„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 

 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 

Piotr Nowak 

 
 
 
 
 
 
 
 

Montowanie i eksploatacja urządzeń dźwigowych 
i transportowych 723[05].Z2.03 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla ucznia 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1 

Recenzenci: 
mgr inż. Andrzej Świderek 
mgr inż. Marzena Więcek 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Piotr Nowak  
 
 
 
Konsultacja: 
dr inż. Jacek Przepiórka 
 
 
 

 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  723[05].Z2.03. 
„Montowanie  i  eksploatacja  urządzeń  dźwigowych  i  transportowych”,

 

zawartego 

w programie  nauczania  dla  zawodu  monter  –  instalator  urządzeń  technicznych 
w budownictwie wiejskim. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

3 

2.  Wymagania wstępne 

5 

3.  Cele kształcenia 

6 

4.  Materiał nauczania 

7 

4.1. Eksploatacja kołowych środków transportowych 

7 

4.1.1. Materiał nauczania  

7 

4.1.2. Pytania sprawdzające 

24 

4.1.3. Ćwiczenia 

25 

4.1.4. Sprawdzian postępów 

28 

4.2. Montaż i eksploatacja przenośników 

29 

4.2.1. Materiał nauczania 

29 

4.2.2. Pytania sprawdzające 

36 

4.2.3. Ćwiczenia 

37 

4.2.4. Sprawdzian postępów 

38 

4.3. Montaż i eksploatacja urządzeń załadunkowych 

39 

4.3.1. Materiał nauczania  

39 

4.3.2. Pytania sprawdzające 

51 

4.3.3. Ćwiczenia 

51 

4.3.4. Sprawdzian postępów 

54 

5.  Sprawdzian osiągnięć ucznia 

55 

6.  Literatura 

61 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3 

1.  WPROWADZENIE 
 

Poradnik  ten  będzie  Ci  pomocny  w  nabywaniu  umiejętności  i  przyswajaniu  wiedzy 

z zakresu montowania i eksploatacji urządzeń dźwigowych i środków transportu stosowanych 
w gospodarstwie rolnym. 

W poradniku zamieszczono: 

−

 

wymagania  wstępne  –  wykaz  umiejętności,  jakie  powinieneś  mieć  już  ukształtowane, 
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

−

 

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, 

−

 

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów 
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej, 

−

 

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści, 

−

 

ćwiczenia,  które  pomogą  Ci  zweryfikować  wiadomości  teoretyczne  oraz  ukształtować 
umiejętności praktyczne, 

−

 

sprawdzian postępów, 

−

 

sprawdzian  osiągnięć,  przykładowy  zestaw  zadań.  Zaliczenie  testu  potwierdzi 
opanowanie materiału całej jednostki modułowej, 

−

 

literaturę uzupełniającą. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

723[05].Z2.01 

Montowanie i 

eksploatacja maszyn 

i urządzeń stosowanych 

w produkcji roślinnej  

723[05].Z2.03 

Montowanie 

i eksploatacja urządzeń 

dźwigowych 

i transportowych 

723[05].Z2 

Maszyny i urządzenia 

stosowane w produkcji 

rolniczej 

723[05].Z2.02 

Montowanie i 

eksploatacja maszyn 

i urządzeń stosowanych 

w produkcji zwierzęcej 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 
 

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć: 

−

 

czytać ze zrozumieniem informacje przedstawione w formie opisu, instrukcji, rysunków, 
szkiców, wykresów, dokumentacji technicznej i technologicznej, 

−

 

wyjaśniać oznaczenia stosowane na rysunku technicznym maszynowym, 

−

 

rozróżniać  metalowe  i  niemetalowe  materiały  konstrukcyjne  oraz  materiały 
eksploatacyjne, 

−

 

określać zastosowanie materiałów konstrukcyjnych w budowie maszyn, 

−

 

dobierać przyrządy pomiarowe, 

−

 

dokonywać  pomiarów  podstawowych  wielkości  fizycznych  i  geometrycznych  oraz 
interpretować wyniki, 

−

 

rozróżniać elementy maszyn i urządzeń, 

−

 

stosować podstawowe wielkości charakteryzujące układy elektryczne, 

−

 

analizować pracę podstawowych obwodów elektrycznych, 

−

 

posługiwać się przyrządami pomiarowymi podstawowych wielkości elektrycznych, 

−

 

określać zastosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych w urządzeniach przemysłowych 
i rolniczych, 

−

 

stosować zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych, 

−

 

charakteryzować podstawowe procesy starzenia się i zużycia materiałów oraz elementów 
maszyn, 

−

 

posługiwać się dokumentacją techniczną, instrukcjami obsługi, normami i katalogami, 

−

 

stosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz 
ochrony środowiska, 

−

 

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, 

−

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

−

 

przewidywać  i  wskazywać  zagrożenia  dla  zdrowia  i  życia  ludzkiego  oraz  środowiska 
przyrodniczego. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 
 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: 

−

 

scharakteryzować środki transportu wewnętrznego i zewnętrznego, 

−

 

scharakteryzować środki transportu kołowego, 

−

 

sklasyfikować urządzenia dźwigowe i transportowe, 

−

 

rozróżnić części składowe urządzeń dźwigowych i transportowych, 

−

 

przewidzieć  zagrożenia  występujące  podczas  eksploatacji  urządzeń  dźwigowych 
i transportowych, 

−

 

wskazać  sposoby  eliminowania  zagrożeń  związanych  z  eksploatacją  urządzeń 
dźwigowych i transportowych, 

−

 

wyjaśnić działanie poszczególnych urządzeń dźwigowych i przenośników, 

−

 

posłużyć 

się 

dokumentacją 

techniczno 

– 

ruchową 

urządzeń 

dźwigowych 

i transportowych, 

−

 

zaplanować  czynności  związane  z  montażem  i  demontażem  urządzeń  dźwigowych 
i transportowych, 

−

 

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

−

 

dobrać  materiały,  części  maszyn,  narzędzia  i  sprzęt  do  prac  montażowych 
i demontażowych, 

−

 

wykonać  podstawowe  operacje  związane  z  montażem  i  demontażem  urządzeń 
dźwigowych i transportowych, 

−

 

dokonać rozruchu urządzeń dźwigowych i transportowych, 

−

 

ocenić stan techniczny urządzeń dźwigowych i transportowych, 

−

 

określić przyczyny niesprawności przenośników bezcięgnowych i cięgnowych, 

−

 

wykonać konserwacje, regulacje i naprawę urządzeń dźwigowych i transportowych, 

−

 

oszacować koszty wykonania montażu, naprawy i demontażu urządzeń, 

−

 

dokonać odbioru robót, 

−

 

zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz 
ochrony środowiska podczas montażu, obsługi i demontażu maszyn i urządzeń. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7 

4.  MATERIAŁ NAUCZANIA 

 
4.1.  Eksploatacja kołowych środków transportowych 

 
4.1.1.  Materiał nauczania 

 
Klasyfikacja środków transportowych i ich zastosowanie 

Transport jest nieodzownym elementem gospodarstwa rolnego. Może on stanowić nawet 

50% ogółu prac w  nim wykonywanych. Transport rolniczy charakteryzuje się  następującymi 
cechami: 

−

 

odbywa  się  w  czasie  trwania  sezonów  agrotechnicznych.  W  okresie  tym  występuje 
spiętrzenie prac związanych z organizowaniem tymczasowego składowania produktów, 

−

 

przewożone  towary  charakteryzują  się  dużą  różnorodnością  pod  względem  właściwości 
fizycznych, 

−

 

do  transportu  często  wykorzystywane  są  uniwersalne  środki  transportu,  co  powoduje 
wykorzystanie ich pojemności w granicach od 40% do 80%, 

−

 

prace  przeładunkowe  są  z  reguły  mało  zmechanizowane.  W  wyniku  tego  są  one 
kosztowne i czasochłonne, 

−

 

przeważnie odbywa się na drogach w złym stanie technicznym. 

 

Transport możemy podzielić na: 

−

 

wewnętrzny, 

−

 

zewnętrzny. 

 

Transport  wewnętrzny  –  jest  związany  z  przewożeniem  ładunków  w  obrębie 

gospodarstwa. Możemy rozróżnić dwa rodzaje transportu wewnętrznego: 

−

 

transport  polowy  –  odbywa  się  między  gospodarstwem,  a  polem;  znalazł  zastosowanie 
w transporcie takich produktów jak: nawozy na pole, materiał siewny, płody rolne z pola 
do miejsca ich składowania, 

−

 

transport  podwórkowy  –  odbywa  się  w  obrębie  podwórka;  znalazł  on  zastosowanie 
przede  wszystkim  w  transporcie  produktów  związanych  z  produkcją  zwierzęcą  np. 
mleko, ściółka, pasze z magazynu do pomieszczeń inwentarskich. 
Środki transportu wewnętrznego ze względu na masę przewożonych ładunków, objętość 

oraz konsystencję, a także możliwości manewrowe możemy podzielić na: 

−

 

środki transportu kołowego, 

−

 

urządzenia przemieszczające. 
Do transportu wewnętrznego kołowego możemy zaliczyć takie środki jak: 

−

 

taczka, 

−

 

wózek gospodarczy, 

−

 

wózek obrotowy, 

−

 

wózek platformowy akumulatorowy, 

−

 

skrzynia zawieszana. 
Najbardziej  powszechnym  środkiem  transportu  tego  typu  jest  taczka.  Jest  ona 

urządzeniem nieefektywnym i uciążliwym ze względu na znaczne obciążenie obsługującego. 
Ładowność  taczki  przeważnie  nie  przekracza  100  kg.  Kolejnym  środkiem  transportu, 
zdecydowanie  dogodniejszym  w  zastosowaniu  jest  uniwersalny  wózek  gospodarczy. 
Zbudowany jest on z lekkiej ramy wykonanej z rur, która jest wsparta na dwóch ogumionych 
pneumatycznych kołach. Na rysunku 1 przedstawiono przykładowy wózek gospodarczy. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8 

 

 

Rys.  1.  Uniwersalny  wózek  gospodarczy:  1  –  pojemnik  do  przewożenia  ładunków  sypkich,  2  – nadstawka  do 

przewożenia ładunków objętościowych [1, s. 201] 

 

Na ramie umieszczony  jest pojemnik do przewożenia  ładunków. Pojemnik zamocowany 

jest w taki sposób by w trakcie transportu tylko niewielka część masy przewożonego ładunku 
obciążała  osobę  transportującą.  Praca  obsługującego  głównie

 

związana  jest  z  pokonaniem 

oporów  przetaczania.  Ładowność  wózka  wynosi  do  300  kg.  W  przypadku  przewożenia 
ładunków objętościowych, zamiast pojemnika montowana jest paleta i boczne nadstawki. 

Wózki  obrotowe  –  wykorzystywane  są  do  przewożenia  pasz  suchych  i  karm 

o konsystencji półpłynnej. Na rysunku 2 przedstawiono przykładowy wózek obrotowy. 

 

 

 

Rys. 2. Wózek obrotowy: 1 – rama, 2 – pojemnik, 3 – dźwignia do pochylania pojemnika, 4 – zapadka, 5 – koło 

kierujące [1, s. 201] 

 

Wózki  obrotowe,  posiadają  ramę  wspartą  na  trzech  kołach,  dwa  koła  nośne  są  większe, 

a trzecie  mniejsze,  co  umożliwia  manewrowanie wózkiem.  Cała  masa  ładunku obciąża  koła. 
Do ramy wózka przymocowany jest, przy pomocy obrotowych sworzni, pojemnik wykonany 
z blachy.  Takie  rozwiązanie  pozwala  na  przechył  boczny  pojemnika.  Wykonuje  się  to 
w sposób  stopniowy,  przy  użyciu  ręcznej  dźwigni  z  zapadką  sprężynową.  Wózki  mogą  być 
również wyposażone w napęd układu jezdnego. 

W transporcie wewnętrznym coraz częściej stosowane są również wózki akumulatorowe. 

Obsługa  ich  jest  łatwa,  charakteryzują  się  zwrotnością,  pracują  cicho  i  nie  zanieczyszczają 
pomieszczeń  inwentarskich  spalinami. Są one wyposażone w silnik elektryczny, co wymaga 
ładowania baterii co kilka godzin. Na rysunku 3 przedstawiono wózek akumulatorowy. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9 

 

 

Rys. 3. Wózek akumulatorowy [7, s. 245] 

 

W  przypadku  konieczności  przetransportowania  ciężkich  ładunków  w  obrębie 

gospodarstwa,  stosuje  się  skrzynie  zawieszane.  Są  one  zawieszane  na  podnośniku 
hydraulicznym ciągnika. Rama takiej skrzyni wykonana jest z kątowników, natomiast dno jak 
i boki  skrzyni  ładunkowej  wykonane  są  z  desek.  Pojemność,  w  zależności  od  zastosowania 
nadstawek waha się w przedziale od 0,7 do 1,6 m

3

. Ładowność wynosi do 550 kg. Na rysunku 

4 przedstawiono skrzynię zawieszaną. 

 

 

 

Rys. 4. Skrzynia zawieszana [2, s. 202] 

 

 

Transport  zewnętrzny  –  służy  zaopatrzeniu  gospodarstwa  w  środki  produkcji  takie  jak: 

ziarno  siewne,  środki  ochrony  roślin,  oraz  wywożeniu  środków  wytworzonych  w  wyniku 
działalności  produkcyjnej,  czyli  dostarczaniem  płodów  rolnych,  zwierząt  hodowlanych  do 
skupu. Do transportu zewnętrznego wykorzystywane są przede wszystkim: 

−

 

ciągniki rolnicze z przyczepami, 

−

 

samochody osobowo - towarowe, 

−

 

samochody ciężarowe. 

 

Ciągniki rolnicze – służą głównie jako źródło siły uciągu i napędu dla narzędzi i maszyn 

rolniczych,  a  także  przyczep  transportowych  i  technologicznych.  Ze  względu  na  rodzaj 
mechanizmów jezdnych, możemy je podzielić na ciągniki kołowe i gąsienicowe. 

Ciągniki  kołowe  są  najczęstszymi  typami  ciągników,  które  znalazły  zastosowanie 

w rolnictwie oraz transporcie.  W zależności od  liczby  montowanych osi, występują  ich dwa 
rodzaje: jednoosiowe i dwuosiowe. 

Ciągniki  jednoosiowe,  ze  względu  na  swoją  małą  moc,  stosowane  są  przede  wszystkim 

do  wykonywania  lekkich  prac  uprawowych,  pielęgnacyjnych  w  ogrodnictwie.  Jednostką 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

napędzającą  taki  ciągnik  jest  przeważnie  jednocylindrowy  silnik o  mocy  nie przekraczającej 
kilku kilowatów. 

Ciągniki 

dwuosiowe – najczęściej 

występują 

w 

postaci 

ciągników 

o 

mocy 

przekraczającej  20  kW.  Występują  jednak  również  mikrociągniki  dwuosiowe  o  mocy 
zbliżonej do ciągników jednoosiowych, o podobnym przeznaczeniu.  

Ze względu na przeznaczenie, ciągniki kołowe możemy podzielić na: 

−

 

ciągniki  lekkie  –  są  wykorzystywane  do  prac  lekkich  takich  jak:  opryski,  koszenie 
z wykorzystaniem  odpowiednich  urządzeń,  uprawy  międzyrzędowe,  transporcie 
niewielkich ładunków, 

−

 

ciągniki średnie – są przeznaczone do prac uniwersalnych, 

−

 

ciągniki  ciężkie  –  są  wykorzystywane  do  prac  z  narzędziami  wymagającymi  dużej  siły 
uciągu. Moc silnika przekracza 55 kW, a masa powyżej 4000 kg. 
Ciągniki  gąsienicowe  –  są  przeznaczone  do  prac  na  glebach  ciężkich,  wilgotnych. 

Podstawową  ich  zaletą  jest  dzięki  zastosowaniu  napędu  gąsienicowego,  mały  poślizg,  który 
umożliwia dobre wykorzystanie siły napędowej. 

Na rysunkach 5, 6, 7 przedstawiono przykładowe nowoczesne ciągniki rolnicze. 
 

 

 

Rys. 5. Ciągnik rolniczy Zetor 8541 Proxima Plus [www.zetor.pl] 

 
 

 

 

Rys. 6. Mikrociągnik dwuosiowy Barbieri TeraTrack GLW [www.wimet.org] 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

 

 

Rys. 7. Mikrociągnik Vari Terra II - 3857A [www.wimet.org] 

 

Samochody  osobowo  –  towarowe  –  przeważnie  wykorzystywane  są  do  transportu 

niewielkich ładunków (do 500 kg), oraz przewozu kilku pasażerów. Ich konstrukcja pozwala 
często  na  dokonywanie  zmian  wielkości  i  przeznaczenia  powierzchni  użytkowej  (odchylane 
ławki czy składane fotele). Podstawową cechą tych pojazdów jest zdolność do poruszania się 
w trudnych warunkach terenowych. 
 

Samochody  ciężarowe  –  rolnicze  samochody  ciężarowe  wyposażone  są  w napęd 

wszystkich  kół.  W  samochodach  trzyosiowych  napędzane  są  przynajmniej  dwie  osie. 
Samochody tego typu wyposażone są w wysokie zawieszenie sztywnej ramy, która umożliwia 
poruszanie  się  pojazdu  po  nierównościach  oraz  wspomaganie  hydrauliczne.  Skrzynie 
ładunkowe  powinny  być  przystosowane  do  charakteru  przewożonych  ładunków.  Wszystkie 
nadwozia  samochodów  ciężarowych  są  zbudowane  z  dwóch  niezależnych  od  siebie  części: 
osobowej,  czyli  kabiny  kierowcy  oraz  ładunkowej.  Silnik  w  samochodzie  przeważnie 
umieszczony  jest  z  przodu.  Na  rysunku  8  przedstawiono  trzy  możliwości  umiejscowienia 
silnika w samochodzie ciężarowym. 

 

 

 

Rys. 8. Usytuowanie przedziału silnika: a) przed kabiną kierowcy, b) i c) we wnętrzu kabiny. Strzałki wskazują 

kierunek otwierania pokrywy silnika [6, s. 98] 

 

Ze  względu  na  skomplikowaną  obsługę  silników  tego  typu,  powinien  być  on 

umieszczony w pojeździe w taki sposób, aby dostęp do niego był jak najlepszy. Kabiny takich 
samochodów umieszcza się  na  ramie  w sposób elastyczny przy pomocy różnych elementów 
amortyzujących. Ma to na celu odizolowanie kabiny kierowcy od drgań, które są przenoszone 
przez zawieszenie na ramę pojazdu. 
 

Przyczepy ogólnie możemy podzielić na następujące rodzaje: 

−

 

ciężarowe, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

−

 

osobowe, 

−

 

rolnicze, 

−

 

specjalnego przeznaczenia. 
Przyczepy ciężarowe – możemy je podzielić na przyczepy: 

−

 

jednoosiowe, 

−

 

wieloosiowe. 
Przyczepę  jednoosiową  przedstawiono  na  rysunku  9.  Jest  ona  najczęściej  stosowana 

w zestawie z samochodem osobowym lub dostawczym. 

 

 

 

Rys. 9. Przyczepa jednoosiowa do samochodu osobowego [5, s. 200] 

 

Przyczepy  jednoosiowe  znalazły  zastosowanie  do  przewożenia  niewielkich  ładunków. 

Przyczepy  tego  typu  przeważnie  nie  są  wyposażone  w  układ  hamulcowy.  Do  tej  grupy 
możemy zaliczyć również przyczepy dłużycowe, które są przeznaczone do przewozu długich 
ładunków. Łączone są one z samochodem przy pomocy długiego dyszla, który wykonany jest 
z rury stalowej. 

Przyczepy  ciężarowe  dwuosiowe  –  wyposażone  są  w  hamulce,  które  działają  na 

wszystkie koła. Hamulce uruchamiane są pneumatycznie. Przyczepy wyposażone są również 
w hamulec postojowy, który jest uruchamiany w chwili odczepienia układu pneumatycznego. 
Na rysunku 10 przedstawiono budowę przyczepy ciężarowej. 

 

 

 
Rys.  10.  Podwozie  przyczepy  ciężarowej  z  mechanizmem  obrotnicowym  1  –  dolny  pierścień  obrotnicy,  

2 – górny pierścień obrotnicy, 3 – dyszel, 4 – rama [5, s. 201]

 

 
W  przyczepach  dwuosiowych  przednia  oś  jest  zawracana.  Jest  ona  osią  sztywną,  która 

jest obracana wraz z kołami w stosunku do ramy. Mechanizm taki nazywa się mechanizmem 
obrotnicowym.  Za  pośrednictwem  resorów,  na  przedniej  osi  jest  wsparty  dolny  pierścień 
obrotnicy (1). Natomiast z ramą przyczepy połączony jest pierścień górny (2). Między dwoma 
pierścieniami znajdują się rolki, które ułatwiają obrót. Na rysunku 11 przedstawiono schemat 
przedstawiający  różnicę  mechanizmu  skrętu  kół  w  samochodzie  osobowym  i  przyczepie. 
Mogą  być  również  przyczepy  z  mechanizmem  zwrotnicowym.  Podstawową różnicą  między 
przyczepą obrotnicową, a zwrotnicową jest mechanizm skrętu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

 

 

Rys. 11. Schemat ilustrujący różnicę między samochodowym a obrotnicowym mechanizmem skrętu [6, s. 201] 

 

Przyczepy specjalnego przeznaczenia – to bardzo różnorodna grupa przyczep, do których 

możemy  zaliczyć  takie  przyczepy  jak:  kempingowe,  niskopodwoziowe,  przyczepy  cysterny, 
przyczepy  samowyładowcze,  itp.  Na  rysunku  12  przedstawiono  przykładową  przyczepę 
specjalnego przeznaczenia – niskopodwoziową. Przyczepy tego typu są sprzęgane z pojazdem 
przy  pomocy  sprzęgu.  W  samochodach  osobowych  rolę  sprzęgu  spełnia  przegub  kulowy, 
natomiast  w  samochodach  ciężarowych  oraz  ciągnikach  rolę  tę  spełnia  sworzeń,  który  jest 
przetykany pionowo przez ogniwo dyszla przyczepy i zabezpieczany przed rozłączeniem. 

 

 

Rys. 12. Przyczepa niskopodwoziowa do przewozu ciężkich ładunków [5, s. 202] 

 

Zaczepy  –  są  wykorzystywane  do  łączenia  ciągników  z  przyczepami  i  innymi 

urządzeniami rolniczymi. W ciągniku występuje kilka rodzajów zaczepów. Są to: 

−

 

zaczep transportowy, 

−

 

zaczep polowy, 

−

 

zaczep dolny, 

−

 

sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia. 
Zaczep  transportowy  –  wykorzystywany  jest  do  łączenia  z  ciągnikiem  przyczepy 

czterokołowej.  Na  rysunku  13  przedstawiono  zaczep  tego  typu.  W  celu  zabezpieczenia 
sworznia  przed  wypadnięciem  (od  dołu)  stosuje  się  zawleczkę  sprężystą,  która  jest 
przekładana przez otwór w sworzniu. W niektórych ciągnikach stosowana jest zapadka, która 
uniemożliwia samoczynne przesunięcie się sworznia ku górze. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

 

 

Rys. 13 Zaczep transportowy [3, s. 173] 

 

Zaczep  polowy  –  służy  do  łączenia  ciągnika  z  różnymi  rodzajami  maszyn,  które  są 

przystosowane do zaczepów tego typu (rys. 14). 

 

 

 

Rys. 14. Zaczep polowy 1 – zaczep polowy, 2 – belka polowa [4, s. 173] 

 

 

Zaczep dolny – wykorzystywany  jest do łączenia ciągnika z  maszynami rolniczymi oraz 

przyczepami  jednoosiowymi.  Jest  on  sterowany  z  kabiny  ciągnika  i  nie  wymaga  zakładania 
sworznia. Na rysunku 15 przedstawiono zaczep tego typu. 

 

 

 

Rys. 15. Zaczep dolny: 1 – hak zaczepu, 2 – belka wspornika, 3 – dźwignia blokująca [4, s. 173] 

 

Sprzęg  do  trzypunktowego  układu  zawieszenia.  Trzypunktowy  układ  zawieszenia 

ciągnika  jest  zaczepem  uciążliwym  w  trakcie  łączenia  ciągnika  z  narzędziem.  Wynika  to 
z konieczności  dopasowania  cięgieł  dolnych  do  położenia  czopów  ramy  narzędzia.  Dzięki 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

zastosowaniu specjalnych trójkątnych ram, które są mocowane na ramie narzędzia i ciągnika 
problem ten został wyeliminowany (rys. 16). 

 

 

 

Rys. 16. Sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia: 1 – rama sprzęgła, 2 – cięgło dolne [4, s. 173] 

 

W  przypadku  zastosowania  takich  ram,  operator  ciągnika  może  łączyć  narzędzia 

bezpośrednio z kabiny. 

Przyczepy  rolnicze  –  ze  względu  na  swoje  zalety  są  podstawowym  wyposażeniem 

gospodarstwa  rolnego.  Przyczepy  służą  do  przewozu  różnego  rodzaju  ładunków  o  dużej 
masie  jednostkowej.  Można  nimi  przewozić  takie  materiały  jak:  nawozy,  ziarna  zbóż, plony 
roślin okopowych, słomę, zielonki, siano jak również materiały budowlane.  

Przykład  przyczepy  skrzyniowej  uniwersalnej  przedstawiono  na  rysunku  17.  Służy  ona 

do  przewożenia  ładunków  o  dużej  masie  jednostkowej.  Podłoga  takiej  przyczepy  wykonana 
jest  z  blachy  lub  desek.  Rozkładane  na  boki  burty  boczne  i  tylna  umożliwiają  załadunek 
i rozładunek  ładunku.  Pojemność  skrzyni  ładunkowej  wynosi  z  reguły  od  10  do  15  m

3

. 

W niektórych  przypadkach,  w  celu  zwiększenia  objętości  możliwych  do  przewożenia 
materiałów, stosuje się specjalne nadstawki. 

 

 

 

Rys. 17. Przyczepa skrzyniowa uniwersalna [1, s. 280] 

 

W zależności od konstrukcji przyczep i związanej z nią ładowności możemy je podzielić 

na dwa rodzaje: 

−

 

przyczepy lekkie o ładowności do 5000 kg, 

−

 

przyczepy ciężkie o ładowności do 15000 kg. 
Przyczepy  wywrotki  są  odmianą  przyczep  skrzyniowych.  Są  one  wyposażone 

w siłowniki  hydrauliczne,  które  umożliwiają  samoczynny  rozładunek  skrzyni,  dzięki 
wychyleniu  jej  na  boki  lub  do  tyłu.  Na  rysunku  18  przedstawiono  przyczepę,  która  posiada 
możliwość rozładunku na obydwa boki oraz do tyłu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

 

 

Rys. 18. Przyczepa wywrotka [2, s. 281] 

 

Układ zamków oraz zawiasów mocujących boczne burty jest tak wykonany, iż umożliwia 

on  odchylenie  ich  wzdłuż  górnej  lub  dolnej  krawędzi.  Siłowniki  hydrauliczne  są  zwalniane 
przy  wykorzystaniu  hydrauliki  zewnętrznej  ciągnika.  Połączenie  instalacji  hydraulicznych 
przyczepy i ciągnika odbywa się przy pomocy szybkozłączy. 

Przenośniki  podłogowe  –  są  stosowane  do  rozładunku  przyczep.  Na  rysunku 

19 przedstawiono przykładową przyczepę z podnośnikiem podłogowym. 

 

 

 

Rys. 19. Przyczepa z przenośnikiem podłogowym [1, s. 281] 

 

Przenośniki  podłogowe  najczęściej  wykonane  są  w  postaci  dwóch  wzdłużnych 

łańcuchów połączonych poprzecznymi  listwami.  Napędzane  są przy pomocy wałka odbioru 
mocy  lub  hydraulicznie.  Przyczepa  przedstawiona  na  rysunku  19  napędzana  jest  od  wałka 
odbioru  mocy  oraz  posiada  możliwość  samoczynnego  wyładunku  materiału  do  tyłu. 
W przypadku  zamontowania  nadstawek  może  ona  służyć  do  transportowania  materiałów 
objętościowych, takich jak słoma czy siano. Jeśli zamontujemy specjalny adapter, możemy ją 
wykorzystać jako rozrzutnik obornika. 

Podwozia  przyczep  zbudowane  są  na  ramie,  która  jest  oparta  na  układzie  jezdnym. 

Ze względu na liczbę osi, możemy przyczepy podzielićje na: 
1.  Przyczepy  jednoosiowe  –  podparte  są  na  kołach  tylko  z  jednej  strony.  Z  drugiej  zaś 

strony  na  zaczepie  ciągnika.  Położenie  osi  poza  środkiem  skrzyni  ładunkowej  (z  tyłu) 
sprawia,  że  część  masy  przyczepy  i  transportowanego  ładunku  obciąża  układ  jezdny 
przyczepy,  natomiast  reszta  tej  masy  dociąża  tylną  oś  ciągnika.  Rozłożenie  mas  w  ten 
sposób  powoduje  poprawienie  warunków  współpracy  kół  z podłożem,  co  sprawia 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

łatwiejsze  poruszanie  się  agregatu  w  trudnych  warunkach  terenowych.  Na  rysunku  20 
przedstawiono schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy jednoosiowej. 

 

 
Rys. 20. Schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy jednoosiowej F

Z

 – siła na zaczepie, G

M

 – ciężar maszyny, 

G

Z

 – obciążenie zaczepu, Y

K, 1

 – obciążenie kół ciągnika przyczepy [2 s. 282] 

 

W  przypadku  przyczep  jednoosiowych  o  dużej  ładowności,  gdzie  obciążenia  na  układ 
jezdny  są znaczne, stosuje się podwozia typu tandem. Podwozia tego typu utworzone są 
przez umieszczenie podwójnych kół, jedno za drugim (rys. 21)  
 

 

 

Rys. 21. Przyczepa jednoosiowa typu tandem [1, s. 282] 

 

2.  Przyczepy dwuosiowe – podparte są na kołach jezdnych. Są one połączone z ciągnikiem 

przy  pomocy  wahliwego  dyszla  zaczepowego.  Jego  zadaniem  jest  przenoszenie 
skierowanej poziomo siły uciągu. Przednia oś przyczepy jest osią skrętną. Połączona jest 
ona  z  ramą  za  pomocą  obrotnicy.  Na  rysunku 22  przedstawiono  schemat  oddziaływania 
na ciągnik przyczepy dwuosiowej. 

 

 

Rys. 22. Schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy dwuosiowej  

F

Z

 – siła na zaczepie, G

M

 – ciężar maszyny, Y

1, 2

 – obciążenie kół ciągnika przyczepy [2 s. 282] 

 
Przyczepy zbierające 

Nazywane są zbieraczami pokosów. Stosowane są do zbioru materiałów objętościowych, 

takich  jak  słoma,  czy  siano,  które  są  ułożone  w  wały  i  jednocześnie  ładowane  do  skrzyni 
ładunkowej przyczepy. Maksymalnie wymiary takiego wału wynoszą: 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

−

 

wysokość – 0,5 m, 

−

 

szerokość – 1,4 m, 

−

 

masa jednego metra długości wału – ok.7 kg. 
Przy  pomocy  takich  przyczep  można  zbierać  materiały  o  wilgotności  do  85%.  Na 

rysunku 23 przedstawiono budowę przyczepy zbierającej. 

 

 

 
Rys.  23.  Przyczepa  zbierająca:  1  –  podbieracz,  2  –  koło  kopiujące  podbieracza,  3  –  skrzynia  ładunkowa,  

4 – dźwignia włączania przenośnika, 5 – górna część skrzyni ładunkowej, 6 – pałąk, 7 – kosz tylny,  
8 – dźwignia rurowa, 9 – dźwignia z zaczepami zabezpieczająca kosz tylny, 10 – dźwignia hamulca,  
11 – dyszel,12 – koło podporowe, 13 – koło jezdne, 14 – podpora pałąka [3, s. 97] 

 
W przyczepie zbierającej zespołem roboczym jest podbieracz (1), który jest umieszczony 

w dolnej części ramy. Podbieracz spoczywa na dwóch kołach podporowych kopiujących (2). 
Jest on podnoszony i opuszczany z miejsca kierowcy przy pomocy siłownika hydraulicznego. 
Koła kopiujące regulują odległości palców podbieracza od powierzchni łąki. W zależności od 
podłoża, palce powinny być oddalone od ziemi w granicach od 2 do 6 cm. Materiał, który jest 
podebrany  przez  podbieracz,  jest  przenoszony  przez  nagarniacz  do  przedniej  części  skrzyni 
ładunkowej (3).  

Wykorzystując przenośnik podłogowy, który jest uruchamiany i wyłączany dźwignią (4), 

możemy  przemieszczać  materiał  w  skrzyni  ładunkowej.  Górna  część  skrzyni  ładunkowej 
zbudowana jest z pałąków (6) i linek, dzięki temu możliwe jest zmiana ich położenia. W ten 
sposób  możliwa  jest  również  zmiana  objętości  skrzyni  ładunkowej.  Kosz  ażurowy,  który 
umieszczony  jest  na  końcu  skrzyni,  podczas  zbioru  i  transportu  jest  zamknięty.  W  czasie 
rozładunku zostaje on uniesiony przy pomocy dźwigni rurowej (8). Dźwignia z zaczepami (9) 
służy do dodatkowego zabezpieczenia kosza przed otworzeniem. Przyczepa jest wyposażona 
w hamulec mechaniczny, który jest uruchamiany przy pomocy dźwigni (10). Koło podporowe 
służy do ustawienia maszyny na czas postoju. 

W niektórych przypadkach w kanale, przez który jest przemieszczany materiał do skrzyni 

ładunkowej,  umieszczane  są  dodatkowe  mechanizmy  rozdrabniające.  Umożliwia  to,  zbiór 
materiału w postaci sieczki. 

 

Instalacja  elektryczna  przyczep  –  każda  przyczepa  musi  być  w  nią  wyposażona 

zgodnie  z  wymogami  przepisów  o  ruchu  drogowym.  Instalacja  elektryczna  jest  łączona 
z instalacją  elektryczną  ciągnika.  Przyczepa  wyposażona  jest we  wtyczkę,  która  znajduje  się 
na  końcu  przewodu  zasilającego.  W  trakcie  agregowania  jest  ona  wpinana  w  gniazdo 
wtyczkowe  znajdujące  się  na  ciągniku.  Na  rysunku  24  przedstawiono  gniazdo  elektryczne 
przyczepy. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

 

 
Rys. 24 Gniazdo przyczepy 44L – lewy kierunkowskaz, R – zacisk rezerwowy, 10 – masa pojazdu, 44P – prawy 

kierunkowskaz,  58P  –  prawe  światło  pozycyjne  oraz  oświetlenie  tablicy  rejestracyjnej,  58L  –  lewe 
światło pozycyjne, 54 – światło stop [www.klub.chip.pl] 

 

Hamulce  przyczep  –  ze  względu  na  transportowany  ciężar,  przyczepy  muszą  być 

wyposażone  w  niezależnie  działający  układ  hamulcowy.  Przeważnie  zastosowanie  w  nich 
znalazły układy pneumatyczne, które są zasilane z instalacji ciągnika. Na skutek podłączenia 
mechanizmu  sterowania  do  nożnej  dźwigni  hamulca  ciągnika,  działanie  obu  układów 
hamulcowych  jest  jednoczesne.  Na  rysunku  25  przedstawiono  budowę  i  zasadę  działania 
hamulca pneumatycznego przyczep. 

 

 

 
Rys.  25.  Budowa  i  zasada  działania  hamulca  pneumatycznego:  a)  hamulec  zaciśnięty,  b)  hamulec  zluzowany  

1 – złącze,2  –  zbiornik,  3  –  siłownik  pneumatyczny,  4  –  hamulec  szczękowy,  5  –  otwór 
odpowietrzający [1, s. 283] 

 

Do uruchomienia  hamulca przyczepy wykorzystywane jest sprężone powietrze. Jest ono 

przekazywane  ze  zbiornika  przyczepy.  Poprzez  zawór  sterujący  działa  na  siłownik 
hamulcowy,  dzięki  któremu  rozpierane  są  szczęki  hamulca.  W  trakcie  jazdy  powietrze  jest 
wtłaczane  z  instalacji  ciągnika  do  zbiornika  przyczepy.  W  wyniku  tego  następuje 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

przestawienie  zaworu  sterującego,  co  pozwala  na odhamowanie koła.  W  trakcie rozpoczęcia 
hamowania  następuje  przerwanie  dopływu  sprężonego  powietrza  z  instalacji  ciągnika. 
W wyniku tego następuje przestawienie zaworu sterującego w przyczepie w położenie, które 
łączy zbiornik z siłownikiem. Następstwem tego jest rozpoczęcie hamowania. W przypadku 
nieszczelności  układu  lub  samoczynnego  odłączeniu  się  przyczepy,  powinno  nastąpić  jej 
wyhamowanie.  Przyczepy  rolnicze  wyposażone są również  w  hamulec  pomocniczy,  którego 
cięgło połączone jest z rozpierakiem szczęk hamulcowych. 
 

Hydrauliczne  układy  zewnętrzne  –  inaczej  nazywane  są  drugim  układem 

hydraulicznym  ciągnika.  Znalazły  one  zastosowanie  do  sterowania  np.  pracą  podnośnika 
hydraulicznego,  pracą  ładowacza,  przyczepy  wywrotki  i  inne.  Układ  złożony  jest 
z następujących elementów: 

−

 

przewody ciśnieniowe, 

−

 

zawór sterujący, 

−

 

gniazda szybkozłączy. 
Na rysunku 26 przedstawiono układ hydrauliczny podnoszenia przyczepy – wywrotki. 
 

 

 

Rys.  26.  Układ  hydrauliczny  podnoszenia  przyczepy  wywrotki  1  –  dźwignia  sterowania  podnośnikiem,  

2 – przewód ciśnieniowy, 3 – tłok podnośnika skrzyni przyczepy [3, s. 172] 

 

W  podnośnikach  stosuje  się  siłowniki  hydrauliczne  jednostronnego  lub  dwustronnego 

działania. Na rysunku 27 przedstawiono schematy tych siłowników. 

 

 

 

Rys. 27. Schematy siłowników jednostronnego (a) i dwustronnego (b) działania [3, s. 165] 

 

W siłownikach  jednostronnego działania, olej pod ciśnieniem znajduje się tylko z jednej 

strony tłoka. W przypadku, gdy do siłownika dostarczany jest olej pod ciśnieniem i siła jego 
parcia  jest  większa  od  oporu  przesuwania  tłoka,  następuje  podnoszenie  ramion  podnośnika. 
W momencie otwarcia odpływu oleju z siłownika, następuje opuszczenie ramion podnośnika. 

W  siłownikach  dwustronnego  działania  olej  może  być  podawany  z  obu  stron  tłoka. 

W związku  z  tym  operacje  opuszczania  jak  i  podnoszenia  są  powodowane  ciśnieniem  oleju 
podawanego do siłownika.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

Zawór rozdzielczy – znajduje się on na połączeniu pompa – siłownik (rys. 28). 
 

 

 
Rys.  28.  Zawór  rozdzielczy  1  –  doprowadzenie  oleju,  2  –  odprowadzenie  oleju,  3,  4  –  połączenie  zaworu 

z odbiornikiem [3, s. 166] 

 

Zawór ten może znajdować się w kilku położeniach roboczych: 

−

 

neutralnym  –  wypływ  z  siłownika  jest  zamknięty,  a  do  zbiornika  kierowany  jest  olej 
z pompy, 

−

 

podnoszenia  –  olej  z  pompy  podawany  jest  do  siłownika,  natomiast  z  komory 
podtłokowej wypływa do zbiornika, 

−

 

opuszczania  –  olej  z  pompy  podawany  jest  do  siłownika,  natomiast  z  komory 
nadtłokowej wypływa do zbiornika. 

 
Obsługa techniczna przyczep 

Ze  względu  na  warunki  pracy,  znaczne  obciążenia  i  warunki  eksploatacyjne,  przyczepy 

podlegają  stosunkowo  szybkiemu  zużyciu  oraz  są  podatne  na  wszelkiego  typu  uszkodzenia. 
W  związku  z  tym  konieczna  jest  stosunkowo  częsta  kontrola  ich  stanu  technicznego 
przyczepy. W zakresie codziennej obsługi przyczepy można wymienić kilka najistotniejszych 
czynności: 

−

 

dokładne czyszczenie całej przyczepy, 

−

 

sprawdzenie połączeń wszystkich mechanizmów, 

−

 

sprawdzenie stanu przenośników podłogowych, 

−

 

sprawdzenie stanu elementów instalacji hydraulicznej, pneumatycznej i elektrycznej, 
Dokładne  informacje  dotyczące  czynności  obsługowych  danego  typu  przyczepy  są 

podawane przez producenta w instrukcji obsługi. 

 

Dokumentacja pracy pojazdów i środków transportu 

Prowadzenie  dokumentacji  eksploatacyjnej  ciągników  jak  i  innych  maszyn  rolniczych 

umożliwia  w  pełni  racjonalne  ich  wykorzystanie.  Ułatwia  planowanie  oraz  czynności 
obsługowo  –  konserwacyjne  maszyn.  W  zależności  od  potrzeb  mogą  być  stosowane  różne 
rodzaje takich dokumentów. 

Dokumentacja  eksploatacyjna  –  dotyczy  przede  wszystkim  pracy,  obsługi  i  napraw 

ciągników  i  maszyn  rolniczych.  Obejmuje  ona  cały  okres  użytkowania,  aż  do  likwidacji 
sprzętu.  Dokumenty  te  mogą  obejmować  wpisy  ewidencjonujące  liczbę  przepracowanych 
godzin  lub  motogodzin,  zużycie  oleju  napędowego  i  silnikowego,  przeglądy  techniczne, 
naprawy sprzętu itp. Dokumenty eksploatacyjne stanowią: 

−

 

instrukcje obsługi, 

−

 

katalogi, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

−

 

instrukcje napraw, 

−

 

karty technologiczne, 

−

 

cenniki wykonania usług i inne. 

 

Instrukcje  obsługi  –  są  jednym  z  podstawowych  dokumentów,  w  których  zawarte  są 

informacje  dotyczące  nowo  zakupionego  sprzętu,  terminu  wykonywania  przeglądów  oraz 
podstawowej  jego  obsługi.  Przestrzeganie  zaleceń  zawartych  w  instrukcji  obsługi  ma  duże 
znaczenie dla prawidłowej, efektywnej pracy i bezawaryjnej pracy sprzętu. 

Instrukcja napraw – zawiera informacje bardziej szczegółowe niż te zawarte w instrukcji 

obsługi.  Przedstawia  szczegółowy  opis  budowy  i  działania  poszczególnych  zespołów 
urządzenia,  rodzaje  usterek,  sposoby  ich  usuwania,  metody  demontażu  i  montażu, potrzebne 
narzędzia oraz sposoby weryfikacji części i wymiany części zużytych na nowe. 

Przeglądy  techniczne  ciągników 

i 

maszyn  rolniczych  są  ewidencjonowane 

w dokumentacji eksploatacyjnej. 

Karty  weryfikacji  –  są  to  dokumenty  służące  do  ewidencji  stopnia  zużycia 

poszczególnych  zespołów  maszyn.  W  zależności  od  wyników  takiej  oceny,  części  takie 
można złomować, poddać regeneracji lub przeznaczyć do dalszego użytku. Przeważnie proces 
ten polega na dokonaniu pomiarów charakteryzujących zużycie danych elementów. 

 
Tabela 1. Przykładowa strona tytułowa książki ewidencji pracy ciągnika lub maszyny [5, s. 178] 

 
Zakład rolny …………………………………………………………………………… 
 

KSIĄŻKA EWIDENCJI PRACY 
Ciągnika …………………………………………………. 
Maszyny …………………………………………………. 

 

Marka, typ …………………………………………………...…….. 
 
Nr fabryczny ………………… Rok budowy ……………………... 

 

Przynależność ewidencyjna 

 

W czasie 

od 

do 

Użytkownik sprzętu 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Założono dnia ………..…. 200….. 

Zakończono dnia …………… 200.…. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

Tabela 2. Przykładowy wzór karty ewidencyjnej przepracowanych motogodzin i zużycia olejów przez ciągniki 

rolnicze [5, s. 179] 

 

 

S

ta

n

 li

cz

n

ik

a 

n

a 

kon

iec 

mi

esi

ąca

 mth

 

L

icz

b

a 

p

rze

p

rac

o

w

any

ch 

m

o

togod

zin

 

P

ob

ra

no

 z

 m

ag

az

ynu 

ogó

łe

m

 lit

rów

 

N

o

rm

a 

zak

ła

do

w

a 

kg

/mth

 

F

ak

ty

cz

n

e 

zu

ży

ci

e 

kg

/mth

 

O

szcz

ędno

ść

 kg

 

P

rze

pa

ł kg

 

Zu

ży

ci

e 

o

le

ju 

sil

n

iko

w

ego

 kg

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
…………………………. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

….……………………. 

(podpis sporządzającego) 

 

 

 

 

 

 

 

 

(podpis kierownika – dyrektora) 

 
Tabela 3. Przykładowy wzór karty ewidencyjnej przeglądów technicznych ciągników [5, s. 180] 

Stan licznika 

mth 

Data 

Nazwisko i imię 

mechanika 

wykonującego 

przegląd 

Rodzaj przeglądu 

(np. 2, 3, 4, 5) 

p

la

no

w

any

 

rzecz

y

w

is

ty

 

do

st

ar

cze

n

ia

 

odb

io

ru

 

Podpis 

kierownika 

i pieczęć zakładu 

wykonującego 

przegląd 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Podstawowe zalecenia bezpieczeństwa i higieny pracy w transporcie kołowym: 

−

 

masa  ładunków  przemieszczanych  przy  użyciu  środków  transportowych  nie  powinna 
przekraczać dopuszczalnej nośności lub udźwigu danego środka transportowego, 

−

 

masa  i  rozmieszczenie  ładunku  na  środkach  transportowych  powinny  zapewniać 
bezpieczne warunki przewozu i przeładunku, 

−

 

ładunek  powinien  być  zabezpieczony  w  szczególności  przed  upadkiem, 
przemieszczeniem i zsypywaniem się ze środka transportu, 

−

 

nie 

wolno 

przekraczać 

dopuszczalnej 

ładowności  środków  transportowych 

wykorzystywanych przy tych pracach, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

−

 

w  samochodzie  przeznaczonym  do  załadunku  lub  rozładunku  należy  użyć  hamulca 
postojowego oraz zabezpieczyć koła pojazdu klinem przed samoczynnym przesunięciem, 

−

 

rozmieszczenie ładunku w skrzyni samochodu powinno być równomierne i zapewniające 
jego  stateczność,  a  ponadto  ładunek  powinien  być  odpowiednio  zabezpieczony  przed 
samoczynnym przemieszczeniem się w czasie transportu, 

−

 

w  przypadku  niewystarczającej  widoczności,  kierowca  powinien  poprosić  o  pomoc 
dodatkową  osobę.  Kierowca  powinien  uzgodnić  z  tą  osobą  znaczenie  znaków 
sygnalizacyjnych, 

−

 

ładunek wystający poza pojazd może być na nim umieszczony jeżeli: 

−

  całkowita  szerokość  pojazdu  z  ładunkiem  nie  może  przekraczać  2,5  m,  a  przy 

szerokości  pojazdu  2,5  m  –  nie  może  przekraczać 3  m,  pod  warunkiem,  że  ładunek  nie 
będzie wystawał ponad 25 cm poza obrys samochodu, 

−

 

ładunek  nie  może wystawać z tyłu pojazdu  na odległość większą  niż 2  m od tylnej 

płaszczyzny obrysu pojazdu, 

−

 

ładunek  nie  może  wystawać  z  przodu  pojazdu  na  odległość  większą  niż  0,5  m  od 

przedniej płaszczyzny obrysu i większą niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego, 

−

 

wysokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 4 m, 

−

 

przewożenie osób na załadowanej skrzyni samochodu lub przyczepie jest zabronione. 

 

W przypadku hydraulicznych platform wyładowczych obowiązują zalecenia:  

−

 

platforma  powinna  być  poddawana  przeglądom  konserwacyjnym  wykonywanym  przez 
wykwalifikowanego konserwatora w terminach podanych przez producenta platformy, 

−

 

niedopuszczalne  jest  przebywanie  na  platformie załadowczej  w trakcie  podnoszenia  lub 
opuszczania platformy, 

−

 

do  obsługi  platformy  załadowczej  może  być  dopuszczona  osoba  znająca  instrukcję 
eksploatacji  platformy  opracowaną  przez 

producenta,  mająca  doświadczenie 

w praktycznej obsłudze danej platformy, 

−

 

zastosowanie  w  platformach  sterowania  oburęcznego,  zmusza  operatora  do  użycia  obu 
rąk w celu uruchomienia platformy, 

−

 

powierzchnia platformy powinna być antypoślizgowa, 

−

 

każda część platformy, na której operator nie powinien stać lub po niej chodzić, powinna 
być wyraźnie oznakowana. 

 

4.1.2.  Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.  Jakie znasz ogólne rodzaje środków transportowych? 
2.  Jakie urządzenia możemy zaliczyć do transportu wewnętrznego kołowego? 
3.  Jakie znasz rodzaje środków transportu wewnętrznego ze względu na masę 

przewożonych ładunków? 

4.  Jakie urządzenia możemy zaliczyć do urządzeń przemieszczających? 
5.  Jakie znasz rodzaje przyczep? 
6.  Jakie przyczepy zaliczamy do przyczep specjalnego przeznaczenia? 
7.  Jaka jest budowa przyczepy ciężarowej wieloosiowej? 
8.  Jakie są rodzaje zaczepów? 
9.  Do czego służy zaczep polowy ciągnika? 
10.  Do czego służy sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia? 
11.  Jakie są rodzaje przyczep w zależności od konstrukcji i ładowności? 
12.  Jaka jest zasada działania przyczep wywrotek? 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

13.  Czym charakteryzuje się budowa gniazda przyczepy? 
14.  Jakie siły działają na przyczepy jedno i wieloosiowe? 
15.  Jakie występują rodzaje siłowników hydraulicznych? 
16.  Jaka jest budowa nośnika bel okrągłych? 
17.  Jaka jest zasada działania hamulców w przyczepach? 
18.  Jakie elementy wchodzą w skład hydraulicznego układu zewnętrznego? 
19.  Na czym polega codzienna obsługa przyczepy? 
20.  Jakich zaleceń należy przestrzegać w trakcie konserwacji środków transportowych? 
21.  Jakie dokumenty zaliczamy do dokumentów eksploatacyjnych? 
 

4.1.3.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Określ  rodzaje  transportu  wewnętrznego,  dokonaj  charakterystyki  i  opisz  podstawowe 

środki transportu. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zgromadzić wyposażenie niezbędne do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 
3)  zaplanować tok postępowania, 
4)  dokonać analizy katalogów środków transportowych, 
5)  przedstawić  rodzaje  transportu  wewnętrznego  oraz  wymienić  cechy  charakterystyczne 

i zastosowanie urządzeń w nim wykorzystywanych. 

6)  zaprezentować pracę na forum grupy. 
 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

arkusz papieru, 

−

 

katalogi środków transportowych, 

−

 

przybory do pisania, ołówek, linijka, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca środków transportowych. 

 
Ćwiczenie 2 

Wypisz  rodzaje  dokumentacji  eksploatacyjnej.  Przedstaw  zalecaną  dokumentację 

dotyczącą przeglądów technicznych oraz napraw ciągnika lub maszyny rolniczej. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zgromadzić wyposażenie niezbędne do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 
3)  zgromadzić i przeanalizować rodzaje dokumentacji technicznej, eksploatacyjnej, 
4)  przedstawić  przykładowe  wzory  dokumentacji  przeglądów  technicznych  oraz  napraw 

ciągnika lub maszyny. 

5)  zaprezentować pracę na forum grupy. 
 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

arkusz papieru, 

−

 

dokumentacja techniczna, eksploatacyjna, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

−

 

przybory do pisania, ołówek, linijka,  

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji esploatacyjnej. 

 
Ćwiczenie 3 

Zidentyfikuj  przedstawione  w  tabeli  rodzaje  przyczep.  Zapisz  w  tabeli  ich  typ,  opisz 

przeznaczenie oraz cechy charakterystyczne. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zgromadzić materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 
3)  przeanalizować tabelę, 
4)  wypełnić tabelę zgodnie z opisem, 
5)  zaprezentować pracę na forum grupy. 

 
Tabela do ćwiczenia 3 

L.p. 

Przyczepa 

Nazwa/typ 

Zastosowanie 

Liczba osi 

Cechy 

charakterystyczne 

1. 

 

 

 

 

2. 

 

 

 

 

3. 

 

 

 

 

 

4. 

 

 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

5. 

 

 

 

 

 

 
Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

arkusz papieru, 

−

 

katalogi środków transportowych, 

−

 

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, 

−

 

przybory do pisania, ołówek, linijka, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca środków transportu. 

 
Ćwiczenie 4 

Wykonaj wymianę uszkodzonego koła w przyczepie, na zapasowe. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zgromadzić wyposażenie niezbędne do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 
3)  zaplanować tok postępowania, 
4)  zabezpieczyć klinami przyczepę przed przetaczaniem, 
5)  poluzować śruby mocujące, 
6)  dobrać podnośnik, 
7)  podstawić podnośnik podnieść przyczepę, 
8)  odkręcić koło, zamontować sprawne, 
9)  uporządkować stanowisko pracy, 
10)  przeprowadzić analizę ćwiczenia, 
11)  zaprezentować pracę na forum grupy. 
 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

przyczepa, 

−

 

koło zapasowe, 

−

 

podnośnik,  

−

 

zestaw kluczy monterskich, 

−

 

kliny zabezpieczające. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

4.1.4.  Sprawdzian postępów 

 

Czy potrafisz: 
 

Tak 

Nie 

1)  scharakteryzować rodzaje środków transportowych? 

 

 

2)  rozróżnić urządzenia transportu wewnętrznego? 

 

 

3)  wymienić dokumenty eksploatacyjne? 

 

 

4)  rozpoznać elementy konstrukcyjne wózków obrotowych? 

 

 

5)  określić cechy charakteryzujące rolnicze pojazdy ciężarowe? 

 

 

6)  sklasyfikować urządzenia przemieszczające? 

 

 

7)  rozróżnić rodzaje transportu zewnętrznego? 

 

 

8)  rozpoznać elementy wchodzące w skład ciągnika kołowego? 

 

 

9)  scharakteryzować rodzaje przyczep? 

 

 

10)  wyjaśnić działanie układu hydraulicznego i pneumatycznego 

przyczepy? 

 

 

11)  wyjaśnić zasadę działania przyczep wywrotek? 

 

 

12)  określić podstawowe wymagania bhp w transporcie kołowym? 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

4.2.  Montaż i eksploatacja przenośników 

 
4.2.1.  Materiał nauczania 

 
Stacjonarne urządzenia przemieszczające 

Do urządzeń przemieszczających zalicza się: 

−

 

kolejki, 

−

 

przenośniki taśmowe, 

−

 

przenośniki kubełkowe, 

−

 

przenośniki ślimakowe, 

−

 

przenośniki wstrząsowe, 

−

 

przenośniki pneumatyczne. 
Do  transportu  wewnątrz  budynków  i  w  ich  bezpośrednim  położeniu  ładunki  mogą  być 

przewożone kolejkami, które są przetaczane po szynach naziemnych lub podwieszanych. 

W przypadku  kolejek  naziemnych  wagonik  jest  przetaczany  po  szynach  ułożonych 

wzdłuż ciągów komunikacyjnych. W rozwiązaniu tym, jeśli chcemy zmienić kierunek ruchu, 
wjechać  w  korytarz  poprzeczny,  musimy  zastosować  zwrotnice  lub  obrotnice,  które 
wprowadzą wagonik na odpowiedni tor. Rozwiązanie to posiada kilka wad, do których można 
zaliczyć: 

−

 

utrudnienia komunikacyjne w pomieszczeniu, 

−

 

zapychanie  się  urządzeń  do  zmiany  kierunku  materiałami  przewożonymi  wewnątrz 
pomieszczeń, takimi jak: ściółka, pasza, obornik. 

 

 

 

 
Rys.29. Wózek kolejki podwieszanej 1 – pojemnik wciągarki, 2 – stalowa lina, 3 – wciągarka, 4 – rama nośna. 

[1, s. 203] 

 

W  przypadku  kolejek  podwieszanych,  ładunek  jest  transportowany  w  pojemnikach 

wykonanych z blachy lub platformach, po specjalnych szynach, które są rozpięte nad ciągiem 
komunikacyjnym.  Do  ramy  nośnej  mocowane  są  pojemniki  przy  pomocy  stalowych  lin. 
Umożliwiają  one,  obniżanie  pojemnika  w  celu  załadunku  materiałów  oraz  podnoszenie 
w celu ich przewiezienia. Na rysunku 29 przedstawiono sposób mocowania i transportowania 
ładunku przy użyciu kolejki podwieszanej. 

Do transportu na niewielką odległość materiałów sypkich, objętościowych, czy ładunków 

jednostkowych,  wykorzystuje  się  przenośniki.  W  zależności  od  rozwiązań  konstrukcyjnych 
przenośników,  materiały  jakie  mogą  one  przenosić  to:  ziarno,  ziemniaki,  nawozy,  siano, 
słoma, worki, skrzynie. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

Do przenoszenia materiałów sypkich stosuje się przenośniki taśmowe. Są one stosowane 

do przenoszenia materiałów w poziomie lub pod kątem do 30

°

 i o wadze do 50 kg. 

 

 

 

Rys.  30.  Przenośnik  taśmowy  1  –  rama,  2  –  kosz  zasypowy,  3  –  taśma  gumowa,  4  –  rolki  podporowe,  

5 – podpora. [1, s. 203] 

 

Przenośnik  wykonany  jest  z  rur  stalowych.  Na  końcach  ramy  znajdują  się  bębny, 

a pomiędzy  nimi  rozpięta  jest  elastyczna  gumowa  taśma.  Może  ona  być  gładka  lub 
wyposażona  w  zabieraki,  które  ułatwiają  pobieranie  materiału.  Przenośnik  jest  napędzany 
silnikiem elektrycznym. Wysokość podnoszenia jest regulowana i wynosi do 6 m. 

Na rysunku 31, przedstawiono przykładowy przenośnik taśmowy. 

 

 

 

Rys. 31. Przenośnik taśmowy przestawny typ PTP [www.przenosniki.prefamet.com.pl]

 

 

Przenośniki  kubełkowe  –  stosowane  są  do  przenoszenia  materiałów  w  płaszczyźnie 

nachylonej  względem  poziomu  pod  kątem  od  70  do  90

°

.  Wykorzystywane  są  do  transportu 

materiałów sypkich, luzem. Na rysunku 32 przedstawiono schemat przenośnika kubełkowego.  

W  szczelnej  obudowie  blaszanej  znajduje  się  łańcuch,  na  którym  zamocowane  są 

blaszane kubełki. Dolne koło połączone jest z mechanizmem napinającym łańcuch, natomiast 
koło górne jest kołem napędzającym. W trakcie transportu materiał jest wsypywany do kosza 
zasypowego,  następnie  pobierany  kubełkami  i  przenoszony  do  górnej  części,  gdzie  po 
przejściu  przez  koło  napędzane,  kubełki  są  obracane o  kąt  180

°

.  W  ten  sposób  materiał  jest 

wsypywany  do  otworu  wylotowego.  Urządzenia  te  mogą  transportować  materiał  do 
wysokości  30  m.  Przenośniki  te  charakteryzują  się  prostotą  budowy,  dużą  wydajnością 
wynoszącą  około  100  m

3

/h  oraz  małym  zapotrzebowaniem  powierzchni.  Na  rysunku 

33 przedstawiono przykładowy przenośnik kubełkowy. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

 

 

Rys. 32. Przenośnik kubełkowy: 1 – kosz zasypowy, 2 – łańcuch z kubełkami, 3 – wylot, 4, 5 – koła łańcuchowe 

napinające i napędowe [1, s. 204] 

 

 

 

Rys. 33. Przenośnik kubełkowy typ EKO [www.premo-wrocław.pl

 

 

Przenośniki  ślimakowe  –  stosowane  są  do  transportu  na  odległości  nie  przekraczające 

10m,  oraz  wykorzystywane  są  do  przenoszenia  ziarna,  nasion,  mieszanek  paszowych,  pasz 
suchych,  nawozów,  sieczki  ze  słomy  czy  roślin  pastewnych.  W  przenośniku  ślimakowym 
zespołem  roboczym  jest  spiralnie  nawinięta  na  wał  ułożyskowany,  taśma  stalowa.  Na  dole 
przenośnika znajduje się kosz zasypowy. Na rysunku 34 przedstawiono schemat przenośnika 
ślimakowego z koszem zasypowym i czerpnią. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

 

 

Rys.  34.  Schemat  przenośnika  ślimakowego:  a)  z  koszem  zasypowym,  b)  czerpnią  1  –  kosz  zasypowy,  2  – 

ślimak, 3 – wylot, 4 – silnik elektryczny, 5 – czerpnia, 6 – workownik [1, s. 205] 

 
W  trakcie  pracy  przenośnika  materiał  jest  pobierany  spod  kosza  zasypowego  przez 

obracające się zwoje ślimaka. W skutek obracania się ślimaka materiał jest transportowany do 
otworu wylotowego. Istnieje również możliwość transportowania materiału prosto z worków. 
Do tego celu należy wykorzystać uchwyty workownika.  

W  niektórych  przenośnikach  przeznaczonych  do  przenoszenia  materiałów  sypkich 

zamiast  kosza  zasypowego  stosowana  jest  czerpnia.  Jest  ona  umieszczana  w  materiale 
przeznaczonym  do  przeniesienia,  który  dzięki  szczelinom  w obudowie  jest  zsypywany  do 
ślimaka. Przenośnik ślimakowy jest napędzany silnikiem elektrycznym i przekładnią pasowo 
- klinową lub silnikiem hydraulicznym (rys. 35). 

 

 

 

Rys. 35. Przenośnik ślimakowy T206/2 [www.pom.com.pl] 

 

Przenośniki wstrząsowe – przeznaczone są do przemieszczania materiałów sypkich tylko 

w płaszczyźnie  poziomej.  Elementem  roboczym  przenośnika  jest  rynna  podwieszana,  np.  na 
płaskich  sprężynach,  wprawiana  w  ruch  posuwisto  –  zwrotny  za  pomocą  mechanizmu 
korbowego.  Ruchy  rynny  powodują  podrywanie  się  i  przesuwanie  materiału  w  jednym 
kierunku.  Wydajność  przenośnika  zależy  od  przekroju rynny, rozpiętości  i  liczby  ruchów na 
minutę. 

 
Przenośniki  pneumatyczne  –  do  przenoszenia  materiałów  wykorzystują  strumień 

powietrza.  Przy  pomocy  przenośników  tego  typu  przenoszone  materiały  są  niewielkiej 
gęstości objętościowej (siano, słoma, ziarno, rozdrobniona zielonka). Ze względu  na  sposób 
wytworzenia siły nośnej rozróżnia się dwa typy przenośników pneumatycznych. Są to: 

−

 

przenośniki ssące, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33 

−

 

przenośniki ssąco – tłoczące, 

−

 

przenośniki tłoczące. 
Odległości, na jakie można transportować materiały zależą przede wszystkim od różnicy 

ciśnień  wytworzonych  w  przewodzie  przesyłowym.  W  gospodarstwach  rolniczych  znalazły 
zastosowanie przede wszystkim przenośniki niskociśnieniowe, zwane również dmuchawami. 
Wykorzystywane są one głównie do transportu materiałów słomiastych oraz ziarna zbóż. 

Najczęściej spotykane są dwa rodzaje przenośników: 

−

 

przenośniki  pneumatyczne  do  transportu  mas  słomiastych  –  schemat  działania  takiego 
przenośnika  przedstawiono  na  rysunku  36.  Strumień  powietrza,  który  zostaje 
wytworzony  pozwala  przenosić  słomę  i  siano  na  wysokość  do  8  m,  oraz  na  odległość 
w poziomie do 30 m. Urządzenie jest napędzane silnikiem elektrycznym o mocy 11 kW. 
Wieloczłonowa konstrukcja przenośnika pozwala przy pomocy kierownicy umieszczonej 
na końcu rurociągu na swobodne kształtowanie kierunku przenoszenia materiału. 

 

 

 
Rys.  36.  Dmuchawa  uniwersalna  do  mas  słomiastych  1  –  kosz  zasypowy,  2  –  wentylator,  3  –  rurociąg 

z kierownicą na końcu [1, s. 206] 

 

−

 

przenośniki pneumatyczne do transportu ziarna –  schemat działania takiego przenośnika 
przedstawiono  na  rysunku  37.  Stosowane  są  one  przede  wszystkim  w magazynach 
nasiennych  i  zbożowych  oraz  w wytwórniach  i  mieszalniach  pasz.  Strumień  powietrza 
wytwarzany 

przez  przenośnik 

można  również  wykorzystywać  do  suszenia 

i przewietrzania  nasion.  Na  rysunku  38,  przedstawiono  przykładowy  przenośnik  ssąco  – 
tłoczący T449. 

 

 

Rys. 37. Przenośnik pneumatyczny do ziarna 1 – dmuchawa, 2 – kosz zasypowy, 3 – cyklon [1, s. 206] 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34 

 

 

Rys. 38. Przenośnik ssąco-tłoczący T449 [www.pom.com.pl] 

 
Zasady eksploatacji i konserwacji przenośników 

Zużycie  zespołów  transportowych  w  przenośnikach  płóciennych,  taśmowych 

i kubełkowych objawia się: 

−

 

zmniejszeniem wydajności przy zwiększonym zapotrzebowaniu mocy, 

−

 

zaczepianiem listew i kubełków o obudowę, 

−

 

ukośnym przesuwaniem taśmy transportującej, 

−

 

nadmiernym zwisem taśmy transportującej. 
Pomiary  weryfikacyjne  wałków  przenośnych  przeprowadza  się  wykorzystując  takie 

przyrządy  pomiarowe,  jak  mikrometr  i  suwmiarka.  Ocenę  stanu  innych  elementów 
przeprowadza  się  wzrokowo.  Miejsca  w  których  najczęściej  występują  uszkodzenia 
zaznaczono na rysunku 39. 

 

 

 
Rys.  39.  Miejsca  zużycia  zespołów  transportowych    1  –  zużycie,  zgięcie  i  pęknięcie  zwojów  ślimaka,  

2  –  uszkodzenie  i  zwichrowanie  korpusu,  3  –  zużycie  łożysk,  4  –  zerwanie  i  rozciągnięcie  pasa,  
5 – uszkodzenie podpór rolek [2, s. 121] 

 

Naprawy  zgiętych  blaszanych  zwojów  ślimaka  czy  rur  stalowych  usuwamy  przez 

prostowanie.  Zwichrowane  ramy  lub  koryta  stalowe  mogą  być  prostowane  na  zimno  lub  po 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35 

podgrzaniu.  Zwichrowanie  ramy  może  wynieść  maksymalnie  2  mm  na  długości  1  m 
przenośnika. W przypadku uszkodzenia elementów blaszanych należy je wymienić na nowe. 

W  przypadku  zerwania  taśmy  przenośnika  taśmowego  można  ją  ponownie  złączyć 

wulkanizując, zszywając lub stosując spinacze metalowe (najlepiej zawiasowe). W przypadku 
nadmiernie  wydłużonych  pasów  i  taśm,  można  je  skrócić,  wycinając  z  dowolnego  miejsca 
pewien  odcinek,  następnie  należy  jego  końce  zszyć  lub  zwulkanizować.  W  przypadku 
uszkodzonych  kubełków  transportowych,  ich  niewielkie  pęknięcia  można  spawać 
wyrównując  spoinę  w  taki  sposób  by  nie  wystawała  nad  powierzchnię  blachy  więcej  niż 
0,5 mm.  Natomiast  zgięte  powierzchnie  kubełków  należy  wyprostować.  Prawidłowe 
wykonanie  obsługi  i  konserwacji  środków  transportowych  przyczynia  się  do  bezpiecznej 
i długotrwałej ich eksploatacji.  

Podstawowe  wymagania  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  przy  montażu,  obsłudze 

i konserwacji przenośników: 

−

 

przed  rozpoczęciem  pracy  należy  zapoznać  się  z  instrukcją  obsługi  dostarczoną  przez 
producenta, 

−

 

połączenie  oraz  ustawienie  elementów  konstrukcji  urządzeń  przenośnikowych  powinno 
uniemożliwiać samoczynne ich rozłączenie lub zmianę położenia, 

−

 

urządzenia  przenośników  powinny  być  skonstruowane  w  sposób  zapewniający  łatwy 
i bezpieczny dostęp do kontroli, oliwienia lub napraw, 

−

 

urządzenia przenośników powinny być uziemione, 

−

 

przenośnik  nieobudowany  należy  umieścić  w  odległości  nie  mniejszej  niż  1  m  od 
przedmiotów stałych (ściany, słupy, budynki), stanowisk pracy, szlaków transportowych 
i innych dróg komunikacyjnych, 

−

 

w  przypadku,  gdy  linia  przenośnika  przecina  drogi  komunikacyjne,  należy  urządzić 
wygodne i bezpieczne przejścia ponad przenośnikiem, 

−

 

w  przypadku,  gdy  linia  przenośnika  przechodzi  przez  teren  nieprzejrzysty,  należy 
w miejscach  niebezpiecznych  zainstalować  urządzenia  ostrzegawcze,  jak  sygnały 
świetlne lub dźwiękowe, bądź poręcze ochronne, 

−

 

w  przypadku,  gdy  linia  przenośnika  przechodzi  przez  podłogę,  otwór  w  podłodze 
powinien być zabezpieczony poręczą ochronną i krawężnikiem, 

−

 

przenośnik  nieobudowany  przechodzący  nad  stanowiskami  pracy  lub  drogami 
komunikacyjnymi  powinien  posiadać  urządzenie  do  zatrzymywania  spadającego 
ładunku, 

−

 

przenośniki  umieszczone  na  wysokości  powyżej  1  m  nad  poziomem,  a  wymagające 
częstego  dostępu,  powinny  być  zaopatrzone  na  całej  długości  w  pomosty  szerokości 
0,5 m, z barierkami oraz w stałe schody prowadzące na pomost, 

−

 

podłogi  w  miejscach  służących  do  ładowania  powinny  być  tak  zbudowane 
i utrzymywane, aby nie powodowały poślizgnięcia się pracowników, 

−

 

teren  wokół  przenośników  umieszczonych  na  zewnątrz  pomieszczeń,  powinien  być 
równy i w miarę technicznych możliwości o nawierzchni twardej, 

−

 

w przypadkach  rozlewania  wody  lub  innych  cieczy  wzdłuż  linii  przenośnika  –  podłoże, 
na  którym  jest  usytuowany  przenośnik,  lub  podłoga  pomieszczeń  powinny  posiadać 
odpowiednie urządzenia odprowadzające ścieki,  

−

 

przenośniki taśmowe stałe powinny posiadać osłony rolek i bębnów prowadzących, 

−

 

nie należy uruchamiać i eksploatować urządzeń niekompletnych lub uszkodzonych, 

−

 

zabronione  jest  przenoszenie  materiałów  innych  niż  przewidziane  dla  danej  konstrukcji 
przenośnika, 

−

 

zabronione jest jeżdżenie na urządzeniach nośnych przenośników, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36 

−

 

zabronione  jest  stawanie  i  chodzenie  po  częściach  konstrukcyjnych  przenośników 
w czasie ruchu, 

−

 

ręczne  usuwanie  przedmiotów  z  przenośnika  będącego  w  ruchu  jest  dozwolone  tylko 
w miejscach do tego przeznaczonych, 

−

 

miejsca  pracy  przenośników  powinny  być  dobrze  oświetlone,  oświetlenie  sztuczne 
powinno być tak zainstalowane, aby nie powodowało olśnienia pracowników, 

−

 

kontrola  urządzeń  przenośników  powinna  być  dokonywana  codziennie  przez  osoby 
wykwalifikowane, 

−

 

przegląd  techniczny  urządzeń  przenośników  powinien  być  przeprowadzany  raz  na 
3 miesiące, 

−

 

wyniki przeglądu powinny być zapisywane w książce kontroli, 

−

 

regulacje  i  naprawy  przenośnika  należy  wykonywać  przy  wyłączonym  napędzie, 
dokonywanie jakichkolwiek napraw w czasie ruchu przenośnika jest zabronione, 

−

 

po  zakończeniu  pracy  przenośnik  powinien  być  dokładnie  wyczyszczony  z  resztek 
transportowanego materiału, 

−

 

przenośnik wykazujący uszkodzenia powinien być bezzwłocznie zatrzymany, 

−

 

dokonywanie napraw urządzeń przenośników dozwolone jest po uprzednim zatrzymaniu 
silnika  i  zawieszeniu  na  urządzeniach  rozruchowych  tablicy  ostrzegawczej  z  napisem: 
"Naprawa – Nie włączać", 

−

 

przy przenośnikach  o  napędzie  elektrycznym  należy, przed  przystąpieniem  do  naprawy, 
wyjąć z silników bezpieczniki, 

−

 

naprawa  urządzeń  przenośników  powinna  być  dokonywana  przez  osoby  posiadające 
odpowiednie  kwalifikacje,  a  w  szczególności  w  zakresie  obsługiwania  urządzeń 
elektrycznych, 

−

 

dokonywanie  jakichkolwiek  napraw  urządzeń,  zdejmowania  lub  otwierania  osłon 
urządzeń rozruchowych przez pracowników obsługi przenośnika jest zabronione, 

−

 

oliwę  lub  smary  rozlane  na  podłodze  wzdłuż  linii  przenośnika  należy  natychmiast 
dokładnie zetrzeć i usunąć, 

−

 

oddanie  do  ruchu  naprawionego  przenośnika  powinno  być  dokonane  przez  osoby 
odpowiedzialne za jego stan i sprawność. 

 

4.2.2.  Pytania sprawdzające

 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.  Jaka jest zasada działania kolejek podwieszanych? 
2.  Jakie elementy wyróżniamy w budowie przenośnika taśmowego? 
3.  Jaka jest zasada działania przenośnika ślimakowego? 
4.  Jaka jest budowa przenośnika kubełkowego? 
5.  Jaka jest zasada działania przenośnika pneumatycznego? 
6.  Przy użyciu jakich przenośników możliwy jest transport ziarna zbóż? 
7.  Jakie  wymagania  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  obowiązują  podczas  wykonywania 

przeglądów technicznych i napraw przenośników? 

8.  Jakie  zabezpieczenia  muszą  być  zamontowane  w  sytuacji  gdy  linia  przenośnika 

przechodzi 

przez: 

teren 

nieprzejrzysty, 

otwór 

w 

podłodze, 

nad 

drogami 

komunikacyjnymi?  

9.  Co świadczy o zużyciu zespołów w przenośnikach taśmowych?

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

37 

4.2.3.  Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Określ  rodzaje  przenośników.  Scharakteryzuj  ich  budowę,  zastosowanie  oraz  cechy 

charakterystyczne. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 
3)  przeanalizować katalogi przenośników, 
4)  sklasyfikować rodzaje przenośników, 
5)  rozróżnić elementy wchodzące w skład każdego z wymienionych urządzeń, 
6)  określić zastosowanie poszczególnych rodzajów przenośników, 
7)  zaprezentować pracę na forum grupy. 
 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

arkusz papieru, 

−

 

katalogi przenośników, 

−

 

przybory do pisania, ołówek, linijka, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca przenośników. 

 
Ćwiczenie 2 

Wykonaj okresowy przegląd techniczny i regulację przenośnika taśmowego. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 
2)  przeczytać instrukcję obsługi przenośnika,  
3)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 
4)  zaplanować tok postępowania, 
5)  dokonać oceny stanu technicznego elementów składowych przenośnika, 
6)  przeprowadzić  smarowanie  zgodnie  z  tabelą  smarowania  zawartą  w  instrukcji 

przenośnika,  

7)  wykonać regulację naciągu taśmy przenośnika. 

 
Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

instrukcja obsługi przenośnika, 

−

 

komplet kluczy, 

−

 

smarownica na smar stały, 

−

 

środki smarne, 

−

 

przenośnik taśmowy, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca przenośników taśmowych. 

 
Ćwiczenie 3 

Wykonaj naprawę, regulację i konserwację pionowego przenośnika kubełkowego. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

38 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  dokonać analizy zapisów instrukcji przenośnika, 
3)  sprawdzić stan techniczny przenośnika, 
4)  ustalić przyczyny niesprawności, 
5)  wymienić uszkodzone części, 
6)  wykonać regulacje, 
7)  przeprowadzić  smarowanie  zgodnie  z  tabelą  smarowania  zawartą  w  instrukcji 

przenośnika,  

 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

komplet kluczy, 

−

 

smarownica na smar stały, 

−

 

środki smarne, 

−

 

instrukcja obsługi przenośnika, 

−

 

przenośnik kubełkowy, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca przenośników kubełkowych. 

 

4.2.4.  Sprawdzian postępów 

 
Czy potrafisz: 
 

Tak 

Nie 

1)  wymienić urządzenia przemieszczające? 

 

 

2)  wymienić rodzaje przenośników taśmowych? 

 

 

3)  rozpoznać elementy wchodzące w skład przenośnika ślimakowego? 

 

 

4)  rozpoznać elementy wchodzące w skład przenośnika pneumatycznego? 

 

 

5)  określić objawy zużycia elementów w przenośnikach? 

 

 

6)  określić wymagania obowiązujące w trakcie montażu przenośników 

w zależności od miejscowych uwarunkowań?  

 

 

7)  wymienić  zalecenia  obowiązujące  w  trakcie  napraw  i  konserwacji 

przenośników? 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

39 

4.3.  Montaż i eksploatacja urządzeń załadunkowych 

 
4.3.1.  Materiał nauczania 

 

Ładowarki – możemy podzielić na dwa rodzaje: 

−

 

ładowarki czołowe, 

−

 

ładowarki chwytakowe. 
Budowa ładowarki czołowej (rys. 40) opisana  jest na przykładzie  ładowarki T272, która 

jest przeznaczona do pracy z ciągnikami Ursus 4512. 

 

 

 
Rys. 40. Budowa ładowarki czołowej T272: 1 – rama, 2 – wysięgnik, 3 – łyżka, 4 – przeciwciężar, 5 – siłownik 

hydrauliczny wysięgnika, 6 – siłownik hydrauliczny do wychylania łyżki [7, s. 249]. 

 

 

Na rysunku 41 przedstawiono przykłady innych ładowarek czołowych. 
 

 

 

 

Rys. 41. Ładowarki czołowe [www.rolmax.net.pl] 

 

Do  ciągnika  ładowarka  jest  mocowana  przy  pomocy  ramy  nośnej  (1).  Wysięgnik 

ładowarki  (2)  jest  ułożyskowany  i  podnoszony  przez  dwa  siłowniki  hydrauliczne  (5). 
Siłowniki  są  zasilane  z  obwodu  zewnętrznego  podnośnika  w  ciągniku.  Łyżka  (3)  jest 
umieszczona  na  końcu  wysięgnika.  Kąt  jej  pochylenia  jest  regulowany  przy  pomocy 
siłownika  hydraulicznego  (6).  Na  rysunkach  od  42  do  50  przedstawiono  przykładowe 
elementy, stosowane w ładowarkach czołowych. 

Ładowarki czołowe można wykorzystywać stosować jako: 

– 

widły do obornika,

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

40 

– 

czerpak do materiałów sypkich,

 

– 

spychacz,

 

– 

czerpak wieloczynnościowy,

 

– 

hak dźwigowy,

 

– 

przedłużacz wysięgnika.

 

 

 

 

Rys. 42. Widły drapakowe [www.zetor.pl] 

 

 

 

Rys. 43. Widły do palet [www.zetor.pl] 

 

 

 

Rys. 44. Widły 3 rogowe [www.zetor.pl] 

 

 

 

Rys. 45. Widły [www.zetor.pl]

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

41 

 

 

Rys. 46. Multiłopata [www.zetor.pl] 

 

 

 

Rys. 47. Łopata z zębami [www.zetor.pl] 

 

 

 

Rys. 48. Łopata gładka [www.zetor.pl] 

 

 

 

Rys. 49. Ładowacz do bel [www.zetor.pl] 

 

 

 

Rys. 50. Czerpak kiszonki [www.zetor.pl]

 

 

Wyróżnia się dwa rodzaje ładowarek chwytakowych: 

−

 

ładowarki z własnym układem jezdnym, 

−

 

ładowarki zawieszane na układzie ciągnika. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

42 

Ładowarki z własnym układem jezdnym łączone są z ciągnikiem przy pomocy zaczepu 

rolniczego.  Na  rysunku  51  przedstawiono  ładowarkę  chwytakową  typu  T214.  Ładowarka  ta 
posiada  własny  układ  hydrauliczny.  Pompa  układu  jest  napędzana  od  wałka  odbioru  mocy 
ciągnika. Koło łańcuchowe jest nieruchomo zamocowane na czopie, które jest opasane przez 
łańcuch  (16).  Końce  łańcucha  połączone  są  z  dwoma  siłownikami  hydraulicznymi  (3). 
Wysięgnik  (6)  jest  przymocowany  do  górnego  przegubu  korpusu.  Do  dolnego  przegubu 
korpusu  jest  zamocowany  dolny  koniec  siłownika  hydraulicznego  (4),  który  służy  do 
podnoszenia wysięgnika. 

Wysięgnik składa się z dwóch części, które są ze sobą połączone przegubowo. Mogą być 

one ustawiane względem siebie pod dowolnym kątem przy pomocy siłownika hydraulicznego 
(5), który łączy obie części wysięgnika poniżej jego przegubu. Zespół roboczy (8) - chwytak 
przymocowany  jest  do  jego  końca.  Chwytak  otwierany  jest  i  zamykany  przy  pomocy 
siłownika  hydraulicznego  (1).  Na  rysunkach  52,  53,  54  przedstawiono  przykładowe  rodzaje 
chwytaków.  Do  poprawienia  równowagi  ładowarki  służą  dwie  podpory  (9).  Na  korpusie 
ładowarki  umieszczone  jest  również  siodełko  obsługującego  (12),  które  obraca  się  wraz 
z korpusem. Przed siodełkiem umiejscowiony jest zespół rozdzielaczy układu hydraulicznego 
(15). Umożliwia on wykonanie wszystkich manipulacji zespołami ładowarki. 

 

 

 

 
Rys. 51. Ładowarka chwytakowa 1 – siłownik do zamykania i otwierania chwytaka, 2 – siłownik do wysyłania 

podpór,  3  –  siłownik  do  obracania  korpusu,  4  –  siłownik  do  podnoszenia,  5  –  siłownik  do  zmiany 
wysięgu,  6  –  wysięgnik,  7  –  zbiornik  oleju,  8  –  chwytak,  9  –  podpora,  10  –  koła  jezdne,  
11 – przeciwciężar, 12 – siodełko operatora, 13 – pompa, 14 – wał napędowy, 15 – zespół rozdzielczy, 
16 – łańcuch rolkowy do obracania korpusu ładowarki [3, s. 250] 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

43 

 

 

Rys. 52. Chwytak do słomy i siana [3, s. 250] 

 

 

 

Rys. 53. Chwytak do obornika [3, s. 250] 

 

 

 

Rys. 54 Chwytak do roślin okopowych [7, s. 250] 

 

Ładowarka chwytakowa, na przykład T274, jest zawieszana na trzypunktowym układzie 

ciągnika.  Na  rysunku  55  przedstawiono  schemat  budowy  ładowarki  tego  typu.  Obrót 
wysięgnika wykonywany jest przy pomocy bocznych siłowników hydraulicznych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

44 

 

 
Rys.  55.  Ładowarka  chwytakowa  T274  [3,  s.  251]  1  –  korpus,  2  –  podpora,  3  –  wysięgnik,  4  –  chwytak,  

5 – dźwignia sterująca, 6 – siłownik obrotu korpusu, 7 – siłownik podnoszenia, 8 – siłownik zmiany 
wysięgnika, 9 – siłownik sterujący chwytakiem. 

 

Ładowarki  teleskopowe  mogą  służyć  do  przemieszczania  worków,  palet,  beczek,  bel 

słomy  i siana,  obornika,  skrzyń  itp.  Mogą  być  również  wykorzystywane  do  prac 
w gospodarstwach rolnych, w pracach polowych, w budownictwie  i w magazynach. Szeroka 
gama  dodatkowego  oprzyrządowania  (widły  do  bel,  do  obornika,  łyżki  do  materiałów 
sypkich,  prac  ziemnych)  czyni  ładowarki  maszynami  o  wielkiej  wszechstronności 
zastosowań.  Posiadają  kabinę,  zapewniającą  dużo  miejsca  i  bardzo  dobre  warunki  pracy. 
Obsługa  ładowarki  odbywa  się  za  pomocą  jednej  dźwigni  wielofunkcyjnej  –  na  całej 
powierzchni  podłogi  brak  jakichkolwiek  dźwigni  sterujących.  Wysokość  podnoszenia 
ładowarek teleskopowych wynosi do 6 – 9 m, a udźwig od 2,9 do 3,3 tony. 

 

 

 

Rys. 56. Ładowarka teleskopowa - New Holland serii LM-A [www//rolserwis.pl] 

 

W  rolnictwie  coraz  częściej  znajdują zastosowanie  wózki  widłowe. Wykorzystywane  są 

one  do  unoszenia  oraz  załadunku  materiałów  oraz  transportowania  ich  na  niewielkie 
odległości. 

 

Wózki widłowe składają się z następujących elementów: 

−

 

podwozie wózka, które wyposażone jest w koła, 

−

 

silnik  –  gazowy  (LPG),  diesel,  lub  elektryczny,  który  jest  zasilany  z  baterii 
akumulatorów, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

45 

−

 

przeciwwaga  –  dodatkowe  obciążenie,  najczęściej  z  bloku  stali,  który  jest  umieszczony 
w tylnej  części  wózka  w  celu  zapewnienia  jego  równowagi  podczas  przewożenia 
przedmiotów przeciążających przód wózka, 

−

 

maszt  –  zamocowany  pionowo  z  przodu  wózka,  w  przypadku,  gdy  jego  konstrukcja 
umożliwia podnoszenie, opuszczanie i pochylanie ładunku, 

−

 

widły  –  wykonane  z  jednolitego  kawałka  stali  w  kształcie  litery  „L”.  W  niektórych 
przypadkach  stosowane  są  niestandardowe  chwytniki,  które  są  przystosowane  do 
transportu beczek, pudeł kartonowych, odśnieżania i innych zastosowań, 

−

 

krata z metalowych prętów – umieszczona za widłami przed  masztem. Jej zadaniem jest 
zabezpieczenie operatora wózka przed zsunięciem się przewożonych elementów, 

−

 

dach  –  często  występuje  w  postaci  kraty.  Zabezpiecza  on  operatora  przed  spadającymi 
z góry przedmiotami, 

−

 

kabina  operatora  –  z  kierownicą,  pedałami  i  dźwigniami  służy  do  sterowania  wózkiem 
widłowym. 

 
Wózki możemy podzielić na dwie kategorie: 

−

 

wózki  o  napędzie  elektrycznym.  Na  rysunku  57  przedstawiono  przykładowy  wózek 
widłowy.  Wózki  tego  typu  posiadają  udźwig  nawet  do  3000  kg.  Do  ich  napędu 
wykorzystywany jest silnik elektryczny o napięciu do 80 V, 

 

 

 

Rys. 57. Elektryczny wózek widłowy firmy Nissan seria QX. [www.forklift.pl]

 

 

−

 

wózki  o  napędzie  spalinowym.  Wózki  tego  typu  przeważnie  wyposażone  są  w  silniki 
diesla.  Niektóre  z  nich  wyposażone  są  w  napęd  gazowy.  Na  rysunku  58  przedstawiono 
przykładowy wózek spalinowy. Wózki tego typu posiadają udźwig nawet do 3600 kg, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

46 

 

 

Rys. 58. Spalinowy wózek widłowy, marki Nissan seria LX35. [www.forklift.pl]

 

 

Wózki widłowe możemy również podzielić ze względu na sposób ich pracy. Są to: 

−

 

wózki boczne – wózki te przeznaczone są przede wszystkim do transportu palet. Udźwig 
wynosi do 1600 kg, oraz wysokość podnoszenia do 9 m, 

 

 

Rys. 59. Wózek widłowy boczny HXC16 Humanic firmy Rocla. [www.forklift.pl] 

 

−

 

wózki do wąskich korytarzy, 

 

 

 

Rys. 60. Wózek widłowy przeznaczony do pracy w wąskich korytarzach TEKH12 firmy Rocla 

[www.forklift.pl]

 

 

W  niektórych  przypadkach  wózki  te  są  wyposażone  w  kamery  i  monitor,  co  zapewnia 

możliwość  nieustannego  obserwowania  ładunku  przez  kierowcę.  Dzięki  zastosowaniu  wideł 
z głowicą obrotowo-przesuwną, ładunek może być pobierany z podłoża zarówno z obu stron 
bocznych  jak  i  z  przodu  wózka.  Wózki  tego  typu  mogą  pracować  nawet  w  korytarzach 
o szerokości od 1,5 m. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

47 

−

 

wózki  kompletacyjne  –  udźwig  tego typu  wózków  wynosi  około 2000  kg.  Maksymalna 
prędkość jazdy to około 9 km/h, 

 

 

 

Rys. 61. Wózek widłowy kompletacyjny TP20o firmy Rocla [www.forklift.pl] 

 

−

 

wózki podnośnikowe, 

 

 

 

Rys. 62. Wózek widłowy podnośnikowy SP16 firmy Rocla [www.forklift.pl] 

 

−

 

wózki unoszące, 

 

 

Rys. 63. Wózek widłowy unoszący TP25 firmy Rocla [www.forklift.pl] 

 

Wózki  tego  typu  mogą  być  napędzane  elektrycznie  lub  manualnie.  Wykorzystywane  są 

do  transportu  palet  na  odległości  większe  niż  20  m.  maksymalny  ich  udźwig  wynosi  około 
2500 kg, a prędkości maksymalne sięgają 9 km/h. 

−

 

wózki manualne, maksymalna ładowność takiego wózka wynosi nawet 2200 kg.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

48 

 

 

Rys. 64. Wózek manualny RHW22 firmy Rocla [www.forklift.pl]

 

 

Nośnik bel okrągłych służy do załadunku bel na środki transportowe. Zawieszany jest na 

podnośniku  hydraulicznym  ciągnika.  Przykładowy  nośnik  bel  –  T367  przedstawiono  na 
rysunku 65. 

 

 

 

Rys. 65. Nośnik bel okrągłych 1 – korpus, 2 – ramię, 3 – łapa, 4 – siłownik hydrauliczny [3, s. 106] 

 

Nośnik  składa  się  ze  spawanego  korpusu  i  dwóch  ramion.  Przy  pomocy  siłownika 

hydraulicznego,  który  uruchamiany  jest  łapą, następuje  zsuwanie  bel z urządzenia.  Siłownik 
hydrauliczny połączony jest z układem hydraulicznym ciągnika. 

 
Dźwignice to grupa urządzeń dźwigowo – transportowych, służących do przemieszczania 

pionowego  i  poziomego  ładunków,  zwierząt  i  ludzi  na  niewielkie  odległości,  w  ruchu 
przerywanym.  Dźwignice  stanowią  liczną  grupę  środków  tzw.  transportu  bliskiego,  a  ich 
eksploatacja wymaga odpowiednich kwalifikacji.  

Na  rysunku  66  przedstawiono  przykłady  ręcznych  wciągników  łańcuchowych 

z przekładnią zębatą czołową, zamkniętą. Zaletami tych urządzeń są: 

−

 

łatwa w obsłudze konstrukcja, 

−

 

prosta i pewna obsługa, 

−

 

mały ciężar własny, 

−

 

krótka konstrukcja, 

−

 

małe użycie siły przy pełnym obciążeniu, 

−

 

hamulec dociskowy utrzymujący ciężar w każdym położeniu, 

−

 

urządzenie nie wymaga konserwacji, 

−

 

hak zawieszeniowy posiada możliwość obrotu.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

49 

 

 

Rys. 66. Ręczne wciągniki łańcuchowe [www.hrm.com.pl] 

 

Rysunek  67  przedstawia  przykład  wciągarki  stacjonarnej.  Urządzenie  montowane  jest 

w konstrukcji  obrotowej  (360

o

)  mocowanej  do  podłoża.  Wciągarka  posiada  elektryczny 

mechanizm  roboczy  z  liną  stalową  i  hakiem  zaczepowym.  Sterowanie  pracą  urządzenia 
odbywa  się  za  pomocą  panelu  trzymanego  przez  operatora  w  ręku.  Pozwala  to  na  swobodę 
manewrowania i nadzorowania przebiegu załadunku i rozładunku.  

 

 

 

 

Rys. 67. Wciągarka stacjonarna Pluma [www.alma.glt.pl] 

 

Na  rysunku  68  przedstawiono  elektryczny  wciągnik  linowy.  Urządzenie  posiada  układ 

przejezdny  o  ręcznym  napędzie  mechanizmu  jazdy  i  elektrycznym  napędzie  mechanizmu 
podnoszenia. Wciągnik jest przeznaczony do podnoszenia pionowego ładunków na wysokość 
około 2,5 m i transportu tych ładunków, poziomo wzdłuż toru jezdnego. Doskonale sprawdza 
się  w  gospodarstwach  rolnych,  wszędzie  tam,  gdzie  istnieje  konieczność  częstego 
podnoszenia  i  przemieszczania  ciężkich  ładunków  na  przykład:  w  magazynach  pasz, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

50 

nawozów. W zależności od konstrukcji toru jezdnego, wciągnik może zostać zbudowany jako 
niestandardowy żuraw (wolnostojący lub przyścienny), albo mała suwnica. 

 

 

 

Rys. 68. Elektryczny wciągnik linowy typu SHZ 500 P [www.alma.glt.pl] 

 
Zalecenia bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji urządzeń załadunkowych 

 
Ogólne zasady podczas załadunku i rozładunku z użyciem sprzętu technicznego: 

−

 

przed przystąpieniem do pracy należy zapoznać się z instrukcją obsługi, 

−

 

używać sprzętu zgodnie z jego przeznaczeniem, 

−

 

ustalić  rodzaj  ładunku,  jego  masę,  zabronione  jest  podnoszenie  ładunków  o  nieznanej 
masie czy właściwościach, 

−

 

sprawdzić nośność podłoża, na którym będzie pracował sprzęt, 

−

 

nie przekraczać dopuszczalnego obciążenia, 

−

 

zabezpieczyć strefę pracy sprzętu przed dostępem osób postronnych, 

−

 

jeżeli  praca  wymaga  udziału  dodatkowych  osób  ustalić  podział  zadań  i  sposób 
komunikowania się podczas pracy, 

−

 

stosować środki ochrony indywidualnej, przede wszystkim hełmy chroniące głowę przed 
urazami. 

Podczas  transportu  wózkami  widłowymi  z  napędem  silnikowym  należy  przestrzegać 
następujących zasad: 

−

 

obsługa  i  konserwacja  wózków oraz przeprowadzanie  okresowych przeglądów  i  napraw 
powinny  być  wykonywane  zgodnie  z  dokumentacją  techniczno-ruchową  opracowaną 
przez producenta 

−

 

kierowca wózka musi mieć potwierdzone świadectwami kwalifikacje, 

−

 

podczas załadunku wózek powinien być ustawiony poziomo. 
Niedopuszczalne jest: 

−

 

przewożenie ładunków niedostosowanych do wymiarów platformy ładunkowej wózka, 

−

 

używanie  wózków  w  miejscach  o  nawierzchni  i  jej  nachyleniu  nieodpowiadającym 
warunkom określonym w dokumentacji techniczno – ruchowej wózka, 

−

 

używanie  wózków  w  miejscach  o  niesprawdzonej  wytrzymałości  podłoża  lub 
o wytrzymałości mniejszej niż wymagana dla obciążonego wózka, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

51 

−

 

używanie  wózków  w  miejscach  nieoświetlonych,  chyba  że  wózek  wyposażony  jest 
w światła odpowiednie do rodzaju i miejsca wykonywanej pracy, 

−

 

obciążanie wózka ponad jego dopuszczalną ładowność, 

−

 

używanie  wózków  do  pchania  innych pojazdów  lub do ciągnięcia  wózków  doczepnych, 
jeżeli  ich  liczba  lub  masa  ładunku  przekraczają  dopuszczalne  wielkości określone  przez 
producenta, 

−

 

używanie wózków w warunkach niestabilnego lub śliskiego podłoża uniemożliwiającego 
bezpieczne manewrowanie transportowanym ładunkiem. 
Zasady bezpiecznej eksploatacji dźwignic: 

−

 

wszystkie elementy podnośne (haki, liny, łańcuchy) muszą być wykonane z atestowanych 
materiałów, 

−

 

niedopuszczalne  jest  używanie  lin  i  łańcuchów  uszkodzonych  lub  o  nieznanej 
wytrzymałości albo niewłaściwie zamocowanych, 

−

 

dźwignice powinny posiadać wyraźne oznakowanie dopuszczalnego udźwigu, 

−

 

zabronione jest podnoszenie ładunków przekraczających dopuszczalny udźwig, 

−

 

ładunek powinien być zawieszony na haku w sposób wykluczający jego spadnięcie czy 
niekontrolowane przemieszczenie, 

−

 

zabronione jest przebywanie osób pod zawieszonym ciężarem, 

−

 

długość  liny  lub  łańcucha  powinna  być  tak  dobrana,  aby  przy  rozwinięciu,  niezbędnym 
do przemieszczenia ładunku, pozostały na bębnie co najmniej 2 zwoje, 

−

 

podnoszenie  lub  opuszczanie  ładunków  w  miejscu  przebywania  osób  postronnych 
powinno być poprzedzone sygnałem ostrzegawczym. 

 

4.3.2.  Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.  Jakie są stosowane rodzaje ładowarek? 
2.  Z jakich elementów zbudowana jest ładowarka czołowa? 
3.  Jakie zadania spełniają ładowarki czołowe? 
4.  Jakie są rodzaje ładowarek chwytakowych? 
5.  Jaka jest budowa ładowarki chwytakowej z własnym układem jezdnym? 
6.  Jaka jest budowa ładowarki chwytakowej zawieszonej na ciągniku? 
7.  Jakie zadania spełniają ładowarki chwytakowe? 
8.  Czym charakteryzuje się budowa wózka widłowego? 
9.  Jakie są rodzaje wózków widłowych ze względu na sposób zasilania? 
10.  Jak dzielimy wózki widłowe ze względu na sposób ich pracy? 
11.  Wykonywanie  jakich  czynności  jest  zabronione  podczas  obsługi  i  kierowania  wózkami 

widłowymi z napędem silnikowym? 

 

4.3.3.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj  montaż  ładowacza  czołowego  na  ciągniku  i  przygotuj  go  do  załadunku 

materiałów sypkich. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)  zgromadzić materiały, narzędzia i przyrządy do wykonania ćwiczenia, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

52 

2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp,  
3)  zaplanować tok postępowania, 
4)  zamontować ładowacz, 
5)  dobrać i zamocować odpowiedni czerpak do materiałów sypkich, 
6)  wykonać przegląd techniczny ładowacza, 
7)  sprawdzić poprawność montażu, 
8)  wykonać próbę pracy, 
9)  uporządkować stanowisko pracy, 
10)  zaprezentować wyniki pracy na forum grupy. 
 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

ciągnik, 

−

 

ładowacz czołowy, 

−

 

zestaw narzędzi monterskich, 

−

 

instrukcja obsługi ładowacza czołowego, 

−

 

materiały sypkie do załadunku, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca ładowaczy czołowych 

 

Ćwiczenie 2 

Przygotuj ładowacz chwytakowy do załadunku materiałów objętościowych. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)  zgromadzić materiały i narzędzia potrzebne do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp, 
3)  zaplanować tok postępowania, 
4)  wykonać przegląd techniczny ładowacza, 
5)  wykonać adaptację ładowacza chwytakowego, 
6)  dokonać analizy ćwiczenia, 
7)  wykonać próbę pracy, 
8)  zaprezentować wyniki pracy na forum grupy. 
 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

ciągnik, 

−

 

ładowacz chwytakowy, 

−

 

instrukcja obsługi ładowacza chwytakowego, 

−

 

zestaw narzędzi monterskich, 

−

 

materiały objętościowe do załadunku, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca ładowaczy chwytakowych. 

 
Ćwiczenie 3 

Zidentyfikuj  rodzaje  wózków  widłowych  zawartych  w  tabeli.  Wpisz  do  tabeli  ich  typ 

oraz cechy charakterystyczne. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

53 

 

Lp. 

Rysunek 

Nazwa/typ 

Zastosowanie 

Inne 

1 

 

 

 

 

2 

 

 

 

 

3 

 

 

 

 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 

1)  zgromadzić materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 
3)  wypełnić tabelę, 
4)  zaprezentować pracę na forum grupy. 

 

Wyposażenie stanowiska pracy: 

−

 

arkusz papieru, 

−

 

katalogi wózków widłowych 

−

 

przybory do pisania, ołówek, linijka, 

−

 

literatura z rozdziału 6 dotycząca wózków widłowych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

54 

4.3.4.  Sprawdzian postępów 

 
Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1)  scharakteryzować rodzaje ładowarek? 

 

 

2)  określić budowę ładowarki czołowej? 

 

 

3)  wymienić zadania jakie spełniają ładowarki czołowe? 

 

 

4)  określić zadania jakie spełniają ładowarki chwytakowe? 

 

 

5)  wymienić rodzaje ładowarek chwytakowych? 

 

 

6)  rozpoznać elementy z jakich składa się wózek widłowy? 

 

 

7)  wymienić rodzaje wózków widłowych ze względu na rodzaj napędu? 

 

 

8)  wymienić rodzaje wózków widłowych ze względu na przeznaczenie? 

 

 

9)  rozpoznać  elementy  budowy  ładowarki  chwytakowej  z  własnym 

układem jezdnym? 

 

 

 

 

10)  scharakteryzować dźwignice? 

 

 

11)  dobrać rodzaj chwytaka do materiału? 

 

 

12)  wykonać próbę pracy ładowacza chwytakowego? 

 

 

13)  zamontować chwytak do ładowarki? 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

55 

5.  SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ 

 
INSTRUKCJA DLA UCZNIA 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi. 

Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Jeśli udzielenie odpowiedzi  będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż  jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.  Na rozwiązanie testu masz 35 min. 

Powodzenia!

 

 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Określenie: ,,transport wewnętrzny” oznacza 

a)  przewóz materiałów na zakrytych platformach, skrzyniach ładunkowych. 
b)  przewóz ładunków w obrębie gospodarstwa. 
c)  transport materiałów we wnętrzu środka transportowego. 
d)  przewóz materiałów w opakowaniach. 
 

2.  Przewożony  ładunek  nie  może  wystawać  z tyłu  pojazdu  (poza  jego  obrys)  na  odległość 

większą niż 
a)  1,5 m. 
b)  2 m. 
c)  2,5 m. 
d)  3 m. 

 

3.  Środek transportu nie zaliczany do transportu wewnętrznego kołowego to 

a)  wózek widłowy. 
b)  wózek gospodarczy. 
c)  taczka. 
d)  wózek akumulatorowy. 

 

4.  Urządzenie przemieszczające nie zaliczane do transportu wewnętrznego to 

a)  kolejka. 
b)  przenośnik taśmowy. 
c)  przenośnik pneumatyczny. 
d)  skrzynia zawieszana. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

56 

5.  W przenośniku pneumatycznym na rysunku cyfry 1, 2, 3 oznaczają kolejno 

a)  1 – cyklon, 2 – dmuchawa, 3 – kosz zasypowy. 
b)  1 – dmuchawa, 2 – kosz zasypowy, 3 – cyklon. 
c)  1 – kosz zasypowy, 2 – dmuchawa, 3 – cyklon. 
d)  1 – dmuchawa, 2 – cyklon, 3 – kosz zasypowy. 

 

 

6.  Na rysunku przedstawiono 

a)  przenośnik pasowy. 
b)  przenośnik rolkowy. 
c)  przenośnik taśmowy. 
d)  przenośnik gumowy. 
 

 

 

7.  Na  rysunku  poniżej  przedstawiono  budowę  przyczepy  ciężarowej.  Cyfry:  1,  2,  3,  4 

oznaczają odpowiednio 
a)  dolny pierścień obrotnicy, rama, górny pierścień obrotnicy, dyszel. 
b)  górny pierścień obrotnicy, dolny pierścień obrotnicy, dyszel, rama. 
c)  dolny pierścień obrotnicy, górny pierścień obrotnicy, dyszel, rama. 
d)  dolny pierścień obrotnicy, rama, dyszel, górny pierścień obrotnicy. 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

57 

8.  Na rysunku poniżej przedstawiono przykładowy zaczep ciągnika. Jest to 

a)  zaczep polowy. 
b)  zaczep transportowy. 
c)  zaczep dolny. 
d)  sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia. 
 

 

 

9.  Na  rysunku  poniżej  przedstawiono  pewien  rodzaj  zaczepu.  Cyfry  1,  2,  3  oznaczają 

odpowiednio 
a)  hak zaczepu, dźwignia blokująca, belka wspornika. 
b)  hak zaczepu, belka wspornika, dźwignia blokująca. 
c)  dźwignia blokująca, belka wspornika, hak zaczepu. 
d)  belka wspornika, dźwignia blokująca, hak zaczepu. 
 

 

 

10.  Przenośnik stosowany do przenoszenia materiałów sypkich w poziomie lub pod kątem do 

30

°

, o wadze do 50 kg, to 

a)  przenośnik kubełkowy. 
b)  przenośnik taśmowy. 
c)  przenośnik ślimakowy. 
d)  przenośnik pneumatyczny. 
 

11.  Przenośnik łańcuchowo – listwowy w przyczepie zbierającej służy do 

a)  podnoszenia ładunku z podłoża. 
b)  przemieszczania ładunku wewnątrz skrzyni. 
c)  wyłącznie do rozładunku. 
d)  wyłącznie do zagęszczania ładunku w skrzyni. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

58 

12.  Na rysunku poniżej przedstawiono budowę przykładowego nośnika bel. Cyfry 1, 2, 3, 4 

oznaczają odpowiednio: 
a)  łapa, siłownik hydrauliczny, korpus, ramię. 
b)  ramię, łapa, siłownik hydrauliczny, korpus. 
c)  korpus, ramię, łapa, siłownik hydrauliczny. 
d)  ramię, łapa, korpus, siłownik hydrauliczny. 
 

 

 

13.  Chwytak przedstawiony na rysunku poniżej to 

a)  widły do palet. 
b)  widły drapakowe. 
c)  czerpak kiszonki. 
d)  ładowacz do bel. 

 

14.  Chwytak przedstawiony na rysunku poniżej wykorzystywany jest do 

a)  słomy i siana. 
b)  roślin okopowych. 
c)  obornika. 
d)  bel. 

 

 

15.  Zgodnie  z  prawem  ruchu  drogowego  wysokość  pojazdu  z  ładunkiem  nie  może 

przekraczać” 
a)  2,5 m. 
b)  4 m. 
c)  dwukrotnej wysokości burty skrzyni ładunkowej. 
d)  trzykrotnej wysokości burty skrzyni ładunkowej. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

59 

16.  Odmiana  przyczepy  jednoosiowej  posiadająca  dwie  osie  kół  usytuowane  bezpośrednio 

jedna za drugą w tylnej części przyczepy, nosi nazwę” 
a)  super duo. 
b)  dublet. 
c)  tandem. 
d)  bliźniak. 

 

17.  Na rysunku poniżej przedstawiono gniazdo przyczepy. Oznaczenia 44L, R, 10, 54 oznaczają 

odpowiednio 
a)  zacisk  rezerwowy,  masa  pojazdu,  prawy  kierunkowskaz,  prawe  światło  pozycyjne 

oraz oświetlenie tablicy rejestracyjnej. 

b)  lewy kierunkowskaz, zacisk rezerwowy, masa pojazdu, światło stop. 
c)  lewy  kierunkowskaz,  zacisk  rezerwowy,  masa  pojazdu,  oświetlenie  tablicy 

rejestracyjnej. 

d)  lewy  kierunkowskaz,  zacisk  rezerwowy,  oświetlenie  tablicy  rejestracyjnej,  światło 

stop. 

 

 

 

18.  Element  wchodzący  w  skład  wózka  widłowego  opisany  jako:  „jest  on  zamocowany 

pionowo  z  przodu  wózka,  w  przypadku,  gdy  jego  konstrukcja  umożliwia  podnoszenie, 
opuszczanie i pochylanie ładunku” to 
a)  przeciwwaga. 
b)  maszt. 
c)  widły. 
d)  rampa. 

 

19.  Dopuszczalna ładowność wózka gospodarczego wynosi 

a)  100 kg. 
b)  200 kg. 
c)  250 kg. 
d)  300 kg. 

 

20.  Dopuszczalna ładowność skrzyni zawieszanej wynosi 

a)  550 kg. 
b)  600 kg. 
c)  650 kg. 
d)  700 kg. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

60 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ............................................................................... 
 

Montowanie i eksploatacja urządzeń dźwigowych i transportowych 
 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedzi 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

61 

6.  LITERATURA 
 

1.  Bocheński C. Praca zbiorowa.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. WSiP, Warszawa 

1997 

2.  Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996 
3.  Grzegórzki Z. Wypisy wybrane.: Pojazdy silnikowe. WSiP, Warszawa 1997 
4.  Kuczewski J., Majewski Z.: Eksploatacja pojazdów rolniczych. WSiP, Warszawa 1999 
5.  Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa 

1998 

6.  Rychter T.: Mechanik pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 2006 
7.  Waszkiewicz C.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998 
 
Czasopisma: 
– 

Mechanik 

– 

Przegląd Mechaniczny