46

Rok LXXVII 2009 nr 12

KSZTAŁCENIE ELEKTRYKÓW

Dr hab. inż. Andrzej Wac-Włodarczyk, prof. PL, mgr inż. Piotr Billewicz

– Wydział Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej

Opinia absolwentów i pracodawców o jakości kształcenia

na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej

Andrzej Wac-Włodarczyk, Piotr Billewicz

Sytuacja absolwentów polskich uczelni niezbyt często jest

postrzegana jako przedmiot specjalistycznych badań. Wiele

szkół wyższych nie monitoruje wpływu studiów na warunki

życia ludzi, którzy ukończyli proces edukacji. Ponadto,

dla znacznej liczby ośrodków szkolnictwa wyższego opinia

absolwentów na temat jakości i efektywności kształcenia jest

także poza zakresem ich zainteresowania.

Zjawisko to może niepokoić ze względu na trudność wydajnego

zarządzania uczelnią lub wydziałem (w kontekście pedagogicz-

nym) przy braku informacji dotyczących różnych aspektów życia

studentów po ukończeniu edukacji, jak np. późniejszy rozwój za-

wodowy czy też warunki socjalne i ekonomiczne. Świadomość tych

zagadnień może zaowocować wprowadzeniem określonych zmian

w programach nauczania, w celu utrzymania standardów kształce-

nia w zgodzie z nieustannie rozwijającą się technologią oraz rosną-

cymi wymaganiami stawianymi przed współczesnymi inżynierami.

Dlatego też na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki Politechniki

Lubelskiej przeprowadzone zostały badania mające na celu określe-

nie sytuacji absolwentów oraz skorelowanie jej z poziomem jakości

kształcenia, co z kolei pozwoliło na sformułowanie odpowiednich

wniosków i ocen.

Efektywność i jakość kształcenia może być stosunkowo obiek-

tywnie oceniona przez absolwentów, ze względu na fakt, że opinie

na ten temat wynikają najczęściej z ich aktywności na płaszczyźnie

zawodowej. Jedynie wówczas możliwe jest zweryfikowanie rzeczy-

wistej wartości wiedzy zdobytej na uczelni oraz określenie stopnia

przydatności tych wiadomości w praktyce. Tego rodzaju ocena

przeprowadzana przez studentów czy też zewnętrznych ewaluato-

rów jest – z oczywistych względów – znacznie mniej obiektywna od

oceny absolwentów.

Stosowane obecnie kryteria nie uwzględniają bardzo ważnego

wskaźnika poziomu jakości, efektywności oraz przydatności proce-

su kształcenia, który wyraża się w odpowiedzi na pytanie: jaki pro-

cent absolwentów znajduje zatrudnienie w ciągu dwunastu miesięcy

od ukończenia studiów? Teoretycznie jakość kształcenia może być

na wysokim poziomie, wskutek czego dana uczelnia zostanie pozy-

tywnie oceniona. Jednakże przydatność wykształcenia nie zawsze

bywa satysfakcjonująca, ponieważ np. większość absolwentów nie

jest w stanie znaleźć zatrudnienia po ukończeniu studiów. Z tego po-

wodu jakość oraz przydatność kształcenia powinny być traktowane

jako kryteria komplementarne. Dla obiektywnego określenia stopnia

wzajemnego uzupełniania się obu kryteriów konieczne było przepro-

wadzenie badań ankietowych w środowisku absolwentów.

W celu zebrania jak największej ilości informacji, ankietyzacja

została przeprowadzona w dwojaki sposób. Pierwszy, z udziałem

Biura Karier Politechniki Lubelskiej, polegał na zwróceniu się do

absolwentów z prośbą o wypełnienie papierowego formularza an-

kiety. W drugim etapie opracowano internetowy formularz, który

umożliwiał wypełnienie ankiety w sposób szybki i prosty. Podczas

dwóch miesięcy w badaniu uczestniczyło dwustu dziewięciu ab-

solwentów Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki

Lubelskiej.

Respondenci proszeni byli o udzielenie odpowiedzi na osiemna-

ście pytań, podzielonych na trzy sekcje tematyczne. Pierwsza część

dotyczyła ogólnych informacji środowiskowych, takich jak wiek

oraz płeć. Osoby ankietowane określały także ukończony kierunek

studiów: elektrotechnikę bądź informatykę. Kolejne pytania odno-

siły się do pracy oraz ścieżki zawodowej respondenta. Absolwenci

byli proszeni o podanie, w jaki sposób ukończenie studiów wpły-

nęło na ich status zawodowy, np. czy byli zatrudnieni już w trak-

cie studiów, czy dopiero po ich zakończeniu. Ponadto ankietowane

osoby pytano o ocenę (pozytywną lub negatywną) wpływu procesu

kształcenia na ich życie osobiste i zawodowe. Sprawdzano także, ilu

(spośród wszystkich respondentów) wybrałoby ponownie ten sam

kierunek studiów, gdyby mieli taką możliwość.

Ostatnia, trzecia sekcja odnosiła się do oceny przydatności kształ-

cenia. Zadaniem tej części ankiety było zweryfikowanie, czy pro-

ces kształcenia spełnił oczekiwania jego uczestników w zakresie

teoretycznego oraz praktycznego przygotowania do przyszłej pracy,

jak również dalszego rozwoju umiejętności, takich jak praca w ze-

spole czy zarządzanie czasem. Bardzo ważną kwestią było także

określenie, czy w czasie studiów osoby ankietowane miały świa-

domość konieczności nieustannego rozwoju, ustawicznego kształ-

cenia i podnoszenia swoich kwalifikacji. Ostatecznie respondenci

zostali również poproszeni o dokonanie oceny poziomu wykładów,

wyposażenia laboratoriów dydaktycznych i przydatności zasobów

bibliotecznych.

Na podstawie otrzymanych wyników i przeprowadzonej ana-

lizy ankiet można zdefiniować wartość dodaną procesu kształ-

cenia jako mierzalnego wskaźnika, który określa, w jaki sposób

studia wpłynęły na życie absolwenta. Możliwe jest oszacowanie

tej wartości na podstawie przeglądu aktywności zawodowej re-

spondentów w trakcie oraz po zakończeniu studiów. Wizualizację

takiej analizy przedstawiono na rysunku 1. W czasie studiów po-

nad jedna trzecia ankietowanych osób (38,8%) była zatrudniona,

przy czym bardzo niewiele z nich prowadziło własne przedsię-

biorstwo. Jednakże po ukończeniu szkoły sytuacja zmieniła się

znacząco, tzn. niemalże 85% absolwentów było w stanie znaleźć

pracę. Ponadto wyraźnie wzrosła liczba osób prowadzących włas-

ną działalność.

KSZTAŁCENIE ELEKTRYKÓW

Szanowni Państwo! Przypominamy o możliwości prenumeraty ulgowej WE – 50% zniżki

dla członków stowarzyszeń naukowo-technicznych oraz uczniów, studentów i nauczycieli

szkół o profilu elektrycznym. Więcej informacji na stronie 64.

Niektóre spośród przebadanych osób nie były w stanie znaleźć

pracy. Należy zauważyć, że odsetek takich absolwentów jest stosun-

kowo niewielki i wynosi 7,2%. Na rysunku 2 przedstawiono struk-

turę odpowiedzi wszystkich respondentów na pytanie dotyczące

chęci ponownego wyboru ukończonego kierunku studiów. Istotne

jest, że aż 70% ankietowanych wybrałoby po raz drugi ten sam pro-

ces kształcenia, którego uczestnikami byli wcześniej. W tym kon-

tekście można stwierdzić, że wspomniane 70% absolwentów wy-

raża pozytywną opinię na temat jakości kształcenia w Politechnice

Lubelskiej.

Otrzymane w trakcie badań wyniki oraz wyciągnięte wnioski

zostały szczegółowo omówione w artykule [2], przedstawionym

w czerwcu br. na dwudziestej dorocznej konferencji „European As-

sociation for Education in Electrical and Information Engineering

EAEEIE 2009” w Walencji. Celem konferencji było wyekspono-

wanie sposobów i środków służących poprawieniu funkcjonowania

systemu edukacji w zakresie inżynierii elektrycznej i informacyjnej.

W szczególności omawiano nowatorskie przedmioty specjalistycz-

ne, wprowadzane programy nauczania oraz nowe metody i formy

prowadzenia zajęć dydaktycznych na różnych poziomach kształce-

nia. W szerokim zakresie podjęto problematykę współpracy insty-

tucji przemysłowych ze środowiskiem naukowym oraz ich udział

w procesie kształcenia, a także definiowania profilu dobrze wykwa-

lifikowanego inżyniera, atrakcyjnego z perspektywy europejskiego

rynku pracy. Omówiono uczestnictwo zakładów przemysłowych

w nowoczesnych projektach badawczych.

Innym ważnym zagadnieniem poruszanym podczas konferencji

była integracja uczelni europejskich z systemem bolońskim, szcze-

gólnie w aspekcie wymian studenckich, a także wzajemnej odpo-

wiedniości i uznawalności przedmiotów oraz kierunków kształcenia

w zakresie elektrotechniki i informatyki pomiędzy europejskimi

technicznymi uczelniami wyższymi. Podczas konferencji dużo uwa-

gi poświęcono również problemom związanym z oceną jakości

kształcenia. Materiały konferencyjne zostały wydane przez Institute

of Electrical and Electronics Engineers IEEE w formie publikacji

elektronicznej [2].

Bardzo ważnym elementem oceny jakości kształcenia jest opinia

pracodawców. Politechnika Lubelska w rankingu szkół wyższych

w 2008 roku, przeprowadzonym przez tygodnik Newsweek na

najlepszą szkołę wyższą, w oczach pracodawców zajęła pierwsze

miejsce w regionie Lubelszczyzny i 14. w Polsce wśród 50 uczelni

[3]. O kolejności w rankingu decydował stosunek absolwentów da-

nej uczelni, którzy znaleźli zatrudnienie w badanych 1409 firmach

różnych branż do liczby wszystkich absolwentów danej uczelni od

1996 roku.

Zapewnienie jakości kształcenia stanowi jeden z fundamentów

Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, dlatego konieczne

jest współdziałanie w tym zakresie wszystkich zaangażowanych in-

stytucji. W przyjętym w Bergen dokumencie, opracowanym przez

European Association for Quality Assurance in Higher Education

zaproponowano utworzenie rejestru instytucji dokonujących oceny

jakości kształcenia, co umożliwi uczelniom poddanie się akredyta-

cji przez dowolną (krajową lub zagraniczną) agencję. W zakresie

nauk technicznych w Polsce taką rolę pełni Komisja Akredytacyjna

Uczelni Technicznych KAUT [4]. Poza rozwijaniem działań akre-

dytacyjnych na poziomie europejskim, jednym z ważnych celów

w obecnej kadencji KAUT jest poszukiwanie nowych formuł dzia-

łania oraz wzmocnienie współpracy z Państwową Komisją Akredy-

tacyjną. Należy podkreślić, że współdziałanie pomiędzy tymi komi-

sjami w ostatnim okresie układa się bardzo dobrze, z korzyścią dla

naszych uczelni.

LITERATURA

[1] http://www.eaeeie.org/

[2] Wac-Włodarczyk A., Billewicz P.: A Feedback from the Graduates as a Basis of

Quality of Education Assessment. Case-study Research at Lublin University of

Technology. 20th EAEEIE Annual Conference Innovation in Education for Electri-

cal and Information Engineering, IEEE, Universidad Politecnica de Valencia, June,

2009 CD- ISBN 978-84-8363-428-8

[3] http://www.students.pl/wokol-studiow/kultura/details/23719/Ranking-szkol-

wyzszych-2008-najlepsze-polskie-uczelnie

[4] http://www.kaut.agh.edu.pl/

Rys. 1. Zmiany statusu zawodowego respondentów w trakcie

oraz po ukończeniu studiów

Rys. 2.

Struktura deklaracji ponownego wyboru ukończonego kierunku studiów