„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janina Neska

Przygotowanie zapraw ognioodpornych 712[08].Z1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Halina Dorecka
mgr inż. Danuta Gąsiorowska


Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Janina Neska


Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki


Korekta:







Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z1.04
„Przygotowanie zapraw ognioodpornych” zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu Zdun 712[08].























Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciw pożarowej

stosowane podczas przygotowania zapraw ognioodpornych

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Podstawowe wiadomości o zaprawach budowlanych

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Rodzaje i właściwości gliny

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4. Rodzaje, skład i właściwości zapraw ognioodpornych

18

5.4.1. Ćwiczenia

18

5.5. Przygotowanie zapraw ognioodpornych

21

5.5.1. Ćwiczenia

21

5.6. Urabianie zapraw ognioodpornych

24

5.6.1. Ćwiczenia

24

5.7. Moczenie i zarabianie gliny

25

5.7.1. Ćwiczenia

25

5.8. Podstawowe wiadomości o plastyczności gliny

27

5.8.1. Ćwiczenia

27

5.9. Sposób wiązania gliny z innymi materiałami stosowanymi do budowy pieców
i trzonów kuchennych

29

5.9.1. Ćwiczenia

29

5.10. Przyleganie gliny do cegieł i kafli

31

5.10.1. Ćwiczenia

31

5.11. Marznięcie i rozmrażanie gliny

33

5.11.1. Ćwiczenia

33

5.12. Czyszczenie gliny z zanieczyszczeń organicznych i grubszych frakcji
kruszywa

34

5.12.1. Ćwiczenia

34

5.13. Gotowe zaprawy ogniotrwałe

36

5.13.1. Ćwiczenia

36

5.14. Inne rodzaje zapraw budowlanych i ich zastosowanie

38

5.14.1. Ćwiczenia

38

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

41

7. Literatura

54

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Zdun 712[08]

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń produkcyjnych,

−

ćwiczeń laboratoryjnych,

−

ćwiczeń praktycznych.
Ukształtowanie umiejętności przygotowania i urabiania zapraw ognioodpornych

ma szczególne znaczenie w robotach zduńskich, gdyż dobrze przygotowana zaprawa zduńska
daje pewność, że obiekt zduński będzie szczelny i wytrzymały na zmiany temperatury.
Zaprawa zduńska decyduje o jakości i bezpieczeństwie obiektu zduńskiego. Dużą trudnością
dla ucznia może być na początku samodzielne rozróżnianie rodzajów glin oraz właściwe
dobranie i przygotowanie gliny przez schudzenie lub wzbogacenie. Rzetelne przygotowanie
i wykonywanie ćwiczeń pozwoli na ukształtowanie właściwych umiejętności ucznia.
Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z1

Konstrukcje zdu

ńskie i kominiarskie

712[08].Z1.01

Spalanie paliw technicznych

712[08].Z1.02

Prowadzenie kana

łów wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych

712[08].Z1.03

Przygotowanie materia

łów stosowanych

w konstrukcjach ognioodpornych

712[08].Z1.04

Przygotowanie zapraw ognioodpornych

712[08].Z1.05

Wykonywanie podstawowych operacji

technologicznych

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji tej jednostki modułowej uczeń powinien:

−

rozróżniać podstawowe elementy budynków,

−

rozróżniać podstawowe spoiwa i lepiszcza budowlane,

−

rozróżniać podstawowe kruszywa budowlane,

−

rozróżniać podstawowe wyroby ceramiczne,

−

rozróżniać podstawowe składniki zaczynów i zapraw budowlanych,

−

dobierać narzędzia i sprzęt do sporządzania zapraw,

−

stosować zasady przygotowania składników zapraw budowlanych,

−

sporządzać podstawowe zaprawy budowlane,

−

rozróżniać podstawowe cechy techniczne zapraw budowlanych,

−

dobierać ubranie robocze i środki ochrony indywidualnej,

−

przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

stosować zasady składowania i magazynowania podstawowych materiałów
budowlanych,

−

posługiwać się podstawowymi narzędziami i sprzętem budowlanym,

−

odczytywać wielkości z rysunków, tabel, schematów,

−

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

−

organizować stanowisko pracy,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien, umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciw pożarowej
i przeciwporażeniowej obowiązujące podczas przygotowywania zapraw ognioodpornych,

−

rozróżnić zaprawy ognioodporne,

−

określić skład zapraw ognioodpornych,

−

zastosować

zasady

dozowania

składników

zapraw

ognioodpornych

metodą:

objętościową, wagową, wagowo-objętościową,

−

wykonać zaprawy metodą: ręczną, mechaniczną,

−

określić konsystencję i urabialność mieszanki,

−

rozróżnić rodzaje i przydatność gliny,

−

rozróżnić właściwości gliny chudej i tłustej,

−

zastosować zasady dozowania składników zaprawy w zależności od struktury gliny,

−

wykonać moczenie i zarabianie gliny,

−

urobić glinę w zależności od plastyczności,

−

urobić glinę w zależności od zawartości iłu i jego rodzaju,

−

wyjaśnić sposób wiązania gliny z innymi materiałami,

−

wyjaśnić zasady przylegania gliny do cegieł i kafli,

−

wyjaśnić proces marznięcia i rozmrażania gliny,

−

urobić zaprawy glinowo-piaskowe,

−

zagęścić gliny,

−

oczyścić gliny z nadmiaru naleciałości organicznych,

−

zbadać urabialność gliny,

−

zastosować gotowe zaprawy ogniotrwałe,

−

przygotować zaprawy wapienne,

−

przygotować zaprawy wapienno-cementowe,

−

przygotować zaprawy o nietypowym składzie.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Zdun 712[08]

Moduł:

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie 712[08].Z1

Jednostka modułowa:

Przygotowanie zapraw ognioodpornych 712[08].Z1.04

Temat: Rodzaje i właściwości gliny.

Cel ogólny:

−

rozpoznawać rodzaje i właściwości gliny chudej i tłustej,

−

urobić glinę w zależności od zawartości iłu i jego rodzaju,

−

zbadać urabialność gliny,

−

określić przydatność gliny.

Umiejętności ponadzawodowe kształtowane w czasie zajęć

−

rzetelność wykonania prac,

−

nawiązywanie współpracy,

−

łatwość podejmowania decyzji,

−

utrzymanie porządku na stanowisku pracy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

rozróżnić rodzaje gliny pod względem zawartości iłu,

−

rozróżnić rodzaje glin na podstawie wyglądu i urabialności,

−

rozróżnić rodzaje glin na podstawie obserwacji wysuszonych próbek,

−

porównać rodzaje glin,

−

urobić glinę w zależności od plastyczności,

−

urobić glinę w zależności od tłustości (zawartości iłu).

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu

−

ćwiczenia praktyczne

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 4 osobowych.

Czas: 90 min.
Cele ćwiczeń: Rozpoznawanie rodzajów gliny tłustej, chudej, średniotłustej na podstawie ich
właściwości.

Zadania dla ucznia:
Uwaga: Każdy z trzech uczniów zajmuje się badaniem jednej próbki gliny, a czwarty uczeń
przyporządkowuje cechy rodzajom gliny w porozumieniu z uczniem badającym glinę. (Na
następnych zajęciach następuje zmiana ról).
Uczeń powinien:
1. Wyciąć z otrzymanych materiałów nazwy właściwości gliny (będą potrzebne

do przyporządkowania).

2. Wpisać na 3 arkuszach A4 nazwy poszczególnych rodzajów gliny (uwaga jak wyżej).

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

3. Zbadać połysk próbek wilgotnej gliny.
4. Zbadać urabialność gliny i określić która próbka gliny ma najlepszą urabialność, a która

najgorszą.

5. Zbadać pękanie próbek gliny w czasie zgniatania.
6. Sprawdzić czy glina zarobiona wodą da się rozciągnąć na cienkie wałki.
7. Sprawdzić czy wałek gliny skręcony w pierścień kruszy się.
8. Sprawdzić czy z próbki gliny łatwo formuje się różne kształty.
9. Sprawdzić czy uformowany kształt łatwo się deformuje.
10. Zbadać wygląd próbek gliny w czasie suszenia.
11. Po wykonaniu ćwiczeń praktycznych przyporządkować próbkom gliny odpowiednie

nazwy właściwości napisane na karteczkach.

12. Przykleić na odpowiednich arkuszach A4 wcześniej przyporządkowane właściwości.
13. Określić rodzaje gliny w próbkach.

Środki dydaktyczne:

−

próbki gliny tłustej,

−

próbki gliny chudej,

−

próbki gliny średnio tłustej,

−

woda,

−

naczynia do urabiania próbki gliny,

−

3 arkusze formatu A4,

−

nazwy właściwości gliny napisane na arkuszu papieru,

−

nożyczki,

−

klej,

−

pisaki.

Teksty przewodnie do zajęć

FAZA I. INFORMACJE
Pytania prowadzące dla ucznia.
a) jakie rozróżniamy rodzaje gliny pod względem zawartości iłu?
b) jakie cechy charakteryzują gliny tłuste pod względem urabialności (łatwość formowania,

pękanie wałka, łatwość deformacji)?

c) jaki jest wygląd gliny tłustej (połysk, matowość)?
d) jakie są cechy gliny tłustej w czasie suszenia (kurczliwość)?
e) jakie cechy charakteryzują gliny chude pod względem urabialności (łatwość formowania,

pękanie wałka, łatwość deformacji)?

f) jaki jest wygląd gliny chudej (połysk, matowość)?
g) jakie są cechy gliny chudej w czasie suszenia (odkształcenia, pęknięcia kurczliwość)?
h) dlaczego glina średnio tłusta ma właściwości pośrednie między gliną tłustą i chudą?

FAZA II. PLANOWANIE
Zaplanuj czynności do wykonania ćwiczenia.
W jakim czasie należy wykonać ćwiczenie?
Gdzie można znaleźć potrzebne informacje?
Zaplanuj zbadanie próbek gliny.
Zaplanuj rozpoznanie próbek gliny na podstawie zbadanych cech.

FAZA III. USTALANIE
Nauczyciel ustala z uczniami kolejność czynności.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Nauczyciel i uczniowie ustalają wspólnie wymagania estetyczne wykonywanej pracy.
Uczniowie otrzymują materiały niezbędne do wykonania zadania.
FAZA IV. REALIZACJA
a) wycinanie z otrzymanych materiałów nazw właściwości gliny,
b) wpisanie na 3 arkuszach A4 nazwy poszczególnych rodzajów gliny,
c) zbadanie połysku próbek wilgotnej gliny,
d) zbadanie urabialności gliny i określenie która próbka gliny ma najlepszą urabialność

a która najgorszą,

e) zbadanie pękania próbek gliny w czasie zgniatania,
f) sprawdzenie czy glina zarobiona wodą da się rozciągnąć na cienkie wałki,
g) sprawdzenie czy wałek gliny skręcony w pierścień kruszy się,
h) sprawdzenie czy z próbki gliny łatwo formuje się różne kształty,
i) sprawdzenie czy uformowany kształt łatwo się deformuje,
j) zbadanie wyglądu próbek gliny w czasie suszenia,
k) po wykonaniu ćwiczeń praktycznych przyporządkowanie próbkom gliny odpowiednich

nazw właściwości napisanych na karteczkach,

l) przyklejenie na odpowiednich arkuszach A4 z nazwami gliny przyporządkowanych

właściwości,

m) określenie rodzajów gliny w próbkach.

FAZA V. SPRAWDZENIE
Sprawdzenie zgodności przyporządkowania próbkom odpowiednich właściwości.
Sprawdzenie właściwego określenia rodzajów gliny w próbkach.

FAZA VI ANALIZA
a) czy udało Ci się odpowiednio przyporządkować właściwości próbkom gliny?
b) czy udało Ci się odpowiednio określić rodzaje gliny w próbkach?
c) czy udało Ci się wykonać ćwiczenie estetycznie?
d) co mógłbyś poprawić wykonując ćwiczenie ponownie?

FAZA KOŃCOWA

−

ocena jakości pracy uczniów,

−

propozycje zmian,

−

wnioski.

Praca domowa
Odszukaj w literaturze w jaki sposób wykonuje się schudzanie gliny tłustej oraz jak poprawić
urabialność gliny chudej. Opisz sposoby w zeszycie przedmiotowym.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Zdun 712[08]

Moduł:

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie 712[08].Z1

Jednostka modułowa:

Przygotowanie zapraw ognioodpornych 712[08].Z1.04

Temat: Urabianie zapraw ognioodpornych
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności urabiania zapraw zduńskich metodą ręczną.

Umiejętności ponadzawodowe kształtowane w czasie zajęć

−

samodzielność,

−

odpowiedzialność,

−

rzetelność wykonania prac,

−

łatwość podejmowania decyzji,

−

utrzymanie porządku na stanowisku pracy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

dobrać materiały, które są potrzebne do urobienia zaprawy ognioodpornej,

−

uzasadnić dlaczego zaprawy zduńskie urabia się gołymi rękami,

−

dobrać kolejność dozowania składników zaprawy w czasie urabiania,

−

dobrać ilość piasku do urobienia zaprawy zduńskiej,

−

uzasadnić w jakim przypadku należy urobić taką ilość zaprawy, aby ją zużyć w ciągu

dwóch godzin,

−

uzasadnić dlaczego nie można użyć zaprawy, która zaczęła wiązać (twardnieć),

−

określić cechy właściwie urobionej zaprawy zduńskiej,

−

sprawdzać i korygować konsystencję urabianej zaprawy,

−

dobrać właściwą konsystencję zaprawy do wykonywanych robót.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Środki dydaktyczne:

Materiały:

−

zawiesina z gliny średnio tłustej,

−

piasek, proszek szamotowy,

−

cement glinowy lub portlandzki klasy 32,5,

−

woda do zapraw.
Sprzęt:

−

waga,

−

naczynia do odmierzenia składników i wyrobienia zaprawy,

−

wzór sprawozdania.

Czas: 90 min.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

2. Omówienie i uzasadnienie celów zajęć. Nauczyciel przeprowadza instruktaż wstępny

i na bieżąco nadzoruje pracę uczniów.

3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu:

Każdy uczeń wykonuje ćwiczenie indywidualnie, urabiając zaprawę ognioodporną

według instrukcji:

Wykonaj próbkę zaprawy ognioodpornej z następujących składników:

−

0,5 kg zawiesiny glinianej z gliny średnio tłustej,

−

0,5 kg przesianego proszku szamotowego o ziarnach co najwyżej 1mm,

−

0,5 kg przesianego piasku o ziarnach co najwyżej 1mm,

−

0,05 kg cementu glinowego,

−

woda.

Uczeń powinien:

−

odważyć składniki zaprawy,

−

rozrabiać glinę ręcznie, aby można było usunąć z zaprawy kamyczki, grudki gliny i inne
zanieczyszczenia wyczuwalne w palcach podczas przerabiania gliny w rękach,

−

dodać 0,1 kg cementu po uzyskaniu jednorodnej masy glinianej i ręcznie dokładnie
wyrobić mieszankę, rozkruszając wszystkie grudki, a nie dające się rozkruszyć wyrzucić,

−

wyrabiać i rozdrabniać tak długo, aby uzyskać jednorodną konsystencję i barwę,

−

dodać przesiany piasek i proszek szamotowy,

−

dokładnie wyrobić masę ręcznie by przygotowywana zaprawa była bez widocznych plam
i smug o innym zabarwieniu, uzyskując na początku konsystencję gęstą,

−

dodać wody w czasie urabiania dla uzyskania konsystencji plastycznej,

−

obserwować na bieżąco stan techniczny mieszanki,

−

sprawdzić dokładność urobienia i określić tłustość mieszanki,

−

podzielić mieszankę na dwie części, dodając do jednej części jeszcze 0,25 kg przesianego
piasku,

−

wyrobić dokładnie, ręcznie mieszankę do uzyskania jednolitej barwy,

−

porównać urabialność, konsystencję i wygląd obu mieszanek biorąc pod uwagę ich
tłustość,

−

zapisać wyniki obserwacji w sprawozdaniu.

5. Po wykonaniu zaprawy uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego ćwiczenia.
6. Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
7. Nauczyciel analizuje prace ucznia.
8. Uczniowie prezentują swoje prace.
9. Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac i wyciągają wnioski.

Zakończenie zajęć
Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Maszyny i urządzenia do mechanicznego

sporządzania zapraw budowlanych. Zasady dozowania i mieszania składników zapraw
sporządzanych mechanicznie.
Materiały w formie notatek lub rysunków należy przygotować na następne zajęcia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.ĆWICZENIA

5.1.Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciw

pożarowej

stosowane

podczas

przygotowania

zapraw

ognioodpornych

5.1.1.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z podanego zestawu wybierz środki ochrony indywidualnej stosowane w czasie

sporządzania zaprawy z gotowych mieszanek..

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien zapoznać uczniów

z rodzajami, przeznaczeniem i korzystaniem ze środków ochrony indywidualnej. Ponadto
należy omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać środki ochrony indywidualnej niezbędne do sporządzania zapraw,
2) określić

sposób

korzystania

ze

środków ochrony indywidualnej zgodnie

z przeznaczeniem.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ubranie robocze,

−

kombinezon roboczy,

−

czapka,

−

obuwie robocze,

−

maska ochronna,

−

okulary ochronne,

−

rękawice ochronne,

−

beret,

−

fartuchy przednie (z „bawetami”), kask.

Ćwiczenie 2

Przygotuj na terenie placu budowy drogę nie utwardzoną do transportu piasku za pomocą

taczek. Długość drogi wynosi ok. 300 cm. Załaduj na taczki piasek do zapraw i
przetransportuj go po przygotowanej drodze. W czasie wykonywania ćwiczenia zastosuj
obowiązujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i

technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) sprawdzić stan techniczny drogi nie utwardzonej,
4) przygotować pomost komunikacyjny z desek,
5) załadować taczki piaskiem zachowując zasady bezpieczeństwa,
6) przetransportować piasek w taczkach po ułożonym pomoście pod warunkiem, że Twój

wiek przekracza 16 lat (dla chłopców),

7) uprzątnąć stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

deski o grubości 48 mm, szerokości 15 cm i długości 300cm,

−

deski o grubości 48 mm, szerokości 15 cm i długości 100cm gwoździe,

−

piasek do zapraw,

−

taczki,

−

łopata,

−

młotek.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Podstawowe wiadomości o zaprawach budowlanych

5.2.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybierz spoiwa i kruszywa stosowane do przygotowania zwykłych zapraw budowlanych

z podanego przez nauczyciela zestawu. Dokonaj wyboru dla zaprawy wapiennej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rodzaje zapraw budowlanych,
2) przeanalizować składniki zapraw budowlanych,
3) dokonać wyboru spoiw odpowiednich do sporządzenia zaprawy wapiennej,
4) dokonać wyboru kruszyw odpowiednich do sporządzenia zaprawy wapiennej,
5) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia uzasadniając wybór spoiw i kruszyw.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kruszywa: piasek drobny, piasek gruby, żwir,

−

spoiwa: cement, wapno, gips, wapno hydratyzowane, klej żywiczny, klej kostny, klej

skórny, szkło wodne potasowe, olej lniany, żywice naturalne z drzew.

Ćwiczenie 2

Z podanego niżej zbioru kruszyw utwórz dwa zestawy kruszyw stosowanych do zapraw

budowlanych:
I zestaw: kruszywa o naturalnym uziarnieniu,
II zestaw: kruszywa otrzymywane sztucznie przez kruszenie.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę
wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować składniki zapraw budowlanych,
2) dokonać wyboru kruszyw o naturalnym uziarnieniu,
3) dokonać wyboru kruszyw otrzymywanych przez kruszenie lub łamanie skał,
4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia uzasadniając wybór spoiw i kruszyw.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Środki dydaktyczne:

−

piasek,

−

żwir,

−

otoczaki,

−

grys,

−

proszek szamotowy,

−

miał,

−

piasek kruszony.

Ćwiczenie 3

Dokonaj pomiaru konsystencji dwóch przygotowanych wcześniej zapraw budowlanych.

Określ głębokość zanurzenia stożka w naczyniu pomiarowym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) napełnić naczynie pomiarowe zaprawą nr 1,
4) dokonać pomiaru głębokości zanurzenia stożka w zaprawie,
5) napełnić naczynie pomiarowe zaprawą nr 2,
6) dokonać pomiaru głębokości zanurzenia stożka w zaprawie,
7) zapisać wyniki pomiarów w zeszycie przedmiotowym,
8) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia,
9) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

naczynie i stożek pomiarowy,

−

dwie próbki zapraw budowlanych w pojemnikach,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Rodzaje i właściwości gliny

5.3.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj urabialność i wygląd gliny tłustej. Badanie wykonaj najpierw na próbce gliny

w stanie plastycznym a następnie po jej wysuszeniu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) urobić ręcznie próbkę gliny tłustej,
4) wykonać z gliny wałek, określić wygląd wałka i sprawdzić, czy są spękania,
5) zanotować spostrzeżenia po oględzinach i wysuszyć próbkę gliny,
6) zbadać po 24 godzinach wygląd gliny tłustej po wysuszeniu,
7) zapisać wyniki obserwacji w sprawozdaniu z badania,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: próbki gliny tłustej, woda.

−

sprzęt: naczynia do urabiania próbki gliny.

−

wzór sprawozdania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj schudzenie dwóch próbek gliny tłustej o masie około 0,5 kg za pomocą

drobnego piasku dodawanego do gliny. Do jednej próbki dodaj 1 kg przesianego piasku, a do
drugiej 2 kg przesianego piasku. Po urobieniu próbek dokonaj oceny ich plastyczności.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odważyć dwie próbki gliny tłustej o masie 0,5 kg,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

4) odważyć próbkę piasku drobnego o masie 1 kg,
5) odważyć próbkę piasku drobnego o masie 2 kg,
6) dodać 1 kg przesianego piasku, do jednej próbki gliny tłustej,
7) urabiać glinę dodając wody do otrzymania konsystencji plastycznej,
8) dodać 2 kg przesianego piasku do drugiej próbki gliny tłustej,
9) urabiać glinę dodając wody do otrzymania konsystencji plastycznej,
10) porównać otrzymane próbki przez oględziny,
11) zapisać wyniki obserwacji w sprawozdaniu z badania,
12) usprzątnąć stanowisko pracy,
13) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: próbki gliny tłustej, przesiany piasek, woda

−

sprzęt: waga, naczynia do urabiania próbki gliny,

−

wzór sprawozdania.

Ćwiczenie 3

Wykonaj poprawienie plastyczności dwóch próbek gliny chudej o masach po 1 kg

(poprawienie tłustości), poprzez dodawanie gliny tłustej w różnych ilościach i wody.
Po urobieniu próbek dokonaj oceny ich plastyczności.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odważyć dwie próbki gliny chudej o masie 1 kg,
4) odważyć próbkę gliny tłustej o masie 0,25 kg,
5) odważyć próbkę gliny tłustej o masie 0,5 kg,
6) dodać 0,25 kg gliny tłustej do próbki gliny chudej o masie około 1 kg,
7) urabiać glinę, dodając wody do otrzymania konsystencji plastycznej,
8) dodać 0,5 kg gliny tłustej do próbki gliny chudej o masie około 1 kg,
9) urabiać glinę, dodając wody do otrzymania konsystencji plastycznej,
10) porównać otrzymane próbki przez oględziny,
11) wyniki obserwacji zapisać w sprawozdaniu z badania,
12) zlikwidować stanowisko pracy,
13) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Środki dydaktyczne:

−

materiały: próbki gliny chudej i tłustej, woda, piasek,

−

sprzęt: waga, naczynia do urabiania próbki gliny,

−

wzór sprawozdania.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Rodzaje, skład i właściwości zapraw ognioodpornych

5.4.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj dwa zestawy składników na 30 litrów zaprawy glinianej.

Surowcami są: zawiesina gliniana i piasek drobny, a stosunek objętościowy składników
wynosi: 1:1 oraz 1:2.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odmierzyć 15 litrów zawiesiny glinianej za pomocą wyskalowanego wiadra,
4) odmierzyć 15 litrów drobnego piasku za pomocą wyskalowanego wiadra,
5) umieścić składniki pierwszego zestawu w pojemniku na zaprawy,
6) odmierzyć 10 litrów zawiesiny glinianej za pomocą wyskalowanego wiadra,
7) odmierzyć 20 litrów drobnego piasku za pomocą wyskalowanego wiadra,
8) umieścić składniki drugiego zestawu w pojemniku na zaprawy,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: zawiesina gliniana, piasek drobny, woda.

−

sprzęt: wyskalowane co 1 l wiadra o pojemności 10 litrów, pojemniki do zapraw.

Ćwiczenie 2

Po rozpoznaniu kruszywa określ jego cechy techniczne oraz pochodzenie i zastosowanie

tego kruszywa do celów budowlanych.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Nauczyciel wypisuje
na tablicy różne właściwości kruszyw oraz przeznaczenie kruszyw.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

3) przeprowadzić badanie makroskopowe piasku (sprawdzić uziarnienie, czystość

wilgotność, gęstość, określić pochodzenie i przeznaczenie),

4) przyporządkować odpowiednie właściwości i określić zastosowanie piasku,
5) przeprowadzić badanie makroskopowe proszku szamotowego (sprawdzić uziarnienie,

czystość wilgotność, gęstość, określić pochodzenie i przeznaczenie),

6) przyporządkować

odpowiednie

właściwości

i

określić

zastosowanie

proszku

szamotowego,

7) uporządkować stanowisko pracy,
8) zapisać wyniki obserwacji w sprawozdaniu z ćwiczenia,
9) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

1 pojemnik drobnego piasku,

−

1 pojemnik proszku szamotowego,

−

wzór sprawozdania z ćwiczenia.

Ćwiczenie 3

Przygotuj składniki do sporządzenia 30 litrów zaprawy szamotowej w stosunku

objętościowym 1:2.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy
i zwrócić uwagę na dokładność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odmierzyć za pomocą wyskalowanego naczynia odpowiednią gliny ogniotrwałej,
4) odmierzyć za pomocą wyskalowanego naczynia odpowiednią proszku szamotowego,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: glina ogniotrwała w postaci proszku, proszek szamotowy.

−

sprzęt: wyskalowane co 1 l wiadro o pojemności 10 litrów, pojemniki do zapraw.

Ćwiczenie 4

Sporządź zaprawę ogniotrwałą z 1kg gliny chudej, 0,2 kg glinki ogniotrwałej i wody.

Określ cechy i przeznaczenie otrzymanej zaprawy.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) dodać glinki ogniotrwałej do gliny chudej,
4) urobić dokładnie zaprawę dodając wody do otrzymania konsystencji plastycznej,
5) ocenić jej przydatność zaprawy do robót zduńskich,
6) wyniki obserwacji zapisać w sprawozdaniu z ćwiczenia,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: próbki gliny chudej, glinka ogniotrwała w postaci proszku, woda,

−

sprzęt: naczynia do urabiania próbki gliny,

−

wzór sprawozdania.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.5. Przygotowanie zapraw ognioodpornych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź zawiesinę glinianą z 3 kg wysuszonej gliny średnio tłustej, rozdrobnionej do

postaci granulek o wielkości do 4 cm.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odważyć 3 kg wysuszonej gliny średnio tłustej,
4) umieścić glinę w skrzyni i zalać wodą w ilości około 1/3 wody,
5) dobrać sprzęt do mieszania gliny,
6) wykonać ręczne mieszanie gliny po rozmięknięciu,
7) przecedzić przez sito o oczkach 3 mm otrzymaną zawiesinę do osadnika,
8) uzasadnić sposób wykonania ćwiczenia (namoczenie gliny, dobór narzędzi do mieszania

gliny, przelewanie zawiesiny do osadnika przez sito),

9) uporządkować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: glina średnio tłusta, woda,

−

narzędzia i sprzęt: waga, pojemniki, drąg do rozbijania grudek gliny, mieszadło,

pojemnik, sito o oczkach 3mm, osadnik w kształcie dużego pojemnika.

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru konsystencji zawiesiny otrzymanej podczas wykonywania ćwiczenia

nr 1. Określ głębokość zanurzenia stożka w naczyniu pomiarowym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów BHP Rysunek potrzebnych do
pomiaru przyrządów oraz instrukcję obsługi należy umieścić na stanowisku pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) napełnić naczynie pomiarowe zawiesiną glinianą,
4) dokonać pomiaru głębokości zanurzenia stożka w zawiesinie,
5) zapisać wyniki pomiarów w zeszycie przedmiotowym,
6) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia,
7) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

naczynie i stożek pomiarowy,

−

zawiesina gliniana otrzymana podczas wykonywania ćwiczenia nr 1,

Ćwiczenie 3

Przygotuj 6 kg piasku do wykonania zaprawy ognioodpornej. Kruszywo to należy

przesiać przez sito o oczkach 1 mm.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie wykonują
ćwiczenie w grupach dwuosobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) przygotować partię piasku do przesiewu,
4) odważyć 6 kg piasku,
5) przesiać piasek przez sito o oczkach 1 mm,
6) uzasadnić sposób wykonania ćwiczenia,
7) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: piasek w pryzmach,

−

narzędzia i sprzęt: sito o oczkach 1 mm, podest, łopata, waga, pojemnik o pojemności

około. 10 l.

Ćwiczenie 4

Sporządź zaprawę o konsystencji gęstej z zawiesiny glinianej przygotowanej w ćwiczeniu

1 i piasku przygotowanego w ćwiczeniu 3. Mieszanie zaprawy wykonaj za pomocą mieszarki
wolnoobrotowej. Zmierz konsystencję otrzymanej zaprawy za pomocą naczynia i stożka
pomiarowego.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) umieścić zaczyn gliniany w pojemniku na zaprawę i dodać piasek,
4) mieszać zaprawę za pomocą mieszarki wolnoobrotowej,
5) dodać odpowiednią ilość wody do uzyskania konsystencji gęstej,
6) zmierzyć konsystencję za pomocą aparatu do mierzenia,
7) scharakteryzować otrzymaną mieszankę,
8) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: zawiesina gliniana otrzymana w ćwiczeniu 1, piasek przesiany otrzymany

w ćwiczeniu 3

−

sprzęt: mieszarka wolnoobrotowa pojemnik na zaprawę naczynie i stożek pomiarowy.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.6.Urabianie zapraw ognioodpornych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj próbkę zaprawy ognioodpornej według podanej receptury:

−

0.5 kg zawiesiny glinianej z gliny średnio tłustej,

−

0,5 kg przesianego proszku szamotowego o ziarnach co najwyżej 1mm,

−

0,5 kg przesianego piasku o ziarnach co najwyżej 1mm,

−

0,05 kg cementu glinowego lub portlandzkiego klasy 32,5,

−

odpowiednia ilość wody dla uzyskania konsystencji plastycznej.

Otrzymaną zaprawę podziel na dwie próbki, wykonaj schudzenie jednej próbki przez dodanie
0,25 kg piasku.
Porównaj cechy techniczne sporządzonych zapraw.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odważyć składniki zaprawy,
4) wymieszać składniki stosując odpowiednią kolejność dozowania (do wymieszanej

zawiesiny glinianej dodać piasek – wymieszać, dodać proszek szamotowy i wymieszać),

5) wyrobić ręcznie zaprawę, dodając wodę,
6) zbadać zaprawę przez oględziny,
7) sprawdzić dokładność urobienia,
8) określić tłustość mieszanki,
9) podzielić mieszankę na dwie części,
10) dodać do jednej części mieszanki 0,25 kg przesianego piasku i wyrobić,
11) porównać konsystencję i wygląd obu mieszanek biorąc pod uwagę ich tłustość

i urabialność,

12) wyniki obserwacji zapisać w sprawozdaniu,
13) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia,
14) uprzątnąć stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: zawiesina z gliny średnio tłustej, piasek. proszek szamotowy, cement glinowy

lub portlandzki klasy 32,5, woda do zapraw.

−

sprzęt: waga, naczynia do odmierzenia składników i wyrobienia zaprawy.

−

wzór sprawozdania.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5.7. Moczenie i zarabianie gliny

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź zawiesinę glinianą z 5 kg gliny średnio tłustej z wykorzystaniem mieszarki

wolnoobrotowej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy
podczas korzystania z mieszarki wolnoobrotowej. Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach
dwuosobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odważyć ok. 5 kg gliny średnio tłustej rozdrobnionej do bryłek o średnicy ok. 4 cm,
4) umieścić glinę w pojemniku i zalać bryłki gliny wodą w ilości 1/3 wody,
5) rozmieszać dokładnie glinę mieszarką wolnoobrotową w celu rozbicia wszystkich grudek,
6) przelać zawiesinę przez sito o oczkach ok. 3 mm do jednokomorowego osadnika,
7) zlać nadmiar wody po osadzeniu gliny na dnie (na drugi dzień),
8) wykorzystać zawiesinę do sporządzania zapraw zduńskich,
9) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia,
10) uprzątnąć stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: świeżo ukopana glina średnio tłusta, woda,

−

narzędzia i sprzęt: skrzynia do rozrabiania gliny, drąg do rozbijania grudek gliny, graca,

sito o oczkach 3mm, duży pojemnik z tworzywa sztucznego jako osadnik.

Ćwiczenie 2

Sporządź zawiesinę glinianą z 5 kg gliny tłustej z wykorzystaniem mieszarki

wolnoobrotowej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy
podczas korzystania z mieszarki wolnoobrotowej. Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach
dwuosobowych.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odważyć ok. 5 kg gliny tłustej rozdrobnionej do bryłek o średnicy około 4 cm,
4) umieścić glinę w pojemniku i zalać bryłki gliny wodą w całości,
5) rozmieszać dokładnie glinę mieszarką wolnoobrotową na drugi dzień, po dokładnym

namoknięciu gliny, w celu rozbicia wszystkich grudek,

6) przelać zawiesinę przez sito o oczkach ok. 3 mm do jednokomorowego osadnika,
7) zlać nadmiar wody po osadzeniu gliny na dnie (za kilka dni),
8) wykorzystać zawiesinę do sporządzania zapraw zduńskich,
9) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia,
10) uprzątnąć stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: świeżo ukopana glina tłusta, woda.

−

narzędzia i sprzęt: skrzynia do rozrabiania gliny, drąg do rozbijania grudek gliny, graca,

sito o oczkach 3mm, duży pojemnik z tworzywa sztucznego jako osadnik.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5.8. Podstawowe wiadomości o plastyczności gliny

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj badanie próbki gliny metodą wałeczkowania i określ rodzaj gliny.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) ze świeżo ukopanej gliny wykonać na dłoni kciukiem najpierw kulkę o średnicy 7 mm

a następnie wałeczek o średnicy ok. 3 mm,

4) określić nazwę gliny na podstawie wyglądu wałeczka, jego rozwarstwiania i pękania,

korzystając z tabeli 1,

5) odczytać z tabeli zawartość iłu w glinie,
6) odpowiedzieć na pytanie czy badana glina należy do glin tłustych, średnio tłustych

czy chudych,

7) uporządkować stanowisko badań.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

próbka świeżo ukopanej gliny o wilgotności naturalnej,

−

tabela do rozpoznania rodzaju gruntów spoistych.

Ćwiczenie 2

Wykonaj badanie próbki gliny metodą rozrywania wałeczka i określ rodzaj gliny.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

3) z próbki gliny należy pobrać jedną garść gliny i przez dodanie wody przygotować ciasto

gliniane o gęstości normalnej, tj. takiej przy której glina daje się swobodnie formować nie
przylepiając do rąk i do formy,

4) z przygotowanego ciasta glinianego należy przygotować wałeczek o średnicy od 1,5 do

2 cm, o długości 7 cm,

5) uformowany w ten sposób wałeczek należy poddać powolnemu rozrywaniu, rozciągając

go palcami,

6) określić rodzaj gliny i orientacyjną zawartość piasku z wyglądu i długości szyjki

otrzymanej po rozerwaniu,

7) uporządkować stanowisko badań.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

próbka świeżo ukopanej gliny o wilgotności naturalnej,

−

naczynie do urabiania gliny,

−

rysunek przedstawiający próbkę z badania plastyczności gliny z opisem.

Ćwiczenie 3

Wykonaj próbę rozmakania gliny i określ rodzaj gliny.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie wykonują
ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) próbkę gliny umieść na sicie o oczkach 2 mm.
4) zanurzyć sito z gliną w pojemniku z wodą.
5) zmierzyć czas potrzebny do przesączenia się gliny przez sito.
6) na podstawie czasu rozmakania określić rodzaj gliny,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) uporządkować stanowisko badań.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: próbka świeżo ukopanej gliny o wilgotności naturalnej,

−

sprzęt; sito o oczkach 2 mm, naczynie z wodą do zanurzenia próbki, zegarek, poradnik dla

ucznia - tabela 1 - Oznaczanie rodzaju gruntu spoistego metodą makroskopową.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

5.9. Sposób wiązania gliny z innymi materiałami stosowanymi

do budowy pieców i trzonów kuchennych

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź zaprawę glinianą według receptury. Rozłóż zaprawę na grubość około 0,5 cm

na warstwie cegieł i pozostaw do wyschnięcia. Omów sposób wysychania zaprawy.
Receptura zaprawy gliniano-piaskowej o stosunku wagowym składników 1:2:

−

0,5 kg zawiesiny glinianej,

−

1,0 kg drobnego przesianego piasku,

−

woda w odpowiedniej ilości do uzyskania konsystencji plastycznej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy. Uczniowie pracują indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) przygotować składniki zaprawy,
4) urobić zaprawę ręcznie dodając wodę,
5) rozłożyć zaprawę na warstwę ułożonych cegieł i pozostawić do wyschnięcia,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie i dokonać samooceny,
7) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zawiesina gliniana,

−

drobny piasek,

−

woda,

−

4 cegły,

−

pojemniki na zaprawę, waga.

Ćwiczenie 2

Sporządź zaprawę cementowo glinianą według receptury. Rozłóż zaprawę na grubość

około 0,5 cm na warstwie cegieł i pozostaw do związania. Omów sposób wiązania zaprawy.
Receptura zaprawy cementowo glinianej o stosunku wagowym składników 1:1:6.

−

0,2 kg cementu portlandzkiego,

−

0,2 kg zawiesiny glinianej,

−

1,2 kg drobnego przesianego piasku,

−

woda w odpowiedniej ilości do uzyskania konsystencji plastycznej.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy. Uczniowie pracują indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) przygotować składniki zaprawy,
4) urobić zaprawę ręcznie dodając wodę,
5) rozłożyć zaprawę na warstwę ułożonych cegieł na grubość około 0,5 cm i pozostawić

do związania,

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie i dokonać samooceny,
7) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: zawiesina gliniana, cement portlandzki klasy 32,5, drobny piasek, woda,
4 cegły,

−

sprzęt: pojemniki na zaprawę, waga.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

5.10.Przyleganie gliny do cegieł i kafli

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj fragment muru o grubości 1/4 z cegły szamotowej na zaprawie szamotowej.

Zastosuj spoiny o grubości ok. 3 mm. Dokonaj odbioru jakościowego muru. Oceń opisowo
wykonaną pracę.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) spryskać cegły szamotowe wodą,
4) ułożyć pierwszą warstwę muru o grubości 1/4 cegły na zaprawie glinianej (rysunek 1),
5) na pierwszej warstwie cegieł rozłożyć warstwę zaprawy glinianej w ilości niezbędnej

dla uzyskania spoin o grubości co najwyżej 3 mm,

6) ułożyć drugą warstwę muru na zaprawie glinianej zachowując przesunięcie spoin 1/2

cegły,

7) zakończyć mur z jednej strony strzępiami,
8) kontrolować na bieżąco poziom warstw i grubość spoin,
9) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać samooceny wykonanego przez siebie fragmentu muru,
11) zlikwidować stanowisko pracy.

Rys.1.. Fragment muru z cegły

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne,

Środki dydaktyczne:

−

materiały: cegły szamotowe – około8 sztuk, wcześniej przygotowana w pojemniku

zaprawa szamotowa konsystencji plastycznej,

−

narzędzia, sprzęt i przyrządy pomiarowe: młotek do cięcia cegieł, kielnia, poziomnica,

liniał z podziałką o długości 100 cm.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Ćwiczenie 3

Wymuruj narożnik z kafli o wysokości dwóch warstw i długości po 2 kafle z każdej

strony kafla narożnikowego.
Kafle układaj na zaprawie glinianej spinając stalowymi klamrami. Grubości spoin od 1 mm
do 1,5 mm. Kołnierzy kafli nie wypełniaj tłuczniem z zaprawą. Dokonaj odbioru
jakościowego narożnika.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Ponadto należy zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) sprawdzić stan techniczny narzędzi i sprzętu,
4) ułożyć pierwszą warstwę kafli łącząc je zaprawą,
5) połączyć sąsiednie kafle klamerkami z drutu ocynkowanego,
6) ułożyć zaprawę glinianą na pierwszej warstwie kafli,
7) ułożyć drugą warstwę kafli z przesunięciem spoin pionowych łącząc je zaprawą,
8) połączyć sąsiednie kafle klamerkami z drutu ocynkowanego,
9) kontrolować na bieżąco poziom warstw i grubość spoin,
10) zaprezentować wykonany narożnik,
11) dokonać samooceny w odniesieniu do zachowania grubości spoin i poziomu warstw,
12) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: 8 sztuk kafli środkowych, 2 sztuki kafli narożnych, stalowe klamry w ilości

25 sztuk, wcześniej przygotowana w pojemniku zaprawa gliniana o konsystencji
plastycznej,

−

narzędzia, sprzęt i przyrządy pomiarowe: kielnia, młotek murarski, poziomnica, liniał

z podziałką o długości 100 cm.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

5.11.Marznięcie i rozmrażanie gliny

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj badanie zamrażania i podgrzewania gliny. Sprawdź urabialność gliny po jej

zamrożeniu i podgrzewaniu. Badanie wykonaj na dwóch próbkach gliny zwartej, tłustej
o masie po ok. 0,5 kg.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje wykonanie
ćwiczenia wykonując instruktaż bieżący.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) przygotować dwie próbki gliny zwartej, tłustej,
4) umieścić próbki w pojemniku z wodą zanurzając je,
5) po około dwóch godzinach wyjąć jedną próbkę z wody i sprawdzić łatwość urobienia,
6) włożyć obie próbki wilgotnej gliny do foliowych woreczków na mrożonki i umieść

je w zamrażarce na 24 godziny.

7) wyjąć próbki z zamrażarki na drugi dzień, rozmrażać w temperaturze pokojowej,
8) urabiać ponownie jedną próbkę po rozmrożeniu,
9) porównać łatwość urabiania gliny przed i po zamrożeniu,
10) wnioski z obserwacji zapisać w sprawozdaniu,
11) drugą próbkę podgrzać w blaszanym pojemniku, a następnie sprawdzić łatwość urabiania

tej próbki gliny,

12) porównać łatwość urabiania gliny po podgrzaniu z poprzednimi próbami,
13) wnioski z obserwacji zapisać w sprawozdaniu,
14) uporządkować stanowisko badań.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: próbki gliny tłustej w stanie zwartym, woda,

−

sprzęt: waga, naczynie o pojemności ok. 10 l na wodę, woreczki foliowe, zamrażarka,

naczynie

blaszane

do

podgrzewania

gliny,

zamrażarka,

piecyk

elektryczny

do podgrzewania gliny, naczynie lub kuweta do urabiania gliny,

−

wzór sprawozdania.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

5.12. Czyszczenie gliny z zanieczyszczeń organicznych

i grubszych frakcji kruszywa

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj oczyszczenie dwóch próbek gliny z drobnych kamieni i żwiru.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje wykonanie
ćwiczenia wykonując instruktaż bieżący.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) pierwszą próbkę gliny umieścić w pojemniku i zalać wodą,
4) sporządzić rzadki zaczyn gliniany,
5) przecedzić zaczyn przez sito o oczkach 5 mm w celu oddzielenia kamieni i żwiru,
6) zlać oczyszczony zaczyn do osadnika.
7) drugą próbkę gliny umieścić w pojemniku i zalać wodą,
8) sporządzić zaczyn o konsystencji śmietany, mocno zamieszać, odczekać ok. 30 sekund,

zlać z wierzchu zawiesinę,

9) zlać oczyszczony zaczyn do osadnika,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: glina świeżo ukopana, zanieczyszczona drobnymi kamieniami,

−

sprzęt: pojemniki do urabiania gliny, sito o oczkach 5 mm, mieszadło, osadnik – większy

pojemnik lub skrzynia zduńska.

Ćwiczenie 2

Zbadaj próbkę gliny o masie około 0,5 kg pod względem zawartości zanieczyszczeń

organicznych i oceń jej przydatność do sporządzania zaprawy zduńskiej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje wykonanie
ćwiczenia wykonując instruktaż bieżący.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) umieścić próbkę rozdrobnionej gliny w naczyniu szklanym o pojemności 1 litr,
4) zalać próbkę 3 procentowym roztworem wodorotlenku sodu (NaOH) do wysokości

równej dwukrotnej wysokości nasypanej próbki.

5) mocno zamieszać i pozostawić w spokoju na 24 godziny,
6) na drugi dzień dokonać oględzin rozwodnionej próbki sprawdzając barwę cieczy nad

próbką,

7) opisać w sprawozdaniu wyniki obserwacji,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) określić przydatność gliny do sporządzenia zaprawy zduńskiej,
10) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: glina świeżo ukopana ok. 0,5 kg, 3% roztwór wodorotlenku sodu,

−

sprzęt: naczynie szklane o pojemności ok. 1 l na zawiesinę glinianą, mieszadło.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

5.13. Gotowe zaprawy ogniotrwałe

5.13.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj informacje na temat gotowych zapraw ogniotrwałych korzystając z różnych

źródeł, a przede wszystkim z instrukcji umieszczonych na opakowaniu zapraw oraz kart
technologicznych.

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje

wykonanie ćwiczenia wykonując instruktaż bieżący.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) poszukać informacji na temat gotowych zapraw ogniotrwałych w lokalnych ośrodkach

handlowych lub w internecie. Każdy uczeń powinien dysponować kartą technologiczną
lub opakowaniem gotowej zaprawy ogniotrwałej.

2) zaprezentować zebrane informacje na temat gotowych zapraw ogniotrwałych,
3) obejrzeć dokładnie opakowaną fabrycznie dowolną zaprawę ogniotrwałą,
4) odczytać na opakowaniu nazwę zaprawy, oznaczenie, przeznaczenie zaprawy, szerokość

spoin, oraz temperaturę do jakiej może być zastosowana zaprawa,

5) odczytać z instrukcji sposób przygotowania zaprawy ogniotrwałej,
6) zaprezentować instrukcję zastosowania zaprawy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne

−

opakowania z zaprawy ogniotrwałej,

−

karty technologiczne gotowych zapraw ogniotrwałych.

Ćwiczenie 2

Sporządź dwie próbki zaprawy ogniotrwałej o konsystencji plastycznej stosując dwa

sposoby mieszania: ręczny i mechaniczny. Wykorzystaj gotowe mieszanki zapraw o masie
po około 1 kg.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje wykonanie
ćwiczenia wykonując instruktaż bieżący.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją sporządzenia i zastosowania zaprawy umieszczoną

na opakowaniu,

2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) odważyć dwie porcje suchej mieszanki o masie po 1 kg,
5) postępować ściśle według instrukcji umieszczonej na opakowaniu,
6) zastosować odpowiednie proporcje składników,
7) odmierzyć wodę za pomocą wyskalowanego naczynia a suchą mieszankę za pomocą

wagi,

8) urobić ręcznie pierwszą próbkę, a drugą mechanicznie z wykorzystaniem mieszadła

wolnoobrotowego,

9) zbadać i porównać obie próbki przez oględziny,
10) zapisać wyniki z obserwacji w sprawozdaniu,
11) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: fabryczne opakowanie z zaprawą ogniotrwałą, woda.

−

sprzęt: naczynia o pojemności około 5 litrów do przygotowania zapraw, wyskalowane

naczynie do odmierzania wody, waga, mieszarka wolnoobrotowa z napędem
elektrycznym, mieszadło.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

5.14.Inne rodzaje zapraw budowlanych i ich zastosowanie

5.14.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj suche składniki do sporządzenia około 20 kg zaprawy cementowo-wapiennej

stosowanej przy pracach zduńskich z zastosowaniem dozowania wagowego o
proporcji1:2:10.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje wykonanie
ćwiczenia zwracając uwagę na dokładność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) przygotować około 19,5 kg suchych składników zaprawy cementowo-wapiennej

(stosunek wagowy składników powinien wynosić1:2:10; liczby pomnożyć przez 1,5),

4) odważyć właściwe ilości poszczególnych składników,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: cement portlandzki klasy 32,5, wapno hydratyzowane, czysty piasek

o uziarnieniu do 2mm, woda.

−

sprzęt: waga, naczynia na składniki zaprawy.

Ćwiczenie 2

Z przygotowanych w ćwiczeniu 1 składników sporządź zaprawę o konsystencji

plastycznej. Zastosuj mieszanie mechaniczne. Otrzymaną zaprawę wykorzystaj do wykonania
podmurówki pod piec. Podmurówkę o wymiarach: 51 cm x 51 cm wykonaj z dwóch warstw
cegły pełnej ceramicznej ułożonej na płask.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje wykonanie
ćwiczenia wykonując instruktaż bieżący.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) wsypać do pojemnika do zapraw poszczególne składniki,
4) wymieszać suche składniki za pomocą mieszadła ręcznego dla uzyskania jednolitej

barwy,

5) dolewać stopniowo wodę, mieszając do całkowitego wymieszania składników i

uzyskania konsystencji plastycznej,

6) na przygotowanym podeście wytyczyć podmurówkę o wymiarach: 51 cm x 51 cm,
7) rozłożyć zaprawę na podeście,
8) ułożyć pierwszą warstwę cegieł według rysunku umieszczonego poniżej, układając

zaprawę na powierzchnię boczną cegieł przy zachowaniu właściwej szerokości spoin,

9) rozłożyć zaprawę na ułożonej warstwie cegieł na właściwą grubość,
10) ułożyć drugą warstwę cegieł według rysunku umieszczonego poniżej, układając zaprawę

na powierzchnię boczną cegieł przy zachowaniu właściwej szerokości spoin,

11) kontrolować na bieżąco poziom warstw i grubość spoin,
12) zaprezentować wykonaną podmurówkę,
13) dokonać samooceny w odniesieniu do zachowania grubości spoin i poziomu warstw,
14) w razie potrzeby wykonać rozbiórkę wykonanej podmurówki, cegły oczyścić ze świeżej

zaprawy, ułożyć, zaprawę zgromadzić w jednym pojemniku,

15) uporządkować stanowisko pracy.

Rys. 2. Warstwy podmurówki

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: cement portlandzki klasy 32,5, wapno hydratyzowane, czysty piasek

o uziarnieniu do 2mm, woda, cegły ceramiczne – 16 szt.

−

narzędzia i sprzęt: pojemnik do zapraw, pojemniki na składniki zaprawy, mieszarka

wolnoobrotowa z napędem elektrycznym, mieszadło ręczne kielnia, młotek murarski,
poziomnica, liniał o długości 100cm.

Ćwiczenie 3

Przygotuj zaprawę cementową w ilości około 5 litrów, zabarwioną na kolor brązowo-

czerwony (ceglasty). Zastosuj dozowanie wagowo-objętościowe o proporcji 1:3. Cement
i domieszki barwiące dozuj wagowo w kilogramach a wodę i piasek objętościowo w litrach.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Do wody zarobowej należy dodać domieszkę barwiącą tzn. drobno zmieloną mączkę ceglaną
w ilości 5% masy cementu. Stosunek ilościowy cementu do wody zarobowej wynosi 1:0,5.
Do sporządzenia zaprawy zastosuj mieszarkę wolnoobrotową.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach dwuosobowych. Nauczyciel kontroluje wykonanie
ćwiczenia wykonując instruktaż bieżący.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) odważyć 1 kg cementu,
4) odmierzyć 3 litry przesianego piasku,
5) odważyć 0,05 kg mączki ceglanej,
6) odmierzyć 0,5 litra wody,
7) wymieszać piasek z cementem do uzyskania jednolitej barwy,
8) wymieszać domieszkę barwiącą z wodą,
9) wlać wodę do suchych składników i dokładnie wymieszać,
10) uzyskać plastyczną konsystencję dodając wody,
11) zaprezentować wykonaną zaprawę,
12) dokonać analizy cech i przydatności zaprawy,
13) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiały: cement portlandzki klasy 32,5, czysty piasek o uziarnieniu do 2mm, mączka
ceglana, woda.

−

sprzęt: waga, wyskalowane co 1 litr naczynia na składniki zaprawy, pojemnik na zaprawę

lub wiadro o pojemności 10 l, mieszarka wolnoobrotowa z mieszadłem.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie zapraw
ognioodpornych”

Test składa się z 20 zadań typu: „z luką”, „WW”, „krótka odpowiedź” i „przyporządkowanie”
z których:
zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 18, 20 są z poziomu podstawowego,
zadania 5, 14, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu Klucz odpowiedzi

Nr
zad.

Cel

operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria
celu

Poziom
wymagań

Poprawna
odpowiedź

1.

Określić przepisy BHP obowiązujące
podczas

przygotowania

zapraw

ognioodpornych

C

P

uszkodzenia

naskórka,

uszkodzenia

wzroku,

poparzenia.

2.

Rozróżnić

podstawowe

cechy

techniczne zapraw

B

P

wytrzymałość,

urabialność,

konsystencja

3.

Zastosować

sposób

badania

konsystencji zapraw

C

P

naczynia

i

stożka

pomiarowego;
zanurzenie stożka

4.

Określić

skład

zapraw

ognioodpornych

C

P

dobrej gliny i drobnego piasku

5.

Scharakteryzować proces zamrażania
i rozmrażania gliny

C

PP

zamarzająca w glinie woda
rozsadza grudki na drobne
cząstki i grudki te łatwo
rozpadają się po stopieniu lodu

6.

Zastosować zasady urabiania gliny
w zależności od zawartości iłu

C

P

drobny piasek lub proszek
szamotowy

7.

Zastosować zasady urabiania gliny
w zależności od plastyczności

C

P

glinę ogniotrwałą

8.

Rozróżnić skład zapraw

B

P

d

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

9.

Zastosować

zasady

dozowania

składników zapraw ognioodpornych

C

P

b

10.

Określić rodzaje i przydatność gliny

C

P

b

11.

Rozpoznać rodzaje gliny

A

P

b

12.

Określić

kolejność

dozowania

składników zapraw

C

P

a

13.

Zastosować

przepisy

BHP

obowiązujące podczas przygotowania
gotowych zapraw ognioodpornych

C

P

d

14.

Przewidzieć

skutki

zastosowania

gliny z zanieczyszczeniami.

D

PP

d

15.

Określić

zagrożenia

występujące

podczas robót zduńskich

C

P

d

a

2

b

4

c

1

16.

Określić

skład

zapraw

ognioodpornych

C

P

d

3

a

2

b

3

17.

Zanalizować

właściwości

gliny

chudej, tłustej i ogniotrwałej

D

PP

c

1

18.

Zastosować zasady urabiania gliny

C

P

a

by

można

było

usunąć

z zaprawy kamyczki, grudki
gliny i inne zanieczyszczenia
wyczuwalne w palcach

19.

Scharakteryzować sposób wiązania
gliny z innymi materiałami

C

PP

zaprawa

szamotowa

po

zmieszaniu z małą ilością
cementu posiada cechy spoiwa
ale jest mniej ognioodporna

20.

Wyjaśnić zasady przylegania gliny
do kafli

B

P

bo z grubych spoin glina
wykrusza się przy nagrzewaniu

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz je do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test składa się z 20 zadań. Na rozwiązanie tych zadań masz 45 minut.
5. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej Karcie odpowiedzi. W zadaniach 1 - 7

uzupełnij zdania. Zadania 8-15 zawierają cztery podpowiedzi, z których tylko jedna jest
poprawna. Wybraną odpowiedź oznacz krzyżykiem. Jeżeli popełnisz pomyłkę to błędną
odpowiedź oznacz kółkiem, a następnie ponownie napisz odpowiedź prawidłową.
Zadania 16 – 17 polegają na właściwym przyporządkowaniu kolumn. W zadaniach 18 –
20 udziel krótkiej odpowiedzi, którą wpisz w odpowiednie miejsce na karcie odpowiedzi.

6. Zadania oznaczone gwiazdką mogą wydawać Ci się trudne, rozwiąż pozostałe

i ponownie spróbuj rozwiązać trudniejsze.

7. Przed wykonaniem każdego zadania przeczytaj bardzo uważnie polecenie.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Za każdą prawidłową odpowiedź możesz otrzymać 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej

brak otrzymasz 0 punktów.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

ZADANIA TESTOWE

1. Podczas zastosowania wapna gaszonego do sporządzania zapraw budowlanych należy

zachować szczególną ostrożność gdyż występuje zagrożenie ..............................................

......................................................................................................................................................
2. Podstawowe cechy techniczne zapraw budowlanych to:.......................................................
3. Konsystencję zapraw mierzy się za pomocą ......................................................................,

miarą konsystencji jest...........................................................................................................

.......................................................................................................................................................
4. Zwykłą zaprawę zduńską sporządza się z...............................................................................
5. *Zamrożenie i rozmrożenie gliny znacznie ułatwia jej urobienie, ponieważ ........................
.......................................................................................................................................................
6. Glinę

tłustą

schudza

się

dodając..............................................................................................

7. Plastyczność

gliny

zbyt

chudej

poprawia

się

dodając.............................................................

8. Podstawowe składniki zapraw oprócz wody to:

a) klej, piasek,
b) piasek, żwir,
c) spoiwo, żwir,
d) spoiwo, kruszywo drobne.

9. Do sporządzenia 5 kg zaprawy zduńskiej z gliny tłustej w postaci rzadkiego

ciasta(zawiesiny glinianej) i drobnego piasku w stosunku wagowym 1:4 należy
przygotować:

a) 4kg gliny i 1 kg piasku,
b) 1kg gliny i 4 kg piasku,
c) 1 litr gliny i 4 kg piasku,
d) 4 litry gliny i 1 kg piasku.

10. Glina chuda zawiera minerały ilaste w ilości:

a) około 5%,
b) około 20%,
c) około 30 %,
d) ponad 30 %.

11. Do badań makroskopowych gruntów spoistych (gliniastych) należy badanie:

a) uziarnienia,
b) rozmakania,
c) przyczepności,
d) wytrzymałości.

12. Kolejność dozowania składników zaprawy cementowo-wapiennej z zastosowaniem

wapna hydratyzowanego przy mieszaniu mechanicznym jest następująca:
a) piasek, cement, wapno, woda,
b) cement, wapno, piasek, woda,
c) piasek, woda, cement, wapno,
d) woda, cement, wapno, piasek.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

13. Podczas sporządzania zaprawy z gotowych mieszanek należy zastosować następujące

środki ochrony indywidualnej:
a) ubranie robocze,
b) fartuch i okulary zdrowotne,
c) nakrycie głowy i obuwie robocze,
d) okulary ochronne i maskę przeciw pyłową.

14. *Zawartość cząstek organicznych i margli w glinie może spowodować:

a) poprawienie wiązania i twardnienia gliny,
b) wzrost wytrzymałości i przyczepności gliny,
c) poprawienie urabialności zaprawy zduńskiej,
d) korozję materiałów i obniżenie wytrzymałości zaprawy zduńskiej.

15. Czynniki uciążliwe występujące podczas robót zduńskich to:

a) przeciągi,
b) zatrucia organizmu,
c) praca na wysokości,
d) duże ilości pyłu i kurzu.

16. Przyporządkuj składniki zapraw z kolumny prawej do rodzaju zapraw w kolumnie lewej.

a) zaprawa zduńska ogniotrwała

1. glina ogniotrwała, proszek szamotowy.

b) zaprawa cementowo-wapienna

2. glina chuda z mieloną glinką ogniotrwałą.

c) zaprawa szamotowa

3. glina ogniotrwała, mielony kwarcyt.

d) zaprawa krzemionkowa

4. cement, wapno, piasek.

17. * Przyporządkuj właściwości gliny z kolumny prawej do rodzaju gliny w kolumnie lewej.

a) glina tłusta

1. Zawiera głównie kaolin i ma barwę białą, szarą lub bladożółtą,

dostarczana na budowę w postaci proszku.

b) glina chuda

2. Zgniatana w stanie naturalnej wilgotności ma połysk., nie kruszy się,

zarobiona wodą da się rozciągnąć na cienkie wałki.

c) glina ogniotrwała

3. Łatwo zarabia się wodą, ma wygląd matowy, krucha w stanie

wilgotnym, zarobiona wodą nie da się rozciągnąć na cienkie wałki.

18. Dlaczego zaprawę zduńską powinno się urabiać ręcznie?
19. *Jakie cechy posiada zaprawa szamotowa po dodaniu małej ilości cementu w czasie

urabiania?

20. Dlaczego spoiny między kaflami powinny być jak najcieńsze, możliwie o grubości

do 2 mm?

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.......................................................................................

Przygotowanie zapraw ognioodpornych

Wpisz brakujące części zdania ,zakreśl poprawną odpowiedź, dobierz właściwą
odpowiedź lub udziel krótkiej odpowiedzi.
Nr
zada
nia

Odpowiedzi

Uzyskana
ilość
punktów

1.

2.

3.

4.

5. *

6.

7.

8. a

b

c

d

9. a

b

c

d

10. a

b

c

d

11. a

b

c

d

12. a

b

c

d

13. a

b

c

d

14. * a

b

c

d

15. a

b

c

d

a

b

c

16.

d

a

b

17. *

c

18.

19. *

20.

Suma punktów

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie
zapraw ognioodpornych”

Test składa się z 22 zadań. Są to 2 zadania „z luką” z 18 zadań wielokrotnego wyboru oraz 2
zadania na dobieranie, z których:
zadania 1, 2, 3, 4, 5, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22 są z poziomu podstawowego,
zadania 6, 7, 8, 11, 20, 21 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr
zad.

Cel

operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria
celu

Poziom
wymagań

Poprawna
odpowiedź

1.

Scharakteryzować

przepisy

BHP

obowiązujące podczas przygotowania
zapraw ognioodpornych

C

P

upadku
i uszkodzeń
ciała.

2.

Zastosować przepisy BHP obowiązujące
podczas

przygotowania

zapraw

ognioodpornych

C

P

maski
przeciwpyłowe

3.

Rozpoznać zaprawy ognioodporne

B

P

c

4.

Rozpoznać zaprawy ognioodporne

B

P

a

5.

Określić skład zapraw ognioodpornych

C

P

c

6. *

Dobrać skład zapraw ognioodpornych w
zależności od zastosowania

C

PP

d

7. *

Dobrać konsystencję i plastyczność
zaprawy w zależności od zastosowania

C

PP

a

a

3

b

1

8. *

Określić rodzaje gliny w zależności od
składu

C

PP

c

2

9.

Rozróżnić składniki gliny ogniotrwałej

B

P

a

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

10.

Rozróżnić właściwości gliny chudej
i tłustej

C

P

a

a

2

b

3

11. *

Zastosować zasady moczenia i zarabiania
gliny

C

PP

c

1

12.

Zastosować

zasady

urabiania

gliny

w zależności

od

plastyczności

(zawartości iłu)

C

P

a

13.

Scharakteryzować sposób twardnienia i
wiązania gliny z innymi materiałami

C

P

c

14.

Wyjaśnić proces łączenia gliny z cegłami
i kaflami

C

P

b

15.

Zastosować odpowiednie materiały do
zwiększenia tłustości gliny

C

P

c

16.

Zastosować metody czyszczenia gliny z
nadmiaru zanieczyszczeń

C

P

d

17.

Rozpoznać gotowe zaprawy ogniotrwałe

B

P

a

18.

Zastosować

zasady

przygotowania

zapraw wapiennych

C

P

a

19.

Rozróżnić

zasady

przygotowania

zaprawy cementowo wapiennych

B

P

c

20. * Dobrać odpowiednie zaprawy

C

PP

a

21. * Zastosować dodatki do zaprawy

C

PP

b

22.

Dobrać

odpowiednie

zaprawy

do

łączonych elementów

B

P

d

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

2. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
3. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
10. Sprawdź wyniki i wpisz je do arkusza zbiorczego.
11. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

12. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
13. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Test składa się z 22 zadań testowych. W zadaniach 1 - 2 uzupełnij zdania. Zadania 3 - 7

oraz 9, 10, 12 – 22 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.
Wybraną odpowiedź oznacz krzyżykiem. Jeżeli popełnisz pomyłkę to błędną odpowiedź
oznacz kółkiem, a następnie ponownie napisz odpowiedź prawidłową. Zadania 8 i 11
polegają na właściwym przyporządkowaniu kolumn.

6. Zadania oznaczone gwiazdką mogą wydawać Ci się trudne, rozwiąż pozostałe i

ponownie spróbuj rozwiązać trudniejsze.

7. Za każdą prawidłową odpowiedź możesz otrzymać 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej

brak otrzymasz 0 punktów.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Na rozwiązanie tych zadań masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

ZADANIA TESTOWE

1. Brak porządku lub rozlana zawiesina gliniana na stanowisku pracy mogą się przyczynić

do ...........................................................................................................................................

2. Podczas sporządzania zapraw z suchych mieszanek nie wolno dopuścić do wdychania

unoszącego

się

pyłu,

dlatego

należy

stosować........................................................................

3. Zaprawa zduńska składająca się z chudej gliny i mielonej glinki ogniotrwałej nazywa się

zaprawą:
a) szamotową,
b) termalitową,
c) ogniotrwałą,
d) krzemionkową.

4. Zaprawa zduńska składająca się gliny ogniotrwałej, zmielonego proszku z wyrobów

szamotowych i drobnego piasku nazywa się zaprawą:
a) szamotową,
b) termalitową,
c) ogniotrwałą,
d) krzemionkową.

5. Jeżeli skład zaprawy glinianej zwykłej określono stosunkiem objętościowym 1:2

to oznacza, że w celu otrzymania zaprawy należy przygotować:
a) 1 część gliny i 2 części wody,
b) 1 część piasku i 2 części gliny,
c) 1 część gliny i 2 części piasku,
d) 1 część gliny z piaskiem i 2 części wody.

6. *Zaprawę z gliny ogniotrwałej używaną do murowania palenisk, odporną na wysokie

temperatury przygotowuje się z:
a) 2 części gliny tłustej i 1 części drobnego piasku,
b) 1 części gliny chudej i 2 części drobnego piasku,
c) 2 części gliny średniotłustej i 1 części drobnego piasku,
d) 1 części gliny ogniotrwałej i 2 lub 3 części zmielonego szamotu.

7. *Zaprawa z gliny ogniotrwałej stosowana do murowania palenisk powinna być:

a) chuda o konsystencji plastycznej,
b) tłusta o konsystencji bardzo gęstej,
c) średniotłusta o konsystencji gęstej,
d) tłusta o konsystencji rzadkiej.

8. *Dopasuj rodzaje gliny do % zawartości składników.

a) glina tłusta

1. Zawartość iłu od 20 do 30 % i piasku od 3 do 15%

b) glina średniotłusta

2. Zawartość iłu od 10 do 20 % i piasku od 15 do 30%

c) glina chuda

3. Zawartość iłu większa od30% i piasku od 0 do 3%

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

9. Podstawowym składnikiem gliny ogniotrwałej jest:

a) kaolin,
b) piasek,
c) margiel,
d) proszek szamotowy.

10. Jeżeli glina w stanie nieco wilgotnym ma połysk, zgniatana w stanie naturalnej

wilgotności nie kruszy się, zarobiona wodą da się rozciągnąć na cienkie wałki, skręcona
w pierścień nie kruszy się, to jest to glina:
a) tłusta,
b) chuda,
c) szamotowa,
d) średniotłusta.

11. *Dopasuj czas rozmakania do rodzaju gliny.

a) glina tłusta

1. rozpada się w wodzie podczas mieszania w ciągu 5 minut.

b) glina średniotłusta

2. wymaga uprzedniego moczenia w ciągu 24 do 48 godzin.

c) glina chuda

3. rozpada się w wodzie podczas mieszania w ciągu od 10 do

20 minut.

12. Glinę zbyt tłustą odchudza się przez dodanie:

a) piasku drobnego lub zmielonego szamotu,
b) zmielonego gazobetonu,
c) cementu glinowego,
d) piasku grubego.

13. Proces wiązania gliny przebiega dzięki:

a) hydratacji gliny,
b) reakcjom chemicznym,
c) odparowaniu rozcieńczalnika,
d) przyłączeniu dwutlenku węgla z powietrza.

14. Po rozpoczęciu palenia w piecach i trzonach kuchennych następuje częściowe wypalenie

gliny stosowanej do wznoszenia pieców, w wyniku czego wytrzymałość spoin:
a) maleje na skutek pękania,
b) wzrasta dzięki wypaleniu,
c) maleje po wyschnięciu,
d) nie zmienia się.

15. Glinę chudą zawierającą dużo piasku natłuszcza się (poprawia jej plastyczność) dodając:

a) proszek szamotowy,
b) miał z cegły palonej,
c) glinę ogniotrwałą,
d) drobny piasek.

16. Oczyszczenia gliny ze żwiru i drobnych kamieni nie można wykonać:

a) metodą spryskiwania i intensywnego płukania.
b) przecedzając zawiesinę z gliny przez sito.
c) metodą płukania na pochyłej rynnie.
d) metodami chemicznymi.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

17. Symbol literowy ZSz1 oznacza:

a) gotową zaprawę szamotową,
b) gotową zaprawę wysokoglinową,
c) gotową zaprawę z węglika krzemu,
d) cement glinowy do wyrobów, ognioodporny.

18. Składnikami zapraw wapiennych, oprócz wody są:

a) wapno hydratyzowane lub ciasto wapienne, piasek,
b) cement, wapno hydratyzowane, piasek,
c) wapno, gips, piasek,
d) wapno, żwir.

19. Stosunek objętościowy składników określony liczbami 1:2:9 dotyczy zaprawy:

a) cementowo-wapiennej,
b) cementowej,
c) wapiennej,
d) gipsowej.

20. *Do wykonania podmurówek pod piece i trzony kuchenne stosuje się. zaprawę:

a) cementowo-wapienną o stosunku objętościowym 1:2:10,
b) gipsowo-wapienną o stosunku objętościowym 1:2:10,
c) cementową o stosunku objętościowym 1:3,
d) wapienną o stosunku objętościowym 1:4.

21. *Dodatek cementu, wynoszący około 10% masy gliny, stosuje się do zapraw

ognioodpornych gdy temperatura w piecu nie przekracza:
a) 800

o

C,

b) 1000

o

C,

c) 1500

o

C,

d) 1600

o

C.

22. Zaprawa gliniana dobrze łączy:

a) płytki klinkierowe,
b) cegły klinkierowe,
c) cegły kratówki,
d) cegły piecowe.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

54

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.......................................................................................

Przygotowanie zapraw ognioodpornych

Wpisz brakujące części zdania, zakreśl poprawną odpowiedź lub dobierz właściwą
odpowiedź.
Nr
zadania

Odpowiedzi

punkty

1.

2.

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6. *

a

b

c

d

7. *

a

b

c

d

a

b

8. *

c

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

a

b

11. *

c

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20. *

a

b

c

d

21. *

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

Razem

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

55

7.LITERATURA

1. Birszenk A.: Roboty zduńskie. Arkady Warszawa 1973.
2. Brejnak A.: Metoda przewodniego tekstu w kształceniu praktycznym. CODN,

Warszawa 1993

3. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów BHP i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002

4. Francuz W. M. :Vademecum kształcenia w zawodach budowlanych – Pakiet edukacyjny,

Kraków 1997

5. Francuz W. M., Sokołowski R. :Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-

Ergon OW PZITB, Warszawa 1998.

6. Lenkiewicz W., Michnowski Z.: Poradnik zduna. BWCT, Warszawa 1970
7. Lenkiewicz W., Michnowski Z.: O materiałach budowlanych. WSiP, Warszawa 2002
8. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP, Warszawa

1999

9. Paradistal J.: Roboty zduńskie Część I. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa

Zawodowego, Warszawa 1960

10. Podawca K.: Zarys budownictwa ogólnego. WSiP, Warszawa 2003
11. Praca zbiorowa. Materiałoznawstwo. Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa

1969

12. Praca zbiorowa Reforma kształcenia zawodowego. CODN, Warszawa 1997
13. Praca zbiorowa. Technologia budownictwa. Część 1. WSiP, Warszawa 1995
14. Słowiński Z.: Technologia budownictwa. Część 2. WSiP, Warszawa 1996
15. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wydawnictwo Instytutu

Technologii Eksploatacji, Radom 1995

16. Szymański E.: Materiały budowlane - Podręcznik WSiP, Warszawa 2003
17. Wolski Z.: Zarys materiałoznawstwa budowlanego. WSiP, Warszawa 1994
18. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1997
19. Żenczykowski W.:– Budownictwo ogólne Tom I. Arkady, Warszawa 1995
20. Żenczykowski Wacław: Budownictwo ogólne. Tom IV. Arkady, Warszawa 1970
21. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Roboty

zduńskie. MBiPMB Warszawa 1974

22. www.jaro.pl
23. www.ekometalurgia.pl

Polskie normy i rozporządzenia

24. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie ochrony przeciwpożarowej

budynków i innych obiektów budowlanych i terenów. (Dz. U. nr 80 z 2006 r. poz. 563)

25. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. (Dz. U. 2003 Nr 47 poz.401)

26. Grunty budowlane. Badania próbek gruntu. PN-88/B-04481
27. Geotechnika – Badania polowe PN-B-04452:2002
28. Konstrukcje murowe niezbrojone. Projektowanie i obliczanie. PN-B-03002:1999
29. Materiały

ogniotrwałe,

metody

badań

wyrobów

ogniotrwałych.

Oznaczanie

ogniotrwałości zwykłej. PN-EN 993-12:2000

30. Metody badań zapraw do murów – Określenie konsystencji świeżej zaprawy za pomocą

penetrometru. PN-EN 1015-4:2000

31. Metody badań zapraw do murów - Określenie gęstości objętościowej świeżej zaprawy.

PN - EN-1015-6:2000

32. Metody badań zapraw do murów - Określenie wytrzymałości na zginanie i ściskanie

stwardniałej zaprawy. PN-EN 1015-11:2001

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

56

33. Woda zarobowa do betonów. PN-EN-1008: 2004
34. Wymagania dotyczące zapraw do murów. PN-EN-998-1:2004- Zaprawa tynkarska.
35. Wymagania dotyczące zapraw do murów. PN-EN-998-2:2004- Zaprawa murarska.