„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK ELEKTROENERGETYK

TRANSPORTU SZYNOWEGO 311[47]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2009

311[47]/T-4,SP-2/MEN/2009

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Autorzy:
mgr in

ż

. Andrzej Poczopko

mgr Zdzisław K

ąś

mgr in

ż

. Waldemar Skawi

ń

ski

Recenzenci:
mgr in

ż

. Zdzisław Szkudlarek

in

ż

. Krzysztof Zieli

ń

ski

Korekta merytoryczna:
mgr in

ż

. Mariusz Gelar

mgr in

ż

. Janina Dretkiewicz-Wi

ę

ch

Opracowanie redakcyjne:
mgr in

ż

. Andrzej Poczopko

Korekta techniczna:
mgr Magdalena Mrozkowiak

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

Spis tre

ś

ci

Wprowadzenie

4

I. Zało

ż

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

6

1. Opis pracy w zawodzie

6

2. Zalecenia dotycz

ą

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

9

II. Plany nauczania

17

III. Moduły kształcenia w zawodzie

19

1. Podstawy techniki

19

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska

22

Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

26

Badanie obwodów elektrycznych

30

Badanie układów elektronicznych

35

Wykonywanie monta

ż

u mechanicznego

40

2. Transport szynowy

45

Charakteryzowanie

ś

rodków transportu szynowego

47

Stosowanie przepisów transportu szynowego

51

Analizowanie budowy drogi szynowej

55

Prowadzenie ruchu szynowego

58

Eksploatowanie

ś

rodków transportu szynowego

62

3. Monta

ż

i eksploatacja instalacji elektrycznych

66

Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

instalacji elektrycznych

68

Montowanie instalacji elektrycznych

71

Eksploatowanie instalacji elektrycznych

75

4. Monta

ż

i eksploatacja sieci zasilaj

ą

cych i podstacji

trakcyjnych

79

Montowanie sieci i urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych

82

Eksploatowanie podstacji trakcyjnych i kabin
sekcyjnych

87

Eksploatowanie systemów zasilania taboru szynowego

92

5. Monta

ż

i eksploatacja maszyn i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego

97

Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych

taboru szynowego

100

Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia,

ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru szynowego

105

Posługiwanie si

ę

j

ę

zykiem obcym zawodowym

110

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

6. Praktyka zawodowa

114

Wykonywanie monta

ż

u i naprawy urz

ą

dze

ń

elektrycznych w pojazdach szynowych

116

Wykonywanie monta

ż

u i naprawy sieci i podstacji

trakcyjnych

119

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Wprowadzenie

Celem kształcenia w szkole zawodowej jest przygotowanie

aktywnego, mobilnego i skutecznie działaj

ą

cego pracownika gospodarki.

Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga: przygotowania
ogólnego, opanowania podstawowych umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych oraz

kształcenia ustawicznego.

Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzowa

ć

si

ę

otwarto

ś

ci

ą

,

wyobra

ź

ni

ą

,

zdolno

ś

ci

ą

do

ci

ą

głego

kształcenia

i doskonalenia

oraz

umiej

ę

tno

ś

ci

ą

oceny

własnych

mo

ż

liwo

ś

ci.

Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych ułatwi
osi

ą

gni

ę

cie tych celów. Kształcenie modułowe, w którym cele i materiał

nauczania s

ą

powi

ą

zane z realizacj

ą

zada

ń

zawodowych, umo

ż

liwia:

−

przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu, głównie poprzez

realizacj

ę

zada

ń

zbli

ż

onych do tych, które s

ą

wykonywane na

stanowisku pracy,

−

korelacj

ę

i integracj

ę

tre

ś

ci kształcenia z ró

ż

nych dyscyplin wiedzy,

−

opanowanie umiej

ę

tno

ś

ci z okre

ś

lonego obszaru zawodowego.

Kształcenie modułowe charakteryzuje si

ę

tym,

ż

e:

−

proces uczenia si

ę

dominuje nad procesem nauczania,

−

ucze

ń

mo

ż

e podejmowa

ć

decyzje dotycz

ą

ce kształcenia zawodowego

w zale

ż

no

ś

ci od własnych potrzeb i mo

ż

liwo

ś

ci,

−

rozwi

ą

zania programowo-organizacyjne daj

ą

mo

ż

liwo

ść

kształtowania

umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych ró

ż

nymi drogami,

−

umiej

ę

tno

ś

ci opanowane w ramach poszczególnych modułów daj

ą

mo

ż

liwo

ść

wykonywania okre

ś

lonego zakresu pracy,

−

wykorzystuje si

ę

w nim w szerokim zakresie zasad

ę

transferu wiedzy

i umiej

ę

tno

ś

ci,

−

programy nauczania s

ą

elastyczne, poszczególne jednostki mo

ż

na

wymienia

ć

, modyfikowa

ć

, uzupełnia

ć

oraz dostosowywa

ć

do poziomu

wymaganych umiej

ę

tno

ś

ci, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku

pracy.
Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie

przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci okre

ś

lonych w podstawie programowej

kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.
Modułowy program nauczania składa si

ę

z zestawu modułów kształcenia

w

zawodzie

i

odpowiadaj

ą

cych

im

jednostek

modułowych,

wyodr

ę

bnionych na podstawie okre

ś

lonych kryteriów, umo

ż

liwiaj

ą

cych

zdobywanie wiadomo

ś

ci oraz kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci i postaw

wła

ś

ciwych dla zawodu.

Jednostka

modułowa

stanowi

element

modułu

kształcenia

w zawodzie obejmuj

ą

cy logiczny i mo

ż

liwy do wykonania wycinek pracy,

o wyra

ź

nie okre

ś

lonym pocz

ą

tku i zako

ń

czeniu, który nie podlega

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna
decyzja.

W strukturze modułowego programu nauczania wyró

ż

nia si

ę

:

−

zało

ż

enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,

−

plany nauczania,

−

programy modułów i jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz

jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych oraz
literatur

ę

.

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał

nauczania,

ć

wiczenia,

ś

rodki dydaktyczne, wskazania metodyczne do

realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny
osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna

mapa

programu

nauczania,

zamieszczona

w zało

ż

eniach

programowo-organizacyjnych,

przedstawia

schemat

powi

ą

za

ń

mi

ę

dzy modułami i jednostkami modułowymi oraz okre

ś

la

kolejno

ść

ich realizacji. Ma ona ułatwi

ć

dyrekcji szkół i nauczycielom

organizowanie procesu kształcenia.

W programie został przyj

ę

ty system kodowania modułów i jednostek

modułowych zawieraj

ą

cy nast

ę

puj

ą

ce elementy:

−

symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa

zawodowego,

−

symbol literowy oznaczaj

ą

cy kategori

ę

modułów,

O - dla modułów ogólnozawodowych,

−

Z - dla modułów zawodowych,

−

cyfr

ę

arabsk

ą

oznaczaj

ą

c

ą

kolejny moduł lub jednostk

ę

modułow

ą

.

Przykładowy zapis kodowania modułu:
311[47].O1
311[47] - symbol cyfrowy zawodu: technik elektroenergetyk transportu

szynowego

O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
311[47].Z1.02
311[47] - symbol cyfrowy zawodu: technik elektroenergetyk transportu

szynowego

Z1 - pierwszy moduł zawodowy
02 - druga jednostka modułowa w module Z1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

I. Zało

ż

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Absolwent szkoły kształc

ą

cej w zawodzie technik elektroenergetyk

transportu szynowego mo

ż

e podejmowa

ć

prac

ę

w:

−

przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z utrzymaniem i eksploatacj

ą

taboru

szynowego,

−

przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z budow

ą

, remontami i utrzymaniem

sieci elektroenergetycznych i trakcji elektrycznej,

−

przedsi

ę

biorstwach produkuj

ą

cych tabor szynowy,

−

przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z projektowaniem sieci, trakcji

elektrycznej i taboru szynowego,

−

placówkach badawczych zwi

ą

zanych z elektroenergetyk

ą

i taborem

szynowym.

Zadania zawodowe

Absolwent szkoły kształc

ą

cej w zawodzie technik elektroenergetyk

transportu szynowego powinien by

ć

przygotowany do wykonywania

nast

ę

puj

ą

cych zada

ń

zawodowych:

−

instalowania

podzespołów

i

zespołów

urz

ą

dze

ń

i

maszyn

elektrycznych taboru szynowego,

−

montowania sieci zasilaj

ą

cych i trakcji na stacjach i liniach kolejowych

i rozdzielnicach elektroenergetycznych,

−

eksploatowania trakcji elektrycznej,

−

eksploatowania urz

ą

dze

ń

taboru szynowego,

−

eksploatowania sieci i urz

ą

dze

ń

zasilania elektrotrakcyjnego,

−

sprawdzania i oceniania stanu technicznego pojazdów szynowych,

−

czytania i wykonywania schematów elektrycznych i mechanicznych

maszyn i urz

ą

dze

ń

znajduj

ą

cych si

ę

w taborze szynowym oraz

urz

ą

dzeniach i sieciach elektroenergetycznych i trakcyjnych,

−

organizowania prac i nadzoru podczas budowy, przebudowy,

konserwacji, przegl

ą

dów okresowych i bada

ń

diagnostycznych

urz

ą

dze

ń

trakcji elektrycznej,

−

organizowania prac i nadzoru w czasie trwania przegl

ą

dów, napraw

i awarii pojazdów szynowych oraz dokonywania pomiarów i prób
w czynnych urz

ą

dzeniach taboru szynowego oraz w urz

ą

dzeniach

elektroenergetycznych,

−

prowadzenia dokumentacji eksploatacyjnej taboru szynowego,

−

instalowania i sprawdzania urz

ą

dze

ń

ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

−

oceniania stanu technicznego torów i rozjazdów we współpracy

z trakcj

ą

elektryczn

ą

,

−

obsługiwania urz

ą

dze

ń

ł

ą

czno

ś

ci przewodowej i bezprzewodowej,

−

obsługiwania systemów informatycznych zwi

ą

zanych z eksploatacj

ą

taboru szynowego, trakcji elektrycznej i sieci energoelektrycznych,

−

kwalifikowania taboru szynowego i sieci trakcyjnej do remontu,

−

wykonywania pomiarów i regulacji urz

ą

dze

ń

zasilania i sieci

trakcyjnej,

−

wykonywania konserwacji i remontów urz

ą

dze

ń

zasilania i sieci

trakcyjnej,

−

projektowania prostych układów zasilania urz

ą

dze

ń

i trakcji

elektrycznej,

−

projektowania i przygotowania danych wej

ś

ciowych prostych

systemów

informatycznych

wspomagaj

ą

cych

realizacj

ę

zada

ń

zawodowych,

−

sporz

ą

dzania dokumentacji budowy lub przebudowy urz

ą

dze

ń

zasilania i trakcji elektrycznej.

Umiej

ę

tno

ś

ci zawodowe

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umie

ć

:

−

interpretowa

ć

podstawowe

zjawiska

z

zakresu

mechaniki,

elektrotechniki

i

elektroniki

wykorzystywane

w

maszynach,

urz

ą

dzeniach elektrycznych oraz sieciach elektrycznych,

−

dobiera

ć

materiały przewodz

ą

ce i elektroizolacyjne,

−

wykonywa

ć

obróbk

ę

r

ę

czn

ą

i mechaniczn

ą

materiałów stosowanych

w elektroenergetyce,

−

czyta

ć

i wykonywa

ć

rysunki techniczne elementów maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych, sieci i urz

ą

dze

ń

zasilania elektroenergetycznego oraz

schematy urz

ą

dze

ń

i sieci elektroenergetycznych,

−

wykonywa

ć

poł

ą

czenia elementów elektrycznych, elektronicznych

i mechanicznych,

−

dokonywa

ć

pomiarów wielko

ś

ci elektrycznych i nieelektrycznych,

dobieraj

ą

c przyrz

ą

dy pomiarowe i metody pomiarowe oraz

interpretowa

ć

wyniki pomiarów,

−

okre

ś

la

ć

przyczyny i skutki przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

oraz

stosowa

ć

ś

rodki skutecznej ochrony urz

ą

dze

ń

od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem

elektrycznym,

−

posługiwa

ć

si

ę

schematami ideowymi i monta

ż

owymi sieci

elektrycznych i układów maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

klasyfikowa

ć

elementy drogi kolejowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

dokonywa

ć

ogl

ę

dzin i prowadzi

ć

badania techniczne urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

obsługiwa

ć

urz

ą

dzenia ł

ą

czno

ś

ci przewodowej i bezprzewodowej,

−

organizowa

ć

zaplecza budowy,

−

projektowa

ć

i realizowa

ć

nieskomplikowane zmiany w układach

elektroenergetycznych maszyn i urz

ą

dze

ń

,

−

przygotowywa

ć

stanowisko

pracy

do

robót

z

zakresu

elektroenergetyki i eksploatacji maszyn elektrycznych, zgodnie
z zasadami

organizacji

pracy,

wymogami

technologicznymi,

przepisami

bezpiecze

ń

stwa

i

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpora

ż

eniowej, ochrony przeciwpo

ż

arowej, ochrony

ś

rodowiska

i wymaganiami ergonomii,

−

montowa

ć

i eksploatowa

ć

instalacje elektryczne i zasilaj

ą

ce sieci

elektroenergetyczne,

−

montowa

ć

i eksploatowa

ć

podstacje trakcyjne i kabiny sekcyjne,

−

montowa

ć

i eksploatowa

ć

systemy zasilania taboru szynowego,

urz

ą

dzenia elektryczne w taborze trakcyjnym,

−

montowa

ć

i eksploatowa

ć

urz

ą

dzenia wyposa

ż

enia elektrycznego

taboru szynowego,

−

opracowywa

ć

instrukcj

ę

eksploatacji i obsługi urz

ą

dze

ń

i sieci

elektroenergetycznych,

−

klasyfikowa

ć

tabor szynowy z uwzgl

ę

dnieniem oddziaływania tor -

pojazd,

−

posługiwa

ć

si

ę

sygnalizacj

ą

obowi

ą

zuj

ą

c

ą

w transporcie kolejowym,

−

stosowa

ć

zasady dotycz

ą

ce skrajni budowli i skrajni taboru,

−

prowadzi

ć

prace eksploatacyjne w czynnych urz

ą

dzeniach zasilania

elektrotrakcyjnego z uwzgl

ę

dnieniem warunków bezpiecze

ń

stwa,

−

przestrzega

ć

na

stanowisku

pracy

przepisów

dotycz

ą

cych

elektroenergetyki i taboru szynowego,

−

prowadzi

ć

dokumentacj

ę

eksploatacyjn

ą

pojazdów trakcyjnych,

wagonów oraz urz

ą

dze

ń

energetycznych i trakcyjnych,

−

dobiera

ć

silniki elektryczne i urz

ą

dzenia pomocnicze oraz urz

ą

dzenia

w instalacjach

elektrycznych

i

elektroenergetyce

zgodnie

z dokumentacj

ą

techniczno-ruchow

ą

,

−

obsługiwa

ć

r

ę

czne, mechaniczne, elektryczne i komputerowe

urz

ą

dzenia stosowane w taborze i elektroenergetyce,

−

korzysta

ć

z

komputerowego

oprogramowania

u

ż

ytkowego,

wspomagaj

ą

cego prowadzenie pojazdów szynowych oraz sterowania

urz

ą

dzeniami elektroenergetycznymi,

−

stosowa

ć

ustalone procedury w stanach awaryjnych, zagro

ż

enia

ż

ycia, w wypadkach kolejowych, podczas remontów urz

ą

dze

ń

i w trudnych warunkach atmosferycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

−

stosowa

ć

przepisy ustawy o transporcie kolejowym, prawa

energetycznego, prawa budowlanego, prawa o ruchu drogowym
w realizacji zada

ń

zawodowych,

−

udziela

ć

pierwszej pomocy oraz posługiwa

ć

si

ę

sprz

ę

tem ratunkowym

i ratowniczym,

−

komunikowa

ć

si

ę

w j

ę

zyku obcym z zastosowaniem terminologii

wła

ś

ciwej dla zawodu,

−

posługiwa

ć

si

ę

słu

ż

bowym rozkładem jazdy poci

ą

gów,

−

stosowa

ć

przepisy Kodeksu Pracy dotycz

ą

ce praw i obowi

ą

zków

pracownika i pracodawcy,

−

współpracowa

ć

z innymi uczestnikami procesu pracy,

−

doskonali

ć

umiej

ę

tno

ś

ci zawodowe,

−

korzysta

ć

z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji.

2. Zalecenia dotycz

ą

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

Podstawowym

celem

kształcenia

w

zawodzie

technik

elektroenergetyk transportu szynowego jest przygotowanie absolwenta
szkoły do wykonywania prac zwi

ą

zanych z eksploatacj

ą

i monta

ż

em

instalacji, sieci, podstacji i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru

szynowego.

Proces kształcenia według modułowego programu nauczania mo

ż

e

by

ć

realizowany w technikum oraz w szkole policealnej dla młodzie

ż

y

i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

Program

nauczania

obejmuje

kształcenie

ogólnozawodowe

i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia preorientacj

ę

w

zawodzie. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta
szkoły do realizacji zada

ń

na typowych dla zawodu stanowiskach pracy.

Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikaj

ą

z podstawy

programowej kształcenia w zawodzie.

Tre

ś

ci programowe zawarte s

ą

w sze

ś

ciu modułach: jednym

ogólnozawodowym i pi

ę

ciu zawodowych.

Moduły s

ą

podzielone na jednostki modułowe. Ka

ż

da jednostka

modułowa zawiera tre

ś

ci, stanowi

ą

ce pewn

ą

logiczn

ą

cało

ść

. Realizacja

szczegółowych celów kształcenia jednostek modułowych umo

ż

liwi

opanowanie umiej

ę

tno

ś

ci, pozwalaj

ą

cych na wykonywanie okre

ś

lonego

zakresu pracy. Nabywaniu umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych powinno sprzyja

ć

wykonywanie

ć

wicze

ń

,

zaproponowanych

w

poszczególnych

jednostkach modułowych.

Program modułu 311[47].O1 - „Podstawy techniki”, składa si

ę

z pi

ę

ciu

jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe tre

ś

ci kształcenia

z zakresu bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

i ochrony

ś

rodowiska, dokumentacji technicznej, obwodów elektrycznych

i elektronicznych oraz monta

ż

u mechanicznego.

Program modułu 311[47].Z1- „Transport szynowy” składa si

ę

z pi

ę

ciu

jednostek modułowych i obejmuje zawodowe tre

ś

ci kształcenia

dotycz

ą

ce budowy i eksploatacji

ś

rodków transportu szynowego,

przepisów transportu szynowego, budowy drogi szynowej oraz
prowadzenia ruchu szynowego.

Program modułu 311[47].Z2 - „Monta

ż

i eksploatacja instalacji

elektrycznych” składa si

ę

z trzech jednostek modułowych i obejmuje

zawodowe

tre

ś

ci

kształcenia

dotycz

ą

ce

dokumentacji

instalacji

elektrycznych, monta

ż

u i eksploatacji instalacji elektrycznych.

Program modułu 311[47].Z3 - „Monta

ż

i eksploatacja sieci

zasilaj

ą

cych i podstacji trakcyjnych” składa si

ę

z trzech jednostek

i obejmuje zawodowe tre

ś

ci kształcenia z zakresu monta

ż

u sieci

i urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych, eksploatacji podstacji trakcyjnych

i kabin sekcyjnych oraz eksploatacji systemów zasilania taboru
szynowego.

Program modułu 311[47].Z4 „Monta

ż

i eksploatacja maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego” składa si

ę

z trzech

jednostek modułowych i obejmuje zawodowe tre

ś

ci kształcenia

dotycz

ą

ce monta

ż

u i eksploatacji urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych taboru

szynowego, monta

ż

u i eksploatacji urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia, ogrzewania,

wentylacji i klimatyzacji taboru szynowego oraz posługiwania si

ę

j

ę

zykiem

obcym

w

zakresie

eksploatacji

maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego.

Program modułu 311[47].Z5 - „Praktyka zawodowa” składa si

ę

z dwóch jednostek modułowych i obejmuje tre

ś

ci, które powinny

umo

ż

liwi

ć

uczniom zastosowanie i pogł

ę

bienie zdobytych wiadomo

ś

ci

i umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

Wykaz modułów i wyst

ę

puj

ą

cych w nich jednostek modułowych

zamieszczono w tabeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Zestawienie modułów i jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

ę

Moduł 311[47].O1

Podstawy techniki

468

311[47].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska

28

311[47].O1.02 Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

48

311[47].O1.03 Badanie obwodów elektrycznych

180

311[47].O1.04 Badanie układów elektronicznych

130

311[47].O1.05 Wykonywanie monta

ż

u mechanicznego

82

Moduł 311[47].Z1

Transport szynowy

308

311[47].Z1.01 Charakteryzowanie

ś

rodków transportu szynowego

98

311[47].Z1.02 Stosowanie przepisów transportu szynowego

60

311[47].Z1.03 Analizowanie budowy drogi szynowej

50

311[47].Z1.04 Prowadzenie ruchu szynowego

30

311[47].Z1.05 Eksploatowanie

ś

rodków transportu szynowego

70

Moduł 311[47].Z2

Monta

ż

i eksploatacja instalacji elektrycznych

264

311[47].Z2.01 Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

instalacji elektrycznych

30

311[47].Z2.02 Montowanie instalacji elektrycznych

130

311[47].Z2.03 Eksploatowanie instalacji elektrycznych

104

311[47].Z3

Monta

ż

i eksploatacja sieci zasilaj

ą

cych

i podstacji trakcyjnych

294

311[47].Z3.01 Montowanie sieci i urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych

105

311[47].Z3.02 Eksploatowanie podstacji trakcyjnych i kabin sekcyjnych

95

311[47].Z3.03 Eksploatowanie systemów zasilania taboru szynowego

94

311[47].Z4

Monta

ż

i eksploatacja maszyn i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego

288

311[47].Z4.01 Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych

taboru szynowego

130

311[47].Z4.02 Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia,

ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru szynowego

100

311[47].Z4.03

Posługiwanie si

ę

j

ę

zykiem obcym zawodowym

58

311[47].Z5

Praktyka zawodowa

140

311[47].Z5.01 Wykonywanie monta

ż

u i naprawy urz

ą

dze

ń

elektrycznych w pojazdach szynowych

70

311[47].Z5.02 Wykonywanie monta

ż

u i naprawy sieci i podstacji

trakcyjnych

70

Razem

1762

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Proponowana liczba godzin na realizacj

ę

odnosi si

ę

do planu

nauczania dla czteroletniego technikum dla młodzie

ż

y.

Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych sporz

ą

dzono

dydaktyczn

ą

map

ę

programu nauczania dla zawodu.

Dydaktyczna mapa programu

311[47].O1

311[47].O1.01

311[47].O1.02

311[47].O1.04

311[47].O1.05

311[47].Z1

311[47].Z1.01

311[47].Z1.02

311[47].Z1.03

311[47].Z1.04

311[47].Z1.05

311[47].Z2

311[47].Z2.01

311[47].Z2.02

311[47].Z2.03

311[47].Z3

311[47].Z3.01

311[47].Z3.02

311[47].Z3.03

311[47].O1.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowi

schemat powi

ą

za

ń

mi

ę

dzy modułami oraz jednostkami modułowymi

i okre

ś

la kolejno

ść

ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzysta

ć

podczas planowania zaj

ęć

dydaktycznych. Ewentualna zmiana

kolejno

ś

ci realizacji programu modułów lub jednostek modułowych

powinna by

ć

poprzedzona szczegółow

ą

analiz

ą

dydaktycznej mapy

programu nauczania oraz tre

ś

ci jednostek modułowych, przy

zachowaniu korelacji tre

ś

ci kształcenia.

Orientacyjna liczba godzin na realizacj

ę

, zawarta w tabeli wykazu

jednostek modułowych mo

ż

e ulega

ć

zmianie w zale

ż

no

ś

ci od

stosowanych metod nauczania i

ś

rodków dydaktycznych.

Nauczyciel realizuj

ą

cy modułowy program nauczania powinien

posiada

ć

przygotowanie

w

zakresie

kształcenia

modułowego,

aktywizuj

ą

cych

metod

nauczania,

pomiaru

dydaktycznego,

projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału

na zaj

ę

cia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek

modułowych w poszczególnych modułach powinny by

ć

w ró

ż

nych

formach organizacyjnych, dostosowanych do tre

ś

ci i metod kształcenia.

Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniów powinny
zapewni

ć

osi

ą

gni

ę

cie zało

ż

onych w programie nauczania celów

kształcenia. Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w której proces
uczenia si

ę

b

ę

dzie dominowa

ć

nad procesem nauczania, dlatego te

ż

szczególn

ą

uwag

ę

nale

ż

y zwróci

ć

na dobrze zorganizowan

ą

,

samodzieln

ą

, kierowan

ą

przez nauczyciela prac

ę

uczniów.

Zaleca si

ę

, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami

aktywizuj

ą

cymi, a w szczególno

ś

ci: metod

ą

dyskusji dydaktycznej,

przypadków,

inscenizacji,

gier

dydaktycznych,

oraz

metodami

praktycznymi, takimi jak: przewodniego tekstu, pokazu z obja

ś

nieniem

ć

wiczenia praktyczne, czy metoda projektów. Dominuj

ą

c

ą

metod

ą

nauczania powinny by

ć

ć

wiczenia laboratoryjne.

Podczas realizacji programu nauczania nale

ż

y poło

ż

y

ć

nacisk na

samokształcenie uczniów oraz na wykorzystywanie innych ni

ż

311[47].Z5

311[47].Z5.01

311[47].Z5.02

311[47].Z4.01

311[47].Z4.03

311[47].Z4.02

311[47].Z4

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

podr

ę

cznikowe

ź

ródeł informacji, takie jak: normy, instrukcje, poradniki,

katalogi, czasopisma techniczne, Internet i pozatekstowe

ź

ródła

informacji.

W realizacji tre

ś

ci programowych, w tym

ć

wicze

ń

, nale

ż

y uwzgl

ę

dnia

ć

współczesne technologie, materiały, narz

ę

dzia i sprz

ę

t.

Prowadzenie zaj

ęć

metodami aktywizuj

ą

cymi i praktycznymi wymaga

przygotowania materiałów, takich jak: teksty przewodnie, instrukcje do
wykonywania

ć

wicze

ń

, instrukcje stanowiskowe oraz instrukcje

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Wskazane

jest

wykorzystywanie

filmów

dydaktycznych

i komputerowych

programów

symulacyjnych

oraz

organizowanie

wycieczek dydaktycznych.

Nauczyciel kieruj

ą

cy procesem kształtowania umiej

ę

tno

ś

ci uczniów

powinien udziela

ć

im pomocy w rozwi

ą

zywaniu problemów zwi

ą

zanych

z realizacj

ą

zada

ń

oraz sterowa

ć

tempem pracy. Powinien równie

ż

rozwija

ć

zainteresowanie zawodem, wskazywa

ć

mo

ż

liwo

ś

ci dalszego

kształcenia oraz kształtowa

ć

po

żą

dane postawy uczniów, jak: rzetelno

ść

i odpowiedzialno

ść

za prac

ę

, dbało

ść

o jej jako

ść

, o porz

ą

dek na

stanowisku pracy i racjonalne wykorzystanie maszyn, urz

ą

dze

ń

i materiałów.

Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system

sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

szkolnych ucznia. Wskazane jest

prowadzenie bada

ń

diagnostycznych, kształtuj

ą

cych i sumuj

ą

cych.

Badania diagnostyczne maj

ą

na celu dokonanie oceny zakresu oraz

poziomu wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów w pocz

ą

tkowej fazie

kształcenia.

Badania kształtuj

ą

ce, prowadzone w trakcie realizacji programu, maj

ą

dostarcza

ć

bie

żą

cych informacji o efektywno

ś

ci nauczania-uczenia si

ę

.

Informacje uzyskane w wyniku bada

ń

pozwalaj

ą

na dokonanie

niezb

ę

dnych korekt w procesie nauczania.

Badania sumuj

ą

ce nale

ż

y prowadzi

ć

po zako

ń

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej.

Ocenianie powinno u

ś

wiadamia

ć

uczniowi poziom jego osi

ą

gni

ęć

w stosunku do wymaga

ń

edukacyjnych, wdra

ż

a

ć

do systematycznej

pracy, samokontroli i samooceny. Ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno

by

ć

realizowane za pomoc

ą

sprawdzianów ustnych, i praktycznych,

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacji czynno

ś

ci ucznia w trakcie

wykonywania

ć

wicze

ń

.

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

szkolnych wymaga od nauczyciela

okre

ś

lenia kryteriów i norm oceny, opracowania testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny post

ę

pów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Szkoła podejmuj

ą

ca kształcenie w zawodzie według modułowego

programu nauczania powinna posiada

ć

odpowiednie warunki lokalowe

oraz wyposa

ż

enie techniczne i dydaktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne, niezb

ę

dne do organizacji i prowadzenia procesu

kształcenia według programu modułowego, to: pomoce dydaktyczne,
materiały dydaktyczne, techniczne

ś

rodki kształcenia, dydaktyczne

ś

rodki pracy.

Kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci praktycznych powinno odbywa

ć

si

ę

na

odpowiednio wyposa

ż

onych stanowiskach w pracowniach, warsztatach

oraz na rzeczywistych stanowiskach pracy. Na stanowiskach
dydaktycznych nale

ż

y stworzy

ć

odpowiednie warunki umo

ż

liwiaj

ą

ce

przyswajanie wiedzy zwi

ą

zanej z wykonywaniem

ć

wicze

ń

.

Stanowisko dydaktyczne powinna stanowi

ć

wydzielona cz

ęść

pracowni, warsztatów, hali, w których korzystaj

ą

c ze zgromadzonych

materiałów, narz

ę

dzi i sprz

ę

tu, ucze

ń

wykona okre

ś

lone zadania.

Szkoła, realizuj

ą

ca kształcenie w zawodzie technik elektroenergetyk

transportu szynowego, powinna posiada

ć

nast

ę

puj

ą

ce pomieszczenia

dydaktyczne:

−

laboratorium elektryczne i elektroniczne,

−

pracowni

ę

zaj

ęć

praktycznych,

−

pracowni

ę

infrastruktury kolejowej,

−

pracowni

ę

taboru szynowego,

−

pracowni

ę

sieci i rozdzielni elektroenergetycznych.

Pracownie powinny składa

ć

si

ę

z sali dydaktycznej i zaplecza

magazynowo-socjalnego. W sali dydaktycznej nale

ż

y zapewni

ć

stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiedni

ą

liczb

ę

stanowisk dla

uczniów.

Wszystkie

pomieszczenia

dydaktyczne

powinny

by

ć

wyposa

ż

one w:

−

ś

rodki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, rzutnik pisma,

rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarka, kserokopiarka,
rzutnik multimedialny,

−

materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy,

fazogramy, programy komputerowe, plansze,

−

tekstowe

ź

ródła informacji, takie jak: czasopisma zawodowe,

instrukcje do

ć

wicze

ń

, katalogi, prospekty.

Pracownie, w których b

ę

d

ą

prowadzone

ć

wiczenia praktyczne,

powinny spełnia

ć

wymagania wynikaj

ą

ce z przepisów bezpiecze

ń

stwa

i

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpo

ż

arowej

i

ochrony

przeciwpora

ż

eniowej.

Je

ż

eli szkoła nie mo

ż

e zapewni

ć

odpowiednich warunków do

realizacji programu nauczania niektórych jednostek modułowych,
powinna nawi

ą

za

ć

współprac

ę

z placówkami dysponuj

ą

cymi dobr

ą

baz

ą

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

techniczn

ą

i dydaktyczn

ą

, jak: Centra Kształcenia Praktycznego lub

Centra Kształcenia Ustawicznego.

Wskazane jest, aby zaj

ę

cia dydaktyczne odbywały si

ę

w grupie

licz

ą

cej do 15 osób, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe wykonuj

ą

ce

ć

wiczenia na wydzielonych stanowiskach.

Zaleca si

ę

, aby zaj

ę

cia z zakresu kształcenia ogólnozawodowego

umieszcza

ć

w szkolnym planie zaj

ęć

w blokach 2- oraz 3-godzinnych,

za

ś

z zakresu kształcenia zawodowego w blokach od 2 do 6 godzin

w zale

ż

no

ś

ci od specyfiki jednostki modułowej.

W trosce o jako

ść

kształcenia konieczne s

ą

systematyczne działania

szkoły polegaj

ą

ce na:

−

pozyskiwaniu nowych

ś

rodków dydaktycznych,

−

opracowywaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania,

−

współpracy z zakładami pracy zwi

ą

zanymi z kierunkiem kształcenia

w celu

aktualizacji

tre

ś

ci

programowych,

odpowiadaj

ą

cych

wymaganiom technologii, techniki oraz wymaganiom rynku pracy,

−

doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego,

aktywizuj

ą

cych metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz

projektowania pakietów edukacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

II. PLANY NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA

Czteroletnie technikum

Zawód: technik elektroenergetyk transportu szynowego 311[47]

Podbudowa programowa: gimnazjum

Lp.

Moduły kształcenia w zawodzie

Dla młodzie

ż

y

Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba
godzin

w

czteroletni

m okresie

Klasy I - IV

Semestry I - VI

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Podstawy techniki

13

9

164

2. Transport szynowy

9

6

113

3.

Monta

ż

i eksploatacja instalacji

elektrycznych

8

6

101

4.

Monta

ż

i eksploatacja sieci

zasilaj

ą

cych i podstacji

trakcyjnych

10

7

126

5.

Monta

ż

i eksploatacja maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych

taboru szynowego

10

7

126

Razem

50

35

630

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

PLAN NAUCZANIA

Szkoła policealna

Zawód: technik elektroenergetyk transportu szynowego 311[47]

Podbudowa programowa: szkoła daj

ą

ca wykształcenie

ś

rednie

Lp.

Moduły kształcenia w zawodzie

Dla

młodzie

ż

y

Dla dorosłych

Liczba

godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba
godzin

w dwuletnim

okresie

nauczania

Semestry

I - IV

Semestry I - IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Podstawy techniki

13

9

164

2. Transport szynowy

9

7

123

3.

Monta

ż

i eksploatacja instalacji

elektrycznych

8

7

138

4.

Monta

ż

i eksploatacja sieci

zasilaj

ą

cych i podstacji

trakcyjnych

10

7

140

5.

Monta

ż

i eksploatacja maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru
szynowego

10

7

140

Razem

50

37

682

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

II. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 311[47].O1
Podstawy techniki

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

stosowa

ć

przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska,

−

dobiera

ć

ś

rodki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,

−

przestrzega

ć

przepisów

Kodeksu

pracy

dotycz

ą

cych

praw

i obowi

ą

zków pracownika i pracodawcy,

−

udziela

ć

pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach

przy pracy,

−

czyta

ć

i wykonywa

ć

rysunki techniczne elementów maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych oraz schematy urz

ą

dze

ń

i sieci elektroenergetycznych,

−

rozró

ż

nia

ć

materiały konstrukcyjne,

−

dobiera

ć

materiały przewodz

ą

ce i elektroizolacyjne,

−

interpretowa

ć

podstawowe prawa dotycz

ą

ce pola elektrycznego,

magnetycznego i elektromagnetycznego,

−

oblicza

ć

warto

ś

ci wielko

ś

ci elektrycznych w prostych obwodach pr

ą

du

stałego i przemiennego,

−

rozró

ż

nia

ć

elementy obwodów elektrycznych i elektronicznych,

−

wykonywa

ć

pomiary: napi

ę

cia, pr

ą

du, rezystancji, rezystancji

uziemienia, indukcyjno

ś

ci, pojemno

ś

ci,

−

analizowa

ć

działanie podstawowych układów elektronicznych,

−

okre

ś

la

ć

cechy

charakterystyczne

podstawowych

technik

wytwarzania,

−

wykonywa

ć

podstawowe prace z zakresu obróbki r

ę

cznej,

−

rozró

ż

nia

ć

materiały konstrukcyjne stosowane w maszynach

i urz

ą

dzeniach elektrycznych,

−

wykonywa

ć

poł

ą

czenia elementów elektrycznych, elektronicznych

i mechanicznych,

−

wykonywa

ć

monta

ż

mechaniczny,

−

dobiera

ć

narz

ę

dzia, przyrz

ą

dy i materiały w zale

ż

no

ś

ci od

wykonywanej pracy,

−

korzysta

ć

z dokumentacji technicznej, Polskich Norm, katalogów,

poradników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

ę

311[47].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska

28

311[47].O1.02 Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

48

311[47].O1.03 Badanie obwodów elektrycznych

180

311[47].O1.04 Badanie układów elektronicznych

130

311[47].O1.05 Wykonywanie monta

ż

u mechanicznego

82

Razem

468

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Bartodziej G., Kału

ż

a E.: Aparaty i urz

ą

dzenia elektryczne. WSiP,

Warszawa 2000
Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2000
Chwaleba A., Moeschke B., Płoszajski G.: Elektronika. WSiP, Warszawa
1999
Chwalebna A., Moeschke B., Pilawski M.: Pracownia elektroniczna.
Elementy układów elektronicznych. WSiP, Warszawa 2003
Dobrza

ń

ski T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2005

Fabija

ń

ski P., Wójciak A.: Podstawy elektroniki. Rea, Warszawa 2002

311[47].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej

i ochrony

ś

rodowiska

311[47].O1.03

Badanie obwodów

elektrycznych

311[47].O1.02

Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

311[47].O1.05

Wykonywanie monta

ż

u

mechanicznego

311[47].O1

Podstawy techniki

311[47].O1.04

Badanie układów

elektronicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Głocki W.: Układy cyfrowe. WSiP, Warszawa 2000
Głocki W., Grabowski L.: Pracownia podstaw techniki cyfrowej. WSiP,
Warszawa 2001
Grabowski L.: Pracownia elektroniczna. Układy elektroniczne. WSiP,
Warszawa 2001
Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
Grad J.: Aparaty i urz

ą

dzenia elektryczne.

Ć

wiczenia. WSiP, Warszawa

1996
Hansen A.: Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. WKŁ, Warszawa 2004

Horowitz P., Hill W.: Sztuka elektroniki, cz

ęść

1 i 2. WKŁ, Warszawa

1996
Hörnemann E., Hübscher H., Klaue J., Schierack K., Stolzenburg R.:
Instalacje elektryczne i elektronika przemysłowa. Tłumaczenie Rodak A.,
WSiP, Warszawa 1998
Markiewicz A.: Zbiór zada

ń

z elektrotechniki. WSiP, Warszawa 2003

Michel K., Sapi

ń

ski T.: Czytam rysunek elektryczny. WSiP, Warszawa

1999
Müller W., Hörnemann E., Hübscher H., Jagla D., Larisch J., Pauly V.:
Elektrotechnika. Zbiór zada

ń

z energoelektroniki. Tłumaczenie Krogulec-

Sobowiec M., WSiP, Warszawa 1998
Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1999
Parcha

ń

ski J.: Miernictwo elektryczne i elektroniczne. WSiP, Warszawa

2004
Pilawski M.: Fizyczne podstawy elektrotechniki. WSiP, Warszawa 1987
Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 2005
Poty

ń

ski A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP,

Warszawa 1999
Przybyłowska-Łomnicka A.:

Pomiary

elektryczne.

Obwody

pr

ą

du

przemiennego. Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa 2000
Wo

ź

niak J.: Pracownia elektryczna. ITE, Radom 1993

Wykaz literatury nale

ż

y aktualizowa

ć

w miar

ę

ukazywania si

ę

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Jednostka modułowa 311[47].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

zinterpretowa

ć

prawa i obowi

ą

zki pracownika oraz pracodawcy

zwi

ą

zane z bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy,

−

wskaza

ć

skutki oddziaływania pr

ą

du elektrycznego, wibracji i hałasu

na organizm ludzki oraz sposoby ich ograniczania lub eliminacji,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecznej pracy z urz

ą

dzeniami i instalacjami

elektrycznymi,

−

dobra

ć

odzie

ż

ochronn

ą

oraz

ś

rodki ochrony indywidualnej do rodzaju

wykonywanych prac,

−

zastosowa

ć

przepisy

ochrony

przeciwpo

ż

arowej

i

ochrony

ś

rodowiska,

−

zareagowa

ć

w

przypadku

zagro

ż

enia

po

ż

arowego

zgodnie

z instrukcj

ą

przeciwpo

ż

arow

ą

,

−

zastosowa

ć

podr

ę

czny sprz

ę

t oraz

ś

rodki ga

ś

nicze zgodnie

z zasadami ochrony przeciwpo

ż

arowej,

−

zorganizowa

ć

bezpieczne i ergonomiczne stanowisko pracy,

−

udzieli

ć

pierwszej pomocy w stanach zagro

ż

enia zdrowia i

ż

ycia, ze

szczególnym

uwzgl

ę

dnieniem

ratowania

pora

ż

onych

pr

ą

dem

elektrycznym.

2. Materiał nauczania

Prawna ochrona pracy.
Wpływ pr

ą

du, wibracji, hałasu na organizm ludzki.

Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uci

ąż

liwe i niebezpieczne wyst

ę

puj

ą

ce

w procesie pracy.
Bezpiecze

ń

stwo pracy z urz

ą

dzeniami, maszynami i instalacjami

elektrycznymi.
Ergonomia stanowiska pracy.
Odzie

ż

ochronna i

ś

rodki ochrony indywidualnej.

Zasady udzielania pierwszej pomocy.
Zasady ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

3.

Ć

wiczenia

•

Dobieranie odzie

ż

y ochronnej i

ś

rodków ochrony indywidualnej

w zale

ż

no

ś

ci od rodzaju wykonywanej pracy.

•

Rozpoznawanie zagro

ż

e

ń

dla

ż

ycia i zdrowia na stanowisku pracy.

•

Organizowanie

stanowisk

pracy

zgodnie

z

przepisami

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii.

•

Ocenianie jako

ś

ci stanowiska pracy pod wzgl

ę

dem bezpiecze

ń

stwa

i ergonomii.

•

Dobieranie sprz

ę

tu i

ś

rodków ga

ś

niczych w zale

ż

no

ś

ci od rodzaju

po

ż

aru.

•

Stosowanie

ś

rodków ga

ś

niczych do gaszenia po

ż

aru - symulacja.

•

Powiadamianie pogotowia ratunkowego, stra

ż

y po

ż

arnej, policji

zgodnie z procedurami - symulacja.

•

Opracowywanie procedury post

ę

powania w razie wypadku przy

pracy.

•

Udzielanie pierwszej pomocy.

•

Zabezpieczanie miejsca wypadku - symulacja.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Kodeks pracy.
Akty prawne dotycz

ą

ce bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz ochrony

ś

rodowiska.

Ś

rodki ochrony indywidualnej: sprz

ę

t i odzie

ż

ochronna.

Ró

ż

ne rodzaje ga

ś

nic.

Podstawowy sprz

ę

t do nauki udzielania pierwszej pomocy - fantom,

ś

rodki medyczne.

Ilustracje i fotografie dotycz

ą

ce zagro

ż

enia na stanowiskach pracy.

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce ochrony

ś

rodowiska na stanowiskach

pracy, zagro

ż

e

ń

w miejscu pracy, zachowania si

ę

w przypadku

wyst

ą

pienia po

ż

aru, post

ę

powania w razie wyst

ą

pienia wypadku na

stanowisku pracy, udzielania pierwszej pomocy.
Instrukcje obsługi typowych maszyn i urz

ą

dze

ń

mechanicznych

i elektrycznych.
Instrukcje przeciwpo

ż

arowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu

przygotowanie uczniów do udzielania pierwszej pomocy osobom
poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz przestrzegania
przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony ppo

ż

. i ochrony

ś

rodowiska podczas wykonywania zada

ń

zawodowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Podczas procesu nauczania-uczenia si

ę

nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na

podstawowe obowi

ą

zki pracownika i pracodawcy w zakresie bhp,

znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej oraz skutki
nieprzestrzegania przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej

i

ochrony

ś

rodowiska.

Bardzo

wa

ż

ne

jest

kształtowanie prawidłowych postaw i nawyków oraz u

ś

wiadomienie

uczniom,

ż

e ochrona

ż

ycia i zdrowia człowieka w

ś

rodowisku pracy jest

celem nadrz

ę

dnym.

Zaleca si

ę

, aby w procesie kształcenia stosowa

ć

aktywizuj

ą

ce metody

nauczania, takie jak: metoda inscenizacji, przypadków, dyskusji
dydaktycznej, a przede wszystkim

ć

wiczenia praktyczne oraz symulacja

zdarze

ń

z zastosowaniem

ś

rodków ochrony indywidualnej i sprz

ę

tu

ga

ś

niczego.

Podczas

ć

wicze

ń

ucze

ń

powinien

opanowa

ć

umiej

ę

tno

ś

ci

rozpoznawania podstawowych

ś

rodków ochrony przeciwpo

ż

arowej,

organizowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz
wykonywania czynno

ś

ci zwi

ą

zanych z udzielaniem pierwszej pomocy

osobom poszkodowanym w wypadku na stanowisku pracy.

W celu lepszego zrozumienia realizowanych tre

ś

ci kształcenia

wskazane

jest

stosowanie

filmów

dydaktycznych

dotycz

ą

cych

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Program jednostki modułowej nale

ż

y realizowa

ć

w pracowni zaj

ęć

praktycznych w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2-3 osobowe
zespoły.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

ę

pów ucznia powinno odbywa

ć

si

ę

przez

cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. Kryteria powinny dotyczy

ć

stopnia i zakresu opanowania przez uczniów wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci

wynikaj

ą

cych z szczegółowych celów kształcenia.

Podczas realizacji programu nauczania osi

ą

gni

ę

cia uczniów mo

ż

na

sprawdza

ć

na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Wiadomo

ś

ci

teoretyczne

niezb

ę

dne

do

realizacji

czynno

ś

ci

praktycznych mog

ą

by

ć

sprawdzane za pomoc

ą

sprawdzianów ustnych

i testów pisemnych. Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne powinny by

ć

sprawdzane

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

na podstawie obserwacji czynno

ś

ci wykonywanych przez uczniów

w trakcie realizacji

ć

wicze

ń

.

Obserwuj

ą

c czynno

ś

ci ucznia i dokonuj

ą

c oceny jego pracy, nale

ż

y

zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

dobieranie

ś

rodków ochrony indywidualnej,

−

ocenianie jako

ś

ci stanowiska pracy pod wzgl

ę

dem bhp,

−

udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

dobieranie i stosowanie sprz

ę

tu przeciwpo

ż

arowego i

ś

rodków

ga

ś

niczych,

−

poprawno

ść

merytoryczn

ą

wykonanych

ć

wicze

ń

,

−

prac

ę

w zespole.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej zaleca si

ę

przeprowadzi

ć

test pisemny z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz test

praktyczny z zadaniami typu próba pracy. Do zada

ń

praktycznych nale

ż

y

opracowa

ć

kryteria oceny i schemat punktowania.

W ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia po zako

ń

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom wykonania

ć

wicze

ń

oraz

wyniki testów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Jednostka modułowa 311[47].O1.02
Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

rozró

ż

ni

ć

poszczególne rodzaje dokumentacji technicznej maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

skorzysta

ć

z dokumentacji budowlanej i geodezyjnej,

−

zorganizowa

ć

stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpiecze

ń

stwa

i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

−

dobra

ć

przybory i materiały rysunkowe,

−

zastosowa

ć

zasady geometrii wykre

ś

lnej,

−

wykona

ć

rysunki

przedmiotów

w

rzutach

prostok

ą

tnych

aksonometrycznych,

−

zastosowa

ć

zasady wykonywania widoków i przekrojów,

−

sporz

ą

dzi

ć

szkice cz

ęś

ci maszyn,

−

odczyta

ć

i wykona

ć

rysunki techniczne elementów maszyn

i urz

ą

dze

ń

,

−

zwymiarowa

ć

i opisa

ć

rysunki techniczne,

−

rozpozna

ć

symbole graficzne i oznaczenia stosowane w rysunku

technicznym,

−

narysowa

ć

proste schematy elektryczne,

−

odczyta

ć

schematy elektryczne: blokowe, ideowe i monta

ż

owe,

−

odczyta

ć

proste rysunki i schematy w dokumentacji technicznej

urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

sporz

ą

dzi

ć

prosty rysunek lub schemat z wykorzystaniem programu

CAD,

−

zastosowa

ć

technik

ę

komputerow

ą

do powielania i archiwizowania

informacji rysunkowej,

−

skorzysta

ć

z norm dotycz

ą

cych rysunku technicznego.

2. Materiał nauczania

Rodzaje dokumentacji technicznej.
Elementy rysunku technicznego budowlanego i geodezyjnego.
Stanowisko kre

ś

larskie.

Przybory i materiały rysunkowe.
Konstrukcje geometryczne.
Rodzaje rysunku technicznego.
Rzutowanie aksonometryczne i prostok

ą

tne.

Widoki i przekroje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Wymiarowanie przedmiotów na rysunkach.
Symbole graficzne stosowane w rysunku elektrycznym.
Rysunki wykonawcze, zło

ż

eniowe.

Schematy elektryczne.
Powielanie i przechowywanie rysunków technicznych.

3.

Ć

wiczenia

•

Sporz

ą

dzanie szkiców i rysunków brył geometrycznych.

•

Sporz

ą

dzanie szkiców i rysunków cz

ęś

ci maszyn.

•

Wymiarowanie rysunków cz

ęś

ci maszyn.

•

Wykonywanie rysunków technicznych cz

ęś

ci maszyn elektrycznych.

•

Wykonywanie schematów elektrycznych.

•

Czytanie schematów elektrycznych.

•

Czytanie rysunków technicznych budowlanych i geodezyjnych.

•

Sporz

ą

dzanie

rysunku

z

wykorzystaniem

komputerowego

wspomagania projektowania.

•

Modyfikowanie i składanie rysunków.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Komplet materiałów rysunkowych.
Komplet przyborów kre

ś

larskich.

Model rzutni prostok

ą

tnej.

Modele brył geometrycznych.
Modele cz

ęś

ci maszyn.

Przykładowe cz

ęś

ci maszyn.

Plansze, foliogramy, fazogramy dotycz

ą

ce: wymiarowania, wykonywania

przekrojów, uproszcze

ń

rysunkowych, symboli graficznych stosowanych

na rysunkach technicznych.
Przykładowe rysunki cz

ęś

ci maszyn.

Rysunki: zło

ż

eniowe, wykonawcze, monta

ż

owe, schematyczne.

Przykładowe dokumentacje konstrukcyjne i technologiczne maszyn
i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Przykładowe schematy elektryczne: blokowe, ideowe i monta

ż

owe.

Dokumentacja techniczna maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Polskie Normy dotycz

ą

ce rysunku technicznego.

Programy komputerowe do wspomagania projektowania typu CAD.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

ę

tno

ś

ci czytania szkiców i rysunków cz

ęś

ci maszyn, wykonywania

schematów

elektrycznych

oraz

posługiwania

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Podstawow

ą

metod

ą

nauczania powinny by

ć

ć

wiczenia praktyczne

uzupełnione pokazem z obja

ś

nieniem. Nauczyciel powinien u

ś

wiadomi

ć

uczniom rol

ę

, jak

ą

pełni dokumentacja techniczna w procesie

wytwarzania i eksploatacji maszyn i urz

ą

dze

ń

oraz podkre

ś

li

ć

potrzeb

ę

zrozumienia symbolicznego j

ę

zyka, wykorzystywanego w rysunku

technicznym.

Przed rozpocz

ę

ciem

ć

wicze

ń

nale

ż

y zapozna

ć

uczniów z organizacj

ą

miejsca pracy i zwróci

ć

uwag

ę

na rozmieszczenie materiałów

i przyborów rysunkowych, wła

ś

ciwe o

ś

wietlenie oraz postaw

ę

ucznia

podczas pracy. Proponuje si

ę

, aby

ć

wiczenia z zakresu szkicowania

i wymiarowania cz

ęś

ci maszyn oraz rysowania schematów elektrycznych

uczniowie wykonywali indywidualnie, za

ś

ć

wiczenia dotycz

ą

ce czytania

dokumentacji technicznej w zespołach 2 - 3 osobowych.

Podczas zaj

ęć

nale

ż

y uczniom umo

ż

liwi

ć

korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji - normy, dokumentacje techniczne, katalogi maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektrycznych. Uzupełnieniem procesu nauczania powinny

by

ć

zadania domowe, słu

żą

ce przede wszystkim utrwaleniu nabytych

umiej

ę

tno

ś

ci.

Zaj

ę

cia nale

ż

y realizowa

ć

w pracowni zaj

ęć

praktycznych oraz

w pracowni komputerowej w grupie do 15 uczniów.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

ę

pów ucznia powinno odbywa

ć

si

ę

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie kryteriów podanych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. Ocenianie powinno

u

ś

wiadomi

ć

uczniom poziom ich osi

ą

gni

ęć

w odniesieniu do wymaga

ń

edukacyjnych, motywowa

ć

do samodzielnej pracy i samooceny.

W trakcie realizacji programu jednostki proponuje si

ę

ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia uczniów na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych,

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych, obserwacji czynno

ś

ci ucznia podczas

wykonywania zada

ń

.

Podczas kontroli i oceny przeprowadzonej w formie ustnej nale

ż

y

sprawdza

ć

umiej

ę

tno

ś

ci uczniów w zakresie operowania zdobyt

ą

wiedz

ą

, zwraca

ć

uwag

ę

na merytoryczn

ą

jako

ść

wypowiedzi, wła

ś

ciwe

stosowanie

poj

ęć

technicznych

i

poprawno

ść

wnioskowania.

Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne proponuje si

ę

sprawdza

ć

przez obserwacj

ę

czynno

ś

ci uczniów wykonywanych w trakcie

ć

wicze

ń

.

Podczas obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

czytanie rysunków cz

ęś

ci maszyn,

−

czytanie schematów ideowych i monta

ż

owych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

−

wykonywanie rysunków prostych cz

ęś

ci maszyn w rzutach

aksonometrycznych i prostok

ą

tnych,

−

wymiarowanie rysunków,

−

sporz

ą

dzanie

rysunków

technicznych

z

wykorzystaniem

komputerowych programów do wspomagania projektowania,

−

rysowanie prostych schematów elektrycznych.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu.

Na zako

ń

czenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie testu pisemnego i testu praktycznego. Zadania

w te

ś

cie pisemnym mog

ą

by

ć

otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luk

ą

), lub

zamkni

ę

te (wielokrotnego wyboru, na dobieranie lub typu prawda-fałsz),

a w te

ś

cie praktycznym zadania typu próba pracy.

W ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia po zako

ń

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testów oraz poziom

wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Jednostka modułowa 311[47].O1.03
Badanie obwodów elektrycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

wyja

ś

ni

ć

podstawowe zjawiska zachodz

ą

ce w polu elektrycznym,

magnetycznym i elektromagnetycznym,

−

zdefiniowa

ć

podstawowe wielko

ś

ci elektryczne i przeliczy

ć

ich

jednostki w układzie SI,

−

rozró

ż

ni

ć

elementy obwodów elektrycznych oraz okre

ś

li

ć

ich funkcje,

−

obliczy

ć

pojemno

ść

zast

ę

pcz

ą

układu poł

ą

cze

ń

kondensatorów,

−

obliczy

ć

rezystancj

ę

zast

ę

pcz

ą

rezystorów poł

ą

czonych równolegle,

szeregowo i w sposób mieszany,

−

oceni

ć

wpływ zmian rezystancji w obwodach elektrycznych na

warto

ść

napi

ę

cia, pr

ą

du i mocy,

−

obliczy

ć

parametry zast

ę

pcze

ź

ródeł napi

ę

cia,

−

zastosowa

ć

podstawowe prawa elektrotechniki do analizy obwodów

elektrycznych pr

ą

du stałego i przemiennego,

−

oszacowa

ć

oraz

obliczy

ć

warto

ś

ci

wielko

ś

ci

elektrycznych

w obwodach pr

ą

du stałego i przemiennego,

−

dobra

ć

przyrz

ą

dy pomiarowe i zmierzy

ć

podstawowe wielko

ś

ci

elektryczne w obwodach pr

ą

du stałego,

−

opracowa

ć

i zinterpretowa

ć

wyniki pomiarów,

−

zinterpretowa

ć

parametry charakteryzuj

ą

ce pr

ą

d przemienny,

−

narysowa

ć

wykresy wektorowe napi

ęć

i pr

ą

dów w obwodach RLC,

−

okre

ś

li

ć

warunki i skutki rezonansu napi

ęć

i pr

ą

dów,

−

okre

ś

li

ć

skutki wyst

ę

powania przebiegów odkształconych i stanów

nieustalonych w obwodach elektrycznych,

−

sklasyfikowa

ć

i scharakteryzowa

ć

filtry,

−

poł

ą

czy

ć

układy oraz dokona

ć

pomiarów podstawowych wielko

ś

ci

w obwodach pr

ą

du jednofazowego,

−

wyja

ś

ni

ć

podstawowe poj

ę

cia dotycz

ą

ce pr

ą

du trójfazowego,

−

dobra

ć

przyrz

ą

dy pomiarowe i zmierzy

ć

podstawowe wielko

ś

ci

elektryczne w obwodach pr

ą

du trójfazowego,

−

zlokalizowa

ć

usterki w prostych układach elektrycznych,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej i ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym

podczas wykonywania pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

2. Materiał nauczania

Pole elektryczne.
Prawa obwodów elektrycznych.
Obwody elektryczne pr

ą

du stałego.

Obliczanie obwodów elektrycznych.
Obwody pr

ą

du przemiennego.

Wykresy wektorowe.
Rachunek symboliczny.
Obwody z elementami RLC.
Pole magnetyczne i elektromagnetyzm.
Układy trójfazowe.
Stany nieustalone.
Przebiegi niesinusoidalne.
Czwórniki i filtry.
Podstawy miernictwa elektrycznego.
Pomiary wielko

ś

ci elektrycznych.

Badanie obwodów elektrycznych.
Układy do pomiaru napi

ę

cia i pr

ą

du.

Pomiar rezystancji metod

ą

techniczn

ą

i przyrz

ą

dami pomiarowymi.

Pomiary mocy.
Liczniki energii elektrycznej.
Przepisy bhp, ochrony ppo

ż

. i ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym.

3.

Ć

wiczenia

•

Obliczanie warto

ś

ci pr

ą

dów i napi

ęć

w obwodach elektrycznych

prostych i rozgał

ę

zionych.

•

Sprawdzanie podstawowych praw elektrotechniki.

•

Badanie

ź

ródeł napi

ę

cia.

•

Badanie termoelementów.

•

Wykonywanie pomiaru rezystancji, pojemno

ś

ci i indukcyjno

ś

ci.

•

Badanie szeregowego i równoległego obwodu RL, RC i RLC.

•

Wykonywanie pomiarów mocy i energii w obwodach jednofazowych

i trójfazowych.

•

Interpretowanie przebiegu napi

ęć

i pr

ą

dów na podstawie obserwacji

prowadzonych na ekranie oscyloskopu.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Foliogramy, plansze dotycz

ą

ce: jednostek układu SI, oznacze

ń

wielko

ś

ci

fizycznych stosowanych w obwodach elektrycznych.
Zestawy do demonstracji zjawisk zachodz

ą

cych w polu elektrycznym

i magnetycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Zestawy do demonstracji zjawisk zachodz

ą

cych w obwodach

elektrycznych: pr

ą

du stałego, jednofazowych i trójfazowych.

Mierniki elektryczne, elektroniczne.
Zasilacze pr

ą

du stałego, akumulatory i ogniwa elektrochemiczne,

autotransformatory, generatory funkcji.
Oscyloskopy.
Elementy obwodów elektrycznych (rezystory, kondensatory, cewki,
dławiki, transformatory,
Makiety z elementami do badania obwodów trójfazowych.
Zestawy do demonstracji i obserwacji na oscyloskopie przebiegów
pr

ą

dów i napi

ęć

w układach RL, RC, RLC w stanie nieustalonym oraz

przebiegów odkształconych.
Programy komputerowe do symulacji zjawisk zachodz

ą

cych w polu

elektrycznym i magnetycznym oraz w obwodach elektrycznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe tre

ś

ci dotycz

ą

ce

pr

ą

du stałego i pr

ą

du przemiennego. W trakcie jego realizacji nale

ż

y

ł

ą

czy

ć

teori

ę

z praktyk

ą

poprzez odpowiedni dobór

ć

wicze

ń

,

wykorzystywa

ć

wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów z zakresu

elektrotechniki nabyte na lekcjach fizyki oraz kształtowa

ć

umiej

ę

tno

ść

korzystania z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji.

W procesie nauczania- uczenia si

ę

nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na

kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci: rozpoznawania wielko

ś

ci elektrycznych i ich

jednostek, ł

ą

czenia układów elektrycznych na podstawie schematu,

obliczania podstawowych parametrów obwodów elektrycznych oraz
przeprowadzania pomiarów wielko

ś

ci elektrycznych.

Jako metody wiod

ą

ce w tej jednostce modułowej poleca si

ę

metod

ę

:

dyskusji dydaktycznej,

ć

wicze

ń

praktycznych, przewodniego tekstu oraz

pokazu z obja

ś

nieniem.

Ć

wiczenia obliczeniowe o zró

ż

nicowanym stopniu trudno

ś

ci powinny

by

ć

wykonywane przez uczniów indywidualnie lub w zespołach 2-3

osobowych. Podczas ich realizacji nale

ż

y d

ąż

y

ć

do opanowania przez

uczniów umiej

ę

tno

ś

ci biegłego operowania jednostkami układu miar SI

oraz zwraca

ć

uwag

ę

na prawidłowo

ść

przeprowadzonych oblicze

ń

i interpretacj

ę

uzyskanych wyników.

Ć

wiczenia pomiarowe nale

ż

y wykonywa

ć

na podstawie instrukcji lub

tekstów przewodnich przygotowanych przez nauczyciela. W trakcie ich
realizacji ucze

ń

powinien samodzielnie dobra

ć

metod

ę

pomiarow

ą

,

poł

ą

czy

ć

układ, wykona

ć

pomiary i oszacowa

ć

bł

ę

dy. Nauczyciel

sprawdza i ocenia poprawno

ść

wykonywanych pomiarów oraz na

bie

żą

co koryguje popełniane bł

ę

dy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Podczas realizacji tre

ś

ci dotycz

ą

cych przedstawienia wielko

ś

ci

charakteryzuj

ą

cych obwody RLC, przebiegów trójfazowych przy pomocy

wykresów wektorowych, nale

ż

y stosowa

ć

du

żą

liczb

ę

pokazów i

ć

wicze

ń

obliczeniowych

oraz

wykorzystywa

ć

komputerowe

programy

symulacyjne. Pozwoli to uczniom lepiej zrozumie

ć

i utrwali

ć

trudne tre

ś

ci

programowe.

Poza tym nale

ż

y uczniom u

ś

wiadomi

ć

,

ż

e w układach trójfazowych

wyst

ę

puje napi

ę

cie sieciowe 230/400 V i w zwi

ą

zku z tym podczas

wykonywania pomiarów podstawowych wielko

ś

ci elektrycznych nale

ż

y

zachowa

ć

szczególn

ą

ostro

ż

no

ść

, aby nie ulec pora

ż

eniu pr

ą

dem

elektrycznym.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w laboratorium elektrycznym

i elektronicznym w grupie do 15 osób, za

ś

ć

wiczenia pomiarowe

w zespołach 2-3 osobowych.

Przed przyst

ą

pieniem do realizacji

ć

wicze

ń

pomiarowych nauczyciel

powinien zapozna

ć

uczniów z zasadami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy

obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym stanowisku.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Podstaw

ą

oceniania post

ę

pów uczniów powinny by

ć

kryteria podane

przez

nauczyciela

realizuj

ą

cego

program

jednostki

modułowej.

W kryteriach oceniania nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci wynikaj

ą

cych ze

szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel powinien opracowa

ć

wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów nale

ż

y ocenia

ć

systematycznie w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów,

−

pisemnych sprawdzianów,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Wiadomo

ś

ci

teoretyczne

niezb

ę

dne

do

realizacji

czynno

ś

ci

praktycznych mog

ą

by

ć

sprawdzane za pomoc

ą

sprawdzianów ustnych.

Warunkiem dopuszczenia do wykonywania

ć

wiczenia praktycznego

powinna by

ć

pozytywna ocena sprawdzianu.

Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne proponuje si

ę

sprawdza

ć

przez obserwacj

ę

czynno

ś

ci wykonywanych przez uczniów podczas realizacji

ć

wicze

ń

pomiarowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Podczas obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

organizowanie stanowiska pracy,

−

dobieranie przyrz

ą

dów pomiarowych,

−

mierzenie podstawowych wielko

ś

ci elektrycznych obwodu pr

ą

du

stałego i przemiennego,

−

przestrzeganie zasad bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy podczas

wykonywania pomiarów,

−

jako

ść

i staranno

ść

wykonywanych prac,

−

korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

−

prezentowanie pracy własnej lub zespołu.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po wykonaniu. Ucze

ń

powinien samodzielnie sprawdzi

ć

wyniki

swojej pracy według opracowanego przez nauczyciela arkusza
samooceny. Nast

ę

pnie, według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia

poprawno

ść

i jako

ść

wykonanego zadania.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru

oraz testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. Do zada

ń

testu

praktycznego nale

ż

y opracowa

ć

kryteria oceny i schemat punktowania.

W ko

ń

cowej ocenie nauczyciel powinien uwzgl

ę

dni

ć

wyniki wszystkich

stosowanych metod sprawdzania wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Jednostka modułowa 311[47].O1.04
Badanie układów elektronicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

rozpozna

ć

elementy i układy elektroniczne na podstawie symboli

graficznych, oznacze

ń

, wygl

ą

du oraz charakterystyk,

−

scharakteryzowa

ć

podstawowe

elementy

elektroniczne

i

ich

parametry,

−

okre

ś

li

ć

zastosowanie elementów elektronicznych,

−

poł

ą

czy

ć

elementy elektroniczne na podstawie schematów ideowych

i monta

ż

owych,

−

zmierzy

ć

parametry podstawowych elementów elektronicznych,

−

oceni

ć

stan techniczny elementów elektronicznych na podstawie

ogl

ę

dzin i pomiarów,

−

okre

ś

li

ć

podstawowe parametry układów elektronicznych,

−

zastosowa

ć

prawa algebry Boole’a,

−

rozpozna

ć

podstawowe układy cyfrowe oraz technologie wykonania

na podstawie symbolu graficznego oraz oznacze

ń

,

−

dokona

ć

analizy działania prostych układów cyfrowych realizuj

ą

cych

podstawowe funkcje logiczne,

−

dokona

ć

analizy działania układów elektronicznych na podstawie

schematów ideowych oraz przebiegów czasowych lub charakterystyk,

−

zmierzy

ć

parametry podstawowych układów elektronicznych,

−

zlokalizowa

ć

i usun

ąć

proste usterki układów elektronicznych,

−

dobra

ć

elementy elektroniczne z katalogów,

−

zastosowa

ć

zasady bhp i ochrony ppo

ż

. obowi

ą

zuj

ą

ce na stanowisku

pracy.

2. Materiał nauczania

Bierne elementy elektroniczne.
Diody prostownicze i stabilizacyjne.
Tranzystory, tyrystory i triaki.
Elementy optoelektroniczne.
Filtry prostownicze.
Prostowniki sterowane jednofazowe.
Wzmacniacze tranzystorowe.
Wzmacniacze operacyjne.
Generatory elektroniczne.
Stabilizatory napi

ę

cia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Operacje logiczne.
Minimalizacja funkcji logicznych.
Bramki, przerzutniki.
Układy kombinacyjne i sekwencyjne.
Pami

ę

ci półprzewodnikowe.

Mikroprocesory (mikrokontrolery).
Przetworniki analogowo-cyfrowe i cyfrowo-analogowe.
Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u elementów elektronicznych.

Testowanie układów elektronicznych analogowych i cyfrowych.
Przepisy bhp i ochrony ppo

ż

.

3.

Ć

wiczenia

•

Rozpoznawanie elementów elektronicznych na podstawie wygl

ą

du

zewn

ę

trznego.

•

Odczytywanie parametrów elementów elektronicznych z katalogów

w formie drukowanej i elektronicznej.

•

Sprawdzanie elementów biernych.

•

Badanie diod prostowniczych i stabilizacyjnych.

•

Badanie tranzystorów.

•

Badanie tyrystora i prostego układu tyrystorowego.

•

Rysowanie schematów podstawowych układów elektronicznych.

•

Rozpoznawanie

na

schemacie

ideowym

elementów

układu

elektronicznego.

•

Analizowanie pracy układu elektronicznego na podstawie schematu

ideowego oraz przebiegów czasowych lub charakterystyk.

•

Badanie układów prostowniczych niesterowanych.

•

Badanie prostowników sterowanych.

•

Badanie wzmacniacza elektronicznego.

•

Lokalizowanie prostych usterek w układach elektronicznych.

•

Wykonywanie prostych działa

ń

arytmetycznych w systemie binarnym.

•

Rozpoznawanie układów kombinacyjnych i sekwencyjnych.

•

Projektowanie prostych układów kombinacyjnych, minimalizacja

prostych funkcji logicznych metod

ą

przekształce

ń

.

•

Analizowanie działania elementów i układów cyfrowych - symulacja

komputerowa.

•

Projektowanie prostych układów elektronicznych.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Zestawy elementów elektronicznych.
Makiety do badania elementów elektronicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Foliogramy, plansze dotycz

ą

ce analizy pracy układów analogowych

i cyfrowych.
Układy prostowników, stabilizatorów, wzmacniaczy, generatorów.
Wybrane układy cyfrowe.
Testery elementów elektronicznych.
Mierniki analogowe i cyfrowe, oscyloskopy.
Zasilacze napi

ę

cia stałego, autotransformatory, generatory funkcji.

Zestawy układów elektronicznych przystosowane do bada

ń

.

Katalogi elementów elektronicznych.
Ustawa - prawo energetyczne wraz z aktami wykonawczymi
Normy, przepisy i instrukcje bran

ż

owe.

Programy komputerowe do symulacji działania układów elektronicznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe tre

ś

ci dotycz

ą

ce

układów elektronicznych analogowych i cyfrowych. Szczególnie wa

ż

ne

jest opanowanie przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci rozpoznawania elementów

elektronicznych, okre

ś

lania ich parametrów oraz oceny stanu

technicznego elementu lub układu elektronicznego na podstawie
uzyskanych wyników pomiarów.

Podczas omawiania elementów biernych, diod, tranzystorów,

tyrystorów i elementów optoelektronicznych nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na ich

parametry, warto

ś

ci pr

ą

dów i rozkłady napi

ęć

podczas pracy normalnej

i przy zakłóceniach (element uszkodzony). Poznawanie elementów
powinno przebiega

ć

według schematu: symbol graficzny, polaryzacja,

przykładowe warto

ś

ci napi

ęć

zasilaj

ą

cych, charakterystyki, podstawowe

parametry, przykłady zastosowania. Podczas poznawania układów
elektronicznych nale

ż

y zwróci

ć

szczególn

ą

uwag

ę

na ich budow

ę

,

schemat ideowy lub blokowy, podstawowe parametry i zastosowanie.

Jako metody wiod

ą

ce w tej jednostce modułowej poleca si

ę

metod

ę

:

przewodniego tekstu, projektów i przypadków, a jako metody
wspomagaj

ą

ce gry symulacyjne. Wskazane jest zaplanowanie

ć

wicze

ń

,

podczas których wykorzystywane b

ę

d

ą

symulacje komputerowe,

szczególnie dotycz

ą

ce urz

ą

dze

ń

cyfrowych. Analizowanie pracy układów

analogowych i cyfrowych na podstawie schematów, charakterystyk
i wyników pomiarów nale

ż

y przeprowadzi

ć

w zespołach 2-osobowych,

a nast

ę

pnie podsumowa

ć

na forum. Dla u

ś

wiadomienia uczniom roli,

jak

ą

w układach elektronicznych odgrywa jako

ść

poł

ą

czenia lutowanego

mo

ż

na wykorzysta

ć

symulacje niepewnych poł

ą

cze

ń

tzw. „zimnych

lutów” lub zastosowa

ć

metod

ę

przypadków. Nauczyciel powinien

przygotowa

ć

teksty przewodnie i instrukcje do

ć

wicze

ń

pomiarowych,

opisy przypadków, arkusze

ć

wicze

ń

do prowadzenia obserwacji i do gier

symulacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w laboratorium elektrycznym

i elektronicznym w grupie do 15 osób, za

ś

ć

wiczenia pomiarowe

w zespołach 2 - 3 osobowych. Zaleca si

ę

prac

ę

metod

ą

projektów

w zespołach 3 - 4 osobowych.

Przed przyst

ą

pieniem do realizacji

ć

wicze

ń

nale

ż

y zapozna

ć

uczniów

z zasadami bhp obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym stanowisku.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

ę

pów ucznia powinno by

ć

dokonywane

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia uczniów na

podstawie:

sprawdzianów

ustnych,

sprawdzianów

pisemnych,

ukierunkowanej obserwacji czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania

ć

wicze

ń

, testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych oraz wykonanego projektu i jego

prezentacji.

Przed

przyst

ą

pieniem

ucznia

do

wykonywania

ć

wiczenia

pomiarowego nauczyciel powinien sprawdzi

ć

jego wiedz

ę

, stosuj

ą

c test

pisemny

lub

sprawdzian

ustny.

Warunkiem

dopuszczenia

do

wykonywania

ć

wiczenia powinna by

ć

pozytywna ocena sprawdzianu lub

testu.

Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne proponuje si

ę

sprawdza

ć

przez obserwacj

ę

czynno

ś

ci uczniów w trakcie wykonywania

ć

wicze

ń

.

Podczas obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

dobieranie przyrz

ą

dów pomiarowych i posługiwanie si

ę

nimi,

−

ł

ą

czenie układów pomiarowych na podstawie schematu,

−

wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów elementów

i układów elektronicznych,

−

interpretowanie wyników pomiarów,

−

przestrzeganie zasad bhp podczas wykonywania pomiarów.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

ń

powinien samodzielnie sprawdzi

ć

wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza
oceny post

ę

pów. Nast

ę

pnie nauczyciel powinien dokona

ć

kontroli

według tego samego arkusza.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie testu pisemnego oraz testu praktycznego lub

sprawdzianu praktycznego. Zadania w te

ś

cie pisemnym mog

ą

by

ć

otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luk

ą

) lub zamkni

ę

te (wyboru

wielokrotnego, na dobieranie, typu prawda - fałsz). W te

ś

cie praktycznym

mog

ą

by

ć

zadania typu próba pracy, zadania nisko symulowane lub

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

wysoko symulowane, które powinny by

ć

zaopatrzone w kryteria oceny

i schemat punktowania.

W ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia po zako

ń

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testu pisemnego, testu

praktycznego lub sprawdzianu praktycznego, poziom wykonania

ć

wicze

ń

oraz ocen

ę

wytworu projektu i jego prezentacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Jednostka modułowa 311[47].O1.05
Wykonywanie monta

ż

u mechanicznego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

rozró

ż

ni

ć

materiały konstrukcyjne stosowane do budowy maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

okre

ś

li

ć

wła

ś

ciwo

ś

ci materiałów konstrukcyjnych,

−

sklasyfikowa

ć

materiały ze wzgl

ę

du na ich wła

ś

ciwo

ś

ci elektryczne

i magnetyczne,

−

scharakteryzowa

ć

materiały

przewodz

ą

ce,

elektroizolacyjne

i magnetyczne,

−

dobra

ć

materiały na elementy konstrukcyjne, przewody, izolacj

ę

przewodów i maszyn elektrycznych oraz na obwody magnetyczne,

−

rozpozna

ć

powłoki ochronne,

−

dobra

ć

sposoby ochrony metali przed korozj

ą

,

−

scharakteryzowa

ć

podstawowe techniki wytwarzania elementów

maszyn i urz

ą

dze

ń

,

−

rozró

ż

ni

ć

elementy wykonane ró

ż

nymi technikami,

−

dobra

ć

metod

ę

obróbki elementu konstrukcyjnego urz

ą

dzenia

elektrycznego,

−

zorganizowa

ć

stanowisko

pracy

zgodnie

z

przepisami

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

−

wykona

ć

pomiary warsztatowe,

−

wykona

ć

podstawowe prace z zakresu obróbki r

ę

cznej metali,

−

scharakteryzowa

ć

podzespoły

mechaniczne

stosowane

w konstrukcjach maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

scharakteryzowa

ć

poł

ą

czenia rozł

ą

czne i nierozł

ą

czne,

−

wykona

ć

poł

ą

czenia elektryczne,

−

wykona

ć

monta

ż

i demonta

ż

urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

odczyta

ć

dokumentacj

ę

technologiczn

ą

,

−

sprawdzi

ć

jako

ść

wykonanej pracy,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

normami technicznymi, poradnikami i katalogami,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczania

Materiały konstrukcyjne (klasyfikacja i wła

ś

ciwo

ś

ci materiałów).

Materiały przewodz

ą

ce, elektroizolacyjne i magnetyczne.

Powłoki ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Techniki wytwarzania elementów maszyn i urz

ą

dze

ń

: odlewnictwo,

obróbka plastyczna, obróbka wiórowa, obróbka r

ę

czna.

Metrologia warsztatowa.
Przyrz

ą

dy pomiarowe.

Wyposa

ż

enie i organizacja stanowiska do obróbki r

ę

cznej.

Podstawowe prace z zakresu obróbki r

ę

cznej.

Poł

ą

czenia mechaniczne nierozł

ą

czne: spawane, zgrzewane, lutowane,

nitowe, klejone, zaciskane.
Poł

ą

czenia mechaniczne rozł

ą

czne: gwintowe, kołkowe, sworzniowe,

wpustowe, wielowypustowe, klinowe.
Poł

ą

czenia elektryczne: lutowane, owijane, zaciskane, rozł

ą

czne.

Zł

ą

cza: rodzaje i zastosowanie.

Poł

ą

czenia podatne: spr

ęż

yny, elementy spr

ęż

yste gumowe.

Technologia wykonywania poł

ą

cze

ń

.

Osie i wały, ło

ż

yska, sprz

ę

gła, przekładnie.

Szkielety i obudowy.
Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u podzespołów mechanicznych.

Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej

oraz ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Okre

ś

lanie wła

ś

ciwo

ś

ci materiałów oraz ich zastosowania na

podstawie norm i katalogów.

•

Rozpoznawanie

materiałów

konstrukcyjnych,

okre

ś

lanie

ich

wła

ś

ciwo

ś

ci i zastosowania na podstawie próbek.

•

Wykonywanie pomiarów wielko

ś

ci geometrycznych.

•

Trasowanie na płaszczy

ź

nie.

•

Wiercenie otworów w ró

ż

nych materiałach.

•

Nacinanie gwintów na powierzchniach zewn

ę

trznych i wewn

ę

trznych.

•

Dobieranie narz

ę

dzi i przyrz

ą

dów do ró

ż

nych technik wytwarzania.

•

Wykonywanie poł

ą

cze

ń

mechanicznych nierozł

ą

cznych.

•

Wykonywanie poł

ą

cze

ń

mechanicznych rozł

ą

cznych.

•

Wykonywanie poł

ą

cze

ń

elektrycznych.

•

Analizowanie schematów monta

ż

owych zespołów urz

ą

dze

ń

.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u urz

ą

dze

ń

mechanicznych.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Próbki materiałów konstrukcyjnych, przewodz

ą

cych, elektroizolacyjnych

i magnetycznych.
Zestawienia tabelaryczne wła

ś

ciwo

ś

ci ró

ż

nych materiałów.

Próbki materiałów pokrytych powłokami ochronnymi i dekoracyjnymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Plansze, foliogramy, filmy dydaktyczne oraz prezentacje komputerowe
przedstawiaj

ą

ce ró

ż

ne techniki wytwarzania.

Wyroby wykonane ró

ż

nymi technikami wytwarzania.

Przyrz

ą

dy pomiarowe.

Narz

ę

dzia do obróbki r

ę

cznej.

Plansze, foliogramy dotycz

ą

ce elementów maszyn i mechanizmów.

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce monta

ż

u oraz wykonywania poł

ą

cze

ń

.

Modele i eksponaty cz

ęś

ci maszyn; wały, osie, ło

ż

yska, przekładnie,

hamulce, sprz

ę

gła. Elementy spr

ęż

yste. Szkielety i obudowy.

Modele i eksponaty poł

ą

cze

ń

rozł

ą

cznych i nierozł

ą

cznych.

Podzespoły mechaniczne i elektryczne maszyn i urz

ą

dze

ń

.

Przekroje maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Eksponaty maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Materiały i urz

ą

dzenia do wykonywania poł

ą

cze

ń

.

Narz

ę

dzia i przyrz

ą

dy do monta

ż

u.

Instrukcje stanowiskowe.
Instrukcje w zakresie bhp i ochrony ppo

ż

..

Dokumentacja techniczna maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Dokumentacja warsztatowa. Polskie Normy, katalogi.
Poradnik

ś

lusarza, mechanika.

Teksty przewodnie i instrukcje do

ć

wicze

ń

.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje tre

ś

ci z zakresu

materiałoznawstwa, podstawowych technik wytwarzania, elementów
maszyn, poł

ą

cze

ń

elektrycznych oraz monta

ż

u i demonta

ż

u. Podczas

jego realizacji nale

ż

y przede wszystkim kształtowa

ć

umiej

ę

tno

ś

ci

wykonywania poł

ą

cze

ń

elektrycznych i monta

ż

u urz

ą

dze

ń

elektrycznych

oraz utrwala

ć

nawyki bezpiecznej pracy i prawidłowego u

ż

ytkowania

przyrz

ą

dów, narz

ę

dzi, maszyn i urz

ą

dze

ń

.

Program jednostki zaleca si

ę

realizowa

ć

metod

ą

przewodniego

tekstu,

ć

wicze

ń

praktycznych, projektów oraz przypadków w poł

ą

czeniu

z pokazem i obja

ś

nieniem. Podczas realizacji tre

ś

ci dotycz

ą

cych

materiałów

konstrukcyjnych,

przewodz

ą

cych,

elektroizolacyjnych

i magnetycznych wskazane jest zwrócenie uwagi na ich rodzaje,
wła

ś

ciwo

ś

ci i zastosowanie. Ka

ż

dy ucze

ń

powinien mie

ć

mo

ż

liwo

ść

bezpo

ś

redniej identyfikacji materiałów. Nale

ż

y kształtowa

ć

umiej

ę

tno

ść

trafnego doboru materiałów z uwzgl

ę

dnieniem ich jako

ś

ci, trwało

ś

ci,

mo

ż

liwo

ś

ci

zastosowania,

ochrony

ś

rodowiska

oraz

czynnika

ekonomicznego.

W

trakcie

prezentacji

poł

ą

cze

ń

rozł

ą

cznych

i nierozł

ą

cznych nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na ich rodzaje i sposoby

wykonania. Budow

ę

elementów maszyn i mechanizmów nale

ż

y

wyja

ś

nia

ć

na eksponatach lub modelach dydaktycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

Ć

wiczenia

praktyczne

dotycz

ą

ce

wykonywania

pomiarów

warsztatowych, obróbki materiałów oraz monta

ż

u powinien poprzedzi

ć

pokaz z obja

ś

nieniem. Podczas pokazu nale

ż

y demonstrowa

ć

jak

najwi

ę

cej przykładów czynno

ś

ci monta

ż

owych, zwracaj

ą

c uwag

ę

na

prawidłowe ich wykonywanie. Bardzo wa

ż

ne jest zwracanie uwagi na

przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania zada

ń

, organizacj

ę

stanowiska

pracy,

staranno

ść

wykonania

ć

wicze

ń

.

Stanowiska

ć

wiczeniowe powinny by

ć

wyposa

ż

one w niezb

ę

dny sprz

ę

t, narz

ę

dzia,

materiały i pomoce dydaktyczne.

W trakcie zaj

ęć

dydaktycznych nale

ż

y umo

ż

liwi

ć

uczniom korzystanie

z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji, takich jak: normy, instrukcje, dokumentacja

warsztatowa oraz poradniki i katalogi, Internet.

Podczas realizacji procesu kształcenia nale

ż

y korzysta

ć

z pomocy

dydaktycznych, a w szczególno

ś

ci: filmów dydaktycznych, prezentacji

komputerowych, plansz, modeli i foliogramów.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na

kształtowanie postaw zawodowych, takich jak: utrzymanie porz

ą

dku na

stanowisku pracy, prowadzenie racjonalnej gospodarki materiałowej,
staranne wykonywanie zada

ń

.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w pracowni zaj

ęć

praktycznych w grupie

do 15 osób. Zaleca si

ę

, aby podczas

ć

wicze

ń

uczniowie pracowali

indywidualnie lub w zespołach 2 osobowych.

Przed przyst

ą

pieniem do wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych nale

ż

y

zapozna

ć

uczniów z zasadami bhp obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym

stanowisku.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. W kryteriach oceniania

nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów

umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci wynikaj

ą

cych ze szczegółowych celów

kształcenia.

Podczas realizacji programu nauczania nale

ż

y ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia

uczniów na podstawie:

−

sprawdzianów ustnych i pisemnych,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia w trakcie wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych.

Wiadomo

ś

ci

teoretyczne

niezb

ę

dne

do

realizacji

czynno

ś

ci

praktycznych proponuje si

ę

sprawdza

ć

z zastosowaniem sprawdzianów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

ustnych oraz testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych. Warunkiem dopuszczenia do

wykonywania

ć

wiczenia powinna by

ć

pozytywna ocena sprawdzianu lub

testu.

Podczas kontroli i oceny przeprowadzanej w formie ustnej nale

ż

y

zwraca

ć

uwag

ę

na

umiej

ę

tno

ść

operowania

zdobyt

ą

wiedz

ą

,

merytoryczn

ą

jako

ść

wypowiedzi,

poprawne

stosowanie

poj

ęć

technicznych i wnioskowanie.

Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne proponuje si

ę

sprawdza

ć

przez obserwacj

ę

czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania

ć

wicze

ń

. Kryteria słu

żą

ce do

oceny poziomu opanowania umiej

ę

tno

ś

ci praktycznych powinny

obejmowa

ć

:

−

rozpoznawanie materiałów stosowanych w konstrukcjach urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

rozró

ż

nianie mechanizmów i elementów maszyn,

−

przestrzeganie przepisów bhp i ochrony ppo

ż

. podczas wykonywania

zada

ń

,

−

posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

warsztatow

ą

,

−

dobór przyrz

ą

dów pomiarowych, narz

ę

dzi, urz

ą

dze

ń

i materiałów do

wykonywanych zada

ń

,

−

zachowanie kolejno

ś

ci wykonywania czynno

ś

ci według obowi

ą

zuj

ą

cej

technologii,

−

zachowanie porz

ą

dku na stanowisku pracy,

−

jako

ść

wykonania.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

ń

powinien samodzielnie sprawdzi

ć

wyniki swojej pracy według opracowanego przez nauczyciela arkusza
samooceny. Nast

ę

pnie, według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia

poprawno

ść

i jako

ść

wykonanego zadania.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie testu pisemnego oraz testu praktycznego z zadaniami

typu próba pracy. Wskazane jest, aby zadania w te

ś

cie pisemnym były

zadaniami zamkni

ę

tymi wielokrotnego wyboru. Zadania praktyczne

nale

ż

y zaopatrzy

ć

w kryteria oceny i schemat punktowania.

W ocenie ko

ń

cowej osi

ą

gni

ęć

ucznia nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testu

pisemnego, testu praktycznego oraz poziom wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

Moduł 311[47].Z1
Transport szynowy

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

klasyfikowa

ć

ś

rodki transportu szynowego i rozpozna

ć

ich

oznaczenia,

−

opisywa

ć

wyposa

ż

enie i oznaczenia wagonu z uwzgl

ę

dnieniem

wymaga

ń

technicznych i bezpiecze

ń

stwa ruchu,

−

stosowa

ć

przepisy transportu kolejowego,

−

rozpoznawa

ć

konstrukcje drogi szynowej, budowli in

ż

ynierskich

oraz urz

ą

dze

ń

sterowania ruchem,

−

stosowa

ć

procedury i technik

ę

prowadzenia ruchu taboru szynowego

w warunkach normalnych i awaryjnych,

−

eksploatowa

ć

ś

rodki transportu szynowego,

−

korzysta

ć

z instrukcji dotycz

ą

cych transportu szynowego,

−

udziela

ć

pierwszej

pomocy

pasa

ż

erom

i

współpracownikom

w stanach zagro

ż

enia zdrowia i

ż

ycia,

−

przestrzega

ć

przepisów bhp, ochrony ppo

ż

. i ochrony

ś

rodowiska

oraz przepisów dotycz

ą

cych transportu szynowego,

−

korzysta

ć

z dokumentacji Techniczno-Ruchowej, dokumentacji

technologicznej, norm i poradników.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

ę

311[47].Z1.01 Charakteryzowanie

ś

rodków transportu szynowego

98

311[47].Z1.02 Stosowanie przepisów transportu szynowego

60

311[47].Z1.03 Analizowanie budowy drogi szynowej

50

311[47].Z1.04 Prowadzenie ruchu szynowego

30

311[47].Z1.05 Eksploatowanie

ś

rodków transportu szynowego

70

Razem

308

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Batko M.: Drogi kolejowe. WKŁ, Warszawa 1986
D

ą

browa-Bajon M.: Podstawy sterowania ruchem kolejowym. Oficyna

Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002
Gajda B.: Technika ruchu kolejowego. WKŁ, Warszawa 1990
Godwod J., Kowalski E., Nowosielski L.: Zarys kolejnictwa. WKiŁ,
Warszawa 1986
Gruszczy

ń

ski J.: Eksploatacja taboru kolejowego. WKiŁ, Warszawa 1987

Kara

ś

S.:

Urz

ą

dzenia

zabezpieczenia

ruchu

kolejowego.

WKŁ,

Warszawa 1990
W

ę

gierski S.: Układy torowe stacji. WKiŁ, Warszawa 1976

Wyrzykowski W.: Ruch kolejowy. WKiŁ, Warszawa 1990
Zalewski P., Siedlecki P., Drewnowski A.: Technologia transportu
kolejowego. WKŁ, Warszawa 2004
Ustawa o transporcie kolejowym

Wykaz literatury nale

ż

y aktualizowa

ć

w miar

ę

ukazywania si

ę

nowych

pozycji wydawniczych.

311[47].Z1.01

Charakteryzowanie

ś

rodków

transportu szynowego

311[47].Z1.02

Stosowanie przepisów

transportu szynowego

311[47].Z1

Transport szynowy

311[47].Z1.04

Prowadzenie

ruchu szynowego

311[47].Z1.05

Eksploatowanie

ś

rodków transportu

szynowego

311[47].Z1.03

Analizowanie
budowy drogi

szynowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

Jednostka modułowa 311[47].Z1.01
Charakteryzowanie

ś

rodków transportu szynowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

sklasyfikowa

ć

ś

rodki transportu szynowego,

−

okre

ś

li

ć

zadania

ś

rodków transportu szynowego,

−

rozpozna

ć

oznaczenia pojazdów szynowych,

−

okre

ś

li

ć

charakterystyczne cechy pojazdów trakcyjnych,

−

przeprowadzi

ć

analiz

ę

charakterystyki pracy pojazdów trakcyjnych,

−

rozró

ż

ni

ć

elementy wagonu,

−

scharakteryzowa

ć

wyposa

ż

enie wagonu,

−

okre

ś

li

ć

przeznaczenie wagonu z uwzgl

ę

dnieniem wymaga

ń

technicznych i bezpiecze

ń

stwa ruchu,

−

scharakteryzowa

ć

jednostk

ę

nap

ę

dow

ą

pojazdu trakcyjnego,

−

scharakteryzowa

ć

tabor szynowy: wózki taborowe, zestawy kołowe,

zawieszenia silników trakcyjnych, przekładnie, pr

ą

dnice o

ś

wietleniowe

oraz przetwornice stosowane w wagonach,

−

rozró

ż

ni

ć

i sklasyfikowa

ć

konstrukcje nadwozi taboru szynowego,

−

rozró

ż

ni

ć

przekładnie mechaniczne, hydrauliczne, elektryczne,

okre

ś

li

ć

ich zalety i wady oraz porówna

ć

sprawno

ść

,

−

wyja

ś

ni

ć

przygotowanie wagonów i pojazdów trakcyjnych do ruchu,

−

okre

ś

li

ć

zadania, rodzaje i budow

ę

urz

ą

dze

ń

hamuj

ą

cych,

−

okre

ś

li

ć

zadania, rodzaje i budow

ę

urz

ą

dze

ń

ci

ę

głowo - zderznych,

−

oceni

ć

wpływ oporów ruchu na pr

ę

dko

ść

jazdy,

−

skorzysta

ć

z dokumentacji technicznej, PN, poradników.

2. Materiał nauczania

Podstawy funkcjonowania transportu szynowego.
Rodzaje taboru szynowego.
Budowa i znakowanie pojazdów szynowych.
Praca pojazdu trakcyjnego.
Podwozia wagonów i pojazdów trakcyjnych.
Nadwozia wagonów i pojazdów trakcyjnych.
Ostoja i urz

ą

dzenia ci

ę

głowo-zderzne.

Układy hamulcowe.
Zasady organizowania przewozów taborem szynowym.
Opory ruchu poci

ą

gu, tramwaju, metra.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

3.

Ć

wiczenia

•

Okre

ś

lanie rodzaju wagonu na podstawie oznaczenia.

•

Analizowanie

danych

technicznych

najcz

ęś

ciej

stosowanych

lokomotyw.

•

Dobieranie lokomotywy i wagonów do przewozu ładunków i osób.

•

Analizowanie konstrukcji wagonu osobowego.

•

Wykonywanie szkicu wagonu osobowego.

•

Analizowanie procedury przygotowywania wagonów do ruchu.

•

Wyja

ś

nianie na podstawie schematu, zasady działania układu

hamulcowego.

•

Analizowanie schematu lokomotywy elektrycznej.

•

Identyfikowanie

elektrowozów

i

okre

ś

lanie

ich

parametrów

trakcyjnych.

•

Analizowanie dokumentacji technicznej pojazdów trakcyjnych.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Foliogramy i prze

ź

rocza dotycz

ą

ce nadwozia i podwozia pojazdów

trakcyjnych, nadwozia i podwozia wagonów, układów hamulcowych
urz

ą

dze

ń

ci

ę

głowo-zderznych.

Model nadwozia pojazdów trakcyjnych.
Model podwozia pojazdów trakcyjnych.
Model nadwozia wagonów.
Model podwozia wagonów.
Model układów hamulcowych.
Model urz

ą

dzenia ci

ę

głowo-zderznego.

Komputerowe programy do symulacji działania urz

ą

dze

ń

sterownia

ruchem kolejowym i ruchem tramwajowym.
Dokumentacja Techniczno-Ruchowa

ś

rodków transportu szynowego.

Instrukcje obsługi.
Katalogi, albumy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe zagadnienia

dotycz

ą

ce

ś

rodków transportu szynowego. Podczas jego realizacji

nale

ż

y przede wszystkim kształtowa

ć

umiej

ę

tno

ś

ci klasyfikowania

i rozpoznawania

ś

rodków transportu kolejowego.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

nale

ż

y ł

ą

czy

ć

teori

ę

z praktyk

ą

poprzez odpowiedni dobór

ć

wicze

ń

, wykorzystywanie wiadomo

ś

ci

i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów z innych obszarów tematycznych oraz rozwija

ć

umiej

ę

tno

ś

ci samokształcenia i korzystania z innych ni

ż

podr

ę

cznikowe

ź

ródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

Program jednostki modułowej wskazane jest realizowa

ć

głównie

metodami dyskusji dydaktycznej, pokazu z obja

ś

nieniem, pokazu

z instruktarzem oraz

ć

wicze

ń

praktycznych. Podczas charakterystyki

ś

rodków transportu kolejowego, nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na ich budow

ę

i zasad

ę

działania oraz zastosowanie. W trakcie wykonywania

ć

wicze

ń

nauczyciel powinien obserwowa

ć

prac

ę

uczniów i w razie potrzeby

udziela

ć

konsultacji.

Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e

by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

ż

liwo

ś

ci

szkoły.

Wskazane jest, aby uczniowie samodzielnie zdobywali wiadomo

ś

ci

i umiej

ę

tno

ś

ci dotycz

ą

ce

ś

rodków transportu kolejowego poprzez

korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji zawodowej.

Podczas realizacji procesu kształcenia nale

ż

y korzysta

ć

z pomocy

dydaktycznych, a w szczególno

ś

ci: modeli, foliogramów, schematów

oraz programów komputerowych.

Realizuj

ą

c

program

nauczania

nale

ż

y

zwróci

ć

uwag

ę

na

kształtowanie cech osobowo

ś

ci niezb

ę

dnych w pracy zawodowej, takich

jak: staranno

ść

, dokładno

ść

i odpowiedzialno

ść

.

Zaj

ę

cia nale

ż

y prowadzi

ć

w grupie do 15 uczniów w pracowni

infrastruktury

kolejowej.

Ć

wiczenia

powinny

by

ć

wykonywane

indywidualnie lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania, na
podstawie kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. Kryteria

oceniania powinny uwzgl

ę

dnia

ć

poziom wiadomo

ś

ci oraz zakres

opanowania przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci zało

ż

onych w szczegółowych

celach kształcenia jednostki modułowej.

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów mo

ż

na ocenia

ć

na podstawie:

−

sprawdzianów ustnych,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

obserwacji czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Dokonuj

ą

c oceny w formie ustnej nale

ż

y zwraca

ć

uwag

ę

na poprawne

posługiwanie si

ę

terminologi

ą

techniczn

ą

, merytoryczn

ą

, jako

ść

wypowiedzi, wła

ś

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

Do oceny wykonywanych

ć

wicze

ń

zaleca si

ę

opracowa

ć

kart

ę

obserwacji, która powinna uwzgl

ę

dnia

ć

:

−

aktywno

ść

ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

,

−

wykorzystywanie ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

−

poprawno

ść

merytoryczn

ą

wykonanych

ć

wicze

ń

.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki proponuje si

ę

zastosowanie testu pisemnego, zawieraj

ą

cego zadania zamkni

ę

te

wielokrotnego wyboru.

Ocena ko

ń

cowa osi

ą

gni

ęć

ucznia powinna uwzgl

ę

dnia

ć

wyniki

wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod oceniania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

Jednostka modułowa 311[47].Z1.02
Stosowanie przepisów transportu szynowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

zastosowa

ć

przepisy i instrukcje dotycz

ą

ce transportu szynowego,

−

okre

ś

li

ć

liczb

ę

pojazdów

niezb

ę

dnych

do

realizacji

zada

ń

przewozowych,

−

okre

ś

li

ć

rodzaj poci

ą

gu i jego relacj

ę

kierunkow

ą

na podstawie

numeru poci

ą

gu,

−

zastosowa

ć

zasady dotycz

ą

ce skrajni budowli i skrajni taboru,

−

obliczy

ć

czas jazdy i pr

ę

dko

ść

pojazdów dla potrzeb rozkładu jazdy,

−

obliczy

ć

dopuszczaln

ą

mas

ę

wagonów w składzie poci

ą

gu, metra

i zespole tramwaju,

−

oceni

ć

przydatno

ść

do ruchu wagonów i pojazdów trakcyjnych na

podstawie obowi

ą

zuj

ą

cych przepisów,

−

sprawdzi

ć

przygotowanie, pod wzgl

ę

dem bezpiecze

ń

stwa, składu

poci

ą

gu do przewozu ładunków niebezpiecznych i specjalnych,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

słu

ż

bowymi rozkładami jazdy poci

ą

gów, tramwajów

i metra,

−

sporz

ą

dzi

ć

dokumentacj

ę

wykonywanych czynno

ś

ci słu

ż

bowych,

−

zastosowa

ć

procedury post

ę

powania w stanach awaryjnych,

zagro

ż

enia

bezpiecze

ń

stwa

ruchu

oraz

wypadkach

taboru

szynowego.

2. Materiał nauczania

Ustawa o transporcie szynowym.
Podstawy funkcjonowania transportu szynowego.
Skrajnia budowli i taboru.
Zasady numerowania poci

ą

gów.

Zasady organizowania przewozów taborem szynowym.
Sygnalizacja ruchu w transporcie szynowym.
Słu

ż

bowe rozkłady jazdy.

Protokoły, sprawozdania, notatki i korespondencja słu

ż

bowa.

Przygotowanie składów do przewozu ładunków niebezpiecznych
i specjalnych.
Procedury post

ę

powania w czasie awarii i wypadków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

3.

Ć

wiczenia

•

Analizowanie przepisów dotycz

ą

cych transportu szynowego.

•

Okre

ś

lanie na podstawie numeru poci

ą

gu jego rodzaju i relacji

kierunkowej.

•

Analizowanie parametrów ruchu pojazdów szynowych.

•

Obliczanie dopuszczalnej masy wagonów w składzie poci

ą

gu.

•

Obliczanie czasu jazdy pojazdów na okre

ś

lonym odcinku.

•

Sprawdzanie przygotowania poci

ą

gu do przewozu ładunków

niebezpiecznych i specjalnych.

•

Posługiwanie si

ę

słu

ż

bowym rozkładem jazdy poci

ą

gów.

•

Planowanie słu

ż

bowego rozkładu jazdy poci

ą

gów na okre

ś

lonym

odcinku trasy.

•

Analizowanie dokumentacji wykonywanych czynno

ś

ci słu

ż

bowych.

•

Opracowywanie procedury post

ę

powania w przypadku wykrycia

deformacji powierzchni tocznej kół w taborze b

ę

d

ą

cym na trasie.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Ustawa o transporcie szynowym.
Instrukcje i rozporz

ą

dzenia zakładowe i bran

ż

owe.

Rozkłady jazdy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe tre

ś

ci dotycz

ą

ce

przepisów transportu szynowego. Podczas jego realizacji szczególn

ą

uwag

ę

nale

ż

y zwróci

ć

na kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci stosowania

przepisów obowi

ą

zuj

ą

cych podczas przygotowania składu poci

ą

gu do

ruchu oraz prowadzenia dokumentacji słu

ż

bowej W osi

ą

gni

ę

ciu celów

kształcenia istotne znaczenie ma dobór metod nauczania. Wskazane
jest stosowanie takich metod, jak: dyskusji dydaktycznej,

ć

wicze

ń

praktycznych, pokazu z obja

ś

nieniem oraz przypadków. Teori

ę

i praktyk

ę

nale

ż

y realizowa

ć

jednocze

ś

nie. Nauczyciel powinien wprowadzi

ć

w nowe zagadnienia, a nast

ę

pnie uczniowie wykona

ć

jedno lub wi

ę

cej

ć

wicze

ń

maj

ą

cych na celu sprawdzenie i wykorzystanie teorii w praktyce.

W trakcie

ć

wicze

ń

nauczyciel powinien obserwowa

ć

prac

ę

ucznia,

wskazywa

ć

popełniane bł

ę

dy oraz naprowadza

ć

na wła

ś

ciwy tok pracy.

W celu lepszego zrozumienia realizowanych tre

ś

ci kształcenia wskazane

jest zorganizowanie wycieczki dydaktycznej na stacj

ę

kolejow

ą

,

nastawni

ę

lub p

ę

tl

ę

tramwajow

ą

. Przed wycieczk

ą

nale

ż

y zapozna

ć

uczniów z zasadami bezpiecze

ń

stwa obowi

ą

zuj

ą

cymi podczas jej

trwania. Wskazane jest, aby podczas wycieczki uczniowie prowadzili
obserwacje

w

zespołach

2-3

osobowych

według

arkuszy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

przygotowanych przez nauczyciela. Po odbyciu wycieczki nale

ż

y

podsumowa

ć

wyniki obserwacji uczniów.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy

zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

, zespołowego

podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz prezentacji

wykonanych prac.

Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e

by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

ż

liwo

ś

ci

szkoły.

Zaj

ę

cia nale

ż

y realizowa

ć

w grupie do 15 uczniów w pracowni

infrastruktury

kolejowej.

Ć

wiczenia

powinny

by

ć

wykonywane

indywidualnie lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

ć

si

ę

systematycznie, przez cały czas realizacji programu

jednostki modułowej, na podstawie kryteriów przedstawionych na
pocz

ą

tku zaj

ęć

.

W kryteriach oceniania nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci wynikaj

ą

cych ze

szczegółowych celów kształcenia.

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów nale

ż

y ocenia

ć

w zakresie zaplanowanych celów

kształcenia na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów,

−

pisemnych sprawdzianów,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Dokonuj

ą

c kontroli w formie ustnej nale

ż

y zwraca

ć

uwag

ę

na

umiej

ę

tno

ść

operowania zdobyt

ą

wiedz

ą

, jako

ść

wypowiedzi, poprawne

stosowanie poj

ęć

technicznych oraz wnioskowanie.

Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne proponuje si

ę

sprawdza

ć

przez obserwacj

ę

czynno

ś

ci ucznia wykonywanych podczas realizacji

ć

wicze

ń

. Podczas

obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

prowadzenie dokumentacji słu

ż

bowej,

−

przestrzeganie przepisów dotycz

ą

cych przygotowania składu poci

ą

gu,

−

przestrzeganie przepisów dotycz

ą

cych zagro

ż

e

ń

bezpiecze

ń

stwa

ruchu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

54

−

jako

ść

i staranno

ść

wykonywanej pracy,

−

samodzielno

ść

,

−

prac

ę

w zespole.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru.
W ko

ń

cowej ocenie nauczyciel powinien uwzgl

ę

dni

ć

wyniki wszystkich

stosowanych metod sprawdzania wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

55

Jednostka modułowa 311[47].Z1.03
Analizowanie budowy drogi szynowej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

okre

ś

li

ć

warunki techniczne drogi szynowej,

−

rozpozna

ć

konstrukcj

ę

drogi szynowej,

−

sklasyfikowa

ć

elementy drogi kolejowej,

−

rozpozna

ć

budowle in

ż

ynierskie,

−

scharakteryzowa

ć

urz

ą

dzenia zabezpieczenia ruchu kolejowego,

−

zanalizowa

ć

oddziaływanie taboru na tor izolowany,

−

sklasyfikowa

ć

rozjazdy,

−

rozró

ż

ni

ć

elementy geometryczne rozjazdu,

−

zastosowa

ć

zasady dotycz

ą

ce skrajni budowli i skrajni taboru,

−

dokona

ć

ogl

ę

dzin torów i rozjazdów zgodnie z procedurami,

−

odczyta

ć

plany schematyczne linii i stacji kolejowych, metra, p

ę

tli

i zajezdni tramwajowych,

−

skorzysta

ć

z dokumentacji technicznej, poradników,

−

zastosowa

ć

przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Warunki techniczne drogi szynowej.
Elementy drogi szynowej.
Budowle in

ż

ynierskie.

Urz

ą

dzenia zabezpieczenia ruchu kolejowego,

Urz

ą

dzenia oddziaływania tor-pojazd.

Rozjazdy i zamkni

ę

cia nastawcze.

Układy nastawcze zwrotnic.
Symbole stosowane na planach schematycznych.
Plany schematyczne.
Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej

i ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Rozpoznawanie elementów drogi szynowej.

•

Rozpoznawanie budowli in

ż

ynierskich.

•

Rozró

ż

nianie elementów rozjazdu na podstawie dokumentacji

technicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

56

•

Przeprowadzanie ogl

ę

dzin rozjazdów i torów.

•

Rozró

ż

nianie symboli stosowanych na planach schematycznych.

•

Czytanie planów schematycznych stacji kolejowych.

•

Analizowanie planów schematycznych metra.

•

Analizowanie planów schematycznych p

ę

tli i zajezdni tramwajowych.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Przyrz

ą

dy do pomiaru toru, zwrotnic i zamkni

ęć

nastawczych.

Foliogramy i prze

ź

rocza, przedstawiaj

ą

ce:

−

skrajni

ę

budowli i taboru,

−

przekroje poprzeczne podtorza i toru,

−

budowle in

ż

ynierskie, budynki i urz

ą

dzenia stacyjne,

−

konstrukcje toru i rozjazdów z zamkni

ę

ciami nastawczymi,

−

konstrukcje przejazdów i urz

ą

dzenia zabezpieczaj

ą

ce,

−

zł

ą

cza izolowane,

−

ł

ą

czniki szynowe.

Model rozjazdu torów. Modele szyn.
Modele budowli in

ż

ynierskich. Modele budynków i urz

ą

dze

ń

stacyjnych.

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce budowy i remontów torów kolejowych,

zwrotnic.
Wykaz symboli stosowanych na planach schematycznych.
Plany schematyczne stacji kolejowych, metra, p

ę

tli i zajezdni

tramwajowych.
Dokumentacje budowy urz

ą

dze

ń

na szlakach i stacjach kolejowych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe tre

ś

ci dotycz

ą

ce

rodzajów i konstrukcji dróg szynowych. W trakcie jego realizacji nale

ż

y

przede wszystkim kształtowa

ć

umiej

ę

tno

ś

ci rozpoznawania elementów

dróg szynowych oraz budowli in

ż

ynierskich, a tak

ż

e czytania planów

schematycznych linii i stacji kolejowych, metra, p

ę

tli i zajezdni

tramwajowych.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

proponuje si

ę

stosowa

ć

nast

ę

puj

ą

ce metody: dyskusj

ę

dydaktyczn

ą

, pokaz z obja

ś

nieniem oraz

ć

wiczenia praktyczne. Podczas wykonywania

ć

wicze

ń

nauczyciel

powinien obserwowa

ć

prac

ę

uczniów i w razie potrzeby udziela

ć

konsultacji. Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e

by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

ż

liwo

ś

ci

szkoły.

Podczas realizacji procesu kształcenia nauczyciel powinien korzysta

ć

z pomocy dydaktycznych, a w szczególno

ś

ci: filmów dydaktycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

57

schematów, modeli i foliogramów. Nale

ż

y pami

ę

ta

ć

, aby przed projekcj

ą

filmu ukierunkowa

ć

obserwacj

ę

uczniów, a po obejrzeniu filmu

przeprowadzi

ć

dyskusj

ę

i podsumowanie. Wskazane jest korzystanie

z Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat podkładów
kolejowych oraz torów tramwajowych stosowanych w Polsce i w Europie.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy

zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

, zespołowego

podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz prezentacji

wykonanych prac.

Zaj

ę

cia wskazane jest realizowa

ć

w grupie do 15 uczniów w pracowni

infrastruktury

kolejowej.

Ć

wiczenia

powinny

by

ć

wykonywane

indywidualnie lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania, na
podstawie

okre

ś

lonych

kryteriów.

Kryteria

oceniania

powinny

uwzgl

ę

dnia

ć

poziom wiadomo

ś

ci oraz zakres opanowania przez uczniów

umiej

ę

tno

ś

ci zało

ż

onych w szczegółowych celach kształcenia jednostki

modułowej.

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów mo

ż

na ocenia

ć

na podstawie:

−

sprawdzianów ustnych,

−

sprawdzianów pisemnych,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

obserwacji czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Dokonuj

ą

c oceny w formie ustnej nale

ż

y zwraca

ć

uwag

ę

na poprawne

posługiwanie si

ę

terminologi

ą

techniczn

ą

, merytoryczn

ą

, jako

ść

wypowiedzi, wła

ś

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Do oceny wykonywanych

ć

wicze

ń

zaleca si

ę

opracowa

ć

kart

ę

obserwacji, która powinna uwzgl

ę

dnia

ć

:

−

aktywno

ść

ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

,

−

samodzielno

ść

,

−

wykorzystywanie ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

−

poprawno

ść

merytoryczn

ą

wykonanych

ć

wicze

ń

.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki proponuje si

ę

zastosowanie testu pisemnego, zawieraj

ą

cego zadania zamkni

ę

te

wielokrotnego wyboru.

Ocena ko

ń

cowa osi

ą

gni

ęć

ucznia powinna uwzgl

ę

dnia

ć

wyniki

wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod oceniania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

58

Jednostka modułowa 311[47].Z1.04
Prowadzenie ruchu szynowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

rozpozna

ć

urz

ą

dzenia sterowania ruchem szynowym,

−

opisa

ć

procedury post

ę

powania w czasie przebudowy lub awarii

urz

ą

dze

ń

sterowania ruchem szynowym,

−

okre

ś

li

ć

współdziałanie urz

ą

dze

ń

sterowania ruchem szynowym ze

zwrotnicami i torami,

−

obsłu

ż

y

ć

systemy lokalizacji pojazdów trakcyjnych,

−

rozró

ż

ni

ć

sygnały obowi

ą

zuj

ą

ce w transporcie szynowym,

−

opisa

ć

procedury i technik

ę

prowadzenia ruchu taboru szynowego

w warunkach normalnych i awaryjnych,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

urz

ą

dzeniami ł

ą

czno

ś

ci podczas prowadzenia ruchu

szynowego,

−

zastosowa

ć

programy komputerowe do wspomagania sterowania

ruchem szynowym,

−

sporz

ą

dzi

ć

dokumentacj

ę

czynno

ś

ci

wykonywanych

podczas

prowadzenia ruchu szynowego,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

sprz

ę

tem ratunkowym, ratowniczym i ga

ś

niczym,

−

zastosowa

ć

procedury post

ę

powania w stanach awaryjnych,

zagro

ż

enia bezpiecze

ń

stwa ruchu i wypadkach taboru szynowego,

−

skorzysta

ć

z dokumentacji technicznej, poradników, katalogów

i instrukcji,

−

zastosowa

ć

przepisy bhp, ochrony ppo

ż

. i ochrony

ś

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Zasady ruchu kolejowego.
Zasady ruchu drogowego.
Urz

ą

dzenia sterowania ruchem kolejowym.

Urz

ą

dzenia sterowania ruchem tramwajowym.

Systemy lokalizacji taboru.
Sygnalizacja ruchu w transporcie szynowym.
Sygnalizatory i sygnały.
Telekomunikacja w transporcie szynowym.
Przepisy bhp, ochrony ppo

ż

. i ochrony

ś

rodowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

59

3.

Ć

wiczenia

•

Rozpoznawanie urz

ą

dze

ń

sterowania ruchem szynowym.

•

Rozpoznawanie wska

ź

ników i sygnałów na modelu stacji kolejowej.

•

Nadawanie sygnałów alarmowych za pomoc

ą

sygnalizatorów

d

ź

wi

ę

kowych.

•

Identyfikowanie i okre

ś

lanie znaczenia wska

ź

ników i sygnałów.

•

Okre

ś

lanie

współdziałania

urz

ą

dze

ń

sterowania

ruchem

ze zwrotnicami i torami.

•

Okre

ś

lanie zasad post

ę

powania poszczególnych dru

ż

yn trakcyjnych

oraz dy

ż

urnego ruchu w przypadku po

ż

aru w jednym ze składów

poci

ą

gów znajduj

ą

cych si

ę

na makiecie układu poci

ą

gów.

•

Dokumentowanie czynno

ś

ci wykonywanych podczas prowadzenia

ruchu szynowego - symulacja.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Model rozjazdu torów tramwajowych.
Model rozjazdu kolejowego.
Model szyny izolowanej.
Modele dróg szynowych do symulacji prowadzenia ruchu szynowego.
Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce prowadzenia ruchu szynowego.

Programy komputerowe do symulacji działania urz

ą

dze

ń

sterowania

ruchem szynowym.
Urz

ą

dzenia ł

ą

czno

ś

ci ruchowej z koncentratorem elektromechanicznym

i komputerowym.
Sieci radiotelefoniczne wyposa

ż

one w koncentratory i radiotelefony.

Urz

ą

dzenia ł

ą

czno

ś

ci dyspozytorskiej.

Dokumentacje prowadzenia ruchu szynowego.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawow

ą

wiedz

ę

z zakresu prowadzenia ruchu pojazdów szynowych. Do osi

ą

gni

ę

cia

zało

ż

onych celów kształcenia polecane jest zastosowanie metody:

dyskusji dydaktycznej, przypadków,

ć

wicze

ń

praktycznych oraz pokazu

z obja

ś

nieniem. W procesie nauczania-uczenia si

ę

nale

ż

y przede

wszystkim kształtowa

ć

umiej

ę

tno

ś

ci rozpoznawania urz

ą

dze

ń

sterowania

ruchem szynowym oraz stosowania procedur post

ę

powania podczas

prowadzenia ruchu taboru szynowego w warunkach normalnych
i awaryjnych.

Zaleca si

ę

, aby podczas wykonywania

ć

wicze

ń

nauczyciel

obserwował

prac

ę

ucznia,

wskazywał

popełnione

bł

ę

dy

oraz

naprowadzał

na

wła

ś

ciwy

tok

pracy.

Przykładowe

ć

wiczenia

zamieszczone w programie stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

60

nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od

potrzeb edukacyjnych i mo

ż

liwo

ś

ci szkoły.

W procesie dydaktycznym zaleca si

ę

korzystanie z filmów

dydaktycznych dotycz

ą

cych zasad prowadzenia ruchu szynowego oraz

programów komputerowych do symulacji działania urz

ą

dze

ń

sterowania

ruchem. Nale

ż

y pami

ę

ta

ć

, aby przed projekcj

ą

filmu ukierunkowa

ć

obserwacj

ę

uczniów, a po jego obejrzeniu przeprowadzi

ć

dyskusj

ę

i podsumowanie.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy

zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

, zespołowego

podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz prezentacji

wykonanych prac.

Zaj

ę

cia wskazane jest realizowa

ć

w grupie do 15 uczniów w pracowni

infrastruktury

kolejowej.

Ć

wiczenia

powinny

by

ć

wykonywane

indywidualnie lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

ć

si

ę

systematycznie, przez cały czas realizacji programu

jednostki modułowej, na podstawie okre

ś

lonych kryteriów.

W kryteriach oceniania nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci wynikaj

ą

cych ze

szczegółowych celów kształcenia.

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów nale

ż

y ocenia

ć

w zakresie zaplanowanych celów

kształcenia na podstawie:

−

sprawdzianów ustnych i pisemnych,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Dokonuj

ą

c kontroli w formie ustnej nale

ż

y zwraca

ć

uwag

ę

na

umiej

ę

tno

ść

operowania zdobyt

ą

wiedz

ą

, jako

ść

wypowiedzi, poprawne

stosowanie poj

ęć

technicznych oraz wnioskowanie.

Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne proponuje si

ę

sprawdza

ć

przez obserwacj

ę

czynno

ś

ci ucznia wykonywanych podczas realizacji

ć

wicze

ń

. W trakcie

obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

jako

ść

i staranno

ść

wykonywanej pracy,

−

korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

−

prac

ę

w zespole.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

61

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru.
W ko

ń

cowej ocenie nauczyciel powinien uwzgl

ę

dni

ć

wyniki wszystkich

stosowanych metod sprawdzania wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

62

Jednostka modułowa 311[47].Z1.05
Eksploatowanie

ś

rodków transportu szynowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

sklasyfikowa

ć

systemy hamowania pojazdów trakcyjnych i wagonów,

−

sprawdzi

ć

i obsłu

ż

y

ć

urz

ą

dzenia hamuj

ą

ce taboru szynowego oraz

urz

ą

dzenia kontroli ich działania,

−

wykona

ć

próby hamulców zespolonych,

−

wykona

ć

próby hamulców dynamicznych,

−

rozpozna

ć

typowe usterki w układzie hamulcowym i okre

ś

li

ć

sposoby

ich usuwania,

−

obsłu

ż

y

ć

urz

ą

dzenia sprz

ę

gowe i zderzne,

−

zdiagnozowa

ć

urz

ą

dzenia stosowane w taborze szynowym oraz

zakwalifikowa

ć

do naprawy,

−

opracowa

ć

harmonogram naprawy pojazdów trakcyjnych i wagonów

pasa

ż

erskich,

−

dokona

ć

codziennej obsługi pojazdów trakcyjnych i wagonów

pasa

ż

erskich,

−

sporz

ą

dzi

ć

plany pracy pojazdów trakcyjnych i ich obsługi,

−

sporz

ą

dzi

ć

dokumentacj

ę

wykonywanych czynno

ś

ci obsługowych,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

urz

ą

dzeniami ł

ą

czno

ś

ci podczas wykonywania czynno

ś

ci

obsługowych,

−

zastosowa

ć

procedury zarz

ą

dzania jako

ś

ci

ą

ISO podczas obsługi

pojazdów trakcyjnych,

−

zastosowa

ć

przepisy UIC dotycz

ą

ce eksploatacji i naprawy taboru

szynowego,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

komputerowymi programami podczas diagnostyki

i obsługi pojazdów trakcyjnych i wagonów pasa

ż

erskich,

−

skorzysta

ć

z dokumentacji Techniczno-Ruchowej, dokumentacji

technologicznej, norm i poradników,

−

zastosowa

ć

przepisy bhp, ochrony ppo

ż

. i ochrony

ś

rodowiska

podczas u

ż

ytkowania i obsługi

ś

rodków transportu szynowego.

2. Materiał nauczania

Układy nap

ę

dowe pojazdów trakcyjnych.

Urz

ą

dzenia hamuj

ą

ce w pojazdach szynowych.

Urz

ą

dzenia sprz

ę

gaj

ą

ce i zderzne.

Przygotowanie taboru szynowego do naprawy.
Naprawy i przegl

ą

dy taboru szynowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

63

Planowanie pracy taboru szynowego i jego obsługi.
Urz

ą

dzenia bezpiecze

ń

stwa ruchu taboru szynowego.

Diagnostyka taboru szynowego.
Wewn

ę

trzne rozkłady jazdy.

Przepisy UIC w zakresie eksploatacji taboru szynowego.
Przepisy bhp, ochrony ppo

ż

. i ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Klasyfikowanie urz

ą

dze

ń

hamuj

ą

cych.

•

Rozpoznawanie elementów układu hamulcowego na podstawie

dokumentacji technicznej.

•

Ocenianie układu hamulcowego na podstawie badania stanu klocków

hamulcowych.

•

Wykonywanie próby hamulców.

•

Rozpoznawanie usterek w układzie hamulcowym.

•

Okre

ś

lanie czasu wykorzystania pojazdów trakcyjnych.

•

Sporz

ą

dzanie planów pracy pojazdów trakcyjnych i ich obsługi.

•

Opracowywanie harmonogramu naprawy pojazdów trakcyjnych.

•

Opracowywanie harmonogramu naprawy wagonów pasa

ż

erskich.

•

Sprawdzanie urz

ą

dze

ń

hamuj

ą

cych taboru szynowego.

•

Dokonywanie oceny stanu technicznego pojazdu szynowego.

•

Dokumentowanie przeprowadzonych czynno

ś

ci obsługowych.

•

Wykonywanie pomiarów dopuszczalnego zu

ż

ycia cz

ęś

ci i elementów

ruchomych taboru szynowego.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Modele pojazdów trakcyjnych i wagonów.
Modele urz

ą

dze

ń

sprz

ę

gowych i zderznych.

Modele urz

ą

dze

ń

hamuj

ą

cych.

Elementy urz

ą

dze

ń

hamuj

ą

cych.

Makiety układów nap

ę

dowych, urz

ą

dze

ń

hamuj

ą

cych, urz

ą

dze

ń

bezpiecze

ń

stwa ruchu pojazdów trakcyjnych.

Wewn

ę

trzne rozkłady jazdy.

Przepisy UIC.
Dokumentacja Techniczno-Ruchowa.
Dokumentacja technologiczna.
Dokumentacja

czynno

ś

ci

zwi

ą

zanych

z

eksploatacj

ą

pojazdów

szynowych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

ą

ce

obsługi technicznej

ś

rodków transportu szynowego. Podczas jego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

64

realizacji

nale

ż

y

przede

wszystkim

kształtowa

ć

umiej

ę

tno

ś

ci

posługiwania si

ę

Dokumentacj

ą

Techniczno-Ruchow

ą

oraz wykonywania

czynno

ś

ci zwi

ą

zanych z obsług

ą

układów hamulcowych.

Jako metody wiod

ą

ce w tej jednostce modułowej poleca si

ę

metod

ę

przypadków, pogadanki dydaktycznej, pokazu z obja

ś

nieniem i

ć

wicze

ń

praktycznych. W procesie nauczania-uczenia si

ę

nale

ż

y przede

wszystkim skoncentrowa

ć

si

ę

na zagadnieniach najwa

ż

niejszych

i praktycznie u

ż

ytecznych. Du

ż

o czasu nale

ż

y po

ś

wi

ę

ci

ć

na pokazy

i

ć

wiczenia, co ułatwi uczniom zrozumienie i utrwalenie poznanej wiedzy

oraz opanowanie zało

ż

onych umiej

ę

tno

ś

ci. Bardzo wa

ż

ne jest, aby

w trakcie realizacji tre

ś

ci dotycz

ą

cych hamulców szczególn

ą

uwag

ę

zwróci

ć

na ich budow

ę

, uszkodzenia i nieprawidłowo

ś

ci wyst

ę

puj

ą

ce

w pracy układów hamulcowych oraz na wła

ś

ciw

ą

ich obsług

ę

techniczn

ą

.

Nauczyciel

powinien

przygotowa

ć

materiały

potrzebne

do

wykonywania

ć

wicze

ń

,

jak:

instrukcje

do

ć

wicze

ń

,

poradniki,

Dokumentacj

ę

Techniczno-Ruchow

ą

, dokumentacj

ę

technologiczn

ą

i inne. Uczniowie samodzielnie planuj

ą

i wykonuj

ą

ć

wiczenia korzystaj

ą

c

z materiałów

ź

ródłowych. Nauczyciel obserwuje przebieg wykonywanych

ć

wicze

ń

pełni

ą

c rol

ę

konsultanta i doradcy.

Zaj

ę

cia wskazane jest realizowa

ć

w grupie do 15 uczniów w pracowni

taboru szynowego.

Ć

wiczenia powinny by

ć

wykonywane indywidualnie

lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

Przed przyst

ą

pieniem do wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych, nale

ż

y

zapozna

ć

uczniów z zasadami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska, obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym

stanowisku.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej,
na podstawie kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. W kryteriach

oceniania nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom oraz zakres opanowania przez

uczniów umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci, wynikaj

ą

cych ze szczegółowych

celów kształcenia.

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów nale

ż

y ocenia

ć

na podstawie:

−

ustnych

i

pisemnych

sprawdzianów

poziomu

wiadomo

ś

ci

i umiej

ę

tno

ś

ci,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

65

Dokonuj

ą

c kontroli w formie ustnej nale

ż

y zwraca

ć

uwag

ę

na

umiej

ę

tno

ść

operowania zdobyt

ą

wiedz

ą

, jako

ść

wypowiedzi, poprawne

stosowanie poj

ęć

technicznych oraz wnioskowanie.

Umiej

ę

tno

ś

ci

praktyczne

proponuje

si

ę

sprawdza

ć

poprzez

obserwacj

ę

czynno

ś

ci ucznia wykonywanych podczas realizacji

ć

wicze

ń

.

W trakcie obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

opracowywanie harmonogramów naprawy

ś

rodków transportu

szynowego,

−

ocenianie stanu technicznego układu hamulcowego,

−

jako

ść

i staranno

ść

wykonywanych prac,

−

prac

ę

w grupie,

−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru

oraz testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. Do zada

ń

testu

praktycznego nale

ż

y opracowa

ć

kryteria oceny i schemat punktowania.

W ko

ń

cowej ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testów

oraz poziom wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

66

Moduł 311[47].Z2
Monta

ż

i eksploatacja instalacji elektrycznych

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

posługiwa

ć

si

ę

schematami ideowymi i monta

ż

owymi instalacji

elektrycznych,

−

dobiera

ć

przewody, osprz

ę

t instalacyjny i zabezpieczenia instalacji

elektrycznych,

−

wykonywa

ć

monta

ż

elementów instalacji elektrycznych,

−

wykonywa

ć

naprawy, konserwacje i regulacje elementów instalacji

elektrycznych,

−

dobiera

ć

przyrz

ą

dy i metody pomiarowe,

−

wykonywa

ć

pomiary parametrów instalacji elektrycznych,

−

ocenia

ć

stan techniczny instalacji elektrycznych na podstawie

ogl

ę

dzin i bada

ń

,

−

okre

ś

la

ć

przyczyny i skutki przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

,

−

projektowa

ć

i wprowadza

ć

zmiany w układach elektrycznych

instalacji,

−

przestrzega

ć

przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpora

ż

eniowej, ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska,

−

posługiwa

ć

si

ę

normami, dokumentacj

ą

techniczn

ą

, poradnikami

i katalogami.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

ę

311[47].Z2.02

Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

instalacji

elektrycznych

30

311[47].Z2.03 Montowanie instalacji elektrycznych

130

311[47].Z2.04 Eksploatowanie instalacji elektrycznych

104

Razem

264

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

67

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Bartodziej G., Kału

ż

a E.: Aparaty i urz

ą

dzenia elektryczne. WSiP,

Warszawa 2000
Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2000
Go

ź

li

ń

ska E.: Maszyny elektryczne. WSiP, Warszawa 2000

Grad J.: Aparaty i urz

ą

dzenia elektryczne.

Ć

wiczenia. WSiP, Warszawa

1996
Hörnemann E., Hübscher H., Klaue J., Schierack K., Stolzenburg R.:
Instalacje elektryczne i elektronika przemysłowa. Tłumaczenie Rodak A,
WSiP, Warszawa 1998
Kotlarski W. Sieci elektryczne. WSiP Warszawa 1986
Ko

ś

ciug K., Maciszewski Z.: Naprawa maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych

taboru kolejowego. WKŁ, Warszawa 1980
Latek W.: Maszyny elektryczne w pytaniach i odpowiedziach. WNT,
Warszawa 1987
Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 2001
Przybyłowska-Łomnicka A.: Pomiary elektryczne. Obwody pr

ą

du

przemiennego. Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa 2000
Wo

ź

niak J.: Pracownia elektryczna. ITE, Radom 1993

Ustawa - prawo energetyczne wraz z aktami wykonawczymi
Normy, przepisy i instrukcje bran

ż

owe.

Wykaz literatury nale

ż

y aktualizowa

ć

w miar

ę

ukazywania si

ę

nowych

pozycji wydawniczych.

311[47].Z2

Monta

ż

i eksploatacja

instalacji elektrycznych

311[47].Z2.02

Montowanie instalacji

elektrycznych

311[47].Z2.03

Eksploatowanie instalacji

elektrycznych

311[47].Z2.01

Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

instalacji

elektrycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

68

Jednostka modułowa 311[47].Z2.01
Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

instalacji

elektrycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

rozró

ż

ni

ć

rodzaje dokumentacji technicznej maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

rozpozna

ć

symbole graficzne i oznaczenia stosowane na rysunkach

instalacji elektrycznych,

−

wyja

ś

ni

ć

na podstawie schematu ideowego lub monta

ż

owego

działanie instalacji elektrycznej,

−

narysowa

ć

proste schematy ideowe i monta

ż

owe instalacji

elektrycznej,

−

odczyta

ć

i wykona

ć

rysunki techniczne elementów instalacji

elektrycznej,

−

opracowa

ć

instrukcj

ę

eksploatacji urz

ą

dze

ń

instalacji elektrycznej,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

instalacji elektrycznej,

−

skorzysta

ć

z Polskich Norm oraz przepisów prawa energetycznego.

2. Materiał nauczania

Rodzaje dokumentacji technicznej maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Symbole graficzne stosowane w rysunku elektrycznym.
Rodzaje rysunku technicznego elektrycznego.
Schematy elektryczne.
Rysunki techniczne elementów instalacji elektrycznych.
Schematy ideowe i monta

ż

owe elementów instalacji elektrycznych.

Schematy

elektryczne

obwodów

instalacji

elektrycznych

i elektroenergetycznych.

3.

Ć

wiczenia

•

Rozpoznawanie symboli graficznych na schemacie instalacji

elektrycznej.

•

Rozpoznawanie symboli na schemacie ideowym urz

ą

dzenia

elektrycznego.

•

Rozpoznawanie elementów instalacji elektrycznych na schemacie.

•

Rysowanie planu instalacji elektrycznej okre

ś

lonego pomieszczenia.

•

Rysowanie schematu instalacji elektroenergetycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

69

•

Odczytywanie elektrycznych schematów ideowych i monta

ż

owych

elementów instalacji elektrycznych.

•

Odczytywanie

rysunków

technicznych

elementów

instalacji

elektrycznych.

•

Odczytywanie rysunków i schematów elektrycznych w dokumentacji

technicznej urz

ą

dzenia.

•

Odczytywanie elementów instalacji elektrycznej na podstawie

schematu.

•

Opracowywanie

instrukcji

eksploatacji

urz

ą

dzenia

instalacji

elektrycznej.

•

Wykonywanie schematu monta

ż

owego instalacji elektrycznej na

podstawie schematu ideowego.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Elementy instalacji elektrycznych.
Rysunki elementów instalacji elektrycznych.
Plansze, foliogramy dotycz

ą

ce symboli graficznych stosowanych

w rysunku elektrycznym, schematów elektrycznych.
Rysunki wykonawcze i zło

ż

eniowe instalacji elektrycznych.

Schematy instalacji elektrycznych: blokowe, ideowe i monta

ż

owe.

Normy dotycz

ą

ce dokumentacji technicznej.

Dokumentacja techniczna instalacji elektrycznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

ę

tno

ś

ci posługiwania si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

instalacji

elektrycznych ze szczególnym uwzgl

ę

dnieniem obwodów i urz

ą

dze

ń

elektrycznych stosowanych w infrastrukturze oraz

ś

rodkach transportu

szynowego. Podczas procesu nauczania - uczenia si

ę

nale

ż

y

wykorzysta

ć

wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci, które uczniowie opanowali

w trakcie realizacji programu jednostki modułowej 311[47].O1.02
„Posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

”.

Podstawow

ą

metod

ą

nauczania powinny by

ć

ć

wiczenia praktyczne

uzupełnione pokazem oraz dyskusj

ą

dydaktyczn

ą

. Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

ą

propozycj

ę

do

wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e by

ć

rozszerzony

w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

ż

liwo

ś

ci szkoły.

Nauczyciel powinien przygotowa

ć

instrukcje do

ć

wicze

ń

oraz

wyposa

ż

y

ć

stanowiska

ć

wiczeniowe w Polskie Normy i dokumentacj

ę

techniczn

ą

ró

ż

nych rodzajów instalacji elektrycznych. W trakcie

ć

wicze

ń

uczniowie powinni przede wszystkim odczytywa

ć

schematy ideowe

i monta

ż

owe oraz plany i schematy instalacji elektrycznych. Wskazane

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

70

jest aby podczas

ć

wicze

ń

nauczyciel obserwował prac

ę

uczniów oraz

udzielał dodatkowych wyja

ś

nie

ń

i wskazówek.

Zaj

ę

cia dydaktyczne nale

ż

y prowadzi

ć

w laboratorium elektrycznym

i elektronicznym, w grupie do 15 uczniów.

Ć

wiczenia powinny by

ć

wykonywane indywidualnie lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

ę

pów ucznia powinno odbywa

ć

si

ę

w sposób ci

ą

gły i systematyczny w toku realizacji programu jednostki

modułowej, według okre

ś

lonych kryteriów.

Proces ocenienia powinien obejmowa

ć

:

−

diagnoz

ę

poziomu wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów pod k

ą

tem

zało

ż

onych celów kształcenia,

−

identyfikowanie post

ę

pów uczniów w procesie kształcenia oraz

rozpoznawanie trudno

ś

ci w osi

ą

ganiu zało

ż

onych celów kształcenia,

−

sprawdzanie wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów po zrealizowaniu

programu.
W trakcie realizacji programu jednostki nale

ż

y ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia

uczniów

na

podstawie:

sprawdzianów

ustnych,

sprawdzianów

pisemnych, testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych, ukierunkowanej obserwacji

czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Podczas obserwacji szczególn

ą

uwag

ę

nale

ż

y zwróci

ć

na:

−

odczytywanie rysunków instalacji elektrycznych,

−

rozpoznawanie elementów i urz

ą

dze

ń

instalacji elektrycznych na

schematach,

−

rysowanie schematów ideowych i monta

ż

owych,

−

korzystanie z norm, katalogów, dokumentacji technicznej oraz innych

ź

ródeł informacji zawodowej.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie

testu

pisemnego

z

zadaniami

zamkni

ę

tymi

wielokrotnego wyboru.

W ko

ń

cowej ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki

sprawdzianów, testu i poziom wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

71

Jednostka modułowa 311[47].Z2.02
Montowanie instalacji elektrycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

scharakteryzowa

ć

rodzaje instalacji elektrycznych,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

instalacji i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

zaplanowa

ć

wykonanie instalacji elektrycznej,

−

zorganizowa

ć

stanowisko pracy oraz zaplecze budowy instalacji

elektrycznych,

−

dokona

ć

zestawienia materiałów i elementów potrzebnych do

wykonania okre

ś

lonej instalacji elektrycznej,

−

dobra

ć

narz

ę

dzia do monta

ż

u i demonta

ż

u instalacji elektrycznej,

−

wykona

ć

monta

ż

podzespołów mechanicznych,

−

uło

ż

y

ć

przewody elektryczne instalacji zgodnie z dokumentacj

ą

,

−

wykona

ć

poł

ą

czenia elektryczne podzespołów instalacji elektrycznej,

−

wykona

ć

pomiary sprawdzaj

ą

ce,

−

zainstalowa

ć

osprz

ę

t elektryczny,

−

oceni

ć

jako

ść

wykonanej pracy,

−

skorzysta

ć

z Polskich Norm, przepisów prawa energetycznego oraz

poradników, katalogów przewodów i osprz

ę

tu instalacyjnego,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony od

pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym, ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz

ochrony

ś

rodowiska obowi

ą

zuj

ą

ce na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczania

Rodzaje instalacji elektrycznych.
Poł

ą

czenia elektryczne.

Technologia wykonywania poł

ą

cze

ń

.

Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u podzespołów mechanicznych.

Przewody i kable energetyczne.
Aparaty i urz

ą

dzenia niskiego napi

ę

cia.

Rozdzielnice niskiego napi

ę

cia.

Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u podzespołów instalacji elektrycznych.

Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem

elektrycznym, ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

72

3.

Ć

wiczenia

•

Wykonywanie poł

ą

cze

ń

podzespołów instalacji elektrycznej.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u podzespołów mechanicznych.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u elementów instalacji elektrycznej.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u przewodów i kabli.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u aparatów i urz

ą

dze

ń

niskiego

napi

ę

cia.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u rozdzielnic niskiego napi

ę

cia.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u rozdzielnic i urz

ą

dze

ń

ś

redniego

napi

ę

cia.

•

Wykonywanie monta

ż

u transformatorów.

•

Wykonywanie podstawowych pomiarów sprawdzaj

ą

cych dokładno

ść

monta

ż

u instalacji i osprz

ę

tu elektrycznego.

•

Wykrywanie i usuwanie usterek w instalacji i osprz

ę

cie elektrycznym.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Foliogramy i plansze dotycz

ą

ce elementów instalacji elektrycznych.

Foliogramy i plansze dotycz

ą

ce wykonywania instalacji elektrycznych.

Makiety ró

ż

nych rodzajów instalacji elektrycznych.

Zestaw narz

ę

dzi do monta

ż

u i demonta

ż

u.

Ró

ż

ne rodzaje przewodów i kabli elektrycznych.

Ró

ż

ne rodzaje ł

ą

czników instalacyjnych.

Wył

ą

czniki instalacyjne nadpr

ą

dowe i ró

ż

nicowopr

ą

dowe.

Zestawy bezpieczników, wył

ą

czników, styczników i przeka

ź

ników.

Autotransformatory, zasilacze, transformatory, układy prostownicze,
rezystory, rozruszniki. Elektryczne mierniki cyfrowe i analogowe.
Oscyloskopy. Model instalacji elektrycznej do symulacji usterek.
Schematy ideowe i monta

ż

owe ró

ż

nych instalacji elektrycznych.

Katalogi przewodów, osprz

ę

tu instalacyjnego.

Polskie Normy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ś

ci dotycz

ą

ce monta

ż

u

podzespołów i elementów instalacji elektrycznych ze szczególnym
uwzgl

ę

dnieniem obwodów i urz

ą

dze

ń

elektrycznych stosowanych

w infrastrukturze oraz

ś

rodkach transportu szynowego.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

nale

ż

y wykorzysta

ć

wiadomo

ś

ci

i umiej

ę

tno

ś

ci

ukształtowane

w

jednostkach

311[47].O1.03,

311[47].O1.05, 311[47].Z2.01.

Program jednostki modułowej powinien by

ć

realizowany głównie

metod

ą

pokazu z obja

ś

nieniem, pokazu z instrukta

ż

em, metod

ą

przypadków oraz

ć

wicze

ń

praktycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

73

W procesie kształcenia nale

ż

y przede wszystkim zwróci

ć

uwag

ę

na

opanowanie przez ucznia umiej

ę

tno

ś

ci monta

ż

u ró

ż

nych rodzajów

instalacji elektrycznych, a tak

ż

e wykonywania podstawowych pomiarów

sprawdzaj

ą

cych. Nale

ż

y równie

ż

podkre

ś

li

ć

,

ż

e instalacja elektryczna

musi by

ć

wykonana dokładnie i zgodnie ze schematem ideowym lub

monta

ż

owym. Wszelkie odst

ę

pstwa mog

ą

spowodowa

ć

uszkodzenie

instalacji elektrycznej lub stworzy

ć

zagro

ż

enie pora

ż

enia pr

ą

dem

elektrycznym osób korzystaj

ą

cych z instalacji.

Wskazane jest, aby do wykonania

ć

wicze

ń

nauczyciel zgromadził

w pracowni materiały i podzespoły elektryczne potrzebne do monta

ż

u

ró

ż

nych rodzajów instalacji. Powinien równie

ż

przygotowa

ć

instrukcje do

ć

wicze

ń

, poradniki, katalogi, dokumentacj

ę

techniczn

ą

i Polskie Normy.

Po wykonaniu monta

ż

u instalacji, uczniowie powinni przeprowadzi

ć

pomiary sprawdzaj

ą

ce oceniaj

ą

c na ich podstawie czy wykonane

instalacje s

ą

bezpieczne dla u

ż

ytkownika. Wskazane jest, aby w trakcie

ć

wicze

ń

nauczyciel obserwował prac

ę

ucznia, zwracał uwag

ę

na

popełniane bł

ę

dy oraz naprowadzał na wła

ś

ciwy tok pracy. Przede

wszystkim nale

ż

y zwraca

ć

uwag

ę

na przestrzeganie przepisów

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy podczas wykonywania zada

ń

,

staranno

ść

wykonania

ć

wicze

ń

i natychmiastowe korygowanie bł

ę

dów.

Zaj

ę

cia wskazane jest realizowa

ć

w grupie do 15 uczniów

w laboratorium elektrycznym i elektronicznym.

Ć

wiczenia powinny by

ć

wykonywane indywidualnie lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

Przed przyst

ą

pieniem do realizacji

ć

wicze

ń

konieczne jest zapoznanie

uczniów z zasadami bezpiecze

ń

stwa obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym

stanowisku pracy.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

ę

pów ucznia powinno odbywa

ć

si

ę

w sposób ci

ą

gły i systematyczny w toku realizacji programu jednostki

modułowej, według kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

.

Proces ocenienia powinien obejmowa

ć

:

−

diagnoz

ę

poziomu wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów pod k

ą

tem

zało

ż

onych celów kształcenia,

−

identyfikowanie post

ę

pów uczniów w procesie kształcenia oraz

rozpoznawanie trudno

ś

ci w osi

ą

ganiu zało

ż

onych celów kształcenia,

−

sprawdzanie wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów po zrealizowaniu

programu.
W trakcie realizacji programu jednostki nale

ż

y ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia

uczniów

na

podstawie:

sprawdzianów

ustnych,

sprawdzianów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

74

pisemnych, testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych, ukierunkowanej obserwacji

czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Wiadomo

ś

ci

teoretyczne

niezb

ę

dne

do

realizacji

czynno

ś

ci

praktycznych mog

ą

by

ć

sprawdzane za pomoc

ą

sprawdzianu ustnego

lub testu pisemnego.

Umiej

ę

tno

ś

ci praktyczne nale

ż

y sprawdza

ć

poprzez obserwacj

ę

czynno

ś

ci wykonywanych przez ucznia podczas realizacji

ć

wicze

ń

.

Podczas obserwacji szczególn

ą

uwag

ę

nale

ż

y zwróci

ć

na:

−

wykonywanie pracy zgodnie z zasadami bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy,

−

korzystanie ze schematów ideowych i monta

ż

owych instalacji,

−

posługiwanie si

ę

narz

ę

dziami r

ę

cznymi i elektronarz

ę

dziami,

−

wykonywanie pomiarów sprawdzaj

ą

cych w instalacjach elektrycznych,

−

jako

ść

wykonywanych prac.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

ń

powinien samodzielnie sprawdzi

ć

wyniki swojej pracy według opracowanego przez nauczyciela arkusza
samooceny. Nast

ę

pnie, według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia

poprawno

ść

i jako

ść

wykonanego zadania.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie

testu

pisemnego

z

zadaniami

zamkni

ę

tymi

wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego z zadaniami typu próba
pracy. Do zada

ń

praktycznych nale

ż

y opracowa

ć

kryteria oceny oraz

schemat punktowania.

W ko

ń

cowej ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testu

pisemnego, testu praktycznego oraz poziom wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

75

Jednostka modułowa 311[47].Z2.03
Eksploatowanie instalacji elektrycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

okre

ś

li

ć

parametry eksploatacyjne elementów instalacji elektrycznej,

−

rozró

ż

ni

ć

urz

ą

dzenia elektroenergetyczne niskiego i

ś

redniego

napi

ę

cia,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

instalacji i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

przygotowa

ć

stanowisko pracy z zachowaniem zasad bezpiecze

ń

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska,

−

dobra

ć

sprz

ę

t i

ś

rodki ochrony indywidualnej przed pora

ż

eniem

pr

ą

dem,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

analogowymi i cyfrowymi przyrz

ą

dami pomiarowymi,

−

dokona

ć

przegl

ą

du technicznego instalacji elektrycznej,

−

oceni

ć

na podstawie wyników pomiarów stan techniczny instalacji

elektrycznej,

−

oceni

ć

skuteczno

ść

zabezpiecze

ń

od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym

zastosowanych w instalacji,

−

zidentyfikowa

ć

usterki i dokona

ć

prostych napraw instalacji

elektrycznej,

−

dokona

ć

konserwacji

instalacji

elektrycznej

i

urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych niskiego i

ś

redniego napi

ę

cia,

−

wyeliminowa

ć

przyczyny i skutki przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

,

−

zastosowa

ć

zasady u

ż

ytkowania instalacji elektrycznej i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych,

−

skorzysta

ć

z instrukcji, katalogów i przepisów prawa energetycznego,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony od

pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym, ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz

ochrony

ś

rodowiska obowi

ą

zuj

ą

ce na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczania

Parametry eksploatacyjne elementów instalacji elektrycznych.
Przewody i kable elektryczne.
Osprz

ę

t instalacji o

ś

wietleniowej.

Izolatory.
Rozdzielnie napi

ę

cia.

Wył

ą

czniki, odł

ą

czniki, przeł

ą

czniki.

Styczniki i przeka

ź

niki.

Bezpieczniki, uziemienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

76

Układy stycznikowo-przeka

ź

nikowe.

Przegl

ą

dy techniczne instalacji elektrycznych.

Pomiary eksploatacyjne instalacji elektrycznych.
Zasady u

ż

ytkowania instalacji elektrycznych.

Przepisy bhp, ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym, ochrony ppo

ż

.

oraz ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Rozpoznawanie aparatów i urz

ą

dze

ń

niskiego napi

ę

cia.

•

Sporz

ą

dzanie schematu instalacji o

ś

wietleniowej.

•

Ocenianie zu

ż

ycia styków elementów przeł

ą

cznych i rozł

ą

cznych.

•

Dobieranie

ochrony

przeciwpora

ż

eniowej

w

instalacjach

i urz

ą

dzeniach.

•

Analizowanie pracy rozdzielni napi

ę

cia na podstawie.

•

Analizowanie pracy układu ze stycznikami lub przeka

ź

nikami na

podstawie schematu.

•

Dokonywanie wymiany bezpieczników.

•

Wykonywanie

pomiarów

rezystancji

przewodów

w

instalacji

elektrycznej.

•

Wykonywanie pomiarów rezystancji izolacji w instalacji elektrycznej

jedno-i trójfazowej.

•

Wykonywanie pomiarów impedancji p

ę

tli zwarcia.

•

Wykonywanie pomiarów rezystancji uziemienia ochronnego.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Modele instalacji i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Eksponaty lub modele rozdzielni.
Elementy osprz

ę

tu instalacji i urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Elementy ochrony przepi

ę

ciowej i odgromowej.

Wył

ą

czniki, przeł

ą

czniki, bezpieczniki.

Sprz

ę

t ochronny zabezpieczaj

ą

cy przed pora

ż

eniem pr

ą

dem,

Przyrz

ą

dy pomiarowe analogowe i cyfrowe.

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce instalacji elektrycznych i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych.
Instrukcje i przepisy z zakresu ochrony przeciwpora

ż

eniowej.

Przepisy dotycz

ą

ce eksploatacji urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

ę

tno

ś

ci wykonywania prac zwi

ą

zanych z obsług

ą

i u

ż

ytkowaniem

instalacji i urz

ą

dze

ń

elektrycznych niskiego,

ś

redniego i wysokiego

napi

ę

cia. Podczas realizacji tre

ś

ci jednostki modułowej nale

ż

y

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

77

wykorzysta

ć

wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci ukształtowane w jednostkach

311[47].O1.03, 311[47].O1.05, 311[47].Z2.01 oraz 311[47].Z2.02.
Szczególnie

wa

ż

ne

jest

opanowanie

umiej

ę

tno

ś

ci

poprawnego

i bezpiecznego wykonywania pomiarów eksploatacyjnych instalacji
elektrycznej oraz oceny stopnia zagro

ż

enia pora

ż

enia pr

ą

dem

elektrycznym.

Program jednostki modułowej nale

ż

y realizowa

ć

metod

ą

przypadków,

tekstu przewodniego,

ć

wicze

ń

praktycznych oraz dyskusji dydaktycznej.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

szczególn

ą

uwag

ę

nale

ż

y zwróci

ć

na

zasady wykonywania przegl

ą

dów technicznych instalacji i urz

ą

dze

ń

elektrycznych, prawidłowe działanie urz

ą

dze

ń

zabezpieczaj

ą

cych

i ochrony

przeciwpora

ż

eniowej

oraz

prowadzenie

dokumentacji

eksploatacyjnej.

Nauczyciel powinien przygotowa

ć

materiały potrzebne do wykonania

ć

wicze

ń

, jak: teksty przewodnie, instrukcje, dokumentacj

ę

techniczn

ą

instalacji, PN, przepisy ochrony przeciwpora

ż

eniowej, instrukcje obsługi

mierników. Uczniowie, korzystaj

ą

c z pyta

ń

prowadz

ą

cych i arkuszy

ć

wiczeniowych w tekstach przewodnich oraz z materiałów

ź

ródłowych

samodzielnie planuj

ą

i wykonuj

ą

ć

wiczenia. Zadaniem nauczyciela jest

obserwacja przebiegu realizacji zadania ze zwróceniem szczególnej
uwagi na przestrzeganie zasad bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz

przygotowanie instalacji do wykonywania pomiarów.

Zaj

ę

cia wskazane jest realizowa

ć

w grupie do 15 uczniów

w laboratorium elektrycznym i elektronicznym.

Ć

wiczenia powinny by

ć

wykonywane indywidualnie lub w zespołach 2 - 3 osobowych.

Przed przyst

ą

pieniem do realizacji

ć

wicze

ń

konieczne jest zapoznanie

uczniów z zasadami bezpiecze

ń

stwa obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym

stanowisku pracy.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

ę

pów ucznia powinno odbywa

ć

si

ę

w sposób ci

ą

gły i systematyczny w toku realizacji programu jednostki

modułowej, według kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

.

Proces ocenienia powinien obejmowa

ć

:

−

diagnoz

ę

poziomu wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów pod k

ą

tem

zało

ż

onych celów kształcenia,

−

identyfikowanie post

ę

pów uczniów w procesie kształcenia oraz

rozpoznawanie trudno

ś

ci w osi

ą

ganiu zało

ż

onych celów kształcenia,

−

sprawdzanie wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów po zrealizowaniu

programu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

78

W trakcie realizacji programu jednostki nale

ż

y ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia

uczniów

na

podstawie:

sprawdzianów

ustnych,

sprawdzianów

pisemnych, testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych, ukierunkowanej obserwacji

czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Wiadomo

ś

ci teoretyczne niezb

ę

dne do wykonywania

ć

wicze

ń

mog

ą

by

ć

sprawdzane poprzez dyskusj

ę

lub pogadank

ę

. Dokonuj

ą

c kontroli

w formie ustnej nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na umiej

ę

tno

ś

ci operowania

zdobyt

ą

wiedz

ą

, jako

ść

wypowiedzi, poprawne stosowanie poj

ęć

technicznych oraz wnioskowanie.

Umiej

ę

tno

ś

ci

praktyczne

proponuje

si

ę

sprawdza

ć

poprzez

obserwacj

ę

czynno

ś

ci uczniów w trakcie wykonywania

ć

wicze

ń

.

Podczas obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

pomiar parametrów instalacji i osprz

ę

tu elektrycznego,

−

ocena stanu technicznego instalacji,

−

lokalizacj

ę

i usuwanie usterek,

−

dobieranie zabezpiecze

ń

urz

ą

dze

ń

zasilaj

ą

cych,

−

stosowanie zasad ochrony przeciwpora

ż

eniowej i przepi

ę

ciowej,

−

przestrzeganie przepisów bhp, ochrony ppo

ż

. oraz ochrony

ś

rodowiska.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

ń

powinien samodzielnie sprawdzi

ć

wyniki swojej pracy według opracowanego przez nauczyciela arkusza
samooceny. Nast

ę

pnie, według tego samego arkusza, nauczyciel ocenia

poprawno

ść

i jako

ść

wykonanego zadania.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie

testu

pisemnego

z

zadaniami

zamkni

ę

tymi

wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego z zadaniami typu próba
pracy. Do zada

ń

praktycznych nale

ż

y opracowa

ć

kryteria oceny oraz

schemat punktowania.

W ko

ń

cowej ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testu

pisemnego, testu praktycznego oraz poziom wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

79

Moduł 311[47].Z3
Monta

ż

i eksploatacja sieci zasilaj

ą

cych i podstacji

trakcyjnych

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

rozró

ż

nia

ć

elementy sieci zasilaj

ą

cych i podstacji trakcyjnych oraz

wykonywa

ć

ich poł

ą

czenia,

−

przygotowywa

ć

stanowisko pracy, zgodnie z zasadami organizacji

pracy, wymogami technologicznymi oraz wymaganiami ergonomii,

−

wykonywa

ć

monta

ż

, naprawy, konserwacje i regulacje urz

ą

dze

ń

sieci

zasilaj

ą

cych i podstacji trakcyjnych,

−

wykonywa

ć

pomiary parametrów elektrycznych i ocenia

ć

techniczny

stan urz

ą

dze

ń

,

−

prowadzi

ć

badania techniczne urz

ą

dze

ń

sieci zasilaj

ą

cych i podstacji

trakcyjnych,

−

wprowadza

ć

zmiany w układach elementów sieci zasilaj

ą

cych

i podstacji trakcyjnych,

−

montowa

ć

podstacje trakcyjne i kabiny sekcyjne,

−

montowa

ć

systemy zasilania taboru szynowego,

−

opracowywa

ć

instrukcj

ę

eksploatacji urz

ą

dze

ń

sieci zasilaj

ą

cych

i podstacji trakcyjnych,

−

obsługiwa

ć

urz

ą

dzenia

stosowane

w

sieciach

zasilaj

ą

cych

i podstacjach trakcyjnych,

−

okre

ś

la

ć

przyczyny i skutki przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

oraz

stosowa

ć

ś

rodki skutecznej ochrony urz

ą

dze

ń

,

−

posługiwa

ć

si

ę

schematami ideowymi i monta

ż

owymi sieci

zasilaj

ą

cych i podstacji trakcyjnych,

−

posługiwa

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

urz

ą

dze

ń

sieci zasilaj

ą

cych

i podstacji trakcyjnych,

−

wykonywa

ć

czynno

ś

ci zwi

ą

zane z eksploatacj

ą

sieci zasilaj

ą

cych

i podstacji trakcyjnych,

−

stosowa

ć

zasady bezpiecznej pracy, ochrony przeciwpora

ż

eniowej

i przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

80

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

ę

311[47].Z3.01 Montowanie sieci i urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych

105

311[47].Z3.02 Eksploatowanie podstacji trakcyjnych i kabin

sekcyjnych

95

311[47].Z3.03 Eksploatowanie systemów zasilania taboru

szynowego

94

Razem

294

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Czapla J, Seruga W.: Trakcja elektryczna w transporcie. WKŁ.
Warszawa 1990
D

ą

browski T.: Sieci i podstacje trakcyjne. WKŁ, Warszawa 1986

Dziuba W.: Sie

ć

powrotna i pr

ą

dy bł

ą

dz

ą

ce. Wyd. Instytutu

Elektrotechniki, Warszawa 1995
Głowacki K., Onderka E.: Sieci trakcyjne. Wyd. PiT, Kraków 2002
Grad J.: Aparaty i urz

ą

dzenia elektryczne.

Ć

wiczenia. WSiP, Warszawa

1996
Januszewski S., Sagan T., Szczucki F.,

Ś

wi

ą

tek H.: Eksploatacja

urz

ą

dze

ń

elektrycznych i energoelektronicznych. ITE, Radom 2000

Jarosz T., Siemi

ń

ski T.: Odbieraki pr

ą

du i ich współpraca z sieci

ą

. WKŁ,

Warszawa 1989
Kacejko L.: Pracownia elektryczna, t.II, Maszyny, urz

ą

dzenia i nap

ę

d.

ITE, Radom 1993

311[47].Z3

Monta

ż

i eksploatacja sieci

zasilaj

ą

cych i

podstacji trakcyjnych

311[47].Z3.01

Montowanie sieci i urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych

311[47].Z3.02

Eksploatowanie podstacji

trakcyjnych i kabin sekcyjnych

311[47].Z3.03

Eksploatowanie systemów

zasilania taboru szynowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

81

Ko

ś

ciug K., Maciszewski Z.: Naprawa maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych

taboru kolejowego. WKŁ, Warszawa 1980
Przybyłowska-Łomnicka A.: Pomiary elektryczne. Obwody pr

ą

du

przemiennego. Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa 2000
Przepisy budowy urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych. Wydawnictwa

Przemysłowe WEMA, Warszawa 1995
Ustawa - prawo energetyczne wraz z aktami wykonawczymi
Normy, przepisy i instrukcje bran

ż

owe.

Wykaz literatury nale

ż

y aktualizowa

ć

w miar

ę

ukazywania si

ę

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

82

Jednostka modułowa 311[47].Z3.01
Montowanie sieci i urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

scharakteryzowa

ć

rodzaje sieci elektroenergetycznych,

−

okre

ś

li

ć

parametry eksploatacyjne sieci elektroenergetycznej,

−

sklasyfikowa

ć

urz

ą

dzenia sieci zasilaj

ą

cych i podstacji trakcyjnych,

−

zorganizowa

ć

stanowisko pracy zgodnie przepisami bezpiecze

ń

stwa

i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

−

dobra

ć

sprz

ę

t ochronny zabezpieczaj

ą

cy przed pora

ż

eniem pr

ą

dem

elektrycznym,

−

przygotowa

ć

kable, przewody oraz osprz

ę

t do monta

ż

u,

−

wyznaczy

ć

trasy prowadzenia kabli wysokiego,

ś

redniego i niskiego

napi

ę

cia,

−

dobra

ć

przyrz

ą

dy pomiarowe oraz narz

ę

dzia do monta

ż

u i demonta

ż

u

urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnej,

−

wykona

ć

poł

ą

czenia elementów elektrycznych i mechanicznych,

−

zamontowa

ć

urz

ą

dzenia elektryczne i zasilaj

ą

ce podstacji i sieci

elektroenergetycznych,

−

dokona

ć

regulacji napi

ę

cia w sieciach elektrycznych,

−

zamontowa

ć

systemy zasilania taboru szynowego,

−

okre

ś

li

ć

i wyeliminowa

ć

przyczyny i skutki przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

,

Polskimi

Normami,

poradnikami, instrukcjami, katalogami,

−

skorzysta

ć

z przepisów prawa energetycznego,

−

zastosowa

ć

przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej

oraz

ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczania

Linie napowietrzne.
Linie kablowe.
Osprz

ę

t sieciowy.

Sieci niskiego napi

ę

cia.

Sieci wysokiego napi

ę

cia.

Straty sieciowe i ich obliczanie.
Regulacja napi

ę

cia w sieciach elektrycznych.

Instalacje elektryczne podstacji trakcyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

83

Sie

ć

powrotna.

Ochrona przeciwpora

ż

eniowa w urz

ą

dzeniach niskiego i wysokiego

napi

ę

cia.

Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u podzespołów elektrycznych.

Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u przewodów i kabli.

Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u podzespołów podstacji trakcyjnych.

Zasady monta

ż

u i demonta

ż

u sieci elektroenergetycznych i trakcyjnych.

Przepisy prawa energetycznego.
Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Układanie linii kablowej.

•

Identyfikowanie

ł

ą

czników

stosowanych

w

sieciach

elektroenergetycznych i trakcyjnych.

•

Wykonywanie ró

ż

nych typów poł

ą

cze

ń

kabli.

•

Interpretowanie danych zawartych na tabliczkach znamionowych

urz

ą

dze

ń

elektrycznych i elektroenergetycznych.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u podzespołów elektrycznych.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u elementów sieci zasilaj

ą

cych

i urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u przewodów i kabli.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u aparatów i urz

ą

dze

ń

sieci

zasilaj

ą

cych i podstacji trakcyjnych.

•

Wykonywanie monta

ż

u okre

ś

lonego odcinka trakcji elektrycznej.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u rozdzielnic niskiego napi

ę

cia.

•

Wykonywanie monta

ż

u i demonta

ż

u rozdzielnic i urz

ą

dze

ń

napi

ę

cia

stałego.

•

Wykonywanie

monta

ż

u

i

demonta

ż

u

urz

ą

dze

ń

wyposa

ż

enia

elektrycznego podstacji trakcyjnych.

•

Wykonywanie monta

ż

u urz

ą

dze

ń

do napinania i kotwienia sieci.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Plansze, foliogramy, przezrocza dotycz

ą

ce poł

ą

cze

ń

rozł

ą

cznych

i nierozł

ą

cznych.

Foliogramy dotycz

ą

ce budowy i zasady działania układów elektrycznych

podstacji.
Modele transformatorów oraz ich elementów.
Modele sieci napowietrznych i kablowych.
Modele odbieraków pr

ą

du elektrycznego pojazdów trakcyjnych.

Model trzeciej szyny.
Modele konstrukcji wsporczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

84

Modele fundamentów.
Modele sieci trakcyjnej stacji.
Model prz

ę

sła napr

ęż

enia sieci trakcyjnej.

Model sieci powrotnej.
Modele układów zasilania sieci elektroenergetycznych i trakcyjnych.
Model rozdzielni pr

ą

du stałego.

Model obrazuj

ą

cy wpływ sieci powrotnej na urz

ą

dzenia steruj

ą

ce

ruchem.
Makieta stanowiska sterowania zasilaniem elektroenergetycznym.
Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce sieci elektroenergetycznych i trakcyjnych.

Komputerowy

program

do

symulacji

sterowania

zasilaniem

elektroenergetycznym.
Tabliczki

znamionowe

ró

ż

nych

typów

urz

ą

dze

ń

stosowanych

w podstacjach trakcyjnych.
Osprz

ę

t sieci zasilaj

ą

cej, przesyłowej i trakcyjnej.

Przewody i kable.
Bezpieczniki, wył

ą

czniki, styczniki i przeka

ź

niki.

Autotransformatory, zasilacze, transformatory, układy prostownicze.
Przyrz

ą

dy i narz

ę

dzia do monta

ż

u i demonta

ż

u sieci i urz

ą

dze

ń

podstacji

trakcyjnych.
Przyrz

ą

dy pomiarowe analogowe i cyfrowe.

Oscyloskopy.
Elementy ochrony przepi

ę

ciowej i odgromowej.

Sprz

ę

t

ochronny

zabezpieczaj

ą

cy

przed

pora

ż

eniem

pr

ą

dem

elektrycznym.
Instrukcje i przepisy z zakresu ochrony przeciwpora

ż

eniowej.

Katalogi sieci elektroenergetycznej i trakcyjnej oraz elementów
wyposa

ż

enia podstacji trakcyjnej.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ś

ci, których realizacja

powinna przygotowa

ć

ucznia do wykonywania zada

ń

zawodowych

zwi

ą

zanych z monta

ż

em sieci elektroenergetycznych i podstacji

trakcyjnych.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

wskazane jest ł

ą

czenie teorii

z praktyk

ą

poprzez odpowiedni dobór

ć

wicze

ń

, wykorzystywanie

wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów z innych obszarów tematycznych

oraz rozwijanie umiej

ę

tno

ś

ci samokształcenia i korzystania z innych ni

ż

podr

ę

cznikowe

ź

ródeł informacji.

Szczególnie wa

ż

ne jest kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci rozpoznawania

podzespołów i urz

ą

dze

ń

sieci elektroenergetycznych i podstacji

trakcyjnych, oceny stopnia zagro

ż

enia pora

ż

enia pr

ą

dem elektrycznym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

85

korzystania z dokumentacji technicznej oraz z informacji umieszczonych
na tabliczce znamionowej urz

ą

dzenia.

W trakcie realizacji tre

ś

ci programowych proponuje si

ę

stosowa

ć

nast

ę

puj

ą

ce metody: przypadków, tekstu przewodniego, dyskusj

ę

dydaktyczn

ą

,

ć

wiczenia praktyczne oraz pokaz z obja

ś

nieniem.

Maj

ą

c na celu samodzielne wykonywanie

ć

wicze

ń

przez uczniów,

nale

ż

y przygotowa

ć

odpowiednie instrukcje lub tekst przewodni.

Uczniowie korzystaj

ą

c z pyta

ń

prowadz

ą

cych zawartych w przewodnim

tek

ś

cie lub w instrukcji do

ć

wicze

ń

oraz materiałów

ź

ródłowych planuj

ą

przebieg

ć

wiczenia, organizuj

ą

stanowisko pracy i wykonuj

ą

zadanie.

Wskazane jest, aby w trakcie

ć

wicze

ń

nauczyciel obserwował prac

ę

ucznia, wskazywał popełniane bł

ę

dy oraz naprowadzał na wła

ś

ciwy tok

pracy.

Bardzo wa

ż

ne jest zwracanie uwagi na przestrzeganie przepisów bhp

podczas wykonywania

ć

wicze

ń

, korzystanie z dokumentacji technicznej,

jako

ść

wykonania poszczególnych czynno

ś

ci i natychmiastowe

korygowanie bł

ę

dów. Stanowiska

ć

wiczeniowe powinny by

ć

wyposa

ż

one

w niezb

ę

dny sprz

ę

t, narz

ę

dzia, urz

ą

dzenia, materiały i pomoce

dydaktyczne. Nale

ż

y umo

ż

liwi

ć

uczniom korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł

informacji, takich jak: normy, instrukcje, poradniki, katalogi sieci oraz
wyposa

ż

enia podstacji trakcyjnych.

Zaleca si

ę

równie

ż

korzystanie z filmów dydaktycznych oraz

programów komputerowych do symulacji sterowania zasilaniem
elektroenergetycznym. W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

,

zespołowego podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz

prezentacji wykonanych prac.

Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie nauczania

stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych

i mo

ż

liwo

ś

ci szkoły.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w pracowni sieci i rozdzielni

elektroenergetycznych oraz w pracowni zaj

ęć

praktycznych w grupie do

15 uczniów. Wskazane jest, aby uczniowie podczas wykonywania

ć

wicze

ń

pracowali indywidualnie i w zespołach 2-3 osobowych.

Realizacja tre

ś

ci programowych mo

ż

e odbywa

ć

si

ę

równie

ż

w przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z budow

ą

, remontami i utrzymaniem

sieci elektroenergetycznych i trakcji elektrycznej.

Przed przyst

ą

pieniem do wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych nale

ż

y

zapozna

ć

uczniów z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpo

ż

arowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

86

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Podstaw

ą

sprawdzania i oceniania post

ę

pów uczniów powinny by

ć

kryteria podane przez nauczyciela realizuj

ą

cego program jednostki

modułowej na pocz

ą

tku zaj

ęć

. W kryteriach oceniania nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom

oraz

zakres

opanowania

przez

uczniów

umiej

ę

tno

ś

ci

i wiadomo

ś

ci wynikaj

ą

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Nauczyciel

powinien

opracowa

ć

wymagania

edukacyjne

na

poszczególne stopnie szkolne.

Sprawdzanie i ocenianie post

ę

pów ucznia powinno by

ć

realizowane

za pomoc

ą

bada

ń

kształtuj

ą

cych i sumuj

ą

cych.

Badania kształtuj

ą

ce proponuje si

ę

prowadzi

ć

z wykorzystaniem

ustnych sprawdzianów, testów dydaktycznych oraz ukierunkowanej
obserwacji czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Podczas obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

organizowanie stanowiska pracy,

−

wykonywanie monta

ż

u urz

ą

dze

ń

elektrycznych sieci i podstacji

trakcyjnych,

−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy,

−

posługiwanie si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

,

−

prezentowanie wyników własnej pracy,

−

umiej

ę

tno

ść

pracy w zespole.

Badanie sumuj

ą

ce proponuje si

ę

przeprowadzi

ć

z wykorzystaniem

testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz testu
praktycznego z zadaniami typu próba pracy, który powinien by

ć

zaopatrzony w kryteria oceny i schemat punktowana.

Ocena osi

ą

gni

ęć

ucznia po zako

ń

czeniu realizacji programu

nauczania powinna uwzgl

ę

dnia

ć

wyniki wszystkich zastosowanych przez

nauczyciela metod sprawdzania osi

ą

gni

ęć

ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

87

Jednostka modułowa 311[47].Z3.02
Eksploatowanie podstacji trakcyjnych i kabin
sekcyjnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

scharakteryzowa

ć

podstacje trakcyjne i kabiny sekcyjne,

−

rozró

ż

ni

ć

urz

ą

dzenia pomocnicze podstacji trakcyjnych i kabin

sekcyjnych oraz okre

ś

li

ć

ich funkcje,

−

oceni

ć

stan techniczny urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych i kabin

sekcyjnych na podstawie pomiarów i przegl

ą

dów technicznych,

−

dokona

ć

pomiarów

parametrów

elektrycznych

prostowników,

uziomów i instalacji odgromowej,

−

dokona

ć

strojenia filtrów,

−

przeprowadzi

ć

próby napi

ę

ciowe kabli,

−

wykona

ć

badanie transformatorów,

−

zbada

ć

osprz

ę

t

dielektryczny

i

okre

ś

li

ć

wła

ś

ciwo

ś

ci

oleju

transformatorowego,

−

opracowa

ć

harmonogramy przegl

ą

dów technicznych oraz naprawy

urz

ą

dze

ń

podstacji i kabin sekcyjnych,

−

skorzysta

ć

z programów komputerowych do sterowania zasilaniem

elektrotrakcyjnym,

−

okre

ś

li

ć

i wyeliminowa

ć

przyczyny i skutki przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

,

Polskimi

Normami,

poradnikami.

−

skorzysta

ć

z przepisów prawa energetycznego,

−

zorganizowa

ć

stanowisko

pracy

zgodnie

z

przepisami

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

−

zastosowa

ć

procedury

post

ę

powania

dotycz

ą

ce

zasilania

elektrotrakcyjnego w stanach awaryjnych, zagro

ż

enia bezpiecze

ń

stwa

ruchu lub w wypadkach taboru szynowego.

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej

oraz

ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczania

Ogólne wiadomo

ś

ci o podstacjach trakcyjnych.

Przekształtniki pr

ą

du w podstacjach.

Urz

ą

dzenia rozdzielni pr

ą

du stałego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

88

Urz

ą

dzenia rozdzielni bieguna minusowego.

Potrzeby własne podstacji trakcyjnej.
Urz

ą

dzenia potrzeb własnych podstacji.

Zabezpieczenia aparatury głównej. Pomiary w podstacjach.
Sterowanie zdalne.
Gaszenie łuku elektrycznego.
Wył

ą

czniki zanikowe.

Urz

ą

dzenia ziemno - zwarciowe.

Zespoły prostownikowe.
Sekcjonowanie sieci.
Podstacje specjalne.
Przepisy prawa energetycznego.
Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Analizowanie schematów elektrycznych podstacji trakcyjnej.

•

Ocenianie stanu technicznego baterii akumulatorów.

•

Ocenianie pracy prostownika buforuj

ą

cego bateri

ę

akumulatorów

w podstacji trakcyjnej.

•

Identyfikowanie zacisków transformatora prostownikowego.

•

Wyznaczanie parametrów elementów L i C filtra do tłumienia

harmonicznych o okre

ś

lonej cz

ę

stotliwo

ś

ci .

•

Wykonywanie demonta

ż

u i monta

ż

u podzespołów w układzie

prostownika.

•

Ocenianie zu

ż

ycia zestyków wył

ą

czników trakcyjnych.

•

Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów wyj

ś

ciowych

podstacji trakcyjnej.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Makieta z wyposa

ż

eniem budynku podstacji i kabiny sekcyjnej.

Modele rozdzielni pr

ą

du stałego.

Modele urz

ą

dze

ń

pomocniczych podstacji trakcyjnych i kabin

sekcyjnych.
Modele układów zasilania trakcji elektrycznej.
Model transformatora.
Modele prostowników.
Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce eksploatacji podstacji trakcyjnych i kabin

sekcyjnych.
Elementy obwodów automatyki podstacji.
Przekształtniki i ich elementy.
Zestaw do strojenia filtrów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

89

Filtry podstacyjne wygładzaj

ą

ce.

Przyrz

ą

dy pomiarowe do lokalizowania uszkodze

ń

w kablach oraz

układach zabezpieczaj

ą

cych podstacje trakcyjne.

Układy sterowania wył

ą

cznikami trakcyjnymi.

Elementy ochrony przepi

ę

ciowej.

Sprz

ę

t ochronny zabezpieczaj

ą

cy przed pora

ż

eniem pr

ą

dem.

instrukcje i przepisy z zakresu ochrony przeciwpora

ż

eniowej.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ś

ci, których realizacja

powinna przygotowa

ć

ucznia do wykonywania zada

ń

zawodowych

zwi

ą

zanych z obsług

ą

techniczn

ą

podstacji trakcyjnych i kabin

sekcyjnych. W procesie nauczania-uczenia si

ę

szczególn

ą

uwag

ę

nale

ż

y

zwróci

ć

na kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci rozpoznawania urz

ą

dze

ń

podstacji trakcyjnych i kabin sekcyjnych oraz diagnozowania ich stanu
technicznego.

W osi

ą

gni

ę

ciu celów kształcenia istotne znaczenie ma dobór metod

nauczania. Wskazane jest stosowanie takich metod, jak: dyskusji
dydaktycznej,

ć

wicze

ń

praktycznych,

pokazu

z

obja

ś

nieniem,

przewodniego tekstu oraz przypadków. Teori

ę

i praktyk

ę

nale

ż

y

realizowa

ć

jednocze

ś

nie. W trakcie

ć

wicze

ń

nauczyciel powinien

obserwowa

ć

prac

ę

ucznia, wskazywa

ć

popełniane bł

ę

dy oraz

naprowadza

ć

na wła

ś

ciwy tok pracy.

Bardzo wa

ż

ne jest zwracanie uwagi na zgodno

ść

przeprowadzanych

przegl

ą

dów

technicznych

z

obowi

ą

zuj

ą

cymi

procedurami,

dokumentowanie

wykonanych

czynno

ś

ci

oraz

bezwzgl

ę

dne

przestrzeganie przepisów ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym.

Nale

ż

y umo

ż

liwi

ć

uczniom korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

takich jak: normy, dokumentacja techniczna, instrukcje, poradniki,
Internet.

W celu lepszego zrozumienia realizowanych tre

ś

ci kształcenia

wskazane jest zorganizowanie wycieczki dydaktycznej. Przed wycieczk

ą

nale

ż

y zapozna

ć

uczniów z zasadami bezpiecze

ń

stwa obowi

ą

zuj

ą

cymi

podczas jej trwania. Wskazane jest, aby podczas wycieczki uczniowie
prowadzili obserwacje w zespołach 2-3 osobowych według arkuszy
przygotowanych przez nauczyciela. Po odbyciu wycieczki nale

ż

y

podsumowa

ć

wyniki obserwacji uczniów.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy

zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

, zespołowego

podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz prezentacji

wykonanych prac.

Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie nauczania

stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

90

ć

wicze

ń

mo

ż

e by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych

i mo

ż

liwo

ś

ci szkoły.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w pracowni sieci i rozdzielni

elektroenergetycznych oraz w pracowni zaj

ęć

praktycznych w grupie do

15 uczniów. Wskazane jest, aby uczniowie podczas wykonywania

ć

wicze

ń

pracowali indywidualnie i w zespołach 2-3 osobowych.

Realizacja tre

ś

ci programowych mo

ż

e odbywa

ć

si

ę

równie

ż

w przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z budow

ą

, remontami i utrzymaniem

sieci elektroenergetycznych i trakcji elektrycznej.

Przed przyst

ą

pieniem do wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych nale

ż

y

zapozna

ć

uczniów z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpo

ż

arowej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. Powinno ono dostarczy

ć

informacji dotycz

ą

cych zakresu i stopnia opanowania umiej

ę

tno

ś

ci

okre

ś

lonych w szczegółowych celach kształcenia jednostki modułowej.

Sprawdzanie i ocenianie wskazane jest realizowa

ć

za pomoc

ą

bada

ń

kształtuj

ą

cych i sumuj

ą

cych. Badania kształtuj

ą

ce proponuje si

ę

przeprowadzi

ć

z wykorzystaniem ustnych i pisemnych sprawdzianów,

oraz

ukierunkowanej

obserwacji

czynno

ś

ci

uczniów

podczas

wykonywania

ć

wicze

ń

.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, nale

ż

y

zwraca

ć

uwag

ę

na operowanie zdobyt

ą

wiedz

ą

, merytoryczn

ą

jako

ść

wypowiedzi, wła

ś

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Do oceny wykonywanych

ć

wicze

ń

zaleca si

ę

opracowa

ć

kart

ę

obserwacji, która powinna uwzgl

ę

dnia

ć

:

−

poprawno

ść

merytoryczn

ą

wykonywanych

ć

wicze

ń

,

−

korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

−

aktywno

ść

ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

,

−

prezentowanie i uzasadnianie wyników własnej pracy,

−

współprac

ę

w zespole.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

ń

powinien samodzielnie sprawdzi

ć

wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza
oceny post

ę

pów. Nast

ę

pnie według tego samego arkusza, nauczyciel

ocenia poprawno

ść

, jako

ść

i staranno

ść

wykonania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

91

Badanie sumuj

ą

ce proponuje si

ę

przeprowadzi

ć

z wykorzystaniem

testu pisemnego z zadaniami zamkni

ę

tymi wielokrotnego wyboru oraz

testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy.

W ko

ń

cowej ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testu

pisemnego, testu praktycznego oraz poziom wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

92

Jednostka modułowa 311[47].Z3.03
Eksploatowanie systemów zasilania taboru
szynowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

scharakteryzowa

ć

sie

ć

trakcyjn

ą

oraz okre

ś

li

ć

jej parametry

eksploatacyjne,

−

scharakteryzowa

ć

prace

budowlano-monta

ż

owe

zwi

ą

zane

z instalowaniem urz

ą

dze

ń

zasilania sieci trakcyjnej,

−

okre

ś

li

ć

zasady zasilania i sekcjonowania sieci trakcyjnej,

−

obliczy

ć

straty sieciowe oraz sporz

ą

dzi

ć

bilans energii elektrycznej,

−

zorganizowa

ć

stanowisko pracy zgodnie przepisami bezpiecze

ń

stwa

i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

−

dobra

ć

przyrz

ą

dy pomiarowe do lokalizowania uszkodze

ń

,

−

dobra

ć

i zastosowa

ć

ś

rodki ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

−

dokona

ć

przegl

ą

dów technicznych urz

ą

dze

ń

sieci trakcyjnej,

−

oceni

ć

stan techniczny urz

ą

dze

ń

sieci trakcyjnej,

−

dokona

ć

pomiarów parametrów elektrycznych uziomów i instalacji

odgromowej,

−

przeprowadzi

ć

próby napi

ę

ciowe kabli,

−

wykona

ć

naprawy, konserwacje i regulacje sieci trakcyjnej,

−

okre

ś

li

ć

i wyeliminowa

ć

przyczyny i skutki przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

,

−

skorzysta

ć

z programów komputerowych do sterowania zasilaniem

elektrotrakcyjnym,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

,

Polskimi

Normami,

poradnikami.

−

skorzysta

ć

z przepisów prawa energetycznego,

−

zastosowa

ć

procedury

post

ę

powania

dotycz

ą

ce

zasilania

elektrotrakcyjnego w stanach awaryjnych, zagro

ż

enia bezpiecze

ń

stwa

ruchu lub w wypadkach taboru szynowego,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej

oraz

ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczania

Typy i rodzaje sieci trakcyjnych.
Budowa sieci trakcyjnych. Zawieszenia sieci trakcyjnych.
Zasilanie sieci trakcyjnych. Sie

ć

powrotna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

93

Konstrukcje specjalne.
Zasady dokonywania oblicze

ń

sieci trakcyjnej.

Eksploatacja sieci trakcyjnych.
Zasilanie i urz

ą

dzenia rozdzielcze pr

ą

du przemiennego.

Ź

ródła zasilania tramwajów.

Ź

ródła zasilania metra.

Ochrona sieci i obiektów w strefie oddziaływania trakcji elektrycznej.
Gospodarka moc

ą

i energi

ą

elektryczn

ą

.

Przepisy prawa energetycznego.
Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Rozpoznawanie typów i rodzajów sieci trakcyjnych.

•

Analizowanie budowy sieci trakcyjnych na podstawie schematów.

•

Analizowanie schematów sekcjonowania sieci.

•

Obliczanie strat energii elektrycznej na elementach po

ś

rednicz

ą

cych

trakcji.

•

Wykonywanie fragmentu przył

ą

cza zasilaj

ą

cego trakcj

ę

elektryczn

ą

.

•

Badanie stanu zacisków sieci trakcyjnej.

•

Wykonywanie pomiarów parametrów elektrycznych urz

ą

dze

ń

sieci

trakcyjnych.

•

Badanie sprz

ę

tu dielektrycznego.

•

Badanie instalacji uziemiaj

ą

cej i odgromowej.

•

Przeprowadzanie prób napi

ę

ciowych kabli.

•

Planowanie ochrony sieci i obiektów w strefie oddziaływania trakcji

elektrycznej.

•

Porównywanie budowy sieci trakcyjnych stosowanych na kolejach,

w metrze oraz w sieci tramwajowej.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Modele słupów trakcyjnych i fundamentów.
Modele stałych i ci

ęż

arowych urz

ą

dze

ń

kotwi

ą

cych.

Model prz

ę

sła napr

ęż

ania sieci trakcyjnej.

Modele układów zasilania trakcji elektrycznej.
Modele odbieraków pr

ą

du elektrycznego pojazdów trakcyjnych.

Model trzeciej szyny. Modele urz

ą

dze

ń

pomocniczych.

Modele filtrów podstacyjnych wygładzaj

ą

cych.

Modele osprz

ę

tu sieci. Model sieci powrotnej.

Modele elementów obwodów automatyki podstacji.
Makieta stanowiska do sterowania zasilaniem elektroenergetycznym.
Program

komputerowy

do

symulacji

sterowania

zasilaniem

elektroenergetycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

94

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce budowy i eksploatacji trakcji elektrycznej.

Elementy osprz

ę

tu sieci zasilaj

ą

cej, przesyłowej i trakcyjnej.

Przekształtniki i ich elementy.
Stanowisko do pokazu oddziaływania pr

ą

du elektrycznego na obwody

sterowania ruchem kolejowym.
Układy sterowania wył

ą

cznikami trakcyjnymi.

Przyrz

ą

dy pomiarowe do lokalizowania uszkodze

ń

w kablach.

Zestaw do strojenia filtrów.
Elementy ochrony przepi

ę

ciowej i odgromowej.

Układy sterowania wył

ą

cznikami trakcyjnymi.

Elementy ochrony przepi

ę

ciowej.

Sprz

ę

t

ochronny

zabezpieczaj

ą

cy

przed

pora

ż

eniem

pr

ą

dem

elektrycznym.
Instrukcje i przepisy z zakresu ochrony przeciwpora

ż

eniowej.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie

ucznia do wykonywania zada

ń

zawodowych zwi

ą

zanych z eksploatacj

ą

systemów zasilania taboru trakcyjnego kolejowego, tramwajowego
i metra.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

szczególn

ą

uwag

ę

nale

ż

y zwróci

ć

na kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci rozpoznawania aparatów i urz

ą

dze

ń

systemów zasilania taboru trakcyjnego oraz sprawdzania ich stanu
technicznego.

Program nale

ż

y realizowa

ć

przede wszystkim metod

ą

ć

wicze

ń

praktycznych,

pokazu

z

wyja

ś

nieniem,

dyskusji

dydaktycznej,

przypadków oraz tekstu przewodniego.

Do wykonania

ć

wicze

ń

nauczyciel powinien przygotowa

ć

przewodni

tekst, instrukcje, dokumentacj

ę

techniczn

ą

normy, poradniki. Uczniowie

korzystaj

ą

c z pyta

ń

prowadz

ą

cych zawartych w przewodnim tek

ś

cie lub

z instrukcji do

ć

wicze

ń

oraz materiałów

ź

ródłowych planuj

ą

przebieg

ć

wiczenia, organizuj

ą

stanowisko pracy i wykonuj

ą

zadanie. Wskazane

jest, aby w trakcie

ć

wicze

ń

nauczyciel obserwował prac

ę

ucznia,

wskazywał popełnione bł

ę

dy oraz naprowadzał na wła

ś

ciwy tok pracy.

Bardzo wa

ż

ne jest zwracanie uwagi na zgodno

ść

przeprowadzanych

przegl

ą

dów

technicznych

z

obowi

ą

zuj

ą

cymi

procedurami,

dokumentowanie

wykonanych

czynno

ś

ci

oraz

bezwzgl

ę

dne

przestrzeganie przepisów ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym.

Nale

ż

y umo

ż

liwi

ć

uczniom korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

takich jak: normy, dokumentacja techniczna, instrukcje, poradniki,
Internet.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy

zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

, zespołowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

95

podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz prezentacji

wykonanych prac.

Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie nauczania

stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych

i mo

ż

liwo

ś

ci szkoły.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w pracowni sieci i rozdzielni

elektroenergetycznych oraz w pracowni zaj

ęć

praktycznych w grupie do

15 uczniów. Wskazane jest, aby uczniowie podczas wykonywania

ć

wicze

ń

pracowali indywidualnie i w zespołach 2-3 osobowych.

Realizacja tre

ś

ci programowych mo

ż

e odbywa

ć

si

ę

równie

ż

w przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z budow

ą

, remontami i utrzymaniem

sieci elektroenergetycznych i trakcji elektrycznej.

Przed przyst

ą

pieniem do wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych nale

ż

y

zapozna

ć

uczniów z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpo

ż

arowej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

ś

lonych kryteriów. Powinno ono dostarczy

ć

informacji dotycz

ą

cych

zakresu

i

stopnia

opanowania

umiej

ę

tno

ś

ci

okre

ś

lonych

w szczegółowych celach kształcenia jednostki modułowej.

Sprawdzanie i ocenianie wskazane jest realizowa

ć

za pomoc

ą

bada

ń

kształtuj

ą

cych i sumuj

ą

cych. Badania kształtuj

ą

ce proponuje si

ę

przeprowadzi

ć

z wykorzystaniem ustnych i pisemnych sprawdzianów,

oraz

ukierunkowanej

obserwacji

czynno

ś

ci

uczniów

podczas

wykonywania

ć

wicze

ń

.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, nale

ż

y

zwraca

ć

uwag

ę

na operowanie zdobyt

ą

wiedz

ą

, merytoryczn

ą

jako

ść

wypowiedzi, wła

ś

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Do oceny wykonywanych

ć

wicze

ń

zaleca si

ę

opracowa

ć

kart

ę

obserwacji, która powinna uwzgl

ę

dnia

ć

:

−

poprawno

ść

merytoryczn

ą

wykonywanych

ć

wicze

ń

,

−

korzystanie z ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

−

aktywno

ść

ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

,

−

prezentowanie i uzasadnianie wyników własnej pracy,

−

współprac

ę

w zespole.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

96

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu. Ucze

ń

powinien samodzielnie sprawdzi

ć

wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza
oceny post

ę

pów. Nast

ę

pnie według tego samego arkusza, nauczyciel

ocenia poprawno

ść

, jako

ść

i staranno

ść

wykonania zadania.

Badanie sumuj

ą

ce proponuje si

ę

przeprowadzi

ć

z wykorzystaniem

testu pisemnego z zadaniami zamkni

ę

tymi wielokrotnego wyboru oraz

testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy.

W ko

ń

cowej ocenie osi

ą

gni

ęć

ucznia nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

wyniki testu

pisemnego, testu praktycznego oraz poziom wykonania

ć

wicze

ń

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

97

Moduł 311[47].Z4
Monta

ż

i eksploatacja maszyn i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

wykonywa

ć

monta

ż

, naprawy, konserwacje i regulacje urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego,

−

dokonywa

ć

pomiarów parametrów elektrycznych i ocenia

ć

stan

techniczny urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego,

−

dobiera

ć

silniki elektryczne i urz

ą

dzenia pomocnicze zgodnie

z dokumentacj

ą

techniczno-ruchow

ą

,

−

montowa

ć

urz

ą

dzenia

o

ś

wietlenia,

ogrzewania,

wentylacji

i klimatyzacji taboru szynowego,

−

prowadzi

ć

badania techniczne urz

ą

dze

ń

wyposa

ż

enia elektrycznego

taboru szynowego,

−

obsługiwa

ć

urz

ą

dzenia regulacji nastawiania zespołów grzejnych,

wentylacyjnych i klimatyzacji taboru szynowego,

−

posługiwa

ć

si

ę

schematami ideowymi i monta

ż

owymi maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego,

−

posługiwa

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

maszyn i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych oraz wyposa

ż

enia elektrycznego taboru

szynowego,

−

posługiwa

ć

si

ę

j

ę

zykiem obcym zawodowym w zakresie niezb

ę

dnym

do wykonywania zada

ń

zawodowych,

−

przygotowywa

ć

stanowisko

pracy

zgodnie

z

przepisami

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

−

wykonywa

ć

prace zwi

ą

zane z obsług

ą

, konserwacj

ą

i napraw

ą

maszyn i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego,

−

stosowa

ć

zasady bezpiecznej pracy, ochrony przeciwpora

ż

eniowej

i przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

98

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

ę

311[47].Z4.01

Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych

taboru szynowego

130

311[47].Z4.02

Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia,

ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru
szynowego

100

311[47].Z4.03 Posługiwanie si

ę

j

ę

zykiem obcym zawodowym

58

Razem

288

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Bartodziej G., Kału

ż

a E.: Aparaty i urz

ą

dzenia elektryczne. WSiP,

Warszawa 2000
Czapla J, Seruga W.: Trakcja elektryczna w transporcie. WKŁ.
Warszawa 1990
Doma

ń

ski E.,

Ś

witalski M.: Elektryczne pojazdy trakcyjne. WKŁ

Warszawa 1980
Go

ź

li

ń

ska E.: Maszyny elektryczne.

Ć

wiczenia. WSiP, Warszawa 1998

Go

ź

li

ń

ska E.: Maszyny elektryczne. WSiP, Warszawa 2001

Januszewski S., Sagan T., Szczucki F.,

Ś

wi

ą

tek H.: Eksploatacja

urz

ą

dze

ń

elektrycznych i energoelektronicznych. ITE, Radom 2000

Jarosz T., Siemi

ń

ski T.: Odbieraki pr

ą

du i ich współpraca z sieci

ą

. WKŁ,

Warszawa 1989
Kacejko L.: Pracownia elektryczna, t.II, Maszyny, urz

ą

dzenia i nap

ę

d.

ITE, Radom 1993
Ko

ś

ciug K., Maciszewski Z.: Naprawa maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych

taboru kolejowego. WKŁ, Warszawa 1980

311[47].Z4

Monta

ż

i eksploatacja maszyn i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych taboru szynowego

311[47].Z4.01

Montowanie

i eksploatowanie

urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych

taboru szynowego

311[47].Z4.02

Montowanie i eksploatowanie

urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia,

ogrzewania, wentylacji

i klimatyzacji taboru szynowego

311[47].Z4.03

Posługiwanie si

ę

j

ę

zykiem obcym
zawodowym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

99

Kowalski E.: Pojazdy trakcyjne. WKŁ, Warszawa 1979
Latek W.: Maszyny elektryczne w pytaniach i odpowiedziach. WNT,
Warszawa 1987
Pi

ą

tek S., W

ę

clewski S.,

ś

ałopa J.: Lokomotywy elektryczne serii ET22.

WKŁ, Warszawa 1991
Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 2001
Podoski J., Kacprzak J., Mysłek J. Zasady trakcji elektrycznej. WKiŁ,
Warszawa 1980
Przybyłowska-Łomnicka A.: Pomiary elektryczne. Obwody pr

ą

du

przemiennego. Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa 2000
Przepisy budowy urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych. Wydawnictwa

Przemysłowe WEMA, Warszawa 1995
Ustawa - prawo energetyczne wraz z aktami wykonawczymi
Normy, przepisy i instrukcje.

Wykaz literatury nale

ż

y aktualizowa

ć

w miar

ę

ukazywania si

ę

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

100

Jednostka modułowa 311[47].Z4.01
Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych

taboru szynowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

sklasyfikowa

ć

maszyny elektryczne stosowane w elektrycznych

pojazdach trakcyjnych,

−

wyja

ś

ni

ć

budow

ę

i zasad

ę

działania silnika trakcyjnego,

−

dobra

ć

silniki elektryczne i zabezpieczenia stosowane w nap

ę

dach

taboru szynowego,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

schematami obwodów elektrycznych, schematami

ideowymi i monta

ż

owymi układów maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych

stosowanych w taborze szynowym,

−

przeprowadzi

ć

pomiary parametrów elektrycznych w urz

ą

dzeniach

nap

ę

dowych taboru szynowego,

−

oceni

ć

stan techniczny komutatorów, szczotek oraz innych elementów

maszyn elektrycznych,

−

analizowa

ć

prac

ę

elektrycznych silników trakcyjnych i przetwornic

głównych na podstawie charakterystyk i wyników pomiarów,

−

scharakteryzowa

ć

aparaty elektryczne stosowane w pojazdach

trakcyjnych,

−

zamontowa

ć

i wyregulowa

ć

odbieraki pr

ą

du,

−

scharakteryzowa

ć

nastawnik jazdy i styczniki grupowe w poje

ź

dzie

trakcyjnym,

−

scharakteryzowa

ć

obwody elektryczne pojazdów szynowych,

−

dokona

ć

ogl

ę

dzin i przeprowadzi

ć

badania techniczne aparatów

urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych taboru szynowego,

−

zakwalifikowa

ć

na podstawie bada

ń

technicznych urz

ą

dzenia

nap

ę

dowe do naprawy,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

,

Polskimi

Normami,

poradnikami,

−

zorganizowa

ć

stanowisko pracy zgodnie przepisami bezpiecze

ń

stwa

i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,

−

dobra

ć

i zastosowa

ć

ś

rodki ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

−

skorzysta

ć

z przepisów prawa energetycznego,

−

zastosowa

ć

przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej

oraz

ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

101

2. Materiał nauczania

Silniki elektryczne w pojazdach trakcyjnych.
Charakterystyki trakcyjne silników elektrycznych.
Elektryczne aparaty pojazdów trakcyjnych.
Obwody elektryczne pojazdów trakcyjnych.
Urz

ą

dzenia elektryczne obwodów głównych pojazdów trakcyjnych.

Obwody elektryczne sterowania pojazdów trakcyjnych.
Urz

ą

dzenia automatyki w obwodach sterowania pojazdów trakcyjnych.

Obwody elektryczne hamowania pojazdów trakcyjnych.
Obwody elektryczne pomocnicze pojazdów trakcyjnych.
Schematy elektryczne obwodów głównych i pomocniczych pojazdów
trakcyjnych.
Diagnostyka układów nap

ę

dowych taboru kolejowego.

Przegl

ą

dy i naprawy okresowe układów nap

ę

dowych pojazdów

trakcyjnych.
Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Analizowanie działania silników trakcyjnych na podstawie schematów.

•

Analizowanie obwodów elektrycznych pojazdów szynowych na

podstawie schematów.

•

Przygotowywanie maszyny elektrycznej do pracy na podstawie

Dokumentacji Techniczno-Ruchowej.

•

Wykonywanie

przegl

ą

du

technicznego

stycznika

grupowego

lokomotywy.

•

Rozpoznawanie aparatów elektrycznych zastosowanych w poje

ź

dzie

szynowym.

•

Wykonywanie naprawy układu sterowania stycznika.

•

Montowanie i uruchamianie układu do regulacji pr

ę

dko

ś

ci obrotowej

silnika indukcyjnego.

•

Ocenienie stanu technicznego urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych na podstawie

pomiarów parametrów elektrycznych.

•

Wykonywanie pomiarów rezystancji izolacji silnika.

•

Lokalizowanie usterek w podzespołach obwodów sterowania

pojazdów trakcyjnych.

•

Ocenianie stanu technicznego układu komutacyjnego.

•

Opracowywanie harmonogramu naprawy lokomotywy elektrycznej.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Modele maszyn elektrycznych stosowanych w taborze szynowym.
Szczotki maszyn elektrycznych pojazdów szynowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

102

Silniki elektryczne i nastawniki jazdy lokomotyw i pojazdów torowych.
Elementy obwodów sterowania urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych pojazdów

szynowych.
Przeka

ź

niki, styczniki, wył

ą

czniki, przeł

ą

czniki, odł

ą

czniki, szybkie

wył

ą

czniki stosowane w obwodach elektrycznych.

Modele odbieraków pr

ą

du pojazdów szynowych.

Modele elementów obwodu głównego pojazdów szynowych.
Modele

przeka

ź

ników,

styczników,

wył

ą

czników,

przeł

ą

czników,

odł

ą

czników i szybkich wył

ą

czników.

Prze

ź

rocza, foliogramy dotycz

ą

ce maszyn elektrycznych stosowanych

w taborze szynowym.
Prze

ź

rocza przekładni mechanicznej pojazdów trakcyjnych.

Schematy elektryczne obwodów głównych i sterowania nap

ę

dem

pojazdów szynowych.
Sprz

ę

t

ochronny

zabezpieczaj

ą

cy

przed

pora

ż

eniem

pr

ą

dem

elektrycznym.
Instrukcje i przepisy z zakresu ochrony przeciwpora

ż

eniowej.

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ś

ci, których realizacja

powinna przygotowa

ć

ucznia do wykonywania zada

ń

zawodowych

zwi

ą

zanych z eksploatacj

ą

urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych taboru szynowego.

Szczególnie wa

ż

ne jest kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci rozpoznawania

maszyn i aparatów elektrycznych stosowanych w nap

ę

dzie taboru

szynowego oraz sprawdzania ich stanu technicznego.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

wskazane jest ł

ą

czenie teorii

z praktyk

ą

poprzez odpowiedni dobór

ć

wicze

ń

, wykorzystywanie

wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów z innych obszarów zawodowych oraz

rozwijanie umiej

ę

tno

ś

ci samokształcenia i korzystania z innych ni

ż

podr

ę

cznikowe

ź

ródeł informacji.

Zaleca si

ę

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

ć

metod

ę

przewodniego tekstu, przypadków,

ć

wiczenia praktyczne oraz

pokaz z obja

ś

nieniem. Podczas realizacji tre

ś

ci dotycz

ą

cych silników

elektrycznych ró

ż

nych typów nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na ich budow

ę

i zasad

ę

działania oraz procedury eksploatacyjne.

Nauczyciel

powinien

przygotowa

ć

materiały

potrzebne

do

wykonywania

ć

wicze

ń

, jak: przewodnie teksty, instrukcje, poradniki,

katalogi, dokumentacj

ę

techniczn

ą

, Polskie Normy. Wskazane jest, aby

w trakcie

ć

wicze

ń

uczniowie samodzielnie wykonywali pomiary

parametrów elektrycznych w układach nap

ę

dowych oraz na ich

podstawie oceniali stan techniczny urz

ą

dze

ń

. Nauczyciel powinien

obserwowa

ć

prac

ę

ucznia

zwracaj

ą

c

szczególn

ą

uwag

ę

na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

103

przestrzeganie przepisów ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym,

stosowanie wła

ś

ciwych procedur oraz dokumentowanie wykonywanych

czynno

ś

ci.

Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie nauczania

stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych

i mo

ż

liwo

ś

ci szkoły.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy

zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

, zespołowego

podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz prezentacji

wykonanych prac.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w pracowni taboru szynowego oraz

w pracowni zaj

ęć

praktycznych w grupie do 15 uczniów. Wskazane jest,

aby uczniowie podczas wykonywania

ć

wicze

ń

pracowali indywidualnie

i w zespołach 2-3 osobowych.

Realizacja tre

ś

ci programowych mo

ż

e odbywa

ć

si

ę

równie

ż

w przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z utrzymaniem i eksploatacj

ą

taboru

szynowego.

Przed przyst

ą

pieniem do wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych nale

ż

y

zapozna

ć

uczniów z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpo

ż

arowej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

ś

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom

oraz zakres opanowania przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci

wynikaj

ą

cych ze szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel powinien

dokona

ć

hierarchizacji celów oraz opracowa

ć

wymagania edukacyjne na

poszczególne stopnie szkolne.

Podczas realizacji programu nauczania nale

ż

y ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia

uczniów na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów,

−

pisemnych sprawdzianów,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia w trakcie wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych.

Podczas kontroli i oceny przeprowadzanej w formie ustnej nale

ż

y

zwraca

ć

uwag

ę

na

umiej

ę

tno

ść

operowania

zdobyt

ą

wiedz

ą

,

merytoryczn

ą

jako

ść

wypowiedzi i poprawne stosowanie poj

ęć

technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

104

Proponuje si

ę

sprawdzanie umiej

ę

tno

ś

ci praktycznych przez

obserwacj

ę

czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania

ć

wicze

ń

.

Podczas obserwacji nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na:

−

odczytywanie

schematów

ideowych

i

monta

ż

owych

maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

rozpoznawanie aparatów elektrycznych,

−

wykonywanie pomiarów parametrów elektrycznych w układach

nap

ę

dowych,

−

ocenienie stanu technicznego elementów maszyn elektrycznych,

−

przestrzeganie zasad bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie

testu

pisemnego

z

zadaniami

zamkni

ę

tymi

wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego z zadaniami typu próba
pracy. Do zada

ń

praktycznych nale

ż

y opracowa

ć

kryteria oceny oraz

schemat punktowania.

Wyniki testu pisemnego i praktycznego powinny mie

ć

znacz

ą

cy wpływ

na ocen

ę

osi

ą

gni

ęć

ucznia wystawian

ą

po zako

ń

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

105

Jednostka modułowa 311[47].Z4.02
Montowanie i eksploatowanie urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia,

ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru
szynowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

schematami ideowymi i monta

ż

owymi układów maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektrycznych stosowanych w taborze szynowym,

−

wykona

ć

monta

ż

akumulatorów w pojazdach szynowych,

−

dokona

ć

przegl

ą

du i konserwacji akumulatorów,

−

dobra

ć

narz

ę

dzia i przyrz

ą

dy do monta

ż

u i demonta

ż

u taboru

kolejowego,

−

zaplanowa

ć

i wykona

ć

prace zwi

ą

zane z monta

ż

em i konserwacj

ą

urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia,

ogrzewania,

wentylacji

i

klimatyzacji

stosowanych w taborze szynowym,

−

przeprowadzi

ć

pomiary

parametrów

elektrycznych

urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru szynowego,

−

zlokalizowa

ć

i usun

ąć

usterki w urz

ą

dzeniach o

ś

wietlenia,

ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru szynowego,

−

dokona

ć

przegl

ą

du

technicznego

oraz

weryfikacji

urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru szynowego,

−

obsłu

ż

y

ć

urz

ą

dzenia regulacji nastawiania zespołów grzejnych

wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

,

Polskimi

Normami,

poradnikami,

−

zorganizowa

ć

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

zastosowa

ć

ś

rodki ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej

oraz

ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy.

2. Materiał nauczania

Schematy maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych o

ś

wietlenia, ogrzewania,

wentylacji i klimatyzacji.
Akumulatory pojazdów szynowych.
Aparaty elektryczne taboru szynowego.
Urz

ą

dzenia elektryczne o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji

taboru szynowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

106

Instalacje o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru

szynowego.
Układy

stycznikowo-przeka

ź

nikowe

w

obwodach

o

ś

wietlenia,

ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji.
Urz

ą

dzenia ochrony przeciwpora

ż

eniowej i przeciwpo

ż

arowej stosowane

w obwodach o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji taboru

szynowego.
Przegl

ą

dy bie

żą

ce i okresowe instalacji elektrycznych taboru szynowego.

Typowe uszkodzenia i usterki wyst

ę

puj

ą

ce w instalacjach i urz

ą

dzeniach

o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji.

Przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpora

ż

eniowej,

ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

3.

Ć

wiczenia

•

Analizowanie schematów ideowych instalacji o

ś

wietleniowej oraz

ogrzewania taboru szynowego.

•

Rozpoznawanie urz

ą

dze

ń

ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji

i o

ś

wietlenia na podstawie dokumentacji technicznej.

•

Wykonywanie monta

ż

u instalacji o

ś

wietleniowej.

•

Projektowanie

i

wykonywanie

układu

sterowania

instalacj

ą

o

ś

wietleniow

ą

.

•

Projektowanie i uruchamianie układów stycznikowo-przeka

ź

nikowych.

•

Projektowanie instalacji elektrycznych o

ś

wietlenia, ogrzewania

i klimatyzacji taboru szynowego.

•

Wykonywanie przegl

ą

du i konserwacji akumulatora kwasowego.

•

Diagnozowanie stanu technicznego akumulatorów na podstawie

przegl

ą

dów technicznych.

•

Regulowanie

nastaw

zespołów

grzejnych,

wentylacyjnych

i klimatyzacyjnych taboru.

•

Wykonywanie

pomiarów

parametrów

elektrycznych

urz

ą

dze

ń

ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, o

ś

wietlenia.

•

Diagnozowanie stanu technicznego urz

ą

dze

ń

ogrzewania, wentylacji,

klimatyzacji, o

ś

wietlenia oraz kwalifikowanie ich do naprawy.

•

Opracowywanie harmonogramów przegl

ą

du i naprawy urz

ą

dze

ń

ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, o

ś

wietlenia.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Aparaty elektryczne stosowane w obwodach o

ś

wietlenia, ogrzewania,

wentylacji i klimatyzacji.
Przeka

ź

niki, styczniki, wył

ą

czniki, odł

ą

czniki stosowane w obwodach

o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji wagonów i pojazdów

szynowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

107

Przyrz

ą

dy pomiarowe analogowe i cyfrowe.

Narz

ę

dzia i przyrz

ą

dy do monta

ż

u i demonta

ż

u.

Elektronarz

ę

dzia.

Modele

przeka

ź

ników,

styczników,

wył

ą

czników,

odł

ą

czników

stosowanych w obwodach elektrycznych o

ś

wietlenia, ogrzewania,

wentylacji i klimatyzacji.
Schematy układów o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji

wagonów i kolejowych pojazdów szynowych, tramwajów i wagonów
metra.
Schematy elektryczne obwodów głównych i sterowania układów
o

ś

wietlenia, ogrzewania i klimatyzacji wagonów i pojazdów szynowych.

Dokumentacja techniczna.
Polskie Normy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ś

ci kształcenia niezb

ę

dne

do prawidłowej eksploatacji urz

ą

dze

ń

o

ś

wietlenia, ogrzewania, wentylacji

i klimatyzacji taboru szynowego. W procesie nauczania-uczenia si

ę

nale

ż

y zwróci

ć

uwag

ę

na budow

ę

i działanie instalacji o

ś

wietleniowej,

grzewczej, wentylacji i klimatyzacji oraz na ich eksploatacj

ę

zgodnie

z procedurami i zasadami bhp.

Program jednostki modułowej nale

ż

y realizowa

ć

z zastosowaniem

metody tekstu przewodniego, przypadków, oraz

ć

wicze

ń

praktycznych.

Nauczyciel do wykonania

ć

wicze

ń

powinien przygotowa

ć

teksty

przewodnie, instrukcje, poradniki, katalogi i dokumentacj

ę

techniczn

ą

oraz wyposa

ż

y

ć

stanowiska

ć

wiczeniowe w potrzebne materiały,

narz

ę

dzia i przyrz

ą

dy. Uczniowie, korzystaj

ą

c z pyta

ń

prowadz

ą

cych

i arkuszy

ć

wiczeniowych w tekstach przewodnich oraz z materiałów

ź

ródłowych samodzielnie planuj

ą

i wykonuj

ą

ć

wiczenia. Zadaniem

nauczyciela jest obserwacja przebiegu realizacji zadania ze zwróceniem
szczególnej uwagi na przestrzeganie przepisów ochrony od pora

ż

e

ń

pr

ą

dem

elektrycznym,

stosowanie

wła

ś

ciwych

procedur

oraz

dokumentowanie wykonywanych czynno

ś

ci.

Przykładowe

ć

wiczenia zamieszczone w programie nauczania

stanowi

ą

propozycj

ę

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

ć

wicze

ń

mo

ż

e by

ć

rozszerzony w zale

ż

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych

i mo

ż

liwo

ś

ci szkoły.

W trakcie realizacji programu nale

ż

y równie

ż

kształtowa

ć

postawy

zawodowe oraz umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

, zespołowego

podejmowania decyzji, rozwi

ą

zywania problemów oraz prezentacji

wykonanych prac.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w pracowni taboru szynowego oraz

w pracowni zaj

ęć

praktycznych w grupie do 15 uczniów. Wskazane jest,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

108

aby uczniowie podczas wykonywania

ć

wicze

ń

pracowali indywidualnie

i w zespołach 2-3 osobowych.

Realizacja tre

ś

ci programowych mo

ż

e odbywa

ć

si

ę

równie

ż

w przedsi

ę

biorstwach zwi

ą

zanych z utrzymaniem i eksploatacj

ą

taboru

szynowego.

Przed przyst

ą

pieniem do wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych nale

ż

y

zapozna

ć

uczniów z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpo

ż

arowej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. W kryteriach oceniania

nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów

umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci wynikaj

ą

cych ze szczegółowych celów

kształcenia. Nauczyciel powinien dokona

ć

hierarchizacji celów oraz

opracowa

ć

wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.

Podczas realizacji programu nauczania nale

ż

y ocenia

ć

osi

ą

gni

ę

cia

uczniów na podstawie ustnych i pisemnych sprawdzianów, testów
osi

ą

gni

ęć

szkolnych oraz ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia

w trakcie wykonywania

ć

wicze

ń

praktycznych.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, nale

ż

y

zwraca

ć

uwag

ę

na operowanie zdobyt

ą

wiedz

ą

, merytoryczn

ą

jako

ść

wypowiedzi, wła

ś

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Do oceny wykonywanych

ć

wicze

ń

zaleca si

ę

opracowa

ć

kart

ę

obserwacji, która powinna uwzgl

ę

dnia

ć

:

−

poprawno

ść

merytoryczn

ą

wykonywanych

ć

wicze

ń

,

−

wykorzystywanie ró

ż

nych

ź

ródeł informacji,

−

aktywno

ść

ucznia podczas wykonywania

ć

wicze

ń

,

−

prezentowanie i uzasadnianie wyników własnej pracy,

−

współprac

ę

w zespole.

Kontrol

ę

poprawno

ś

ci wykonania

ć

wiczenia nale

ż

y przeprowadzi

ć

w trakcie i po jego wykonaniu.

Po zako

ń

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

si

ę

zastosowanie

testu

pisemnego

z

zadaniami

zamkni

ę

tymi

wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego z zadaniami typu próba
pracy. Do zada

ń

praktycznych nale

ż

y opracowa

ć

kryteria oceny oraz

schemat punktowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

109

Wyniki testu pisemnego i praktycznego powinny mie

ć

znacz

ą

cy wpływ

na ocen

ę

osi

ą

gni

ęć

ucznia wystawian

ą

po zako

ń

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

110

Jednostka modułowa 311[47].Z4.03
Posługiwanie si

ę

j

ę

zykiem obcym zawodowym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

okre

ś

li

ć

zadania zawodowe technika elektroenergetyka transportu

szynowego,

−

rozró

ż

ni

ć

elementy instalacji elektrycznej,

−

okre

ś

li

ć

czynno

ś

ci zwi

ą

zane z monta

ż

em i eksploatacj

ą

instalacji

elektrycznej, sieci trakcyjnej, urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych i pomocniczych

taboru szynowego,

−

udzieli

ć

informacji o stanie technicznym elementów instalacji

elektroenergetycznych, sieci trakcyjnej, urz

ą

dze

ń

nap

ę

dowych

i pomocniczych taboru szynowego,

−

dokona

ć

zapisu o uszkodzeniu,

−

przetłumaczy

ć

instrukcj

ę

obsługi napisan

ą

w j

ę

zyku obcym,

−

przetłumaczy

ć

dokumentacj

ę

techniczn

ą

,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

j

ę

zykiem obcym zawodowym w zakresie wykonywanych

zada

ń

,

−

porozumie

ć

si

ę

z uczestnikami procesu pracy wykorzystuj

ą

c

słownictwo ogólnotechniczne,

−

wyda

ć

instrukcje i polecenia w j

ę

zyku obcym,

−

przetłumaczy

ć

teksty zawodowe napisane w j

ę

zyku polskim,

−

skorzysta

ć

z obcoj

ę

zycznej literatury zawodowej,

−

skorzysta

ć

z dwuj

ę

zycznych słowników: ogólnego, technicznego oraz

z obcoj

ę

zycznych słowników specjalistycznych.

2. Materiał nauczania

Leksyka z zakresu zada

ń

zawodowych technika elektroenergetyka

taboru szynowego.
Leksyka z zakresu:

−

materiałów i przyrz

ą

dów stosowanych w elektroenergetyce,

−

sieci i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych,

−

maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

konserwacji i regulacji sieci trakcyjnej,

−

przesyłania, rozdziału i odbioru energii elektrycznej,

−

monta

ż

u, demonta

ż

u, naprawy, konserwacji i regulacji urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

111

−

przepi

ęć

, przeci

ąż

e

ń

i zwar

ć

,

−

przegl

ą

dów oraz naprawy urz

ą

dze

ń

zasilania elektroenergetycznego.

Obcoj

ę

zyczne

ź

ródła informacji zawodowej.

Tłumaczenie tekstów technicznych zawodowych.
Porozumiewanie si

ę

w j

ę

zyku obcym zawodowym.

Zasady korzystania ze słowników obcoj

ę

zycznych.

3.

Ć

wiczenia

•

Prowadzenie konwersacji z wykorzystaniem tekstów

ź

ródłowych.

•

Opisywanie czynno

ś

ci zawodowych wykonywanych przez technika

elektroenergetyka transportu szynowego.

•

Udzielanie informacji w j

ę

zyku obcym w ró

ż

nych sytuacjach

zawodowych.

•

Prowadzenie rozmów słu

ż

bowych przez telefon w j

ę

zyku obcym.

•

Sporz

ą

dzanie tekstów o tematyce zawodowej w j

ę

zyku obcym.

•

Wykonywanie

ć

wicze

ń

ortograficznych i gramatycznych.

•

Sporz

ą

dzanie zamówie

ń

na cz

ęś

ci zamienne w j

ę

zyku obcym.

•

Opracowywanie instrukcji obsługi urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych

w j

ę

zyku obcym.

•

Tłumaczenie dokumentacji technicznej oraz instrukcji obsługi maszyn

i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych.

4.

Ś

rodki dydaktyczne

Słowniki dwuj

ę

zyczne, techniczne, specjalistyczne i ogólne.

Czasopisma specjalistyczne, normy, katalogi, poradniki.
Podr

ę

czniki zawodowe opracowane w j

ę

zyku obcym.

Filmy o tematyce zawodowej w wersji obcoj

ę

zycznej (kasety wideo).

Nagrania tekstów z zakresu j

ę

zyka obcego ogólnego, technicznego

i specjalistycznego (kasety audio).
Wzory druków i formularzy.
Instrukcje obsługi instalacji i urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych.

Sprz

ę

t audiowizualny: telewizor, magnetowid, urz

ą

dzenia audio.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja

programu

nauczania

ma

na

celu

kształtowanie

umiej

ę

tno

ś

ci posługiwania si

ę

j

ę

zykiem obcym zawodowym w zakresie

mówienia, rozumienia ze słuchu, czytania ze zrozumieniem oraz
korzystania z obcoj

ę

zycznej literatury zawodowej.

Przewidziane w programie zaj

ę

cia bazuj

ą

na umiej

ę

tno

ś

ciach

j

ę

zykowych

w zakresie

ogólnym

oraz

na

umiej

ę

tno

ś

ciach

i wiadomo

ś

ciach

z

zakresu

monta

ż

u

i

eksploatacji

instalacji

elektrycznych i energoelektrycznych oraz maszyn i urz

ą

dze

ń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

112

elektrycznych taboru szynowego. Wskazane jest, by były one
prowadzone w porozumieniu z nauczycielami przedmiotów zawodowych,
w celu skorelowania materiału nauczania i tematyki

ć

wicze

ń

. Uczniowie

powinni otrzymywa

ć

do opracowania lub przetłumaczenia materiały

wykorzystywane na zaj

ę

ciach z przedmiotów zawodowych.

Realizacj

ę

programu nauczania nale

ż

y rozpocz

ąć

od sprawdzenia

umiej

ę

tno

ś

ci j

ę

zykowych uczniów i zaplanowania na tej podstawie metod

nauczania oraz organizacji zaj

ęć

.

Osi

ą

gni

ę

cie

zało

ż

onych

w

programie

szczegółowych

celów

kształcenia wymaga stosowania ró

ż

norodnych metod nauczania:

podaj

ą

cych oraz poszukuj

ą

cych, opartych na działaniu i aktywno

ś

ci

uczniów podczas poznawania nowej wiedzy.

Zaj

ę

cia grupowe (w zespołach 4 - 6 osobowych) powinny by

ć

prowadzone metodami aktywizuj

ą

cymi, ze szczególnym wykorzystaniem

technik „burzy mózgów”, metaplanu, symulacji i inscenizacji. Ponadto
proponuje si

ę

prowadzenie

ć

wicze

ń

indywidualnych, dostosowanych do

poziomu

i

tempa

uczenia

si

ę

ucznia,

zwi

ą

zanych

głównie

z tłumaczeniami i korzystaniem z Internetu. Inn

ą

form

ą

zaj

ęć

mo

ż

e by

ć

wykonywanie projektów w zespołach 2 - 5 osobowych, zwi

ą

zanych

z przygotowaniem dokumentacji, plansz, instrukcji. Wskazane s

ą

równie

ż

metody eksponuj

ą

ce, szczególnie prezentacja krótkich filmów

o tematyce zawodowej.

W procesie nauczania-uczenia si

ę

uczniowie powinni mie

ć

mo

ż

liwo

ść

korzystania ze słowników, encyklopedii, prasy zagranicznej, co pozwoli
na kształtowanie nawyku korzystania z literatury oraz doskonalenia
umiej

ę

tno

ś

ci j

ę

zykowych.

Zaj

ę

cia powinny odbywa

ć

si

ę

w laboratorium j

ę

zykowym w grupie do

15 uczniów. Cz

ęść

zaj

ęć

nale

ż

y prowadzi

ć

w pracowni komputerowej

z dost

ę

pem do Internetu i poczty elektronicznej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

ć

si

ę

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
kryteriów przedstawionych na pocz

ą

tku zaj

ęć

. Przed przyst

ą

pieniem do

realizacji programu nauczania nale

ż

y przeprowadzi

ć

test diagnostyczny

umo

ż

liwiaj

ą

cy sprawdzenie poziomu umiej

ę

tno

ś

ci uczniów.

Ocenianie osi

ą

gni

ęć

szkolnych powinno odbywa

ć

si

ę

na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów - w wypowiedziach ustnych ocenia si

ę

poprawno

ść

i

płynno

ść

wymowy,

poprawno

ść

leksykaln

ą

i gramatyczn

ą

oraz zgodno

ść

wypowiedzi z tematem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

113

−

pisemnych sprawdzianów - w pracach pisemnych ocenia si

ę

poprawno

ść

leksykaln

ą

i gramatyczn

ą

tekstu, zgodno

ść

z tematem

oraz ortografi

ę

,

−

testów osi

ą

gni

ęć

szkolnych z zadaniami otwartymi (z luk

ą

, krótkiej

odpowiedzi) lub zamkni

ę

tymi wielokrotnego wyboru, dotycz

ą

cymi

słownictwa zawodowego,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas

ć

wicze

ń

.

Podczas oceniania umiej

ę

tno

ś

ci j

ę

zykowych nale

ż

y uwzgl

ę

dni

ć

:

−

sprawno

ść

posługiwania si

ę

j

ę

zykiem obcym w formie ustnej

i pisemnej w ró

ż

nych sytuacjach zawodowych i pozazawodowych,

−

zasób słownictwa,

−

dobór odpowiedniego słownictwa podczas komunikowania si

ę

,

−

poprawno

ść

fonetyczn

ą

,

−

poprawno

ść

gramatyczn

ą

i ortograficzn

ą

.

Ocena osi

ą

gni

ęć

ucznia, po zako

ń

czeniu realizacji programu

nauczania powinna uwzgl

ę

dnia

ć

wyniki wszystkich zastosowanych przez

nauczyciela metod sprawdzania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

114

Moduł 311[47].Z5
Praktyka zawodowa

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

charakteryzowa

ć

struktur

ę

organizacyjn

ą

przedsi

ę

biorstwa oraz

zakres zada

ń

i odpowiedzialno

ś

ci pracowników,

−

planowa

ć

prace zwi

ą

zane z przegl

ą

dami technicznymi i napraw

ą

urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych sieci trakcyjnych,

−

uczestniczy

ć

w realizacji zada

ń

dotycz

ą

cych monta

ż

u, naprawy,

pomiarów i konserwacji urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych w pojazdach

szynowych i wagonach,

−

uczestniczy

ć

w realizacji zada

ń

dotycz

ą

cych monta

ż

u, naprawy,

pomiarów i konserwacji urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych sieci

trakcyjnych,

−

bra

ć

udział w wykonywaniu zada

ń

zwi

ą

zanych z monta

ż

em, napraw

ą

,

pomiarami

i

konserwacj

ą

urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych

stosowanych w podstacjach trakcyjnych,

−

wykonywa

ć

prace

na

wybranych

stanowiskach

zgodnie

z obowi

ą

zuj

ą

cymi procedurami,

−

posługiwa

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

, instrukcjami obsługi

urz

ą

dze

ń

elektroenergetycznych oraz normami i literatur

ą

techniczn

ą

,

−

stosowa

ć

przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony od

pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym, ochrony przeciwpo

ż

arowej i ochrony

ś

rodowiska podczas wykonywania pracy.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

ę

311[47].Z5.01

Wykonywanie monta

ż

u i naprawy urz

ą

dze

ń

elektrycznych w pojazdach szynowych

70

311[47].Z5.02

Wykonywanie monta

ż

u i naprawy sieci i podstacji

trakcyjnych

70

Razem

140

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

115

3. Schemat układu jednostek modułowych

Praktyka zawodowa powinna by

ć

realizowana w przedsi

ę

biorstwach

zwi

ą

zanych z utrzymaniem i eksploatacj

ą

taboru szynowego oraz

z budow

ą

, remontami i utrzymaniem sieci elektroenergetycznych i trakcji

elektrycznej.

Praktyk

ę

zawodow

ą

nale

ż

y tak zorganizowa

ć

, aby umo

ż

liwi

ć

uczniom

doskonalenie i pogł

ę

bienie zdobytych wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci

zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy. W trakcie odbywania
praktyki

ucze

ń

powinien

uczestniczy

ć

w

wykonywaniu

zada

ń

zawodowych na ró

ż

nych stanowiskach pracy, uj

ę

tych w harmonogramie.

Codzienne czynno

ś

ci i spostrze

ż

enia z wykonywanej pracy ucze

ń

ma

obowi

ą

zek zapisywa

ć

w dzienniczku praktyki. Opiekun praktyk powinien

ustali

ć

szczegółowy harmonogram praktyk.

Przed rozpocz

ę

ciem praktyki zawodowej nale

ż

y zapozna

ć

uczniów

z programem praktyki, zwróci

ć

uwag

ę

na obowi

ą

zek przestrzegania

regulaminu przedsi

ę

biorstwa, przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

W czasie praktyki oprócz udziału uczniów w procesie pracy zaleca si

ę

stosowa

ć

inne formy organizacyjne, takie jak spotkania i zaj

ę

cia

szkoleniowe prowadzone przez specjalistów w zawodzie, w tym pokazy,
obserwacje,

instrukta

ż

e

i

wycieczki.

Udział

w

tych

formach

organizacyjnych powinien by

ć

opisany przez ucznia w postaci

sprawozdania w dzienniczku praktyki.

Program praktyki zawodowej nale

ż

y traktowa

ć

w sposób elastyczny.

Ze wzgl

ę

dów organizacyjnych, dopuszcza si

ę

zmiany zwi

ą

zane

z specyfik

ą

przedsi

ę

biorstwa, w którym ucze

ń

odbywa praktyk

ę

.

W przypadku odbywania praktyki o innym zakresie działalno

ś

ci ni

ż

wynika to z programów jednostek modułowych, szkoła zobowi

ą

zana jest

opracowa

ć

program praktyki dostosowany do specyfiki przedsi

ę

biorstwa.

311[47].Z5.02

Wykonywanie monta

ż

u

i naprawy sieci i podstacji

trakcyjnych

311[47].Z5

Praktyka zawodowa

311[47].Z5.01

Wykonywanie monta

ż

u i naprawy

urz

ą

dze

ń

elektrycznych

w pojazdach szynowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

116

Jednostka modułowa 311[47].Z5.01
Wykonywanie monta

ż

u i naprawy urz

ą

dze

ń

elektrycznych w pojazdach szynowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

zastosowa

ć

przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony od

pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym, ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz

ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy,

−

dobra

ć

odzie

ż

robocz

ą

i

ś

rodki ochrony indywidualnej,

−

dobra

ć

narz

ę

dzia i przyrz

ą

dy do monta

ż

u i naprawy urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

sprawdzi

ć

stan techniczny narz

ę

dzi i przyrz

ą

dów,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

przygotowa

ć

i zamontowa

ć

elementy i podzespoły oraz uruchomi

ć

urz

ą

dzenia elektryczne,

−

zmierzy

ć

parametry urz

ą

dze

ń

elektrycznych oraz przetestowa

ć

ich

prac

ę

,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

schematami elektrycznymi ideowymi i monta

ż

owymi,

−

dokona

ć

konserwacji maszyn i urz

ą

dze

ń

elektrycznych,

−

zlokalizowa

ć

i usun

ąć

drobne usterki w maszynach i urz

ą

dzeniach

elektrycznych,

−

wykona

ć

próby hamulców elektrycznych w pojazdach szynowych

i wagonach,

−

rozpozna

ć

typowe usterki w układzie hamulcowym i okre

ś

li

ć

sposoby

ich usuwania,

−

przeprowadzi

ć

kontrol

ę

jako

ś

ci wykonywanych prac i usun

ąć

zauwa

ż

one usterki,

−

oceni

ć

jako

ść

wykonanych prac.

2. Materiał nauczania

Zapoznanie si

ę

z organizacj

ą

przedsi

ę

biorstwa.

Przestrzeganie

przepisów

bezpiecze

ń

stwa

i

higieny

pracy

obowi

ą

zuj

ą

cych w przedsi

ę

biorstwie.

Zapoznanie si

ę

z dokumentacj

ą

techniczn

ą

urz

ą

dze

ń

elektrycznych.

Wykonywanie

przegl

ą

dów

technicznych

i

naprawy

instalacji

elektrycznych taboru szynowego.
Wykonywanie konserwacji i naprawy urz

ą

dze

ń

mechanicznych podwozia

i nadwozia elektrycznego taboru szynowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

117

Wykonywanie konserwacji i naprawy maszyn i aparatury elektrycznej
pojazdów szynowych elektrycznych.
Zapoznanie si

ę

z dokumentacj

ą

prowadzon

ą

przez dyspozytora.

Udział w pracach zwi

ą

zanych z przyjmowaniem i wyprawianiem

pojazdów szynowych.
Udział w pracach zwi

ą

zanych z badaniem stanu technicznego pojazdu

oraz próbami hamulców.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

powinien

by

ć

realizowany

w przedsi

ę

biorstwie zajmuj

ą

cym si

ę

monta

ż

em i eksploatacj

ą

urz

ą

dze

ń

elektrycznych taboru szynowego. Podczas odbywania praktyki ucze

ń

powinien zapozna

ć

si

ę

ze struktur

ą

i organizacj

ą

oraz procedurami

obowi

ą

zuj

ą

cymi w przedsi

ę

biorstwie.

Przed dopuszczeniem ucznia do wykonywania pracy nale

ż

y zapozna

ć

go z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpo

ż

arowej obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym stanowisku.

Prace wykonywane przez uczniów powinny odbywa

ć

si

ę

pod

nadzorem opiekuna praktyk oraz pracownika przedsi

ę

biorstwa.

Wskazane jest, aby ucze

ń

poznał zakres prac na ró

ż

nych

stanowiskach i wykonywał wszystkie zadania przewidziane w programie
jednostki.

Ucze

ń

powinien zapisywa

ć

w dzienniczku praktyki codzienne

czynno

ś

ci i spostrze

ż

enia.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Bie

żą

cej kontroli i oceny osi

ą

gni

ęć

uczniów dokonuje opiekun praktyki

na podstawie obserwacji czynno

ś

ci wykonywanych przez ucznia

podczas realizacji przydzielonych zada

ń

oraz zapisów w dzienniczku

praktyk.

Opiekun praktyk, przed dopuszczeniem ucznia do wykonywania

okre

ś

lonych prac wynikaj

ą

cych z programu praktyki zawodowej,

powinien sprawdzi

ć

znajomo

ść

przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy oraz ochrony przeciwpo

ż

arowej na stanowisku pracy.

Ocena osi

ą

gni

ęć

ucznia powinna uwzgl

ę

dnia

ć

:

−

poziom i zakres opanowania umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci okre

ś

lonych

w szczegółowych celach kształcenia,

−

przestrzeganie dyscypliny pracy,

−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, przepisów

ppo

ż

., ochrony

ś

rodowiska,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

118

−

umiej

ę

tno

ść

pracy w zespole,

−

samodzielno

ść

w wykonywaniu zada

ń

,

−

jako

ść

wykonanej pracy.

Wskazane jest, aby po zako

ń

czeniu praktyki ucze

ń

przedstawił

opiekunowi sprawozdanie z jej realizacji. Powinno ono zawiera

ć

informacj

ę

o przedsi

ę

biorstwie i odbywanej praktyce.

Na zako

ń

czenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun

praktyk zawodowych powinien wpisa

ć

w dzienniczku praktyki opini

ę

o pracy i post

ę

pach ucznia oraz ocen

ę

ko

ń

cow

ą

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

119

Jednostka modułowa 311[47].Z5.02
Wykonywanie monta

ż

u i naprawy sieci i podstacji

trakcyjnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

(słuchacz) powinien umie

ć

:

−

zastosowa

ć

przepisy bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony od

pora

ż

e

ń

pr

ą

dem elektrycznym, ochrony przeciwpo

ż

arowej oraz

ochrony

ś

rodowiska na stanowisku pracy,

−

dobra

ć

odzie

ż

robocz

ą

i

ś

rodki ochrony indywidualnej,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

urz

ą

dze

ń

elektro-

energetycznych,

−

wykona

ć

monta

ż

, napraw

ę

i przegl

ą

d techniczny urz

ą

dze

ń

elektro-

energetycznych sieci trakcyjnych,

−

dokona

ć

manipulacji odł

ą

cznikami sekcyjnymi,

−

wykona

ć

działania zwi

ą

zane z uszynieniem sieci trakcyjnej,

−

zorganizowa

ć

stanowisko pracy do monta

ż

u i naprawy sieci

trakcyjnej,

−

posłu

ż

y

ć

si

ę

schematami ideowymi i monta

ż

owymi sieci trakcyjnej,

−

zlokalizowa

ć

miejsce uszkodzenia sieci trakcyjnej,

−

wykona

ć

podstawowe pomiary eksploatacyjne sieci trakcyjnej,

−

obsłu

ż

y

ć

urz

ą

dzenia podstacji trakcyjnej,

−

oceni

ć

jako

ść

wykonanych prac,

−

zastosowa

ć

zasady bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej oraz ochrony

ś

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Zapoznanie si

ę

z organizacj

ą

przedsi

ę

biorstwa.

Zapoznanie si

ę

z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy

obowi

ą

zuj

ą

cymi w przedsi

ę

biorstwie.

Posługiwa

ć

si

ę

dokumentacj

ą

techniczn

ą

urz

ą

dze

ń

elektro-

energetycznych.
Udział w pracach zwi

ą

zanych z monta

ż

em sieci trakcyjnych.

Udział w pracach przy utrzymaniu i naprawie sieci jezdnej oraz sieci
powrotnej. Zapoznanie si

ę

z zasadami wykonywania prac sieciowych

oraz prowadzenia dokumentacji.
Prowadzenie dokumentacji prowadzona przez dyspozytur

ę

zasilania.

Udział w pracach zwi

ą

zanych z utrzymaniem urz

ą

dze

ń

rozdzielczych

i przetwórczych podstacji trakcyjnej.
Korzystanie z dokumentacji techniczno-ruchowej podstacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

120

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

zaleca

si

ę

realizowa

ć

w przedsi

ę

biorstwie

specjalizuj

ą

cym

si

ę

w

wykonywaniu

prac

zwi

ą

zanych

z

monta

ż

em,

remontami

i

utrzymaniem

sieci

elektroenergetycznych i trakcji elektrycznej.

Podczas odbywania praktyki ucze

ń

powinien zapozna

ć

si

ę

ze

struktur

ą

i

organizacj

ą

oraz

regulaminem

obowi

ą

zuj

ą

cym

w przedsi

ę

biorstwie.

Przed dopuszczeniem ucznia do wykonywania pracy nale

ż

y zapozna

ć

go z przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz ochrony od

pora

ż

e

ń

pr

ą

dem

elektrycznym,

ochrony

przeciwpo

ż

arowej

obowi

ą

zuj

ą

cymi na danym stanowisku.

Prace wykonywane przez uczniów powinny odbywa

ć

si

ę

pod

nadzorem opiekuna praktyk oraz pracownika przedsi

ę

biorstwa.

Wskazane jest, aby w miar

ę

mo

ż

liwo

ś

ci ucze

ń

poznał zakres prac na

ró

ż

nych stanowiskach i wykonywał wszystkie zadania przewidziane

w programie jednostki.

Ucze

ń

powinien zapisywa

ć

w dzienniczku praktyki codzienne

czynno

ś

ci i spostrze

ż

enia.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Bie

żą

cej kontroli i oceny osi

ą

gni

ęć

uczniów dokonuje opiekun praktyki

na podstawie obserwacji czynno

ś

ci wykonywanych przez ucznia

podczas realizacji przydzielonych zada

ń

oraz zapisów w dzienniczku

praktyk.

Opiekun praktyk, przed dopuszczeniem ucznia do wykonywania

zada

ń

zawodowych, powinien sprawdzi

ć

znajomo

ść

przepisów

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo

ż

arowej na

stanowisku pracy.

Ocena osi

ą

gni

ęć

ucznia powinna uwzgl

ę

dnia

ć

:

−

poziom i zakres opanowania umiej

ę

tno

ś

ci i wiadomo

ś

ci okre

ś

lonych w

szczegółowych celach kształcenia,

−

przestrzeganie dyscypliny pracy,

−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, przepisów

ppo

ż

., ochrony

ś

rodowiska,

−

umiej

ę

tno

ść

pracy w zespole,

−

samodzielno

ść

w wykonywaniu zada

ń

,

−

jako

ść

wykonanej pracy.

Wskazane jest, aby po zako

ń

czeniu praktyki ucze

ń

przedstawił

opiekunowi sprawozdanie z jej realizacji. Powinno ono zawiera

ć

informacj

ę

o przedsi

ę

biorstwie i odbywanej praktyce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

121

Na zako

ń

czenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun

praktyk zawodowych powinien wpisa

ć

w dzienniczku praktyki opini

ę

o pracy i post

ę

pach ucznia oraz ocen

ę

ko

ń

cow

ą

.