background image

A n d r z e j   P i l i p i u k  

S e k r e t   A l c h e m i k a   S ę d z i w o j a   c z .   I

P R O L O G

W i c e d y r e k t o r   L u c j u s z   p o w o l i   w ę d r o w a ł   a m f i l a d ą   s a l .   Z e   ś c i a n 

p a t r z y ł y   n a   n i e g o   p o r t r e t y   l u d z i ,   k t ó r z y   u m a r l i   d a w n o   t e m u .   L u b i ł 

c z a s e m   p r z y s t a n ą ć ,   b y   p o p a t r z e ć   i m   w   o c z y .   N i e   m u s i a ł   c z y t a ć 

p o d p i s ó w   p o d   o b r a z a m i .   Z n a ł   j e   w s z y s t k i e   n a   p a m i ę ć .   G m a c h , 

z a w i e r a j ą c y   p r z y g a r n i ę t ą   p r z e z   k r a k o w s k i   o d d z i a ł   M u z e u m   N a r o d o w e g o 

k o l e k c j ę   C z a r t o r y s k i c h ,   b y ł   o   t e j   p o r z e   n i e m a l   p u s t y .   D o   g o d z i n y 

z a m k n i ę c i a   e k s p o z y c j i   b r a k o w a ł o   j e s z c z e   d w u   k w a d r a n s ó w .   W s z e d ł   d o 

g a l e r i i   s z t u k i   s t a r o ż y t n e j .   W ą t p l i w e ,   a b y   k t o k o l w i e k   m i a ł   s i ę   t u   j e s z c z e 

d z i ś   p o j a w i ć .   P r z e s z e d ł   w z d ł u ż   g a b l o t   c i e s z ą c   o c z y   n a g r o m a d z o n y m i 

w e w n ą t r z   s k a r b a m i   p o k o l e ń ,   k t ó r e   o d e s z ł y   w   z a p o m n i e n i e .   S p r a w d z i ł 

o k n a .   P i l o t e m   u r u c h o m i ł   s y s t e m   a l a r m o w y   i   z a t r z a s n ą ł   c i ę ż k i e   d r z w i . 

P r z e c i ą g n ą ł   s z n u r e k   p r z e z   k ó ł k o   z e   s t a l o w e g o   d r u t u   i   w g n i ó t ł s z y   g o   w 

p l a s t e l i n ę   o d c i s n ą ł   s w o j ą   p i e c z ę ć .  

Z a   o k n a m i   z a p a d ł   j u ż   w i l g o t n y   j e s i e n n y   w i e c z ó r .   U s z y   m u z e a l n i k a 

w y c h w y c i ł y   s z u m   d r z e w   s z a r p a n y c h   w i a t r e m .   Z b l i ż a ł   s i ę   d o   o s t a t n i e j 

s a l i ,   g d y   n i e o c z e k i w a n i e   u s ł y s z a ł   f r a g m e n t y   r o z m o w y .   K t o ś   m i m o 

p ó ź n e j   p o r y   n a d a l   z w i e d z a ł   m u z e u m .   K u s t o s z   u n i ó s ł   z e   z d u m i e n i e m 

k r z a c z a s t e   b r w i .   P o p a t r z y ł   n a   z e g a r e k .   D o   z a m k n i ę c i a   z o s t a ł   k w a d r a n s . 

N i e   s ą d z i ł ,   ż e   j e s z c z e   s i ę   n a   k o g o ś   n a t k n i e .  

P r z e s z e d ł   p r z e z   d r z w i   i   z a t r z y m a ł   s i ę   n a   p r o g u   s a l i .   D w i e   m ł o d e 

d z i e w c z y n y   s t o j ą c e   k o ł o   w i s z ą c e g o   n a   ś c i a n i e   o b r a z u   u s ł y s z a ł y   j e g o 

k r o k i   i   o d w r ó c i ł y   s i ę   z a s k o c z o n e .   W i d z ą c   p r a c o w n i k a   m u z e u m 

u s p o k o j o n e   p o w r ó c i ł y   d o   p r z e r w a n e j   r o z m o w y .

-   . . . p r o c e s   p o s t ę p u j e   -   p o w i e d z i a ł a   t a   n i ż s z a ,   c i e m n o w ł o s a .   - 

S ą d z ę ,   d r o g a   k u z y n k o ,   ż e   m u s i m y   p r z e p r o w a d z i ć   s p r a w ę   w   c i ą g u   k i l k u 

n a j b l i ż s z y c h   t y g o d n i .   A l b o   z r e z y g n o w a ć . . .

1

background image

D r u g a   z   d z i e w c z ą t   p r z e s u n ę ł a   w   z a d u m i e   d ł o ń m i   p o   g r u b y m   w a r k o c z u .

-   T a k a ż   i   m o j a   w i e d z a   -   p o w i e d z i a ł a .   -   T y l k o   j a k i e   m a m y   s z a n s e 

p o w o d z e n i a ?   M i n ę ł o   p i ę ć d z i e s i ą t   l a t .   N a w e t   j e ś l i   n a s z e   p o d e j r z e n i a   s ą 

s ł u s z n e ,   S t o r m   m ó g ł   p r z e d   ś m i e r c i ą   z n i s z c z y ć   m a n u s k r y p t .   A l b o   k o m u ś 

g o   p r z e k a z a ć .

S t a r y   m u z e a l n i k   p r z e c h a d z a ł   s i ę   w o l n o   o g l ą d a j ą c   p o r t r e t y   i   w r e s z c i e 

p o d s z e d ł   d o   d z i e w c z ą t .   N i e o c z e k i w a n i e   z a c h w i a ł   s i ę   n a   n o g a c h   i 

n e r w o w y m   r u c h e m   p o p r a w i ł   o k u l a r y .   M ł o d s z a ,   b l o n d y n k a   z   g r u b y m 

w a r k o c z e m   u n i o s ł a   g ł o w ę   z   l e k k o   k p i ą c y m   u ś m i e c h e m .   W   p i e r w s z e j 

c h w i l i   p o m y ś l a ł ,   ż e   t o   s p o r t r e t o w a n a   p r z e d   c z t e r e m a   w i e k a m i 

d z i e w c z y n a   z s t ą p i ł a   z   o b r a z u   n a   d r e w n i a n y   p a r k i e t   m u z e u m .   J e j   t w a r z 

b y ł a   i d e n t y c z n a ,   j e ś l i   p o m i n ą ć   c i e n i u t k i e   m e t a l o w e   o p r a w k i   o k u l a r ó w . 

U b r a n a   b y ł a   w p r a w d z i e   i n a c z e j ,   a l e   n a   w y s m u k ł e j   s z y i   m i a ł a 

i d e n t y c z n y   s r e b r n y   k r z y ż y k ,   w y s a d z a n y   r u b i n a m i .   N a w e t   j e j   u ś m i e c h 

n i c z y m   s i ę   n i e   r ó ż n i ł .

-   J a k   p a n i   s t a m t ą d   z e s z ł a ?   -   w y k r z t u s i ł   w r e s z c i e   s e n s o w n e ,   j a k   m u 

s i ę   w y d a w a ł o ,   p y t a n i e .  

U ś m i e c h n ę ł a   s i ę   s y m p a t y c z n i e .

-   A   j a k o ś   t a k   z e s k o c z y ł a m   -   p o w i e d z i a ł a   p r z e c h y l a j ą c   f i g l a r n i e 

g ł o w ę .   -     P a t r z ę ,   a   t u   d w u d z i e s t y   w i e k .   B a r d z o   s i ę   z d z i w i ł a m .

P r z e c i ą g a ł a   n i e c o   k o ń c ó w k i   w y r a z ó w ,   j e j   w y m o w a   b y ł a   t e ż   o d r o b i n ę 

z b y t   m i ę k k a .   C z y ż b y   p o c h o d z i ł a   z   K r e s ó w ?   J e j   t o w a r z y s z k a   t a k ż e   s i ę 

u ś m i e c h n ę ł a .   M ó z g   s t a r u s z k a   w y k o n a ł   w o l t ę .   P r z e c i e ż   n i k t   n i e   m o ż e 

z e j ś ć   z   p o r t r e t u .   T o   p e w n i e   p r z y p a d e k . . .

-   P o d o b i e ń s t w o   j e s t   z a i s t e   u d e r z a j ą c e   -   p o w i e d z i a ł   p r z y c h o d z ą c 

w r e s z c i e   d o   s i e b i e .

U ś m i e c h n ę ł a   s i ę   j e s z c z e   r a z .  

-   T o   r o d z i n n e   -   p o w i e d z i a ł a .   -   C z a s a m i   l u b i ę   s o b i e   p o p a t r z e ć   n a 

m o j ą   d a l e k ą   p r a b a b k ę .  

2

background image

-   W i ę c   p a n i . . .

-   N a w e t   n a z y w a m   s i ę   i d e n t y c z n i e   -   j e j   g ł o s   m i a ł   b a r d z o   m i ł y 

t e m b r .   -     D z i e l i   n a s   w p r a w d z i e   r ó ż n i c a   p i ę t n a s t u   p o k o l e ń ,   a l e   s ą d z ę ,   ż e 

p o z a   c e c h a m i   f e n o t y p u   o d z i e d z i c z y ł a m   t e ż   c o ś   z   j e j   c h a r a k t e r u .

-   U c h o w a j   B o ż e   -   m r u k n ą ł .   -   T a   m ł o d a   d a m a   z a s z l a c h t o w a ł a 

s z t y l e t e m   w ł a s n e g o   m ę ż a .

J e j   b ł ę k i t n e   o c z y   s t a ł y   s i ę   n a   m o m e n t   c h ł o d n e   j a k   k a w a ł k i   l o d u .

-   C z y   p r z y p a d k i e m   n i e   d l a t e g o ,   ż e   p r z e g r a ł   j ą   w   k a r t y   z 

w y j ą t k o w o   o d r a ż a j ą c y m   t y p e m ,   d o s t a r c z a j ą c y m   m ł o d e   d z i e w c z ę t a   n a 

d w ó r   s u ł t a ń s k i ?   Z r e s z t ą   -     w z r u s z y ł a   r a m i o n a m i .   -   T a m t e g o   t e ż   d o p a d ł a 

i   w y k o ń c z y ł a   w   K a m i e ń c u   P o d o l s k i m .   N i e   p o m ó g ł   m u   n a w e t   l i s t 

ż e l a z n y   w y s t a w i o n y   p r z e z   p o l s k i e g o   k r ó l a .   Z   t e g o   c o   w i e m ,   w y c i ę ł a   m u 

p r z y r o d z e n i e . . .   N a l e ż a ł o   i m   s i ę .

K u s t o s z   u n i ó s ł   b r w i   z e   z d u m i e n i e m .

-   W i d z ę ,   ż e   d o b r z e   z n a   p a n i   h i s t o r i ę   s w o j e j   r o d z i n y   -   z a u w a ż y ł .

U ś m i e c h n ę ł a   s i ę .

-

M ł o d z i e ż   p o w i n n a   s z u k a ć   s o b i e   d o b r y c h   w z o r c ó w   d o 

n a ś l a d o w a n i a .

J e j   k u z y n k a   p a r s k n ę ł a   ś m i e c h e m .  

-   C z y   p a n i   k r z y ż y k . . . ?

-   T a k ,   t o   t e n   s a m   c o   n a   p o r t r e c i e   -   w y j a ś n i ł a .   -   P r z e c h o d z i   w 

n a s z y m   r o d z i e   z   p o k o l e n i a   n a   p o k o l e n i e .  

R o z p i ę ł a   s t a l o w y   ł a ń c u s z e k   o b i e g a j ą c y   j e j   s z y j ę   i   p o d a ł a   m u 

k l e j n o t .   O b r a c a ł   g o   p r z e z   c h w i l ę   w   p a l c a c h .   N i e c z ę s t o   z d a r z a ł o   m u   s i ę 

w i d z i e ć   t a k   p i ę k n y   p r z y k ł a d   s z t u k i   j u b i l e r s k i e j .   K r z y ż   b y ł   b a r d z o 

p r o s t y ,   p r a w i e   p o z b a w i o n y   o z d ó b ,   a l e   z   b l i s k a   w i d a ć   b y ł o   w i j ą c e   s i ę 

w y g r a w e r o w a n e   w   s r e b r z e   l i n i e .   P o   d r u g i e j   s t r o n i e   p i o n o w o   b i e g ł y 

g ł ę b o k o   w y c i ę t e   l i t e r y   h e b r a j s k i e g o   a l f a b e t u .   O d   c z ę s t e g o   s t y k a n i a   s i ę 

z   m a t e r i a ł a m i   m e t a l   w y t a r ł   s i ę ,   a l e   c i ą g l e   j e s z c z e   b y ł y   c z y t e l n e .

3

background image

-   " I   t a k   w s z y s t k i e   r z e c z y   s t a ł y   s i ę   z   j e d n e g o "   -   o d c z y t a ł .

U ś m i e c h n ę ł a   s i ę .

-   D o k ł a d n i e   t a k   -   p o w i e d z i a ł a .

-   D z i w n e ,   ż e   w y r y t o   t e n   n a p i s   h e b r a j s k i m i   c z c i o n k a m i ,   w ł a ś n i e   n a 

k r z y ż u   -   p o w i e d z i a ł .   -   T o   p r z e c i e ż   c y t a t   z   t a b l i c y . . .

-   S z m a r a g d o w e j   -   d o k o ń c z y ł a .   -   W e d l e   r o d z i n n e j   t r a d y c j i   k r z y ż 

t e n   p i e r w o t n i e   n a l e ż a ł   d o   a l c h e m i k a   S ę d z i w o j a .

-   O d   d a w n a   j e s t   p a n   p r a c o w n i k i e m   t e g o   m u z e u m ?   -   z a g a d n ę ł a 

d r u g a   z   d z i e w c z ą t .

-   O d   c z a s ó w   w o j n y .   W i ę c e j .   J e s t e m   w i c e d y r e k t o r e m   d o   s p r a w 

g r o m a d z e n i a   z b i o r ó w   -   p o w i e d z i a ł   z   d u m ą .

U ś m i e c h n ę ł y   s i ę   o b i e .

-   Z   t e g o   c o   s ł y s z a ł a m   -   p o w i e d z i a ł a   b r u n e t k a   -   m a c i e   w   s w o j e j 

k o l e k c j i   a u t e n t y c z n y   a t a n a t o r   m i s t r z a   S ę d z i w o j a ?

Z a m y ś l i ł   s i ę   n a   c h w i l ę .

-   F a k t y c z n i e   j e s t   u   n a s   c o ś   t a k i e g o .   A l e   n i g d y   n i e   w y s t a w i a m y   g o 

n a   w i d o k   p u b l i c z n y .   S k ą d   p a n i e   o   t y m   w i e d z ą ?

-   N a   w y s t a w i e   p o ś w i ę c o n e j   k u l t u r z e   c z a s ó w   S t e f a n a   B a t o r e g o 

p r e z e n t o w a l i ś c i e   p a ń s t w o   z r e k o n s t r u o w a n e   w y p o s a ż e n i e   p r a c o w n i 

a l c h e m i c z n e j   -   u ś m i e c h n ę ł a   s i ę .

P o p a t r z y ł   n a   n i ą   z a s k o c z o n y .

-   O w s z e m ,   b y ł a   t a k a   w y s t a w a ,   a l e   z   t e g o   c o   p a m i ę t a m   c h y b a   w 

1 8 7 9   r o k u !

-   W   1 8 7 8   -   s p r o s t o w a ł a   o d r u c h o w o   b r u n e t k a .  

-   M o ż l i w e ,   a l e   s k ą d   p a n i   o   t y m   w i e ?   -   z d u m i a ł   s i ę .

Z a w a h a ł a   s i ę   n a   c h w i l ę .   M o ż e   s z u k a ł a   o d p o w i e d z i   w   p a m i ę c i ,   a 

m o ż e   z m y ś l a ł a   c o s   n a   p o c z e k a n i u .

-   C z y t a ł a m   n i e d a w n o   w   B i b l i o t e c e   J a g i e l l o ń s k i e j   g a z e t y   z   m n i e j 

w i ę c e j   t e g o   o k r e s u   -   p o w i e d z i a ł a   w r e s z c i e .   -   N o   c ó ż ,   n a   n a s   n i e s t e t y 

4

background image

c z a s   -   k i w n ę ł a   d ł o n i ą   n a   k u z y n k ę .  

G e s t   b y ł   d z i w n y .   O s t r y ,   r o z k a z u j ą c y .   D r u g a   z   d z i e w c z ą t 

p o d p o r z ą d k o w a ł a   s i ę   n a t y c h m i a s t .   W   d r z w i a c h   s a l i   o d w r ó c i ł y   s i ę 

j e s z c z e   n a   c h w i l ę .

-   D o   w i d z e n i a   p a n u   -   p o w i e d z i a ł a   b l o n d y n e c z k a .

-   M i ł o   b y ł o   p a n a   p o z n a ć   -   u ś m i e c h n ę ł a   s i ę   d r u g a .

Z n i k n ę ł y .   S t a r u s z e k   u s i a d ł   n a   f o t e l i k u   p o s t a w i o n y m   p o ś r o d k u 

s a l i .   P o p a t r z y ł   w   z a d u m i e   n a   p o r t r e t .   P o   w y j ś c i u   d z i e w c z ą t   c z u ł   d z i w n ą 

p u s t k ę .  

-   S y m p a t y c z n e   c i e l ą t k a   -   p o w i e d z i a ł   c i c h o   -   I   m a j ą   c i e k a w e  

z a i n t e r e s o w a n i a .  

W r e s z c i e   w s t a ł   i   r u s z y ł   w   s t r o n ę   w y j ś c i a   p o   d r o d z e   g a s z ą c 

ś w i a t ł a .

-   M o ż e   j e s z c z e   k i e d y ś   j e   s p o t k a m   -   m r u k n ą ł   s a m   d o   s i e b i e .  

W i a t r   z a   o k n e m   z a c h i c h o t a ł ,   a   w   s z y b y   u d e r z y ł y   c i ę ż k i e   k r o p l e 

d e s z c z u .   P r z e s z e d ł   d o   s w o j e g o   g a b i n e t u .   Z   p ó ł k i   z d j ą ł   h e r b a r z   i 

k a r t k o w a ł   g o   d ł u ż s z ą   c h w i l ę .

-   K a t a r z y n a   K r u s z e w s k a   h e r b u   H a b d a n k ,   p o   m ę ż u   S k o r l i ń s k a   - 

z n a l a z ł   w r e s z c i e .   -   P o   z a b ó j s t w i e   m a ł ż o n k a   p o s z u k i w a n a .   Z a g i n ę ł a   b e z 

w i e ś c i .   N a   j e j   o s o b i e   w y g a s ł   r ó d   K r u s z e w k i c h . . .

- H o c h s z t a p l e r k i   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   w r e s z c i e .   -   A l e ,   t r z e b a 

p r z y z n a ć ,   n i e ź l e   t o   w y k o m b i n o w a ł y . . .  

R o z d z i a ł   I

D e s z c z o w y   p o r a n e k   *   L i s t   z   K r a k o w a   *   M i s t r z   S ę d z i w ó j   z   S a n o k a   i 

j e g o   p i s m a   *   Z a s k a k u j ą c a   p r o p o z y c j a   *   N i e m a   k s i ę g a  

P o p a t r z y ł e m   w   o k n a   c h ł o s t a n e   r z ę s i s t y m ,   j e s i e n n y m   d e s z c z e m . 

P r z e d   g r o b e m   N i e z n a n e g o   Ż o ł n i e r z a   m o k l i   o k r y c i   p e l e r y n a m i 

w a r t o w n i c y .   S z e f   z a g w i z d a ł   p o d   n o s e m   k i l k a   t a k t ó w .   O d e r w a ł e m   w z r o k 

o d   s z k l a n e j   t a f l i   i   o b e j r z a ł e m   s i ę   n a   n i e g o .   S t u d i o w a ł   w   z a d u m i e 

5

background image

w y d r u k   z   n a j n o w s z y m i   l i s t a m i   k t ó r e   p r z y s z ł y   p o c z t ą   k o m p u t e r o w ą . 

W y g l ą d a ł   n a   z a d o w o l o n e g o .

-   N i e   m i a ł b y ś   o c h o t y   w y b r a ć   s i ę   d o   K r a k o w a ?   -   z a g a d n ą ł .

-   D o   K r a k o w a ?   -   z d z i w i ł e m   s i ę .   -   W   s u m i e   d l a c z e g o   n i e . 

S y m p a t y c z n e   m i a s t o .   A   m a m y   t a m   c o ś   d o   z a ł a t w i e n i a ?

P a n   S a m o c h o d z i k   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   l e k k o .

-   C o ś   s i ę   k r o i   -   p o w i e d z i a ł .   -   M o ż e   p o w i n n i ś m y   b y ć   n a   m i e j s c u . . .

-   C z y ż b y   w i d z i a n o   B a t u r ę   w ę d r u j ą c e g o   k r u ż g a n k a m i   W a w e l u   i 

p a t r z ą c e g o   ł a k o m y m   w z r o k i e m   n a   a r r a s y ?

-   O d p u k a j   w   n i e m a l o w a n e   d r e w n o   -   h u k n ą ł .   -   T y l k o   t e g o 

b r a k o w a ł o .   N i e ,   p o   p r o s t u   d o s t a ł e m   c i e k a w y   l i s t .

-   Z a m i e n i a m   s i ę   w   s ł u c h .

-   M i e j s c o w e   m u z e u m   d o s t a ł o   p r o p o z y c j ę ,   j a k   s i ę   t o   m ó w i ,   n i e   d o 

o d r z u c e n i a .   K t o ś   c h c i a ł   s i ę   z a m i e n i ć .

-   O .   C z y ż b y   z a p r o p o n o w a n o   w y m i e n i e n i e   j e d n e g o   z a b y t k u   n a 

j a k i ś   i n n y ?

-   D o k ł a d n i e   t a k .   L i s t   z a w i e r a ł   k s e r o k o p i ę   p i e r w s z e j   s t r o n y 

t r a k t a t u   " O   R t ę c i " ,   p i ó r a   a l c h e m i k a   S ę d z i w o j a   o r a z   r z e c z o w ą 

p r o p o z y c j ę   w y m i e n i a n i a   g o   n a   z n a j d u j ą c y   s i ę   w   z b i o r a c h   m u z e u m 

a t a n a t o r .

-   C o   t o   z a   t r a k t a t   i   c o   z a c z   a t a n a t o r ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

S z e f   w e s t c h n ą ł   b a r d z o   c i ę ż k o   i   p o p a t r z y ł   n a   s u f i t   j e d n o c z e ś n i e 

b ę b n i ą c   p a l c a m i   p o   b l a c i e   b i u r k a .

- T r a k t a t   " O   R t ę c i "   z a g i n ą ł   j e s z c z e   p o d c z a s   p i e r w s z e j   w o j n y 

ś w i a t o w e j   -   p o w i e d z i a ł .   -   T o   o p i s   d o ś w i a d c z e ń   p r z e p r o w a d z a n y c h   z 

r t ę c i ą .  

- M i s t r z   S ę d z i w ó j   z   S a n o k a ?   -   z a g a d n ą ł e m .   -   T e n   o   k t ó r y m   b y ł   t a k i 

f i l m   w   t e l e w i z j i ,   s k o ń c z y ł o   s i ę   t y m ,   ż e   w s i a d a ł   n a   P u s t y n i   B ł ę d o w s k i e j 

d o   U F O .

6

background image

S z e f   w e s t c h n ą ł   b a r d z o   c i ę ż k o .

- N a s z a   k i n e m a t o g r a f i a   u m i e r a   -   z a w y r o k o w a ł .   -   D o k ł a d n i e   t e n 

s a m .   A   a t a n a t o r   t o   s p e c j a l n y   p i e c   a l c h e m i c z n y .   J e d y n y   z a c h o w a n y   w 

P o l s c e   e g z e m p l a r z   z n a j d u j e   s i ę   w ł a ś n i e   w   z b i o r a c h   m u z e u m .

- T r u d n y   w y b ó r   -   p o w i e d z i a ł e m .   -   Z a g i n i o n y   t r a k t a t . . .   C z y   t o   t a k ż e 

j e d y n y   e g z e m p l a r z ?

- T a k   s i ę   w y d a j e .   W   k a ż d y m   r a z i e   p r a c o w n i c y   B i b l i o t e k i 

N a r o d o w e j   n i e   z d o ł a l i   z n a l e ź ć   a n i   j e d n e g o ,   a   p o s z u k u j ą   o d 

p i ę ć d z i e s i ę c i u   l a t .  

 

- A   w i ę c   u n i k a t o w a   k s i ą ż k a   z a   u n i k a t o w e   u r z ą d z e n i e .   P o w a ż n y 

d y l e m a t . . .

-   N i e   m a   t u   ż a d n e g o   d y l e m a t u   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .   -   P o   p r o s t u   t e g o 

t y p u   z a m i a n y   z o s t a ł y   r a z   n a   z a w s z e   z a k a z a n e   p r z e z   o d p o w i e d n i e 

p r z e p i s y .  

-   C z y ż b y   p r a c o w n i c y   m u z e u m   z r e z y g n o w a l i   z   s z a n s y   c h o ć b y 

s k o p i o w a n i a   u n i k a t o w e g o   d z i e ł a ?

-   N i e .   Z a p r o p o n o w a l i   t y s i ą c   z ł o t y c h   w   z a m i a n   z a   m o ż l i w o ś ć 

w y k o n a n i a   m i k r o f i l m u .   N i e   o t r z y m a l i   o d p o w i e d z i ,   a l e   l i s t   z o s t a ł 

p o d j ę t y   z e   s k r y t k i   k o n t a k t o w e j .  

P o k i w a ł e m   w   z a d u m i e   g ł o w ą .

-   T y l k o   c o   z   t e g o   w y n i k a ?   -   z a p y t a ł e m .   -   J a k   d o   t e j   p o r y   n i e 

w i d z ę   t u   ż a d n y c h   p r z e s ł a n e k   d o   t e g o ,   a b y ś m y   m i e l i   j e c h a ć   d o   K r a k o w a . 

K t o ś   z a p r o p o n o w a ł   w y m i e n i e n i e   k s i ą ż k i   n a   z a b y t k o w y   p i e c y k .   J e ś l i   j e s t 

j e j   w ł a ś c i c i e l e m ,   t o   n i e   p o p e ł n i a   ż a d n e g o   p r z e s t ę p s t w a .   M o ż e 

d y s p o n o w a ć   s w o j ą   w ł a s n o ś c i ą   w e d l e   u z n a n i a .   C h o ć   d z i w i ę   s i ę ,   ż e 

z r e z y g n o w a ł   z   p i e n i ę d z y   z a   w y p o ż y c z e n i e   d o   s k o p i o w a n i a .   A l e 

o s t a t e c z n i e   k o l e k c j o n e r z y   t o   w   w i ę k s z o ś c i   p r z y p a d k ó w   ś w i r y .

S z e f   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .

- W i d z i s z ,   w c z o r a j   z ł o ż o n o   k o l e j n ą   p r o p o z y c j ę .   T a j e m n i c z y 

7

background image

n a d a w c a   n a p i s a ł ,   ż e   j e s t   n a   t r o p i e   s ł y n n e j   " N i e m e j   K s i ę g i " . 

Z a p r o p o n o w a ł ,   ż e   d o r z u c i   j ą   d o   p o p r z e d n i e j   o f e r t y .

- C z y m   j e s t   " N i e m a   K s i ę g a " ?   -   z a p y t a ł e m .

- C ó ż .   I s t n i e j ą   d w a   d z i e ł a   n o s z ą c e   t e n   t y t u ł .   T e m p l a r i u s z e ,   j e s z c z e 

p r z e d   l i k w i d a c j ą   z a k o n u ,   p o s i ł k u j ą c   s i ę   w i e d z ą   a l c h e m i c z n ą   u z y s k a n ą 

w   Z i e m i   Ś w i ę t e j ,   a   w z b o g a c o n ą   w ł a s n y m i   b a d a n i a m i ,   s p o r z ą d z i l i   s ł y n n ą 

" N i e m ą   K s i ę g ę " .   Z b i ó r   k i l k u d z i e s i ę c i u   a k w a f o r t   p r z e d s t a w i a j ą c y c h 

p o s z c z e g ó l n e   e t a p y   p r o d u k c j i   z ł o t a .   C o   c i e k a w e ,   w   t y m   o k r e s i e   w 

k s i ę g a c h   k r ó l o w a ł y   m i n i a t u r y   m a l o w a n e   r ę c z n i e   l u b   o b r a z k i   o d b i j a n e   z 

d r z e w o r y t ó w .   P i e r w s z e   z n a n e   a k w a f o r t y   p o w s t a ł y   w   l a t a c h 

d w u d z i e s t y c h   s z e s n a s t e g o   w i e k u .   T e   s ą   o d   n i c h   p o n a d   d w i e ś c i e   l a t 

s t a r s z e .

-   P r o d u c e n c i   z ł o t a   -   m r u k n ą ł e m .

-   W ł a ś n i e .   O p r ó c z   w i e l u   c i e k a w y c h   z a j ę ć ,   z a j m o w a l i   s i ę   a l c h e m i ą . 

" N i e m a   K s i ę g a "   t o   t y l k o   o b r a z k i .   N i e   m a   p o d   n i m i   ż a d n y c h   p o d p i s ó w .

-   D e d u k u j ę ,   ż e   t o   d z i e ł o   n i e   j e s t   u n i k a t o w e ?

-   J e s t .   W   p e w n y m   s e n s i e .   W   b i b l i o t e c e   S o r b o n y   m a j ą   p o c z ą t e k . 

O k o ł o   j e d n e j   t r z e c i e j   k a r t .   O b e c n y   k r ó l   S z w e c j i   p o ś w i ę c i ł   n i e m a ł o 

c z a s u   i   p i e n i ę d z y   a b y   p r z e z   s w o i c h   a g e n t ó w   s k o m p l e t o w a ć   t o   d z i e ł o .

-   S k o m p l e t o w a ć ?   -   z d z i w i ł e m   s i ę .

-   J e d e n   e g z e m p l a r z   t r a f i ł   w   p o c z ą t k a c h   d w u d z i e s t e g o   w i e k u   d o 

K o p e n h a g i .   J a k i ś   m i e j s c o w y   a n t y k w a r i u s z   z a   d y c h ę   d o s z e d ł   d o 

w n i o s k u ,   ż e   n a j l e p i e j   b ę d z i e   s p r z e d a ć   d z i e ł o   p o   d e t a l u .   W y c i ą ł 

w s z y s t k i e   k a r t y ,   o p r a w i ł   w   r a m k i   i   p o s p r z e d a w a ł .  

-   B a r b a r z y ń s t w o !   -   w y r a z i ł e m   s w o j e   o b u r z e n i e .

-   O w s z e m .   O d   t a m t e j   p o r y   n i e k t ó r e   z a w ę d r o w a ł y   n a w e t   d o 

A u s t r a l i i .   A   p e w n a   c z ę ś ć   m o g ł a   o c z y w i ś c i e   u l e c   z n i s z c z e n i u .   K r ó l 

z e b r a ł   j a k   d o   t e j   p o r y   o k o ł o   j e d n e j   c z w a r t e j .

-   A   s k ą d   w i a d o m o ,   i l e   i c h   p o w i n n o   b y ć ?

8

background image

-   S t r o n y   s ą   n u m e r o w a n e .   I   z n a n y   j e s t   n u m e r   k o ń c o w e j .

-   C z y   t o   m o ż l i w e ,   ż e b y   j e d e n   e g z e m p l a r z   z n a j d o w a ł   s i ę   w   P o l s c e ?

-

A u t o r   l i s t u   p o w i e d z i a ł ,   ż e   j e s t   n a   t r o p i e .   N i e   n a p i s a ł ,   g d z i e

s z u k a   d z i e ł a .

-

-   A   m o ż e   c h o d z i   m u   o   t ą   d r u g ą ?   S k o r o   p o w i e d z i a ł   p a n   ż e   s ą   d w i e ?

-   T a k . . .   D r u g a   p o w s t a ł a   w   s i e d e m n a s t y m   w i e k u ,   w   k r ę g a c h 

p o w i ą z a n y c h   z   r ó ż o k r z y ż o w c a m i .   J a k   s i ę   w y d a j e   s t a n o w i   c o ś   w   r o d z a j u 

b a r d z o   n i e u d o l n e g o   w y k o n a n e g o   z   p a m i ę c i   o d p i s u   z   w c z e ś n i e j s z e j . 

Z a c h o w a ł a   s i ę   w   k i l k u d z i e s i ę c i u   e g z e m p l a r z a c h . . .

-   I   j a k i e   b y ł o b y   n a s z e   z a d a n i e ?   -   z a p y t a ł e m .

-   U s t a l e n i e   o s o b y   o f e r e n t a ,   a   p o t e m   p r z e k o n a n i e   g o ,   a b y   p o z w o l i ł 

w y k o n a ć   k o p i ę   d z i e ł a   S ę d z i w o j a .  

Z a m y ś l i ł e m   s i ę .

-   K i e d y   m i e l i b y ś m y   w y r u s z y ć ?

-   J u t r o .

R o z d z i a ł   I I

" Z ł o t o   a l c h e m i k ó w "   *   H i s t o r i a   h e r m e t y z m u   *   T e o r i e   L u k r e c j u s z a   * 

T y g r y s   w e   m g l e   *   C z y m   b y ł y   e g i p s k i e   b a t e r i e   *   Z a g i n i o n y   d o r o b e k 

s t a r o ż y t n o ś c i .

W y r u s z y l i ś m y   w c z e s n y m   r a n k i e m .   S z e f   p r o w a d z i ł .   R o z l e g ł e 

m a z o w i e c k i e   r ó w n i n y   b y ł y   p r z e r a ż a j ą c o   m o n o t o n n e .  

-   N i e c h   p a n   o p o w i e   o   a l c h e m i k a c h   -   p o p r o s i ł e m   S z e f a .   -   B o   t a k   n a 

d o b r ą   s p r a w ę   t o   n i e w i e l e   w i e m . . .

-   A   c o   w i e s z ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę .

-   T o   b y ł a   b a n d a   t a k i c h   w e s o ł y c h   ś w i r ó w ,   k t ó r z y   u s i ł o w a l i 

w y p r o d u k o w a ć   z ł o t o   z   o ł o w i u   -   p o w i e d z i a ł e m .

-   T o   f a k t y c z n i e   n i e w i e l e   w i e s z   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .   -   N o   t o   t e r a z 

p o s ł u c h a j .   Z a s a d n i c z o   w   t y m ,   c o   p o w i e d z i a ł e ś ,   j e s t   t r o c h ę   r a c j i . 

F a k t y c z n i e   t e g o   t y p u   p r ó b y   t r w a ł y .   G d y   b y ł e m   m ł o d y   i   s t u d i o w a ł e m , 

9

background image

z a p r o s z o n o   n a s   k i e d y ś   d o   s k a r b c a   N a r o d o w e g o   B a n k u   P o l s k i e g o   i 

p o k a z a n o   p a ń s t w o w e   r e z e r w y   z ł o t a .   C z a s   b y ł   p a s k u d n y , 

p r z e p r o w a d z a n o   r e w i z j e   u   l u d z i   p o d e j r z e w a n y c h   o   h a n d e l   k r u s z c e m   i 

w a l u t a m i .   K i l k a n a ś c i e   o s ó b   n a w e t   z a   t o   r o z s t r z e l a n o .   N a m ,   m ł o d y m 

h i s t o r y k o m   s z t u k i ,   p o s t a n o w i o n o   p o k a z a ć   s k a r b y   z d o b y t e   p o d c z a s 

r e w i z j i .   A   b y ł y   t a m   p r a w d z i w e   s k a r b y ,   w   t y m   w i e l e   b a r d z o   c e n n y c h 

m o n e t .   P o k a z a n o   n a m   t e ż   m i ę d z y n a r o d o w e   o z n a c z e n i a   s z t a b e k   z ł o t a   i   t o 

w p r o s t   n a   s z t a b k a c h   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .   -   N B P   m i a ł   n i e w i e l k ą   p r a c o w n i ę , 

g d z i e   w y ł o ż o n o   m a m   z a s a d y   o k r e ś l a n i a   p r ó b y   k r u s z c ó w .   N o   n i e   w a ż n e . 

O p r ó c z   t y c h   w s z y s t k i c h   z ł o t y c h   f i d r y g a ł k ó w   p o k a z a l i   n a m   t a k ż e 

p i ę c i o k i l o g r a m o w ą   s z t a b k ę   z   r a d z i e c k i m i   o z n a c z e n i a m i .   W y k o n a n o   n a 

n i e j   p u n c ą   n a p i s :   " Z ł o t o   A l c h e m i k ó w " .

- K o m u n i ś c i   p r o d u k o w a l i   z ł o t o   z a   p o m o c ą   K a m i e n i a 

F i l o z o f i c z n e g o ?   -   z d u m i a ł e m   s i ę .  

P a r s k n ą ł   ś m i e c h e m   i   o m a l   n i e   w y l ą d o w a l i ś m y   w   r o w i e .

- P a w l e ,   t o   c i   s i ę   u d a ł o !   N i e ,   o c z y w i ś c i e   ż e   n i e .   " Z ł o t o 

a l c h e m i k ó w "   t o   n a z w a ,   p o w i e d z m y   u m o w n a ,   b o   n i e   f i g u r u j e   w 

m i ę d z y n a r o d o w y c h   s ł o w n i k a c h   z ł o t n i c z y c h ,   a l e   i   t a k   k a ż d y   b ę d z i e 

w i e d z i a ł   o   c o   c h o d z i .   Z ł o t o   a l c h e m i k ó w   t o   s t o p   z a w i e r a j ą c y   9 6 7   c z ę ś c i 

m i e d z i ,   3   c z ę ś c i   m a g n e z u   i   3 0   c z ę ś c i   a n t y m o n u .   G e n i a l n a   r z e c z . 

K o l o r e m   n i e   r ó ż n i   s i ę   o d   z ł o t a .   T w a r d o ś c i ą   p r a k t y c z n i e   t e ż   n i e . 

P o s i a d a   n i e m a l   i d e n t y c z n y   o p ó r   e l e k t r y c z n y   i   b a r d z o   z b l i ż o n ą 

t e m p e r a t u r ę   t o p n i e n i a .  

- N i e ź l e   -   m r u k n ą ł e m .   -   Z a p e w n e   j e s t   n i e c o   l ż e j s z e ?

- T a k ,   g ę s t o ś ć   j e s t   o   k i l k a n a ś c i e   p r o c e n t   m n i e j s z a ,   a l e   j e ś l i 

b ę d z i e s z   m i a ł   k i l o g r a m o w ą   s z t a b k ę ,   t o   n i e ł a t w o   b ę d z i e   c i   j ą   o d r ó ż n i ć 

o d   p r a w d z i w e j .   Z a k ł a d a m ,   ż e   w i e s z ,   j a k   s i ę   r o z r ó ż n i a   p r ó b y   z ł o t a ?

- M o ż n a   z a d r a p a ć   p r z e d m i o t   k a m i e n i e m   p r o b i e r c z y m ,   a   p o t e m 

z a n u r z y ć   g o   w   k w a s i e .   K w a s   c z ę ś c i o w o   w y t r a w i   r y s ę ,   a   p o t e m   m o ż n a 

10

background image

p o r ó w n a ć   t o   z   w z o r c o w y m i .   D r u g ą   m e t o d ą   j e s t   n a k r a p i a n i e   p o w i e r z c h n i 

p r z e d m i o t u   k w a s a m i ,   z d a j e   s i ę   m i e s z a n i n ą   s i a r k o w e g o   z   a z o t o w y m . 

I s t n i e j ą   s t ę ż e n i a   d l a   r ó ż n y c h   p r ó b ,   j e ś l i   u ż y j e   s i ę   s i l n i e j s z e g o ,   t o 

p o j a w i a j ą   s i ę   c i e m n e   p l a m y .   T r z e c i ą   m e t o d ą   j e s t   p r z y k l e j a n i e   k u l e c z e k 

r t ę c i .   D o   z ł o t a   p r z y k l e j a j ą   s i ę ,   d o   i n n y c h   m e t a l i   n i e . . .   J e s t   t e ż   j a k a ś 

p r ó b a   z   o p a r a m i   a m o n i a k u . . .

- N o   c ó ż ,   w y m i e n i ł e ś   n a j w a ż n i e j s z e .   A   w i e c   z ł o t o   a l c h e m i k ó w 

d z i ę k i   o b e c n o ś c i   a n t y m o n u   w y c h o d z i   z   w i ę k s z o ś c i   t y c h   p r ó b   b e z 

s z w a n k u .   N a p r a w d ę   ł a t w o   s i ę   n a c i ą ć .   N a z w a   w s k a z u j e ,   ż e   p i e r w s z e 

r e c e p t u r y   t e g o   s t o p u   p o w s t a ł y   j u ż   w   ś r e d n i o w i e c z u . . .

- A   c z y m   w   t a k i m   r a z i e   j e s t   t o m b a k ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

- T o   s t o p   m i e d z i   i   o k o ł o   1 0   -   2 0   %   c y n k u .   T e ż   n i e ź l e   u d a j e   z ł o t o , 

a l e   j e s t   d u ż o   ł a t w i e j s z y   d o   r o z p o z n a n i a .

Z a m y ś l i ł e m   s i ę .

- A l e   m i a ł e m   m ó w i ć   o   a l c h e m i i   -   p r z y p o m n i a ł   s o b i e   P a n 

S a m o c h o d z i k .   -   N o   t o   p o s ł u c h a j   m a ł e g o   w y k ł a d u .   A l c h e m i c y   w y w o d z i l i 

s w o j ą   n a u k ę   o d   H e r m e s a   T r i s m e g i s t o s a ,   u t o ż s a m i a n e g o   z   e g i p s k i m 

b o g i e m   T o t e m   -   p a t r o n e m   r z e c z y   t a j e m n y c h ,   s e k r e t n y c h   i 

n i e b e z p i e c z n y c h ,   o p i e k u n e m   n a u k i   i   p i s a r z y . . .   T e n   w i e l k i   p o p r z e d n i k 

p ó ź n i e j s z y c h   a l c h e m i k ó w   ż y ć   m i a ł   o k o ł o   2 7 0 0   r o k u   p . n . e .   J e g o   d o r o b e k 

n a u k o w y   o c e n i a n o   n a   3 6   t y s i ę c y   k s i ą g ;   n i e   r ó b   t a k i e j   z d z i w i o n e j   m i n y , 

w ó w c z a s   k s i ę g a   b y ł a   z w o j e m   p a p i r u s u ,   k t ó r y   m ó g ł   m i e ć   k i l k a n a ś c i e 

m e t r ó w   d ł u g o ś c i   l u b   t y l k o   k i l k a . . .   Z   t e g o   d o r o b k u   n i c   n i e   z a c h o w a ł o 

s i ę   d o   n a s z y c h   c z a s ó w ,   z a k ł a d a j ą c ,   ż e   T o t   b y ł   p o s t a c i ą   f a k t y c z n i e 

i s t n i e j ą c ą   i   j a k i k o l w i e k   d o r o b e k   p o   s o b i e   p o z o s t a w i ł . . .   O c z y w i ś c i e 

u c z e n i   w y ś m i e w a l i   s i ę   z   t e g o   p o d k r e ś l a n e g o   p r z e z   ś r e d n i o w i e c z n y c h 

a l c h e m i k ó w   s t a r o ż y t n e g o   r o d o w o d u   s w o j e j   p r o f e s j i .   G d y   j a   c h o d z i ł e m 

n a   s t u d i a ,   i n f o r m o w a n o   n a s ,   ż e   n a j s t a r s z y m   z a b y t k i e m   w   k t ó r y m 

p o j a w i a j ą   s i ę   p i e r w s z e   n i e s k o n k r e t y z o w a n e   j e s z c z e   i d e e   a l c h e m i c z n e , 

11

background image

j e s t   t a k   z w a n y   " P a p i r u s   z   L e j d y "   z a w i e r a j ą c y   s p o r o   c i e k a w o s t e k   z 

d z i e d z i n y   c h e m i i   i   p e w n e   i d e e   a l c h e m i c z n e .   P a p i r u s   t e n   s p i s a n o   w 

t r z e c i m   w i e k u   p r z e d   n a s z ą   e r ą ,   a   o d n a l e z i o n y   z o s t a ł   w   d z i e w i ę t n a s t y m 

w i e k u .   N i e d ł u g o   p ó ź n i e j   h i s t o r i ę   a l c h e m i i   t r z e b a   b y ł o   n i e c o   c o f n ą ć   w 

c z a s i e .   W   l a t a c h   d w u d z i e s t y c h   N i e m c y   b a d a j ą c y   p a ł a c   k r ó l a 

A s s u r b a n i p a l a   w   N i n i w i e   o d n a l e ź l i   w   j e g o   r u i n a c h   n i e z w y k l e   b o g a t ą 

b i b l i o t e k ę ,   s p i s a n ą   n a   p ł y t k a c h   g l i n i a n y c h   p i s m e m   k l i n o w y m .   P o ż a r 

p a ł a c u   i   z a w a l e n i e   s i ę   t e g o   s k r z y d ł a   p o z w o l i ł y   i m   z a c h o w a ć   s i ę   w 

s t a n i e   w r ę c z   d o s k o n a ł y m .   O g i e ń   w y p a l i ł   j e ,   z w i ę k s z a j ą c   i c h   t w a r d o ś ć . 

P r z y g n i e c i o n e   g r u z a m i   p r z e t r w a ł y   p o n a d   d w a   i   p ó l   t y s i ą c a   l a t .   W ś r ó d 

n i c h   z n a l e z i o n o   t r a k t a t   o   n a z w i e   " W r o t a   P i e c a " ,   o p i s u j ą c y   s p o s o b y 

p r z y g o t o w y w a n i a   k o l o r o w e j   g l a z u r y ,   a   t a k ż e   p r z e m i a n y   m e t a l i . 

P o n i e w a ż   b i b l i o t e k a   p o c h o d z i   z   s i ó d m e g o   w i e k u   p r z e d   n a s z ą   e r ą , 

o z n a c z a   t o ,   ż e   j u ż   w   t y m   o k r e s i e   s z u k a n o   s p o s o b ó w   t a k i c h   p r z e m i a n . 

O c z y w i ś c i e   t e k s t   m ó g ł   b y ć   s k o p i o w a n y   z e   z n a c z n i e   s t a r s z y c h   k s i ą g . . .      

Z a m y ś l i ł   s i ę   n a   c h w i l ę .

- Z n a s z   o c z y w i ś c i e   l e g e n d ę   o   k r ó l u   M i d a s i e ,   k t ó r y   s w o i m 

d o t k n i ę c i e m   z a m i e n i a ł   w s z y s t k o   w   z ł o t o .   W   t y m   t a k ż e   w ł a s n ą   c ó r k ę ,   c o 

n a l e ż y   j e d n a k   p o t r a k t o w a ć   j a k o   w y p a d e k   p r z y   p r a c y . . .   G r e c y   p a r a l i   s i ę 

c h e m i ą ,   p r z e p r o w a d z a l i   t a k ż e   e k s p e r y m e n t y   a l c h e m i c z n e . . .

- N i e c h   z g a d n ę .   C z y ż b y   w y s z l i   o d   t e o r i i   E m p e d o k l e s a   o   c z t e r e c h 

ż y w i o ł a c h :   w o d z i e ,   o g n i u ,   z i e m i   i   p o w i e t r z u ?   -   u ś m i e c h n ą ł e m   s i ę .

- C h y b a   t a k .   E m p e d o k l e s   ż y ł   w   p i ą t y m   w i e k u   p r z e d   n a s z ą   e r ą ,   w 

t y m   t e ż   o k r e s i e   z a c z y n a j ą   s i ę   w z m i a n k i   o   j a k i c h ś   t e g o   t y p u   p r ó b a c h . 

A l e   d o p i e r o   A r y s t o t e l e s   z a ł o ż y ł ,   ż e   i s t n i e j e   p i ą t a   e s e n c j a ,   e t e r , 

k s z t a ł t u j ą c a   n i e b o   i   z i e m i ę ,   p r z e n i k a j ą c a   w s z y s t k i e   p r z e d m i o t y . 

A l c h e m i c y   z a w s z e   p o s z u k i w a l i   d u c h a   m a t e r i i ,   n a j c z y s t s z y c h 

p i e r w i a s t k ó w ,   ż y w e g o   z ł o t a ,   w o d y ,   k t ó r a   n i e   m o c z y   r ą k . . .   N o   i   n i e 

n a l e ż y   t e ż   z a p o m i n a ć   o   L u k r e c j u s z u ,   ż y j ą c y m   w   p i e r w s z y m   w i e k u   p r z e d 

12

background image

n a s z ą   e r ą .   B y ł   u w a ż a n y   z a   j e d n e g o   z   w y b i t n i e j s z y c h   f i l o z o f ó w ,   a   g ł o s i ł 

p o g l ą d ,   ż e   l w y   m o g ą   r o d z i ć   s i ę   z   z a g ę s z c z o n e j   p o r a n n e j   m g ł y . . .

P o p a t r z y ł e m   n a   b i a ł e   o p a r y   s n u j ą c e   s i ę   n a d   z a o r a n y m i   p o l a m i .

- L e p i e j   n i e c h   p a n   o d p u k a   w   n i e m a l o w a n e   d r z e w o   -   p o w i e d z i a ł e m .

W   t y m   m o m e n c i e   P a n   S a m o c h o d z i k   w d e p n ą ł   h a m u l e c .   P r z e d   n a m i   n a 

d r o d z e   s i e d z i a ł   t y g r y s .

- O   r a n y   -   p o w i e d z i a ł e m .

- T o   n i e   l e w   -   u s p o k o i ł   m n i e   S z e f .   -   T o   t y g r y s e k .

T y g r y s e k   b y ł   w i e l k o ś c i   m n i e j   w i ę c e j   w i l c z u r a .

- " Z   k r w i ,   m g ł y   i   p i a s k u "   -   z a c y t o w a ł   S z e f .   -     P o n i e w a ż   n i e   w i e r z ę 

w   t e o r i e   L u k r e c j u s z a ,   c i e k a w   j e s t e m   s k ą d   s i ę   t o   t u   w z i ę ł o .  

Z w i e r z a k   r u s z y ł   w   n a s z ą   s t r o n ę .  

- Z ł a p a ć   g o ,   S z e f i e ?

Z a m y ś l i ł   s i ę .

- D a w n o   j u ż   n i e   m i a ł e m   p i e s k a   -   w e s t c h n ą ł .   -   A l e   n i e   m a m   o c h o t y 

h o d o w a ć   w   d o m u   t y g r y s a .   T a k   c z y   s i a k ,   l e p i e j ,   ż e b y   n i e   s i e d z i a ł   n a 

s z o s i e ,   k t o ś   m ó g ł b y   g o   p r z e j e c h a ć .   P o t r a f i s z   g o   z ł a p a ć ?   T y l k o   n i e 

m ó w ,   ż e   w   C z e r w o n y c h   B e r e t a c h   p o l o w a l i ś c i e   n a   w i l k i   g o ł y m i   r ę k a m i . . .

W y j ą ł e m   z e   s k r y t k i   k a n a p k ę   i   o d p a k o w a w s z y   z   f o l i i   w y s i a d ł e m   z 

w o z u .   T y g r y s   n a   m ó j   w i d o k   u c i e s z y ł   s i ę   w y r a ź n i e   i   r u s z y ł   w   m o j a 

s t r o n ę .   P r z y k u c n ą ł e m   i   w y c i ą g n ą ł e m   r ę k ę   p r z e d   s i e b i e .   P o d s z e d ł 

n i e u f n i e   i   o b w ą c h a ł   m o j e   d r u g i e   ś n i a d a n i e .

- J e d z ,   t o   z   k i e ł b a s ą   -   z a c h ę c i ł e m   g o .  

Z   b l i s k a   w y d a w a ł   s i ę   j e s z c z e   m n i e j s z y .   B y ł   m n i e j   w i ę c e j 

w i e l k o ś c i   s p a n i e l a .   W z i ą ł   k a n a p k ę   w   z ę b y   i   d a ł   s i ę   p o g ł a s k a ć .   N i e   b y ł o 

s e n s u   d ł u ż e j   c z e k a ć .   Z ł a p a ł e m   g o   w   p ó ł   i   w s a d z i ł e m   n a   t y l n e   s i e d z e n i e 

s a m o c h o d u .   U s i a d ł e m   o b o k   n i e g o   i   S z e f   r u s z y ł .

- M a   o b r o ż ę ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę .

- N i e .   P e w n i e   o z n a k o w a n y   j e s t   m i k r o p r o c e s o r e m .   C i e k a w e   s k ą d   s i ę 

13

background image

u r w a ł .   M o ż e   d r a p n ą ł   z   j a k i e g o ś   c y r k u .

- Z o b a c z   c z y   n i e   b ę d z i e   m i a ł   w y t a t u o w a n e g o   n u m e r u   z a   u c h e m , 

a l b o   p o   w e w n ę t r z n e j   s t r o n i e   u d a   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .

- N i e s t e t y ,   n i e   m a   -   p o w i e d z i a ł e m   p o   p i ę c i u   m i n u t a c h ,   c o n i e b ą d ź 

p o d r a p a n y .

- M o ż e   p r z y j d z i e   n a m   u w i e r z y ć   L u k r e c j u s z o w i   -   w e s t c h n ą ł   S z e f .   - 

N o   n i e   w a ż n e .   -   O ,   k o n t r o l a   r a d a r o w a .

F a k t y c z n i e   n a   p o b o c z u   d r o g i   s t a ł   r a d i o w ó z .   Z j e c h a l i ś m y   n a 

p o b o c z e .   J e d e n   z   p o l i c j a n t ó w   p o d s z e d ł   d o   s a m o c h o d u   i   z a s a l u t o w a ł .

- M a c i e   p a n o w i e   j a k i ś   k ł o p o t ?   -   z a p y t a ł   u p r z e j m i e .

- M o ż n a   t o   t a k   o k r e ś l i ć   -   w s k a z a ł e m   t y g r y s a .   -   Z ł a p a l i ś m y   j a k i e ś 

d w a d z i e ś c i a   k i l o m e t r ó w   s t ą d   t a k i e g o   o s o b n i k a .  

P o d s z e d ł   d r u g i   p o l i c j a n t .

- N o ,   w   ś w i e t l e   p r z e p i s ó w   c h w y t a n i e   d z i k i c h   z w i e r z ą t   t o 

k ł u s o w n i c t w o   -   p o w i e d z i a ł   z   s z e r o k i m   u ś m i e c h e m .   -   T y g r y s i c a   M a g d a . . . 

Z a w i a d o m i m y   c y r k ,   ż e   s i ę   z n a l a z ł a .

- U c i e k ł a   z   c y r k u ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę   S z e f .

- T a k ,   z g u b i l i   j ą   p o d c z a s   t r a n s p o r t u .   W y s k o c z y ł a   s o b i e   n a   s z o s ę ,   a 

z a u w a ż y l i   b r a k   d o p i e r o   g d y   d o t a r l i   n a   m i e j s c e .   P e w n i e   j e s t 

w y g ł o d z o n a ,   t r z e c i   d z i e ń   s i ę   j u ż   b ł ą k a .

- J a   m a m   c h y b a   w   r a d i o w o z i e   p u s z k ę   g o l o n k i   s o k o ł o w s k i e j   - 

p o w i e d z i a ł   d r u g i .   -   S p i s z e m y   p r o t o k ó ł   i   m o ż e c i e   p a n o w i e   j ą   n a m 

z o s t a w i ć ,   i   t a k   z a   p ó ł   g o d z i n y   z j e ż d ż a m y   d o   b a z y ,   t o   j ą   o d s t a w i m y   n a 

m i e j s c e .

F o r m a l n o ś c i   z a j ę ł y   m a m   t y l k o   c h w i l ę .   R u s z y l i ś m y   w   d a l s z ą   d r o g ę . 

K ą t e m   o k a   u c h w y c i ł e m   o b r a z .   T y g r y s i c a   n a   s m y c z y   j a d ł a   g o l o n k ę   z 

p u s z k i .   N a   t l e   b ł ę k i t n o - g r a n a t o w e g o   r a d i o w o z u   ż ó ł t e   z w i e r z ę   i 

c z e r w o n a   p u s z k a   w y g l ą d a ł y   n i e z w y k l e   d e k o r a c y j n i e .

- A   j a k   s i ę   t u   z a p l ą c z e   j a k i ś   k r y m i n a l i s t a ,   t o   g o   p o l i c j a   p o s z c z u j e 

14

background image

t y g r y s k i e m   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   S z e f .   -   W i d z i s z ,   m i a ł e m   r a c j ę   n i e   w i e r z ą c 

w   t e o r i e   n a s z e g o   d r o g i e g o   g r e c k i e g o   f i l o z o f a .

- C z y   g r e c c y   c h e m i c y   m i e l i   j a k i e ś   p o w a ż n i e j s z e   o s i ą g n i ę c i a ?   - 

z a p y t a ł e m .

- W ł a ś c i w i e   z   t e g o   c o   w i e m y ,   t o   r a c z e j   n i e .   U m i e l i   f a r b o w a ć   i 

b i e l i ć   t k a n i n y ,   w y t w a r z a l i   t r o c h ę   k o s m e t y k ó w .   G a r b o w a l i   s k ó r y , 

p r o d u k o w a l i   k o l o r o w e   s z k ł o   i   p o l e w y   c e r a m i c z n e .   Z n a l i   n i e k t ó r e   l e k i , 

a l e   w   p o r ó w n a n i u   z   E g i p c j a n a m i   i c h   w i e d z a   b y ł a   w   p o w i j a k a c h .  

- A   j a k   t o   w y g l ą d a ł o   w   E g i p c i e ?

- D u ż o   l e p i e j .   M o ż n a   n a w e t   p o w i e d z i e ć ,   ż e   s t a r o ż y t n i   E g i p c j a n i e 

z a p o c z ą t k o w a l i   f i z y k ę   j ą d r o w ą .   I   t o   w   p o k o j o w y c h   c e l a c h . . .

- J a k   t o ?   -   z d u m i a ł e m   s i ę .

- U ż y w a l i   t l e n k u   u r a n u   w   ż y c i u   c o d z i e n n y m   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .   - 

S p r o s z k o w a n y   i   w y m i e s z a n y   z   t ł u s z c z e m ,   s ł u ż y ł   i m   j a k o   c z e r n i d ł o   d o 

b r w i .   B y l i   p o z a   t y m   m i s t r z a m i   w   w y t w a r z a n i u   k o s m e t y k ó w ,   z w ł a s z c z a 

p a c h n ą c y c h   o l e j k ó w .   J e ś l i   p o p a t r z y s z   n a   m a l o w i d ł a   z   g r o b o w c ó w 

p r z e d s t a w i a j ą c e   e g i p s k i e   e l e g a n t k i   z a u w a ż y s z   n a   i c h   g ł o w a c h   d z i w n e 

s t o ż k i ,   u m i e s z c z a n e   n a   p e r u c e .

- W i d z i a ł e m .

- A   z a s t a n a w i a ł e ś   s i ę   k i e d y ś ,   c o   t o   t a k i e g o ?

- S z c z e r z e   p o w i e d z i a w s z y   n i e .   U z n a ł e m   t o   z a   j a k i ś   o z d o b n y   k o k , 

a l b o   e l e m e n t   b i ż u t e r i i . . .

- A   t o   w ł a ś n i e   p a c h n i d ł a .   W o n n y   o l e j e k   r o z p r o w a d z o n y   z   w o s k i e m 

i   t ł u s z c z e m ,   u f o r m o w a n y   w   s t o ż k i   s t a w i a n o   n a   p e r u c e .   Z a p e w n e   j a k o ś 

p r z y t w i e r d z a n o ,   ż e b y   n i e   s p a d a ł .   P o d   w p ł y w e m   c i e p ł a   t o p i ł   s i ę   p o w o l i 

n a s ą c z a j ą c   p e r u k ę   l u b   w ł o s y   w o n n y m   t ł u s z c z e m . . .

- K o s z m a r n e   -   w e s t c h n ą ł e m .

- A l e   n a j w a ż n i e j s z e   o d k r y c i a   c h e m i c z n e   E g i p c j a n   w i ą z a ł y   s i ę   z 

m u m i f i k a c j ą .   Z w ł o k i   d o s t o j n i k ó w   p o d d a w a n o   p r o c e s o m   t r w a j ą c y m 

15

background image

s i e d e m d z i e s i ą t   d n i .   S t o s o w a n o   m i ę d z y   i n n y m i   m i ó d ,   k w a s   m r ó w k o w y , 

s o d ę   o r a z   s z e r e g   r ó ż n y c h   m i e s z a n i n   i   z w i ą z k ó w   c h e m i c z n y c h . 

O c z y w i ś c i e ,   i m   k t o ś   b y ł   b i e d n i e j s z y ,   t y m   m n i e j   s k o m p l i k o w a n e   i 

k r ó t s z e   p r o c e s y   s t o s o w a n o .   Z u p e ł n i   b i e d a c y   s p o c z y w a l i   w   p i a s k u 

z a w i n i ę c i   t y l k o   w   c a ł u n .   S u c h e   p u s t y n n e   p o w i e t r z e   w y s y s a ł o   z   i c h   c i a ł 

w i l g o ć   i   z w ł o k i   w y s y c h a ł y .   Z   p u n k t u   w i d z e n i a   r e l i g i i   t o   w y s t a r c z a ł o . 

C i a ł o   n i e   u l e g a ł o   r o z k ł a d o w i ,   w i ę c   d u s z a   m o g ł a   s p o k o j n i e   ż y ć   w 

k r a i n i e   z m a r ł y c h .   B i e d a c y   n i e   l ę k a l i   s i ę   r a b u s i ó w   g r o b ó w ,   j e d y n y m 

w r o g i m   i c h   w i e c z n e g o   s p o c z y n k u   b y ł y   h i e n y . . .

- A   e g i p s k i e   b a t e r i e ?   -   z a p y t a ł e m .

- B a t e r i e ?   -   z d z i w i ł   s i ę   S z e f .

- Z n a j d o w a n o   g a r n k i   z   e l e k t r o d a m i . . .

- A c h   t a k .   G r a t u l u j ę ,   w ł a ś n i e   d a ł e ś   s i ę   n a b r a ć .   F a k t y c z n i e ,   o d 

c z a s u   d o   c z a s u   z n a j d u j e   s i ę   w   E g i p c i e   n i e w i e l k i e   n a c z y n k a   g l i n i a n e   z 

t k w i ą c y m i   w e w n ą t r z   m e t a l o w y m i   s z t y f t a m i   z a n u r z o n y m i   u   d o ł u   w 

i z o l u j ą c e j   m a s i e   b i t u m i c z n e j .

- W ł a ś n i e .   G d y b y   n a l a ć   d o   ś r o d k a   n a w e t   d o ś ć   s ł a b e g o   k w a s u   i 

w e t k n ą ć   d r u g ą   e l e k t r o d ę ,   t o   m o ż n a   u z y s k a ć   p r ą d   e l e k t r y c z n y .

- T e o r e t y c z n i e   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   S z e f .   -   T ę   z a g a d k ę   r o z w i k ł a ł   j u ż 

d a w n o   p r o f e s o r   A n d r z e j   N i w i ń s k i   z   U n i w e r s y t e t u   W a r s z a w s k i e g o .   W 

p i e r w s z e j   c h w i l i   m o ż n a   o c z y w i ś c i e   s ą d z i ć ,   ż e   t o   o g n i w a   e l e k t r y c z n e . 

Z b i o r n i k ,   i z o l a c j a   z   b i t u m i t u ,   s z t y f t   w y g l ą d a j ą c y   j a k   e l e k t r o d a . 

W y s t a r c z y   j e d n a k   p o b r a ć   p r ó b k ę   t e j   " m a s y   i z o l u j ą c e j "   i   l e k k o   j ą 

p o d g r z a ć ,   a   w   p o w i e t r z u   u n i e s i e   s i ę   n i e b i a ń s k i   z a p a c h .

- T o   z n a c z y ?   -   z a n i e p o k o i ł e m   s i ę .

- T e   j a k   t o   n a z y w a j ą   " b a t e r i e " ,   n i e   m a j ą   n i c   w s p ó l n e g o   z 

e l e k t r y c z n o ś c i ą .   T o   p o   p r o s t u   n a c z y n i a   n a   w o n n o ś c i   z   t k w i ą c y m i 

j e s z c z e   w e w n ą t r z   s z p a t u ł k a m i   s ł u ż ą c y m i   d o   i c h   n a b i e r a n i a .   U k r y t e   l u b 

w y r z u c o n e . . .   P r z e z   t y s i ą c e   l a t   w o n n o ś c i   s k a m i e n i a ł y ,   z a m i e n i ł y   s i ę   w 

16

background image

s m o ł ę . . .   A   s k o r o   j u ż   p o r u s z m y   p r o b l e m y   e g i p s k i e ,   t o   n i e   z a p o m i n a j ,   ż e 

w   o k r e s i e   h e l l e n i s t y c z n y m ,   p o   w ł ą c z e n i u   t e g o   k r a j u   d o   i m p e r i u m 

A l e k s a n d r a   M a c e d o ń s k i e g o ,   w   A l e k s a n d r i i   z a ł o ż o n o   s ł y n n ą   A k a d e m i ę . 

J e j   c z ę ś c i ą   b y ł y   n i e   m n i e j   s ł y n n a   b i b l i o t e k a   i   m u z e u m .   A l e k s a n d r i a 

b y ł a   t e ż   m i e j s c e m ,   g d z i e   p o   r a z   p i e r w s z y   s f o r m u ł o w a n o   t e o r i ę   o 

i s t n i e n i u   e l i k s i r u   ż y c i a   i   p o d j ę t o   p r ó b y   u z y s k a n i a   g o .   A   p r z y c z y n a 

r o z w o j u   m e d y c y n y   b y ł a   b a r d z o   p r o z a i c z n a .   P t o l e m e u s z   I I   F i l a d e l f o s , 

ż y j ą c y   w   t r z e c i m   w i e k u   p . n . e . ,   b y ł   b a r d z o   s ł a b e g o   z d r o w i a ,   a   p r z y   t y m 

m i a ł   d u ż o   p i e n i ę d z y .   S t ą d   t e ż   h o j n i e   s p o n s o r o w a ł   b a d a n i a   m e d y c z n e   i 

p a r a m e d y c z n e .   W r e s z c i e   w   A l e k s a n d r i i   ż y ł a   p i e r w s z a   k o b i e t a 

a l c h e m i c z k a :   M a r i a   P r o p h e t i s s a .

- A   p o t e m   p r z y s z ł y   p o ż a r y   i   z n i s z c z e n i a   -   w e s t c h n ą ł e m .

- T a k .   C a ł y   d o r o b e k   s t a r o ż y t n e g o   ś w i a t a ,   s i e d e m s e t   t y s i ę c y 

z w o j ó w   p a p i r u s u ,   p a d ł   o f i a r ą   p ł o m i e n i .   N i e l i c z n e   o c a l a ł e   p r z e w i e z i o n o 

d o   K o n s t a n t y n o p o l a .   A r a b o w i e ,   p o d b i w s z y   E g i p t ,   t a k ż e   n i e   w s z y s t k o 

z n i s z c z y l i .   W i e l e   d z i e ł   s t a r o ż y t n y c h   u c z o n y c h   i   f i l o z o f ó w   z n a m y   d z i ę k i 

t e m u ,   ż e   p o   p o d b o j u   p r z e ł o ż o n o   j e   n a   a r a b s k i .   R e s z t a   z a c h o w a ł a   s i ę   w 

ś r e d n i o w i e c z n y c h   k l a s z t o r a c h ,   g d z i e   s t a r o ż y t n e   t r a k t a t y   p r z e p i s y w a n o . 

O c z y w i ś c i e   p r z y   t e j   o k a z j i   t e ż   w i e l e   u l e g ł o   z n i s z c z e n i u ,   b o w i e m 

k o p i ś c i   p r z e p i s y w a l i   w o l n i e j   n i ż   p a p i r u s o w e   k s i ę g i   r o z p a d a ł y   s i ę   w 

p r o c h ,   a   p r z y   t y m   p o n i e w a ż   p r z e p i s y w a n o   n a   d o ś ć   d r o g i m   p e r g a m i n i e , 

w i ę c   s i ł ą   r z e c z y   m u s i a n o   o g r a n i c z a ć   l i c z b ę   k o p i o w a n y c h   d z i e ł .   N i e 

z a p o m i n a j ,   ż e   k o p i s t a   w   t y m   c z a s i e   j e d n ą   l i t e r k ę   r y s o w a ł   i   c i e n i o w a ł 

p r z e z   p i ę t n a ś c i e   m i n u t .   W r e s z c i e   o d   c z a s u   d o   c z a s u   d o c h o d z i ł o   d o 

p o ż a r ó w   l u b   c e l o w e g o   p a l e n i a   k s i ą g   u z n a n y c h   z a   b e z b o ż n e ,   g r z e s z n e 

c z y   z a k a z a n e . . .   N a   p r z y k ł a d   p a p i e ż   G r z e g o r z   V I I   w   1 0 7 3   r o k u   n a k a z a ł 

s p a l i ć   b i b l i o t e k i   k l a s y c z n e   w   R z y m i e   i   K o n s t a n t y n o p o l u .   P r z y   o k a z j i 

p r z e p a d ł   p r a w i e   c a ł y   d o r o b e k   g r e c k i e j   p o e t k i   S a f o n y .

- J e d n i   r a t o w a l i ,   i n n i   n i s z c z y l i   -   w e s t c h n ą ł e m .

17

background image

- N o ,   n i e   p r z e j m u j   s i ę .   C i ą g l e   j e s z c z e   m a m y   s z a n s ę   p o z n a ć   n i e c o   z 

d o r o b k u   s t a r o ż y t n o ś c i .

- W   j a k i   s p o s ó b ?   -   z d z i w i ł e m   s i ę .

- W   E g i p c i e   c i ą g l e   z n a j d o w a n e   s ą   k o l e j n e   p a p i r u s y .   N i e d a w n o 

n a t r a f i o n o   n a   f r a g m e n t   k s i ę g i   j e d n e g o   z   r z y m s k i c h   h i s t o r y k ó w ,   k t ó r a 

d o t ą d   z n a n a   b y ł a   j e d y n i e   z   o d p i s ó w .   N a t r a f i a   s i ę   n a   f r a g m e n t y   p i s m 

c h r z e ś c i j a ń s k i c h ,   w   t y m   n a   l i c z n e   a p o k r y f y .   O b e c n i e   z n a n y c h   j e s t   c o ś 

z d a j e   s i ę   d w a d z i e ś c i a   s i e d e m   f r a g m e n t ó w   r ó ż n y c h   e w a n g e l i i ,   k t ó r e   n i e 

w e s z ł y   d o   k a n o n u . . .   J e d n a k   n a j w i ę k s z e   n a d z i e j e   w i ą ż e   s i ę   z 

H e r c u l a n u m .

- T o   m i e j s c o w o ś ć   n i e d a l e k o   P o m p e i ,   t a k ż e   z n i s z c z o n a   p r z e z 

w y b u c h   W e z u w i u s z a   -   z a u w a ż y ł e m .   -   D l a c z e g o   w ł a ś n i e   t a m . . .

- W i d z i s z   P a w l e ,   P o m p e j e   z a s y p a ł   g o r ą c y   p o p i ó ł   i   d e s z c z 

r o z ż a r z o n y c h   k a m y c z k ó w .   N a t o m i a s t   H e r c u l a n u m   i   S t a b i e   z a l a n e 

z o s t a ł y   w u l k a n i c z n y m   b ł o t e m   o   t e m p e r a t u r z e   k i l k u d z i e s i ę c i u   s t o p n i . 

B ł o t o   p o k r y ł o   m i a s t o   w a r s t w ą   g r u b o ś c i   k i l k u n a s t u   m e t r ó w   i   s t o p n i o w o 

s t w a r d n i a ł o   n a   k a m i e ń .   W   P o m p e j a c h   a r c h e o l o d z y   z n a j d u j ą   s p a l o n e 

k s i ą ż k i ,   z w ę g l o n e   n a   s k u t e k   p r z y s y p a n i a   g o r ą c y m   p o p i o ł e m ,   l u b   p o 

p r o s t u   o d   l e ż e n i a   p r z e z   b l i s k o   d w a   t y s i ą c e   l a t   w   p o p i e l e .   O d w i j a n i e   i c h 

i   o d c z y t y w a n i e   j e s t   n i e z w y k l e   ż m u d n y m   z a j ę c i e m ,   a l e   p r z y n o s i   j u ż 

p e w n e   w y m i e r n e   k o r z y ś c i .   S z c z e g ó l n i e   c i e k a w e   m o g ą   b y ć   b a d a n i a   w i l l i 

n a   z b o c z a c h   g ó r y .   T a m   m i e s z k a l i   n a j b a r d z i e j   w y k s z t a ł c e n i 

p o m p e j a ń c z y c y .   M i e l i   z   p e w n o ś c i ą   w i e l e   k s i ą g ,   i   m o ż e   c o ś   z   t e g o   u d a 

s i ę   o d n a l e ź ć .   D o   t e j   p o r y   n a   p r z y k ł a d   z   w y k o p a l i s k   m a m y   f r a g m e n t 

n i e z n a n e j   d o t ą d   s z t u k i   A j s c h y l o s a .

- D l a c z e g o   a r c h e o l o d z y   w i ą ż ą   n a d z i e j e   z   H e r c u l a n u m ?

- W   g o r ą c y m   b ł o c i e   m o g ł o   z a c h o w a ć   s i ę   w i ę c e j ,   p o z a   t y m   g d z i e ś 

t a m   b y ł   g i m n a z j o n   z   b o g a t ą   b i b l i o t e k ą ,   l i c z ą c ą   k i l k a   t y s i ę c y   z w o j ó w . 

N i e s t e t y ,   n a j p i e r w   t r z e b a   d o k o ń c z y ć   b a d a n i e   P o m p e j ó w ,   a   t o   r o b o t a 

18

background image

j e s z c z e   n a   d z i e s i ę c i o l e c i a .   D o   t e j   p o r y ,   a   k o p i e   s i ę   t a m   o d   p r z e s z ł o 

d w u s t u   l a t ,   o d s ł o n i ę t o   3 / 5   p o w i e r z c h n i   m i a s t a .   K t o   w i e ,   j a k i e   j e s z c z e 

t a j e m n i c e   k r y j ą   g r u z y   z n i s z c z o n y c h   m i a s t   i   p i a s k i   p u s t y n i .   N o   i   j e s t 

j e s z c z e   j e d n o   ź r ó d ł o ,   d o   n i e d a w n a   l e k c e w a ż o n e .

- J a k i e ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

- E t i o p i a   i   A r m e n i a .   K r a j e   l e ż ą c e   n a   o b r z e ż a c h   ó w c z e s n e g o   ś w i a t a . 

Z n a n e   s ą   g r e c k i e   t r a k t a t y   f i l o z o f i c z n e ,   k t ó r e   p r z e t r w a ł y   t y l k o   w 

p o s t a c i   p r z e k ł a d ó w   n a   o r m i a ń s k i .   Z n a m y   p r a c e   h i s t o r y c z n e   z   I   w i e k u 

n a s z e j   e r y ,   k t ó r e   z a c h o w a ł y   s i ę   t y l k o   w   j ę z y k a c h   o r m i a ń s k i m , 

a m h a r s k i m   i   g y e z .   O c a l a ł o   s p o r o .   T r z e b a   t o   t y l k o   o d n a l e ź ć . . .

R o z d z i a ł   I I I

S e k r e t y   g r a f o l o g i i   *   K t o   m o ż e   p o t r z e b o w a ć   a t a n a t o r a ?   *   K i m   s ą 

n a s z e   p r z e c i w n i c z k i ?   *   Z a s a d z k a   n a   P l a n t a c h   *   S t r a s z l i w y   ł o m o t   * 

T a j e m n i c z a   S t a s i a   *   S r e b r n y   k r z y ż y k .

G a b i n e t   w i c e d y r e k t o r a   L u c j u s z a   b y ł   d o ś ć   c i e m n y .   C a ł ą   j e d n ą 

ś c i a n ę   z a j m o w a ł   r e g a ł   s k l e c o n y   z   r ó ż n y c h   p r z y p a d k o w o   z e b r a n y c h 

d e s e k ,   z a s t a w i o n y   c i a s n o   d z i e s i ą t k a m i   k s i ą ż e k .   K i l k a   p r z e d w o j e n n y c h 

f o t e l i   o t a c z a ł o   n i e w y s o k i   s t o l i k .   N a   b i u r k u   s t a ł   k o m p u t e r .

- W y g o d n i e   s i ę   s i e d z i ?   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   s t a r y   m u z e a l n i k .

- B a r d z o   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .   -   G d z i e   j e   p a n   z d o b y ł ?

- C ó ż ,   p e w n a   p o m y l o n a   s t a r u s z k a   z a p i s a ł a   j e   n a s z e m u   m u z e u m . 

S ą d z i ł a ,   ż e   t o   b e z c e n n e   a n t y k i .   N i e   w y p a d a ł o   o d m ó w i ć ,   a l e   n i e   m a m y 

e k s p o z y c j i   m e b l i   z   l a t   m i ę d z y w o j e n n y c h ,   w i ę c   n a   r a z i e   w y k o r z y s t u j e m y 

j e   w   t a k   p r o z a i c z n y   s p o s ó b   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .

- P o r o z m a w i a j m y   o   s p r a w i e ,   k t ó r a   n a s   t u   s p r o w a d z a   - 

z a p r o p o n o w a ł   P a n   S a m o c h o d z i k .  

N a s z   g o s p o d a r z   w y j ą ł   z   s z u f l a d y   l i s t   n a p i s a n y   n a   r ę c z n i e 

c z e r p a n y m   p a p i e r z e .  

- O t o   n a s z a   z a g a d k a   -   p o w i e d z i a ł .   -   Z w r ó ć c i e   p a n o w i e   u w a g ę   j a k a 

19

background image

p i ę k n a   k a l i g r a f i a .   K a ż d a   l i t e r k a   d o p r a c o w a n a .

- O d c i s k i   p a l c ó w ?   -   z a p y t a ł e m .

- N o   c ó ż .   C a ł a   m a s a .   T r z e c h   r ó ż n y c h   o s ó b .   T y l e   t y l k o ,   ż e   n i e 

f i g u r u j ą   w   r e j e s t r a c h   p o l i c y j n y c h .   A   n i e   s p r a w d z i m y   p r z e c i e ż ,   j a k i e 

l i n i e   n a   p a l u s z k a c h   m a j ą   w s z y s c y   m i e s z k a ń c y   K r a k o w a .

P o s k r o b a ł e m   s i ę   w   z a d u m i e   w   g ł o w ę .  

- M o ż e   d a ć   t e n   l i s t   g r a f o l o g o w i   -   z a p r o p o n o w a ł e m

- M y ś l e l i ś m y   o   t y m ,   a l e   p o l i c y j n i   s ą   s t r a s z n i e   z a w a l e n i   r o b o t ą . 

M u s i e l i b y ś m y   c z e k a ć   p r z e s z ł o   d w a   m i e s i ą c e   n a   o d p o w i e d ź .

- M a m   p r z y j a c i e l a ,   k t ó r y   s i ę   t y m   a m a t o r s k o   z a j m u j e   - 

p o w i e d z i a ł e m .   -   Z   t e g o   c o   w i e m ,   g ł ó w n y m   ź r ó d ł e m   j e g o   u t r z y m a n i a   j e s t 

b a d a n i e   l i s t ó w   m o t y w a c y j n y c h   w y s y ł a n y c h   d o   k i l k u   d u ż y c h   f i r m .  

- P r ó b u j e   z   k r o j u   p i s m a   w y c z y t a ć   c z y   d a n y   c z ł o w i e k   n a d a j e   s i ę   n a 

p r a c o w n i k a ?   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   p a n   L u c j u s z .   -   J e ś l i   n i e   k o s z t o w a ł o b y   t o 

z b y t   d u ż o . . .

- D l a   m n i e   z r o b i   t o   g r a t i s .   J e s t   m i   w i n i e n   p r z y s ł u g ę .

- T a m   j e s t   s k a n e r .   W   k o m p u t e r z e   j e s t   m o d e m ,   g d y b y ś   c h c i a ł   m u   t o 

p r z e s ł a ć   p r z e z   s i e ć   -   w s k a z a ł   g e s t e m .

- J a   j a k o ś   n i e   m o g ę   s i ę   p r z y z w y c z a i ć   d o   t y c h   n o w o c z e s n y c h 

ś r o d k ó w   k o m u n i k a c j i   -   w e s t c h n ą ł   S z e f .

- J a   m u s i a ł e m .   O s t a t e c z n i e   j e s t e m   t u   w i c e d y r e k t o r e m ,   m u s z ę   b y ć 

k o m p e t e n t n y   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .

Z a b r a ł e m   s i ę   d o   d z i e ł a .   P o ł o ż y ł e m   l i s t   n a   p ł y c i e   s k a n e r a ,   u r u c h o m i ł e m 

p o d g l ą d .  

- N i e   m a   p a n   t e o r i i   k t o   m ó g ł   z a p r a g n ą ć   w e j ś ć   w   p o s i a d a n i e 

a t a n a t o r a ?   -   z a p y t a ł   S z e f .

- M a m   -   w e s t c h n ą ł .   -   A l e   j e s t   o n a   t a k   s k r a j n i e   n i e p r a w d o p o d o b n a , 

ż e   d a r o w a ł e m   s o b i e   s p r a w d z a n i e   j e j   w i a r y g o d n o ś c i .

- N a s z   k o l e g a   p o   f a c h u   S h e r l o c k   H o l m e s   -   z a c z ą ł e m .

20

background image

D o k o ń c z e n i e   z d a n i a   p r z e r w a ł   m i   w y b u c h   h o m e r y c k i e g o   ś m i e c h u . 

R e c h o t a l i   o b a j .   W r e s z c i e   S z e f   o p a n o w a ł   s i ę   z   w y s i ł k i e m .

- M ó w ,   m ó w ,   p r z e p r a s z a m . . .

- N i c   n i e   s z k o d z i ,   S z e f i e .   D e t e k t y w   u w a ż a ł ,   ż e   j e ś l i   w y k l u c z y   s i ę 

w s z y s t k i e   r z e c z y   n i e m o ż l i w e ,   t o   p o z o s t a ł e ,   n a w e t   j e ś l i   b ę d ą   m a ł o 

p r a w d o p o d o b n e ,   m u s z ą   b y ć   p r a w d z i w e .

P a n   L u c j u s z   k i w n ą ł   g ł o w ą   w   z a d u m i e .

- N o   d o b r z e .   J a k i ś   m i e s i ą c   t e m u   s p o t k a ł e m   w   m u z e u m   d w a 

s y m p a t y c z n e   c i e l ą t k a   w   w i e k u   o k o ł o   o s i e m n a s t u - d z i e w i ę t n a s t u   l a t . 

S z c z e r z e   m ó w i ą c ,   j e d n a   z   n i c h   m a ł o   m n i e   n i e   p r z y p r a w i ł a   o   z a w a ł ,   b o 

w y g l ą d a ł a   d o k ł a d n i e   j a k   d a m a   s p o r t r e t o w a n a   n a   j e d n y m   z   w i s z ą c y c h   w 

t e j   s a l i   o b r a z ó w . . .

S ł u c h a ł e m   g o   p r z y g o t o w u j ą c   p o c z t ę   d o   w y s ł a n i a .

- S p r a w d z i ł e m   w s z ę d z i e ,   n a w e t   d o   k s i ą ż k i   t e l e f o n i c z n e j   z a j r z a ł e m 

-   d o k o ń c z y ł .   -   W   K r a k o w i e   n i e   m a   ż a d n y c h   K r u s z e w s k i c h .

- A   d l a c z e g o   p a n   s ą d z i ,   ż e   b y ł a   z   K r a k o w a ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .   - 

S k o r o   s a m   p a n   w s p o m n i a ł ,   ż e   m i a ł a   d z i w n y ,   j a k b y   k r e s o w y   a k c e n t . . .

- D l a t e g o   t a k   s ą d z ę ,   w i e l k i   d e t e k t y w i e ,   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   z 

p o l i t o w a n i e m   -   ż e   p o w i e d z i a ł a ,   i ż   c z a s e m   l u b i   w p a ś ć   i   p o p a t r z e ć   s o b i e 

n a   t e n   o b r a z .   Z   t e g o   w y d e d u k o w a ł e m ,   ż e   m u s i   m i e s z k a ć   g d z i e ś 

n i e d a l e k o .   B o   p r z e c i e ż   n i e   b ę d z i e   j e c h a ł a   p r z e z   p ó ł   P o l s k i   t y l k o   p o   t o , 

ż e b y   w p a ś ć   d o   m u z e u m .   Z w ł a s z c z a ,   ż e   n i e   p o t r z e b u j e   n a w e t   k o p i i   t e g o 

o b r a z u .   W y s t a r c z y ,   ż e   p o p a t r z y   w   l u s t r o .

K i w n ą ł e m   g ł o w ą .

- M o ż e   m i e s z k a ć   g d z i e ś   d a l e k o ,   a l e   c h o d z i ć   d o   l i c e u m   w   K r a k o w i e 

-   z a s u g e r o w a ł   S z e f .   -   A l b o   s t u d i o w a ć . . .

- C h y b a   c i u t   z a   m ł o d a .   N o   c h y b a ,   ż e   j e s t   n a   p i e r w s z y m   r o k u   - 

p o w i e d z i a ł   p a n   L u c j u s z .   -   T a k   w i ę c   t e   d w i e   d z i e w c z y n y   b y ł y   j e d y n y m i , 

o d   k t ó r y c h   k i e d y k o l w i e k   s ł y s z a ł e m   p y t a n i e   o   t o   u r z ą d z e n i e .

21

background image

- J a k   w y g l ą d a   t e n   a t a n a t o r ?   -   z a i n t e r e s o w a ł e m   s i ę .

- C h o d ź c i e ,   p o k a ż ę   w a m   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .

W s t a l i ś m y .   M a g a z y n   m u z e a l n y   u r z ą d z o n y   b y ł   n a   s t r y c h u . 

G o s p o d a r z   o t w o r z y ł   c i ę ż k i e   s t a l o w e   d r z w i   i   w k r o c z y l i ś m y   p o m i ę d z y 

r e g a ł y   z a s t a w i o n e   g ę s t o   d r e w n i a n y m i   s k r z y n i a m i   i   t e k t u r o w y m i 

p u d ł a m i .

- N i e   m a m y   t u   w ł a ś c i w i e   n i c   c e n n e g o   -   p o w i e d z i a ł .   -   K i l k a   s t a r y c h 

z a s t a w   s t o ł o w y c h ,   s e t k i   ś w i e c z n i k ó w   z   r ó ż n y c h   e p o k ,   t r o c h ę 

s e c e s y j n y c h   s r e b e r   i   c a ł ą   k u p ę   p r z e d m i o t ó w   c o d z i e n n e g o   u ż y t k u   z 

u b i e g ł e g o   w i e k u   i   p o c z ą t k ó w   n a s z e g o .   N i e   w y s t a w i a m y   i c h ,   n o   z a 

w y j ą t k i e m   n i e w i e l k i c h   w y s t a w   t e m a t y c z n y c h   o d   c z a s u   d o   c z a s u .   A   o t o   i 

n a s z   e k s p o n a t .

W   k ą c i e   m a g a z y n u   s t a ł o   c o ś   w   r o d z a j u   b l a s z a n e g o   p i e c y k a   t y p u 

k o z a .   C z a r n e   b l a c h y   p o z n a c z o n e   b y ł y   w ż e r a m i   w   m i e j s c a c h ,   g d z i e 

t r o s k l i w a   r ę k a   u z b r o j o n a   w   n a s ą c z o n ą   n a f t ą   s z m a t k ę   u s u n ę ł a   r d z ę .   O d 

s p o d u   z n a j d o w a ł   s i ę   z b i o r n i k   n a   o l i w ę ,   w y k o n a n y   z   p o c i e m n i a ł e g o 

m o s i ą d z u .   D y r e k t o r   o t w o r z y ł   p o k r y w ę ,   o s a d z o n ą   n a   z a w i a s a c h   i   n a s z y m 

o c z o m   u k a z a ł o   s i ę   w n ę t r z e   p i e c y k a .  

Ś c i a n k i ,   j a k   s i ę   o k a z a ł o ,   w y k o n a n e   b y ł y   z   d w u   w a r s t w   b l a c h y , 

p o m i ę d z y   k t ó r e   u b i t o   g l i n ę .   O d   d ł u g i e g o   u ż y t k o w a n i a   w y p a l i ł a   s i ę   n a 

c z e r w o n o - c z a r n y   k o l o r .   W   g ł ę b i   p i e c a   n a   w a r s t w i e   p i a s k u   l e ż a ł o 

s z k l a n e   j a j o   z a o p a t r z o n e   w   w e n t y l .   S z k ł o   b y ł o   l e k k o   z i e l o n k a w e ,   p e ł n e 

p ę c h e r z y k ó w .   Z   j e d n e j   s t r o n y   t r o c h ę   s i ę   z a k l ę s ł o ,   j a k b y   z b y t   w y s o k a 

t e m p e r a t u r a   s p o w o d o w a ł a   c z ę ś c i o w e   s t o p i e n i e   s i ę   j a j a .

- W i ę c   z a   t ą   k u p k ę   p o r d z e w i a ł y c h   b l a c h   o f e r o w a n o   b e z c e n n y 

s t a r o d r u k ?   -   z d u m i a ł e m   s i ę .   -   N a   m i e j s c u   m u z e u m   n i e   w a h a ł b y m   s i ę   a n i 

m i n u t y !

S t a r y   k u s t o s z   w e s t c h n ą ł .

- P a n i e   T o m a s z u   -   p o w i e d z i a ł   -   S k ą d   p a n   w y t r z a s n ą ł   t e g o   s w o j e g o 

22

background image

p o m o c n i k a ?

- W y s z e d ł   p e w n e g o   d n i a   z   k r z a k ó w   u b r a n y   w   d r e s   A d i d a s a .

- C z y   m i a ł   t e l e f o n   k o m ó r k o w y   i   k i j   d o   b e j s b o l a ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę 

p a n   L u c j u s z .   -   W y o b r a ź   s o b i e ,   m ł o d y   c z ł o w i e k u ,   ż e   t a   k u p k a   p o g i ę t y c h 

b l a c h   t o   j e d e n   z   d w u   i s t n i e j ą c y c h   n a   ś w i e c i e   a u t e n t y c z n y c h   p i e c ó w 

t e g o   t y p u   p a m i ę t a j ą c y c h   s i e d e m n a s t y   w i e k .   A   n a s z   j e s t   j e d y n y m 

k o m p l e t n y m .  

- P r z e p r a s z a m   -   p o w i e d z i a ł e m   z e   s k r u c h ą .

- A l e   s t a r o d r u k ,   a l b o   p r z y n a j m n i e j   j e g o   k o p i ę   w a r t o   b y   z d o b y ć   - 

p o w i e d z i a ł   S z e f .   -   J a k   m o ż e m y   s k o n t a k t o w a ć   s i ę   z   n a d a w c ą   l i s t u ?

- N a   P l a n t a c h ,   n i e d a l e k o   o d   B a r b a k a n u   z n a j d u j e   s i ę   s t a r y   d ą b . 

C z ę ś c i o w o   w y p r ó c h n i a ł ,   d z i u r a   z a b e z p i e c z o n a   j e s t   s i a t k ą .   N a d a w c a 

p o l e c i ł   u m i e ś c i ć   o d p o w i e d ź   z a   n i ą .

- M a m   p l a n   -   p o w i e d z i a ł e m .   -   Z o s t a w i m y   w i a d o m o ś ć ,   ż e   s i ę 

z g a d z a m y .

S z e f   p o p a t r z y ł   n a   m n i e   z a c i e k a w i o n y .

- I   c o   d a l e j ?

- U s t a l i m y   m i e j s c e   p r z e k a z a n i a .   W y m i e n i m y   m a n u s k r y p t   n a 

o d p o w i e d n i o   z m o d y f i k o w a n y   p i e c y k   t y p u   " k o z a " ,   z e   s z k l a n y m   s ł o j e m 

u m i e s z c z o n y m   w e w n ą t r z .   J e ś l i   w y m i e n i a j ą c y   p o t e m   s i ę   z o r i e n t u j e ,   t o 

o d d a m y   m u   j e g o   s t a r o d r u k ,   o c z y w i ś c i e   u p r z e d n i o   w y k o n a w s z y   k o p i ę .

- T r o c h ę   t o   n i e e t y c z n e   -   m r u k n ą ł   g o s p o d a r z .

- S k r a j n i e   n i e e t y c z n e   -   w e s t c h n ą ł   P a n   S a m o c h o d z i k .   -   C z y   m a s z 

j e s z c z e   j a k i e ś   r ó w n i e   d o b r e   p o m y s ł y ?

- T e n   j e s t   n i e z ł y   -   p a n   L u c j u s z   p o d n i ó s ł   g ł o w ę .   -   A l e   z r o b i m y   t o 

t r o c h ę   g o d n i e j .   Ż a d n e g o   p i e c y k a   t y p u   k o z a .   Z a p r o p o n u j e m y   w y m i a n ę . 

P r a w o   d o   s k o p i o w a n i a   s t a r o d r u k u ,   w   z a m i a n   z a   p r a w o   d o   s k o p i o w a n i a 

p i e c y k a .

- C h o r o b a ,   t o   m i   n i e   p r z y s z ł o   d o   g ł o w y   -   p o w i e d z i a ł e m   z e   s k r u c h ą .

23

background image

- T r z e b a   m i e ć   t u   -   S z e f   p u k n ą ł   s i ę   p a l c e m   w s k a z u j ą c y m   w   c z o ł o .   - 

A   n i e   t y l k o   t u   -   z g i ą ł   r a m i ę   p a r o d i u j ą c   g e s t   p o w s z e c h n i e   z n a n y   z 

p o k a z ó w   k u l t u r y s t y c z n y c h .

- A   j e ś l i   w ł a ś c i c i e l   t r a k t a t u   n i e   z g o d z i   s i ę   n a   n a s z ą   p r o p o z y c j ę ?   - 

z a p y t a ł e m .

- W ó w c z a s   w y m y ś l i m y   c o ś   i n n e g o   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .   -   P r o p o n u j ę 

p r z y g o t o w a ć   l i s t .

U ś m i e c h n ą ł e m   s i ę   w   s k r y t o ś c i   d u c h a .   W i e d z i a ł e m   j u ż ,   c o   b ę d ę 

r o b i ł   d z i s i e j s z e g o   p o p o ł u d n i a .  

P a d a ł   d e s z c z ,   g d y   z a   k r a t k ę   w e   w s k a z a n y m   m i e j s c u   w s u n ą ł e m 

k o p e r t ę .   R o z e j r z a ł e m   s i ę ,   c z y   n i k t   m n i e   n i e   ś l e d z i ,   a l e   n i k o g o   n i e   b y ł o 

w i d a ć .   W y c o f a ł e m   s i ę   i   u s i a d ł e m   n a   ł a w e c z c e   s t o j ą c e j   o p o d a l . 

Z a ł o ż y ł e m   s p e c j a l n e   o k u l a r y .   I c h   s z k ł a   b y ł y   o d   ś r o d k a   n a p y l o n e     d o 

p o ł o w y   s r e b r e m ,   d z i ę k i   c z e m u   m a j ą c   j e   n a   o c z a c h   m o ż n a   b y ł o   p a t r z e ć 

d o   t y ł u .   Z a   t o   d u ż o   g o r z e j   p a t r z y ł o   s i ę   o d   p r z o d u .   N o   c ó ż ,   c o ś   z a   c o ś . 

R o z ł o ż y ł e m   s o b i e   g a z e t ę   i   u d a w a ł e m ,   ż e   c z y t a m .   N i e   b y ł   t o   c h y b a 

n a j r o z s ą d n i e j s z y   p o m y s ł ,   b o   s z y b k o   p r z e m i ę k ł a   o d   d e s z c z u   a   p o t e m 

r o z p a d ł a   s i ę .   M i n ę ł y   c z t e r y   g o d z i n y .   W   t y m   c z a s i e   a l e j k ą   p r z e s z ł o 

k i l k a   o s ó b ,   a l e   ż a d n a   n i e   z a k r ę c i ł a   w   s t r o n ę   d r z e w a .   W r e s z c i e   g d y 

p r a w i e   t r a c i ł e m   n a d z i e j ę ,   n a   ś c i e ż c e   p o j a w i ł a   s i ę   n i e w y s o k a   p o s t a ć 

u b r a n a   w   j a s n ą   k u r t k ę   p r z e c i w d e s z c z o w ą .   S z ł a   n i e n a t u r a l n i e   p o w o l i . 

W y c z u ł e m   w   t y m   f a ł s z .   P o d c z a s   d e s z c z u   n i k t   n i e   s p a c e r u j e   s o b i e   b e z 

c e l u .   K a ż d y   s p i e s z y   s i ę   d o   d o m u ,   a l b o   w   i n n e   m i e j s c e   g d z i e   m o ż e 

l i c z y ć   n a   s u c h y   k ą t   i   o d r o b i n ę   h e r b a t y .   P o s t a ć   z a k r ę c i ł a   w   s t r o n ę 

d r z e w a .   P o   c h w i l i   d ł o ń   w y ł o w i ł a   k o p e r t ę   z   l i s t e m   z z a   s i a t k i .   W s t a ł e m   i 

r u s z y ł e m   s z y b k i m   k r o k i e m   w   t a m t ą   s t r o n ę .   O d b i o r c a   p r z e s y ł k i   n i e 

s p i e s z y ł   s i ę ,   n i e   z a u w a ż y ł   m n i e .   R o z p r u ł   p a l c e m   k o p e r t ę   i   c z y t a ł   l i s t . 

P o d k r a d ł e m   s i ę   b a r d z o   c i c h o .   D o p i e r o   g d y   b y ł e m   n i e   d a l e j   n i ż   m e t r   o d 

d z i u p l i ,   c z y t a j ą c y   u s ł y s z a ł   m n i e .   R z u c i ł   l i s t   n a   z i e m i ę   i   z   m i e j s c a 

24

background image

p r z y j ą ł   p o s t a w ę   o b r o n n ą .   S z e r o k i   k a p t u r   z a s ł a n i a ł   t w a r z .  

- M o ż e m y   p o r o z m a w i a ć ?   -   z a g a d n ą ł e m .

- W   ż a d n y m   w y p a d k u !

S t a ł a   p r z e d e   m n ą   d z i e w c z y n a .   A k c e n t   n i e   p o z w a l a ł   m i e ć   w ą t p l i w o ś c i , 

p o c h o d z i ł a   z   K r e s ó w .

- N a l e g a m   -   p o w i e d z i a ł e m .

- Z   d r o g i   -   z a ż ą d a ł a   k i e r u j ą c   s i ę   p r o s t o   n a   m n i e .

W y c i ą g n ą ł e m   r ę k ę .   Z a a t a k o w a ł a   z   s z y b k o ś c i ą   k o b r y   i   z w i n n o ś c i ą   k o t a . 

R ą b n ą ł e m   p l e c a m i   w   m o k r e   l i s t o w i e   d o b r e   d w a   m e t r y   d a l e j .   U s i ł o w a ł e m 

w s t a ć ,   g d y   n i e o c z e k i w a n i e   n i e w i e l k a   s t o p a   o b u t a   w   b i a ł y   a d i d a s 

p r z y g n i o t ł a   m o j ą   p i e r ś   z   p o w r o t e m   d o   z i e m i .

- N i e   u c z y ł a   c i ę   m a m u s i a ,   ż e   t o   b a r d z o   n i e g r z e c z n i e   p r z e s z k a d z a ć 

d a m i e   w   l e k t u r z e   l i s t ó w ?   -   z a p y t a ł a .  

Z a m i a s t   o d p o w i e d z i e ć   z ł a p a ł e m   j ą   z a   s t o p ę   s p e c j a l n y m   c h w y t e m   i 

p o c i ą g n ą ł e m   s k r ę c a j ą c   j e d n o c z e ś n i e .   P a d a j ą c   w y p r o w a d z i ł a   d r u g ą   n o g ą 

c i o s ,   k t ó r y   r o z k w a s i ł   m i   n o s   i   s p r a w i ł ,   ż e   p r z e d   o c z y m a   z a t a ń c z y ł y 

k o l o r o w e   k ó ł k a .   P o d e r w a l i ś m y   s i ę   j e d n o c z e ś n i e .   T y m   r a z e m 

z d e c y d o w a ł e m   p r z e j ą ć   i n i c j a t y w ę   i   w y p r o w a d z i ł e m   n o g ą   u d e r z e n i e   w 

k i e r u n k u   j e j   k o l a n a .   U s k o c z y ł a   z   z a d z i w i a j ą c ą   ł a t w o ś c i ą ,   p o   c z y m 

n i e o c z e k i w a n i e   s t w i e r d z i ł e m ,   ż e   j e j   ł o k i e ć   t r a f i ł   m n i e   w   s p l o t 

s ł o n e c z n y .   P r z e d   o c z y m a   r o z b ł y s ł o   m i   o ś l e p i a j ą c o   j a s n e   s ł o ń c e ,   a 

p o t e m   z g a s ł o ,   a   j a   b y ł e m   r o z b i t k i e m   z   ł o d z i   p o d w o d n e j ,   k t ó r e m u 

s k o ń c z y ł o   s i ę   p o w i e t r z e .   D ł u g o   n i e   m o g ł e m   z ł a p a ć   o d d e c h u ,   w r e s z c i e 

g d y   p r z e d   o c z y m a   r o b i ł o   m i   s i ę   j u ż   c i e m n o   z d o ł a ł e m   n a p e ł n i ć   p ł u c a 

o ż y w c z y m   t l e n e m .   S t w i e r d z i ł e m   p r z y   o k a z j i ,   ż e   z n o w u   l e ż ę   n a   m o k r e j 

z i e m i ,   w ś r ó d   g n i j ą c y c h   l i ś c i .  

- N i e   s ł y s z a ł e ś ,   ż e   k o b i e t y   n i e   n a l e ż y   b i ć   n a w e t   k w i a t k i e m ?   - 

u s ł y s z a ł e m   z n o w u   t e n   s a m   m i ł y   g ł o s .  

- S ł y s z a ł e m   -   w y m a m r o t a ł e m .   -   C h c i a ł b y m   t y l k o   p o r o z m a w i a ć .

25

background image

- N i e   ł a d n i e   t a k   s i ę   n a r z u c a ć   z   t o w a r z y s t w e m   -   p o w i e d z i a ł a .   -   A l e 

w   d z i s i e j s z y c h   c z a s a c h   m a ł o   k t o   p a m i ę t a   j e s z c z e ,   c o   w y p a d a ,   a   c o   n i e .  

Z   t r u d e m   d ź w i g n ą ł e m   s i ę   n a   n o g i .   W e s t c h n ę ł a   c i ę ż k o .

- S ą d z ę ,   ż e   p o w i n i e n e ś   j u ż   i ś ć   -   p o w i e d z i a ł a   z   u d a w a n ą   t r o s k ą .   - 

Z b y t   d ł u g i e   s i e d z e n i e   n a   ł a w c e   w   d e s z c z u   m o ż e   s i ę   s k o ń c z y ć 

z a p a l e n i e m   p ł u c .  

Z r z u c i ł e m   i d i o t y c z n e   s z p i e g o w s k i e   o k u l a r y ,   a b y   o d z y s k a ć   p e ł n e   p o l e 

w i d z e n i a .  

- D o   t r z e c h   r a z y   s z t u k a   -   p o w i e d z i a ł e m   p r z y j m u j ą c   p o s t a w ę 

o b r o n n ą .

- T r z y   r a z y   t o   j u ż   l e ż a ł e ś   n a   z i e m i   -   p o w i e d z i a ł a .   -   A l e   s k o r o 

s o b i e   ż y c z y s z . . .

W   t e j   c h w i l i   u s ł y s z a ł e m   c h a r a k t e r y s t y c z n y   d ź w i ę k   b e z p i e c z n i k a   o d 

j a k i e j ś   w y j ą t k o w o   d u ż e j   s p l u w y .   L u f ę   k t o ś   o p a r ł   m i   z a   u c h e m .

- Ł a d n i e   t o   t a k   n a p a s t o w a ć   b e z b r o n n e   d z i e w c z ę t a   w   p a r k u ?   - 

u s ł y s z a ł e m   g ł o s .

T e n   t a k ż e   n a l e ż a ł   d o   m ł o d e j   d z i e w c z y n y .   J e j   w s c h o d n i   a k c e n t   b y ł 

s ł a b s z y .

- S t a s i a ,   d a j   m i   g o   d o   k o ń c a   z ł o m o t a ć   -   p o p r o s i ł a   m o j a 

o p r a w c z y n i .   -   T y l k o   m u   d a m   m a ł e g o   k o p a   w   z a d e k ,   ż e b y   m u   w r ó c i ł a 

ś w i a d o m o ś ć   k l a s o w a   i   j u ż   m o ż e m y   i ś ć .

U c i s k   l u f y   z a   u c h e m   z n i k n ą ł .  

- D o b r z e ,   z a ł a t w   g o   s z y b k o   i   i d z i e m y ,   b o   z u p e ł n i e   p r z e m o k n ę   n a 

t y m   d e s z c z u   -   p o w i e d z i a ł a   u k r y t a   z a   m o i m i   p l e c a m i .  

P i e r w s z a   r u s z y ł a   w   m o j ą   s t r o n ę .   Z   t r u d e m   o p a n o w a ł e m 

n a r a s t a j ą c ą   p a n i k ę .   T y m   r a z e m   b y ł e m   w y s t a r c z a j ą c o   s k o n c e n t r o w a n y . 

Z a b l o k o w a ł e m   p i e r w s z y   z   j e j   c i o s ó w .   Z a   d r u g i m   r a z e m   z d o ł a ł e m   p o s ł a ć 

j ą   n a   z i e m i ę ,   z a r o b i ł e m   j e d n a k   j e d n o c z e ś n i   s i l n y   k o p   w   k o l a n o .   L e z ą c a 

p o d e r w a ł a   s i ę   n a t y c h m i a s t .   K a p t u r   s p a d ł   j e j   z   g ł o w y ,   o d s ł a n i a j ą c   m i ł ą 

26

background image

t w a r z   i   g r u b y ,   j a s n y   w a r k o c z .   B y ł a   b a r d z o   ł a d n a   i   f a k t y c z n i e   n i e   m o g ł a 

m i e ć   w i ę c e j   n i ż   o s i e m n a ś c i e   l a t .   C h w i l a   z a g a p i e n i a   w y s t a r c z y ł a ,   b y 

s ł o d k i e   d z i e w c z ę   p o s ł a ł o   m n i e   z n o w u   n a   z i e m i ę .   T y m   r a z e m   w y r ż n ą ł e m 

g ł o w ą   w   j a k i ś   k o r z e ń   i   n a   d ł u ż s z ą   c h w i l ę   s t r a c i ł e m   o c h o t ę   d o 

k o n t y n u o w a n i a   z n a j o m o ś c i .   T a j e m n i c z a   S t a s i a ,   c i ą g l e   t r z y m a j ą c   m n i e 

n a   m u s z c e ,   p o d e s z ł a   d o   d r z e w a   i   p o n i o s ł a   p o r z u c o n y   l i s t .   C z y t a ł a   g o 

z u p e ł n i e   s p o k o j n i e .  

- T y   t e g o   p i l n o w a ł e ś ?   -   z a p y t a ł a .

- C h c i a ł e m   s p r a w d z i ć ,   k t o   p o   t o   p r z y j d z i e   -   w y c h r y p i a ł e m .

C i ą g l e   m i a ł e m   p r o b l e m y   z   u s t a b i l i z o w a n i e m   o d d e c h u .

- K o p i a   n a s   n i e   i n t e r e s u j e   -   p o w i e d z i a ł a .   -   G d y b y ś m y   z m i e n i ł y 

z d a n i e ,   n a p i s z e m y   k o l e j n y   l i s t .  

- M o g ę   g o   j e s z c z e   r a z   k o p n ą ć ?   -   z a p y t a ł a   p i e r w s z a   z a k ł a d a j ą c 

k a p t u r .  

- P r z e c i e ż   l e ż ą c e g o   s i ę   n i e   k o p i e   -   z a p r o t e s t o w a ł e m .  

C i ą g l e   n i e   m o g ł e m   s i ę   p o d n i e ś ć .

- Z o s t a w .   P o   c o   b i ć ,   s a m   z d e c h n i e   -   o ś w i a d c z y ł a   S t a s i a   i   o b i e 

o d d a l i ł y   s i ę   z   g o d n o ś c i ą .  

Z a s t a n a w i a ł e m   s i ę   d ł u ż s z ą   c h w i l ę ,   c z y   n i e   s p r ó b o w a ć   d y s k r e t n i e 

p o d ą ż y ć   z a   n i m i ,   a l e   z d e c y d o w a ł e m ,   ż e   n a   r a z i e   m i   w y s t a r c z y   t y c h 

a t r a k c j i .   P o w o l i   d ź w i g n ą ł e m   s i ę   n a   c z w o r a k a .   C a ł y   p r z ó d   k u r t k i 

z a c h l a p a n y   m i a ł e m   k r w i ą   z   r o z b i t e g o   n o s a .   P r z e d   o c z y m a   c i ą g l e   l a t a ł y 

m i   k o l o r o w e   p l a m y .

- S t a s i a   -   m r u k n ą ł e m .                                                      

R o z k a s z l a ł e m   s i ę   i   p o w o l i   w s t a ł e m .   N i e o c z e k i w a n i e   w ś r ó d 

z m i e r z w i o n y c h   l i ś c i ,   k t ó r e   p r z e d   c h w i l ą   b y ł y   w i d o w n i ą   m o j e j   k l ę s k i , 

s p o s t r z e g ł e m   c o ś   b ł y s z c z ą c e g o .   P o c h y l i ł e m   s i ę ,   c o   s p o w o d o w a ł o 

k o l e j n y   k r w o t o k   z   n o s a   i   p o d n i o s ł e m   m a s y w n y   s r e b r n y   k r z y ż y k 

w y s a d z a n y   r u b i n a m i .   P o   c h w i l i   z n a l a z ł e m   r o z e r w a n y   ł a ń c u s z e k   i   z ą b . 

27

background image

Z b a d a ł e m   p a l c e m   s z c z ę k ę ,   a l e   j a k   s i ę   o k a z a ł o   m i a ł e m   w s z y s t k i e .   P o 

b l i ż s z y c h   o g l ę d z i n a c h   d o   m o j e g o   z a m r o c z o n e g o   m ó z g u   d o t a r ł o ,   ż e  

t o   ś w i ń s k i   k i e ł .   P o w o l i ,   s t a r a j ą c   s i ę   n i e   n a d w e r ę ż a ć   p o t ł u c z o n e g o 

k o l a n a ,   p o k u ś t y k a ł e m   w   s t r o n ę   h o t e l u .

R o z d z i a ł   I V

A n t y k w a r i a t   p a n a   A a r o n a   *   Z n o w u   n i e m a   k s i ę g a   *   C a d y k   S a l o m o n 

S t o r m   *   K t o   s z u k a   k s i ą ż e k   S ę d z i w o j a ?   *   W i e c z o r n a   w i z y t a   *  

G d y   w s z e d ł e m   d o   p o k o j u   h o t e l o w e g o ,   S z e f   g w i z d n ą ł   z   z a s k o c z e n i a .

- R a n y   b o s k i e ,   k t o   c i ę   t a k   z a ł a t w i ł ?   -   z a p y t a ł .

Z   t o r b y   w y d o b y ł   z a r a z   b u t e l e c z k ę   w o d y   u t l e n i o n e j   i   j a k i e ś   i n n e 

m e d y k a m e n t y .

- N i e   u w i e r z y   p a n ,   S z e f i e ,   j a k i e   t e   k r a k o w i a n k i   b e s t i e   - 

p o w i e d z i a ł e m   m o ż e   n i e z b y t   g r a m a t y c z n i e ,   a l e   s ą d z ę ,   ż e   s t a n   w   j a k i m 

s i ę   z n a j d o w a ł e m ,   u s p r a w i e d l i w i a ł   m n i e .

- K r a k o w i a n k i   c i ę   z a ł a t w i ł y ?   -   z d u m i a ł   s i ę .   -   I l e   i c h   b y ł o , 

d z i e s i ę ć ?

- D w i e   -   w y m a m r o t a ł e m .   -   A l e   b i ł a   j e d n a . . .

Ś c i e r a j ą c   k r e w   z   t w a r z y   i   p i o r ą c   k u r t k ę   r e l a c j o n o w a ł e m   S z e f o w i 

s w o j e   d o k o n a n i a .

- N o   ł a d n i e   -   w e s t c h n ą ł .   -   S p a r t o l i ł e ś   n a m   c a ł ą   o p e r a c j ę .   T r z e b a 

b y ł o   p ó j ś ć   d y s k r e t n i e   z a   n i m i ,   a   n i e   s t a r t o w a ć   o d   r a z u   z   p r o p o z y c j a m i 

r o z m ó w .  

- P r z e p r a s z a m ,   S z e f i e . . .   Z a   t o   p r z y n a j m n i e j   w i e m y ,   ż e   p r z e c i w 

n a m   s ą   t y l k o   d w i e   d z i e w c z y n y .   Ł a t w o   s o b i e   p o r a d z i m y . . .

Z   t r z a s k i e m   z a t r z a s n ą ł   k s i ą ż k ę .

- T e   w s z y s t k i e   c i o s y   c h y b a   z a s z k o d z i ł y   c i   n a   m ó z g   -   p o w i e d z i a ł   z e 

z ł o ś c i ą .   -   P o r a d z i ł b y m   c i ,   ż e b y ś   s i ę   p u k n ą ł   j e s z c z e   r a z ,   a l e   b o j ę   s i ę ,   ż e 

c i   d o   r e s z t y   u s z a m i   w y c i e k n i e !   O b u d ź   s i ę   w r e s z c i e .   P o   p i e r w s z e 

c z ł o w i e k ,   k t ó r y   m a   s t a r o d r u k   m ó g ł   w y s ł a ć   p o   k o p e r t ę   s ą s i a d k ę , 

28

background image

z n a j o m ą   l i c e a l i s t k ę ,   j e ś l i   j e s t   n a u c z y c i e l e m   t o   u c z e n n i c ę ,   a l b o   n a w e t 

c ó r k ę   l u b   w n u c z k ę .   P o   d r u g i e ,   n a w e t   j e ś l i   f a k t y c z n i e   m a m y   p r z e c i w 

s o b i e   t y l k o   d w i e   m ł o d e   d z i e w c z y n y ,   t o   z d a j e   s i ę   j e d n a   z   n i c h   s p u ś c i ł a 

c i   b a t y ,   j a k i c h   n i e   z e b r a ł e ś   o d   c z a s ó w ,   g d y   p o s z u k i w a ł e ś   B u r s z t y n o w e j 

K o m n a t y !   J e ś l i   u m y s ł   m a   r ó w n i e   r o z w i n i ę t y   j a k   m u s k u l a t u r ę ,   t o   ź l e   z 

n a m i .

Z a m i l k n ą ł e m .   W   t y m ,   c o   m ó w i ł ,   b y ł o   d u ż o   r a c j i .   P o d s z e d ł   d o 

m n i e   i   p o p a t r z y ł   u w a ż n i e   n a   m o j ą   f i z j o n o m i ę .

- N o s   n a   s z c z ę ś c i e   c i   n i e   p o s i n i a ł ,   o c z y   n i e   s ą   p o d b i t e .   P ó j d z i e m y 

s i ę   p r z e j ś ć . . .

- C o   m a   m ó j   w y g l ą d   d o   c e l u   p r z e c h a d z k i ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

- I d z i e m y   w   m i e j s c e ,   g d z i e   p o r o z b i j a n a   t w a r z   s p r a w i a ł a b y 

n i e k o r z y s t n e   w r a ż e n i e .  

W   k i l k a   m i n u t   p ó ź n i e j   w ę d r o w a l i ś m y   u l i c z k a m i .   D e s z c z   n a   s z c z ę ś c i e 

p r z e s t a ł   p a d a ć ,   n i e b o   o d r o b i n ę   s i ę   p r z e t a r ł o .   Z a p a d a ł   w c z e s n y   j e s i e n n y 

z m i e r z c h .   Z a t r z y m a l i ś m y   s i ę   p r z e d   w i t r y n ą   n i e w i e l k i e g o   a n t y k w a r i a t u 

w   j e d n e j   z   b o c z n y c h   u l i c z e k   o d c h o d z ą c y c h   o d   R y n k u .   A n t y k w a r i a t 

w y d a w a ł   s i ę   b y ć   z a m k n i ę t y ,   a l e   g d y   S z e f   n a c i s n ą ł   n a   g u z i k   d z w o n k a , 

d r z w i   g o ś c i n n i e   o t w o r z y ł y   s i ę .   W   p r o g u   s t a n ą ł   b a r d z o   s t a r y   c z ł o w i e k . 

Z z a   d r u c i a n y c h   o k u l a r ó w   b ł y s n ę ł y   c i e k a w i e   c z a r n e   o c z y .

- A c h ,   w i t a m   p a n o w i e   -   p o w i e d z i a ł   c o f a j ą c   s i ę   w   g ł ą b .   W e s z l i ś m y . 

Z a s u n ą ł   c i ę ż k ą   z a s u w ę .  

- A a r o n   A p f e l b a u m   -   p r z e d s t a w i ł   s i ę   p o d a j ą c   m i   d ł o ń .   U ś c i s k   b y ł 

z a s k a k u j ą c o   m o c n y .

- P a w e ł   D a n i e c   -   p r z e d s t a w i ł e m   s i ę .  

P a n   S a m o c h o d z i k   n i e   m u s i a ł   s i ę   p r z e d s t a w i a ć ;   n a   p i e r w s z y   r z u t 

o k a   w i d a ć   b y ł o ,   ż e   s i ę   ś w i e t n i e   z n a j ą .   A n t y k w a r i a t   w e w n ą t r z   o k a z a ł   s i ę 

z n a c z n i e   w i ę k s z y ,   n i ż   s i ę   t o   n a   p o c z ą t k u   w y d a w a ł o .   R u s z y l i ś m y   w   g ł ą b , 

p o m i ę d z y   r e g a ł a m i   z a s t a w i o n y m i   k s i ą ż k a m i .   N a s z   p r z e w o d n i k   o ś w i e t l a ł 

29

background image

d r o g ę   ś w i e c ą   o s a d z o n ą   w   s t a r y m ,   s r e b r n y m   l i c h t a r z u .   W r e s z c i e 

p r z e s z l i ś m y   p r z e z   c i ę ż k i e ,   m e t a l o w e   d r z w i   i   z n a l e ź l i ś m y   s i ę   w 

n i e w i e l k i m   p o m i e s z c z e n i u ,   t a k ż e   c i a s n o   z a s t a w i o n y m  

k s i ą ż k a m i .   N a   ś c i a n i e   w i s i a ł a   l a m p a   c h a n u k o w a ,   z u p e ł n i e   p o c z e r n i a ł a 

z e   s t a r o ś c i .   U s i e d l i ś m y   n a   w y ś c i e ł a n y c h   k r z e s ł a c h   u s t a w i o n y c h   w o k ó ł 

s t a r e g o   s t o ł u .   N a   b l a c i e   p y s z n i ł   s i ę   w i e l k i   c a r s k i   o r z e ł   i n t a r s j o w a n y 

c z a r n y m   d ę b e m .   G o s p o d a r z   p o s t a w i ł   ś w i e c z n i k   p o ś r o d k u .   P s t r y k n ą ł 

p i l o t e m   i   z a p a l i ł a   s i ę   l a m p a   p o d   s u f i t e m .   Z m r u ż y l i ś m y   o c z y .

- C h c i a ł   p a n ,   P a n i e   T o m a s z u ,   d o w i e d z i e ć   s i ę ,   s k ą d   m o ż n a   w 

K r a k o w i e   " N i e m ą   K s i ę g ę "   w y t r z a s n ą ć . . .   -   p o w i e d z i a ł   w   z a d u m i e .   -   T o 

j a   w a m   p o w i e m .   M i a ł e m   j ą   w   r ę k a c h   s i e d e m d z i e s i ą t   l a t   t e m u   i   j a k   g ł u p i 

w y p u ś c i ł e m . . .   Z a   m a r n y   g r o s z   s p r z e d a ł e m ,   t y l k o   p o   t o ,   ż e b y   b y ł   o b r ó t . 

N i e   m a   h a n d e l ,   b ę d z i e   b i e d a ,   j a k   m ó w i   s t a r e   ż y d o w s k i e   p r z y s ł o w i e . 

D u ż y   o b r ó t ,   m a ł y   z y s k .   W   t y m   p r z y p a d k u   p o p e ł n i ł e m   ż y c i o w y   b ł ą d . 

G d y b y m   p o c z e k a ł   p a r ę   l a t ,   g d y b y m   z n a l a z ł   z a g r a n i c z n e g o   k u p c a . 

G d y b y m   w r e s z c i e   w i e d z i a ł ,   c o   z a   s k a r b   t r a f i ł   m i   w   r ę c e . . .   J a   b y ł e m 

m ł o d y .   J a   t e g o   n a w e t   s i ę   n i e   d o m y ś l a ł e m .   J a   p o t e m   w i e l e   n o c y 

p r z e w r a c a ł e m   s i ę   z   b o k u   n a   b o k   i   p r z e k l i n a ł e m ,   j a k   t y l k o   m y   Ż y d z i 

p o t r a f i m y .   K l ą ł e m   s w o j ą   g ł u p o t ę .   K l ą ł e m   s w o j e   n i e u c t w o . . .   a l e   c o   s i ę 

s t a n i e   r a z ,   t e g o   j u ż   s i ę   n i e   c o f n i e .   M y ś l a ł e m ,   ż e   p o   w o j n i e ,   p o 

w s z y s t k i c h   m o i c h   p r z e ż y c i a c h ,   u c i c h n i e   g ł o s   d r w i ą c y   w   m o j e j   d u s z y   z 

m o j e g o   b ł ę d u .   A l e   n i e   u c i c h ł .   M i a ł e m   j ą   w   r ę k u   i   t y l k o   r a z   p r z e j r z a ł e m . 

A l e   b r a k ł o   w   n i e j   k i l k u   s t r o n   z e   ś r o d k a .   J e d n ą   u d a ł o   m i   s i ę   o d z y s k a ć 

k i l k a   l a t   t e m u . . .   P r a w d o p o d o b n i e   p o c h o d z i   z   e g z e m p l a r z a 

k o p e n h a s k i e g o . . .

W y j ą ł   z   b i u r k a   a l b u m   w y p e ł n i o n y   p o j e d y n c z y m i   k a r t a m i , 

o p r a w i o n y m i   w   c e l o f a n o w e   o b w o l u t y .  

- T a k   t o   w y g l ą d a   -   p o ł o ż y ł   p r z e d   n a m i   s t r o n i c ę   k s i ą ż k i .   N a 

p o ż ó ł k ł y m ,   z w i j a j ą c y m   s i ę   p r z y   r o g a c h   p e r g a m i n i e ,   w y r a ź n i e 

30

background image

o d z n a c z a ł y   s i ę   c i e n k i e   c z a r n e   k r e s k i   d u ż e g o ,   s k o m p l i k o w a n e g o 

r y s u n k u .   P r z e d s t a w i a ł   c z ł o w i e k a   i d ą c e g o   d r o g ą   i   n i o s ą c e g o   b e l ę 

m a t e r i a ł u .   N a d   n i m   z a z n a c z o n o   s c h e m a t y c z n i e   s ł o ń c e   i   k s i ę ż y c .

- K t o   k u p i ł   t a m t e n   e g z e m p l a r z ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę   p a n   T o m a s z .

S t a r y   a n t y k w a r i u s z   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .

- W c z o r a j   z a d a n o   m i   j u ż   t o   p y t a n i e ,   a l e   o d   d r u g i e j   s t r o n y   - 

p o w i e d z i a ł .   -   P r z e d   w o j n ą   b y ł e m   w   t y m   i n t e r e s i e ,   j a k   s i ę   t o   m ó w i : 

m ł o d y   s z c z u r e k ,   a l e   p r z e j ą ł e m   d o k u m e n t a c j ę   p o   k i l k u   a n t y k w a r i a t a c h , 

k t ó r e   z   r ó ż n y c h   p r z y c z y n   p r z e s t a ł y   i s t n i e ć .   M a m   s p i s y ,   c o   k u p o w a n o   i 

s p r z e d a w a n o   w   d z i e s i ę c i u   t a k i c h   s k l e p i k a c h   o d   p o ł o w y   u b i e g ł e g o 

w i e k u .   W i e m   o   d z i e s i ą t k a c h   i   s e t k a c h   l u d z i .   W i e m   o   t y s i ą c a c h 

s t a r o d r u k ó w ,   k t ó r e   p r z e s z ł y   p r z e z   k r a k o w s k i   h a n d e l .   N i e k t ó r z y  

z   t y c h   k l i e n t ó w   j e s z c z e   ż y j ą .   I n n i   p o t r a c i l i   s w o j e   b i b l i o t e k i   w   c z a s i e 

w o j n y .   W i e m ,   c o   g d z i e   t r a f i ł o .   A   w c z o r a j   p r z y s z ł a   d o   m n i e   m ł o d a   d a m a 

z   w a r k o c z e m   i   z a p y t a ł a ,   j a k a   b y ł a   z a w a r t o ś ć   b i b l i o t e k i   S a l o m o n a 

S t o r m a .

- K i m   b y ł   S a l o m o n   S t o r m ?   -   z a p y t a ł e m .

A a r o n   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   l e k k o ,   a l e   j e g o   o c z y   p o z o s t a ł y   p o w a ż n e .

- D l a   m n i e   b y ł   s p r y t n y m   k l i e n t e m ,   k t ó r e m u   p r z e z   w ł a s n ą   g ł u p o t ę 

s p r z e d a ł e m   N i e m ą   K s i ę g ę   z a   s e t n ą   c z ę ś ć   j e j   f a k t y c z n e j   w a r t o ś c i .

- S t o r m   -   m r u k n ą ł   S z e f .   -   G d z i e ś   j u ż   s ł y s z a ł e m   t o   n a z w i s k o .  

- S t o r m   -   s t a r u s z e k   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   w s p o m i n a j ą c   w i d o c z n i e   s w o j e 

m ł o d e   l a t a .   -   P r z e d   w o j n ą   t o   b y ł   k t o ś .   C a d y k ,   k a b a l i s t a ,   j e d e n   z 

n a j w y b i t n i e j s z y c h   w   K r a k o w i e .   N a j w y b i t n i e j s z y   z n a w c a   " S e f e r 

J e c i r a c h "   o d   c z a s ó w   k a b a l i s t ó w   s z k o ł y   r e ń s k i e j .   J e g o   k o m e n t a r z e   d o   t e j 

k s i ę g i   r z u c a j ą   n o w e   ś w i a t ł o   n a   w i e l e   z a g a d e k   i   p r a w ,   k t ó r y m i   r z ą d z i 

s i ę   m a t e m a t y k a   s e f i r i o t y c z n a . . .  

- P o   c o   m u   b y ł o   d z i e ł o   o   a l c h e m i i ?   -   z d z i w i ł e m   s i ę .

A n t y k w a r i u s z   u n i ó s ł   z n a d   s t o ł u   g ł o w ę   i   p o p a t r z y ł   n a   m n i e   b y s t r o .

31

background image

- B y ć   m o ż e   c h c i a ł   u z y s k a ć   z ł o t o ?   -   p o w i e d z i a ł .   -   A   m o ż e   c h c i a ł   j ą 

w y m i e n i ć   n a   c o ś   i n n e g o ?   M o ż e   g d z i e ś   z a   g r a n i c ą   o d n a l e z i o n o   n a 

p r z y k ł a d   p e r g a m i n y   w i e l k i c h   z n a w c ó w   k a b a ł y   i   z a p r o p o n o w a n o   m u 

t r a n s a k c j ę   n a   s z t y c h   -   t o w a r   z a   t o w a r .   K t ó ż   t o   m o ż e   w i e d z i e ć .   S t o r m 

m y ś l a ł   i n a c z e j   n i ż   z w y k l i   l u d z i e .   B y ł   c a d y k i e m   b a ł s z e n - t o w , 

c u d o t w ó r c ą .   C o ś   w   t y m   m u s i a ł o   b y ć ,   b o   g d y   k u p i ł e m   k s i ę g ę   w i e c z o r e m , 

r a n k i e m   p r z y b y ł   d o   m n i e ,   a b y   j ą   k u p i ć .   I   w i e d z i a ł ,   p r z y n a j m n i e j   z 

g r u b s z a ,   p o   c o   p r z y s z e d ł .  

Z a m y ś l i ł   s i ę   g ł ę b o k o .

- O n   n i e   ż y j e ?   -   b a r d z i e j   s t w i e r d z i ł   n i ż   z a p y t a ł   P a n   S a m o c h o d z i k .

- N i e   w i e m ,   a l e   m i a ł b y   p o n a d   s t o   l a t .   N i e ,   o n   m u s i a ł   u m r z e ć . 

P o d o b n o   b y ł   w   g e t c i e   n a   K a z i m i e r z u   p r a w i e   d o   k o ń c a .   N i g d y   n i e 

w i e d z i a ł e m   g d z i e   m i e s z k a .   G d y b y   p r z e ż y ł ,   p r z y s z e d ł b y   d o   m n i e   p o 

w o j n i e ,   g d y   u r u c h o m i ł e m   z n o w u   a n t y k w a r i a t .   J a   c h o d z i ł e m   w t e d y   n a 

K a z i m i e r z .   N i k t   z   n a s z y c h   j u ż   t a m   n i e   w r ó c i ł ,   a   o d   P o l a k ó w   k u p o w a ł e m 

ż y d o w s k i e   k s i ą ż k i   z a   b e z c e n .   Z a   f l a s z k ę ,   z a   d w i e .   Z e b r a ł e m   w ó w c z a s 

n a j w s p a n i a l s z ą   b i b l i o t e k ę ,   j a k ą   k i e d y k o l w i e k   m i a ł e m   w   ż y c i u .   B a r d z o 

n i e w i e l u   w ł a ś c i c i e l i   z g ł o s i ł o   s i ę   p o   s w o j e . . .   T y m   o d d a ł e m ,   a   i   t a k 

z o s t a ł y   m i   t y s i ą c e   z w o j ó w .   A l e   t o   n i e   w a ż n e .

- D z i e w c z y n a ,   k t ó r a   p y t a ł a   o   S t o r m a   i   j e g o   k s i ę g o z b i ó r ,   m i a ł a 

g r u b y   w a r k o c z ,   a   n a   s z y i   t a k i   s r e b r n y   k r z y ż y k   -   p o k a z a ł e m   m u .

O b r z u c i ł   m o j e   z n a l e z i s k o   p r z e l o t n y m   s p o j r z e n i e m   i   k i w n ą ł   g ł o w ą .

- Z g a d z a   s i ę .   M i ł e   d z i e c k o .   N a w e t   z n a ł a   t r o c h ę   j i d y s z ,   c h o ć 

p a k o w a ł a   d o ń   s p o r o   r u s y c y z m ó w .

- M u s i a ł y   p r z y j e c h a ć   z e   w s c h o d u   -   p o w i e d z i a ł   S z e f   w   z a d u m i e .   -   I 

t y ,   i   L u c j u s z   s ł y s z e l i ś c i e   w s c h o d n i   a k c e n t .   U ż y w a ł a   j i d y s z   w   w e r s j i 

r o s y j s k i e j . . .

S t a r y   a n t y k w a r i u s z   w z r u s z y ł   r a m i o n a m i .

- N i e   w i e m ,   c z y   j e j   a k c e n t   b y ł   w   w y s t a r c z a j ą c y m   s t o p n i u 

32

background image

i d e n t y f i k o w a l n y ,   ż e b y   s t w i e r d z i ć ,   ż e   f a k t y c z n i e   p r z y b y ł a   z   K r e s ó w . 

M o ż e   m i e s z k a ł a   t a m   j a k i ś   c z a s ,   a   m o ż e   w y u c z y ł a   s i ę   a k c e n t u 

p r z e b y w a j ą c   w ś r ó d   l u d z i   s t a m t ą d .   N a   Z i e m i a c h   O d z y s k a n y c h   s ą   w s i e , 

g d z i e   w i ę k s z o ś ć   m i e s z k a ń c ó w   t a k   " z a c i u n g a " .  

O b r ó c i ł   k r z y ż y k   w   d ł o n i .   P r z e s y l a b i z o w a ł   n a   w p ó ł   z a t a r t e   n a p i s y 

n a   o d w r o c i e .

- O n a   p o   t o   w r ó c i   -   p o w i e d z i a ł   w   z a d u m i e .   -   A   w ó w c z a s   m i e j c i e 

s i ę   n a   b a c z n o ś c i .  

G d y   o p u s z c z a l i ś m y   a n t y k w a r i a t ,   b y ł o   j u ż   c i e m n o .   P r z e s z l i ś m y 

p r z e z   u ś p i o n y   R y n e k   i   d o t a r l i ś m y   d o   n a s z e g o   h o t e l u .  

- P r z e k ą s i m y   c o ś   i   c h y b a   t r z e b a   i ś ć   s p a ć   -   p o w i e d z i a ł   S z e f   -   A 

j u t r o   z a j m i e m y   s i ę   s z u k a n i e m   S t o r m a .  

- T y l k o   c z e g o   k o n k r e t n i e   m a m y   s z u k a ć ?   -   z a m y ś l i ł e m   s i ę .   -   S k o r o 

n i e   ż y j e ,   a   j e g o   p r o c h y   s p o c z ę ł y   g d z i e ś   w   m a s o w y c h   g r o b a c h   T r e b l i n k i 

a l b o   S o b i b o r u . . .

-   N i e   z a p o m i n a j ,   ż e   n a s z e   u r o c z e   p r z e c i w n i c z k i   s ą   n a   t r o p i e 

" N i e m e j   K s i ę g i " .   M o ż e   S t o r m   p r z e k a z a ł   k o m u ś   s w o j ą   b i b l i o t e k ę 

p r z e c z u w a j ą c ,   ż e   z g i n i e .   A   m o ż e   z a m u r o w a ł   n a j c e n n i e j s z e   s t a r o d r u k i   w 

ś c i a n i e   i   p r z e k a z a ł   k o m u ś   i n f o r m a c j ę   o   t y m .   T e n   k t o ś   p r z e ż y ł   w o j n ę   i 

p o w i e d z i a ł . . .   N a d a l   s ą d z ę ,   ż e   d z i e w c z ę t a   s ą   t y l k o   p o ś r e d n i c z k a m i . 

W y s ł a n n i c z k a m i   k o g o ś   w a ż n e g o .

P o s k r o b a ł e m   s i ę   p o   g ł o w i e .

- N o   m o ż e ,   t y l k o   d l a c z e g o   n i e   p o s z e d ł   s a m   d o   p a n a   A a r o n a   p y t a ć   o 

k s i ę g o z b i ó r   S t o r m a ?

- M o ż e   j e s t   s p a r a l i ż o w a n y   i   p o r u s z a   s i ę   n a   w ó z k u   i n w a l i d z k i m .   A 

m o ż e   j e s t   n a   t y l e   z n a n y   w   K r a k o w i e ,   ż e   b a ł   s i ę   r o z p o z n a n i a . . .

W   t y m   m o m e n c i e   r o z l e g ł o   s i ę   d e l i k a t n e   p u k a n i e   d o   d r z w i .

- P r o s z ę   -   o d e z w a ł   s i ę   S z e f .  

D r z w i   u c h y l i ł y   s i ę   i   d o   ś r o d k a   w ś l i z g n ę ł a   s i ę   c i e m n o w ł o s a   d z i e w c z y n a .

33

background image

- W i t a m   p a n ó w   -   p o w i e d z i a ł a .

D r g n ą ł e m   z a s k o c z o n y .   T o   o n a   m u s i a ł a   b y ć   t ą   t a j e m n i c z ą   S t a s i ą ,   k t ó r a 

t r z y m a ł a   m n i e   n a   m u s z c e   k i l k a   g o d z i n   t e m u .   T e r a z   c h y b a   n i e   m i a ł a 

p r z y   s o b i e   b r o n i .   Z l u s t r o w a ł a   s z y b k i m   s p o j r z e n i e m   p o k ó j .

- Ż e b y   n i e   p r z e c i ą g a ć   s p r a w y   p r z e j d ę   o d   r a z u   d o   r z e c z y   - 

p o w i e d z i a ł a .   -   P a n   -   w s k a z a ł a   m n i e   c i e n k i m   d ł u g i m   p a l c e m   -   z n a l a z ł 

p e w i e n   d r o b i a z g   n a l e ż ą c y   d o   m o j e j   k u z y n k i .  

- I s t o t n i e   -   k i w n ą ł e m   g ł o w ą .   -   Ł a ń c u s z e k   m u s i a ł   s i ę   z e r w a ć ,   g d y 

p r ó b o w a ł a   m i   n a k o p a ć   w   z a d e k ,   n a   c o   z r e s z t ą   p a n i   w y r a z i ł a   o c h o c z o 

p r z y z w o l e n i e . . .

W z r u s z y ł a   r a m i o n a m i .

- T a   r z e c z   j e s t   d l a   n a s   w y j ą t k o w o   c e n n a ,   s t a n o w i   f r a g m e n t   h i s t o r i i 

n a s z e j   r o d z i n y .   D l a t e g o   p r o p o n u j ę   u c z c i w ą   z a m i a n ę .

Z   c i e n k i e j ,   p l a s t i k o w e j   t e c z k i   w y j ę ł a   p l i k   o p r a w i o n y c h   r a z e m   k a r t 

p e r g a m i n u   i   p o ł o ż y ł a   j e   n a   s t o l i k u .

- T r a k t a t   m i s t r z a   S ę d z i w o j a   " O   R t ę c i "   w   z a m i a n   z a   z w r o t   k r z y ż a   - 

p o w i e d z i a ł a   t w a r d o .

- A   j e ś l i   o d m ó w i ę ?   -   z a g a d n ą ł e m .

B e z   s ł o w a   w y c i ą g n ę ł a   z   k i e s z e n i   k u r t k i   r e w o l w e r ,   z   k t ó r y m 

m i a ł e m   j u ż   p r z y j e m n o ś ć   z a w r z e ć   b l i ż s z ą   z n a j o m o ś ć .

- O b a w i a m   s i ę ,   ż e   w   p r z y p a d k u   o d m o w y   n i e   p o z o s t a w i c i e   m i 

p a n o w i e   s p e c j a l n i e   w i e l u   w y j ś ć . . .   -   z a p l ą t a ł a   s i ę   t r o c h ę   w   g r a m a t y c e .

- S c h o w a j   p i s t o l e t ,   m ł o d a   d a m o   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .   -   I   p o s ł u c h a j 

n a s z e j   p r o p o z y c j i .   O d d a m y   w a m   k r z y ż y k   b e z i n t e r e s o w n i e .   W   z a m i a n   z a 

t o   c h c e m y   w y k o n a ć   k o p i ę   t e g o   m a n u s k r y p t u .

- P a n   S a m o c h o d z i k   -   u ś m i e c h n ę ł a   s i ę .   -   Z a w s z e   s z l a c h e t n y ,   z a w s z e 

d b a j ą c y   o   r o z w ó j   n a u k i . . .   S ł y s z a ł a m   o   p a n u .   C h o ć   n i e   s ą d z i ł a m ,   ż e 

p r z y j d z i e   n a m   s i ę   k i e d y ś   z m i e r z y ć .

- J e s t e m   z w o l e n n i k i e m   w ł a s n o ś c i   p r y w a t n e j   -   p o w i e d z i a ł .   -   I   p r a w 

34

background image

d o   t e j   w ł a s n o ś c i .   O d d a j   j e j ,   P a w l e ,   k r z y ż y k .

- S z e f i e ,   n a r a ż a ł e m   ż y c i e   ż e b y   g o   z d o b y ć   -   p o w i e d z i a ł e m   p o d a j ą c 

k l e j n o t   d z i e w c z y n i e .  

U ś m i e c h n ę ł a   s i ę ,   g d y   j e j   s m u k ł a   d ł o ń   z a c i s n ę ł a   s i ę   n a   s r e b r z e .

- N a r a ż a ł e ś   ż y c i e ?   -   z d z i w i ł   s i ę   S z e f .   -   A   m i   s i ę   w y d a w a ł o ,   ż e 

z n a l a z ł e ś   g o   d o p i e r o   p o   w a l c e . . .   T a k   p r z y n a j m n i e j   m ó w i ł e ś . . .

- A l e   m o g ł e m   z g i n ą ć .   G d y b y   t a k   k o p n ę ł a   m o c n i e j . . .

- N a s t ę p n y m   r a z e m   m o ż e   k o p n ą ć   m o c n i e j   -   u ś m i e c h n ę ł a   s i ę   S t a s i a . 

-   A l e   m y ś l ę ,   ż e   n i e   b ę d z i e   t a k i e j   k o n i e c z n o ś c i .   D o p i ę l i ś c i e   p a n o w i e 

s w e g o   -   g e s t e m   w s k a z a ł a   s t a r o d r u k .   -   T e r a z   m o ż e c i e   o d e j ś ć   i 

p o z o s t a w i ć   s p r a w y   s w o j e m u   b i e g o w i .  

- " N i e m a   K s i ę g a "   w   z a m i a n   z a   k u p k ę   p o g i ę t y c h   b l a c h   - 

p o w i e d z i a ł e m .   -   S ą d z i c i e ,   ż e   u d a   w a m   s i ę   j ą   o d n a l e ź ć ?

- N i e   m a m   p e w n o ś c i ,   a l e   s z a n s e   s ą   s p o r e   -   p o w i e d z i a ł a .   -   A l e   t o 

m o j a   s p r a w a .   J e ś l i   d y r e k t o r   L u c j u s z   n i e   z g o d z i   s i ę   n a   z a m i a n ę , 

p o s z u k a m y   g d z i e   i n d z i e j .   M o ż e   z a   g r a n i c ą   z n a j d z i e m y   l u d z i 

w y s t a r c z a j ą c o   r o z s ą d n y c h   l u b . . .   w y s t a r c z a j ą c o   c h c i w y c h .   W p r a w d z i e 

u ż y c i e   i n n e g o   a t e n a t o r a   r a c z e j   k o l i d u j e   z   n a s z y m i   p l a n a m i ,   a l e   w 

o s t a t e c z n o ś c i . . .   P o ż e g n a m   p a n ó w .

- J a k   b ę d z i e m y   m o g l i   z w r ó c i ć   t o   p o   s k o p i o w a n i u   -   S z e f   u d e r z y ł 

d ł o n i ą   w   t r a k t a t .

- P r z e k a ż c i e   g o   a n o n i m o w o   d o   B i b l i o t e k i   J a g i e l l o ń s k i e j .

-   T a   k s i ą ż k a   m a   s p o r ą   w a r t o ś ć .

- T o   b e z   z n a c z e n i a .   D l a   n a s   l i c z y ł a   s i ę   j e j   t r e ś ć .   A   m y   j u ż 

w y k o n a ł y ś m y   s o b i e   k o p i ę .

W y s z ł a .   Z a   d r z w i a m i   m u s i a ł a   c z a t o w a ć   d r u g a   z   d z i e w c z ą t , 

b o w i e m   w   s z p a r z e   m i g n ą ł   m i   p r z e z   c h w i l ę   j a s n y   w a r k o c z .

- N o   c ó ż   -   p o w i e d z i a ł   P a n   S a m o c h o d z i k   k a r t k u j ą c   t r a k t a t .   - 

W y g l ą d a   n a   t o ,   ż e   w y k o n a l i ś m y   n a s z e   z a d a n i e ,   i   t o   z   n a w i ą z k ą .

35

background image

Z a m y ś l i ł e m   s i ę .

- W r a c a m y   d o   W a r s z a w y ?   -   z a p y t a ł e m .   -   C z y   m o ż e   s p r ó b u j e m y 

d o w i e d z i e ć   s i ę ,   o   c o   w   t y m   w s z y s t k i m   c h o d z i ?

U ś m i e c h n ą ł   s i ę   s z e r o k o .

- P r z y p o m n i j   s o b i e ,   j a k   o p o w i a d a ł e m   o   s w o i m   p i e r w s z y m 

s p o t k a n i u   z   W i n n e t o u .   P r z y j e c h a ł e m   d o   Z ł o t e g o   R o g u   z   z a m i a r e m 

p o w s t r z y m a n i a   r o z b i ó r k i   z a b y t k o w e g o   o b i e k t u .   W y k o n a ł e m   z a d a n i e   i 

j u ż   m i a ł e m   j e c h a ć   d a l e j ,   g d y   n i e o c z e k i w a n i e   p o c z u ł e m ,   ż e   s t o j ę   u 

p r o g u   p r z y g o d y .   Z o s t a ł e m   i   f a k t y c z n i e   p r z e ż y ł e m   p r z y g o d ę . 

O c z y w i ś c i e ,   ż e   z o s t a n i e m y .   B a r d z o   j e s t e m   c i e k a w ,   c z y   t y m   m i ł y m 

c i e l ą t k o m   u d a   s i ę   o d n a l e ź ć   " N i e m ą   K s i ę g ę " .   M o g l i b y ś m y   p o c z e k a ć   w 

s t o l i c y ,   a ż   z ł o ż ą   p a n u   L u c j u s z o w i   k o l e j n ą   p r o p o z y c j ę ,   a l e   m y ś l ę ,   ż e 

c i e k a w i e j   b ę d z i e   o d s z u k a ć   j ą   w c z e ś n i e j   i   z o b a c z y ć ,   c o   z r o b i ą   w   t y m 

p r z y p a d k u .

- A l e   k o m u   d o   l i c h a   p o t r z e b y   m o ż e   b y ć   a t a n a t o r ?   -   z a p y t a ł e m . - 

P r z e c i e ż   n i e   d o   p o d g r z e w a n i a   f a s o l k i .   Z   t e g o   c o   w i e m ,   t a k i   p i e c y k 

m o ż e   m i e ć   t y l k o   j e d n o   z a s t o s o w a n i e .   E k s p e r y m e n t y   c h e m i c z n e   l u b 

a l c h e m i c z n e .

- W s p o m n i a ł e ś   n i e d a w n o   m y ś l   S h e r l o c k a   H o l m e s a .   J e ś l i   o d r z u c i m y 

t o ,   c o   n i e m o ż l i w e ,   t o   c o   m a ł o   p r a w d o p o d o b n e . . .

- S u g e r u j e   p a n ,   ż e   o n e   c h c ą   p o w t ó r z y ć   j a k i e ś   d o ś w i a d c z e n i a 

a l c h e m i c z n e ?

U ś m i e c h n ą ł   s i ę .

- P o w i e m   c i ,   c o   c h c ą   z r o b i ć .   S ę d z i w ó j   p o z a   p r o d u k c j ą   z ł o t a ,   r o b i ł 

t a k ż e   k o l o r o w e   s z k ł o .   N a   w i t r a ż e .   G d y   p r z e d   k i l k o m a   l a t y   p r z y s t ą p i o n o 

d o   r e n o w a c j i   b a z y l i k i   M a r i a c k i e j   o c z y w i ś c i e   z a k o n s e r w o w a n o   t a k ż e 

w i t r a ż e .   W i e s z   c o   s i ę   o k a z a ł o ?   S t a r e   k o l o r o w e   s z k ł o   b a r d z o   k i e p s k o 

z n i o s ł o   k i l k a s e t   l a t   w p ł y w ó w   a t m o s f e r y c z n y c h .   Z   j e d n y m   w y j ą t k i e m . 

B ł ę k i t n e   s z k ł o   z   d o d a t k i e m   k o b a l t u   w y g l ą d a ł o ,   p o   o c z y s z c z e n i u   z 

36

background image

b r u d u ,   j a k   w c z o r a j   o d l a n e .   S ą d z ę ,   ż e   w y c z y t a ł y   w   j a k i c h ś   p i s m a c h 

a l c h e m i c z n y c h   p r z e p i s   n a   c o ś   t a k i e g o .   M o ż e   n a   s z k ł o ,   m o ż e   n a 

r o z t w o r y   g a l w a n i c z n e .   C o ś ,   c o   m o ż e   b y ć   c i e k a w e   n a w e t   d l a   n a s . 

Z r e s z t ą   r e k o n s t r u k c j a   d a w n y c h   t e c h n o l o g i i   m o ż e   b y ć   b a r d z o   p o ż y t e c z n a 

d l a   k o n s e r w a t o r ó w   d z i e ł   s z t u k i .   S ą d z ę ,   ż e   t u   c h o d z i   o   t e g o   t y p u 

w y n i k i .   N i e   z d z i w i ę   s i ę ,   j e ś l i   p o   o d t w o r z e n i u   d a w n y c h   b a r w n i k ó w , 

p i g m e n t ó w ,   c z y   o d c z y n n i k ó w   t e   m i ł e   d z i e w c z ę t a   z g a r n ą   z a   t o   w c a l e 

n i e m a ł ą   s u m k ę   p i e n i ę d z y .   Z r e s z t ą   m a m   j e s z c z e   j e d e n   p o m y s ł ,   j a k 

m o ż n a   n a   t y m   z a r o b i ć .   M o g ą   p r z y g o t o w y w a ć   m a t e r i a ł y   d o   o b s z e r n e j 

p r a c y   n a u k o w e j   n a   t e m a t   a l c h e m i i .   M o ż e   d l a   j a k i e g o ś   b o g a t e g o 

z a g r a n i c z n e g o   n a u k o w c a ?

- N i e   s ą d z ę ,   S z e f i e   -   p o w i e d z i a ł e m .   -   G d y b y   t u   c h o d z i ł o   t y l k o   o 

p i e n i ą d z e ,   t o   p o s z ł y b y   z   d z i e ł e m   S ę d z i w o j a   d o   d z i a ł u   z a k u p ó w 

B i b l i o t e k i   J a g i e l l o ń s k i e j   l u b   B i b l i o t e k i   N a r o d o w e j ,   a l b o   d o   d o w o l n e g o 

a n t y k w a r i a t u   i   z a ś p i e w a ł y   z a   t o   k i l k a   l u b   k i l k a n a ś c i e   t y s i ę c y   z ł o t y c h . 

M u s i   i s t n i e ć   i n n e   w y t ł u m a c z e n i e .

- D l a t e g o   z o s t a n i e m y   i   s p r ó b u j e m y   s i ę   d o w i e d z i e ć ,   o   c o   w   t y m 

w s z y s t k i m   c h o d z i   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .   -   C h o d ź m y   c o ś   z j e ś ć ,   a   p r z y   o k a z j i 

z d e p o n u j e m y   t e n   d r u c z e k   d o   r a n a   w   h o t e l o w y m   s e j f i e .   U n i k a t o w y c h 

d z i e ł   l e p i e j   n i e   z o s t a w i a ć   n a   n o c   b e z   o p i e k i .

R o z d z i a ł   V

W y c i e c z k a   n a   K a z i m i e r z   *   J e s t e ś m y   ś l e d z e n i   *   D z i e j e   K a z i m i e r z a   * 

T a j e m n i c e   o s z m i a ń s k i e g o   p o w i a t u   *   S y n a g o g a   S t a r a   *   J a k   c a d y k 

G o l e m a   b u d o w a ł   *   T a j e m n i c z y   g r ó b   *   D o m   c u d o t w ó r c y

- A c h ,   n i e   m a   t o   j a k   ś w i e ż e   p o w i e t r z e   -   p o w i e d z i a ł   S z e f   s t o j ą c   w 

o t w a r t y m   o k n i e .   P o p i e l n i c z k ę   p o s t a w i ł   n a   p a r a p e c i e ,   ż e b y   n i e   p r ó s z y ć 

p o p i o ł e m   p a p i e r o s a   n a   u l i c ę .   O t w o r z y ł e m   l e n i w i e   o c z y .   P o 

w c z o r a j s z y m   d e s z c z u   w y p o g o d z i ł o   s i ę   ł a d n i e .  

- Z n o w u   m a m y   j e s i e ń   -   p o w i e d z i a ł e m .   -   I   c o   t u   d a l e j   r o b i ć   z   d n i e m 

37

background image

t a k   m i l e   r o z p o c z ę t y m ?

- W y b i e r z e m y   s i ę   n a   W a w e l   -   p o w i e d z i a ł   P a n   S a m o c h o d z i k .   - 

Z o b a c z y m y   c o   m a j ą   w   s w o i c h   z b i o r a c h   z   u r z ą d z e ń   a l c h e m i c z n y c h .   A 

p o t e m   p r z e j d z i e m y   s i ę   d o   a r c h i w u m   m i e j s k i e g o   i   p o g r z e b i e m y   z a 

t a j e m n i c z y m   S a l o m o n e m   S t o r m e m .  

- M o ż e   n a j p i e r w   p o g r z e b i e m y   z a   S t o r m e m   -   z a p r o p o n o w a ł e m .   -   A 

p o t e m   p ó j d z i e m y   s o b i e   z w i e d z a ć   m u z e a .   B o   b o j ę   s i ę ,   ż e   n a s z e 

p r z e c i w n i c z k i   w y p r z e d z a j ą   n a s   o   k i l k a   d ł u g o ś c i .   W c z o r a j ,   S z e f i e , 

m ó w i ł   p a n ,   ż e b y   i c h   n i e   l e k c e w a ż y ć .

U ś m i e c h n ą ł   s i ę   l e k k o .

- D o b r a .   J a k   z a m i e r z a s z   s i ę   z a   t o   z a b r a ć ?

- R a c z e j   n i e   w   a r c h i w u m   m i e j s k i m . . .   C h o d ź m y   n a   K a z i m i e r z .   W 

j e d n e j   z   s y n a g o g   u r z ą d z o n e   j e s t   m u z e u m   ż y d o w s k i e .   S ą d z ę ,   ż e   m a j ą 

t a m   t e ż   a r c h i w u m ,   a   m o ż e   n a w e t   k o p i e   a k t   z n a j d u j ą c y c h   s i ę   w   i n n y c h 

o ś r o d k a c h .

K i w n ą ł   g ł o w ą .

- N o   t o   d o   d z i e ł a .

W s i e d l i ś m y   w   t r a m w a j   i   p o   k i l k u n a s t u   m i n u t a c h   z a t r z y m a l i ś m y 

s i ę   k o ł o   s p o r e j   h a l i   t a r g o w e j .  

- P o d j e c h a l i ś m y   t r o c h ę   z a   d a l e k o   -   p o w i e d z i a ł   S z e f   p r z e g l ą d a j ą c 

p l a n   m i a s t a .   -   A l e   t ę d y   t e ż   c h y b a   b ę d z i e m y   m o g l i   p r z e j ś ć .  

R u s z y l i ś m y   w z d ł u ż   h a l i ,   p ó ź n i e j   p r z e s z l i ś m y   k o ł o   s z k o ł y   i 

n i e b a w e m   z a t r z y m a l i ś m y   s i ę   k o ł o   w y s o k i e g o   m u r u   z   c z e r w o n e j   c e g ł y .

- T o   c h y b a   j e s t   s t a r y   c m e n t a r z   ż y d o w s k i   -   p o w i e d z i a ł   S z e f   -   A   z a 

t y m   n a s y p e m   b ę d z i e   K a z i m i e r z .

W   t y m   m o m e n c i e   d o   m o i c h   u s z u   d o l e c i a ł   d z i w n y   d ź w i ę k .   K t o ś 

g r a ł   d z i w n ą ,   r w ą c ą   s i ę ,   p e ł n ą   b ó l u   m e l o d i ę .

- T o   " s o n a t a   w i e s n y "   K o n s t a n t i n a s a   C i u r l i o n i s a   -   z a u w a ż y ł   P a n 

S a m o c h o d z i k .  

38

background image

R o z g l ą d a l i ś m y   s i ę   s z u k a j ą c   ź r ó d ł a   d ź w i ę k u .   W o k ó ł   n a s   b y ł o 

j e d n a k   z u p e ł n i e   p u s t o .   O p o d a l   k o ł o   p r z e d s z k o l a   d o k a z y w a ł y   d z i e c i .

- K i   d i a b e ł ?   -   m r u k n ą ł e m .   -   K t o ś   b a w i   s i ę   f l e t e m .  

- T o   n i e   f l e t   -   z a p r o t e s t o w a ł   S z e f .   -   T o   o b ó j .

- J a k a   r ó ż n i c a ?   -   w z r u s z y ł e m   r a m i o n a m i .

- M n i e j   w i ę c e j   d w u d z i e s t o k r o t n a   w   c e n i e   i n s t r u m e n t u   -   m r u k n ą ł .   - 

F l e t   m o ż n a   z r o b i ć   z   k i l k u   r ó ż n y c h   m a t e r i a ł ó w ,   a   o b ó j   t y l k o   z   h e b a n u . 

T a m   j e s t !

D o   c m e n t a r z a   p r z y l e g a ł   n i e w i e l k i   b u d y n e k   o   z a m u r o w a n y c h   n a 

g ł u c h o   o k n a c h .   O p i e r a j ą c   s i ę   p l e c a m i   o   j e g o   ś c i a n ę   s i e d z i a ł a   o k r a k i e m 

n a   m u r z e   d z i e w c z y n a   z   j a s n y m   w a r k o c z e m .   N a   n a s z   w i d o k   u ś m i e c h n ę ł a 

s i ę   i   o d k ł a d a j ą c   i n s t r u m e n t   d o   f u t e r a ł u   r a d o ś n i e   p o k i w a ł a   n a m   d ł o n i ą . 

A   p o t e m   z s u n ę ł a   s i ę   n a   c m e n t a r z ,   z n i k a j ą c   n a m   z   o c z u .

- Ś c i g a m y   j ą ?   -   z a p y t a ł e m .

S z e f   z a m y ś l i ł   s i ę   n a   c h w i l ę .

- M o ż n a   b y   -   p o w i e d z i a ł .   -   T y l k o   w ł a ś c i w i e   p o   c o ?   J e ś l i   t o   t a ,   o 

k t ó r e j   w s p o m i n a ł e ś ,   t o   s p u ś c i   c i   z n o w u   ł o m o t .  

- B i ł a   n i e p r z e p i s o w o   i   z a s k o c z y ł a   m n i e   -   m r u k n ą ł e m .

W s p o m n i e n i e   d o z n a n e j   p o r a ż k i   p a l i ł o   m o j ą   d u s z ę   j a k   o g i e ń .  

- C i e k a w e   p o   c o   n a m   s i ę   p o k a z a ł a   -   z a m y ś l i ł   s i ę   P a n   S a m o c h o d z i k .

- M o ż e   p o   p r o s t u   l u b i   t u   s i e d z i e ć   i   g r a ć   -   z a s t a n o w i ł e m   s i ę .

P o k r ę c i ł   p o w o l i   g ł o w ą .

- M y ś l   t r o c h ę   P a w l e .   S ą d z ę   r a c z e j   ż e   c h c i a ł a   n a m   d a ć   d o 

z r o z u m i e n i a ,   ż e   b ę d ą   o b s e r w o w a ć   n a s z e   p o c z y n a n i a .   Z w r ó c i ł a   n a   s i e b i e 

n a s z ą   u w a g ę .  

- G d y b y   n i e   z a g r a ł a   n a   t e j   f u j a r c e   n i e   s p o s t r z e g l i b y ś m y   j e j   - 

m r u k n ą ł e m .

- T o   o b ó j   a   n i e   f u j a r k a   -   p r z y p o m i n a ł   m i   s z e f .   -   G r a ć   n a   n i m   j e s t 

s z t u k ą . . .

39

background image

P r z e s z l i ś m y   p r z e z   t u n e l   w y d r ą ż o n y   w   w a l e   k o l e j o w y m   i   z n a l e ź l i ś m y   s i ę 

n a   K a z i m i e r z u .   N i e b a w e m   p o j a w i a ł a   s i ę   p r z e d   m a m i   w i e l k a   m u r o w a n a 

s y n a g o g a .   P a r k o w a ł y   p r z e d   n i ą   d w a   a u t o k a r y ,   a   h a ł a ś l i w i e   s t a d k o 

t u r y s t ó w   ł a d o w a ł o   s i ę   d o   w n ę t r z a   b u d y n k u .

- T o   S y n a g o g a   S t a r a   -   w y j a ś n i ł   S z e f .   -   N a j s t a r s z a   n a   K a z i m i e r z u . 

P o c h o d z i   p r a w d o p o d o b n i e   z   p r z e ł o m u   p i ę t n a s t e g o   i   s z e s n a s t e g o   w i e k u . 

W   j e j   w n ę t r z u   p r z e m a w i a ł   T a d e u s z   K o ś c i u s z k o ,   p r z e d   s w o j ą   s ł y n n ą 

p r z y s i ę g ą   n a   k r a k o w s k i m   R y n k u .  

- T a d e u s z   K o ś c i u s z k o   b y ł   ż y d e m ?   -   z d u m i a ł e m   s i ę .

- R a c z e j   c h o d z i ł o   m u   o   z a g r z a n i e   d o   w a l k i   m n i e j s z o ś c i 

n a r o d o w y c h .   A l b o   k s i ę ż a   n i e   c h c i e l i   u d o s t ę p n i ć   m u   a m b o n   k o ś c i e l n y c h . 

N i e   w i e m . . .   U c i e r p i a ł a   t r o c h ę   p o d c z a s   w o j n y ,   a l e   w   l a t a c h 

p i ę ć d z i e s i ą t y c h   o d b u d o w a n o   j ą ,   l o k u j ą c   w e w n ą t r z   t o ,   c o   n a s   i n t e r e s u j e .

- T o   z n a c z y ?  

- Z b i o r y   j u d a i s t y c z n e   M u z e u m   H i s t o r y c z n e g o   M i a s t a   K r a k o w a .   A 

p r z y   o k a z j i   z a p e w n e   s p o r e   a r c h i w u m ,   z a w i e r a j ą c e   b y ć   m o ż e   i n f o r m a c j e 

o   p o s z u k i w a n y m   p r z e z   n a s   c z ł o w i e k u .

- P i ę t n a s t y   w i e k   -   m r u k n ą ł e m .   -   A   j a k   d a w n e   j e s t   ż y d o w s k i e 

o s a d n i c t w o   w   t e j   c z ę ś c i   K r a k o w a ?

- N o   c ó ż ,   s k o r o   t a k   l u b i s z   a r c h e o l o g i ę ,   c h o ć   p o d e j r z e w a m   c z a s e m , 

ż e   t w o j a   m i ł o ś ć   j e s t   d o ś ć   p o b i e ż n a ,   t o   p o w i n i e n e ś   s i ę   o r i e n t o w a ć ,   ż e 

n i e   m o ż n a   m ó w i ć   o   o s a d n i c t w i e   w   t e j   c z ę ś c i   K r a k o w a ,   b o w i e m 

K a z i m i e r z   p r z y ł ą c z o n o   d o   m i a s t a   d o p i e r o   w   1 8 0 0   r o k u .   W c z e ś n i e j   b y ł a 

t o   o d d z i e l n a   m i e j s c o w o ś ć   p o s i a d a j ą c a   p r a w a   m i e j s k i e ,   a   n a w e t   m u r y 

o b r o n n e .   P r a w a   m i e j s k i e   n a d a ł   K a z i m i e r z o w i   k r ó l   K a z i m i e r z   W i e l k i   w 

1 3 3 5   r o k u . . .   A l e   w   b r e w   t e m u ,   c o   b r e d z i l i   w   f i l m i e   " L i s t a   S c h i n d l e r a " , 

w c a l e   n i e   o n   o s i e d l i ł   t u   Ż y d ó w .   S p i s y   z   t e g o   o k r e s u   w y m i e n i a j ą   w ś r ó d 

m i e s z k a ń c ó w   m i a s t a   z a l e d w i e   k i l k u n a s t u   w y z n a w c ó w   j u d a i z m u . . . 

Z a c z ę l i   s i ę   t u   o s i e d l a ć   d o p i e r o   w   k o ń c u   X V   s t u l e c i a ,   p o   t y m ,   j a k   n a s z 

40

background image

k r ó l   J a n   O l b r a c h t   w y s i e d l i ł   i c h   z   K r a k o w a .

- D l a c z e g o   w y s i e d l i ł ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

- N o   c ó ż .   W   m i e ś c i e   w y b u c h ł   p o ż a r .   J a k   z w y k l e   p r z y   t a k i c h 

o k a z j a c h   d o s z ł o   d o   z a m i e s z e k   i   p o g r o m ó w .   J a k   t o   s i ę   m ó w i ,   s z u k a n o 

w i n n y c h .   Z r e s z t ą   w y s i e d l o n o   i c h   p o   r a z   k o l e j n y   w   1 7 7 6   r o k u ,   p o   m a ł e j 

e p i d e m i i   d ż u m y ,   a   w   1 8 0 0   r o k u   w y d a n o   u s t a w ę   z a k a z u j ą c ą     Ż y d o m 

z a m i e s z k i w a n i a   w   K r a k o w i e .   W   s z e s n a s t y m   w i e k u   n a   K a z i m i e r z u 

o s i e d l i   t a k ż e   u c h o d ź c y   z   H i s z p a n i i ,   P o r t u g a l i i ,   W ł o c h   i   C z e c h .   T a k a 

m i e s z a n k a   e t n i c z n a   d o p r o w a d z i ł a   d o   w y t w o r z e n i a   s i ę   n a   t y m 

n i e w i e l k i m   o b s z a r z e   n i e z w y k l e   b o g a t e j   i   r ó ż n o r o d n e j   k u l t u r y . 

Z a p a m i ę t a j ,   n a   s t y k u   k i l k u   k u l t u r   r o d z ą   s i ę   n a j w y b i t n i e j s z e   j e d n o s t k i   i 

p o w s t a j ą   n a j w s p a n i a l s z e   d z i e ł a   s z t u k i   i   l i t e r a t u r y .   L w ó w ,   W i l n o , 

K r a k ó w ,   z a m i e s z k a ł y   c z ę ś c i o w o   p r z e z   O r m i a n   Z a m o ś ć ,   G d a ń s k . . .   S ą   t e ż 

r e j o n y   n a s z e j   p l a n e t y   j a k b y   s z c z e g ó l n i e   p r e d y s p o n o w a n e   d o   t e g o   b y 

w y d a w a ć   z   s i e b i e   j e d n o s t k i   n a p r a w d ę   w y b i t n e .   W e ź   o s z m i a ń s k i   p o w i a t 

n a   W i l e ń s z c z y ź n i e .  

- K t o   s i ę   t a m   u r o d z i ł ?   -   z d z i w i ł e m   s i ę .

- J ó z e f   P i ł s u d s k i ,   t r z y d z i e ś c i   k i l o m e t r ó w   o d   j e g o   d o m u   b y ł 

m a j ą t e k   D z i e r ż y n i ó w   w   k t ó r y m   z o b a c z y ł   ś w i a t   k r w a w y   k o m u n i s t y c z n y 

o p r a w c a   F e l i k s   D z i e r ż y ń s k i .   J e g o   s ą s i a d e m   b y ł   A n d r z e j   S a r j u s z   - 

Z a w o y s k i ,   b o h a t e r   w o j n y   d o m o w e j   w   R o s j i ,   n i e u s t r a s z o n y   a d i u t a n t 

g e n e r a ł a   W r a n g l a .   W   d r u g ą   s t r o n ę   j e s z c z e   d w a d z i e ś c i a   k i l o m e t r ó w   i 

m a j ą t e k   J a r u z e l s k i c h ,   t y c h   z   k t ó r y c h   p o c h o d z i ł   W o j c i e c h   J a r u z e l s k i , 

S t a m t ą d   m i e d z ę   z n a j d o w a ł   s i ę   N o w o g r ó d e k   w   k t ó r y m   u r o d z i ł   s i ę   i 

w y c h o w a ł   A d a m   M i c k i e w i c z . . .   A   z u p e ł n i e   n i e d a l e k o ,   m o ż e   s t o 

k i l o m e t r ó w   n a   p ó ł n o c   l e ż y   K a ł n o b r ż e ,   g d z i e   u r o d z i ł   s i ę   P i o t r   S t o ł y p i n . 

I   z d a j e   s i ę   C z e s ł a w   M i ł o s z .

- C i e k a w e   m i e j s c e   -   z a u w a ż y ł e m .

- A   t a k   d l a   d o p e ł n i e n i a ,   w   s a m y m   s e r c u   o s z m i a ń s k i e g o   p o w i a t u 

41

background image

u r o d z i ł   s i ę   H e r a k l i u s z   P r o n o b i s   i   j a . . .   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   s k r o m n i e .   - 

T u r y ś c i ,   j a k   w i d z ę ,   p r z e s t a l i   b l o k o w a ć   w e j ś c i e ,   p o r a   i   n a   n a s .  

- C o   m o ż n a   z o b a c z y ć   w   ś r o d k u ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

- P i ę k n ą   k o l e k c j ę   r y t u a l n y c h   j u d a i k ó w   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .   -   I 

n i e d u ż ą   e k s p o z y c j ę   p o ś w i ę c o n ą   u t w o r z o n e m u   t u   p o d c z a s   w o j n y   g e t t u .  

W e s z l i ś m y   w   ś l a d   z a   A m e r y k a n a m i .   N a s z e   l e g i t y m a c j e   u t o r o w a ł y 

n a m   d r o g ę   d o   s e r c a   m u z e u m .   N i e b a w e m   s i e d z i e l i ś m y   p o   r a z   k o l e j n y   n a 

w y g o d n y c h   f o t e l a c h   w   p o k o j u   z a s t a w i o n y m   r e g a ł a m i   z   k s i ą ż k a m i .  

- S t o r m ,   S t o r m   -   m r u k n ą ł   I c e k   B e r o k ,   k u s t o s z     z b i o r ó w 

a r c h i w a l n y c h .   -   C a d y k   S a l o m o n   S t o r m .   A   j a k ż e .   S ł y s z a ł e m   t o   n a z w i s k o . 

N i e   d a l e j   j a k   p r z e d w c z o r a j   p y t a ł a   o   n i e g o   t a k a   m i ł a   d z i e w u s z k a . . . 

P o g r z e b a l i ś m y   r a z e m   w   n a s z y m   a r c h i w u m .   S p o r o   s i ę   o   n i m   z a c h o w a ł o 

d o k u m e n t ó w .

- K i m   b y ł ?   -   z a p y t a ł e m .   -   T o   z n a c z y   w i e m ,   ż e   b y ł   c a d y k i e m ,   a l e   c o 

t a k i e g o   r o b i ł ,   ż e   z a c h o w a ł   s i ę   w   l u d z k i e j   p a m i ę c i ?

- B y ł   k a b a l i s t ą   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   k u s t o s z .   -   A l e   w y   n i e   j e s t e ś c i e   z 

n a s z y c h ,   w i ę c   t r u d n o   b ę d z i e   w a m   t o   z r o z u m i e ć .   S t o r m   p r z e d   w o j n ą 

r o b i ł   r z e c z y   s z a l o n e .   Z b u d o w a ł   G o l e m a   w e d l e   w s k a z ó w e k   z a w a r t y c h   w 

p i s m a c h   r a b i n a   L ö w e   b e n   B e c a l e l a   z   P r a g i .  

- L e g e n d a   o   G o l e m i e   -   m r u k n ą ł   S z e f .   -   W   K r a k o w i e ?

- T o   n i e   l e g e n d a   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   p a n   I c e k .   -   T o   n a j p r a w d z i w s z a 

p r a w d a .   U l e p i ł   g o   z   z i e m i   n a   c m e n t a r z u ,   k o ł o   k t ó r e g o   z a p e w n e 

m u s i e l i ś c i e   p r z e c h o d z i ć .   N a p i s a ł   n a   s r e b r n e j   p ł y t c e   t e k s t ,   k t ó r y   m i a ł 

m u   n a d a ć   p o z o r y   ż y c i a .   A l e   j a k o ś   n i e   n a d a ł .   N i e   w y s z ł o ,   c h o ć   z r o b i ł 

w s z y s t k o   w e d l e   w s k a z ó w e k .   W i e l u   Ż y d ó w   b y ł o   b a r d z o   z d z i w i o n y c h ,   ż e 

m u   n i e   w y s z ł o .

- C h y b a   r a c z e j   z d z i w i l i b y   s i ę ,   g d y b y   m u   s i ę   u d a ł o   -   m r u k n ą ł   S z e f .

- O c h ,   n i e k o n i e c z n i e .   O n   r o b i ł   n i e   t a k i e   r z e c z y .   C z y t a ł   z   l u d z k i c h 

o c z u   j a k   z   k s i ę g i .   P o z n a w a ł   l o s y   c z ł o w i e k a   z   p r z y p a d k o w e g o 

42

background image

d o t k n i ę c i a   d ł o n i .   R o b i ł   t e ż   d o ś w i a d c z e n i a   a l c h e m i c z n e   i   m i a ł   n a w e t 

k o p i ę   S z m a r a g d o w e j   T a b l i c y .  

S z e f   p o k i w a ł   w   z a d u m i e   g ł o w ą .  

- T o   s p o r o   w y j a ś n i a   -   m r u k n ą ł .   -   A   w i ę c   z a j m o w a ł   s i ę   a l c h e m i ą .  

- T a k ,   z g r o m a d z i ł   p o n o ć   w s p a n i a ł ą   b o g a t ą   k o l e k c j ę   s t a r o d r u k ó w 

a l c h e m i c z n y c h ,   w   t y m   t a k ż e   o s ł a w i o n ą   " N i e m ą   K s i ę g ę " .  

- C o   s i ę   z   n i m   s t a ł o ?   -   z a p y t a ł   S z e f .

- B y ł   w   G e t t c i e .   N i e   w i e m .   P o   w o j n i e   n i e   w r ó c i ł   j u ż   d o   K r a k o w a . 

P r a w d o p o d o b n i e   z a m o r d o w a l i   g o   h i t l e r o w c y ,   c h o ć   b y ł o b y   t o   r a c z e j 

d z i w n e .   O n   ś w i e t n i e   p o t r a f i ł   p r z e c z u ć   n i e b e z p i e c z e ń s t w o .   L u d z i e 

o p o w i a d a j ą ,   ż e   c z y t a ł   w   m y ś l a c h .   O t a c z a ł a   g o   s ł a w a   w i e l k i e g o 

c u d o t w ó r c y .  

U ś m i e c h n ą ł   s i ę   l e k k o   i   z   p ó ł k i   z d j ą ł   n i e d u ż e   t e k t u r o w e   p u d e ł k o . 

W e w n ą t r z   z n a j d o w a ł a   s i ę   u l e p i o n a   z   b ł ę k i t n e j   g l i n y   r ę k a .   P a l c e   p o k r y t e 

b y ł y   g ę s t o   h e b r a j s k i m i   n a p i s a m i .

- C z y ż b y   t o   b y ł . . .

- T a k .   T o   k a w a ł e k   G o l e m a ,   k t ó r e g o   z b u d o w a ł .   Z w r ó ć c i e   p a n o w i e 

u w a g ę   n a   p i ę k n y   b ł ę k i t n y   k o l o r .

- T o   n i e   j e s t   m a l o w a n a   g l i n a   -   m r u k n ą ł e m .   -   A n i   t e ż   n i e   b i a ł a   - 

k a o l i n i t o w a .

K u s t o s z   u n i ó s ł   b r w i   w   n i e m y m   p y t a n i u .

- R o z r ó ż n i a m y   z a s a d n i c z o   d w a   r o d z a j e   g l i n y   -   w y j a ś n i ł e m .   - 

Ż e l a z i s t ą ,   p o s p o l i t ą ,   k t ó r a   p o   w y p a l e n i u   r o b i   s i ę   c z e r w o n e g o   k o l o r u . 

Z a w i e r a   d o m i e s z k ę   ż e l a z a ,   d l a t e g o   p o d c z a s   w y p a l a n i a   m e t a l   u t l e n i a   s i ę 

i   c z e r w o n a   b a r w a   c e g i e ł   l u b   g a r n k ó w   p o c h o d z i   w ł a ś n i e   o d   t l e n k u 

ż e l a z a .

- A   d r u g i   r o d z a j ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę .

- T o   g l i n a   k a o l i n i t o w a .   R ó ż n i   s i ę   t y m ,   ż e   n i e   z a w i e r a   ż e l a z a .   P o 

w y p a l e n i u   r o b i   s i ę   b i a ł a   l u b   ż ó ł t a .   W   P o l s c e   b y ł a   w y d o b y w a n a   w 

43

background image

o k o l i c a c h   I ł ż y   i   S a n d o m i e r z a .  

- C z y l i   m a m y   d o   c z y n i e n i a   z   j e s z c z e   i n n y m   r o d z a j e m   g l i n y   - 

m r u k n ą ł .   -   C o   m o g ł o   n a d a ć   j e j   b ł ę k i t n ą   b a r w ę ?   K o b a l t ,   m a n g a n   m o ż e 

m o l i b d e n . . .

- K o b a l t   -   o d e z w a ł   s i ę   c i c h o   S z e f .   -   T o   g l i n k a   k i m b e r l i t o w a , 

w y d o b y w a n a   w   k r a t e r a c h   i   k o m i n a c h   d a w n o   w y g a s ł y c h   w u l k a n ó w . 

Z a w i e r a   d u ż o   k o b a l t u   i   i n n y c h   p i e r w i a s t k ó w   c i ę ż k i c h ,   a l e   j e s t 

p r a k t y c z n i e   w o l n a   o d   ż e l a z a .   W   C h i n a c h   w y r a b i a n o   z   n i e j   s ł y n n e 

b ł ę k i t n e   w a z y ,   b ę d ą c e   d z i ś   p r z e d m i o t e m   p o ż ą d a n i a   l i c z n y c h 

k o l e k c j o n e r ó w .   J e j   n a z w a   p o c h o d z i   o d   m i e j s c o w o ś c i   K i m b e r l e y   w   R P A . 

T a m   w ł a ś n i e   z n a j d u j e   s i ę   o g r o m n y   k r a t e r   w y g a s ł e g o   w u l k a n u 

w y p e ł n i o n y   t y s i ą c a m i   t o n   b ł ę k i t n e j   g l i n y .   O d   w i e l u   d z i e s i ę c i o l e c i 

e k s p l o a t u j e   j ą   n a j w i ę k s z a   n a   ś w i e c i e   s p ó ł k a   z a j m u j ą c a   s i ę   w y d o b y c i e m 

d i a m e n t ó w .

- C z y   w   P o l s c e   s ą   z ł o ż a   t a k i e j   g l i n y ?   -   z d z i w i ł e m   s i ę .  

U ś m i e c h n ą ł   s i ę .

- S ą .   N a j b l i ż s z e ,   p ó ł   g o d z i n y   d r o g i   s t ą d .  

- G d z i e ?

- N a   W a w e l u   -   o d p o w i e d z i a ł   p o w a ż n i e .   -   N i e w i e l k a   c z ę ś ć   w z g ó r z a 

t o   b a r d z o   s t a r y ,   z e r o d o w a n y   s t o ż e k   w u l k a n i c z n y .   W y g a s ł y   j e s z c z e 

p r z e d   s t u   p i ę ć d z i e s i ę c i u   m i l i o n a m i   l a t ,   z a n i m   p o w s t a ł y   w a p i e n n e   s k a ł y 

n a   k t ó r y c h   p o s a d o w i o n y   j e s t   z a m e k .   G l i n y   k i m b e r l i t o w e   m u s z ą 

w i d o c z n i e   w   j a k i m ś   m i e j s c u   w y c h o d z i ć   n a   p o w i e r z c h n i ę .   C h y b a ,   ż e 

p r z y w i ó z ł   s o b i e   m a t e r i a ł   g d z i e ś   z e   Ś l ą s k a .  

- C i e k a w e   -   m r u k n ą ł   k u s t o s z .   -   N a   n a s z y m   c m e n t a r z u ,   n i g d z i e   n i e 

w i d z i a ł e m   b ł ę k i t n a w e j   g l i n y . . .

- M o ż e   z a l e g a   g ł ę b i e j   -   z a s t a n o w i ł e m   s i ę .   -   W i e m ,   ż e   g a r n c a r z e   w 

p o s z u k i w a n i u   d o b r e g o   s u r o w c a   d r ą ż y l i   s z y b y   n a w e t   c z t e r o m e t r o w e j 

g ł ę b o k o ś c i .   M o ż e   b r a ł   u d z i a ł   w   c z y i m ś   p o g r z e b i e   i   s p o s t r z e g ł ,   j a k 

44

background image

b a r d z o   g ł ę b o k i   w k o p   g r o b o w y   d o t a r ł   d o   w a r s t w   i n n e g o   k o l o r u   n i ż   n a 

p o w i e r z c h n i .   A   z   c z e g o   w y k o n a n y   b y ł   G o l e m ,   t e n   o   k t ó r y m   o p o w i a d a j ą 

l e g e n d y   z   P r a g i ?

- T e g o   n i e   w i e m   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .

- J a   t e ż   n i e   m a m   p o j ę c i a   -   d o d a ł   k u s t o s z .  

- A   t e n ,   d l a c z e g o   z o s t a ł   r o z b i t y ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę   P a n 

S a m o c h o d z i k .   -   K t o ś   g o   z n i s z c z y ł ?

- S a m   c a d y k .   Z b u d o w a ł   g o   w   p o n i e d z i a ł e k   i   a ż   d o   c z w a r t k u 

u s i ł o w a ł   o ż y w i ć .   P o n i e w a ż   m u   s i ę   t o   n i e   u d a ł o ,   z d e c y d o w a ł   s i ę   g o 

r o z b i ć ,   a b y   p r z y p a d k i e m   n i e   o ż y ł   p o d c z a s   S z a b a s u .   W e d l e   n a s z y c h 

l e g e n d   G o l e m ,   k t ó r y   b ę d z i e   w   t y m   c z a s i e   ż y w y   m o ż e   p r ó b o w a ć   w e d r z e ć 

s i ę   d o   d o m u   m o d l i t w y .   T e g o   j e d n a k   n i e   w o l n o   m u   u c z y n i ć .

- D l a c z e g o ?   -   z a i n t e r e s o w a ł e m   s i ę .

- B y ł o   b y   t o   ś w i ę t o k r a d z t w o .   W   B o ż n i c y   n i e   m o ż e   p r z e b y w a ć 

i s t o t a   n i e   p o s i a d a j ą c a   d u s z y .   A   G o l e m ,   c h o ć   j a k   p i e r w s z y   c z ł o w i e k 

z o s t a ł   u c z y n i o n y   z   g l i n y ,   o t r z y m a ł   ż y c i e ,   a   p r z y n a j m n i e j   p o z o r y   ż y c i a , 

j e d n a k   d u s z ę   m ó g ł b y   d a ć   m u   t y l k o   B ó g .     I s t o t a   p o z b a w i o n a   d u s z y   m o ż e 

z n i s z c z y ć   s y n a g o g ę . . .   N i e   w i e m ,   c z y   p a n o w i e   o   t y m   s ł y s z e l i ,   a l e   n a 

n a s z y c h   z i e m i a c h   b y ł a   j e s z c z e   j e d n a   p r ó b a   b u d o w y   G o l e m a .

B r w i   S z e f a   u n i o s ł y   s i ę   w   n i e m y m   p y t a n i u .

- W   L u b l i n i e ,   o k o ł o   s z e s n a s t e g o   w i e k u   m i e j s c o w y   r a b i n   m i a ł   s i ę 

p o d j ą ć   t e g o   z a d a n i a .   T a   l e g e n d a   p o d o b n o   j e s t   n a w e t   s t a r s z a   n i ż   p r a s k a . 

A l e   w s z y s t k i e   o n e   p o c h o d z ą   z   z a c h o d u ,   p r a w d o p o d o b n i e   z   k r a j ó w 

i b e r y j s k i c h .   B ł ą k a j ą c e   s i ę   p o   ś w i e c i e   g l i n i a n e   c i a ł o   p o z b a w i o n e 

d u s z y . . .   W   n a s z y c h   b a ś n i a c h ,   c z y   t e ż   r a c z e j   m o ż n a   p o w i e d z i e ć 

a p o k r y f a c h   w y r a s t a j ą c y c h   z   g l e b y   o r t o d o k s y j n e g o   i   c h a s y d z k i e g o 

j u d a i z m u ,   w s p o m i n a   s i ę   t e ż   o   d y b u k a c h   -   d u s z a c h   t r a g i c z n i e   z m a r ł y c h , 

k t ó r e   b ł ą k a j ą   s i ę   p o   ś w i e c i e   w   p o s z u k i w a n i u   n o w e g o   c i a ł a .

- G d z i e   m i e s z k a ł   S t o r m ?   -   z a c i e k a w i ł   s i ę   S z e f .

45

background image

- O c h ,   n i e d a l e k o   s t ą d .   J e ś l i   m a c i e   p a n o w i e   o c h o t ę   s i ę   p r z e j ś ć ,   t o 

j a   t e ż   z   p r z y j e m n o ś c i ą   ł y k n ę   t r o c h ę   ś w i e ż e g o   p o w i e t r z a .  

O p u ś c i l i ś m y   g o ś c i n n e   p r o g i   m u z e u m   i   p o w ę d r o w a l i ś m y   u l i c ą 

S z e r o k ą   n a   p ó ł n o c .   N i e b a w e m   z a t r z y m a l i ś m y   s i ę   p r z e d   n i e w i e l k ą 

s y n a g o g ą ,   o d g r o d z o n ą   o d   u l i c y   m u r e m ,   z a o p a t r z o n y m   w   b r a m ę .

- B o ż n i c a   R e m u   -   w y j a ś n i ł   o c h o c z o   n a s z   p r z e w o d n i k   w i d z ą c   n a s z e 

z a c i e k a w i e n i e .   -   W z n i e s i o n a   w   p o ł o w i e   s z e s n a s t e g o   w i e k u ,   p r z e z 

I z r a e l a   I s s e r e l e s a   A u e r b a c h a ,   a l e   n a z w ę   s w o j ą   p r z y j ę ł a   o d   j e g o   s y n a 

M o j ż e s z a   J s s e r e l e s a   z w a n e g o   R a b b i   M o s e s   R e m u c h .

- S ł y s z a ł e m   o   n i m   -   p o w i e d z i a ł   S z e f .   -   B y ł   d o ś ć   z n a n y m   j a k   n a 

o w e   c z a s y   f i l o z o f e m   i   u c z o n y m .

P r z e w o d n i k   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .   W i d o c z n i e   f a k t ,   ż e   S z e f 

z i d e n t y f i k o w a ł   o s o b ę ,   s p r a w i ł   m u   p r z y j e m n o ś ć .

- P o b o ż n i   Ż y d z i   p i e l g r z y m u j ą   t u ,   a b y   z o b a c z y ć   m i e j s c e   g d z i e 

n a u c z a ł .   W   b o ż n i c y ,   w   m i e j s c u   g d z i e   s i a d y w a ł ,   n a   p a m i ą t k ę   p a l i   s i ę 

z a w s z e   l a m p a .

- S t o r m   t e ż   t u   w y k ł a d a ł ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

- N i e ,   o n   z a c h o d z i ł   d o   b o ż n i c y   N a   G ó r c e ,   s t o j ą c e j   t e ż   p r z y   t e j 

u l i c y ,   t y l k o   b a r d z i e j   w   g ł ę b i .   B y ł a   n i e c o   m ł o d s z a ,   p o c h o d z i ł a   z 

p o c z ą t k ó w   s i e d e m n a s t e g o   w i e k u .   U f u n d o w a ł   j ą   M o j ż e s z   J e k e l s   d l a 

s w o j e g o   z i ę c i a   N a t a n a   S p i r y   -   p o p a t r z y ł   p y t a j ą c o   n a   S z e f a .  

T e n   z a m y ś l i ł   s i ę   n a   c h w i l ę ,   w i d o c z n i e   p r z e s z u k u j ą c   z a k a m a r k i   p a m i ę c i .

- N a t a n   S p i r a   -   p o w i e d z i a ł   w r e s z c i e .   -   T o   o n   j a k o   p i e r w s z y 

p u b l i c z n i e   z a c z ą ł   n a u c z a ć   K a b a ł y .   N a p i s a ł   n a   t e n   t e m a t   d z i e ł o ,   a l e 

n i e s t e t y   n a z w a   j e g o   u l e c i a ł a   m i   z   p a m i ę c i .  

- " M ' g a l e h   A m u k o t "   -   p o w i e d z i a ł   p r z e w o d n i k .   -   C z y l i 

" O d s ł a n i a j ą c y   T a j e m n i c e " .  

S z e f   w   z a d u m i e   p o p a t r z y ł   n a   m u r y   B o ż n i c y   R e m u .   D a l e j   w z d ł u ż 

u l i c y   c i ą g n ą ł   s i ę   w y s o k i   m u r .

46

background image

- T u   z n a j d u j e   s i ę   s t a r y   c m e n t a r z   -   p o w i e d z i a ł .

- T a k .   N o w y ,   t e n   n a   k t ó r y m   S t o r m   b u d o w a ł   G o l e m a ,   j e s t   p o 

d r u g i e j   s t r o n i e   n a s y p u   k o l e j o w e g o .

- P r z e c h o d z i l i ś m y   t a m t ę d y   -   w y j a ś n i ł e m .   -   Ł a d n y   t e n   s k w e r e k . . .

P o ś r o d k u   u l i c y   z n a j d o w a ł   s i ę   n i e d u ż y ,   p r o s t o k ą t n y   t r a w n i k .   C h o ć 

r o ś l i n y   p o ż ó ł k ł y ,   n a d a l   o ż y w i a ł y   k a m i e n n y   b r u k .

- T o   n i e   s k w e r e k   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   p r z e w o d n i k .   -   T o   w e d l e   n a s z y c h 

l e g e n d   g r ó b .

- K o g o   p o c h o w a n o   t a k   b e z   n a g r o b k ó w ?   -   z d z i w i ł   s i ę   S z e f .   - 

M i e j s c e   t e ż   c h y b a   n i e c o   d z i w n i e   d o b r a n e .

- G r u p a   l u d z i   w y p r a w i ł a   w e s e l e .   Ś w i ę t o w a l i   k i l k a   d n i   i   n i e 

u s z a n o w a l i   S z a b a s u .   U m a r l i   w s z y s c y ,   a   t u t a j   z o s t a l i   p o c h o w a n i .

- T o   m o ż n a   b y   ł a t w o   s p r a w d z i ć   -   p o w i e d z i a ł e m .   -   W y s t a r c z y 

ś c i ą g n ą ć   a r c h e o l o g ó w . . .

S z e f   p o s ł a ł   m i   n i e c h ę t n e   s p o j r z e n i e .   P o c z u ł e m   n i e s t o s o w n o ś ć 

s w o j e g o   z a c h o w a n i a .

- T y l k o   p o   c o ?   -   z a g a d n ą ł   p a n   I c e k .   -   P r z y j m i j m y ,   ż e 

z n a l e ź l i b y ś m y   s z k i e l e t y .   A l b o   b y ś m y   i c h   n i e   z n a l e ź l i .   W   p i e r w s z y m 

p r z y p a d k u   p o t w i e r d z i ł o   b y   s i ę   t o   c o   w i e m y ,   w   d r u g i m   z n i s z c z y l i b y ś m y 

j e d n ą   z   l e g e n d   n a s z e g o   m i a s t a .   Z b y t   d u ż e   r y z y k o ,   a b y   m o g ł o   s i ę 

o p ł a c a ć . . .   S a l o m o n   S t o r m   m i e s z k a ł   w   t y m   b u d y n k u   -   w s k a z a ł   n a m 

o d r a p a n ą ,   w a l ą c ą   s i ę   k a m i e n i c ę   p o   d r u g i e j   s t r o n i e   p l a c u .  

B u d y n e k   o p l ą t y w a ł y   r u s z t o w a n i a ,   p o   k t ó r y c h   l e n i w i e   d r e p t a l i 

b u d o w l a ń c y .

- H m m m   -   m r u k n ą ł   S z e f .   -   P r z y   o k a z j i   r e m o n t u   c o   n i e c o   m o ż n a 

z n a l e ź ć .   P a m i ę t a m ,   j a k   w   W a r s z a w i e   p o d c z a s   b u r z e n i a   r u i n   k a m i e n i c   n a 

t e r e n i e   g e t t a   l u d z i e   o p o w i a d a l i   s o b i e   o   r ó ż n y c h   p r e c j o z a c h . . .

K u s t o s z   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   z a g a d k o w o .

- N i e   d o c e n i a c i e   p a n o w i e   n a s z e j   i n t e l i g e n c j i   -   p o w i e d z i a ł   z 

47

background image

z a d o w o l e n i e m   w   g ł o s i e   -   Z a n i m   p r z y s t ą p i o n o   d o   r e m o n t u ,   t e n   b u d y n e k 

s p e n e t r o w a l i   p r a c o w n i c y   n a s z e g o   m u z e u m .   U ż y l i ś m y   n a j n o w s z e g o 

s p r z ę t u ,   w y k r y w a c z y   m e t a l i ,   e c h o s o n d y   i   k a m e r y   t e r m o w i z y j n e j .

- B i e d n i   b u d o w l a ń c y   n i c   n i e   z n a j d ą .

- A   p a n o w i e   c o   z n a l e ź l i ?   -   z a i n t e r e s o w a ł e m   s i ę .  

- N i e w i e l e   -   w e s t c h n ą ł .   -   W   j e d n y m   p o m i e s z c z e n i u   b y ł   u k r y t y   w 

ś c i a n i e   s e j f ,   a   w   n i m   p ó ł   m i l i o n a   z ł o t y c h   w   p r z e d w o j e n n y c h 

b a n k n o t a c h .   N a t o m i a s t   m i e s z k a n i e   S t o r m a   b y ł o   d o k ł a d n i e   p u s t e . 

Z e r w a l i ś m y   n a w e t   p o d ł o g ę ,   w   n a d z i e i ,   ż e   c o ś   p o d   n i ą   u k r y ł .   N i e s t e t y . 

J e ś l i   w   j a k i ś   s p o s ó b   z a b e z p i e c z y ł   s w o j e   z b i o r y ,   t o   m u s i a ł   t o   z r o b i ć 

g d z i e   i n d z i e j .   J e ś l i   n i e   m a c i e   p a n o w i e   w i ę c e j   p y t a ń ,   p o r a   d l a   m n i e 

w r a c a ć   d o   p r a c y .

N i e   m i e l i ś m y   p y t a ń .   P o ż e g n a ł   s i ę   i   p o s z e d ł .

- N o   t o   k l a p a   -   p o w i e d z i a ł e m .  

- C z e k a j   -   m r u k n ą ł   S z e f .   -   Z a s t a n ó w m y   s i ę .   Z a ł ó ż m y   t a k ą   h i p o t e z ę 

r o b o c z ą :   S t o r m   z g r o m a d z i ł   s p o r ą   k o l e k c j ę   d z i e ł   a l c h e m i c z n y c h ,   w   t y m 

" N i e m ą   K s i ę g ę "   i   t r a k t a t y   S ę d z i w o j a .   P ó j d z i e s z   d o   a n t y k w a r i a t u ,   w 

k t ó r y m   b y l i ś m y   w c z o r a j ,   i   d o w i e s z   s i ę   w s z y s t k i e g o   n a   t e m a t   t e g o ,   j a k i e 

d z i e ł a   S ę d z i w o j a   p r z e s z ł y   p r z e z   r ę c e   k r a k o w s k i c h   b u k i n i s t ó w   w   c i ą g u 

o s t a t n i c h   s t u ,   m o ż e   s t u   d w u d z i e s t u   l a t .   W y n o t u j e s z   d a t y   p o j a w i a n i a   s i ę 

k o l e j n y c h   p o z y c j i .  

- C o   n a m   t o   d a ?   -   z a i n t e r e s o w a ł e m   s i ę .

- O c h ,   t o   p r o s t e .   S k ą d   S t o r m   m ó g ł   m i e ć   p i s m a   S ę d z i w o j a ?   M ó g ł   j e 

k u p i ć   a l b o   n a t r a f i ł   n a   s k r y t k ę .   P o z a   t y m ,   t e   m i ł e   c i e l ą t k a   m u s i a ł y 

g d z i e ś   z d o b y ć   " T r a k t a t   o   R t ę c i " .   A l b o   g o   k u p i ł y ,   a l b o   p r z y w i o z ł y 

g d z i e ś   s p o z a   m i a s t a ,   a l b o   t e ż   d o b r a ł y   s i ę   j u ż   d o   b i b l i o t e k i   S t o r m a .   T a k 

c z y   s i a k ,   p ó j d z i e s z   i   s p r a w d z i s z .   W y n o t u j e s z ,   j a k i e   k s i ę g i   m i a ł   w 

s w o j e j   k o l e k c j i ,   a   p o t e m   z b a d a s z ,   c z y   c o ś   z   t e g o   p o j a w i ł o   s i ę   p o   w o j n i e 

w   h a n d l u .

48

background image

- A   p a n ,   S z e f i e ?

- A   j a   p ó j d ę   n a   W a w e l .   C o ś   t a m   m u s z ę   s p r a w d z i ć . . .

R o z s t a l i ś m y   s i ę   n a   u l i c y   S t r a d o m .   Z a k r ę c i ł e m   w   s t r o n ę   R y n k u ,   a   P a n 

S a m o c h o d z i k   p o w ę d r o w a ł   n a p r z ó d .  

R o z d z i a ł   V I

P o n o w n a   w i z y t a   w   a n t y k w a r i a c i e   *   U c z ę   s i ę   t a r g o w a ć   *   P o n o w n e 

s p o t k a n i e   z e   S t a s i ą   *   S k ą d   w z i ą ć   a t a n a t o r ?

P a n   A a r o n   n a   m ó j   w i d o k   n i e   o k a z a ł   w i ę k s z e g o   z d z i w i e n i a .

- C ó ż   t y m   r a z e m   s p r o w a d z a ?   -   z a g a d n ą ł   z   u ś m i e c h e m .   -   U d a ł o   w a m 

s i ę   c o ś   u s t a l i ć ,   c z y   t e ż   c o r a z   w i ę c e j   z a g a d e k ?

- M a m   p y t a n i e   -   w y ł u s z c z y ł e m   m u   p r o ś b ę   S z e f a .

- N o ,   m a c i e   s z c z ę ś c i e ,   ż e   t r a f i l i ś c i e   w ł a ś n i e   n a   m n i e   -   u ś m i e c h n ą ł 

s i ę .

W   j e d n y m   z   p o k o i   n a   z a p l e c z u   a n t y k w a r i a t u   s t a ł   k o m p u t e r .   S t a r u s z e k 

u s i a d ł   p r z y   n i m   i   o s t r o ż n i e   w y s t u k a ł   p a l c a m i   o d p o w i e d n i e   k o m e n d y .   Z 

p u d e ł k a   w y j ą ł   C D - R o m   i   u m i e ś c i ł   d o   w   c z y t n i k u .

- M ó j   p r a w n u k   w s t u k a ł   m i   w   m a s z y n ę   w s z y s t k i e   w y k a z y   - 

w y j a ś n i ł .   -   B e z   t e g o   s z u k a l i b y ś m y   p r z e z   c a ł e   m i e s i ą c e .  

P o   c h w i l i   u r z ą d z e n i e   w y p l u ł o   l i s t ę   k s i ą ż e k .

- T o   w s z y s t k o ,   c o   k u p i ł   S t o r m .   A   t e r a z   z o b a c z m y ,   o d   k o g o   k u p i l i 

t o   m o i   p o p r z e d n i c y . . .   N o   p r o s z ę .   C o ś   p o d o b n e g o !

J e g o   t w a r z   r o z j a ś n i ł   c h y t r y   u ś m i e c h .

- J a n   M o r i t z   v o n   J u n g f r a u   s p r z e d a ł   w   1 8 8 7   t r z y d z i e ś c i   k s i ą ż e k   i 

l i s t ó w   p o z o s t a ł y c h   p o   a l c h e m i k u   M i c h a l e   S ę d z i w o j u   w   s z e ś c i u   r ó ż n y c h 

a n t y k w a r i a t a c h . . .   -   z a m y ś l i ł   s i ę   n a   c h w i l ę .   -   W   c o   n a j m n i e j   s z e ś c i u   - 

u z u p e ł n i ł   -   N i e   m a m   p r z e c i e ż   k o m p l e t u   k s i ą g .   A   w i ę c   h a n d l o w a n o   n i m i 

p r z e z   n a s t ę p n e   c z t e r d z i e ś c i   l a t .   G ł ó w n i e   j e d e n   a n t y k w a r i a t   s p r z e d a w a ł 

d r u g i e m u ,   c e n ę   o c z y w i ś c i e   c a ł y   c z a s   p o d b i j a n o .   K i l k a   t r a f i ł o   w   r ę c e 

r ó ż n y c h   k l i e n t ó w ,   a l e   c z ę ś ć   w r ó c i ł a   z   p o w r o t e m .   W   l a t a c h 

49

background image

d w u d z i e s t y c h   w s z y s t k i e ,   k t ó r e   p r z e s z ł y   p r z e z   t y c h   b u k i n i s t ó w ,   k t ó r y c h 

w y k a z y   m a m ,   w y k u p i ł   c a d y k   S a l o m o n   S t o r m .   O ,   j e s t   j e d e n   w y j ą t e k . 

J e d n ą   p o z y c j ę   k u p i ł a   w   1 9 2 1   r o k u   m ł o d a   d a m a .

- J a k   s i ę   n a z y w a ł a ?

- T e g o   n i e s t e t y   n i e   w i e m   -   w e s t c h n ą ł .   -   P r o s z ę   m n i e   d o b r z e 

z r o z u m i e ć .   P r o w a d z e n i e   t a k i c h   s p i s ó w   t e o r e t y c z n i e   w   o g ó l e   n i e 

p o w i n n o   m i e ć   m i e j s c a .   I n a c z e j .   O c z y w i ś c i e ,   w   t y m   f a c h u   z a w s z e 

z a p i s u j e   s i ę ,   o d   k o g o   s i ę   k u p i ł o ,   a l e   n i g d y   n i e   p o w i n n o   s i ę   z a p i s y w a ć , 

k o m u   s i ę   s p r z e d a ł o .   A l e   t o   t a k i e   s k r z y w i e n i e   z a w o d o w e .   J e ś l i   k t o ś 

k u p u j e   m a n u s k r y p t ,   n a   k t ó r y   p o t e m   t r a f i a   s i ę   k l i e n t ,   t o   m o ż n a 

p r ó b o w a ć   o d k u p i ć   g o   z   p o w r o t e m   i   o d s p r z e d a ć   d r o ż e j .   W i d z ę ,   ż e   s i ę 

z g o r s z y ł e ś .   P o   p r o s t u   n i e   m a s z   h a n d l o w e j   d u s z y   -   b ł y s n ą ł   z ę b a m i .   -   A l e 

z   t y m   t o   t r z e b a   s i ę   u r o d z i ć .   Z a n o t o w a ć   m o ż n a   o c z y w i ś c i e   t y l k o 

i n f o r m a c j e   o   t y c h   k l i e n t a c h ,   k t ó r y c h   s i ę   z n a .   A l e   t o   n i e t r u d n e .   M a m y 

n i e w i e l u   p r z y p a d k o w y c h   n a b y w c ó w .   Z   r e g u ł y   k o l e k c j o n e r z y   w p a d a j ą 

r a z   w   t y g o d n i u ,   i n n i   d z w o n i ą   c z y   j e s t  

j u ż   t o ,   c o   z a m ó w i l i .   S ą   w r e s z c i e   t a c y ,   n a z w i j m y   u p r z y w i l e j o w a n i , 

k t ó r z y   t y l k o   z o s t a w i a j ą   t e l e f o n ,   a   j a k   w p a d n i e   c o ś   z   i c h   l i s t ,   t o   m y 

d z w o n i m y .

- K i m   b y ł   t e n   J u n g f r a u ?   -   z a p y t a ł e m .

S t a r z e c   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   z a d o w o l o n y .

- T o   b y ł a   c a ł a   r o d z i n a .   D o s t a r c z y l i   n a m   s e t k i   c i e k a w y c h   k s i ą ż e k . 

M o ż n a   p o w i e d z i e ć :   s t a l i   d o s t a w c y .   P r z e z   t r z y   p o k o l e n i a   b o g a c i ł y   s i ę   n a 

n i c h   k r a k o w s k i e   a n t y k w a r i a t y .  

P o p a t r z y ł e m   n a   n i e g o   z d u m i o n y .

- T o   b y l i   l u d z i e   z   g ł o w ą   n a   k a r k u .   M i e l i   f i r m ę   r o z b i ó r k o w ą .   Z a n i m 

r o z w a l a l i   b u d y n e k ,   z a w s z e   d o k ł a d n i e   p e n e t r o w a l i   s t r y c h y   i   p i w n i c e .  

- C z y l i   w i d o c z n i e   r o z b i e r a l i   k a m i e n i c ę   n a l e ż ą c ą   d o   S ę d z i w o j a   i   n a 

s t r y c h u   a l b o   w   j a k i m ś   z a m u r o w a n y m   p o m i e s z c z e n i u   z n a l e ź l i   j e g o 

50

background image

b i b l i o t e k ę   -   d o m y ś l i ł e m   s i ę .

W e s t c h n ą ł   c i ę ż k o .

- Z   d e d u k c j i   p i ą t k a .   Z   p r z y g o t o w a n i a   n a u k o w e g o   p a ł a   - 

p o d s u m o w a ł   m n i e .   -   O b u d ź   s i ę ,   m ł o d y   c z ł o w i e k u .   P o c z y t a j   s o b i e   j a k i ś 

p r z e w o d n i k .   W i e s z   c o ,   n a w e t   n i e   b ę d z i e s z   m u s i a ł   d a l e k o   s z u k a ć . . .

P o d s z e d ł   d o   r e g a ł u   z   n o w s z y m i   k s i ą ż k a m i   i   z d j ą ł   z   n i e g o   g r u b y 

t o m i k   w   l a k i e r o w a n e j   o k ł a d c e .

- C z t e r d z i e ś c i   z ł o t y c h   -   p o w i e d z i a ł   m r u ż ą c   o c z y .

- A   g d y b y m   c h c i a ł   t y l k o   z a j r z e ć   d o   ś r o d k a ?

- T o   t y l k o   d w a d z i e ś c i a   z a   j e d n o   z a g l ą d n i e c i e   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .

- N i e   m a   h a n d e l ,   b ę d z i e   b i e d a   -   z a c y t o w a ł e m   j e g o   w ł a s n e   s ł o w a .   - 

J a   c h c ę   t y l k o   z a j r z e ć   i   z a   t o   d w a d z i e ś c i a   z ł o t y c h ?

T y m   r a z e m   z a c h i c h o t a ł .

- M ł o d y   c z ł o w i e k u ,   w i d a ć   o d   r a z u ,   ż e   n i e   ł a p i e s z   z a   d o b r z e 

w s p ó ł c z e s n e j   c y w i l i z a c j i .   J a   t o m i k   t r a k t u j ę   j a k   t o w a r   i   z a j r z e n i e   t e ż 

j a k   t o w a r .   A   t y   p o m y ś l   c h w i l ę   i   p o w i e d z   m i   d l a c z e g o .

- R o z u m i e m .   T o   n i e   k s i ą ż k a   j e s t   t o w a r e m ,   t y l k o   z a w a r t a   w   n i e j 

i n f o r m a c j a .   A l e   c z y   j e s t   w a r t a   a ż   d w a d z i e ś c i a   z ł o t y c h ?

- M o ż e s z   u t a r g o w a ć   n a   o s i e m n a ś c i e .

Z a m y ś l i ł e m   s i ę .

- T o   m i   s i ę   c h y b a   n i e   o p ł a c a .   J a k ą   m a m   g w a r a n c j ę ,   ż e   w   ś r o d k u 

j e s t   c o ś   n a   t e m a t   k a m i e n i c y   w   k t ó r e j   m i e s z k a ł   S ę d z i w ó j ,   a   j e ś l i   n a w e t 

c o ś   j e s t ,   t o   c z y   t a   i n f o r m a c j a   d o   c z e g o k o l w i e k   s i ę   p r z y d a .

P o p a t r z y ł   n a   m n i e   j a k b y   b a r d z i e j   ż y c z l i w i e .

- W i ę c   t e r a z   s a m   w i d z i s z ,   ż e   n i e   o p ł a c a   s i ę   k u p i ć   z a j r z e n i a   n a w e t 

z a   p i ę t n a ś c i e   z ł o t y c h .   A   m o ż e   t y   b y ś   c h c i a ł   z a   d w a n a ś c i e ?   Z a   m a ł o 

d a j e s z . . .

- J e d n o   z a j r z e n i e   n i e   o p ł a c a   s i ę   n a w e t   z a   d z i e s i ę ć   -   m r u k n ą ł e m .   - 

A n i   n a w e t   z a   p i ę ć .

51

background image

- J a   w c a l e   n i e   m ó w i ę ,   ż e   s i ę   o p ł a c a .

- T r z y d z i e ś c i   z ł o t y c h   z a   k s i ą ż k ę   -   z a p r o p o n o w a ł e m   z n i e n a c k a .

- T r z y d z i e ś c i   z ł o t y c h   t o   j a k b y   o   d o b r e   o s i e m   z ł o t y c h   z a   m a ł o   - 

w e s t c h n ą ł .   -   P o m y ś l ,   ż e   m o ż e s z   t u   s p ę d z i ć   j e s z c z e   k i l k a   d n i .   Z 

p e w n o ś c i ą   w i e l e   r a z y   b ę d z i e s z   c h c i a ł   z a j r z e ć   d o   ś r o d k a .   C o   n a j m n i e j 

t r z y d z i e ś c i   o s i e m   r a z y . . .

W y j ą ł e m   p o r t f e l   i   o d l i c z y ł e m   t r z y d z i e ś c i   o s i e m   z ł o t y c h .

- O d   r a z u   w i d a ć ,   ż e   n i e   l u b i s z   s i ę   t a r g o w a ć   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę .   -   A 

w   t y m   j e s t   c a ł y   u r o k   h a n d l u .   B y ł e m   g o t ó w   s p r z e d a ć   c i   j ą   z a   t r z y d z i e ś c i 

p i ę ć   z ł o t y c h ,   a l b o   n a w e t   z a   t r z y d z i e ś c i   c z t e r y .   A   t a k ,   t w o j a   s t r a t a .   N o 

t o   s p r a w d ź   t e r a z ,   c z y   p r z y n a j m n i e j   j e s t   w   n i e j   t a   i n f o r m a c j a ,   k t ó r e j 

s z u k a s z .

P r z e k a r t k o w a ł e m   i n d e k s   i   o t w o r z y ł e m   n a   o d p o w i e d n i e j   s t r o n i e .

- K a m i e n i c a   S ę d z i w o j a   z o s t a ł a   z b u r z o n a   p r a w d o p o d o b n i e   w   k o ń c u 

o s i e m n a s t e g o   w i e k u .   W   1 8 0 9   r o k u   w   t y m   m i e j s c u   w z n i e s i o n o   b u d y n e k , 

k t ó r y   r o z e b r a n o   w   1 9 0 8   b y   w   j e g o   m i e j s c u   w y b u d o w a ć   g m a c h 

T o w a r z y s t w a   R o l n i c z e g o   -   z r e f e r o w a ł e m   z d o b y t e   i n f o r m a c j e .

- N o   w i d z i s z .   J e ś l i   t y   t e r a z   c h c e s z   s p r z e d a ć   m i   t ę   k s i ą ż k ę ,   t o   d a m 

z a   n i ą   d w a d z i e ś c i a   d w a   z ł o t e   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   c h y t r z e .  

P o l u b i ł e m   g o .  

- K s i ą ż k a   s i ę   p r z y d a   -   p o w i e d z i a ł e m   c h o w a j ą c   j ą   d o   t o r b y .   -   S a m 

p a n   m ó w i ł ,   ż e   p o s i e d z ę   t u   j e s z c z e   k i l k a   d n i .   P r z e w o d n i k   p o   t y m 

p i ę k n y m   m i e ś c i e   m o ż e   b y ć   m i   p o t r z e b n y .

- P a n   S a m o c h o d z i k   s ł u s z n i e   w y b r a ł   s o b i e   c i e b i e   n a   p o m o c n i k a   - 

u ś m i e c h n ą ł   s i ę   -   A l e   j e s z c z e   w i e l e   m u s i s z   s i ę   n a u c z y ć .   M y ś l ę ,   ż e 

p o w i n i e n e ś   p o c z y t a ć   s o b i e   ż y c i o r y s   S ę d z i w o j a .   M o ż e   t a m   n a t r a f i s z   n a 

j a k i e ś   w s k a z ó w k i   p r o w a d z ą c e   d o   j e g o   b i b l i o t e k i .   T a k   c z y   s i a k ,   n a w e t 

j e ś l i   b y ł a   z a m u r o w a n a   g d z i e ś   w   j e g o   k a m i e n i c y ,   t o   z o s t a ł a   z n a l e z i o n a 

z n a c z n i e   w c z e ś n i e j ,   n i ż   d o   n a s   t r a f i ł a .

52

background image

- N o   t o   p r z e j d ź m y   d o   d r u g i e j   c z ę ś c i   m o j e g o   z a d a n i a .   C z y   k t ó r a ś   z 

k s i ą ż e k   S t o r m a   t r a f i ł a   d o   h a n d l u   p o   w o j n i e ?

P a l c e   a n t y k w a r i u s z a   z a t a ń c z y ł y   p o   k l a w i a t u r z e .   S t u k a ł   w   k l a w i s z e 

z   s z y b k o ś c i ą   k a r a b i n u   m a s z y n o w e g o .   W r e s z c i e   n a   m o n i t o r z e 

w y ś w i e t l i ł a   s i ę   l i s t a .

- Z e   s t u   s z e ś ć d z i e s i ę c i u   p o z y c j i ,   k t ó r e   p r z e d   w o j n ą   s p r z e d a n o 

S t o r m o w i ,   p r z e z   m ó j   a n t y k w a r i a t   p r z e s z ł o   p o n a d   o s i e m d z i e s i ą t   - 

p o w i e d z i a ł .   -   W s z y s t k i e   p r a k t y c z n i e   z a r a z   p o   w o j n i e ,   g d y   k u p o w a ł e m 

k s i ę g i   n a   K a z i m i e r z u .   P ó ź n i e j   t r a f i a ł o   d o   m n i e   n i e   w i ę c e j   n i ż   j e d n a   c o 

d w a - t r z y   l a t a .   O c z y w i ś c i e   n a l e ż a ł o b y   s p r a w d z i ć   t e ż   w   i n n y c h 

a n t y k w a r i a t a c h ,   s ą d z ę ,   ż e   t r a f i ł a   t a m   p o   p r o s t u   r e s z t a .   M i e s z k a n i e 

S t o r m a   p r z e z   j a k i ś   c z a s   s t a ł o   z a p e w n e   o t w a r t e   i   k t o ś   j e   w y r a b o w a ł . 

K s i ą ż k i   w   w i ę k s z o ś c i   p r z y p a d k ó w   b y ł y   z a p i s a n e   ł a c i ń s k i m   a l f a b e t e m , 

d l a t e g o   n i e   z o s t a ł y   z n i s z c z o n e .

- R o z u m i e m .

- A l e   j e s t   j e s z c z e   c o ś .   W   m o i c h   s p i s a c h   n i e   w y s t ę p u j e   a n i   j e d n o 

d z i e ł o   S ę d z i w o j a .

- A   t o   o z n a c z a ,   m o ż e   o z n a c z a ć ,   ż e   n a j c e n n i e j s z e   e g z e m p l a r z e 

k o l e k c j i   g d z i e ś   u k r y ł .

- M a   p a n   r a c j ę .   T a k   w i d o c z n i e   m u s i a ł o   b y ć .   M o ż e   u d a   s i ę   w a m   j e 

o d n a l e ź ć .

- W ł a ś c i w i e   t o   s a m   j u ż   n i e   w i e m   c z e g o   s z u k a m   -   m r u k n ą ł e m .   - 

S z e f   c h c e   c h y b a   o d n a l e ź ć   " N i e m ą   K s i ę g ę " ,   a l e   n i e   p o   t o   ż e b y   j ą   m i e ć ,   a 

t y l k o   w   t y m   c e l u ,   a b y   d o w i e d z i e ć   s i ę   d o   c z e g o   t y m   d w u   m i ł y m 

d z i e w c z ę t o m   p o t r z e b n y   j e s t   a t a n a t o r .

S t a r y   a n t y k w a r i u s z   m r u g n ą ł   o c z y m a .

- A   t y   n i e   c h c e s z   s i ę   t e g o   d o w i e d z i e ć ?

Z a m y ś l i ł e m   s i ę .

- C h c ę   -   o d p o w i e d z i a ł e m .   -   B o   c z u j ę ,   ż e   t u   c h o d z i   o   c o ś   w i ę c e j . 

53

background image

P a n   S a m o c h o d z i k   s ą d z i ,   ż e   t o   m o ż e   b y ć   z a g a d k a   d a w n y c h   t e c h n o l o g i i , 

a l e   p r z e c i e ż   m a m y   a n a l i z ę   c h e m i c z n ą   i   k o m p u t e r o w ą   s y m u l a c j ę 

p r o c e s ó w   c h e m i c z n y c h . . .   b o   p r z e c i e ż   n a w e t   o s i e m n a s t o l e t n i a 

d z i e w c z y n a   n i e   j e s t   n a   t y l e   g ł u p i a ,   ż e b y   w i e r z y ć   w   m o ż l i w o ś ć   z a m i a n y 

o ł o w i u   w   z ł o t o .

- S ę d z i w ó j   p o n o ć   u m i a ł   t o   z r o b i ć   -   w y b l a k ł e   o c z y   z a l ś n i ł y .   - 

Z d e c y d o w a n i e   p o w i n i e n e ś   b l i ż e j   z a z n a j o m i ć   s i ę   z   t y m   c z ł o w i e k i e m .  

- W s p o m n i a ł   p a n   o   ż y c i o r y s i e ?   -   p r z y p o m n i a ł e m   s o b i e .

- A h a .   T r o c h ę   s f a t y g o w a n y   -   w y c i ą g n ą ł   z   r e g a ł u   n i e d u ż ą   k s i ą ż k ę 

w y d a n ą   w   l a t a c h   p i ę ć d z i e s i ą t y c h .   -   Z a   t o   k o s z t u j e   d o p r a w d y   n i e w i e l e . 

T y l k o   d w a d z i e ś c i a   p i ę ć   z ł o t y c h .

- B a r d z o   s f a t y g o w a n y   -   z a u w a ż y ł e m .   -   O p r a w a   i n t r o l i g a t o r s k a 

b ę d z i e   k o s z t o w a ł a . . .

- M a m   t e ż   k s i ą ż k ę   o   k o n s e r w a c j i   s t a r y c h   d r u k ó w   i   d o k u m e n t ó w   - 

w y j ą ł   k o l e j n y   t o m .   -   K o s z t u j e   w p r a w d z i e   a ż   c z t e r d z i e ś c i ,   a l e   z a   t o 

b ę d z i e s z   m ó g ł   t a m t ą   z a k o n s e r w o w a ć   i   o p r a w i ć   w ł a s n o r ę c z n i e ,   a   p r z y 

o k a z j i   p o d u c z y s z   s i ę   p r z y d a t n e g o   f a c h u .   D o   r ó w n y c h   s i e d e m d z i e s i ę c i u 

z ł o t y c h   m o g ę   d o ł o ż y ć   j e s z c z e   b r o s z u r ę   z a w i e r a j ą c ą   w z o r y   r ó ż n y c h 

g a t u n k ó w   p a p i e r u .

- S i e d e m d z i e s i ą t   z ł o t y c h   t o   s p o r o   p i e n i ę d z y .   W   m i n i s t e r s t w i e 

k i e p s k o   p ł a c ą   -   z a u w a ż y ł e m .

- N o   t o   d o r z u c ę   d o   k o m p l e t u   j e s z c z e   p o w i e ś ć   p r z y g o d o w ą   d l a 

d z i e c i   a u t o r s t w a   n i e j a k i e g o   N i e n a c k i e g o .   B a r d z o   s f a t y g o w a n a ,   a l e 

d o b r z e   s i ę   c z y t a .

- N i e c h   b ę d z i e   -   w e s t c h n ą ł e m .  

Z a p a k o w a ł e m   k u p i o n e   k s i ą ż k i   d o   t o r b y   i   z a p ł a c i ł e m .   Z b i e r a ł e m   s i ę   j u ż 

d o   w y j ś c i a ,   g d y   n i e o c z e k i w a n i e   o t w o r z y ł y   s i ę   d r z w i   i   d o   c i e m n e g o 

w n ę t r z a   a n t y k w a r i a t u   w e s z ł a   c i e m n o w ł o s a   d z i e w c z y n a .   P o z n a ł e m   j ą   o d 

r a z u .   T o   b y ł a   t a   t a j e m n i c z a   S t a s i a ,   k t ó r a   p o p r z e d n i e g o   d n i a   w i e c z o r e m 

54

background image

w y m i e n i ł a   k r z y ż y k   k u z y n k i   n a   b e z c e n n y   m a n u s k r y p t .

- W i t a m   k l i e n t k ę   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   p a n   A a r o n .   -   C z y m   t y m   r a z e m 

m o g ę   s ł u ż y ć ?

S p o s t r z e g ł a   m n i e ,   a l e   n i e   s p e s z o n a   z a j ę ł a   w o l n e   k r z e s ł o   p r z e d   l a d ą .

- P o t r z e b u j ę   j a k i c h ś   w s p o m n i e ń   d a w n y c h   m i e s z k a ń c ó w   K a z i m i e r z a 

-   p o w i e d z i a ł a .   -   S z c z e g ó l n i e   z   k r ę g ó w   c h a s y d z k i c h .  

M ó w i ł a   w   j i d y s z ,   a l e   d z i ę k i   d o b r e j   z n a j o m o ś c i   n i e m i e c k i e g o 

ł a p a ł e m   s e n s   w y p o w i e d z i .   M ó w i ł a   p o w o l i ,   j i d y s z   n i e   m ó g ł   b y ć   j e j 

j ę z y k i e m   o j c z y s t y m .   Z a p e w n e   u ż y ł a   g o ,   ż e b y   u t r u d n i ć   m i   z r o z u m i e n i e .

- Z a r a z   c z e g o ś   p o s z u k a m   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   i   z n i k n ą ł   n a   z a p l e c z u .

- Z n o w u   s i ę   s p o t y k a m y   -   p o w i e d z i a ł e m .

O b r z u c i ł a   m n i e   o b o j ę t n y m   s p o j r z e n i e m .

- Z a k o c h a j   s i ę   w e   m n i e ,   a l b o   l e p i e j   w   m o j e j   k u z y n c e   i   z d o b ą d ź 

n a m   p i e c y k   -   p o w i e d z i a ł a   o b o j ę t n i e .   -   N a w e t   n i e   n a   s t a ł e .   P o   k i l k u 

t y g o d n i a c h   z w r ó c i m y   d o   m u z e u m .

- N i e   m a m   t a k i c h   m o ż l i w o ś c i   -   p o w i e d z i a ł e m .   -   O b a w i a m   s i ę ,   ż e   z a 

" N i e m ą   K s i ę g ę "   t e ż   g o   w a m   n i e   d a d z ą .

U ś m i e c h n ę ł a   s i ę .

- B y ć   m o ż e   n i e   w i e   p a n ,   ż e   p r a w i e   k o m p l e t n y   a t a n a t o r   z n a j d u j e   s i ę 

w   z b i o r a c h   k o l e k c j i   k r ó l e w s k i e j   w   U p p s a l a   w   S z w e c j i .   P r z y p u s z c z a m , 

ż e   k r ó l   o d d a   g o   n a m   z a   " N i e m ą   K s i ę g ę " ,   c h o ć   w y w i e z i e n i e   t e g o   d z i e ł a 

z   k r a j u   j e s t   w   n a s z y m   o d c z u c i u   c z y n e m   b a r d z o   n i e g o d n y m ,   n a   k t ó r y 

z d o b ę d z i e m y   s i ę   t y l k o   w   s k r a j n e j   o s t a t e c z n o ś c i .

- B y ł a b y   p a n i   z d o l n a   d o   w y w i e z i e n i a   t a k   c e n n e g o   z a b y t k u   n a s z e j 

k u l t u r y   z a   g r a n i c ę ?   -   z d u m i a ł e m   s i ę .

- N a s z e j   k u l t u r y ?   -   p r y c h n ę ł a .   -   P r z e c i e ż   t o   f r a n c u s k i   d r u k ,   c z y   t e ż 

r a c z e j   m i e d z i o r y t .   P o z a   t y m   z   p o w r o t e m   p r z y w i o z ł a b y m   a t a n a t o r .   J e ś l i 

k r ó l   o k a ż e   s i ę   w y s t a r c z a j ą c o   i n t e l i g e n t n y ,   d o j d ę   z   n i m   d o 

p o r o z u m i e n i a . . .

55

background image

- C i e k a w e ,   s k ą d   t a k i   p i e c y k   z n a l a z ł   s i ę   w   S z w e c j i   -   z a m y ś l i ł e m 

s i ę .   -   I   s k ą d   p a n i   w i e ,   ż e   m ó g ł b y   p o s ł u ż y ć   p a n i   c e l o m ?

- T o   t e ż   p a m i ą t k a   p o   S ę d z i w o j u ,   w   c z a s i e   p o t o p u   w p a d ł o   w   r ę c e 

S z w e d ó w   w y p o s a ż e n i e   j e g o   p r a c o w n i   w   d w o r k u . . .  

N i e o c z e k i w a n i e   u r w a ł a ,   j a k b y   w   o b a w i e ,   ż e   p o w i e d z i a ł a   j u ż   z b y t   d u ż o . 

U ś m i e c h n ę ł a   s i ę   n a   w i d o k   p o w r a c a j ą c e g o   a n t y k w a r i u s z a .  

- T r o c h ę   t e g o   j e s t   -   p o w i e d z i a ł   k ł a d ą c   p r z e d   n i ą   d z i e s i ę ć   a l b o 

d w a n a ś c i e   k s i ą ż e k .   S p o j r z a ł a   n a   n i e   u w a ż n i e ,   a   p o t e m   o d l i c z y ł a   p i ę ć 

b a n k n o t ó w   p i ę ć d z i e s i ę c i o z ł o t o w y c h .

U ś m i e c h n ą ł   s i ę   i   z g a r n ą ł   j e   d o   k a s y ,   p o d a ł   j e j   r e k l a m ó w k ę .   W ł o ż y ł a 

t o m i k i   d o   ś r o d k a   i   p o d z i ę k o w a w s z y   r u s z y ł a   d o   w y j ś c i a .

- M o ż e   m o g l i b y ś m y   p o r o z m a w i a ć   -   z a p r o p o n o w a ł e m .

O d w r ó c i ł a   s i ę .

- S ą   t a j e m n i c e ,   k t ó r e   m u s z ą   p o z o s t a ć   w   o b r ę b i e   m o j e j   r o d z i n y   - 

p o w i e d z i a ł a .   -   Z d o b ą d ź   d l a   n a s   p i e c y k ,   a   c o n i e c o   c i   p o k a ż e m y .

A   p o t e m   w y s z ł a .

- S k ą d   w i e d z i a ł a ,   i l e   z a p ł a c i ć ?   -   z a g a d n ą ł e m .

- A l b o   b a r d z o   d o b r z e   z n a   c e n y   k s i ą ż e k ,   a l b o   o d g a d ł a   -   p o w i e d z i a ł .

- N i e   p o m y l i ł a   s i ę ?

- A n i   o   z ł o t ó w k ę .   T y l e   z a m i e r z a ł e m   z a ż ą d a ć   i   p o   d ł u g i c h   t a r g a c h 

o p u ś c i ć   z e   t r z y d z i e ś c i   z ł o t y c h .

Z a m y ś l i ł e m   s i ę .

- P o p r o s z ę   t a k i   s a m   k o m p l e t   k s i ą ż e k ,   j a k   t e n ,   k t ó r y   k u p i ł a   - 

p o w i e d z i a ł e m   z d e c y d o w a n i e .

- Z a p i s z ę   c i   i c h   t y t u ł y   -   p o w i e d z i a ł -   I   p o s z u k a j   w   b i b l i o t e c e .   J a 

w i e m ,   ż e   m a s z   p r z y   s o b i e   k a r t ę   p ł a t n i c z ą ,   a l e   t o   d l a   c i e b i e   z b y t 

p o w a ż n a   s u m a .

- S k ą d   o n a   m o ż e   p o c h o d z i ć ?   -   z a p y t a ł e m .

- Z   U k r a i n y   -   o d p o w i e d z i a ł   b ł y s k a w i c z n i e .   -   A   w   k a ż d y m   r a z i e   z e 

56

background image

w s c h o d u .   J i d y s z ,   k t ó r y m   s i ę   p o s ł u g u j e ,   m a   n a l e c i a ł o ś c i   r o s y j s k i e   i 

u k r a i ń s k i e ,   m u s i a ł a   s i ę   g o   n a u c z y ć   m o ż e   n a   p o d w ó r k u ,   a   m o ż e   w 

s z k o l e .   A l e   n a   p e w n o   n i e   j e s t   z   n a s z y c h .   M y   Ż y d z i   w i e m y ,   k t o   j e s t   n a s z 

a   k t o   g o j .  

P o ż e g n a ł e m   s i ę     i   w y s z e d ł e m .  

R o z d z i a ł   V I I

T e l e f o n   S z e f a   *   S e k r e t y   W a w e l u   *   S a l a   " A l c h e m i a "   *   W   c i e n i u 

ż e l a z n e j   s z u b i e n i c y   *   K s i ą ż ę   F r y d e r y k   i   t r a g i c z n y   l o s   a l c h e m i k a 

H o n a u e r a .

P o w ę d r o w a ł e m   p o w o l i   p r z e z   S t a r e   M i a s t o .   O d r o b i n ę   p o b ł ą d z i ł e m ,   a l e 

p o   c z t e r d z i e s t u   m i n u t a c h   z a t r z y m a ł e m   s i ę   p r z e d   b r a m ą   B i b l i o t e k i 

J a g i e l l o ń s k i e j .   W   t y m   m o m e n c i e   z a d z w o n i ł   m i   w   k i e s z e n i   t e l e f o n 

k o m ó r k o w y .   O d e b r a ł e m .   S z e f .

- N o   i   c o   z d z i a ł a ł e ś ?   -   z a g a d n ą ł .

- K u p i ł e m   p a r ę   k s i ą ż e k   -   p o c h w a l i ł e m   s i ę .

W e s t c h n ą ł .

- P a w l e .   P y t a m   c z e g o   s i ę   d o w i e d z i a ł e ś ?

- O   c z y m ?   -   z d z i w i ł e m   s i ę .

- Z d a j e   s i ę ,   ż e   w y s ł a ł e m   c i ę   d o   p a n a   A a r o n a   p o   t o ,   ż e b y ś   u s t a l i ł , 

j a k i e   k s i ą ż k i   S ę d z i w o j a   k u p i ł   S t o r m .

- A c h ,   t a k .   T a k ,   o c z y w i ś c i e   u s t a l i ł e m .  

- I   c z e g o   s i ę   d o w i e d z i a ł e ś ?   C o ś   c i e k a w e g o ?

Z r e f e r o w a ł e m   m u   p r z e b i e g   r o z m o w y .   K i w a ł   w   z a d u m i e   g ł o w ą ,   c o 

s ł y s z a ł e m   w   p o s t a c i   n a s i l a j ą c y c h   s i ę   i   s ł a b n ą c y c h   s z u m ó w .  

- D o b r z e   -   p o w i e d z i a ł   -   B ą d ź   z a   d w i e   g o d z i n y   n a   W a w e l u . 

S p o t k a m y   s i ę   n a   t a k i e j   d u ż e j   ł ą c e ,   n a   k t ó r e j   w i d a ć   z a r y s y   f u n d a m e n t ó w 

r o m a ń s k i c h   i   p r a r o m a ń s k i c h   b u d o w l i .  

- C z y   c o ś   s i ę   s t a ł o ?   -   z a n i e p o k o i ł e m   s i ę .

- O c h ,   n i c   t a k i e g o   -   d o m y ś l i ł e m   s i ę   j e g o   u ś m i e c h u .   -   P o   p r o s t u 

57

background image

z a ł a t w i ł e m   n a m   b i l e t y   w s t ę p u   d o   z a k a z a n e j   s t r e f y .

*

D o c h o d z i ł a   c z t e r n a s t a ,   g d y   u s i a d ł e m   n a   d r e w n i a n e j   ł a w e c z c e .   Z a 

p l e c a m i   m i a ł e m   b r a m ę   p r o w a d z ą c ą   n a   W a w e l ,   p o   l e w e j   s t r o n i e   p i ę t r z y ł a 

s i ę   m a l o w n i c z o   k a t e d r a   o k l e j o n a   d z i e s i ą t k a m i   k a p l i c   i   p r z y b u d ó w e k .   A 

p r z e d e   m n ą   r o z c i ą g a ł a   s i ę   ł ą k a ,   n a   k t ó r e j   b i a ł y m   k a m i e n i e m   o d z n a c z a ł y 

s i ę   ś l a d y   d a w n e j   z a b u d o w y .   R o z p o z n a ł e m   r o t u n d ę ,   p o z o s t a ł o ś c i 

b a z y l i k i   i   k w a d r a t o w ą   b u d o w l ę   b ę d ą c ą   z a p e w n e   w   c z a s a c h   C h r o b r e g o 

m e n n i c ą   p a ń s t w o w ą .   N i e   s i e d z i a ł e m   d ł u g o ,   P a n   S a m o c h o d z i k   p r z y s z e d ł 

p o   c h w i l i   w   t o w a r z y s t w i e   w y s o k i e g o   m ł o d z i e ń c a   m n i e j   w i ę c e j   w   m o i m 

w i e k u .

- Z b i g n i e w   -   p r z e d s t a w i ł   s i ę .

- O p r o w a d z i   n a s   -   w y j a ś n i ł   S z e f .   -   C z e k a m y   j e s z c z e   n a   k i l k a   o s ó b .

P o   c h w i l i   k u   s w o j e m u   z d u m i e n i u   s p o s t r z e g ł e m   i d ą c e   k u   n a m   d w i e 

d z i e w c z y n y .   O b o k   S t a s i   k r o c z y ł a   j e j   k u z y n k a .   P o c z u ł e m   n a g ł y 

p r z y p ł y w   l ę k u ,   a l e   s t ł u m i ł e m   g o   r o z p a c z l i w y m   w y s i ł k i e m   w o l i .   S z e f   n a 

i c h   w i d o k   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   d z i w n i e .

- M i a ł e m   j u ż   p r z y j e m n o ś ć   p a n i ą   p o z n a ć   -   p o w i e d z i a ł   k ł a n i a j ą c   s i ę 

s t a r s z e j   z   d z i e w c z ą t .   -   A   p a n i   z a p e w n e   j e s t   t ą   m ł o d ą   d a m ą ,   k t ó r a   m i 

s p o n i e w i e r a ł a   p r a c o w n i k a .

- N a l e ż a ł a   m u   s i ę   m a ł a   l e k c j a   d o b r e g o   w y c h o w a n i a   -   u r o c z e 

d z i e w c z ę   p o p r a w i ł o   w a r k o c z .   -   M a m   n a   i m i ę   K a t a r z y n a .   S ł y s z a ł a m 

s w o j e g o   c z a s u   o   p a n u . . .

P r z e w o d n i k   o d c h r z ą k n ą ł   n i e ś m i a ł o ,   ż e b y   z w r ó c i ć   n a s z ą   u w a g ę .  

- P r o s z ę   z a   m n ą   -   p o w i e d z i a ł   p o w a ż n i e .

R u s z y l i ś m y   i   n i e b a w e m   z a g ł ę b i l i ś m y   s i ę   w   c i e ń   p a ł a c u .   W d r a p a l i ś m y 

s i ę   p o   s c h o d a c h   n a   p i e r w s z e   p i ę t r o .

- Z a s a d n i c z o   t a   c z ę ś ć   W a w e l u   w y ł ą c z o n a   j e s t   z   r u c h u 

t u r y s t y c z n e g o   -   p o w i e d z i a ł .   -   T r a k t u j e m y   t e   p o m i e s z c z e n i a   t r o c h ę   j a k 

58

background image

m a g a z y n .  

W e s z l i ś m y   d o   p i e r w s z e j   z   s a l .

- W   t e j   a m f i l a d z i e   m i e ś c i ł y   s i ę   p r y w a t n e   p o k o j e   Z y g m u n t a   I I I 

W a z y ,   z   c z a s ó w   p r z e d   p r z e n i e s i e n i e m   s t o l i c y   d o   W a r s z a w y   -   w y j a ś n i ł 

Z b i g n i e w .   -   T u   b y ł   g a b i n e t ,   t u   z a ś   s y p i a l n i a .  

P r z e s z l i ś m y   p r z e z   k r ó t k i   k o r y t a r z   i   z n a l e ź l i ś m y   s i ę   w   s p o r e j   s a l i 

p o d p a r t e j   p o ś r o d k u   s o l i d n y m   c e g l a n y m   f i l a r e m .

- A   t o   s a l a ,   w   k t ó r e j   c h c i a ł   s i ę   p a n   z n a l e ź ć   -   p r z e w o d n i k   u k ł o n i ł 

s i ę   w   s t r o n ę   p a n a   T o m a s z a .   -   T e n   p o k ó j   z w a n y   j e s t   A l c h e m i ą .   T u 

w ł a ś n i e   k r ó l   w   t o w a r z y s t w i e   M i k o ł a j a   W o l s k i e g o   i   M i c h a ł a   S ę d z i w o j a 

o d d a w a ł   s i ę   z a k a z a n e j   p r z e z   K o ś c i ó ł   s z t u c e   h e r m e t y c z n e j .   T u   t a k ż e , 

j e ś l i   w i e r z y ć   l e g e n d o m ,   m i s t r z   T w a r d o w s k i   w y w o ł y w a ł   d u c h a   B a r b a r y 

R a d z i w i ł ł ó w n y .  

- T o   p o m i e s z c z e n i e   n i e   p a s u j e   m i   a r c h i t e k t u r ą   d o   p o z o s t a ł y c h   - 

z a u w a ż y ł e m   -   M u r y   s ą   b a r d z o   g r u b e . . .

- T a   c z ę ś ć   s k r z y d ł a   w s c h o d n i e g o   p o w s t a ł a   n a   s k u t e k   w c h ł o n i ę c i a   i 

c z ę ś c i o w e g o   o b u d o w a n i a   w i e ż y   m i e s z k a l n e j   z w a n e j   K u r z ą   S t o p k ą   - 

w y j a ś n i ł   p r z e w o d n i k .  

P a n n a   S t a s i a   w ę d r o w a ł a   w o l n o   w z d ł u ż   ś c i a n ,   p r z y p a t r u j ą c   s i ę 

o d s ł o n i ę t y m   c e g ł o m .   N i e   w i e m   c z e g o   s z u k a ł a ,   a l e   w   k a ż d y m   r a z i e   g d y 

s i ę   o d w r ó c i ł a ,   w y g l ą d a ł a   n a   r o z c z a r o w a n ą .

- C e g ł y   s ą   m o c n o   p o r o w a t e   -   z w r ó c i ł   u w a g ę   P a n   S a m o c h o d z i k .

- O w s z e m   -   k i w n ą ł   g ł o w ą   Z b i g n i e w .   -   N a   s k u t e k   j e d n e g o   z 

e k s p e r y m e n t ó w   w y b u c h n ą ł   p o ż a r ,   k t ó r y   s t r a w i ł   t ę   c z ę ś ć   z a m k u .   M u r y 

w y t r z y m a ł y   o g i e ń ,   a l e   c e g ł y   u l e g ł y   s z o k o w i   t e r m i c z n e m u ,   b o   s z a l e j ą c y 

o g i e ń   p r z e k r o c z y ł   t e m p e r a t u r ę   w y p a ł u .

- M o ż n a   p r o s i ć   o   b l i ż s z e   w y j a ś n i e n i a ?   -   z a g a d n ę ł a   K a s i a .

- A r c h e o l o d z y   c z ę s t o   s p r a w d z a j ą   w   t e n   s p o s ó b   t e m p e r a t u r ę ,   w 

j a k i e j   w y p a l a n e   b y ł y   g a r n k i ,   k t ó r y c h   s k o r u p y   z n a j d u j ą .   D l a   j e j 

59

background image

o k r e ś l e n i a   w y p i e k a   s i ę   s k o r u p ę   w   s p e c j a l n y m   p i e c y k u   z a o p a t r z o n y m   w 

t e r m o s t a t .   Z   c h w i l ą ,   g d y     p r z e k r o c z o n a   z o s t a n i e   t e m p e r a t u r a ,   w   k t ó r e j 

g a r n e k   z o s t a ł   k i e d y ś   w y p a l o n y ,   g l i n a   z a c z y n a   p u c h n ą ć   i   r o z p u r c h l a   s i ę .

- G e n i a l n e   -   z a u w a ż y ł e m .

- C z y   n i c   z   p i e r w o t n e g o   w y p o s a ż e n i a   n i e   z a c h o w a ł o   s i ę ?   -   z a p y t a ł a 

S t a s i a .

- W ł a ś c i w i e   n i c .   P o ż a r   s k r z y d ł a   p o c h ł o n ą ł   w s z y s t k o .   P r z e d 

p i ę t n a s t u   l a t y   a r c h e o l o d z y   z a ł o ż y l i   w y k o p ,   t u   p o d   t y m   o k n e m ,   n a 

z e w n ą t r z .   Z n a l e z i o n o   w ó w c z a s   b a r d z o   c i e k a w ą   w a r s t w ę   k u l t u r o w ą 

p o t w i e r d z a j ą c ą   p r z e k a z y ,   ż e   t u   w ł a ś n i e   k r ó l   b a w i ł   s i ę   w   r o b i e n i e   z ł o t a . 

W a r s t w a   p o w s t a ł a   p o   p o ż a r z e .   R e s z t k i   p r z y p a l o n y c h   g r a f i t o w y c h   t y g l i , 

s z k l a n y c h   r e t o r t ,   m i s   i   s ł o i   n a   o d c z y n n i k i ,   w y r z u c o n e   t y m   o k n e m , 

z w a l o n o   d o   j e d n e g o   d o ł u   i   z a s y p a n o   z i e m i ą .

- T y g l e   z   g r a f i t u   -   p o w i e d z i a ł a   S t a s i a   d o   k u z y n k i .  

T a   s k i n ę ł a   g ł o w ą .

- P a m i ę t a m   -   p o w i e d z i a ł a .  

N a   j e j   t w a r z y   t a k ż e   g o ś c i ł o   r o z c z a r o w a n i e .

- W   p r z y s z ł y m   r o k u   s z y k u j ą   n a m   s i ę   b a r d z o   c i e k a w e   w y k o p a l i s k a   - 

p o w i e d z i a ł   n a s z   p r z e w o d n i k .   -   A r c h e o l o d z y   c h c ą   o d s z u k a ć   p o z o s t a ł o ś c i 

w ł o s k i c h   o g r o d ó w   z a ł o ż o n y c h   p r z e z   k r ó l o w ą   B o n ę .

- A m b i t n y   p l a n   -   z a u w a ż y ł   P a n   S a m o c h o d z i k .   -   J a k   o c e n i a j ą   s w o j e 

s z a n s e ?

- T e r e n ,   n a   k t ó r y m   s p o d z i e w a j ą   s i ę   z n a l e ź ć   r e l i k t y   u r z ą d z e ń 

o g r o d o w y c h ,   j e s t   d o ś ć   w y s o k i .   U n i k n ą ł   s p l a n t o w a n i a   p o d c z a s   z a b o r ó w . 

Z   d r u g i e j   s t r o n y   o p i s y   o g r o d ó w   s ą   r a c z e j   l a k o n i c z n e .

- R o z u m i e m   -   S z e f   w e s t c h n ą ł   i   z a m y ś l i ł   s i ę .   -   N o   c ó ż ,   d z i ę k u j e m y 

z a   o p r o w a d z e n i e . . .

N a s z   p r z e w o d n i k   s k ł o n i ł   g ł o w ę ,   a   p o t e m   p o ż e g n a ł   s i ę   i   o d s z e d ł . 

Z o s t a l i ś m y   w e   c z w ó r k ę .

60

background image

- P o   c o   w a m   p i e c y k ?   -   z a p y t a ł   S z e f   ł a g o d n i e .

K a s i a   u ś m i e c h n ę ł a   s i ę   l e k k o .   S p o s t r z e g ł e m   n a   j e d n y m   z   j e j   p o l i c z k ó w 

z a t a r t ą   b l i z n ę .

- M i n ę ł y   c z a s y   ż e l a z n e j   s z u b i e n i c y   -   p o w i e d z i a ł a .   -   C h c e m y 

s p r ó b o w a ć . . .

J e j   k u z y n k a   s y k n ę ł a   g n i e w n i e .

- P o ż e g n a m y   w a s   -   p o w i e d z i a ł a .   -   M o ż e   w k r ó t c e   z n o w u   s i ę 

s p o t k a m y ,   c h o ć   s z c z e r z e   m ó w i ą c   w o l a ł y b y ś m y ,   a b y ś c i e   o p u ś c i l i 

K r a k ó w   i   n i e   p o j a w i a l i   s i ę   t u   w i ę c e j .   Z a p e w n e   m a c i e   j a k i e ś   w ł a s n e 

z a d a n i a   i   c i e k a w s z e   z a j ę c i a ,   n i ż   p r z e k o p y w a n i e   t e g o   m i a s t a   w 

p o s z u k i w a n i u   c a ł k o w i c i e   w a m   z b ę d n y c h   k s i ą ż e k .

D y g n ę ł y   ł a d n i e   i   o d d a l i ł y   s i ę   z   g o d n o ś c i ą .

- O   c o   c h o d z i ł o   z   t ą   ż e l a z n ą   s z u b i e n i c ą ?   -   z a p y t a ł e m .

U ś m i e c h n ą ł   s i ę   l e k k o .

- A   j a k   c i   s i ę   w y d a j e ?  

- T o   m i a ł a   b y ć   z a k a m u f l o w a n a   p o g r ó ż k a ?

R o z e ś m i a ł   s i ę .

- E c h   P a w l e ,   P a w l e ,   p r z y z n a j   s i ę ,   c i e r p i s z   n a   m a n i ę 

p r z e ś l a d o w c z ą ?

- T o   c o   o n a   w   t a k i m   r a z i e   c h c i a ł a   p r z e z   t o   p o w i e d z i e ć ?

- O c h ,   t o   b a r d z o   s t a r a   o p o w i e ś ć   -   u ś m i e c h n ą ł   s i ę   S z e f .   -   A l e   j e ś l i 

m a s z   o c h o t ę   p o s ł u c h a ć . . .

U s i e d l i ś m y   n a   n i e w i e l k i e j   d r e w n i a n e j   ł a w e c z c e .   S z e f   w y j ą ł   z   k i e s z e n i 

p a c z k ę   p a p i e r o s ó w ,   p o l i c z y ł   j e   i   s c h o w a ł   z   p o w r o t e m .  

- A   w i ę c   n a   p r z e ł o m i e   s z e s n a s t e g o   i   s i e d e m n a s t e g o   w i e k u 

n i e w i e l k i m   n i e m i e c k i m   K s i ę s t w e m   W i r t e m b e r g i i   z e   s t o l i c ą   w 

S t u t t g a r c i e   r z ą d z i ł   w y j ą t k o w o   a m b i t n y   t y p   o   i m i e n i u   F r y d e r y k .   K s i ą ż ę , 

t r z e b a   m u   t o   p r z y z n a ć ,   b y ł   c z ł o w i e k i e m   w y k s z t a ł c o n y m .   Z a j m o w a ł   s i ę 

b i o l o g i ą ,   g e o l o g i ą ,   k a r t o g r a f i ą . . .   N i e s t e t y   w   p e w n y m   m o m e n c i e   j e g o 

61

background image

ś c i s ł y   u m y s ł   z b o c z y ł   w   k i e r u n k u   m a n o w c ó w   A l c h e m i i .   K s i ą ż ę   w i e r z y ł 

s z c z e r z e   w   m o ż l i w o ś ć   t r a n s m u t a c j i   m e t a l i   i   s ą d z i ł ,   ż e   w   t e n   s p o s ó b 

z d o ł a   z g r o m a d z i ć   n i e p r z e b r a n e   b o g a c t w a .   W   m i a s t e c z k u   G r o s s -

S a c h s e n h e i m   w z n i e s i o n o   n a   j e g o   p o l e c e n i e   c a ł e   a l c h e m i c z n e 

m i a s t e c z k o .   P r z e b y w a l i   t a m   h e r m e t y ś c i   i   l a b o r a n c i   ś c i ą g n i ę c i   z   c a ł e j 

E u r o p y .   Z a g w a r a n t o w a n o   i m   c a ł k o w i t ą   s w o b o d ę   b a d a ń ,   p r z y z n a n o   s p o r e 

s u m y   p i e n i ę d z y   o r a z   z a p e w n i o n o   s t o s o w n ą   o c h r o n ę   p r o w a d z o n y c h   p r a c . 

P i e r w s i ,   k t ó r y c h   z d e m a s k o w a ł   j a k o   o s z u s t ó w ,   w y l ą d o w a l i   w   w i ę z i e n i u . 

N i e s t e t y ,   a   m o ż e   n a   s z c z ę ś c i e   d l a   p r a w o r z ą d n o ś c i ,   k o l e j n i   m i e l i   m n i e j 

s z c z ę ś c i a .   N a d w o r n y   a l c h e m i k   k s i ę c i a   G r z e g o r z   H o n a u e r   o b i e c a ł 

w ł a d c y   p r z e m i e n i ć   w   z ł o t o   2 5   c e t n a r ó w   ż e l a z a .   S ą d z ę ,   ż e   c h o d z i   t u   o 

c e t n a r y   p r u s k i e   z   k t ó r y c h   k a ż d y   w a ż y ł   o k o ł o   5 1   k i l o g r a m ó w .

- P o n a d   t y s i ą c   d w i e ś c i e   p i ę ć d z i e s i ą t   k i l o g r a m ó w   -   p o l i c z y ł e m .

- H o n a u e r   z a b r a ł   s i ę   d o   r z e c z y   z   d u ż ą   p o m y s ł o w o ś c i ą .   D o   k o t ł a 

w r z u c o n o   s p o r ą   i l o ś ć   m e t a l i   n i e s z l a c h e t n y c h .   N a s t ę p n i e   d o d a n o 

s z c z y p t ę   c z e r w o n e j   t y n k t u r y ,   c z y l i   w ł a ś n i e   K a m i e n i a   F i l o z o f i c z n e g o . 

W s z y s c y   o p u ś c i l i   k o m n a t ę ,   a   w ł a d c a   w ł a s n o r ę c z n i e   z a m k n ą ł   d r z w i   n a 

k l u c z .   N a s t ę p n e g o   d n i a   r a n k i e m   p r z y b y l i   i   o t w o r z y w s z y   z a m k i   z b a d a l i 

z a w a r t o ś ć   k o c i o ł k a .   J a k   s i ę   o k a z a ł o ,   w y p e ł n i o n y   b y ł   d o   p e w n e j 

w y s o k o ś c i   z ł o t e m   b a r d z o   w y s o k i e j   p r ó b y .   A l c h e m i k   w y m ó w i ł   s i ę   o d 

n a t y c h m i a s t o w e j   p r o d u k c j i   k o l e j n y c h   p a r t i i   k r u s z c u ,   a r g u m e n t u j ą c 

z w ł o k ę   k o n i e c z n o ś c i ą   p o m n o ż e n i a   z a p a s ó w   K a m i e n i a   F i l o z o f i c z n e g o . 

P o n i e w a ż   k s i ą ż ę   n a c i s k a ł ,   p e w n e j   n o c y   m i s t r z   u l o t n i ł   s i ę ,   z a b i e r a j ą c   z e 

s o b ą   j e d n e g o   z   k o l e g ó w   p o   f a c h u ,   k t ó r e m u   g r o z i ł o   t a k ż e 

z d e m a s k o w a n i e .  

- J a k   o d k r y t o   j e g o   m a t a c t w a ?   -   z a c i e k a w i ł e m   s i ę .

- T o   p r o s t e .   W   p r a c o w n i   s t a ł a   s p o r a   s k r z y n i a   n a   p a p i e r y .   W e w n ą t r z 

o s z u s t   u k r y w a ł   m a ł e g o   c h ł o p c a ,   k t ó r y   p o   z a m k n i ę c i u   d r z w i   w y d o s t a ł 

s i ę   i   u s u n ą w s z y   z   k o t ł a   m e t a l e   n i e s z l a c h e t n e   w y p e ł n i ł   g o   z ł o t e m . 

62

background image

N a s t ę p n i e   p o n o w n i e   u k r y ł   s i ę   w   s k r z y n i .   P o   w y j e ź d z i e   m i s t r z a   z a c z ą ł 

" s y p a ć " .

- S a m   d a ł b y m   s i ę   n a b r a ć   -   u ś m i e c h n ą ł e m   s i ę .

- K s i ą ż ę   n a k a z a ł   ś c i g a ć   z b i e g ó w .   N a t r a f i ł   n a   i c h   ś l a d   u   s w o j e g o 

s ą s i a d a ,   h r a b i e g o   v o n   S c h a m b u r g a ,   w   O l d e n b u r g u .   M o ż n a   p o w i e d z i e ć , 

ż e   w i ę ź n i o w i e   w p a d l i   z   d e s z c z u   p o d   r y n n ę ,   b o   n o w y   o p i e k u n   u s i ł o w a ł 

z a   w s z e l k ą   c e n ę   w y d r z e ć   i m   t a j e m n i c ę   p r z e m i a n y   o ł o w i u   w   z ł o t o . . . 

O s t a t e c z n i e   w y d a ł   i c h   d o t y c h c z a s o w e m u   m e c e n a s o w i .   H o n a u e r o w i 

u d o w o d n i o n o   o s z u s t w a   n a   ł ą c z n ą   s u m ę   b l i s k o   d w i e ś c i e   t y s i ę c y   t a l a r ó w , 

c o   b y ł o   n i e w y o b r a ż a l n y m   m a j ą t k i e m .   S k a z a n o   g o   p o   d ł u g i m   p r o c e s i e   n a 

u c i ę c i e   r ę k i ,   a   n a s t ę p n i e   p o w i e s z e n i e .   K s i ą ż ę   n i e   p o s k ą p i ł   g o r s z a . 

K a z a ł   z b u d o w a ć   w s p a n i a ł a   t r y b u n ę   h o n o r o w ą ,   a   z   ż e l a z a ,   k t ó r e g o 

p e c h o w y   a d e p t   s z t u k i   t a j e m n e j   n i e   z d o ł a ł   z a m i e n i ć   w   z ł o t o ,   w y k o n a n o 

ż e l a z n ą   s z u b i e n i c ę   d z i e w i ę c i o m e t r o w e j   w y s o k o ś c i .   C o   c i e k a w e ,   o d l a n o 

j ą   w   j e d n y m   k a w a ł k u ,   c o   s a m o   w   s o b i e   s t a n o w i ć   m u s i a ł o   s z c z y t o w e 

o s i ą g n i ę c i e   ó w c z e s n e j   m y ś l i   t e c h n i c z n e j .   O g ó ł e m   s t r a c i ł o   n a   n i e j   ż y c i e 

c o   n a j m n i e j   p i ę c i u   o s z u s t ó w   p a r a j ą c y c h   s i ę   s z l a c h e t n ą   s z t u k ą   d r e n a ż u 

k s i ą ż ę c e j   k i e s z e n i   p r z y   p o m o c y   K a m i e n i a   F i l o z o f i c z n e g o . . .

- C z y l i   m ó w i ą c ,   ż e   m i n ę ł y   c z a s y   ż e l a z n e j   s z u b i e n i c y ,   m i a ł a   n a 

m y ś l i ,   i ż   n i e p o w o d z e n i e   w   t y m   p r z y p a d k u   n i e   p r z y n i e s i e   w i ę k s z e g o 

z a g r o ż e n i a   -   m r u k n ą ł e m .

U ś m i e c h n ą ł   s i ę .

- N a j w a ż n i e j s z e ,   t o   b y ć   p o   o d p o w i e d n i e j   s t r o n i e   s z u b i e n i c y   - 

p o w i e d z i a ł   p o w a ż n i e .   C h o d ź m y   d o   m i a s t a ,   b o   c o ś   z g ł o d n i a ł e m .

R u s z y l i ś m y   w   d ó ł   p o   s t o k u ,   p o z o s t a w i a j ą c   z a   s o b ą   W a w e l .

63