 

wypchała razem z dzieciakami. Gdy o tym wszystkim myślał, mały żółtek na drugim końcu 
odstrzelił mu głowę.
Ralph poczuł mdłości. Zrobiło mu się niedobrze z gniewu, żalu i goryczy. Bill szykował się 
do wyjazdu do Stanów. Za dwa tygodnie znalazłby się w domu. Zabili go w ostatniej chwili. 
Podobny los był udziałem tysięcy innych żołnierzy. Tyle że Bill Quinn był ukochanym 
Paxton.
— Czy ma pan swój materiał, panie Johnson? — zapytał gorzko Tony. Nadal płakał. — Czy 
zrobił pan notatki, czy też wolałby pan przyjechać i obejrzeć ciało? Dopiero jutro po południu
będzie wysłane do Stanów. Sądzę, że nie pojedzie tam ze swoją dziewczyną. — Kapitan nie 
był pierwszym mężczyzną, który zakochał się w czasie pobytu w Wietnamie, ani pierwszym, 
który oszukiwał żonę. Jednak sierżant był zarazem zrozpaczony i wściekły. Według niego 
Paxton Andrews zabiła Billa Quinna.
To ją chyba zabije. — Ralph powiedział to bardziej do siebie niż do Campobello.
— To dobrze. Zasłużyła na to. — Tony otarł oczy rękawem
munduru.
Chyba tak naprawdę w to nie wierzysz, co, sierżancie?
— Wierzę — odpowiedział zimno. — Ona, kurwa, zabiła mojego
kapitana.
— On był dorosłym człowiekiem. — Ralph czuł się w obowiązku bronić Paxton, a poza tym 
napastliwość sierżanta zaczynała go irytować. Paxton nikogo nie zabiła. Jeśli już, to zraniła 
samą siebie. Zaryzykowała i przegrała. Trwała wojna i nikt nie był pewien dnia ani godziny.
— Bill sam dokonał wyboru, Campobello. Wiedział, co robi. Jeśli zarobił kulkę, to znaczy, że
żółtek był cholernie szybki. Nie uwierzę, że Bill Quinn mógłby zachowywać się nieostrożnie. 
— Bywał nazbyt szybki i ostry. Wiedział niemal wszystko o tym, czym się zajmował. Tony 
Campobello miał swoją wersję wydarzeń.
— Bzdury. Nie powinien schodzić do tej pieprzonej dziury.
— Więc dlaczego to zrobił?
— Może chciał coś udowodnić może dlatego, że o niej myślał...
— Nie był tak sentymentalny ani tak głupi, ani nawet tak odważny. — Chociaż Wszyscy w 
wojsku wiedzieli, że żołnierze zajmujący się tunelami musieli być odrobinę szaleni.
- On był wariacko w niej zakochany.
— Tak, był — zgodził się Ralph. — Nie sądzę, żeby pozwolił, by miłość w czymko1wje mu 
przeszkadzała Nie wierzę w to. Sierżancie Campobejlo lepiej byś zrobił, gdybyś zamknął 
gębę i zatrzymał Swoje cholerne opinie dla siebie. Ta dziewczyna i tak będzie wystarczająco 
cierpieć. Mam nadzieję, że wasze drogi się nie skrzyżują.
— Ja również mam taką nadzieję.
— Na litość boską, jeśli ją gdzieś przypadkiem spotkasz, zrób mi tę przysługę i trzymaj gębę 
na kłódkę.
— Odpieprz się. — Tony splunął w słuchawkę. Łzy znowu napłynęły mu do oczu. — Ta 
dziwka zabiła mojego kapitana. — Był zrozpaczony. Rzucił słuchawkę. Ralph siedział przez 
dłuższą chwilę, wpatrzony smutno w okno. Co, do diabła, ma powiedzieć Paxton?
Kiedy wstał, żeby się ubrać, podeszła do niego France i delikatnie położyła mu dłoń na 
ramieniu.
— Przykro mi z powodu twego przyjaciela. — Miała francuski akcent, delikatne ręce i mądre 
serce. Ralph odwrócił się do niej i objął ją. — Tak mi przykro za nich oboje.
— Mnie również. Dawno próbowałem ich ostrzec.
Dlaczego? — spytała łagodnie.
— Sądziłem, że źle robią. Ryzyko jest wielkie. Nie słuchali mnie.
— Może nie mogli.

Godzinę Później Ralph był w hotelu Carayelle i pukał do drzwi pokoju Paxton z zasępionym 
wyrazem twarzy. Gdy mu otworzyła, zauważył, że miała na sobie dżinsy, jedną z koszul Billa
i swoje Wojskowe buty. Wyglądała pięknie.
— Dowiedziałeś się czegoś? — zapytała zdenerwowana cofając się od progu. Sama pościeliła
lóżko. Od Wczoraj nie nie jadła. Nie była w stanie.
— Tak — odparł możliwie Spokojnie. Wszedł do środka i zaczął się rozglądać Chciał odwlec
tę chwilę.
— No więc? — Usiadł ciężko na krześle, tym samym krześle, na którym tak często siadywał 
Bill. — Co, do diabła, ci powiedzieli?
Tysiące razy komunikował ludziom straszne nowiny, a teraz nie potrafił sformułować jednego
zdania, wykrztusić jednego słowa. Miał trzydzieści dziewięć lat i zdążył opisać więcej 
przypadków śmierci, niż by chciał. Ukrył twarz w dłoniach, a potem spojrzał na Paxton
Wczoraj zginął, Pax. — Jego głos był jak dudnienie bębna. Przez chwilę Paxton myślała, że 
zemdleje. Przypomniała jej się twarz Eda Wilsona, kiedy przyszedł do niej z wiadomością o 
śmierci Petera. Opadła wolno na łóżko i wpatrywała się tępo w Ralpha, jakby nie rozumiała, 
co powiedział.
Nieprawda.
— Prawda. — Ralph pokiwał głową. — Zszedł do jednego z tuneli. WietnamieC był szybszy.
Zginął na miejscu, nie cierpiał. Reszta nie ma znaczenia. — Nie wiedział, czy to prawda, czy 
nie, ale uważał, że jest jej to winien. Wyciągnął do niej rękę. Paxton siedziała nieruchomo, ze 
wzrokiem wbitym w Ralpba.
— Czy mogę go zobaczyć?
Zawahał się. Przypomniał sobie słowa Tony”ego: „Źółtek odstrzelił mu głowę”.
— Uważam, że nie powinnaś. Jutro wysyłają go do Stanów.
— Dwa tygodnie wcześniej — powiedziała, prawie bez zastanowienia. Siedziała śmiertelnie 
blada, w koszuli Billa, wpatrując się przed siebie nie widzącym spojrzeniem. Straciła na tej 
wojnie dwóch mężczyzn, których kochała. Miała wrażenie, że jej własne życie dobiegło 
końca, choć nie skończyła jeszcze dwudziestu trzech lat.
— Uprzedzałem cię, że to się może zdarzyć, Pixton. To ryzyko, które wszyscy podejmujemy. 
To równie dobrze mógłbym być ja... albo ty, ale trafiło na niego.
Łzy wolno zaczęły spływać Paxton po policzkach. Ralph przysiadł obok na łóżku i objął ją. 
Długo wypłakiwała swój smutek, który spadł na nią nieoczekiwanie jak grom z jasnego nieba.
— Przepraszam... Przepraszatib.. — Szlochała, ale nic nie mogło ukoić jej bólu. Straciła go. 
Odszedł na zawsze. Wszystko, co jej po nim zostało, to bransoletka, którą podarował jej na 
Boże Narodzenie. Spojrzała na nią i nagle uprzytomniła sobie, że wszystkie osobiste rzeczy 
Billa zostaną przesłane żonie. Podpisane przez nią książki, drobne podarunki, wspólne 
fotografie robione w yung Tau, listy.
— Och, mój Boże... — Ralph sądził, że w dalszym ciągu opłakuje Billa, ale Paxton wyjaśniła 
mu, co przyszło jej do głowy.
— To samo przydarzało się innym żołnierzom. Debbie będzie musiała zrozumieć, że jej mąż 
był w strefie wojennej. Przez dłuższy czas. Ludzie się zmieniają.
— Ale to niesprawiedliwe. Dlaczego ma z tym żyć? — Pomyślała swojej matce. A dzieci? 
Czy nie możemy jakoś tego załatwić?
-- Nie wiem. Zastanowił się przez chwilę. Armia była raczej .dokładna, jeśli chodziło o 
przesyłanie rodzinie rzeczy osobistych zabitego. Wysyłali wszystko, od majtek do pocztówek.
To znaczyło, że ma poważny powód do zmartwienia.
— Z kim możemy pogadać?
Oboje natychmiast pomyśleli o tym samym człowieku, a Ralph jęknął w duchu na samą myśl 
o nim. Paxton pierwsza powiedziała:
— Campobello.

— Nie wiem, czy on cokolwiek zrobi dla mnie, Pax.
— W takim razie ja zadzwonię... Nie... Pojadę do niego. On też musi być nieźle podłamany. 
— Ralph nie chciał jej teraz mówić, że sierżant nienawidzi jej i wini za śmierć kapitana.
— Może lepiej ja się tym zajmę?
— Jestem to winna Billowi. Muszę sama to załatwić. Jadę tam — odparła drżącym głosem.
— Cholera. Jadę z tobą. — Nie miała pojęcia, w co się pakuje. Na darmo próbował ją 
odwieść od tego pomysłu. Chciała oszczędzić Debbie. Pozostawić jej jedynie dobre 
wspomnienia. Wydawało się, że w Paxton wstąpiła nowa siła. Ralph postanowił jej pomóc. 
Jednak nie był przygotowany na spotkanie z Campobello niemal zaraz po przyjeździe do Cii 
Chi. Sierżant rzucił się w kierunku Paxton. Ralph złapał go za ramiona i potrząsnął nim.
— Na miłość boską, chłopie, przestań! Czy nie widzisz, w jakim ona jest stanie?
— Powinna, do cholery, być! — krzyknął. Po twarzy płynęły mu łzy. Stał obok samochodu i 
cały się trząsł.
— Chcesz zobaczyć, jak wygiąda twój kapitan?
— Proszę... — Opadla na kolana i zaczęła rozpaczliwie łkać, aż złapały ją nudności. Pobladły
sierżant nie spuszczał z niej oczu. — Proszę przestań... Kochałam go... — Nagle zapadła 
cisza. Campobello stał jak zamurowany. Paxton wstała i powtórzyła: — Ko
1
chałam go. Czy nie rozumiesz tego? — powiedziała, uspokajając się powoli. Łzy zaczęły 
spływać po policzkach sierżanta.
— Ja też go kochałem. Oddałbym za niego życie. Uratował mnie w jednej z tych przeklętych 
dziur... a ja nie mogłem mu pomóc, gdy tego potrzebował.
— Nikt nie mógł mu pomóc — wtrącił Ralph, wypuszczając Tony”ego z uścisku. — Nikt tu 
nie może nikomu pomóc. Śmierć jest komuś pisana albo nie. Ci, którzy są ostrożni, giną na 
dzień przed powrotem do domu, a ci, którzy mają wszystko w nosie, piją na umór, nie zostają 
nawet draśnięci. To przeznaczenie. Los. Bóg. Nazwij to jak chcesz. Nie ma winnych. — 
Campobello miał tę świadomość, ale nie potrafił się pogodzić z takim stanem rzeczy. Czułby 
się lepiej, gdyby mógł na kogoś zrzucić winę.
Ralph spokojnie wyjaśnił mu cel ich przyjazdu. Campobello wydawał się zaskoczony.
— Czy możesz nam pomóc? Ona ma rację. Te rzeczy nie powinny trafić do domu, do jego 
żony.
— Boisz się, że się wyda? — Sierżant spojrzał z nienawiścią na
Paxton,
— Nie. — Potrząsnęła głową. — Boję się, że ją to zrani, ją i dziewczynki. Na swój sposób 
kochał ją i dzieci. Nie ma powodu, żeby cierpiały jeszcze bardziej. Wystarczy, że zostały 
sierotami. Bill i ja planowaliśmy się pobrać. Co nam przyjdzie z tego, ze się teraz o tym 
dowie? — Chociaż się nie lubili, opowiedziała mu o swoim ojcu. — Zginął w katastrofie 
samolotowej. Towarzyszyła mu kobieta. Moja matka musiała z tą wiedzą żyć. Pewnego dnia i
ja się o tym dowiedziałam. Brat mi powiedział. Kochałam ojca i rozumiałam jego 
postępowanie. Rodzice nie byli ze sobą szczęśliwi. Mimo wszystko nie było to w porządku. 
Nie potrzebowaliśmy tej wiedzy. Rodzina Billa też jej nie potrzebuje. Wystarczy, iż będą 
musieli pogodzić się z faktem, że zginął... Chciałabym zabrać moje rzeczy.
— Na przykład co? — Popatrzył na nią podejrzliwie. Było jasne, że nadal jest na nią zły.
— Tomiki poezji, w których napisałam coś od siebie, kilka zdjęć
i listów. Reszta chyba nie jest ważna. — Spojrzała nagle bardzo
zmieszana. — Kupiłam mu pod choinkę takie śmieszne slipki
i gdzieś miał pukiel moich włosów. To chyba wszystko.
— Dlaczego to robisz? — zapytał sierżant, Podchodząc bliżej.
— Powiedziałam ci dlaczego. To, co się stało, jest wystarczająco bolesne dla nas wszystkich. 
Ona nie musi o nas wiedzieć. — Przez chwilę Tony Campobello uwierzył, że Paxton jest 

dobrym człowiekiem, ale tylko przez chwilę. To było zbyt bolesne. Dopuścił myśl, że Bill 
Quinn naprawdę kochał tę kobietę, a może nawet zginął dla niej. Oboje, Paxton i Campobello 
byli zmęczeni, zakłopotani i zdenerwowani Wszyscy przebywali za długo w tym piekle, 
Quinn, Campobello, Ralph, nawet Paxton.
— Wracasz do domu? — zapytał, zapominając o obecności RaIpha. Gdy słuchał jej 
odpowiedzi, łzy znowu napłynęły mu do oczu.
— Nie wiem — wzruszyła ramionami — chyba tak.
- Tony pokiwał głową.
— Poszukam tych rzeczy. Poczekaj tu.
Nie było go pół godziny. W końcu pojawił się z małą paczką.
— Mani książki, zdjęcia, listy i slipki. Nie mogłem nigdzie znaleźć włosów. — Paxton 
przyszło do głowy, że może Bill mial je przy sobie w chwili śmierci, ale nie odezwała się w 
obawie, że Campobello znowu się wścieknie.
— Dziękuję — powiedziała miękko, próbując się opanować. Odebrała od niego paczkę. Oto, 
co zostało z wielkiej miłości, z ich nadziei i marzeń. Pozostawili po sobie tylko popioły i 
zgliszcza, tak jak armia, która paliła całe wsie, żeby wykurzuć partyzantów.

Tony stał, patrząc, jak Paxton wsiada do dżipa Ralpha, a potem odwrócił się i zawołal do niej:
— Hej... — Nie mógł wymówić jej imienia. Paxton zatrzymała się i popatrzyła na niego, na 
człowieka, który tak bardzo jej nienawidził, który myślał, że zabiła Billa. — Przepraszam — 
wyszeptał. Nie była pewna, czy przeprasza za to, że był w stosunku do niej taki ostry, czy 
dlatego, że Bill zginął. Nie miało to większego znaczenia, bo ona odczuwała to samo.
— Ja również — powiedziała i wsiadła do samochodu.

Rozdział XVII

usisz wracać do domu, dzieciaku. — Ralph stał na środku 

pokoju w hotelu Carayelle, a Paxton siedziała na łóżku ze skrzyżowanymi ramionami. 
Tydzień temu Nixon został zaprzysiężony, Bill nie żył już od miesiąca, a ona powinna być już
w Stanach.
— Nic cię tu nie trzyma. Sześć miesięcy minęło. Gazeta chce, żebyś wracała. Zasypują mnie 
dalekopisami. Zawarłaś umowę, Pax. Jesteś tu już siedem miesięcy. Musisz wracać.
— Dlaczego? Ty tkwisz tu od ląt.
— To zupełnie inna historia. Na tym polega moja praca, a poza tym nikt na mnie nie czeka. 
Nikogo nie obchodzi, czy wrócę. Moi rodzice nie żyją, a siostry nie widziałem od dziesięciu 
lat. Mieszkam z kobietą, którą kocham i która spodziewa się mojego dziecka. Mam powody, 
żeby zostać, ty nie. Odnoszę wrażenie, że zaczynasz wariować. Zupełnie jak ci, którzy zbyt 
długo przebywali w tunelach. Jedź do domu, odpocznij, a jeśli tak cholemie ci się tu 
spodobało, pozwól, żeby przysłali cię jeszcze raz. Jeśli nie wyjedziesz stąd, popełnisz jakieś 
głupstwo. — Brała udział w dwóch wyprawach Nigela i Jean-Pierre”a i Ralph domyślał się, 
że była przemęczona. — Jeśli będziesz się upierać, zadzwonię do San Francisco,żeby cię 
zabrali. — Wiedział, że jadła byle co, nabawiła się dezynterii i trawiła ją bezustanna 
gorączka. Starała się ukryć rozpacz. Wyglądała bardzo źle.
— Czy zaczniesz myśleć rozsądnie? Czy mogę wysłać cię do domu? Czy też muszę ich 
wezwać? Twój znajomy w San Francisco naprawdę zaczyna się denerwować. Chce, żebyśmy 
zawiadomili ambasadora i spowodowali wydanie decyzji o wydaleniu, o ile sama nie 
wyjedziesz.
— Dobra, dobra. Wyjadę. Wygrałeś.

— Chryste! — Westchnął z ulgą. Martwił się o nią nie na żarty. Przypadkiem spotkał 
sierżanta Campobello. On również nie wyglądał najlepiej. Śmierć kapitana wstrząsnęła nimi 
wszystkimi.
— W takim razie, kiedy? Jutro?
— Skąd ten pośpiech? — Paxton chciała wytargować jeszcze trochę czasu. Wędrowała 
śladami Billa, odwiedzała miejsca, w których czuli się tacy szczęśliwi.
— Załatwię ci bilet na jutro rano. Samolot wylatuje jakoś przed południem. Masz być na 
pokładzie.
- Po prostu usiłujesz się mnie pozbyć. — Uśmiechnęła się przez łzy. Trudno jej było 
rozstawać się z ludźmi, których tu spotkała, i z Sajgonem. Na swój sposób polubiła to miasto.
— Jestem zadrosny o bzdury, które wypisujesz. Nigdy nie dostanę Nagrody Pulitzera, jeśli 
nadal będziesz tu tkwiła.
— Przyjedziesz spotkać się ze mną w San Francisco? — spytała
smutno.
— Czy tam właśnie będziesz? — Teraz, kiedy zgodziła się wyjechać jutro rano, mógł się 
odprężyć.
— Nie wiem. Chyba tak, jeśli dostanę pracę w gazecie.
Uśmiechnął się do niej czule. W ciągu ostatnich miesięcy pokochał tę dziewczynę jak 
młodszą siostrę. Będzie mu jej brakować.
— Byliby głupcami, gdyby nie zaproponowali ci pracy. Jesteś cholernie dobrym reporterem.
— Usłyszeć to od ciebie, to zaszczyt. Chryste, jak ja będę za tobą tęsknić. Zjemy dzisiaj 
razem kolację?
— Oczywiście.
Przyszedł sam. France została w domu z An. Ralph uważał, że tak jest bezpieczniej. Nie lubił,
gdy spotykała się z innymi dziennikarzami. Poza tym dzisiaj chciał być sam z Paxton.
— Dasz sobie radę? — zapytał poważnie, gdy wypili drugą kolejkę.
— Chyba tak — odparła patrząc w szklankę, tak jakby tam mogła znaleźć odpowiedź. — Nie 
wiem. — Spojrzała na niego. — Czy ktokolwiek może być po powrocie taki sam jak 
przedtem?
— Nie — powiedział szczerze. — Nie może. Przebywałaś tu stosunkowo krótko. Może ten 
pobyt nie zostawi śladu.
— Myślę, że zostawi. — Ralph też tak uważał. Dla jej dobra wolałby, żeby było inaczej.
— Może tylko tak ci się wydaje ze względu na Billa — dodał. Widział ludzi zniszczonych 
przez Wietnam. Narkotyki, choroby weneryczne, życie w zagrożeniu, otarcie się o śmierć — 
to wszystko czyniło spustoszenie w duszy człowieka. Mało kto radził sobie z takim 
obciążeniem. Cała nadzieja w tym, że Paxton nie spędziła tu zbyt wiele czasu. Może uda się 
jej wyjść z tej przygody bez szwanku.
— Powrót do domu dobrze ci zrobi. Odżyjesz. — Uśmiechnął się, ale ona nie odpowiedziała 
tym samym.
— Wszystkim dobrze robi powrót do domu. Sam się przekonaj — powiedziała łagodnie. — 
Boże, jak chciałabym cię tam zobaczyć.
— Czy twoja rodzina wie o Billu? — Paxton potrząsnęła głową. Nikomu nie pisnęła nawet 
słówka. Czekała, aż on podejmie decyzję co do Debbie. Może by jej nigdy me opuścił? 
Zawsze istniała taka możliwość.
— Chyba im teraz też nie powiem. Nie ma sensu.
Przytaknął. O wielu rzeczach, które działy się w Sajgonie, nie powinno się nikomu mówić.
Siedzieli do czwartej rano. Potem Ralph przyszedł, żeby odwieźć ją na lotnisko. Miała ze 
sobą tę samą małą torbę, z którą tu przyjechała, tę samą małą walizkę, i tylko większy ból w 
sercu. Straciła w Wietnamie dwóch mężczyzn. Mimo to pokochała to miejsce.

— Wyświadcz sobie przysługę, Pax — powiedział Ralph ze smutnym uśmiechem, gdy się 
żegnali. — Zapomnij o tym miejscu tak
szybko, jak potrafisz. Inaczej ono cię zabije. — W głębi chiszy przyznawała mu rację, ale 
wolała o tym nie wiedzieć. Nie chciała zapomnieć.
— Uważaj na siebie Ralph. — Uściskała go mocno. — Wiesz, że naprawdę cię lubię.
Gdy się wreszcie rozstali, Ralph miał łzy w oczach. Ostatnią rzeczą, jaką od mego usłyszała, 
było:
— Ja też, Delta Delta.

Rozdział XVIII

Po siedemnastu godzinach lotu wylądowała na lotnisku

w Oakland. W czasie lotu próbowała zagadnąć kilku oficerów, ale każdy z nich był tak 
wyczerpany, tak wypalony i tak przerażony perspektywą powrotu, że nie chciał rozmawiać z 
nikim. Wszyscy marzyli o wyrwaniu się ze szponów wojny. Teraz, gdy marzenie się 
zrealizowało, targały nimi sprzeczne uczucia. Czy będą w stanie cokolwiek opowiedzieć? Na 
przykład, co czujesz, gdy zabijasz człowieka? Gdy stoisz ze swoją ofiarą twarzą w twarz i 
zagłębiasz bagnet w jej flaki albo gdy strzelasz do snajpera, który okazuje się kobietą? Jak 
opiszesz dziewięciolatka, który rzucił granat i zabił twojego przyjaciela, a potem ty 
wyciągnąłeś go z krzaków i zabiłeś? A jak opiszesz zachody słońca w górach lub zieleń 
Wietnamu, dźwięki i zapachy, ludzi łub dziewczynę, którą kochasz, choć nie potrafi nawet 
wymówić twojego imienia. To było zadanie ponad siły. Nikt by temu nie podołał. Dlatego 
większość z nich jechała do domu w milczeniu.
„ Paxton, ubrana w spódnicę i bluzkę, z włosami uczesanymi
w kok, w czerwonych, teraz już znoszonych, sandałach, wysiadła
wreszcie z samolotu. Nie mogła uwierzyć, że jest w Stanach. Czy tu
był jej dom? Jej dom był w Sajgonie, w hotelu Carayelle. A może
w Berkeley, w mieszkaniu, które dzieliła z Peterem? A może
w domu Wilsonów? A może w domu matki w Sayannah? Ledwo
wysiadła z samolotu, ajuż uświadomiła sobie, że w ogóle nie ma domu. Młody chłopak 
stojący obok niej potrząsnął głową i powiedział:
— Niesamowicie jest wrócić z Wietnamu. — Paxton doskonałe wiedziała, co miał na myśli. 
Czuła to samo.
Ed Wilson przysłał limuzynę, która zawiozła Paxton do siedziby redakcji. Nie była 
przygotowana na przyjęcie, jakie jej zgotowano. Miała wrażenie, że znajduje się w obcym 
kraju, gdy redaktorzy których znała, a także ci, których wcześniej nie widziała na oczy, 
gratulowali jej wspaniałej roboty. Była zaskoczona i nie miała pojęcia, co to miało oznaczać, 
ale ze łzami w oczach dziękowała za miłe słowa. W końcu została sama z Edem Wilsonem, 
który długo i uważnie patrzył na nią i już wiedział, że pobyt w Sajgonie wywarł na niej 
olbrzymie piętno. Nie chodziło tylko o to, że fizycznie się miniła, zeszczuplała i zmizerniała. 
W jej oczach dostrzegł smutek i przedwczesną dojrzałość, i mądrość życiową. To była wiedza
kogoś, kto otarł się o śmierć, widział umierających.
— Wiele przeszłaś — stwierdził, nie pytając o nic. Paxton skinęła głową, próbując się 
uśmiechnąć.
— Cieszę się, że tam byłam. — Naprawdę tak myślała. Ze względu na Billa, Ralpha i na 
siebie samą. A także Petera i kraj.

— Chciałbym, żebyś pojechała do domu i trochę odpoczęła. Potem będziesz mogła pisać, o 
czym zechcesz. Odwaliłaś kawał dobrej roboty, Paxton. Proponujemy ci własną rubrykę. — 
Była wzruszona, ale serce jej się krajało, gdy pomyślała o serii swych korespondencji z 
Wietnamu.
— A „Wieści z Wietnamu”? Czy ktoś przejmie ten cykl?
Potrząsnął głową i uśmiechnął się. Wszyscy dziennikarze tacy sami. Swoje rubryki traktowali
jak swoje dzieci.
— Nixon obiecuje, że wojna zmniejszy swój zasięg. Na razie możemy zdobywać wiadomości
z Sajgonu z tamtejszego biura prasowego.
— Mają tam wspaniałych ludzi — powiedziała Paxton, myśląc o Ralphie.
— Ty byłaś jednym z nich, Pax — zauważył Ed Wilson. — I mile mnie zaskoczyłaś. Nigdy 
nie podejrzewałem, że okażesz taki reporterski pazur. Myślałem, że po miesiącu będziesz 
miała dość.
— Na początku rzeczywiście byłam nieźle wystraszona, ale za to czułam, że wreszcie robię 
coś pożytecznego.
— Z pewnością. Przez ostatnie kilka tygodni myślałem, że już nigdy me ściągniemy cię z 
powrotem do San Francisco. — Wzdrygnął się. — Dlaczego odwlekałaś powrót?
Nie wiedziała, co ma mu powiedzieć. Mężczyzna, którego kochałam, został zabity... Jeszcze 
jeden...
— Ja... bardzo zaangażowałam się w pracę korespondenta. Nie jest łatwo porzucić taki tryb 
życia.
— Domyślam się, że nie jest. Teraz solidnie odpocznij i wracaj, gdy tylko poczujesz się 
lepiej. — Paxton zastanawiała się, kiedy to nastąpi. Spojrzała na zegarek, wiedząc, że musi 
jeszcze znaleźć jakiś pokój w hotelu. Okazało się, że Ed już się tym zajął. — 
Zarezerwowaliśmy ci apartament w Fairmont. Marjorie nalegała, żebyś przyjechała do nas, 
ale pomyślałem, że potrzebujesz spokoju, a poza tym musisz być całkiem niezależna. — 
Powiedział Marjorie, że jeśli Paxton złapała w Wietnamie jakąś chorobę zakaźną, niech lepiej
zanocuje w hotelu.
Redakcja wynajęła dla niej samochód i kierowcę. Państwo Wilson spodziewali się jej na 
obiedzie. Paxton od piętnastu godzin była na nogach i podczas obiadu z trudem walczyła z 
ogarniającą ją sennością. Spotkanie w domu Wilsonów okazało się dla wszystkich 
wzruszające. Paxton odniosła wrażenie, że zebrani oczekują od niej wyjaśnienia śmierci 
Petera, a ona nie miała na ten temat nic do powiedzenia.
Przez cały czas Gabby trajkotała bez końca o tym, jaka słodka jest Marjie, jaki ruchliwy jest 
mały Peter i jaki wspaniały jest ich nowy dom. Opisywała tapety na ścianach i zasłonki w 
sypialni. Paxton dwa razy się pomyliła i nazwała przyjaciółkę imieniem Debbie. Nie potrafiła 
się odnaleźć w ich świecie. Była obca, obarczona straszliwymi przeżyciami, napiętnowana 
wojną. O mało się przy stole nie rozpłakała. W pewnym momencie miała ochotę krzyczeć. 
Tęskniła za swoim pokojem w „Carayelle”, za Peterem, Billem... Gdy rozstawała się z 
Wilsonami, kręciło jej się w głowie. Kiedy dotarła do hotelu, długo leżała z otwartymi 
oczami, zmęczona, roztrzęsiona i słaba. Nad ranem zasnęła, ale dwie godziny później obudził 
ją zamówiony telefon. Musiała wstać, wziąć prysznic i ubrać się, żeby zdążyć na samolot do 
Sayannah.
W rodzinnym mieście było jeszcze gorzej. Nie miała nikomu nic do powiedzenia. Nie mogła 
porozumieć się z członkami Ligi ani
towarzystwem z klubu brydżowego matki. Czuła się fatalnie na obiadzie wydanym na jej 
cześć przez Stowarzyszenie Cór Wojny Domowej. Wszyscy domagali się informacji o 
Wietnamie, ale nie chcieli usłyszeć prawdy. Woleli nie wiedzieć o fetorze śmierci czy o 
chłopcu z Miami z urwaną ręką, czy o żebrakach bez kończyn, czołgających się o zachodzie 
słońca na tarasie hotelu Continental Palace, czy wreszcie o chorobach wenerycznych, 

narkotykach i amerykańskich chłopcach ginących z rąk Wietnamców. Nie próbowali 
zrozumieć, że pęka ci serce, gdy to widzisz, ale jednak zaczynasz lubić ten kraj.
Mogła ich tylko przeprosić, że nic im nie powie, ale jest zmęczona i chora. Nie potrafiła 
sprostać ich oczekiwaniom. Żądali bohaterskiego eposu o wspaniałych chłopcach ze Stanów. 
Nie byli gotowi słuchać o śmierci, ranach, brudzie i strachu.
Paxton nigdy nie czuła się bardziej samotna niż teraz w Sayannah. Nigdy też nie wyglądała 
gorzej i nie tęskniła tak bardzo za Queenie. Paxton miała wrażenie, że stała się obca. Mogła 
szukać zrozumienia tylko u kogoś, kto przeżył Wietnam. Pewnego razu, gdy włóczyła się z 
przyjaciółmi, w barze spotkała młodego mężczyznę z którym zaczęła rozmawiać. Padały 
znajome nazwy: Ben Suc, Cu Chi, Nha Trang, Bien Hoa, Long Binh, Hue i yung Tau. Zaczęli
mówić językiem niezrozumiałym dla innych. Rozstając się, wymienili uścisk dłoni i każdy 
poszedł w swoją stronę, czując się trochę mniej samotnie. Był to jedyny miły wieczór, jaki 
spędziła w ciągu dwóch tygodni w Sayannah.
Paxton trudno było się porozumieć również z matką. Beatrice, która nie była wtajemniczona 
w przeżycia córki, sądziła, że nadal rozpacza po stracie Petera. A przecież zdarzyło się dużo 
więcej.
George tłumaczył jej stan wyczerpaniem. W końcu, z kilkoma nowymi strojami, bardziej 
stosownymi niż wojskowe buty, które i tak zresztą wzięła ze sobą, wróciła w połowie lutego 
do San Francisco.
Na początek zaczęła pracę w „Sun”. Pierwsze kilka tygodni spędziła w hotelu. Potem znalazła
małe mieszkanie. Codziennie wieczorem obiecywała sobie zadzwonić do Gabby, ale nie 
potrafiła się przemóc. Nie miały sobie nic do powiedzenia. Nawet Matt wydawał się jakiś 
napuszony, sztywny, a oni wszyscy tacy sztuczni. Czasy ich bliskiej przyjaźni minęły 
bezpowrotnie. Odeszli również ludzie, których pokochała. Nikt jej już nie został. 
Nienawidziła nawet tego, co robiła dla gazety. Miała opisywać wydarzenia polityczne, które 
śmiertelnie ją nudziły. Pan Wilson namawiał, żeby wróciła na studia, chociażby wieczorowe, 
i zdobyła wreszcie dyplom Berkeley. Nie miała na to najmniejszej ochoty. Nie widziała w 
tym sensu. Cały czas była zmęczona i nie cierpiała wieczornych powrotów do domu. Liczyła 
dwadzieścia trzy lata, a czuła się jak staruszka. Znajdowała wspólny język jedynie z tymi, 
którzy mieli za sobą podobne przeżycia.
Co jakiś czas spotykała kogoś, kto był w Wietnamie. Wtedy nagle świat nabierał życia. Ona 
sama ożywała, nagle chętna do długich rozmów. Potem znowu popadała w stan odrętwienia i 
nostalgii za Wietnamem. Wojna trwała i Paxton uświadomiła sobie, że nie chce być nigdzie 
indziej, tylko w Sajgonie. Pewnego dnia próbowała wyjaśnić to redaktorowi naczelnemu, ale 
on tylko uśmiechnął się i zapewnił, że bardzo dobrze wywiązuje się z obecnych zadań.
Paxton ciągle z zapartym tchem śledziła doniesienia z Wietnamu i zastanawiała się, co się 
dzieje z Ralphem i innymi znajomymi. Dlaczego nadal tam przebywali? Dlaczego tylko ona 
musiała wracać do domu? Co takiego zrobiła, że na to zasłużyła?
Wojna w przeciwieństwie do obietnic i zapewnień, których władze me szczędziły 
amerykańskiej opinii publicznej, miała coraz większy zasięg i kosztowała coraz więcej ofiar.
Minęły cztery miesiące. Nadszedł maj. Peter nie żył już od ponad roku. Paxton uczestniczyła 
w uroczystości z okazji rocznicy jego śmierci. Czuła się nikomu niepotrzebna i zagubiona. 
Peter i Bill odeszli na zawsze. Ona ledwie wegetowała, pisząc o czymś, co ją zupełnie nie 
obchodziło, utwierdzając się w przekonaniu, że marnuje życie.
Na początku czerwca, tuż przed spotkaniem Nixona i Thieu w Midway, Paxton podjęła 
decyzję. Poprosiła Eda Wilsona o ponowne przydzielenie jej rubryki „Wieści z Wietnamu” i 
oznajmiła, że jeśli nie on wyśle ją do Sajgonu, zrobi to ktoś inny.
Ed Wilson był przerażony. Przyszło mu do głowy, że może w czasie pobytu w Wietnamie 
postradała rozum.

— Na miłość boską, dlaczego? Mój Boże, Paxton, Amerykanie robią wszystko, żeby uniknąć,
służby wojskowej. — Dopóki syn żył, mówił inaczej. — Dlaczego? — powtórzył.
— Ponieważ muszę. Tutaj jestem bezużyteczna. Tak naprawdę nikt w Stanach nie rozumie, 
co się tam dzieje.
— A ty rozumiesz? — Spytał sceptycznie.
— Nie, ale widziałam wojnę na własne oczy. Sama przekonałam się, jak to wygiąda. Nie 
potrafię i nie mogę żyć, jakby mc się nie wydarzyło. Wojna nadal się toczy i muszę tam 
pojechać. — Ed Wilson nie był przekonany, ale Paxton była pełnoletnia i mogła decydować o
swoim życiu. Cykl „Wieści z Wietnamu” cieszył się dużym powodzeniem. Gdy zszedł z łam 
gazety, do redakcji nadeszło dużo listów domagających się przywrócenia go. Jednak nie 
znaleźli się chętni do pójścia śladem Paxton.
— A co na to twoja rodzina?
— Jeszcze nic im nie mówiłam.
— A jeśli zginiesz? — zapytał wprost.
— To sprawa przeznaczenia. Tak było w przypadku Petera. Fatum, los — powiedziała cicho.
Pokiwał głową. Tak jak Paxton pogodził się już ze śmiercią Petera. Marjorie w dalszym ciągu
pomstowała na los za tę niesprawiedliwość. On też uważał, że to niesprawiedliwe. Ale... stało 
się.
— Jak długo zamierzasz tym razem zostać w Sajgonie, Paxton?
— Nie wiem... — Zastanowiła się. — Może rok. Coś koło tego. Wolałabym nie wyznaczać 
terminu. — Uśmiechnęła się po raz pierwszy od czterech miesięcy, rozluźniona i odprężona.
— Dam panu znać, jeśli nie będę mogła dłużej wytrzymać. Może do tego czasu wojna się 
skończy.
— Paxton — przyglądał się jej długo i uważnie — czy jesteś zdecydowana? — Przytaknęła. 
Ed uznał, że musi zaspokoić swoją ciekawość. Nie mógło mu się pomieścić w głowie, że ona 
naprawdę
chce znów jechać do Wietnamu.
— Czy jesteś z kimś związana? — Wiedziała, co miał na myśli, ale potrząsnęła przecząco 
głową.
— Mam tylko przyjaciół, podobnych zapaleńców jak ja — powiedziała, myśląc o Ralphie i 
innych. — Wszyscy czujemy się w obowiązku pozostać świadkami aż do gorzkiego końca.
— Mam nadzieję, że nastąpi to szybko — stwierdził posępnie. Poinformował ją o 
wynagrodzeniu, które będzie otrzymywać. Zaskoczyła ją wysokość tej kwoty. — Możesz 
zatrzymać się w tym samym hotelu albo lepszym, jeśli taki znajdziesz. Rób, co uznasz
za stosowne. Masz carte blanche. — Wstał i ucałował ją serdecznie. Podziękowała mu 
gorąco. Gdy wychodziła z jego biura, promieniała.
— Ktoś tu dostał podwyżkę — powiedział jeden z redaktorów.
— Zgadłeś. — Odwróciła się z uśmiechem. — Oddali mi moją rubrykę. Wyjeżdżam do 
Sajgonu.
— O cholera — pokręcił głową ze zdziwieniem.
Usiadła za biurkiem i napisała telegram do Ralpha Johnsona.
„Wracam pierwszym samolotem. Przygotuj się. Ucałowania. Delta Delta”. Wysłała telegram i
poszła do domu, żeby się spakować i zadzwonić do matki i Gabby. Beatrice była przerażona, 
ale w głębi duszy spodziewała się takiego obrotu rzeczy. Gabby się rozpłakała. Jej trzecie 
dziecko mogło w każdej chwili przyjść na świat, a Paxton nie chciała czekać. Dwa dni później
znajdowała się na pokładzie samolotu do Sajgonu.

Rozdział XIX

Samolot wylądował w Tan Son Nhut. Paxton miała wrażenie, że

wreszcie znalazła się we właściwym miejscu. Tym razem nie czuła się obco. Przeciwnie, z 
radością rozejrzała się po znaj omej bazie. Utwierdziła się w przekonaniu, że postąpiła 
słusznie, jadąc taksówką na Tu Do, do hotelu Carayelle. Przez okno samochodu oglądała 
znajome widoki, rozpoznawała domy i ulice. Tak, teraz tu znajdował się jej dom.
Zostawiła bagaż w hotelu i kazała się taksówkarzowi zawieźć do Eden Building. Gdy mijali 
pomnik, uśmiechnęła się. Nie mogła się doczekać spotkania z Rałphem. Gdy weszła do biura,
Ralph właśnie głośno narzekał na trudy kolejnej wyprawy na tereny walk. Stał tyłem do niej i 
uskarżał się na kierowcę, którego mu przydzielili. Paxton wolno podeszła do Ralpha i 
klepnęła go lekko w ramię. Odwrócił się, uśmiechnął i mocno ją uściskał.
— Delta Delta... Nie wierzę własnym oczom... Ty szalona babo! Do diabła, co tu robisz! 
Powinnaś siedzieć na tyłku w San Francisco.
— Kto tak twierdzi? Robi mi się niedobrze na myśl, że musiałabym relacjonować jeszcze 
jedno spotkanie polityków, strajk lub coś W tym guście.
— Witaj — powiedział łagodnie. Nie krył radości.
— Dziękuję. — Ich spojrzenia się spotkały. Przeszli razem niemało, zawdzięczała mu 
wszystko, co wiedziała o Wietnamie.
— Nie jesteś zbyt zmęczona, żeby wypić drinka? Kiedy przyleciałaś?
— Około dwóch godzin temu. Nie, me jestem zmęczona. — Była podekscytowana 
przyjazdem do Wietnamu i spotkaniem z Ralphem.
— Taras w Continental Pałace? — zapytał ze śmiechem. Pamiętał, jaka była przerażona, gdy 
Jean-Pierre zaprosił Ją do baru po raz pierwszy. Gdy jechali znowu na Tu Do, Paxton zapytała
Ralpha o francuskiego fotografa.
— Jak tam Jean-Pierre?
— Jak zwykle za dużo pije. Odeszła od mego żona. Miała już dosyć czekania. Myślę, że on 
się tego spodziewał. — Od czasu do czasu zerkał na Paxton kątem oka. Ogromnie cieszył się 
z jej przyjazdu. Od początku traktował ją jak ukochaną młodszą siostrę.
- A France?
— W porządku. Dziecko ma przyjść na świat we wrześniu. — Paxton popatrzyła na niego 
uważnie, zastanawiając się, czy zmienił się jego stosunek do narodzin dziecka. Na początku 
nie był specjalnie zachwycony. Uważał, że ze względu na wszystkie okoliczności nie powinni
mieć nieślubnego dziecka.
— Próbowałem ją od tego odwieść, dla dobra tego dziecka. Ale tak bardzo chciała je mieć, 
więc... yoila. — Wzruszył ramionami i się uśmiechnął. — Chyba zostanę tatusiem. — Ciągle 
jeszcze się z nią nie ożenił. — Jak było w Stanach? — Od dawna, nie był w kraju. Wydawało 
mu się, że już nie jest jego obywatelem.
— Obco — odpała szczerze. — Na początku nienawidziłam tych wszystkich zadowolonych z
siebie zjadaczy chleba, zaabsorbowanych sobą i codziennością. Na dobrą sprawę ta wojna 
nikogo nie obchodzi. Ludzie udają, że nie ma eskalacji wojny, bo tak im wygodniej.
— Byłem ciekaw, jak się będziesz tam czuła. — Dotarli do Continental Palace. Paxton 
zdążyła zapomnieć, jak uciążliwy może być upał w Sajgonie. Jednak nie przeszkadzało jej to. 
Wróciła do znajomych hałasów, zapachów i widoków.
Gdy szli powoli na górę, Paxton zastanawiała się, czy zastaną Nigela. Zapytała o to Ralpha, 
który na moment się zmieszał, a potem popatrzył na nią dziwnie.
— Nigel zginął w Bien Hoa dwa miesiące temu. Najechali na minę i samochód wyleciał w 
powietrze... to była mała mina zakopana przez Wietnamców.
— To okropne. — Zrobiło się jej smutno, chociaż nie przepadała za Nigelem. — Dużo masz 
roboty?

— Za dużo. — Uśmiechnął się. — Ale kocham swoją pracę. Znowu będziemy się razem 
wypuszczać. Kiedy chcesz zacząć? Odkładałem wyprawę do Da Nang do czasu znalezienia 
odpowiedniego towarzysza.
— Z przyjemnością z tobą pojadę. Podczas poprzedniego pobytu Paxton unikała wyjazdu do 
Da Nang. Właśnie tam zginął Peter. Tym razem była gotowa stawić czoło wyzwaniu.
— Dobra. Biorę się za przygotowania. Może pojutrze wyjedziemy?
— W porządku. — Uśmiechnęła się, a on spojrzał na zegarek. Musiał wracać do France, nie 
lubił zostawiać jej samej na długo. Ostatnio nie czuła się za dobrze, a An bywał niesforny.
— Chcesz, żebym cię odwiózł do hotelu? — zapytał, wstając od stolika. Paxton potrząsnęła 
głową.
— Jeśli dam radę, to się przejdę, a jeśli nie, to zawsze mogę wziąć rikszę. Nie ma problemu.
Ralph pochylił się i serdecznie pocałował ją w policzek.
— Witaj znowu w Sajgonie. Cieszę się, że udało ci się to załatwić.
— Ja też. — Odwzajemniła mu się ciepłym uściskiem. — Przekaż ucałowama France 
Zobaczymy się jutro na „nowinkach o piątej” Czy nadal się odbywają? — Naprawdę znalazła 
się u siebie. Nie była już żółtodziobem. Należała do starej gwardii.
Pomachała Rałphowi na pożegnanie, a potem z przymkniętymi oczami zaczęła powoli sączyć 
drinka, thom xay, koktajl ananasowy, który już wcześniej bardzo lubiła. Nagle ujrzała 
znajomą twarz. Podejrzewała, że się zdrzemnęła i to sen. Okazało się, że to najbardziej realna 
rzeczywistość. Sierżant Billa Quinna, Tony Campobello, we własnej osobie.
— Myślałem, że wyjechałaś — bąknął wyraźnie zakłopotany.
— Wyjechałam — odparła niechętnie, zastanawiając się, czy znowu ją zaatakuje. Tym razem 
Ralph me mógłby stanąć w jej obronie. — I właśnie wróciłam. Dzisiaj, ściśle mówiąc.
— Aha — pokiwał głową. — Jak tam było w kraju? — Prowadzili zdawkową rozmowę. Nie 
była pewna, co z tego wyniknie. Oboje mieli żywo w pamięci Billa. W jakiś sposób wszyscy 
troje byli nadal ze sobą związani, mimo że Bill nie żył już od sześciu miesięcy.
— Czułam się dziwnie i obco — odparła szczerze. — Nikt tam niczego nie rozumie.
— Podobno. Wyjeżdżamy stąd jako bohaterowie, a tam traktują nas jak skazańców.
— Żyjemy w dziwnych czasach — powiedziała cicho, zastanawiając się, czy powinna 
zaproponować mu, żeby się do niej przysiadł. Był wyraźnie zdenerwowany. — Nadal jesteś w
Cu Chi? — Nie wiedziała, o co jeszcze mogłaby go spytać.
— Zgłosiłem się na czwartą turę — oznajmił, po części z durną, po części z zakłopotaniem. 
— Bill twierdził, że szczurem tunelowym może zostać ten, co ma nie po kolei w głowie i 
chyba miał rację.
— Chyba że jest odważny. Może jedno i drugie — dodała. Znowu wspomniała Billa. Tony 
przechwycił jej spojrzenie i chociaż nic nie powiedziała, wiedział o kim myśli.
— On był naprawdę kimś — powiedział z uwielbieniem w głosie. Potem popatrzył na nią z 
zakłopotaniem. — Jestem ci winien przeprosiny.
— Nie jesteś mi nic winien. — Nie chciała do tego wracać. Wolała zapomnieć. Wiedziała, że 
ponownie nie da rady przez to przejść. — Rozumiem cię. Oboje byliśmy zdenerwowani.
— Tak... Ale ty zrobiłaś coś szczególnego. Długo o tym myślałem. Zrozumiałem, dlaczego 
Bill cię pokochał. Wiesz, że cię kochał. — Paxton uśmiechnęła się smutno na wspomnienie 
tamtych szczęśliwych chwil.
— Ja też go kochałam. I ty chyba też. Dlatego oboje straciliśmy wtedy panowanie nad sobą.
— Tak. Zaimponowałaś mi, kiedy postanowiłaś oszczędzić jego żonę. Większość kobiet nie 
pomyślałaby o tym. Machnęłyby ręką albo pozwoliłyby żonie odkryć prawdę. Bill by to 
docenił. Te dzieciaki były dla niego wszystkim. —Miał łzy w oczach, gdy to mówił. Paxton 
ogarnęło wzruszenie. — W dodatku opowiedziałaś o swoim ojcu. Nie musiałaś mi zawierzać 
rodzinnej tajemnicy. Postąpił krok wjej stronę, a ona odstawiła pustą szklankę. — Od dawna 
chciałem cię przeprosić.

Pytałem o ciebie w biurze prasowym i dowiedziałem się, że wróciłaś do San Francisco. — 
Wyciągnął do niej rękę. — Dziwię się, że ze mną rozmawiasz, po tym, co ci wtedy 
nagadałem.
— Wszyscy byliśmy zdenerwowani. Doceniam to, co robisz, Tony. — Uścisnęli sobie ręce. 
— Dziękuję ci. — Paxton zaczynała rozumieć, dlaczego Bill lubił sierżanta. Za jego 
bezpośredniość, szczerość, nawet za jego cholernie trudny charakter.
— Chcesz usiąść? — Wskazała krzesło, opuszczone przez Ralpha, ale Tony potrząsnął głową.
Ciągle jeszcze nie czuł się swobodnie w jej towarzystwie.
— Nie, dziękuję. Mam się z kimś za chwilę spotkać. Dlaczego wróciłaś do Sajgonu?
— Zaciągnęłam się na drugą turę. — Tony roześmial się.
— Masz charakterek. Większość ludzi nie może się doczekać, żeby się stąd wyrwać.
— Właśnie tak czułam się w San Francisco.
— Jesteś stamtąd? — zapytał z ciekawością. Bill Quinn tak mało o niej opowiadał.
— Tam mieści się siedziba gazety, dla której pracuję, tam też przez cztery lata chodziłam do 
college”u, do Berkeley. Przedtem mieszkałam w Sayannah.
— Coś takiego. — Był wyraźnie poruszony. — Rok temu spędziłem tani weekend, po 
zakończeniu podstawowego szkolenia w Georgii. Tamtejsi ludzie są okropnie sztywni. 
Pochodzę z Nowego Jorku, a tam panują inne obyczaje. — Paxton zaśmiała się.
— Trafiłeś w samo sedno. Dlatego nie mieszkam w Sayannah... Między innymi... Moja maina
nie mogła tego zrozumieć.
— Musi być naprawdę przerażona tym, że jesteś w Sajgonie — stwierdził z poważną miną. 
Paxton zastanawiała się, ile on może mieć lat. Później dowiedziała się, że trzydzieści.
— Niezupełnie — odparła — ale nie miała wiele do gadania. Nie mogłam dłużej wytrzymać 
w Stanach. Musiałam wrócić do Wietnamu.
— Dlaczego? — Nie potrafił zrozumieć jej postępowania. Była piękną, młodą i inteligentną 
dziewczyną, miała interesującą pracę, mogła podróżować po całym świecie. Co, u diabła, ją 
tu ciągnęło?
— Do końca nie wiem — odpowiedziała szczerze. — Czuję, że tu jest moje miejsce. Zbytnio 
odstałam od amerykańskiej codzienności. Nowe samochody, stare posadki, nowe zasłonki itp.
W tym czasie tu giną ludzie. Nie mogłam tego wytrzymać.
Dotknął czoła, jakby chciał zasalutować.
— Kiedy ja tu przyjechałem, spotkałem się z określeniem pazza. Szalony. Czubek. — Zrobił 
zabawną minę, a Paxton zaśmiała się i wstała. Powoli ogarniała ją i senność.
— Wyglądasz na zmęczoną — powiedział Tony.
— Padam z nóg.
Tony patrzył na nią uważnie, tak jakby starał się podjąć jakąś decyzję w jej sprawie, a ona 
próbowała nie dać się mu zdenerwować. Pamiętała, jak sześć miesięcy temu wrzeszczał na 
nią i jak jej wtedy nienawidził, wtedy i przez cały czas, gdy spotykała się z Billem. Ale to 
należało już do przeszłości. Nie było sensu wracać do tego jeszcze raz. A on wydawał się 
skłonny do zawarcia z nią rozejmu. Zemsta niczego by nie zmieniła. Paxton wiedziała, że Bill
chciałby, aby ona i Tony zostali przyjaciólmi, nawet jeśli sierżant był trochę dziwny. Paxton 
była skłonna nie zwracać na to uwagi. Może nie tyle dziwny, co spięty i czasami bardzo 
nerwowy. Ale kto taki nie był w Sajgonie?
— Na lotnisku zwinąłem dżipa. Może odwieźć cię do hotelu? — Zaproponował chłodno.
— Miałam zamiar się przejść. Nie sprawię ci kłopotu? — Potrząsnął głową. Zatrzymałam się 
w Carayelle, niedaleko stąd.
— Kiedyś jadłem kolację w barze na górze. Podają bardzo dobre jedzenie. — Roześmiał się, 
a Paxton spojrzała na niego ze zdziwieniem. — Wiem. To brzmi dziwnie. Moja rodzina ma 
hurtownię artykułów spożywczych. Gdziekolwiek byśmy nie jedli, przy stole rozmawiano o 
tym, czy podane warzywa są świeże, czy też nie. Nienawidziłem tego jako dzieciak. Potem, 

gdy dorosłem, odkryłem, że to rodzinne przekleństwo, obsesja. — Paxton śmiała się razem z 
nim. Co za niesamowity zbieg okoliczności! Spotkała go tuż po przyjeździe i gawędzi sobie z 
nim jak gdyby nigdy nic, jakby nie mieli za sobą licznych kłótni i awantur po śmierci Billa.
— Będę pamiętać o warzywach, jeśli będę tam znowu jadła.
— W porządku. — Dojechali do Carayelle i Tony pomógł jej wysiąść. — Chryste, śpisz na 
stojąco. — Ledwo widziała na oczy. — Dasz sobie radę?
— Wszystko będzie w porządku, jeśli tylko dotrę do łóżka. Dziękuję za podwiezienie, 
sierżancie.
— Do usług, panno Andrews — zasalutował. Paxton zdziwiła się, że zapamiętał jej nazwisko.
Wzięła bagaż z recepcji, poszła na górę do swego pokoju i padła na łóżko w ubraniu. 
Obudziła się dwadzieścia godzin później. Popołudniowe słońce zaglądało do pokoju. Paxton 
jak przez mgłę przypominała sobie rozmowę z Tonym Campobello na tarasie hotelu 
Continental Palace. Przez dłuższą chwilę sądziła, że musiało jej się to przyśnić.

Rozdział XX

W ciągu dwóch godzin Paxton rozpakowała swo je rzeczy, wzięła kąpiel, zeszła na dół coś 
zjeść, a potem wróciła na górę i znowu położyła się spać. Obudziła się, gdy wstawał ranek. 
Poprzedniego dnia Ralph zostawił wiadomość, że przyjedzie po nią o siódmej rano. Teraz, o 
szóstej, Paxton z uśmiechem obserwowała wschód słońca. Było pięknie, choć już bardzo 
gorąco. Nałożyła mundur polowy, pod który włożyła podkoszulek koloru khaki. Zawiązała 
buty, te same, które dostała od Ralpha, gdy po raz pierwszy przyjechała do Sajgonu. 
Pamiętała swój ówczesny nastrój, pełen obaw i niepewności. Teraz czuła się swobodnie i 
pewnie. Była w pełni świadoma swoich zamiarów.
Ralph zjawił się, jak zwykle, punktualnie. Wziął ze sobą Bertie”ego, znakomitego 
angielskiego fotografa, z którym Paxton już wcześniej pracowała i którego polubiła. W czasie
jazdy Bertie opowiadał sprośne kawały, a Paxton uśmiechała się i spoglądała na Ralpha, 
nalewając sobie jednocześnie kawy z termosu. Słońce stało już wysoko, prażąc 
niemiłosiernie. W powietrzu unosił się przenikliwy zapach benzyiiy, owoców i kwiatów. Ten 
sam co dawniej smog zawisł nad drogą, wzgórza za miastem były tak samo zielone, a ziemia 
miała ten sam kolor intensywnej czerwieni, który sprawiał,
że chciało się sięgnąć i przesypać ją między palcami... Kraj, który tak bardzo pokochała, że 
już nie mogła go opuścić. Okazało się, że nie jadą do Da Nang, ponieważ nastąpiły jakieś 
nowe okoliczności.
— Gdzie my w końcu jedziemy? — spytała Paxton.
Ralph zastanawiał się, jak jej to powiedzieć. Nie zdążył uprzedzić Paxton o zmianie planów i 
miał świadomość, że me cIał jej możliwości wyboru.
— Jedziemy dzisiaj do Cu Chi. — Zerknął nerwowo na zegarek. — Ale słuchaj... nie pali się, 
jeśli chcesz, możemy zawrócić. Tak się złożyło, że ja też nie byłem tam od sześciu miesięcy. 
Wczoraj zawiadomiono mnie, że warto przyjechać. — Jeśli nie czujesz się na siłach, Pax, 
zawrócimy.
— Nie trzeba. Czas, żebym stawiła czoło przeszłości.
Bill nie żył już od pół roku, a Peter od piętnastu miesięcy. Tutaj, w Wietnamie, śmierć była na
porządku dziennym. Nie dało się uciec od miejsc, w których zginęli bliscy, nie dało się 
zapomnieć bolesnych wspomnień. Musiała dalej żyć i pracować.

— Dam radę. Wszystko będzie w porządku — powiedziała cicho. Doskonale pamiętała dzień 
ostatniej wizyty w bazie. Przyjechała zabrać osobiste drobiazgi po to, by żona Billa nie 
dowiedziała się o ich romansie. To wtedy miało miejsce sławetne spotkanie z Tonym 
Campobello. Wzięła głęboki oddech i łyknęła trochę Czarnej kawy. Spojrzała ponownie na 
Ralpha.
— Nigdy nie uwierzysz, z kim rozmawiałam wczoraj na tarasie, po twoim wyjściu.
— Z Ho Chi Minhem. — zażartował. Cały czas przeżywał powrót Paxton do Sajgonu. W 
swoim czasie usilnie namawiał ją na wyjazd, ale teraz był uradowany. Zdecydowała się 
wrócić, ponie-
waż tak jak on nie mogła porzucić pracy, dopóki trwała wojna
w Wietnamie.
— Widziałam Tony”ego Campobello — powiedziała. — No wiesz,
sierżanta Billa. — Przez pięć miesięcy w Stanach nie rozmawiała
z nikim o Billu, ponieważ nikt go nie znał.
— Tego szaleńca? I co ci zrobił? Wylał ci drinka na głowę? — Nie
zapomniał awantury, którą sierżant urządził Paxton.
— Naprawdę nie uwierzysz — odparła. — Był uprzejmy. Trochę
spięty i zdenerwowany, ale... — zawahała się — przeprosił mnie za
tamto zachowanie.
Ralph obrzucił ją uważnym spojrzeniem.
— To dopiero. Gdyby wtedy próbował coś ci zrobić, byłbym go skopał. Byłem przekonany, 
że ten drań oszalał.
— Chyba wtedy wszyscy szaleliśmy z rozpaczy. — Jednak Campobello przekroczył 
dopuszczalne granice. Usprawiedliwiało go tylko to, że podobnie jak jego koledzy żył w 
ciągłym napięciu, bezustannie igrając ze śmiercią. Nie wytrzymywali tego. I kto mógł ich za 
to winić?
Wjechali do bazy główną bramą. Ralph zameldował wartownikom, że chce się widzieć z 
nowym dowódcą 25 Dywizji, Paxton poszła za nim. Dowódca okazał się sympatyczny. 
Wyjaśnił, że odkryli ostatnio całą sieć nowych tuneli, w których znajdował się prawdziwy 
arsenał, sektor mieszkalny, a nawet biura. Okazało się, że żołnierze w Cu Chi mieszkali nad 
podziemną wioską. Dowódca pokazał Paxton i Ralphowi zdjęcia i plany, a potem wezwał 
adiutanta, by oprowadził ich po okolicy. Gdyby mieli jeszcze jakieś pytania, mogli przed 
wyjazdem wpaść do niego. Gdy to mówił, nie spuszczał wzroku z Paxton. Nie znał jej, ale 
widział, że jest piekielnie ładną dziewczyną i że Ralph ma dużo szczęścia.
Paxton z bólem serca patrzyła na miejsce, gdzie mieszkał i służył Bill. Chyba przeceniła 
swoje siły. Ralph widział, jak zmieniła się na twarzy, i poczuł nagle wyrzuty sumienia. Nie 
powinien jej tu przywieźć.
— Przepraszam, Pax. Wyobraźnia mnie zawiodła.
— W porządku. — Poklepała go po ramieniu i poprawiła plecak. Miała w nim notes, zestaw 
pierwszej pomocy, jakieś herbatniki. Podobnie jak żołnierze nie rozstawała się też z kremem 
od słońca i płynem na owady. — Nic mi nie jest — powiedziała, ale było to kłamstwo. 
Wysiedli z dżipa. Paxton szła zamyślona, pogrążona we wspomnieniach o Billu, gdy nagle 
zderzyła się z kimś, kto o mało nie zwalił ją z nóg.
— Cholera — usłyszała znajomy głos. To był Tony Campobello, który podtrzymywał ją, by 
nie runęła jak długa.
— Cześć — rzuciła nieśmiało. Ralph rozmawiał z kimś, a fotograf majstrował przy aparacie.
— Nie chciałem cię przewrócić, przepraszam — powiedział, potem dodał z uśmiechem, który
rozświetlił jego ciemne oczy. —
Często cię ostatnio spotykam. Dotarłaś bezpiecznie do pokoju tamtej nocy? Ledwie 
powłóczyłaś nogami. — Podobał się jej nowojorski akcent Tony”ego. Rozumiała, dlaczego 

Bill tak lubił swego sierżanta. Tony reagował zbyt nerwowo, ale nie można mu było odmówić
inteligencji. Miał dobre serce, dbał o podkomendnych i autentycznie interesował się ich 
losem.
— Spałam dwadzieścia godzin — wyjaśniła. — Nawet nie zdjęłam ubrania.
— Dlatego teraz tak dobrze wyglądasz. — Uśmiechnął się, choć dostrzegł w jej oczach ból. 
Przyjazd do bazy musiał być dla niej przeżyciem. Jemu też nie było łatwo. Gdziekolwiek się 
ruszył, oczami duszy widział swojego kapitana. Otaczały ich duchy zabitych.

— A jak tam warzywa? — Odpowiedziała mu uśmiechem, rozpogadzając się na chwilę. 
Porozumieli się wzrokiem i przez ułamek sekundy Paxton odczuła szaloną chęć dotknięcia 
Tony”ego.
— Całkiem świeże. — Roześmiał się zaskoczony, że pamiętała szczegóły ich rozmowy. 
Znowu spoważniał. — Zupełnie jak snajperzy. Musimy przygotować się od strony 
wschodniej. Mieliśmy tu niezły pasztet. Jeden z moich ludzi oberwał kilka godzin temu w 
rękę. Na szczęście nic poważnego. Od tego czasu jesteśmy w pogotowiu. Trzymaj się raczej z
tyłu, gdy będziesz podchodzić do tuneli.
— Będę uważać, dzięki. — Ralph odwrócił się do niej z lekką irytacją w oczach. Upał dawał 
mu się we znaki. Słyszał, że Wietnamcy ostatnio nie siedzieli spokojnie. Nie był tym 
specjalnie zachwycony. Żałował, że wyciągnął Paxton na tak niebezpieczną wyprawę. Chciał 
po prostu dostarczyć jej nowych informacji i ułatwić rozpoczęcie pracy.
— Idziesz ze mną, Delta Delta, czy będziesz gadać cały dzień?
— Trzymaj nerwy na wodzy. Już idę.
— Trzymaj nisko głowę. Żółtki są blisko.
— Też to wiem. — Zerknęła na Tony”ego, a potem poszła za Ralphem. Została 
przedstawiona porucznikowi, który zajął miejsce Billa. Znowu poczuła bolesny skurcz serca, 
ale próbowała się skoncentrować na tym, co robili. Ralph wyjaśnił, co chciałby 
sfotografować, a Paxton nakreśliła główny wątek swojego artykułu. Dookoła przemieszczali 
się żołnierze. Panowało zamieszanie.
— Chryste, czy pomyślałbyś, gdy zamienili Żelazny Trójkąt zaraz za rzeką w parking, że to 
zrobią? — wymamrotał Ralph do jednego z żołnierzy, a ten tylko wzruszył ramionami. 
Wiedział już, że nie ma sposobu, by zatrzymać napór żółtków.
— Nie sposób się pozbyć tych skośnookich ludzików. Można ich spalić, odkopać i pozabijać, 
ale nie powstrzymasz tych pierdolonych żółtków. Mają chyba nadludzkie siły i ciągle nasyłają
na nas swoich szpiegów.
— Tak — przytaknął Ralph. Paxton skulona podążała za Bertiem, który szedł przez wysoką 
trawę za grupą żołnierzy w kierunku polany. Chciał zrobić kilka ujęć wymiany ognia 
pomiędzy żołnierzami a snajperem, a potem zamierzał wrócić do tunelu. Paxton szła za nim, 
przeczuwając, że jest na tropie niezwykłej historii. Uklękła w zaroślach, gdy podszedł do niej 
radiotelegrafista.
— Dobrze się pani czuje?
W porządku.
— Czy jest pani pewna, że powinna się tu pani znajdować?
— Nie wiedziałam, że macie specjalne miejsca dla prasy.
Ledwie skończyła mówić, zaczęły gwizdać kule. Bez słowa padła płasko na ziemię obok 
radiotelegrafisty. Ich heimy stykały się, gdy oboje leżeli twarzami w pyle.
Przypomniała sobie, jak Bill uratował jej życie niemal w tym samym miejscu. Sytuacja 
okazała się bardziej niebezpieczna niż im się zdawało. Bertie dostał prosto w serce. Leżał tuż 
obok nich.

— 0, cholera... — Nadaremnie szukali pulsu. Partyzanci znowu w pobliżu otworzyli ogień. 
Kilkunastu żołnierzy przebiegło obok nich, wymachując karabinami. Strzelali w miejsce, w 
którym, jak sądzili, ukrywało się dwóch snajperów.
— Zabierają swoją dupę — krzyknął radiotelegrafista. — Wracaj.
Ale gdy się tylko poruszyła, kule nadleciały z innego kierunku. Radiotelegrafista przykrył 
Paxton własnym ciałem. Wzywał pomocy. Najwyraźniej w zaroślach ukrywało się więcej niż 
dwóch snajperów.
— Matko Gąsko... Matko Gąsko... Wzywa Piotruś Pan... Przyślijcie posiłki ... Jesteśmy na 
polanie, strzelają do nas, trafili jednego z prasy, a ze mną jest Delta Delta... Uciszcie ich, 
wyprowadzę ją stąd...
— Zrozumiałem, Piotrusiu Panie... Tu Matka Gąska... — To był radiotelegrafista z bazy. 
Wydano polecenie, żeby żołnierze próbowali wytropić snajperów, ale nie było to łatwe 
zadanie.
— Mamy dwa wyjścia — wyjaśnił radiotelegrafista. — Możemy pobiec z powrotem tą sarną 
drogą, którą przyszliśmy, albo przed siebie między te drzewa. I ta droga jest krótsza. — Ale 
tam właśnie znajdowali się snajperzy Radiotelegrafista nie wiedział, co ma począć z Paxton. 
Nie chciał ponosić odpowiedzialności za jej ewentualną śmierć.
— Glosuję za drzewami — powiedziała spokojnie Paxton, gdy następna seria zryła ziemię 
kolo jej kolan. — Naprawdę myślę, że powinniśmy się zmywać.
Wyswobodziła się i odturlała na bok. Za sekundę rzuciła się do przodu, a on ruszył jej śladem.
W tej samej chwili miejscem, gdzie przed chwilą leżeli, wstrząsnąl wybuch granatu. 
Wietnamcy zdecydowanie nie żartowali. Paxton właściwie nie myślała o niczym, gdy biegła 
przed siebie. Wreszcie dotarli do drzew. Paxton padła bez tchu na ziemię, a tuż za nią 
radiotelegrafista. W tym samym momencie M-60 otworzył ogień. Powietrzem wstrząsnęła 
olbrzymia eksplozja.
— Takie odgłosy wydaje „świnia” -. wyjaśnił radiotelegrafista, a potem nawiązał łączność z 
bazą.
— Tu Matka Gąska — odezwał się ktoś w bazie. — Piotrusiu Panie, gdzie, u diabla, jest ta 
twoja Delta Delta?
— Mam ją ze sobą. — Uśmiechnął się do Paxton, której nagle zachciało się śmiać. To było 
szaleństwo. O mało nie zginęła z rąk żółtków, a jej rodacy cały czas nazywali ją Dobrą 
Dupcią.
— Jakieś obrażenia? — W głosie po drugiej stronie słychać było niepokój.
— Wygiąda na to, że nie. — Radiotelegrafista starał się obejrzeć Paxton ze wszystkich stron i
potwierdził swoje słowa. — Czy możecie nas stąd wyciągnąć?
— Próbujemy. Jest ich więcej, niż sądziliśmy. — W Cii Chi zawsze tak było. Chronił ich 
system tuneli. Bez względu na to, co by się nie zrobiło, żółtki podążały za tobą krok w krok i 
zawsze wydawały się być górą.
— Powinniśmy wydostać was stamtąd za kilka minut, Piotrusiu Panie. Trzymajcie się do tego
czasu. — Powietrze przecięła następna seria, a Matka Gąska powiadomiła ich, że jeden ze 
snajperów został raniony i schwytany. Radiotelegrafista kazał Paxton zostać na miejscu, a 
sam zamierzał pójść naprzód, żeby zobaczyć, czy będzie mógł im pomóc.
— Zaraz wracam. — Gdy odszedł, Paxton usłyszała za sobą strzały i zupełnie straciła 
orientację. Nie wiedziała, w którą stronę powinna iść. Nie pozostawało jej nic innego, jak 
tylko podążyć śladem radiotelegrafisty. Nagle, zanim zdążyła się zorientować, tkwiła w 
środku ognia. Obok niej leżało bezwładne ciało z ogromną raną zamiast pleców. Paxton z 
trudnością rozpoznała radiotelegrafistę. Początkowo była pewna, że nie żyje, ale spostrzegła, 
że ciągle jeszcze oddycha. Był nieprzytomny, podobnie jak dwaj inni żołnierze. Po chwili 
ogień umilkł, by znowu wzmóc się w innym miejscu. Ale Paxton nadal słyszała wybuchy 
granatów, strzały M-16 i M-60. Bez chwili namysłu chwyciła radio z rąk radiotelegrafisty.

Odezwij się Matko Gąsko — mówiła wyraźnie do mikrofonu.
— Słyszę cię... Tu Matka Gąska... Kto mówi?
Zawahała się na mgnienie oka.
— Tu Delta Delta. Radiotelegrafista jest poważnie ranny. Mam tu też dwóch trafionych.
— Gdzie jesteś? — W głosie Matki Gąski brzmiała panika.
— Nie jestem pewna. Jesteśmy w zaroślach, a walka toczy się niedaleko od nas. Muszą tam 
być nie tylko snajperzy. Czy możecie nas stąd wydostać? — Jej głos był silny, ale ręce 
trzymające radio drżały. Jeden z rannych poruszył się i jęknął.
— Spróbujemy was wydostać, Delta Delta... Macie świecę dymną?
- Tak.
— Muszę wiedzieć dokładnie, gdzie jesteście, Delta Delta. Poczekaj chwilę. Nie rób nic, 
dopóki ci nie powiem. — Usłyszała, jak krzyczał do kogoś: — Przyprowadźcie mi 
porucznika. Mam tu kobietę z trzema rannymi, a nie wiemy, gdzie oni są, do diabła. Są tam 
gdzieś w krzakach. — Za sekundę przybiegł porucznik. Kilka minut później ktoś zawiadomił 
Ralpha. Stał teraz wraz z innymi, słuchając radia. Nadal próbowano uciszyć snajpera, ale ktoś
widział więcej żółtków. Stało się jasne, że mają do czynienia z oddziałem armii 
północnowietnamskiej.
— Wspaniale —jęknął porucznik. — Właśnie tego było mi trzeba. Regularne wojsko z Hanoi
i dziennikarka z San Francisco. — Na chwilę przymknął oczy, zastanawiając się, co ma robić 
w tej sytuacji. Wyglądało, jakby się modlił.
— Czy możesz ją stamtąd wyciągnąć, Mack? — Ralph był przerażony.
— Na miłość boską, Ralph, próbuję. Nie wiem nawet, do cholery, co tam się dzieje i jak ona 
się tam dostała. Ale to zaczyna wyglądać na pieprzoną armię północnowietnamską.
— Na skraju bazy takiej jak ta? — Trudno było w to uwierzyć, ale tak to właśnie wyglądało. 
Wietnamcy się podkradali, zaskakiwali przeciwnika, podrzynali gąrdła, kradli broń. Wszędzie
ich było pełno. Paxton mogła obserwować przebieg walki. Teraz obrzucano się granatami, a 
karabin maszynowy M-60 terkotał bez przerwy.
— Tu Matka Gąska — odezwał się radiotelegrafista z bazy. — Delta Delta, czy mnie 
słyszysz?
— Słyszę cię bardzo dobrze, Matko Gąsko. Czy możecie przysłać taksówkę?
Ralph potrząsnął głową, żałując, że wziął Paxton ze sobą do Cu Chi.
— Taksówka za chwilę do ciebie pojedzie. — Gdy tylko wypowiedział te słowa, odgłosy 
walki oddaliły się. Nareszcie zaświtała nadzieja na ratunek.
— Jak tam twoi ranni?
Sprawdziła stan rannych. Jeden z nich odzyskał przytomność, dwaj pozostali jeszcze 
oddychali.
— Mamy się dobrze, ale postarajcie się szybko przybyć.
— Daj nam dwie minuty. Śmigłowiec idzie do was. Masz swoją świecę dymną?
— Mam.
— Powiem ci, kiedy ją wystrzelić, Delta Delta. — W ciągu następnych minut walka 
przeniosła się w inne miejsce. W pewnej chwili Paxton usłyszała nad sobą warkot silnika i 
zobaczyła helikopter.
— Czy widzisz taksówkę, Delta Delta? — Głos radiotelegrafisty był spokojny. Paxton 
poczuła łzy pod powiekami. Jednak nie mogła się teraz rozklejać. Musiała pomóc 
przetransportować rannych.
— Widzę taksówkę, Matko Gąsko — potwierdziła.
— Wystrzel świecę, Delta Delta.
Po twarzy Ralpha spływały kropl potu. Dobry Boże, nie pozwól tym dupkom jej zabić...
W trakcie wymiany zdań z Paxton, radiotelegrafista z bazy rozmawiał także z żołnierzami w 
zaroślach oraz z oddziałem sanitarnym.

— Widzimy cię, Delta Delta. Zaraz cię stamtąd wydostaną. — Wszyscy stali i czekali na 
rozwój sytuacji, podczas gdy Paxton obserwowała helikopter lądujący dokładnie w miejscu, 
gdzie został trafiony Bertie. Widziała, jak ładują jego ciało do śmigłowca, a potem dwóch 
sanitariuszy z noszami biegnie w kierunku drzew, gdzie leżała z trzema rannymi.
— Dobrze się czujesz? — Rzucili na nią okiem, a ona kiwnęła głową. Szybko położyli 
pierwszego z rannych na nosze, a potem biegiem wrócili po następnych. Na końcu skinęli na 
nią. — Chodź, migiem... — Paxton pobiegła, otoczona pyłem, wzbijającym przez śmigło 
helikoptera. Załoga śmigłowca wciągnęła ją do środka. Natychmiast potem helikopter wzniósł
się i szybko pokonał niewielką odległość, jaka dzieliła miejsce walki od szpitala polowego. 
Tam znajdowało się specjalne lądowisko. Grupa pielęgniarek i lekarzy już czekała.
— Tu Matka Gąska... Odezwij się Dwa Jeden Alfa Brawo, macie ją?
— Mamy — odpowiedział spokojnie pilot. — Wszystko w porządku. Jak tam sprawy na 
dole?
— Dobrze, jak na razie.
— Zbliżamy się, Matko Gąsko.
Paxton kurczowo ściskała radio. Cała się trzęsła. Radio było spryskane krwią 
radiotelegrafisty, ale on sam miał się nie najgorzej. Paxton poczekała, aż sanitariusze 
wyładują rannych, a potem podziękowała jeszcze raz pilotowi i wygramoliła się z helikoptera.
Ledwo stanęła na ziemi, gdy ktoś chwycił ją mocno i obrócił tak gwałtownie, że heim spadł 
jej z głowy i złote włosy się rozsypały.
— Co, do cholery, tam robiłaś? Czy wiesz, że mogli cię zabić? Dlaczego, do diabla, tam 
polazłaś? Cały ten pieprzony teren jest zamknięty! — To krzyczał Tony Campobello. Wbił w 
nią spojrzenie czarnych, gorejących oczu. — Ciebie nie obowiązują zasady? Mogli

• cię zabić i wszystkich razem z tobą! — Nagle Paxton poczuła, że nie
wytrzyma ani chwili cilużej. Zrobił jej awanturę. Już raz ją obwiniał.
Drugi raz już mu się to nie uda. Tym razem nie pozwoli się tak
J potraktować.
— Nie pleć bzdur! — wrzasnęła. Jej zielone oczy ciskały błys
kawice. — To nie moja wina. Nikt przeze mnie nie został ranny!
Tani jest cała cholerna armia z Północy, jeśli chcesz wiedzieć. Jeśli
twoi ludzie nie są wystarczająco sprytni, żeby trzymać żółtków
z dala od tej zasranej bazy, to nie drzyj się na mnie! Przeszłam parę
metrów dalej, niż powinnam, i zostałam ostrzelana!
— A czego, do cholery, się tu spodziewałaś? że podadzą ci
herbatkę? Tu toczy się wojna! — Stali naprzeciw siebie i wrzeszczeli
jedno na drugie. Ranni żołnierze już dawno zostali odtranspor
towani do budynku, a helikopter odleciał.
Nagle oczy Paxton wypełniły się łzami.
— Nie wyżywaj się na mnie! — wrzasnęła rozdygotana i wściek
ła. — To nie moja wina, że ci chłopcy zostali ranni!
— Nie, ale mogła być! — oznajmił podniesionym głosem Tony.
W tym momencie Ralph z porucznikiem podjechali dżipem i obser
wowali tych dwoje wrzeszczących na siebie i wymachujących pięś
ciami. Ralph westchnął z irytacją.
Tony zamilkł na widok porucznika, Ralph patrzył na sierżanta nie skrywaną wrogością.
— Znowu zaczynasz? — warknął.
— Mogli ją tani ustrzelić — odparł tonem wyjaśnienia.
— Dzięki Bogu, nie zrobili tego — wtrącił porucznik. Wydawał się wstrząśnięty 
wydarzeniami tego ranka. — Trochę przedwcześnie zaprosiłem prasę do obejrzenia tego 

tunelu. — Bertie nie żył, Paxton ledwo uniknęła śmierci, a Ralph z poszarzałą twarzą 
przypatrywał się temu, co się stało.
Ralph spojrzał ostro na Paxton.
— Może powinniśmy być trochę bardziej rozważni. Co, na Boga, cię tam zawiodło?
— Sama nie wiem. Bertie powiedział, że zamierza zrobić kilka ujęć, a ja chciałam zobaczyć, 
co on robi. Po prostu poszłam za nim. Zaraz potem ktoś zaczął do mnie strzelać.
— Gdybyś nie wzięła radia, młoda damo, nadal byś tam leżała — stwierdził porucznik. — 
Nie straciłaś głowy i prawdopodobnie ura
towalaś tych chłopców. — Paxton zerknęła gniewnie na Tony”ego, który nadal gotował się ze
złości.
— Sierżant uważa, że niepotrzebnie ich narażałam.
Porucznik uśmiechnął się pod nosem.
— Tego nie powiedziałem — warknął Tony. — Mówiłem, że o mało nie zginęłaś.
— To jest już bliższe prawdy — stwierdził ugodowo Ralph. Tony i Paxton wsiedli do dżipa, 
nadal obrzucając się pełnym wściekłości wzrokiem. Rałph rozmawiał z porucznikiem na 
temat przewiezienia ciała Bertie”ego do Sajgonu. Angielski fotograf był ceniony i lubiany. 
Wszyscy odbiorą jego śmierć jako ogromną stratę. Ciężko było żyć ze świadomością, że 
odszedł następny człowiek.
— Chciałabym podziękować waszemu radiotelegrafiście w ba- zje — poprosiła Paxton, gdy 
szykowali się do powrotu do miasta. Porucznik przedstawił ją łącznościowcowi. Łzy pojawiły
się w jej oczach, gdy go zobaczyła.
— Dziękuję... — Zabrakło jej słów. Nie wiedziała, co powiedzieć. Ten człowiek uratował jej 
życie, utrzymując z nią łączność.
— Zawsze do usług, Delta Delta — odparł, charakterystycznie przeciągając samogłoski. 
Pochodził z Południa. — Przykro nam, że wdepnęłaś w takie miejsce.
— Ale ty mnie wyciągnąłeś. To jest najważniejsze. — Już wiedziała, że pozostali ranni mają 
się dobrze. Tylko Bertie stracił życie. Ralph bardzo to przeżywał. Był ciągle wściekły na 
Tony”ego. Wyładował się, krzycząc na Paxton. Dla nich wszystkich był to bardzo ciężki 
dzień. Wyjeżdżali z niczym, bez materiałów, po które przyjechali. Ralph oznajmił, że wróci 
innego dnia.
— Co z wami? Zawsze kiedy widzę was razem, wrzeszczycie na siebie jak szaleńcy. — 
Złością starał się pokryć przerażenie. Bał się o Paxton. Teraz musiał rozładować emocje.
— Oskarżył mnie o to, że przez nieostrożność mogłam narazić żołnierzy na śmierć.
— Sama moglaś zginąć, co jest jeszcze gorsze. Znalazłaś się tu, żeby pisać o wojnie, a nie po 
to, by dać się zabić. Nie wiem, co go gnębi, ale myślę, że jest niespełna rozumu.
— Bo jest — potwierdziła z jadowitym spojrzeniem. Była brudna i umazana krwią tak jak 
wtedy, gdy po raz pierwszy gościła w bazie
i poznała Billa. Po co tu wróciła? Nie kierowała się ani kaprysem, ani sympatią do tego 
piekielnego miejsca, lecz poczuciem obowiązku. Ale w stosunku do kogo? Do siebie samej? 
Do ojczyzny? Do gazety, dla której pracowała? Czy może w stosunku do Ralpha, Petera, 
Billa? To było interesujące pytanie. Pokonywali drogę do Sajgonu w milczeniu. To był 
pechowy dzień. Nawet dla Tony”ego, który poszedł na długi spacer, złoszcząc się w duchu na
samego siebie i próbując określić swoje uczucia do Paxton.

Rozdzial XXI

Następnego dnia Ralph był nadal zły na Paxton. Spotkali się w 

biurze prasowym. Jednak kiedy zabrała go na lunch, po kilku drinkach złagodniał.
— Ty ofermo, sądziłem, że zarobiłaś, gdy tak leżałaś w zaroślach. Bałem się, że żółtki cię 
stamtąd wyciągną. Oczami duszy widziałem artykuł o tobie i twojej bohaterskiej śmierci.
— Ja też — przyznała, popijając caf sua. Była to mocna kawa ze słodkim skondensowanym 
mlekiem z puszki. Rok temu uważała, że to wyjątkowo obrzydliwa postać kawy. Teraz tylko 
taką piła.
— Bałaś się? — zapytał przyciszonym głosem. Paxton się uśmie
cbnęła.
— Potem tak. Ale w trakcie... Sama nie wiem... Na chwilę wpadłam w panikę, zastanawiałam
się, co się stanie, gdy mnie stamtąd wyciągną Wietnamcy. To mnie naprawdę przerażało. — 
Dziennikarze bywali brani do niewoli, ale zazwyczaj wypuszczano ich po niedługim czasie, 
zaopatrzonych w materiały propagandowe. Zawsze istniała możliwość, że następnym razem 
nie będą tak przyjaźnie nastawieni. Opowieści o okrucieństwie Wietnamczyków i 
stosowanych przez nich torturach przeszły już do legendy.
— W zasadzie myślałam tylko o tym, żeby wydostać rannych, zanim umrą.
Ralph pokiwał głową i zamyślił się.
— Biedny Bertie.
— Czy był żonaty? — Paxton nie znała fotografa zbyt dobrze, chociaż zawsze bardzo go 
lubiła.
— Nie. Ale miał tu dziewczynę. Chyba z Cholonu. Oprócz niej nie miał nikogo. Ani żony, ani
dzieci. Dzwoniłem do ambasady. Jutro odeślą jego ciało do Londynu. — Przytaknęła, myśląc 
o dniu, w którym ciało Billa zostało odesłane Debbie. Ralph popatrzył zmęczonym wzrokiem.
— Czy nie masz już tego dość? To znaczy, śmierci? Czasami zastanawiam się, jak bym się 
czul w kraju, w którym ludzie umierają z powodu podeszłego wieku, chorób czy giną w 
wypadku. — Paxton doskonałe rozumiała, co miał na myśli. Nie można było przywyknąć do 
śmierci, oswoić jej. Za każdym razem była czymś ostatecznym. Jednak żadne z nich nie było 
w stanie wyjechać. Nie mogli zostawić nie dokończonych Spraw.
— Tak. Zaczynam mieć tego dosyć. Wszyscy mamy dosyć.
— I to mnie czasami martwi... — powiedział szczerze. Po trzecim drinku był na rauszu, co 
zwykle się nie zdarzało. Paxton rzadko widywała go pijanego. Musiał być wykończony.
— Myślę o France, która urodzi nasze dziecko. To jest fatalne miejsce na wychowywanie 
dzieci.
— Możesz zabrać ich do domu — zauważyła Paxton, chociaż sama nie była pewna, czy 
rzeczywiście zdobyłby się na to. Tkwił już w Wietnamie długo. Czy byłby w stanie żyć gdzie 
indziej? Takie rzeczy się zdarzały. Głównie w wypadku korespondentów wojennych. Byli 
skażeni wojną, jej okrucieństwem, jej bezwzględnością. Paxton zastanawiała się czasami, czy 
Ralph nie przekroczył już pewnej granicy.
— France nie chce jechać ze mną do Stanów. Woli zostać tutaj. Przekonała się na własnej 
skórze, jaki jest stosunek Amerykanów do Wietnamczyków. Była żoną amerykańskiego 
żołnierza. Armia traktowała ją jak szmatę, a jego rodzina ziala nienawiścią. France jest 
pewna, że jeśli wróci ze mną do Stanów, ludzie będą rzucać w nią kamieniami na ulicy. I 
wiesz co, Pax? Nie dałbym głowy, że tak by się nie stało. Nie jestem wcale pewien, czy mam 
prawo ją stąd zabierać. Gdybyśmy mieszkali w Stanach, tyle rzeczy mógłbym zrobić dla Ana.
Tutaj jestem szczęśliwy, gdy udaje mi się zapewnić
mu bezpieczeństwo i wystarczającą ilość pożywienia. — An był jeszcze małym dzieckiem, 
ale Paxton wiedziała, że nawet pięciolatki trudniły się ulicznym handlem heroiną. Oczywiście
An był otoczony opieką. France posłała chłopca do francuskiego przedszkola, które kiedyś 

było bardzo elitarne. Jednak żyli w ginącym świecie i właśnie na ten świat miało przyjść ich 
dziecko.
— A jak ona się czuje? zapytała Paxton.
— Grubo. — Zaśmiał się. — Jest słodka. — Ralph był podekscytowany. Po raz pierwszy miał
zostać ojcem. Przed przyjaciółmi udawał obojętność, ale się cieszył.
Po lunchu Ralph wrócił do biura, a Paxton poszła do hotelu Catinat na Nguyen Hue, żeby 
popływać w basenie. Potem wróciła do Carayelle z zamiarem napisania artykułu. Szła przez 
hol, zatopiona w myślach. Podskoczyła, gdyż ktoś dotknął jej ramienia. Ze zdumieniem 
podniosła wzrok i zobaczyła Tony”ego Campobeflo.
— Ja... — urwała. Zastanawiała się, czy sierżant znowu zacznie na nią wrzeszczeć. To była 
chyba jego ulubiona forma wypowiedzi. — Co cię tu sprowadza?
Szkarłatny rumieniec wypłynął mu na policzki. Wolał z nią rozmawiać, gdy miała na sobie 
podkoszulek, wojskowe spodnie i wysokie buty, a wspaniałe złote włosy przykrywał hełm. 
Teraz wyglądała pięknie i bardzo kobieco. Poczuł się nieswojo. Żałował, że w ogóle tu 
przyszedł.
— Jestem ci winien przeprosiny. — Ciemne oczy patrzyły prosząco. Przez moment wyglądał 
jak mały chłopiec. — Nie powinienem był tak na ciebie krzyczeć. Ja... Ja bardzo się o ciebie 
bałem. Poczułem ulgę, gdy okazało się, że nic ci nie jest... Wróciły wspomnienia. — Ciągle 
opłakiwał swego kapitana. Był pewien, że ona też nadal bolała nad śmiercią Billa. Tony nie 
zwykł skrywać swoich uczuć. — Dla ciebie też to musiało być trudne.
Przytaknęła, ujęta szczerością sierżanta. Dzięki temu łatwiej było z nim rozmawiać.
— Nie wiedziałam nawet, dokąd jedziemy. Zgodziłam sie na kolejną wyprawę, w 
poszukiwaniu materiałów do artykułu. Dopiero w drodze Ralph poinformował mnie, że 
zmierzamy do waszej bazy. Myślałam jedynie o... — Łzy napłynęły jej do oczu. Potrząsnęła 
głową i odwróciła wzrok. Potem znowu popatrzyła na To-
ny”ego. — Może miałeś wtedy rację. Trzeba uważać i kontrolować sytuację, inaczej narażasz 
siebie i innych...
— Nie, to nieprawda. To nie dlatego zginął Bill. Chciałem ciebie obarczyć winą, ponieważ 
miałem dość obwiniania żółtków. — Westchnął. — Bill nie powinien był schodzić do tego 
tunelu i wiedział o tym, ale przywykł brać za wszystko odpowiedzialność. Przed tym 
dopisywało mu szczęście. Wczoraj znalazłaś się w samym środku walk. Weszłaś prosto na 
oddział Wietnamców. Prędzej czy później i tak ktoś by to zrobił. Poradziliśmy sobie zupełnie 
dobrze, biorąc pod uwagę sytuację. Obawiałem się, że cię dostaną, i myśl o tym 
doprowadzała mnie do szaleństwa.
— Dziękuję za troskę — powiedziała z lekkim uśmiechem. Dopiero po wszystkim 
zrozumiałam, że byłam przerażona. Przedtem, gdy tkwiłam pod ostrzałem i leżałam obok 
rannych, nie zdawałam sobie z tego sprawy.
— Mało brakowało — zauważył Tony. Rozmawiał z porucznikiem i obaj doszli do wniosku, 
że sytuacja mogła okazać się bardzo poważna. — Na dwoje babka wróżyła. — Niedobrze mu 
się robiło, gdy o tym pomyślał.
— Miałam szczęście. Właśnie szłam na górę, do pokoju, żeby O tym napisać.
— Och. — Wyglądał na rozczarowanego. — Musiałem odebrać jakieś papiery w MacVee i 
pomyślałem, że może... to znaczy... Nie wiedziałem... Pewnie nie miałabyś ochoty pójść 
gdzieś na kawę? — Paxton wahała się przez chwilę, niepewna, czego mógł chcieć od niej. 
Może wspólne wypicie kawy ułatwi zawarcie pokoju? Przypuszczała, że w innych, mniej 
ekstremalnych warunkach potrafił być miły i kulturalny.
— Oczywiście. Artykuł mogę napisać później. — Wylądowali w kafejce ulicznej przy Tu Do.
Usiedli w pierwszym rzędzie stolików.
— Ralph twierdzi, że zawsze na siebie krzyczymy — powiedziała z uśmiechem, sącząc swoją
ihom xay. Tony roześmiał się, słysząc te słowa.

— Tak. To prawda, czyż nie? — Zrobił zakłopotaną minę. — To chyba moja wina.
— Rzeczywiście masz rację — przyznała z uśmiechem.
— Nic nie mogę na to poradzić. To mój włoski temperament.
— Och tak. — Roześmiała się. — Ralph uważa, że oboje jesteśmy niespełna rozumu.
— Niewykluczone. — Wyszczerzył zęby w uśmiechu. Było mu z nim do twarzy. Wyglądał 
przystojnie.
- To wpływ wojny.
— To diagnoza czy ostrzeżenie?
— I jedno, i drugie.
— Jesteś żonaty? — zapytała niezobowiązującym tonem. W jasnym świetle dnia trafnie 
odgadła jego wiek. Był siedem lat od niej starszy. Dobiegał trzydziestki.
— Nie. — Potrząsnął głową. — Byłem. Rozwiodłem się, zanim tu przyjechałem. Tak 
naprawdę... — Westchnął. Nagle nabrał ochoty na zwierzenia. — Głównie dlatego tu 
przyjechałem. Pobraliśmy się, gdy mieliśmy po osiemnaście lat. Chodziliśmy ze sobą w 
szkole średniej. Zaraz potem urodziła się nam córeczka. To znaczy rok później. Nie braliśmy 
ślubu z powodu ciąży. — Chciał dokładnie opisać swoją ówczesną sytuację. — Nasza 
córeczka umarła na białaczkę. To było straszne. Nie byliśmy przygotowani na taki cios. Miała
dopiero dwa latka. Jak mogła umrzeć? Jak Bóg mógł nam coś takiego zrobić? — Popatrzył w 
bok, przybity przywołanym wspomnieniem. Paxton obserwowała go uważnie. Potem urodził 
się nam synek. — Oczy mu się rozjaśniły. — To wspaniały dzieciak. Nazywa sie Joey. Joe. 
Daliśmy mu imię po moim ojcu. I żeby było śmieszniej, wygiąda dokładnie jak on. 
Wzruszona Paxton słuchała dalej. Jest wspaniały. — Kiedy miał dwa lata, Barbara, moja 
żona, oznajmiła mi, że chce rozwodu. — Twarz mu się zachmurzyła. — Po siedmiu latach 
małżeństwa! — Patrzył wprost na Paxton. — Sam nie wiedziałem, kogo chcę zabić, siebie 
czy ją.
— Co się stało? Czy po prostu jej się znudziło?
— Nie — a raczej tak. Ja się jej znudziłem. Zakochała się w moim bracie, dwa lata ode mnie 
starszym. Zawsze był chlubą rodziny. Wspaniały Tommy. Fantastyczny Tommy. Tommy 
dobrze się uczył, a ja urabiałem sobie ręce do łokci, by pomóc ojcu. Tommy został 
księgowym i rozpoczął pracę w biurze. Potem zaczął studiować prawo. Zrobił dyplom. W 
każdym razie, opuściła mnie i wyszła za niego za mąż. Co miałam robić? Joey przepada za 
Tommym, więc jak mu wyjaśnić, że jego wujek jest teraz jego tatusiem, a jego mamusia to 
cholerna dziwka. Rodzice uprzedzili, żebym nie robił
wokół tego szumu, bo zniszczyłoby to naszą rodzinę. — Machnął ręką. — Od tego czasu nie 
byłem w domu. — Dłuższą chwilę obserwował ruch uliczny.
— Nie widziałeś Joeya? — Wyglądała na zaskoczoną tym, że się jej zwierzył.
Tony potrząsnął głową i spojrzał na nią.
— Nie. Co mógłbym mu powiedzieć? Że nienawidzę jego matki?
— A nienawidzisz? — spytała.
— Teraz już sam nie wiem. Kiedyś chciałem ją zabić. Nie uczyniłem tego i przyjechałem 
zabijać Wietnamców. Sam nie wiem, czy jeszcze jestem na nią wściekły. Może postąpiła 
słusznie. Mają troje dzieci, ona jest szczęśliwa, Joey wygiąda dobrze i przepada za Tommym. 
Mówiąc szczerze czasami nie mogę sobie przypomnieć, jak ona wygiąda.
— Tak to bywa z nienawiścią — stwierdziła cicho Paxton. — Zaczynasz kogoś nienawidzić, 
a potem nagle zapominasz, skąd to się wzięło.
— Jesteś interesującą kobietą — powiedział Tony. — Doszedłem do takiego wniosku już po 
twoim wyjeździe. Moja żona nie zdobyłaby się na taki gest jak ty. Nie miała żadnych 
skrupułów, sypiając z moim bratem. Ty chciałaś oszczędzić Debbie, chociaż nawet jej nie 
znałaś.
— Zrobiłam to dla niego. Również dla jego dzieci.

— Bardzo go kochałaś, prawda?
— Tak. Dlaczego mnie tak tępiłeś?
— Nie wiem... Chyba się ciebie bałem. Byłem przekonany, że przez ciebie stał się 
nieostrożny. To przydarzało się innym facetom. Byłem świadkiem, jak ginęli, ponieważ mieli 
głowę zaprzątniętą jakąś dziwką. Teraz mogę szczerze powiedzieć, że on nie był taki. Może 
to mnie po prostu drażniło? Może byłem zazdrosny?
— Dużo o tobie myślał — powiedziała Tony”eniu. Był to jakby ostatni dar od Billa.
— A ciebie bardzo kochał — odpowiedział cicho Tony. — Widziałem to w jego oczach, 
kiedy mówił o tobie. Sądzisz, że w końcu porzuciłby żonę? — Nie mógł powstrzymać się od 
zadania tego pytania. Dużo się nad tym zastanawiał, tak samo jak Paxton.
— Pewnie nie — odparła szczerze, mieszając drinka. — Nie potrafiłby zostawić dzieci. Tutaj 
ucieka się w miłość, bo tak jest
łatwiej żyć. Jednak jest to miłość bez przyszłości, obowiązków,
konsekwencji. W obliczu niebezpieczeństw, śmierci marzysz tylko
o tym, żeby przeżyć, spędzić z ukochanym weekend w yung Tau.
Pod pewnym względem to bardzo proste. — Było dużo prawdy
w tym, co mówiła. Tony zdawał sobie z tego sprawę.
— Na jak długo przyjechałaś tym razem? — zapytał. Im więcej się o niej dowiadywał, tym 
bardziej go interesowała i pociągała. Drażniła go swoją niezależnością, odwagą, a zarazem 
ujmowała go jej uczciwość i dobroć.
— Póki wytrzymam. — Uśmiechnęła się. — I jak długo będą drukować moje wypociny.
— Słyszałem, że masz dobre pióro.
— Nie wiem. — Wzruszyła ramionami. — Uwielbiam pisać.
Tony się roześmiał.
— Ja nie cierpię nawet pisania listów. Pisuję do Joeya, ale ciężko mi idzie. Już tak długo go 
nie widziałem.
— Nie powinieneś pojechać i zobaczyć się z nim któregoś dnia?
— Może — odparł. Bał się tego spotkania. — A może powinienem zostawić go w spokoju. 
Co mógłbym mu zaoferować? Tommy naprawdę dobrze sobie radzi. Wszyscy myślą, że to 
jego syn, ponieważ Joey nosi to samo nazwisko. Na co jestem mu potrzebny?
— Nadal jesteś jego ojcem. Jak on cię nazywa w listach?
Głos Tony”ego był zduszony, gdy odpowiedział.
— Tato. — A potem, po dłuższej chwili dodał: — Może po tej turze pojadę się z nim 
zobaczyć.
Paxton pokiwała głową z aprobatą.
— A co się stało z rodzinnym interesem? Z warzywami? - Uśmiechnęła się.
— W zeszłym roku umarł mój ojciec i matka sprzedała firmę. Dobrze zrobiła. Tommy się 
opiekuje matką. Podzieliła pieniądze ze sprzedaży pomiędzy mnie i brata. Gdy wyjdę z tego 
żywy, będę mógł coś z nimi zrobić. Jeszcze nie wiem co. Marzyłem o osiedleniu się w 
Kalifornii. Może kupię farmę albo winnicę w Napa Valley. Chciałbym mieć kontakt z 
ziemią... — Mówił teraz z błyszczącymi oczami. — Jedyna rzecz, jaka naprawdę podoba mi 
się w tym kraju, to wilgotna, czerwona ziemia i soczysta zieleń. — Uśmiechnął się do Paxton,
czując się trochę głupio. — Chyba w głębi serca jestem
nadal farmerem. Może Joey chciałby przyjechać do mnie pewnego dnia, gdybym kupił 
kawałek ziemi.
— Jestem pewna, że chciałby. — Paxton zastanawiała się, co Tony uczyni ze swym życiem 
po powrocie do kraju. Jasne było, że nie będzie to dla niego łatwe. Historia z Joeyem była 
wzruszająca.
— Byłaś kiedyś mężatką, Paxton? — Uznał, że zwierzenia upoważniają go do pytania o 
szczegóły jej życia.

— Nie, nie byłam.
— Ile masz lat?
— Dwadzieścia trzy. Przyjechałam tu zaraz po college”u.
— Dlaczego? — Paxton opowiedziała Tony”emu o Peterze i Gabby, o swojej matce i 
George”u. O tym, jak obco czuła się w Stanach, gdy wróciła z Wietnamu.
— Nie wiem, co będę robiła w Stanach. Wiem natomniast, że nie mogę jeszcze tam wrócić.
— Uważaj. — Odchylił się w krześle, wdychając zapachy Sajgonu. — To miejsce wciąga. 
Przyjrzyj się niektórym żołnierzom. Dali się złapać na haczyk. — W ostatnich czasach było 
ich coraz więcej. — To ludzie tacy jak my. Rozumiała, co miał na myśli, ale na razie nie 
umiała rozwiązać tego problemu.
— Chyba musimy zostać tu tak długo, aż będziemy mieli do- syć — powiedziała, myśląc 
także o Ralphie.
— Tak. — Tony przytaknął. — Chyba że zginiemy. Jest również taka możliwość. Wczoraj 
przekonałaś się o tym na własnej skórze.
— A ty nie? Tysiące razy musiałeś ocierać się o śmierć. Zaczynam myśleć, że liczy się 
jedynie fart. — Rzeczywiście tak było. Ilu chłopaków ginęło ostatniego dnia służby, tuż przed
wyjazdem do domu? Wielu.
— Może mam po prostu fart. — Wzruszył ramionami. — Przynajmniej jak na razie. Nigdy 
bym się o to nie podejrzewał. — Miał na myśli swoją żonę. Potem wyjął zdjęcie Joeya z 
portfela i pokazał je Paxton. — Wtedy miał sześć lat, teraz ma siedem.
Paxton uśmiechnęła się, oglądając zdjęcie.
— Skóra zdarta z ojca.
— Biedny dzieciak. — Tony się roześmiał. Nosił również zdjęcie Barbary, ale rzadko je 
wyciągał. Po przyjeździe do Wietnamu spotykał się z różnymi kobietami. Pielęgniarkami, 
dziewczynami ze
służby pomocniczej, a kilka razy z Wietnanikami z okolic Cii Chi. Dwa lata temu, gdy 
oczyszczali Ben Suc, spotkał piękną dziewczynę. Nie potrafił się zakochać. Zapomniał, co to 
miłość. Pewnego dnia ujrzał ją w oczach Billa Quinna.
Wolno wrócili do hotelu na Tu Do, wsłuchując się w odgłosy ulicy, pokrzykiwania ludzi, 
zawodzenie klaksonów, stukot riksz, dzwonki rowerów. Kiedy znaleźli się u celu, Tony 
odwrócił się do Paxton z poważnym spojrzeniem.
— Dziękuję ci za spędzenie ze mną tego popołudnia. Jestem zaskoczony, że się zgodziłaś. 
Zachowywałem się w stosunku do ciebie jak cholerny dupek. — Roześmiała się, słysząc te 
szczere słowa i potrząsnęła głową.
— Nie bądź głupi.
Tony chciał jej powiedzieć, że jest piękna, na wypadek gdyby nie ujrzał jej więcej, ale się nie 
odważył. Zamiast tego zdenerwowany spytał: — Czy chciałabyś zjeść ze mną kolację?
Przez chwilę patrzyła zaskoczona, a potem skinęła głową. Nie mogła go rozgryźć. Może 
potrzebował przyjaciela?
— Oczywiście... Bardzo chętnie..
- Zadzwonię.
— Dziękuję, Tony. — Uścisnęła mu rękę i poszła na górę pisać artykuł o tym, co się 
wydarzyło w bazie Cii Chi. Gdy skończyła, długo jeszcze siedziała wpatrzona w przestrzeń, 
myśląc o małym chłopcu, którego ojciec zostawił przed pięciu laty, żeby przyjechać do 
Wietnamu. Nie wiedziała czemu, ale bardzo polubiła Joeya.

Rozdział XXII

r-r—- ony zadzwonił następnego tygodnia, kiedy 

ponownie
J I pojawił się w Sajgonie. Nie było jej wtedy w mieście,
ponieważ wyjechała z Ralphem i innymi zebrać materiaj ”f ły do kolejnego artykułu, ale po 
powrocie zadzwoniła
J J pod numer, który zostawił. Zatrzymał się z przyjaciółmi
LQX w bazie Tan Son Nhut. Zapytał się, czy Paxton będzie chciała zjeść z nim kolację i 
może potem pójść do kina. Bardzo spodobał się jej ten pomysł. Już dawno nie była w kinie.
Tony przyjechał po nią o siódmej. Miała więc czas tylko na to, żeby wziąć prysznic, umyć 
włosy i przebrać się. Wybrali restaurację „Ramuntcho”, która mieściła się na parterze Eden 
Buulding.
Była to dobra francuska restauracja, często odwiedzana przez amerykańskich żołnierzy. Nikt 
więc nie zwracał na nich najmniejszej uwagi, gdy rozmawiali, śmiali się i żartowali. Tony z 
humorem opowiadał najrozmaitsze historyjki o armii, czym doprowadzał ją do ataków 
śmiechu.
— Więc czemu, u diabła, ciągle się na nowo zaciągasz? — zapytała.
— Nie mam nic lepszego do roboty. Zrobiłem wieczorowo dwa lata college”u, mówię płynnie
po hiszpańsku, a kiedyś całkiem nieźle zmieniałem pieluszki. Mam silne skłonności 
przywódcze i dlatego już cztery i pół roku jestem szczurem tunelowym. Co innego miałbym 
robić w Stanach? Pracować w kanałach Nowego Jorku?
— A co z twoją farmą czy też winnicą w Napa Valley?
— Mam na to mnóstwo czasu. Oprócz tego — wyznał — nie cierpię zostawiać zaczętej 
roboty. — Jednak opuścił swojego syna. Ale wtedy miał dwadzieścia pięć lat i czuł się 
kompletnie bezradny. — A co z tobą? — zapytał. — Kim zostaniesz, kiedy podrośniesz?
— Dorotą w „Czarodzieju z Oz” — odpowiedziała bez chwili wahania. — Chciałabym mieć 
czerwone buty.
— Teraz wiem, dlaczego cię lubię. — Uśmiechnął się. — Jesteś szalona. — Znowu 
spoważniał. — Będziesz nadal pracować w gazecie, gdy wrócisz?
— Chyba tak. Zawsze chciałam być dziennikarką i naprawdę bardzo lubię swój zawód.
— Masz szczęście. To także bezpieczny sposób zarabiania na życie. — A potem nagle oboje 
wybuchnęli śmiechem, przypomniawszy sobie, co spotkało ją w Cu Chi. — Nie, odwołuję, co
powiedziałem. Przy okazji, nad czym pracowałaś w tym tygodniu? — Opowiedziała mu o 
sposobach zbierania materiałów do korespondencji, o wyprawach w teren, w pobliże frontu. 
Nie bała się ubrudzić, wystawić na niebezpieczeństwo ani zobaczyć z bliska grozy wojny. 
Poczuł dla niej szacunek.
W końcu zrezygnowali z kina. Zdecydowali się posiedzieć na tarasie „Carayelle”. Przegadali 
cały wieczór.
— Wydaje mi się, że znam cię całe życie — wyznał Tony, żegnając się z Paxton. Była 
otwarta i serdeczna, szczera i życzliwa.
— Mnie też — przyznała się. — Zazwyczaj tak nie jest. — Paxton opowiedziała mu nawet o 
tym, jak niezręcznie czuła się w obecności swojej matki.
— Od dzieciństwa nie miałem przyjaciela. — Roześmiał się szczęśliwy. — Wiesz, takiego 
prawdziwego kumpla, któremu możesz wszystko powiedzieć. — Do pewnego momentu 
Barbara była jego przyjacielem, ale to się już dawno skończyło.
— Kiedy znowu będziesz w Sajgonie? — zapytała, kiedy stali w holu hotelu. Minęła druga w 
nocy.

— Nie wiem jeszcze. Zadzwonię. — Zawahał się, a potem wyciągnął rękę i dotknął jej 
ramienia.
Zadzwonił dwa dni później. Kupił od kogoś przepustkę i ponownie zaprosił ją do kina, do 
bazy Tan Son Nhut. Byli już niedaleko, ale ktoś wysadził samochód na środku jezdni i 
powstał ogromny korek. W końcu więc zawrócili w stronę Sajgonu.
— Co chcesz teraz robić? Pójdziemy może do „Radio City Muzie Hall”? A może na 
hamburgera i koktajl mleczny do „Schraffta”?
— Nie — jęknęła. — Zaczynam tęsknić za domem.
— A może potańczymy w „Pink Nightclub”?
— Pojedźmy do ciebie, obejrzyjmy telewizję i pochrupmy prażoną kukurydzę — drażniła się 
z nim.
— Do diabła z tym. Wracajmy do twojego hotelu i pogadajmy. — Tak też się stało. Gdy 
rozstawał się z nią w holu, pociągnął ją
w ciemny zakątek i pocałował. Pogłaskał Paxton po włosach
i dotknął jedwabistej skóry na ramionach.
— To się staje trudne — powiedział zduszonym głosem, poprawiając spodnie. Paxton 
musiała się roześmiać.
— Jesteś niemożliwy.
— Jestem niezwykle możliwy, zapewniam cię. Chcesz mnie sprawdzić? — wyszeptał, 
wtulony ustami w jej szyję. Paxton zachichotała.
— Nie powinieneś mnie rozśmieszać w takim momencie — wyszeptała, a on pocałował ją 
gwałtownie.
— Wybacz mi... — A potem usłyszała: — Chodźmy na górę, Paxxie...
— Boję się... — odszepnęła.
— Nie bój się — poprosił, a jednak była przerażona. Każdy, kogo kochała, umierał. Co 
będzie, jeśli jego też to spotka? Próbowała mu to wyjaśnić. Tony popatrzył na nią i delikatnie 
odgarnął jej z twarzy miękkie, błyszczące włosy.
— Nie mamy na nic wpływu, Pax. Wszystko jest zapisane w gwiazdach, pozostaje w rękach 
Boga. Peterowi i Billowi pisany był taki los. To, co się ze mną stanie, też nie zależy od ciebie.
Musimy po prostu brać to, co niesie życie. I kochać się, być ze sobą, jak długo się da. Paxton, 
nie możesz się ukrywać przez resztę swego życia.
— Czuję się tak, jakbym ich zabiła — powiedziała ze łzami w oczach, a on nagle 
znienawidził się za to, co jej kiedyś wykrzyczał.
— Nie zabiłaś nikogo i wiesz o tym... Po prostu się boisz. — Objął ją ramionami i mocno 
przytulił do siebie. — Ale, kochanie, nie bój się. Nigdy nikogo nie kochałem tak jak ciebie... 
Nie uciekaj przede mną, proszę... — A potem spojrzał na nią i odważył się to powiedzieć. — 
Kochanie, potrzebuję cię. — Potrzebowali się nawzajem, oni wszyscy kogoś potrzebowali. 
Nie można było sprostać brutalności świata, w którym żyli, bez pomocy kogoś bliskiego, 
życzliwego.
Gdy stanęli przed drzwiami jej pokoju, przygarnął ją do siebie i długo nie odrywał ust od jej 
warg, a potem spojrzał jej w oczy z łagodnym uśmiechem.
— Cokolwiek się nam przydarzy, Paxton... Cokolwiek postanowisz... Zawsze będę cię 
kochał. — Powiedziawszy to, szybko zszedł na dół, a ona patrzyła w ślad za mm.

Rozdzial XXIII

Następnego tygodnia Paxton dostała telegram z San Francisco. 

Wilsonowie donosili, że Gabby urodziła córeczkę, Mathildę. Matka i dziecko czują się 

znakomicie. Paxton była szczęśliwa, że rodzina Wilsonów ma się dobrze. Miała świadomość, 
że bardzo od nich odstała, wciągnięta w wir życia w Sajgonie. Przez cały tydzień do biura 
prasowego napływały dalekopisy informujące
o koncercie w Woodstock, który zgromadził tłumy młodzieży
z całej Ameryki i przerodził się w manifestację antywojenną.
Paxton znowu spotkała się z Tonym. Tym razem dotarli do kina, żeby zobaczyć 
„Producentów”. Bardzo im się ten film podobał. Obejrzeli także specjalne wydanie kroniki 
fUmowej, w której pokazano pierwszego człowieka stąpającego po Księżycu. To epokowe 
wydarzenie miało miejsce kilka tygodni wcześniej. Zrobiło na nich, szczególnie na Tonym, 
ogromne wrażenie. Po fHmie poszli na hamburgera i koktajl mleczny i rozmawiali o swoim 
dzieciństwie. Różniły się od siebie jak dzień i noc. Gdy Paxton usiłowała wyjaśnić, kim były 
Córy Wojny Domowej, Tony nie bardzo rozumiał.
— Paxton, proszę... Nie mów, że ludzi jeszcze obchodzą takie rzeczy. Wojna Domowa? Nie 
wierzę w to.
Opowiedziała mu o ojcu, o czasie, który z nim spędzała,
o ukochanych sobotnich porankach w jego biurze. Tony zrewanżował się opowieścią o pracy 
w firmie ojca, w Bronxie, o powolnym stawaniu rodziny na nogi i wreszcie osiągnięciu przez 
nią umiarkowanego dobrobytu. Chętnie pomagał ojcu. Dzięki temu czuł się dorosłym 
mężczyzną, mimo że był jeszcze chłopcem. Wrócił też pamięcią do urodzin córeczki, która 
zachorowała i umarła. Opisał Paxton przyjście na świat Joeya, na szczęście zdrowego i 
silnego.
— Nie wiesz, jak to jest — mówił z błyszczącymi radością oczami. — To najwspanialsze 
uczucie na świecie.., posiadanie dzieci. — A potem, jakby coś nagle przyszło mu do głowy. 
— Chcesz mieć kiedyś dzieci, Pax?
— Chyba tak. Jeszcze się nad tym nie zastanawiałam. Chociaż nie, to nieprawda. — Kiedy 
planowaliśmy z Peterem wspólną przyszłość, było tam miejsce na dzieci. W przypadku Billa 
było inaczej. Sądziłam, że nie będzie mógł się ze mną ożenić. Jakoś nie potrafię nawiązać 
kontaktu z dziećmi.
— Jest inaczej, gdy ma się własne — zapewnił Tony. — To zupełnie coś innego. To cud... 
Trudno to opisać. Masz świadomość, że to dziecko zawsze będzie cząstką ciebie.
Popatrzyła na niego z czułością.
— Czy to właśnie czujesz w stosunku do Joeya?
Zastanowił się chwilę i pokiwał głową.
— Tak, dokładnie tak.
— W takim razie powinieneś się z nim spotkać.
— Tak, chyba powinienem — przyznał. Tego samego wieczoru wybrali się na tańce, a potem 
poszli do hotelu. Tony odprowadził Paxton, jak zwykle, do pokoju. Pocałował ją na dobranoc 
i miał zamiar odejść, gdy Paxton pociągnęła go delikatnie za rękaw. Odwrócił się i popatrzył 
na nią uważnie. Drzwi do jej pokoju były już otwarte. Nie śmiał pytać, co to ma oznaczać. 
Bez słowa wszedł za nią do środka. Potem przyciągnął ją do siebie i zaczął namiętnie 
całować. Jeszcze żadnej kobiety tak nie całował. Paxton gorąco odpowiedziała na jego 
pocałunki. Miała niezwykłe wrażenie, że nikogo przed tym nie całowała, że urodziła się, by 
go spotkać, i całe życie na niego czekała. Kochali się, a gdy potem leżeli w łóżku, Tony 
powiedział:
— Nigdy nikogo nie kochałem tak jak ciebie, Pax. Po raz pierwszy mam ochotę spakować 
rzeczy i uciec stąd razem z tobą w jakieś bezpieczne miejsce.
Tony spędził z nią tę noc i kilka innych. Pod koniec lata czuli się jak stare małżeństwo. Gdy 
tylko Tony otrzymywał przepustkę, nie rozstawali się. Paxton radziła się go w sprawach, o 
których nigdy przedtem z nikim nie rozmawiała.

Tony mówił jej o wszystkim, z wyjątkiem swoich misji. Uważał, że są zbyt niebezpieczne i 
mógłby ją przestraszyć.
Nawet Ralph zmienił swój stosunek do Tony”ego. Na początku września wybrali się we 
czwórkę na kolację. France była już w zaawansowanej ciąży. Ralph żartował sobie z jej 
wyglądu. Tony orzekł, że wygląda pięknie. Paxton słysząc to, była wzruszona. Nie umiała 
sobie wyobrazić siebie w tym stanie.
Paxton i Tony nie mówili na głos o małżeństwie ani dzieciach, ale oboje w głębi serca o tym 
marzyli. Nie ośmielili się rozmawiać o planach na przyszłość, żeby nie wyzwać losu. W 
połowie września Tony dostał pięć dni urlopu i zabrał Paxton do Hongkongu. Kupił jej 
pierścionek, który założył jej na palec bez dalszych wyjaśnień. Była to rubinowa obrączka, z 
rubinowym i brylantowym serduszkiem pośrodku. Spędzili w Hongkongu cudowne chwile. 
Mieszkali w hotelu Ambasador, tak jak inni amerykańscy żołnierze i ich żony lub 
dziewczyny.
Po powrocie Paxton dowiedziała się, że pod jej nieobecność Ralph pojechał do Da Nang. 
Uważała, że było to z jego strony głupie posunięcie. Dziecko mogło urodzić się w każdej 
chwili. Uprzedzała Ralpha, że teraz nie powinien zostawiać France samej. Ralph zamówił 
akuszerkę, a lekarz był pod telefonem na wypadek komplikacji. Ralph dał także France numer
telefonu do Paxton.
Pewnej nocy w pokoju Paxton rozległ się dzwonek telefonu. Wyrwana ze snu Paxton, 
podniosła słuchawkę.
— Halo? — Nie miała pojęcia, kto mógł telefonować o tej porze. Zerknęła na zegarek. Była 
czwarta rano.
— Paxton? Tu France. — Och, mój Boże. Paxton usiadła na łóżka, zastanawiając się, gdzie 
może być w tej chwili Ralph.
— Wszystko w porządku?
— Czuję się dobrze... — Paxton ujrzała oczyma wyobraźni, jak France uśmiecha się w 
ciemnościach. Nie zwykła narzekać ani się nikomu narzucać. Zatem musiało coś się 
wydarzyć. — Strasznie przepraszam — zaczęła, a potem nagle urwała. Paxton zastanawiała 
się, co się mogło stać. Nie przyszło jej do głowy, że France ma przedporodowe skurcze. — 
Ralph wyjechał — podjęła — a ja nie mogę skontaktować się z akuszerką... Doktor, do 
którego miałam dzwonić... — znowu zamilkła. Paxton wpadła w panikę.
— France?... France?... Jesteś tam? — Nerwowo uderzała w widełki telefonu, przekonana, że 
rozłączono rozmowę. Hałas obudził Tony”ego.
— Co się dzieje? — Paxton zaczęła wyjaśniać i przerwała, ponieważ France znowu się 
odezwała, tym razem bardziej zdecydowanym głosem.
— Nie mogę skontaktować się z akuszerką ani z lekarzem... Jest ze mną tylko An... Baxdzo 
przepraszam, że przeszkadzam, ale może... Gdybyś mogła zawieźć mnie do szpitala i zająć się
An, dopóki Ralph nie wróci... — Paxton wreszcie domyśliła się, co się dzieje. Tony nie 
spuszczał z niej wzroku.
— Oczywiście, zaraz tam będę. Jesteś pewna, że dobrze się czujesz? Może zadzwonić po 
karetkę?
— Och, nie. Nie trzeba — odpowiedziała France. — Przyjedziesz szybko?
— Już jadę. I France... Czy ty teraz rodzisz?
— Mam nadzieję, że jeszcze nie. — Odłożyła słuchawkę. Tony wyskoczył z łóżka. Zaczął się
szybko ubierać.
— Zawiozę cię do Gia Dinh. O tej godzinie nie powinno być zbyt dużego ruchu — 
zdecydował.
— Gdzie znajduje się najbliższy szpital? — Paxton usiłowała opanować rozbiegane myśli. 
Wystraszyła się nie na żarty...
— Myślę, że... Nie wiem. Sprawdzę w recepcji, jak będziemy wychodzić.

Jak tam z nią? — Tony był już gotowy.
— France co chwilę przerywała rozmowę. Myślałam, że nas rozłączono.
— Jeśli mnie pamięć nie myli, to już się zaczęło.
Dotarli do Gia Dinh w dwadzieścia minut. Paxton zadzwoniła do drzwi. Przez bardzo długą 
chwilę nikt nie reagował i Paxton zaczęła przypuszczać, że France pojechała już do szpitala. 
Tony wskazał jej światło na piętrze, więc czekali, aż w końcu zostali wpuszczeni. Pobiegli na 
górę i znaleźli France skuloną pod drzwiami. Na widok mężczyzny u boku Paxton France 
zmieszała się, ale Tony zachowywał się, jakby codziennie uczestniczył w porodzie.
Pomógł France przejść z powrotem do sypialni. W sąsiednim pokoju spał An. Paxton 
zapytała, czy France próbowała zadzwonić znowu do lekarza, ale ciężarna tylko potrząsnęła 
głową i wczepiła się w Tony”ego.
— France, musisz się ubrać — powiedziała Paxton. France nie zwróciła na to uwagi. 
Krzyknęła i przywarła do Tony”ego. Trzymał ją delikatnie w ramionach i łagodnie ułożył na 
łóżku, aż skurcz minął.
— France, musimy cię stąd zabrać — mówił spokojnie, ale stanowczo. — Zaniosę cię. — 
France znowu zaczęła krzyczeć. Pierwsze bóle pojawiły się o północy, a teraz była piąta rano.
Nagle Paxton spostrzegla na łóżku krew i przeraziła się nie na żarty. Tony ocenił sytuację i 
oznajmił:
— Nigdzie nie jedziemy. Przynieś mi wszystkie ręczniki, jakie znajdziesz i dużo gazet. — 
Zaczął rozwiązywać buty, a Paxton pomyślała, że chyba zwariował.
Przyniosła ręczniki, kilka czystych prześcieradeł i paczkę gazet, którą znalazła w kuchni. 
Tony kazał jej rozłożyć gazety na podłodze i uklęknąć obok niego. Gdy to zrobiła, usiadł za 
plecami France, cały czas ją podtrzymując. Kiedy nadeszła kolejna fala skurczów, France 
wyciągnęła rozpaczliwie ręce, a Paxton chwyciła je mocno. Kobiety trzymały się kurczowo 
za ręce. Zaczął się poród.
— Och, nie... Och, nie! Dziecko już wychodzi!
— Wiem — odparł łagodnym tonem Tony. Zawiązał sobie jedno
z prześcieradeł jak fartuch. France dalej ściskała dłonie Paxton
i mocno parła. Paxton krzyczała razem z nią. Tony kazał jej złapać
France za nogi. France ciągle pana. W pewnym momencie ciałem
France wstrząsnął gwałtowny skurcz, po czym wszyscy troje ujrzeli
malutką, czerwoną twarzyczkę.
— Zaraz będzie po wszystkim — powiedział Tony. — Teraz musisz mocno przeć.
Pojwiły się ramionka. Tony delikatnie pomógł wyjść dziecku. Wziął je ostrożnie na ręce. 
Urodziła się dziewczynka. Paxton pojawiły się w oczach łzy. Tony natychmiast pochylił się 
ku niej i pocałował. France już się uśmiechała. Paxton ze zdumieniem obserwowała, jak Tony
podwiązuje pępowinę sznurówką.
— Wezwij karetkę — polecił. Paxton uświadomiła sobie, że kocha Tony”ego. Chciała mu 
pogratulować i podziękować, ale nie było na to czasu.
Wezwała karetkę i obudziła Ana. Mały z radością powitał siostrzyczkę.
— Czy ona przyszła tu, gdy mama spała? — zapytał, a oni się uśmiechnęli. — Czy ona cię 
obudziła? — zwrócił się do France. Był bardzo rozczarowany, gdy dowiedział się że mama i 
siostra pojadą karetką do szpitala, ale ucieszył się, że Tony zabierze go do hotelu. Paxton 
miała towarzyszyć France.
— Przepraszam za kłopot — szepnęła przepraszająco France, kiedy jechały karetką. Paxton 
dalej trzymała ją za rękę. Nie mogła dojść do siebie. Niedawne przeżycia wydawały się takie 
nierzeczywiste. To wojna była realna, prawdziwa. Śmierć czyhała na każdym kroku i Paxton 
zdążyła się do niej przyzwyczaić. Cud narodzin wprawił ją w podziw.
— Byłaś taka odważna, France — powiedziała Paxton. — Przepraszam, że nie umiałam ci 
pomóc... Nie miałam pojęcia, co mam robić...

- Byłaś wspaniała — odparła France sennym głosem, ciągle
ściskając rękę Paxton. Oczy powoli jej się zamykały. Paxton została
w szpitalu do samego rana. Gdy wróciła do swojego pokoju
w hotelu, Tony bawił się z Anem, i obaj wyglądali na zadowolonych. Na szczęście Tony 
dostał przepustkę na dwa dni więc mógł
poczekać na Paxton.
— Jak się ona czuje? — zapytał z niepokojem. — Czy wszystko w porządku?
— W najlepszym. — Paxton uśmiechnęła się nieśmiało. — Gdy je zostawiałam, France 
karmiła małą piersią. — Paxton odniosła wrażenie, że uczestniczenie w porodzie France 
zbliżyło ich jeszcze bardziej.
Tony dał jej wzrokiem do zrozumienia, że odczuwa to samo, a potem ciągle trzymając w 
dłoni rączkę Ana, drugą ręką objął ją i pocałował.
— Byłaś bardzo odważna. — Była to noc, którą oboje zawsze będą pamiętać.
— Nigdy w życiu nie byłam tak przerażona.
— To cud narodzin. — Tony podniósł Ana i posadził go sobie na ramionach.
Ralph przyjechał o piątej po południu. Natychmiast pośpieszył do szpitala odwiedzić France i 
córeczkę. Paxton żałowała, że nie
widział narodzin swojego dziecka. Szczęśliwy pojawił się w hotelu, żeby podziękować i 
zabrać Ana. Zdążył ich poinformować, że on
i France zamierzają nazwać dziecko na cześć Paxton Pax Tran Johnson. Pax wydawało się 
odpowiednim imieniem, gdyż po łacinie oznaczało „pokój”.
Paxton była ciągle mocno poruszona tym, co widziała, i gdy tej nocy poszli do łóżka, me 
przestawała myśleć o tym, co się wydarzyło.
— Czy ja wiem, Tony — powiedziała cicho, leżąc obok niego w ciemnościach — chyba nie 
jestem przygotowana na urodzenie dziecka. — Ciągle zastanawiała się, jak France 
wytrzymała tyle bólu. Była świadkiem jej cierpienia.
Tony tylko roześmiał się łagodnie, odwrócił do niej i pocałował.
— Myślę, że jeszcze przez jakiś czas nie musisz się o to martwić.
Raczej powinnaś zatroszczyć się o kilka innych rzeczy. — Choćby
o to, żeby przeżyć wojnę, dodał w myśli. Widok nowo narodzonego
dziecka sprawił, że zaczął marzyć o innym życiu niż to, które pędził
w Wietnamie. — Chciałbym mieć jeszcze dzieci — wyznał.
— Dobrze sobie z nimi radzisz — zauważyła Paxton, przypominając sobie jego radosne 
zabawy z. An. Ale czy kiedykolwiek będą mieli szansę? Czy przeżyją?
— Kocham cię, Pax — wyszeptał Tony w ciemnościach.
— Ja też cię kocham — odszepnęła Paxton, a potem zasnęła w jego ramionach, śniąc o 
dziecku France.

Rozdzial XXIV

W październiku na początku listopada w całych Stanach 

miały miejsce demonstracje żądające zakończenia wojny w Wietnamie. Trzeciego listopada 
Nixon publicznie obiecał, że zakończy wojnę.
Szesnastego listopada cały naród dowiedział się o tym, co wydarzyło się w My Lai przed 
rokiem. W Stanach zatrzymano do wyjaśnienia porucznika Calleya, a w Wietnamie 
generałowie rozpoczęli w tej sprawie dochodzenie. W Wietnamie okrucieństwo było na 
porządku dziennym. Toczyła się tu okrutna wojna. Jednak My Lai przechyliło czarę goryczy. 

Przekroczone zostały dopuszczalne granice. Prasa publikowała zdjęcia rozstrzelanych dzieci i 
niemowląt. Biura prasowe „Time”a”, CBS, ABC czy też NBC były zasypywane żądaniami 
publikowania sprawozdań z toczącego się śledztwa. Wszyscy mieli pełne ręce roboty, nie 
wyłączając Ralpha i Paxton. Paxie z trudem znajdowała czas na spotkania z Tonym. Tony 
przeprowadził stosowne transakcje, w wyniku których udało im się pojechać do Bangkoku na 
Święto Dziękczynienia. Zatrzymali się w hotelu Montien, gdzie spędzili cztery szczęśliwe 
dni. Paxton nigdy jeszcze nie była z nikim tak blisko jak z Tonym. Byli nie tylko kochankami,
ale i przyjaciółmi i mogli mówić sobie
niemal wszystko. W drodze powrotnej do Wietnamu rozmawiali o My Lai i poruczniku 
Calleyu.
— Czy spotkałeś go kiedyś? — Paxton była ciekawa tego człowieka. Tony zaprzeczył.
— Nie, ale słyszałem o podobnych przypadkach. Oczywiście nieoficjalnie. Żołnierze są 
przerażeni, wściekli na żółtków i czasami stają się naprawdę nieobliczalni. Tu nie obowiązują
żadne reguły, Pax. Wiesz o tym. Niektórzy żołnierze się gubią, nie potrafią się tu odnaleźć. 
Cały czas giną ich koledzy, najlepsi przyjaciele. Wokół widzą śmierć. Nie mogą wytrzymać 
naporu okrucieństwa i nagle zaczynają szaleć, wyładowując wściekłość na Wietnamcach.
Również w tym roku na Boże Narodzenie przyjechał Bob Hope. Wybrali się z Tonym na 
przedstawienie. Rok temu towarzyszył jej BiU. Dopiero minął rok. Już minął rok. Darowany 
rok. Święta spędzili w jej hotelu. Paxton zadzwoniła z życzeniami do Sayannah. Następnego 
dnia odwiedzili Ralpha i France. Wręczyli podarunki dla An i niemowlęcia. Mała Pax 
wydawała się kwitnąć pod troskliwą opieką France. Ralph był zachwycony córeczką. Starał 
się nakłonić France do zawarcia małżeństwa, ale bez rezultatu. W Nowy Rok miał zamiar 
wybrać się do Mekong Delta. Chciał zabrać ze sobą Paxton, ale ona miała zaległą robotę. 
Tego dnia Tony musiał zostać w bazie, a Paxton chciała wykorzystać ten czas na pisanie. 
Potem pojechali z Tonym na dwa dni do Da Nang. Po powrocie Paxton udała się do biura 
prasowego, w poszukiwaniu Ralpha. Nikt nie wiedział, gdzie podział się Ralph. Następnego 
dnia już wszyscy wiedzieli. Gdy Paxton weszła do biura, zapadła kompletna cisza. Nie 
zarejestrowała jej w pierwszej chwili, zatrzymała się i sprawdziła dalekopisy, a potem weszła 
do gabinetu Ralpha. Nie zastała go. Zastanawiała się, czy czekać na niego, czy też nie, gdy 
nagle zorientowała się, że pracownicy biura bacznie ją obserwują. W końcu asystent szefa 
biura podszedł do niej wolno. Skinął na nią bez słowa, a ona, zaintrygowana, poszła za nim 
do jego pokoju.
— Co się dzieje? Gdzie jest Ralph? — Śpieszyła się jak zawsze. Tego dnia zamierzała 
opracować kilka tematów i miała nadzieję, że Ralph wkrótce się pokaże. I wtedy asystent 
odważył się jej powiedzieć. Ralph zginął w drodze powrotnej z My Th Jego dżip
najechał na minę. Gdy do Paxton dotarła wreszcie ta straszna wiadomość, usiadła i 
wpatrywała się w asystenta, nie wierząc własnym uszom. To nie mogło się przydarzyć. Nie 
Ralphowi. Był tu już od lat. Doświadczony, ostrożny, przebiegły. Właśnie po raz pierwszy 
został ojcem. Czy ktoś o tym wiedział? Dziecko... France... Kto teraz będzie się nimi 
opiekował? Czy kogoś to obchodzi? Paxton bez słowa wstała z krzesła i wyszła z biura. 
Poruszała się jak automat. Wróciła do hotelu, wynajęła samochód i pojechała prosto do bazy 
Cu Chi. Chciała zobaczyć Tony”ego i powiedzieć mu o śmierci Ralpha. Nie przebrała się w 
strój wojskowy. Miała na sobie różową spódnicę, bluzkę i białe sandały. Spotkali się przez 
przypadek. Właśnie szykował się do wyjazdu z nowymi rekrutami na ćwiczenia, kiedy nagle 
ją zobaczył. Wyskoczył z dżipa, rozkazując kapralowi zarządzić krótki postój, a potem 
pobiegł w jej kierunku.
— Co ty tu robisz? — Wystraszyła go nie na żarty. Przez chwilę pomyślał, że coś się stało, 
ale gdy zobaczył jej strój, zdecydował, że jednak nie. — Kto cię tu przywiózł?
— Sama przyjechałam — odparła.

— Co się stało, Pax? Co się stało? — Z bliska spostrzegi, że jest roztrzęsiona, poruszona i 
przerażona. — Kochanie, co jest? — Objął ją i przytulił. Paxton popatrzyła na niego, 
zachłysnęła się powietrzem i rozszlochała.
— Spokojnie... Oddychaj powoli... Spokojnie... Wszystko w porządku... — Jakiś rekrut 
przypatrywał im się bacznie, ale Tony nie zwracał na to uwagi. Myślał tylko o Paxton, 
dławiącej się z płaczu w jego ramionach.
— Powiedz mi, co się stało?
— Ralph... — wykrztusiła, a Tony poczuł, jak serce mu zainiera.
— Spokojnie... Powoli... Oddychaj... — Posadził ją delikatnie na ziemi i usiadł obok niej. — 
Wszystko będzie w porządku, Pax... W porządku... — Już przez to wcześniej przechodził, 
znał to uczucie zbyt dobrze, widział to zbyt często. A potem Paxton opowiedziała mu o 
wszystkim.
— Trafił na minę, kiedy wracał z Delty przed dwoma dniami. Nikt mi nie powiedział. — 
Wzrok miała pusty. Niespodziewanie zaczęła rozpaczliwie łkać i okładać go pięściami ze 
złością i ślepą furią.
— Nie! Cholera! Nie! Ci pieprzeni Wietnamcy dostali go w końcu! Po tych wszystkich 
latach! Dostali go... — Tony cierpiał, słysząc te słowa, ale dla niego była to stara, znana 
śpiewka.
— Czy France wie?
— Jeszcze nie wiem. Nie dzwoniłam do niej.
Tony przyciągnął Paxton do siebie i delikatnie pocałował.
— Słuchaj, muszę iść. Cały oddział na mnie czeka. Jak tylko wrócę, przyjadę do hotelu. 
Razem pojedziemy wtedy do France. A teraz ktoś cię odwiezie. — Paxton kiwnęła głową jak 
posłuszne dziecko. Tony pobiegł na poszukiwanie kierowcy.
— Uważaj na siebie! — krzyknęła, zanim odjechała. Pomachał jej ręką i odszedł wraz z 
oddziałem. W drodze powrotnej Paxton siedziała sztywno obok żołnierza, który ją odwoził. 
Nie odezwała się ani słowem, nie zapytała, jak się nazywa, nie odpowiadała na jego pytania. 
Po prostu siedziała i nie widzącym wzrokiem patrzyła w okno, rozmyślając o Ralphie, France,
An i małej Pax.
Gdy dotarła do hotelu, poszła na górę do swego pokoju i położyła się do łóżka. Kiedy 
zadzwonił telefon, nie ruszyła się, żeby go odebrać. Tony przyjechał o ósmej bardzo 
zdenerwowany. Obawiał się, że coś się jej stało, ponieważ chłopak, który prowadził 
samochód, jeszcze nie wrócił do bazy.
— Kochanie, przestań — poprosił Tony i położył się na łóżku obok Paxton. — Posłuchaj, on 
był świadom ryzyka. Liczył się z możliwością śmierci. Wszyscy o tym wiemy.
— Był najlepszym reporterem, jakiego w życiu znałam... Najlepszym moim przyjacielem 
poskarżyła się tonem dziecka, kopiącego w bezsilnej złości kamienie do rzeki, dopóki nie 
poznałam ciebie. Był dla mnie jak brat. Ukochany starszy brat, jakim George nigdy nie był.
— Wiem o tym. Ja też go polubiłem. Przyjaźniłem się z wieloma facetami. Niektórzy mieli 
szczęście i cało wrócili do domu, a niektórzy nie. Gdyby Ralph chciał, już dawno pojechałby 
do Stanów. — Paxton wiedziała, że to prawda, ale ta świadomość nie zmniejszała jej 
rozpaczy. 0, Boże, jak bardzo będzie go brakowało!
— A co z France? Co teraz się z nią stanie?
— To zupełnie inna historia — odparł ponuro Tony. — Jej przyszłość nie zapowiada się 
różowo.
Wziął prysznic i przebrał się. Postanowili odwiedzić France. Wsiedli do dżipa Tony”ego i 
pojechali.
Na piętrze paliło się światło podobnie jak w noc narodzin dziecka. Tym razem również 
France nie odpowiedziała na dzwonek. Zadzwonili do sąsiadów, którzy ich zwymyślali, ale w

końcu otworzyli drzwi. Drzwi do mieszkania France były zamknięte. Z wnętrza dobiegała 
muzyka. Przez szparę w drzwiach sączyło się światło. Tony z niepokojem spojrzał na Paxton.
— Mam nadzieję, że nic się nie stało. Może nie chce nikogo widzieć, a może się mylę i 
nikogo nie ma w domu. Przyjedziemy później? — Paxton przecząco pokręciła głową. 
Ogarnęło ją złe przeczucie.
— Jak dostać się do mieszkania? — spytała.
— Chcesz się włamać? — Popatrzył na nią zdenerwowany.
— Poprosimy o pomoc właściciela?
— Ja się z nim nie dogadam. Nie potrafię sklecić zdania po wietnamsku. Zaczekaj chwilę. 
Mam inny pomysł. — Tony wyjął z kieszeni nóż. Przez chwilę grzebał nim w zamku. Już 
miał zrezygnować, gdy nagle drzwi ustąpiły i otworzyły się wolno. Oboje czuli się nieswojo. 
Chcieli dostać się do środka, pełni niepokoju o France, a teraz nie byli pewni, czy powinni to 
zrobić. Wydało im się, że są intruzami.
Tony wszedł pierwszy. Paxton tuż za nim. Wszystko wydawało się w najlepszym porządku. 
Mieszkanie było czyste i schludne. Nadal rozlegały się delikatne dźwięki muzyki. W pokoju 
An paliło się światło, ale Paxton nie ujrzała tam nikogo. Tony otworzył drzwi sypialni, stanął 
w progu i szybko wyciągnął rękę, żeby zatrzymać Paxton.
— Nie patrz! — krzyknął, ale było za p6źno. Paxton weszła do sypialni i zobaczyła całą 
trójkę na łóżku. France w ao daj, łagodnie uśmiechnięta, z niemowlęciem w ramionach. Tuż 
obok An, O wyglądzie aniołka, uczesany, w swoim najlepszym ubranku. Paxton chciała 
powiedzieć Tony”emu, żeby był cicho i ich nie budził. Nie wiedziała, że nic już nie mogło ich
obudzić. Tony miał więcej doświadczenia i zorientował się od razu. Dotknął delikatnie ich 
twarzy. Nie żyli już od dłuższego czasu. France zostawiła wiadomość w języku wietnamskim 
i list do Paxton. Okazało się, że otruła siebie i dzieci na wieść o śmierci Ralpha. Tony ukląkł 
przy łóżku
i zaczął rozpaczliwie szlochać. Paxton uklękła obok niego. Płakała i dotykała ciał zmarłych, 
jakby chciała ich pobłogosławić.
— Och, Boże, dlaczego... — wyszeptała do niego. — Dlaczego?... — I An, i dziecko, 
któremu pomogli przyjść na świat dopiero trzy i pół miesiąca temu. Mała Pax... Pokój... 
France poszła śladem ukochanego, nie chciała się z nim rozstawać. Tak napisała w liście. 
Wolała śmierć niż samotne życie w Sajgonie. — Mogła pojechać do Stanów... mogła... — 
szepnęła Paxton, ale Tony potrząsnął głową. France nie poradziłaby sobie bez opieki Ralpha 
ani w Stanach, ani w Sajgonie. Wszyscy byli tacy piękni, tacy słodcy... tacy bezbronni, gdy 
tak leżeli obok siebie.
Paxton i Tony długo czuwali przy zmarłych, a potem wezwali policję. Tony wyjaśnił, co 
według niego się stało. Wiadomość pozostawiona przez France potwierdziła jego opinię. 
Mniej więcej to samo zawierał list do Paxton, w którym France dziękowała jej i Tony”emu za
wszystko, co dla niej zrobili, żegnała się z nimi i życzyła im szczęścia w życiu. Paxton 
odłożyła list i zaczęła szlochać w ramionach Tony”ego. Patrzyła, jak zabierano trzy ciała. To 
było więcej niż mogła znieść. Łkała, gdy Tony wyprowadzał ją z mieszkania, gdzie do 
niedawna Ralph i France byli tacy szczęśliwi. Wrócili do hotelu i Tony zamówił dla nich po 
brandy.
— Tony, dlaczego? Dlaczego to zrobiła?
— Myślała, że nie ma innego wyjścia.
W Paxton coś pękło. Kolejno odchodzili na zawsze bliscy i przyjaciele. Zostawiali ją pełną 
żalu do losu, zrozpaczoną i samotną. Ile można przeżyć? Każda śmierć jest nieodwołalna, 
ostateczna. Ile łez można wypłakać? Czy człowiek pozostanie nienaruszony? Tony wiedział, 
że nawet jeżeli pewnego dnia Paxton osiągnie równowagę ducha, to wspomnienie tej tragedii 
na zawsze pozostanie w jej pamięci. Ich serca już dawno temu rozpadły się na kawałki.

Styczeń minął jak zły sen. Podobnie było z lutym. W marcu, gdy nadciągnęły monsuny, 
Paxton powoli zaczęła na nowo odzyskiwać wiarę w życie. Przebywała w Wietnamie od 
blisko dwóch lat. Związek z Tonym przetrwał już osiem miesięcy, co tutaj było prawie 
wiecznością. Nadal ciężko jej było mówić o Ralphie, France czy dzieciach.
Nie wypuszczali się na miasto tak często jak przedtem, a z powodu brzydkiej pogody rzadko 
wyjeżdżali na weekendy, nawet gdy Tony miał kilka wolnych dni. Zamykali się w pokoju 
hotelowym, kochali się i rozmawiali, próbując znaleźć sens w tym, czego byli świadkami. 
Artykuły Paxton stały się teraz dojrzalsze. Poinformowano ją, że redakcja rozważa możliwość
przyznania jej nagrody. Niewiele ją to obeszlo. Nade wszystko pragnęła przeżyć tę wojnę. 
Teraz to się ticzyło. Rozmawiali z Tonym o Joeyu. Paxton namawiała go, by częściej pisywał 
do syna.
Tony kończył służbę w czerwcu. Był zdecydowany me zaciągać 3 się po raz kolejny, ale nie 
miał pojęcia, co chciałby robić. :
Nie zamierzał spędzić następnego roku w Wietnamie, lecz nie był pewny, czy jest gotów 
wracać do domu. Paxton też niczego nie planowała. W czerwcu zeszłego roku uprzedziła 
redakcję, że zostaje jeszcze na rok, ale w każdej chwili mogła wrócić do Stanów. Tak jak i 
Tony żyła w zawieszeniu. Liczyła się •f teraźniejszość, kolejny przeżyty dzień. Oboje byli 
przesądni i bali się rozmawiać o wspólnej przyszłości. Łączące ich więzi stawały się coraz 
głębsze i silniejsze. Garnęli się do siebie w poszukiwaniu poczucia bezpieczeństwa. 
Potrzebowali się bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Myśl o powrocie do domu przerażała 
To- ny”ego, chociaż niewiele o tym mówił. Postanowili, że w maju 3 pojadą jeszcze raz do 
Hongkongu, a potem zdecydują, co dalej. Paxton stale nosiła rubinowy pierścionek, który 
dostała od Tony”ego. Właściwie nigdy go me zdejmowała, dając tym wyraz przywiązaniu do 
ukochanego. Obrączka z rubinów, ozdobiona 3 sercem wysadzanym brylancikami, zawsze 
znajdowała się na 3 jej palcu. Tony niczego nie obiecywał, niczego nie żądał, nie snuł planów
wspólnej przyszłości, ale jego serce należało do niej na zawsze.
Na trzy tygodnie przed planowanym wyjazdem do Hongkongu, w okresie silnych monsunów,
Tony”ego posłano w niebezpieczny :
rejon, w którym roiło się od Wietnamców. Mieszkańcom tych ziem nie przeszkadzały ulewne 
deszcze w przeciwieństwie do żołnierzy amerykańskich, którzy z największą niechęcią 
przedzierali się za nimi w strugach deszczu.
Było gorąco, parno, wilgotno. Oddział Tony”ego wpadł w zasadzkę. Piętnastu żołnierzy 
poniosło śmierć na miejscu, dziewięciu
było rannych. Helikoptery penetrowały teren, ale bez rezultatu, a samoloty wywiadowcze w 
ogóle nie mogły wystartować ze względu na pogodę. Na pomoc wysłano inny oddział, który 
również poniósł straty. Porucznik został trafiony szrapnelem. Był to istny pogrom. Dopiero po
dwóch dniach ci, którzy pozostali przy życiu, zdołali przedrzeć się i wrócić do bazy w Cu 
Chi. Zabrali ze sobą rannych i zabitych. Wszystkich z wyjątkiem Tony”ego, który został 
uznany za zaginionego w akcji.

Rozdział XXV

orucznik przyszedł osobiście do hotelu przekazać tragiJ czną wiadomość. Paxton nie była 
całkowicie zaskoczoJ na. Miała złe przeczucia. Od dwóch dni nie mogła spać
ani jeść. Była niespokojna. Kiedy porucznik stanął
w progu, cofnęła się na jego widok z przerażeniem

L w oczach.
— Nie... — Podniosła rękę w obronnym geście. To nie mogło się jej przytrafić raz jeszcze. 
Nie mogło. Nie zniosłaby tego.
— Panno Andrews — zaczął, przestępując z nogi na nogę. — Chciałem się z panią zobaczyć.
— Gdzie jest Tony?
Porucznik milczał. Potrząsnął głową ze smutkiem i po dłuższym czasie powiedział:
— Obawiam się, że zaginął podczas akcji. Nic więcej me wiem. Oddział wpadł w zasadzkę. 
Podano nam błędne informacje i zostaliśmy zaatakowani. Straciliśmy wielu żołnierzy, ale 
sierżant Campobello nie został zaliczony do zabitych. Gdy się wycofywaliśmy, 
przeczesaliśmy dokładnie teren i me znaleźliśmy jego ciała. Teraz nie mogę powiedzieć nic 
więcej ponad to, że zaginął.
— Czy mógł dostać się do niewoli? — Na myśl o tym poczuła ucisk w żołądku. Słyszała, z 
jakim okrucieństwem Wietnamcy traktowali jeńców. Kilka miesięcy temu wysłuchała 
mrożących krew w żyłach opowieści żołnierza, który zdołał zbiec z niewoli.
— To możliwe — porucznik nie chciał wprowadzać Paxton w błąd — aie mało 
prawdopodobne. Nie chodziło im o jeńców. Chcieli wybić nas do nogi. I prawie im się udało 
— dodał ponuro, nadal stojąc w progu. Paxton nie zaprosiła go do środka. Był zwiastunem 
śmierci i nie życzyła sobie, aby przebywał w jej życiu ani chwili dłużej niż to konieczne.
— A gdzie pan był?
Szliśmy przez Hobo Woods do Trang Baag, a potem w górę Tay Ninh, całkiem blisko granicy
z Kambodżą. I tam właśnie go zgubiliśmy.
Paxton opadła na krzesło i zasłoniła twarz rękami. Wewnętrzny głos uparcie powtarzał, że 
Tony żyje. Byli ze sobą tak blisko. Potrafili odgadywać swoje myśli. Uzupełniali się. Nie 
mogło żadnego z nich zabraknąć. Przeczucie mówiło jej, że Tony nie zginął. Nie potrafiła 
opisać swych odczuć porucznikowi. Mogła mu jedynie podziękować za okazaną troskę i 
współczucie. Po wyjściu porucznika położyła się na łóżku, które przez ostatnie dziesięć 
miesięcy dzieliła z Tonym. Wydawało się jej, że ktoś zaraz przyjdzie i przeprosi za pomyłkę. 
Tony ma się dobrze i niedługo go zobaczy. Naprawdę w to uwierzyła.
Ta wiara nie opuszczała Paxton przez wiele dni. Poruszała się utartymi ścieżkami. Wysyłała 
korespondencje, czytała dalekopisy, wpadała do biura prasowego, pisała artykuł o Sajgonie, a 
nawet wyprawiła się w teren. Funkcjonowała jak dobrze naoliwiony mechanizm, ale jej dusza
była martwa. Umarła wraz z zaginięciem Tony”ego. Bez niego nie wyobrażała sobie żadnej 
przyszłości.
Drugiego maja zatelefonował jej brat z informacją, że matka niespodziewanie umarła w 
wyniku komplikacji po operacji woreczka żółciowego, o której Paxton nawet nie wiedziała. 
George uważał, że powinna wrócić i pomóc Allison w organizacji pogrzebu. Odparła, że 
zadzwoni jeszcze tego wieczoru. Pojechała do Cu Chi, żeby zapytać porucznika, czy są jakieś 
nowe wiadomości o T onym. Okazało się, że w sprawie Tony”ego nic się nie wyjaśniło. 
Rodzina została powiadomiona oficjalnie że sierżant Anthony Edward Campobello został 
uznany za zaginionego w akcji.
— Co, do cholery, to ma znaczyć? — napadła na porucznika, nie zważając na jego stopień ani
dobre intencje. — Czy mam tu na niego czekać? Czy mam go sama szukać? Czy mam wam 
jakoś pomóc? Czy mam jechać do domu? Co, do cholery, mam teraz robić? — krzyczała. Łzy
po raz pierwszy napłynęły jej do oczu. Tony nie wracał, może już nigdy nie wróci. Zaczynało 
to do niej docierać. A potem dodała: — A jeśli jest ranny?
— Nie sądzę — odparł cicho porucznik. — Paxton, myślę, że on nie żyje. Po prostu nie 
mogliśmy znaleźć ciała. Bardzo mi przy- kro. — Dotknął jej ręki. Szybko się cofnęła, by nie 
powiększał jej bólu swą życzliwością i współczuciem. — Wiesz co? Powinnaś wrócić do 
domu. Są pewne granice wytrzymałości. Siedzisz tu zbyt długo. Tony miał wracać w czerwcu
i myślał, że pojedziesz razem z nim. Jeśli go znajdziemy, to przysięgam, że cię zawiadomimy.

Patrzyła na porucznika bez słowa dłuższą chwilę, a potem odwróciła się i wyszła. Miał rację. 
Nadszedł czas powrotu do domu. Może tym razem już na dobre. W Wietnamie osiągnęła 
dojrzałość. Przyjechała tu jako dziewczyna, nieszczęśliwa po stracie ukochanego, 
poszukująca odpowiedzi. Nie znalazła ich, natknęła się tylko na nowe pytania. Miała 
dwadzieścia cztery lata, straciła na tej wojnie trzech ukochanych, przyjaciół i 
współpracowników. Wraz z nimi straciła jakąś część samej siebie i wiedziała, że nigdy jej już 
nie odzyska. A jednak coś odnalazła. Odnalazła prawdę i poznała kraj, który pokochała. 
Wiedziała, że zawsze będzie tęsknić za Wietnamem, tak jak zawsze będzie kochać Tony”ego.

Rozdział XXVI

Ostatni dzień pobytu Paxton w Sajgonie minął 

błyskawicznie. Po południu pożegnała się z pracownikami biura prasowego. Po raz ostatni 
poszła na „nowinki o piątej”, a potem odwiedziła taras w hotelu Continental Pałace. Żebracy, 
wrzaskliwie domagający się datków, już jej nie przerażali, a jedynie przygnębiali. Ludzie, 
których kochała, odeszli. Wpadła na Jean-Pierre”a i zaprosiła go na drinka.
Miał już nieźle w czubie i z niewiadomych przyczyn cały czas mówił o Nigełu, który przecież
już od dawna nie żył. Paxton zastanawiała się, czy po pewnym czasie upodobniłaby się do 
Jean-Pierre”a. Zgorzkniałego, szukającego zapomnienia w alkoholu, zagubionego. Tak 
właśnie kończyli ci, którzy zbyt długo przebywali w Wietnamie. Ci, którzy wcześniej 
wyjeżdżali, również byli skażeni wojną. Kto zatem wychodził bez szwanku? Czyżby ci, 
którzy zginęli? Nie było przegranych ani wygranych.
— Czy jeszcze wrócisz? — zapytał Jean-Pierre, który zdawał się nagle wytrzeźwieć. Paxton 
potrząsnęła przecząco głową. Tym razem naprawdę tak myślała. Nie przychodziło jej łatwo 
wracać do Stanów. Nadszedł czas zastanowienia się nad dalszym życiem. W głębi serca była 
przekonana, że tiie zaprzestanie poszukiwań Tony”ego. Może w Stanach znajdzie 
sprzymierzeńców. Dochodziły do niej słuchy o organizowaniu się rodzin zaginionych i 
jeńców wojennych.
— Ja też powinienem niedługo pojechać do domu — stwierdził Jean-Pierre, choć podobnie 
jak ona, na dobrą sprawę nie miał po co wracać.
Paxton pożegnała się z Jean-Pierre”em i przespacerowała się wolnym krokiem do swego 
hotelu na Tu Do. Czuła bolesny skurcz serca, gdy wdychała zapachy i słyszała dźwięki, które 
na zawsze kojarzyć jej się będą z Sajgonem i Wietnamem. Roześmiała się na widok żołnierza 
próbującego nauczyć gromadę uliczników gry w piłkę nożną. W bazie Tan Son Nhut cały 
czas odbywały się mecze piłki nożnej. Kilka razy oglądała je wraz Billem. Tony nie 
interesował się sportem. Wolał dyskutować i filozofować. Tak wiele ją nauczył, tyle 
przekazał... Bezustannie wracała myślą do tego, co jej mówił...
Przechodząc przez hol „Carayelle”, Paxton przypominała sobie spotkanie z Tonym, który 
próbował ją przeprosić za swoje zachowanie po śmierci Billa. Początki ich znajomości były 
trudne. Potem byli tacy szczęśliwi... Paxton nadal nosiła rubinowy pierścionek z serduszkiem.
Zawsze będzie go nosić tak jak bransoletkę od Billa i znaczek identyfikacyjny Petera.
Gdy pakowała swoje rzeczy, zewsząd wyłaniały się duchy przeszłości. Odkładała na bok 
książki, które zostawiała przyjaciołom. Zabierała ze sobą tak niewiele prócz wspomnień. Ich 
nikt jej już nie odbierze. Następnego dnia rano wzięła taksówkę do bazy Tan Son Nhut, skąd 
mial ją zabrać samolot. Gdy zatoczyli krąg nad Sajgonem, Paxton wstrzymała oddech.
— Chao ong — wyszeptała. Na razie... Do widzenia, Wietnamie.... Do widzenia... Naprawdę 
cię pokochalam... Kiedy zamknęła oczy, miała wrażenie, że Tony siedzi obok niej. Wracała 

do domu na pogrzeb matki. Czuła się nieswojo. Zupełnie jakby zamiast serca miała w piersi 
kamień. Wiedziała, że nadal kocha Tony”ego, że zawsze będzie go kochać, ale on zabrał 
jakąś część niej samej.
Samolot wziął kurs na Midway, a stamtąd poleciał do San Francisco. Paxton nie zatrzymała 
się w San Francisco, tylko ruszyła w dalszą drogę do Sayannah. Postanowiła przyjechać za 
kilka dni i uporządkować swoje sprawy. Wiedziała, że cykl „Wieści z Wietnamu” został 
zdjęty z łamu na dobre.
Była czwarta po południu, gdy wylądowała na lotnisku Trayis Field w Sayannah. Odebrała 
bagaż i złapała taksówkę, podając kierowcy adres domu rodzinnego. Ciągle miała klucze. W 
domu nie zastała nikogo. Od razu zadzwoniła do George”a. Wyczerpana schroniła się w 
znajomej kuchni. Lodówka była pusta. Również w szaf1ach niewiele znalazła.
Wzięła prysznic, przebrała się, a potem pojechała do domu pogrzebowego w śródmieściu, 
żeby spotkać się z George”em. Gdy stanęła przy trumnie matki, nie czuła nic prócz 
współczucia. Współczucia dla nieszczęśliwej kobiety, niezdolnej do miłości, zajętej sobą, 
życiem towarzyskim, klubami. Było to puste, ułomne życie, a i ono teraz się skończyło.
— Wyglądasz na zmęczoną — powiedział George przyciszonym głosem. Paxton zauważyła 
pierwsze ślady siwizny na jego skroniach, co nadawało mu bardzo dystyngowany wygląd.
— Jestem po dwudziestosześciogodzinnej podróży. — Spojrzała na niego ponuro. 
Zachowywał się zupełnie jak matka. Ucałował ją przelotnie na powitanie, zdawkowo 
uściskał, nie zapytał, jak się czuje, a na dodatek był zaskoczony, że wyglądała na zmęczoną.
— Chyba schudłaś.
— Możliwe. Życie w Wietnamie jest trochę wyczerpujące. Jak tam Allison i dzieciaki? — Ich
drugie dziecko urodziło się, gdy Paxton była w Wietnamie.
— Dobrze. Przyszłaby tu dziś, ale dzieci są chore.
Wieczorem składano im kondolencje. Uroczysty pogrzeb odbył się następnego dnia. Trumnę 
Beatrice nieśli mężowie jej przyjaciółek. Ceremonia przebiegała zgodnie z życzeniem matki 
w atmosferze powagi i poszanowania. Gdy było już po wszystkim, Paxton zapragnęła jak 
najszybciej wyjechać. Przygnębiało ją przebywanie w pustym domu. Zleciła bratu zajęcie się 
domem. Nie wyobrażała sobie, że mogłaby przeprowadzić się do Sayannah.
— Może ty i Allison chcielibyście się wprowadzić?
— Ten dom jest dla nas za mały — odparł. — Czy chcesz jakieś rzeczy po matce? — 
Beatrice zgromadziła trochę biżuterii. Większość tych przedmiotów miała wartość jedynie 
sentymentalną.
— Część wyślij mnie, resztę daj Allison.
— Allison chciałaby zatrzymać stroje mamy i jej kurtkę futrzaną — powiedział George 
niewyraźnie, jakby coś stało mu w gardle. Kurtka miała dziesięć lat i była niemodna. Paxton 
popatrzyła na brata ze współczuciem i litością. Na końcu języka miała uwagę, że raczej 
powinien kupić żonie nowe futro, ale się powstrzymała.
— W porządku. — Była dużo wyższa od matki, a zresztą nie chciałaby nosić jej ubrań.
— Co teraz będziesz robić? — zapytał George. Nadal nie rozumiał motywów spędzenia 
dwóch lat w Wietnamie, w strefie wojny. Był mile zaskoczony poziomem jej korespondencji, 
które publikowały również gazety w Georgii.
— Jeszcze nie wiem. — Popatrzyła na niego i westchnęła, zastanawiając się, jakie wrażenie 
zrobiłby na Tonym. Pewnie by się znielubili od pierwszego wejrzenia. Tony był zbyt 
bezpośredni, szczery i uczciwy, żeby dogadać się z George”em.
— Jutro wracam do San Francisco. Muszę porozmawiać z przełożonymi na temat dalszej 
pracy. Myślę, że przynajmniej przez
jakiś czas, podobnie jak większość żołnierzy, którzy wracają
z Wietnamu, nie będę mogła znaleźć sobie miejsca. Tak było
w zeszłym roku.