Wytyczne dla branży medycznej

materiał instruktażowo-szkoleniowy:

BRANŻA MEDYCZNA

_____________________________

Materiał instruktażowy opracowany w ramach projektu współfinansowanego ze środków
Unii Europejskiej - Life04 env/PL/000673

Opracowanie: Małgorzata Mrzygłód, Ewa Figórska

Redakcja: Ewa Figórska

Niniejsze opracowanie powstało w ramach projektu współfinansowanego ze środków
Unii Europejskiej - Life04 env/PL/000673. Za treść tego materiału odpowiada Fundacja
Partnerstwo dla Środowiska, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w żadnym
razie oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

Dystrybucję materiału instruktażowego prowadzi Fundacja Partnerstwo dla Środowiska

Wydawca:
Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, 31-005 Kraków, ul. Bracka 6/6
tel.: (12) 430 24 43, 430 24 65, fax: (12) 429 47 25
e-mail: biuro@epce.org.pl, www.epce.org.pl

Materiał instruktażowo – szkoleniowy: BRANŻA MEDYCZNA

SPIS TREŚCI:

BRANŻA MEDYCZNA - WSTĘP

PROGRAM CZYSTY BIZNES DLA BRANŻY MEDYCZNEJ

2.1. Założenia programu

2.2. Adresaci programu
2.3. Cele programu

2.4. Struktura organizacyjna

2.5. Zasady uczestnictwa w programie

2.6. Sposób realizacji branżowej wersji Programu Czysty Biznes dla służby zdrowia

2.6.1. Wstępny przegląd ekologiczny

2.6.2. Opracowanie polityki środowiskowej i planu działań

2.6.3. Wdrożenie rozwiązań proekologicznych w jednostce służby zdrowia

WZORY DOKUMENTÓW

3.1. Formularz przeglądu wstępnego

BRANŻA MEDYCZNA – ROZWIĄZANIA EKOLOGICZNE, PRZYKŁADY
PRAWIDŁOWEGO ZARZĄDZANIA PLACÓWKĄ SŁUŻBY ZDROWIA

4.1. Zespół Opieki Zdrowotnej w Suchej Beskidzkiej

4.2. Zespół Opieki Zdrowotnej w Knurowie

POLITYKA ŚRODOWISKOWA

ZARZĄDZANIE INSTALACJAMI

ZARZĄDZANIE ENERGIĄ

7.1. Energia elektryczna

7.1.1. Dlaczego warto zarządzać energią elektryczną?
7.1.2. Jak oszczędzać energię elektryczną w jednostce służby zdrowia?
Propozycje rozwiązań
7.1.3. Zasilanie awaryjne szpitala

7.2. Energia cieplna

7.2.1. Zarządzanie energią cieplną w jednostkach służby zdrowia.
7.2.2. Jak oszczędzać energię cieplną w obiektach służby zdrowia? Propozycje rozwiązań

GOSPODAROWANIE WODĄ I ŚCIEKAMI

8.1. Dlaczego warto oszczędzać wodę i właściwie gospodarować ściekami?

8.2. Jak zarządzać wodą i ściekami, przykłady rozwiązań

8.3. Sposoby oczyszczania ścieków

GOSPODARKA ODPADAMI MEDYCZNYMI I KOMUNALNYMI

9.1. Dlaczego warto zarządzać odpadami?

9.2. Przepisy regulujące gospodarkę odpadami

9.3. Gospodarka odpadami w jednostce służby zdrowia

9.3.1. Klasyfikacja odpadów medycznych w Polsce
9.3.2. Rodzaje odpadów mogących powstać w placówce służby zdrowia i ich kody
9.3.3. Gospodarka odpadami w jednostkach służby zdrowia. Przykłady rozwiązań.

URZĄDZENIA WENTYLACYJNE, KLIMATYZACYJNE, HAŁAS

ROZBUDOWA OBIEKTÓW SŁUŻBY ZDROWIA

ŻYWNOŚĆ, UTRZYMANIE CZYSTOŚCI I HIGIENA W PLACÓWCE SŁUŻBY
ZDROWIA

12.1. Funkcjonowanie kuchni, dystrybucja żywności na terenie szpitala
12.2. Plany higieny – dezynfekcja, sterylizacja

12.2.1. Dezynfekcja
12.2.1. Sterylizacja

ZAGOSPODAROWANIE TERENU WOKÓŁ PLACÓWKI SŁUŻBY ZDROWIA
(ZIELEŃ, OŚWIETLENIE, OZNAKOWANIE, PARKING)

13.1. Oznakowanie
13.2. Powierzchnie
13.3. Ogrodzenie
13.4. Oświetlenie
13.5. Roślinność

WYMAGANIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA BRANŻY
MEDYCZNEJ

SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM W SŁUŻBIE ZDROWIA: EMAS, ISO
14001

15.1. EMAS
15.2. System zarządzania środowiskowego wg PN-EN ISO 14001.

BRANŻA MEDYCZNA - WSTĘP

Branża medyczna obejmuje każdą działalność związaną ze zdrowiem człowieka, a w

szczególności poradnie, punkty medyczne i szpitale (leczenie, diagnozowanie, profilaktykę a

także laboratoria, gastronomię). Ten obszar usług wyróżnia się na tle działalności handlowej i

produkcyjnej nie tylko ze względu na rolę, jaką spełnia w życiu każdego z nas. Różni się również

sposobem oddziaływania na środowisko.

Do szczególnie istotnych aspektów środowiskowych należy zaliczyć:

duże zużycie energii elektrycznej i cieplnej,

znaczne zużycie wody na cele socjalne, wytwarzanie ścieków (zarówno komunalnych, jak

i wód opadowych i roztopowych z powierzchni utwardzonych),

wytwarzanie odpadów medycznych, komunalnych i niebezpiecznych,

zagrożenie bakteriologiczne.

Tak, jak w każdej innej branży, tak i w tej istnieje wysokie zapotrzebowanie na energię

elektryczną i cieplną, przy czym medium krytycznym jest pierwsza z nich. Istnieją liczne

sposoby (nie koniecznie wymagające wysokich nakładów finansowych) oszczędzania energii, nie

powodujące obniżenia bezpieczeństwa pacjentów, jakości oferowanych usług ani komfortu

pracy.

Z obecnością (często długotrwałą) pacjentów w placówkach medycznych związane jest duże

zużycie wody i wytwarzanie ścieków komunalnych. Także w tym obszarze można dążyć do

oszczędności metodami niskonakładowymi.

W placówkach medycznych powstają również wody opadowe i roztopowe z terenów

utwardzonych (parkingi, place manewrowe, drogi wewnętrzne), które powinny trafiać do

separatorów substancji ropopochodnych wyłapujących bardzo szkodliwe dla środowiska

substancje.

Istotnym problemem związanym ze świadczeniem usług medycznych jest wytwarzanie

charakterystycznych dla tej działalności odpadów. Odpady medyczne dzielą się na:

bytowo - gospodarcze (m. in. pochodzące z biur i pomieszczeń administracyjnych, z

oddziałów niezabiegowych, kuchni itp.);

specyficzne (te, które ze względu na bezpośredni kontakt z chorymi stanowią zagrożenie

infekcjami);

specjalne (odpady radioaktywne, zużyte diagnostyki izotopowe, substancje toksyczne,

zużyte oleje, substancje chemiczne nie nadające się do spalania ze względów BHP, zużyte

rozpuszczalniki i odczynniki chemiczne, odpady srebronośne, zużyte baterie, uszkodzone

termometry rtęciowe i zużyte świetlówki);

odpady wtórne (pozostałości po przeróbce termicznej odpadów specyficznych).

Każda z tych grup wymaga specjalnego i oddzielnego traktowania (na podstawie

http://www.recykling.pl

Aby zwiększyć skuteczność wszelkich działań proekologicznych podejmowanych przez

placówkę medyczną konieczne jest włączanie w nie pracowników, a nawet pacjentów. W ten

sposób nie tylko możemy osiągnąć znaczne korzyści finansowe, ale również stworzyć wizerunek

firmy przyjaznej środowisku, co obecnie ma coraz większe znaczenie. Warto również rozpatrzyć

możliwość wdrożenia systemu zarządzania środowiskiem wg normy ISO 14001 lub EMAS.

PROGRAM CZYSTY BIZNES DLA BRANŻY MEDYCZNEJ

2.1. Założenia programu

Program branżowy dla służby zdrowia został opracowany w oparciu o

doświadczenia Programu Czysty Biznes realizowanego przez Fundację Partnerstwo

dla Środowiska.

Program stanowi odpowiedź na rosnące potrzeby dostosowania się jednostek z branży medycznej

do trendów i standardów europejskich i światowych funkcjonowania placówki służby zdrowia.

Udział placówek medycznych w Programie Czysty Biznes jest dla nich szansą na podniesienie

jakości oferowanych świadczeń oraz zwiększenie ich konkurencyjności i wyróżnienie na rynku

usług medycznych.

2.2. Adresaci programu

Program Czysty Biznes dla branży medycznej to oferta dla wszystkich placówek służby zdrowia

działających jako publiczne i niepubliczne zespoły opieki zdrowotnej, niezależnie od ich

wielkości i lokalizacji.

2.3. Cele programu

Celem branżowej wersji Programu Czysty Biznes dla służby zdrowia jest podnoszenie

konkurencyjności placówek służby zdrowia poprzez podejmowanie działań w zakresie ochrony

środowiska, a w szczególności:

wspieranie ich w podejmowaniu działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego,

pozwalających oszczędzać wodę, energię, ograniczać ilość powstających odpadów;

motywowanie do angażowania się w działania na rzecz promocji działań

prośrodowiskowych i poprawy świadomości zatrudnionego personelu;

tworzenie placówce możliwości angażowania się w długofalowe projekty na rzecz

ochrony środowiska i społeczności lokalnych;

wspieranie w działaniach na rzecz podniesienia jakości świadczonych usług medycznych

i wyróżnienia na rynku medycznym.

Celem programu jest również włączenie w jego realizację władz lokalnych, organizacji

pozarządowych i innych instytucji, których działalność jest związana z sektorem usług

medycznych. Instytucje te mogą przystępować do programu na takich samych zasadach jak

placówki lub być partnerem Fundacji Partnerstwo dla Środowiska w realizacji programu na

swoim obszarze.

2.4. Struktura organizacyjna

Program dla branży medycznej jest realizowany w oparciu o strukturę organizacyjną Programu

Czysty Biznes. Oznacza to, że firmy/instytucje pragnące wziąć udział w programie przystępują

do lokalnych Klubów Czystego Biznesu. Obecnie działa 16 Klubów Czystego Biznesu,

zrzeszających firmy z terenu województwa małopolskiego, mazowieckiego, śląskiego,

podkarpackiego, świętokrzyskiego i pomorskiego. Firmy spoza tych województw zrzeszone są w

Klubie Korespondencyjnym.

Każda z firm uczestniczących w programie otrzymuje opiekę koordynatora, którego zadaniem

jest stały kontakt z jednostkami członkowskimi, pomoc w korzystaniu z oferty programu,

pozyskiwanie nowych jednostek członkowskich, organizowanie seminariów, warsztatów,

przeprowadzanie audytów ekologicznych.

Wsparciem dla koordynatora jest zespół specjalistów FPŚ: audytorzy ds. środowiskowych,

specjalista ds. projektów partnerskich i branżowych, pracownicy Centrum Informacji

Ekologicznej, którzy w porozumieniu z koordynatorem realizują bardziej szczegółowe i

specjalistyczne projekty w firmach członkowskich.

2.5. Zasady uczestnictwa w programie

Aby uczestniczyć w programie branżowym dla służby zdrowia należy podpisać deklarację

członkowską, na mocy której Fundacja gwarantuje wykonanie określonych usług na rzecz

instytucji członkowskiej oraz poufność informacji uzyskanych w trakcie współpracy, a

firma/instytucja przystępująca do programu zobowiązuje się do aktywnej współpracy z Fundacją

w zakresie realizacji działań prośrodowiskowych. W celu podpisania deklaracji członkowskiej

firma powinna skontaktować się z koordynatorem Programu Czysty Biznes, który szczegółowo

przedstawi zasady współpracy oraz przekaże deklarację członkowską (dane teleadresowe

koordynatorów są dostępne na stronie internetowej

www.czystybiznes.pl

)

2.6. Sposób realizacji branżowej wersji Programu Czysty Biznes dla służby zdrowia

2.6.1. Wstępny przegląd ekologiczny

W placówkach uczestniczących w programie specjaliści Fundacji Partnerstwo dla Środowiska

wykonują wstępne przeglądy ekologiczne, których celem jest ocena oddziaływania placówki

służby zdrowia na środowisko oraz zidentyfikowanie możliwych działań proekologicznych.

Zalecenia i rekomendacje zawarte we wstępnym przeglądzie ekologicznym służą jako podstawa

do opracowania konkretnych projektów oraz ustalenia planu działań zmierzających do

zmniejszenia wpływu danej jednostki na środowisko przyrodnicze oraz poprawy zarządzania i

uzyskania korzyści ekonomicznych.

Jednostki służby zdrowia posiadające certyfikat ISO 14001 lub będące w trakcie jego wdrażania

zwolnione są z konieczności przeprowadzania wstępnego przeglądu ekologicznego. W takim

przypadku pełnomocnik środowiskowy jednostki członkowskiej sam (po konsultacji z

audytorem środowiskowym FPŚ) wypełnia formularz audytu ekologicznego (patrz rozdz. 4 –

wzory dokumentów) i przekazuje go koordynatorowi Programu Czysty Biznes. Wstępny przegląd

ekologiczny dokumentem poufnym.

2.6.2. Opracowanie polityki środowiskowej i planu działań

Po przeprowadzeniu wstępnego przeglądu ekologicznego koordynator Programu Czysty Biznes

pomaga placówce/instytucji członkowskiej w sformułowaniu polityki środowiskowej.

Dokument ten powinien w jasny sposób informować wszystkie zainteresowane strony, że dana

placówka jest w pełni świadoma swoich oddziaływań środowiskowych oraz zobowiązuje się do

ograniczenia swego wpływu na środowisko oraz zawierać trzy konkretne zobowiązania:

do ciągłego doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego,

do zapobiegania zanieczyszczeniom,

do utrzymywania zgodności z prawem ochrony środowiska i innymi uregulowaniami

środowiskowymi, które odnoszą się do danej jednostki.

Po opracowaniu polityki środowiskowej powinien zostać przygotowany plan działań wynikający

z celów polityki oraz oceny zawartej w audytach ekologicznych.

2.6.3. Wdrożenie rozwiązań proekologicznych w jednostce służby zdrowia

Każda z jednostek/instytucji uczestniczących w programie podejmuje działania, nakierowane na

osiąganie efektów środowiskowych przy równoczesnym osiąganiu efektów ekonomicznych.

Zadaniem koordynatora Programu Czysty Biznes oraz zespołu specjalistów jest pomoc

placówce/instytucji w realizacji tych działań poprzez proponowanie optymalnych rozwiązań,

pomoc w poszukiwaniu najlepszej oferty, wskazywanie źródeł finansowania, itp.

Metoda wdrażania może być dwojaka:

a) Zespół specjalistów FPŚ proponuje gotowe rozwiązania, które są następnie wdrażane w

placówce/instytucji uczestniczącej w Programie Czysty Biznes.

b) Pracownicy placówki/instytucji tworzą zespół, który bierze aktywny udział w

wypracowywaniu metod realizacji oraz monitorowaniu efektów programu. Zespół

spotyka się w regularnych odstępach czasowych i ściśle współpracuje z audytorem ds.

środowiskowych FPŚ. Metoda ta ma szczególne uzasadnienie w dużych

jednostkach/instytucjach.

WZORY DOKUMENTÓW

3.1. Formularz przeglądu wstępnego

______________________________________________________________________________

Formularz PW

Fundacja Partnerstwo dla Środowiska
Program Czysty Biznes
ul. Bracka 6/6, 31-005 Kraków
tel. +48 (12) 422-50-88, fax (12) 429 47 25, e-mail: biuro @ epce.org.pl

PRZEGLĄD WSTĘPNY

DLA JEDNOSTEK SŁUŻBY ZDROWIA

zrealizowany w ramach projektu:

„Zintegrowane zarządzanie środowiskiem dla polskich małych

i średnich przedsiębiorstw poprzez narzędzie internetowe

Menadżer Środowiska”

PROJEKT DEMONSTRACYJNY LIFE04 ENV/PL/000673

FIRMA:

Miejscowość:

Data:

Autor:

Program Czysty Biznes jest realizowany przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska jako wspólna inicjatywa z firmą

BP Polska, organizacją Groundwork ( Wlk. Brytania ) oraz firmami członkowskimi Programu.

Projekt współfinansowany
ze środków Unii Europejskiej
Life04 env/PL/000673

Cele

Przegląd wstępny ma na celu określenie podstawowych aspektów środowiskowych
działalności firmy oraz wyznaczenie „ścieżki dojścia” do systemu zarządzania środowiskiem.
Rozszerzeniem niniejszego przeglądu wstępnego może być pełny Przegląd Ekologiczny.

Uważa się, że nowi członkowie skorzystają gdy Przegląd Wstępny:

określi stan środowiskowy firmy,

zidentyfikuje możliwości poprawy działań organizacyjno - technologicznych mających

wpływ na środowisko i możliwe korzyści, jakie mogłyby wyniknąć z zaproponowanych
działań (zapobiegawczych, korekcyjnych);

zaproponuje przyszłe działania,

określi podstawowe informacje o firmie dla uściślenia zakresu usług w ramach realizacji

Programu Czysty Biznes.

Autorzy raportu nie ponoszą i nie będą ponosić odpowiedzialności za skutki zaniechania i/lub
podjęcia jakichkolwiek działań przez firmę wynikających z Przeglądu Wstępnego.

Fundacja Partnerstwo dla Środowiska oświadcza, iż zapewnia pełną poufność wszelkich
informacji uzyskanych w trakcie współpracy z Państwa firmą, których ujawnienie mogłoby
narazić ją na szkodę. Ponadto Fundacja oświadcza, że dane uzyskane w trakcie współpracy
nie będą (bez uzyskania zgody Państwa firmy) wykorzystywane w sposób umożliwiający
jakąkolwiek identyfikację tych danych z przedsiębiorstwem, którego dotyczą.

I. Informacje podstawowe

Nazwa placówki służby zdrowia:

Adres:

Tel.:

Fax.:

E-mail:

A. Osoba do kontaktu:

B. Liczba zatrudnionych:

C. Systemy Zarządzania wg norm ISO i inne:

D. Lokalizacja placówki, stan terenu, oznakowanie, dojazd:

E. Relacje z lokalną społecznością, organizacjami społecznymi, samorządem (ew.

dokumenty określające relacje ze społecznością lokalną):

F. Historia placówki:

G. Opis działalności podstawowej:

II. Materiały i surowce

A. Podstawowymi materiałami i surowcami wykorzystywanymi w placówce są:

B. Znaczenie środowiskowe ma stosowanie następujących surowców:

C. Surowcami – materiałami niebezpiecznymi i szkodliwymi są:

D. W jaki sposób magazynowane są materiały i surowce?

III. Energia

A. Placówka wykorzystuje następujące rodzaje energii:

B. Najbardziej energochłonnymi procesami w świadczeniu usług są:

C. Czy w wykorzystywanych urządzeniach (w uzasadnionych przypadkach) zastosowano

układy nadążne (jakie)?

D. Czy w placówce jest prowadzony odzysk ciepła z procesów technologicznych

(rekuperatory)? Których?

E. W placówce stosowane są następujące sposoby oszczędzania energii:

IV. Emisja do powietrza

A. Z energetycznego spalania paliw:

B. Z procesów świadczenia usług medycznych:

C. Z transportu samochodowego (ile pojazdów samochodowych posiada placówka?):

D. Znaczenie środowiskowe ma emisja następujących substancji, związków:

V. Odpady

A. W placówce powstają następujące rodzaje (ilości) odpadów:

B. Odpady składowane na składowisku:

C. Odpady poddawane recyklingowi:

D. Odpady klasyfikowane jako niebezpieczne:

E. Możliwości ograniczenia ilości powstających odpadów, zmiana jakości.

VI. Opakowania i odpady opakowaniowe

A. Placówka wytwarza następujące rodzaje i ilości odpadów opakowaniowych:

B. Postępowanie z odpadami opakowaniowymi:

C. Możliwości ograniczenia ilości powstających odpadów opakowaniowych:

VII. Woda

Ścieki

A. Źródło wody i jej zużycie:

B. W placówce powstają następujące rodzaje (ilości) ścieków:

C. W placówce powstają następujące rodzaje i ilości ścieków bytowych:

D. Placówka służby zdrowia stosuje kanalizację:

E. Ścieki poddawane są oczyszczaniu w następujący sposób:

F. Sposób postępowania z osadami ściekowymi jest następujący:

G. Możliwości ograniczenia ilości i poprawy jakości powstających ścieków.

VIII. Hałas i wibracje

A. Czy funkcjonowanie placówki wiąże się ze znaczącą emisją hałasu?

B. Ostatnie pomiary hałasu emitowanego na zewnątrz przeprowadzono:

C. W okolicy placówki służby zdrowia znajdują źródła hałasu:

D. Źródłami hałasu w placówce służby zdrowia są:

IX. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy

Osobą odpowiedzialna za BHP jest:

A. Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy przeprowadzono:

B. Stosowany sprzęt ochronny:

C. W ostatnim okresie (roku) wydarzyły się następujące wypadki:

1. w drodze do pracy:

2. podczas pracy:

X. Ochrona środowiska

Osobą odpowiedzialną za ochronę środowiska jest:

A. Z uwagi na charakter prowadzonej działalności istotnymi aspektami środowiskowymi są:

B. Placówka służby zdrowia posiada następujące uzgodnienia, decyzje administracyjne.

1. pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,

2. pozwolenie wodno prawne – na pobór / odprowadzanie ścieków,

3. pozwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne,

4. umowę na odbiór ścieków,

5. umowę na odbiór odpadów,

6. inne.

C. W ostatnim okresie wydarzyły się wypadki środowiskowe (NZŚ):

D. Z tytułu wypadków środowiskowych placówka poniosła straty, w tym finansowe:

E. Organy kontrolne po przeprowadzeniu kontroli zaleciły:

F. Placówka wykonała zalecenia/polecenia – terminy:

XI. Podsumowanie przeglądu i rekomendacje

Z uwagi na stan środowiskowy placówki służby zdrowia proponuje się działania:

A. Krótkoterminowe:

B. Średnioterminowe:

C. Długoterminowe:

Potwierdzamy zgodność powyższych informacji ze stanem faktycznym.

Przegląd wstępny został napisany (zawiera X

stron) w jednej wersji elektronicznej

i wydrukowano 2 egz. w wersji papierowej.

Otrzymują:
1. Nazwa placówki służby zdrowia – 1 egz. (wersja papierowa – podpisana)
2. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Program Czysty Biznes 1 egz. (wersja papierowa

– podpisana i zapis elektroniczny).

Autor:

Przedstawiciel

placówki

służby zdrowia:

BRANŻA MEDYCZNA – ROZWIĄZANIA EKOLOGICZNE, PRZYKŁADY
PRAWIDŁOWEGO ZARZĄDZANIA PLACÓWKĄ SŁUŻBY ZDROWIA

4.1. ZESPÓŁ OPIEKI ZDROWOTNEJ W SUCHEJ BESKIDZKIEJ

W ramach systemu zarządzania placówką medyczną Zespól Opieki Zdrowotnej w Suchej

Beskidzkiej przyjął program poprawy środowiska zgodny z wyznaczonymi celami

środowiskowymi i zidentyfikowanymi aspektami środowiskowymi.

Określono następujące cele środowiskowe:

zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne,

zmniejszenie ilości odpadów, zarządzanie odpadami poprzez zapobieganie ich

powstawaniu, wtórne wykorzystanie i bezpieczne magazynowanie;

minimalizowanie wykorzystania substancji niebezpiecznych,

zmniejszenie zużycia nośników energii i surowców naturalnych,

preferowanie firm, dostawców i podwykonawców, którzy działają w zgodzie z

wymogami ochrony środowiska.

W celu realizacji założonych celów podjęto działania w zakresie:

systematycznych szkoleń pracowników w zakresie ochrony środowiska,

wykonania szeregu remontów budynków i modernizacji urządzeń technicznych

podczas których dokonano: modernizacji kotłowni, wymiany okien, wymiany

kaloryferów z montażem regulatorów ciepła, modernizacji kanałów i rozdzielni

ciepłowniczych, zamontowania zaworów regulacyjnych, montażu samozamykaczy

drzwi;

efektywnego zarządzanie energią poprzez zamontowanie energooszczędnych

odbiorników oświetlenia (świetlówki, energooszczędne żarówki), wykorzystywane do

nocnego oświetlenia oddziałów;

zapewnienia właściwego postępowania i przechowywania szpitalnych odpadów

niebezpiecznych i szkodliwych;

minimalizacji ilości powstających odpadów stałych:

w obrębie bloku operacyjnego i sal zabiegowych stosuje się w 80% odzież ochronną

i obłożenie bloku operacyjnego wielorazowego użytku (poddawane praniu),

do zabiegów operacyjnych stosuje się zestawy i narzędzia wielokrotnego użytku,

do opatrywania trudno gojących się ran stosuje się opatrunki hydrokoloidowe,

opakowania płynów infuzyjnych do podawania cytostatyków zastąpiono workami z

tworzywa sztucznego.

Efekty środowiskowe:

Dzięki realizacji celów środowiskowych:

zmniejszono średnie miesięczne zużycie odpadów niebezpiecznych o około

16% – decyzja o wycofaniu odpadów niebezpiecznych do komunalnych
(pampersy z oddziałów niezakaźnych, strzykawki z twardych pojemników do
worków, gipsy, dreny do przetoczeń – po odcięciu igły z kubłów do worków);

usunięto rtęć z oddziałów poprzez zastąpienie termometrów rtęciowych

termometrami elektronicznymi;

zmniejszono prawdopodobieństwo wystąpienia awarii środowiskowej –

poprzez zakupienie zamrażarek na odpady;

zmniejszono ryzyko wystąpienia awarii środowiskowej – poprzez zakupienie

czynnika neutralizującego – sorbent, i rozprowadzanie go w miejscach
potencjalnie zagrożonych ryzykiem;

zmniejszono roczne zużycie gazu o około 200 tys. m³;
wprowadzono oszczędną gospodarkę papierem - dwustronne drukowanie i

kserowanie dokumentów;

wprowadzono segregację odpadów komunalnych - we wszystkich jednostkach

organizacyjnych zbierana jest makulatura;

w roku 2004 zakończono sukcesywne prace związane z modernizacją

kotłowni, obecnie trzy kotłownie Zespołu Opieki Zdrowotnej wymienione są z
węglowych na gazowo – olejowe.

Powyższe efekty były możliwe do uzyskania, szczególnie dzięki zmianie świadomości

proekologicznej pracowników całego Zespołu Opieki Zdrowotnej. Wdrożenie systemu

zarządzania środowiskiem sprawiło, że instytucja stała się bardziej przyjazna dla środowiska.

W styczniu 2004r. Zespół otrzymał Certyfikaty Systemu Zarządzania Jakością 9001:2001

oraz Systemu Zarządzania Środowiskowego 14001:1998.

4.2. Zespół Opieki Zdrowotnej w Knurowie

(rodzaj działalności: usługi leczniczo –

diagnostyczne)

Zarządzanie energią oraz gospodarka odpadami w Szpitalu Miejskim w Knurowie

Podjęcie konkretnych działań związanych z termomodernizacją obiektu (zainstalowanie

zaworów regulacyjnych i termostatycznych na instalacjach, wymiana agregatów pompowych)

doprowadziło do znacznego ograniczenia zużycia energii cieplnej i elektrycznej oraz

zmniejszenia emisji do powietrza oraz przyniosło znaczące oszczędności finansowe.

Konkretne korzyści środowiskowe i ekonomiczne dało także uporządkowanie gospodarki

odpadami w szpitalu (segregacja i recykling odpadów, prawidłowa utylizacja odpadów

niebezpiecznych). Wzrosła świadomość ekologiczna pracowników.

POLITYKA ŚRODOWISKOWA

Co to jest polityka środowiskowa?

Polityka środowiskowa jest pisemnym wyrażeniem misji jednostki służby zdrowia w

stosunku do zarządzania środowiskiem, a także zobowiązaniem do podejmowania działań na

rzecz ochrony środowiska.

Jednostka służby zdrowia ubiegająca się o certyfikat ISO 14001 lub rejestrację EMAS przy

opracowywaniu polityki środowiskowej musi brać pod uwagę odpowiednie wytyczne.

Przed sformułowaniem polityki środowiskowej należy przeprowadzić wstępny przegląd

środowiskowy, w celu identyfikacji najważniejszych zadań, które powinny zostać wpisane w

politykę środowiskową.

Polityka środowiskowa ma za zadanie poinformować wszelkie zainteresowane strony, że

jednostka służby zdrowia jest świadoma swoich obowiązków wynikających z ochrony

środowiska oraz zobowiązuje się do ograniczenia wpływu na środowisko.

Po co jednostce służby zdrowia polityka środowiskowa?

Posiadanie polityki środowiskowej to niezwykle pozytywny atrybut działania placówki służby

zdrowia. Istnieje wiele korzyści z posiadania polityki:

Placówka jest postrzegana jako jednostka dbająca o stan środowiska.

Polityka ma za zadanie poinformować wszystkie zainteresowane strony (pacjenci,

NFZ, itd.) o budowaniu przyjaznego środowisku wizerunku zespołu opieki zdrowotnej

i jego otoczenia.

Pomoc przy zaspokojeniu wymagań pacjentów.

Dzięki stworzeniu polityki środowiskowej następuje identyfikacja oczekiwań

pacjentów w stosunku do placówki służby zdrowia.

Wzrost zaufania klientów.

Polityka środowiskowa daje zabezpieczenie dla wszystkich zainteresowanych stron

(np. firmy ubezpieczeniowe) o funkcjonowaniu placówki w zgodzie z wymaganiami

prawnymi i innymi.

Co zawiera polityka środowiskowa?

Istotne znaczenie ma styl i forma polityki środowiskowej. Dobrze napisana polityka

środowiskowa jest krótka, zwięzła i posiada cechy dokumentu nadzorowanego, czyli jest

zatwierdzana przez najwyższe kierownictwo jednostki, posiada datę i miejsce wydania.

Stworzenie polityki nie jest działaniem jednorazowym. Polityka winna być okresowo

przeglądana i oceniana ze względu na aktualność zobowiązań i deklaracji w niej zawartych.

Cechy polityki środowiskowej:

Zgodnie z wymaganiami normy ISO 14001 polityka środowiskowa winna uwzględniać:

misję organizacji, wizję, podstawowe wartości i przekonania;

wymagania zainteresowanych stron oraz komunikowanie się z nimi;

ciągłe doskonalenia działań na rzecz środowiska;

zapobieganie zanieczyszczeniom;

wiodące zasady (np. właściwe zagospodarowanie odpadów medycznych);

koordynację z pozostałymi politykami organizacji (np. polityką jakości

placówki służby zdrowia);

specyficzne warunki lokalne lub regionalne;

zgodność z odpowiednimi przepisami dotyczącymi

środowiska,

ustawodawstwem i innymi kryteriami dotyczącymi funkcjonowania placówki.

Przykład polityki środowiskowej opracowanej przez Samodzielny Specjalistyczny Zespół Opieki

Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Opolu

Polityka Środowiskowa

Samodzielny Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Opolu udziela
świadczeń zdrowotnych opieki stacjonarnej i ambulatoryjnej w zakresie ginekologii i położnictwa,
neonatologii i pediatrii.

Dążeniem pracowników jest wysoka jakość udzielanych świadczeń oraz respektowanie zasad
ochrony środowiska. Zespół dąży do ciągłego zapobiegania negatywnemu oddziaływaniu na
środowisko we wszystkich obszarach działalności.

Celem osiągnięcia tych zamiarów wdrożono system zarządzania środowiskowego zgodny z normą
ISO 14001.

Biorąc pod uwagę specyfikę Samodzielnego Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej nad
Matką i Dzieckiem w Opolu zobowiązujemy się do:

ciągłej poprawy warunków zakresie oddziaływania na środowisko,
prawidłowego zarządzania odpadami poprzez monitorowanie ich powstawania,

bezpiecznego składowania i prawidłowego unieszkodliwiania;

zmniejszenia zużycia nośników energii,
racjonalnego gospodarowania wodą,
zapobiegania awariom środowiskowym przez stały monitoring aparatury i instalacji,
postępowania zgodnego z aktualnymi przepisami prawnymi dotyczącymi ochrony

środowiska i regulacjami prawnymi dotyczącymi działalności Zespołu,

zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń środowiskowych.

Realizacja polityki środowiskowej odbywa się poprzez:

zaangażowanie kierownictwa w działania na rzecz pracy Zespołu pozostającej w zgodzie z

zasadami ochrony środowiska,

podnoszenie świadomości naszych pracowników, których praca ma wpływ na środowisko.

W ramach systemu zarządzania w Zespole przyjęty został program zarządzania środowiskowego
uwzględniający zidentyfikowane znaczące aspekty środowiskowe.
Dyrekcja Samodzielnego Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem
w Opolu dokonując okresowych przeglądów systemu, weryfikuje politykę środowiskową
przystosowując ją do zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych.
Polityka środowiskowa jest znana wszystkim pracownikom Zespołu oraz podana do wiadomości
wszystkim zainteresowanym pacjentom. W oparciu o ogólne cele zarządzania środowiskowego
opracowano i wdrożono cele szczegółowe, które podlegają okręgowej weryfikacji podczas
przeglądów kierownictwa.

W imieniu całego personelu i swoim własnym deklaruję realizację wyznaczonych celów
środowiskowych oraz doskonalenie funkcjonowania systemu zarządzania środowiskowego w
Samodzielnym Specjalistycznym Zespole Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Opolu.

Opole, dnia 25.08.2003r.

Dyrektor Zespołu

Aleksandra Kozok

Wydanie I

ZARZĄDZANIE INSTALACJAMI

Skuteczność i możliwość prowadzenia procesu leczenia nie zależy wyłącznie od wiedzy i

umiejętności personelu medycznego. Elementy te muszą być wspierane odpowiednimi

warunkami lokalowymi i technicznymi do wykonania diagnostyki i prowadzenia terapii oraz

rehabilitacji. Z punktu widzenia technicznego, na prawidłowe warunki procesu leczenia

składają się następujące elementy:

budynki,

systemy zasilania i instalacje,

urządzenia medyczne i inne urządzenia techniczne.

Elementy te tworząc - w optymalnym układzie - bezpieczną i komfortową bazę do

działalności leczniczej są ponadto powiązane ze sobą. Zły stan techniczny lub

niedoinwestowanie któregokolwiek z elementów bazowych, oddziałuje negatywnie na

pozostałe elementy infrastruktury, a w ostatecznym rozrachunku na proces leczenia.

Systemy zasilające i instalacje

Systemy zasilające - to wszystko, co „przychodzi" z zewnątrz budynku: energia elektryczna,

woda, zwykle energia cieplna, para technologiczna, itp. Z kolei instalacje rozprowadzają

media wewnątrz budynku. Wyróżniamy: instalację elektryczną, wodną, parową, sprężonego

powietrza, tlenu i próżni, instalację nawiewną i wyciągową, itp. Systemy zasilania pozostają

w luźnym związku ze stanem technicznym i wiekiem budynku (szpitala). Zwykle stanowią

one własność wyspecjalizowanej instytucji (np. zakładu energetycznego, wodociągów

miejskich, itp.) i troska zarządzającego instytucją ogranicza się do zapewnienia

odpowiedniego do potrzeb szpitala wolumenu mediów, o odpowiedniej jakości i poziomie

niezawodności.

ZARZĄDZANIE ENERGIĄ

7.1. Energia elektryczna

7.1.1. Dlaczego warto zarządzać energią eleketryczną?

Najbardziej krytycznym medium dla szpitala jest energia elektryczna. Nawet krótkotrwała

przerwa w jej dostawie, w zasadniczym stopniu wpływa na normalne funkcjonowanie

szpitala, a przedłużająca się przerwa w dostawie energii, doprowadza do pełnoobjawowego

paraliżu instytucji. Podwyższenie stopnia bezpieczeństwa zasilania (niezawodności zasilania)

szpitala w energię elektryczną rozwiązane jest dwustopniowo: poprzez podwyższoną

niezawodność zasilania w energię z sieci elektrycznej - za to odpowiedzialny jest zakład

energetyczny - i poprzez instalację awaryjnych źródeł zasilania w energię, niezależnych od

sieci zewnętrznej, za co odpowiada szpital.

Niekiedy zdarza się, że

szpital zasilany jest tylko z

jednego transformatora, co

w sposób oczywisty jest

wysoce ryzykowne. Na

bezpieczeństwo zasilania

elektrycznego wpływa

również stan techniczny

generatorów spalinowych

i/lub brak systemów

automatyki, samodzielnie

włączających generator w

przypadku zaniku napięcia w sieci energetycznej. Ponadto, wobec zwiększonego

zapotrzebowania na energię elektryczną w szpitalu - wynikającego ze wzrostu nasycenia w

technologie medyczne i inne urządzenia techniczne - generatory są w stanie pokryć tylko

niewielki procent faktycznych potrzeb w tym zakresie. Pojawia się dodatkowe

niebezpieczeństwo przeciążenia generatora - w przypadku podłączenia do obwodów

awaryjnych zbyt wielu odbiorników, o mocy przekraczającej jego moc nominalną - co grozi

uszkodzeniem tego źródła zasilania awaryjnego. Jednak nawet sprawny i wydajny generator

nie zapewnia bezprzerwowego zasilania w energię elektryczną. Czas pomiędzy zanikiem

zasilania z sieci energetycznej, a przejęciem zasilania wybranych odbiorników przez

generator wynosi w najlepszym przypadku kilkanaście sekund, a praktycznie zwykle

kilkadziesiąt. Taka przerwa w zasilaniu jest niedopuszczalna dla wielu odbiorników. Dotyczy

to szczególnie urządzeń medycznych podtrzymujących procesy życiowe (np. respirator), ale

także urządzeń, dla których przerwa w zasilaniu może oznaczać uszkodzenie lub

czasochłonny proces przywracania do sprawności (np. urządzenia laboratoryjne).

Bezprzerwowe zasilanie pomyślane jest jako doraźne zasilanie awaryjne, działające do czasu

przywrócenia zasilania z sieci energetycznej lub przejęcia obciążenia przez generator.

Stosowane jest tak do zasilania pojedynczych urządzeń (np. urządzeń laboratoryjnych) jak i

jako źródło energii dla rozbudowanych instalacji (np. zasilanie sal intensywnego nadzoru

medycznego). Zasilacze bezprzerwowe, potocznie nazywane od angielskiej nazwy urządzenia

UPS-ami, są rozwiązaniem - jak wskazano powyżej - doraźnym, zapewniającym dopływ

energii przez relatywnie krótki czas, wystarczający do wykonania działań zabezpieczających

pacjenta lub urządzenia przed konsekwencjami zaniku zasilania. Istnieje prosta zależność

pomiędzy czasem podtrzymania zasilania przez UPS, a jego ceną - im dłużej, tym drożej.

Jednocześnie, należy wskazać, że UPS jest - z punktu widzenia technicznego - kolejnym

urządzeniem na drodze zasilania odbiornika. Oznacza to zatem ryzyko - bardzo niewielkie,

ale realne - uszkodzenia UPS (z różnych powodów), którego konsekwencją może być utrata

zasilania chronionego odbiornika. Ponadto warto przypomnieć, że UPS nie jest sposobem na

rozwiązanie problemów jakości energii elektrycznej, takich jak podskoki i przysiady napięcia

oraz impulsy, które mogą wystąpić w szpitalnej instalacji elektrycznej. Jest on w tym samym

stopniu podatny na niszczące działanie złej jakości energii zasilającej jak odbiornik właściwy.

Anachronicznym, ale wysoce niezawodnym ekwiwalentem UPS na bloku operacyjnym jest

zasilanie lampy operacyjnej z baterii akumulatorów. Utrzymanie oświetlenia pola

operacyjnego nawet w przypadku całkowitego braku energii elektrycznej w szpitalu

umożliwia zakończenie operacji i stanowi o bezpieczeństwie pacjenta. Zasilanie z

akumulatorów włącza się automatycznie przy zaniku napięcia w sieci elektrycznej.

Akumulatory zasilające lampę operacyjną nie mogą zasilać żadnych innych odbiorników (np.

oświetlenia ewakuacyjnego).

7.1.2. Jak oszczędzać energię elektryczną w jednostce służby zdrowia? Propozycje rozwiązań.

Działania nie wymagające środków na inwestycje:

wykorzystanie w maksymalnym stopniu oświetlenia dziennego na terenie

oddziałów szpitala;

utrzymywanie czystości okien (częste mycie szyb);

wyłączenie zbędnego oświetlania – szczególnie dotyczy pomieszczeń

gospodarczych (brudownik), socjalnych;

utrzymywanie w czystości wszystkich opraw oświetleniowych;

ustalenie zasad korzystania z urządzeń elektrycznych w działach

administracyjnych szpitala (czajniki, komputery, kserokopiarki, itp.).

Działania wymagające niewielkich nakładów finansowych:

wymiana tradycyjnych źródeł światła (żarówki, świetlówki) na

energooszczędne, np. świetlówki kompaktowe, sodowe (dla zewnętrznych

źródeł);

montaż oświetlenia nocnego oddziałów, w tym redukcja natężenia oświetlenia;

zastosowanie sektorowego oświetlenia ciągów komunikacyjnych;

montaż urządzeń automatycznego włączania i wyłączania oświetlenia, także

regulacji jego natężenia (np. Szpitalny Oddział Ratunkowy);

zainstalowanie zmierzchowych wyłączników światła (parking przed

szpitalem);

zastosowanie czujników ruchu;

zakup energooszczędnych urządzeń elektrycznych (w tym energooszczędnej

aparatury medycznej).

Oświetlenie obiektów służby zdrowia

Niezmiernie ważnym elementem korzystania z energii elektrycznej jest wykorzystywanie jej

do celów oświetleniowych. Odpowiednie oświetlenie zapewnia: bezpieczeństwo, zdrowie,

dobre widzenie oraz estetykę i komfort wizualny użytkowników przestrzeni.

Bardzo ważnym aspektem oświetlenia obiektów służby zdrowia jest jego oddziaływanie

psychofizyczne na człowieka. Wiąże się to w sposób oczywisty z intensywnością oświetlenia

i barwami wnętrz tworzących lokalny klimat świetlny. Między barwami powierzchni i

wykorzystaniem światła sztucznego we wnętrzu istnieją ścisłe zależności polegające na ich

wpływie na oświetlenie i warunki widzenia ludzi. Barwy wnętrz stosowane w obiektach

służby zdrowia powinny mieć wysokie współczynniki odbicia światła – sufity 75¸80%, ściany

i przegrody 40¸50%, podłogi 20¸30%, a meble 30¸70%. Stosowanie barw odpowiadających

powyższym wartościom współczynników odbicia światła umożliwia oszczędzanie energii

zużywanej na oświetlenie. Badania prowadzone we wnętrzach o różnych barwach dowodzą,

że wzrostowi jasności nasycenia barw towarzyszy wzrost doznań przyjemnych. Odcienie

ciepłe, nasycone, oceniane są jako bardziej pobudzające niż chłodne.

Realizacja systemów oświetlenia w obiektach służby zdrowia prowadzona jest przy pomocy

szerokiego asortymentu opraw, lamp i sprzętu oświetleniowego. W miarę postępu techniki,

oświetlenie staje się bardziej zróżnicowane, pojawia się większa różnorodność opraw oraz

upowszechniane są automatyczne systemy sterowania oświetleniem. Poza drobnymi

wyjątkami specjalistycznych opraw oświetleniowych, w służbie zdrowia nie stosuje się w

zasadzie wyodrębnionego asortymentu opraw. Stosuje się tu ogólnie dostępny asortyment

opraw oferowanych przez wielu producentów, ale projektując oświetlenie dla obiektu służby

zdrowia warto zwrócić szczególną uwagę na prawidłowy dobór opraw. Oprawy stosowane w

obiektach służby zdrowia powinny spełniać poniższe wymagania:

muszą być to oprawy budowy zamkniętej – stropowe (montowane do stropu, a

nie na zwieszakach),

niezależnie od miejsca instalowania powinny posiadać wysoką szczelność,

klosze i powierzchnie boczne powinny być gładkie umożliwiające umycie i

odkażenie,

powinny posiadać możliwość łatwej wymiany źródeł światła i konserwacji,

ze względu na wymagane wysokie natężenia oświetlenia w większości

powinny być to wysokowydajne oprawy świetlówkowe.

Wymienione powyżej techniki oświetlenia, cechy opraw i sposoby kształtowania środowiska

świetlnego w obiektach służby zdrowia pozwalają już dzisiaj realizować tam systemy

oświetlenia na bardzo wysokim poziomie, co skutkuje znacznym wzrostem jakości

oświetlenia powodując wzrost efektywności leczenia i poprawę warunków socjalnych. Dążyć

należy do tego, aby ten jakościowy wzrost, poprzez modernizację, objął jak najwięcej

obiektów.

Jak oszczędnie oświetlać?

Świetlówki kompaktowe
Świetlówki kompaktowe są odkryciem lat 80. Pozwalają znacznie zaoszczędzić koszty

oświetlenia pomieszczeń. Ich główne zalety to:

niskie zużycie energii elektrycznej – zużywają 5 razy mniej energii niż zwykła

żarówka;

duża trwałość – działają 10 razy dłużej niż tradycyjna żarówka;

nadają się do wkręcenia w miejsce zwykłych żarówek.

Porównanie

Porównanie kosztów oświetlenia za pomocą żarówki kompaktowej i tradycyjnej, przy

założeniach:

okres pracy: 10 000 godzin

trwałość żarówki tradycyjnej: 1 000 godzin

trwałość żarówki kompaktowej: 10 000 godzin

cena energii: 0,2370 zł

Wyszczególnienie

Żarówka kompaktowa
1 sztuka o mocy 20W

Żarówki tradycyjne
10 szt. o mocy 100W

koszt zakupu

50,00 zł

8,00 zł

koszt zużytej energii

47,40 zł

237,00 zł

koszt całkowity

97,40 zł

245,00 zł

oszczędność

147,60 zł

Porady

dwie żarówki 60W lub trzy żarówki 40W dają tyle samo światła, co jedna
100W, a zużywają o 20% więcej energii - lepiej zastosować jedną żarówkę
100W;

jasny kolor ścian i sufitów sprawia, że możemy później włączać światło
wieczorem, gdyż biała ściana odbija 80% światła na nią padającego;

w miejscach, gdzie przez dłuższy czas korzystamy z oświetlenia, należy
stosować żarówki energooszczędne (lampy fluorescencyjne i kompaktowe są
bardziej ekonomiczne od tradycyjnej żarówki);

przy krótkim czasie świecenia należy stosować tradycyjne żarówki;

należy dobierać żarówki odpowiednie do pomieszczeń (odpowiednie natężenie

światła).

Energooszczędna aparatura medyczna

Stopień nasycenia jednostki służby zdrowia w urządzenia medyczne, umiejętność ich

wykorzystania przez personel medyczny, a także możliwie jednakowy poziom techniczny

posiadanych urządzeń, decydują o możliwościach diagnostycznych, leczniczych i

rehabilitacyjnych instytucji opieki zdrowotnej.

Z punktu widzenia ekonomicznego, koszt eksploatacji dużych, skomplikowanych systemów

medycznych zasługuje na szczególną uwagę. O ile wysokość nakładów na zakup i instalację

aparatury medycznej jest powszechnie znana, o tyle koszty eksploatacji pozostają w cieniu

wydatku inwestycyjnego. A tymczasem koszty eksploatacji nie są wydatkiem do

zlekceważenia. Dlatego przy zakupie nowoczesnej aparatury medycznej należy zwracać

uwagę również na:

wielkość zużycia energii elektrycznej,

czas uruchamiania aparatury i osiągania przez nią pełnej gotowości do pracy,

„puste przebiegi”.

Etykieta efektywności energetycznej

Etykieta efektywności energetycznej informuje w zwięzły sposób o danych technicznych i

efektywności energetycznej konkretnego urządzenia, pozwala na porównanie jego

parametrów z innymi urządzeniami tej samej grupy oraz ułatwia wybór przy zakupie nowego

urządzenia. Ponadto jest pomocna dla sprzedawców przy udzielaniu fachowych informacji

klientom. Etykieta, zwracając uwagę na kwestię efektywności energetycznej, przyczynia się

w znaczny sposób do oszczędności zasobów naturalnych i ochrony klimatu.

Urządzenia oznakowywane etykietą efektywności energetycznej: chłodziarki, chłodziarko-

zamrażarki, zamrażarki, pralki bębnowe, suszarki, pralko-suszary, zmywarki do naczyń,

piekarniki elektryczne, źródła światła do użytku domowego, klimatyzatory.

Etykieta efektywności energetycznej informuje o zużyciu energii przez poszczególne

urządzenia i źródła światła w zależności od ich mocy. Etykietę efektywności energetycznej

umieszcza się na urządzeniu oraz dołącza się do dokumentacji technicznej sprzętu.

Najbardziej wyraźny element etykiety stanowią, oznakowane kolorami, klasy efektywności

energetycznej. Wyróżniamy klasy od A do G. Urządzenie oznakowane klasą „A" cechuje

szczególnie niskie zużycie energii, natomiast klasa „G" oznacza, że zużycie to jest bardzo

wysokie. Należy pamiętać, że już klasa „C" wskazuje na stosunkowo duże zużycie energii.

W dolnej części etykiety znajdują się szczegółowe dane techniczne urządzenia, np.: dokładne

zużycie energii lub poziom hałasu.

7.1.3. Zasilanie awaryjne szpitala

Szpitalne agregaty prądotwórcze są wyposażone w silniki wysokoprężne.

Agregaty mogą być

wyposażone w pełną automatykę pozwalającą na szybki start i automatyczne przełączenie

odbiorców w przypadku awarii sieci zawodowej. Czas osiągnięcia przez agregat parametrów

znamionowych wynosi do 15 sekund od momentu startu. Agregaty są przystosowane do pracy

jako awaryjne źródło zasilania. Mogą także współpracować z systemami bezprzerwowego

zasilania (UPS).

Większość agregatów ma wbudowany wewnętrzny zbiornik paliwa. Dostępne są zbiorniki

zewnętrzne o różnych pojemnościach, zaopatrzone w automatyczne lub ręczne układy

tankowania.

Ze względu uciążliwość hałasową agregaty często wyposażane są w obudowy

dźwiękochłonne. Poziom hałasu agregatu w obudowie dźwiękochłonnej wynosi 70 -

80dB(A). W obiektach służby zdrowia uzasadnione jest stosowanie wersji specjalnie

wyciszonych (nawet do ok. 50 db(A)/1m).

Rodzaje obudów agregatów

prądotwórczych

C (Cover), lekko

dźwiękoszczelne i odporne na warunki atmosferyczne, zmniejszające

poziom hałasu o ok. -8 dB(A) od poziomu hałasu własnego agregatu i spełniające normy UE.

S (Silent)

, dźwiękoszczelne i odporne na warunki atmosferyczne, zmniejszające poziom

hałasu o ok. -15 dB(A) od poziomu hałasu własnego agregatu i spełniające normy w zakresie

ochrony środowiska.

SS (Super Silent)

, super dźwiękoszczelne i odporne na warunki atmosferyczne,

zmniejszające poziom hałasu o ok. -20 dB(A) od poziomu hałasu własnego agregatu i

spełniające normy w zakresie ochrony środowiska.

Od A =

zielonej

do G =

czerwonej

•

urządzenia o najniższym zużyciu energii odpowiadają klasom A, B,

•

urządzenia o średnim zużyciu C, D, E

•

urządzenia o najwyższym zużyciu odpowiadają klasom F i G.

7.2. Energia cieplna

7.2.1. Zarządzanie energią cieplną w jednostkach służby zdrowia
Użytkowanie energii cieplnej w obiektach służby zdrowia stanowi jeden z najbardziej

istotnych problemów zarządzania placówką. W najlepszych warunkach są obiekty podłączone

do miejskiej sieci cieplnej. Racjonalizacja zużycia energii cieplnej wiąże się przeważnie z

dużymi nakładami finansowymi przeznaczonymi na modernizację przestarzałych kotłowni.

Przykłady kotłowni opalanych różnymi nośnikami:

Kotłownia olejowa (Centrum Pediatrii w Sosnowcu)

Część grzewcza technologiczna kotłowni składa się z dwóch kotłów niskotemperaturowych

firmy HOVAL typ ST PLUS 500 (pojemność 0,520 m³) i ST PLUS 650 (pojemność 0,990

m³) opalanych olejem opałowym przy pracy palnika każdego kotła w układzie

dwustopniowym oraz zestawu do podgrzewania ciepłej wody użytkowej typ Z-520/4.

Kotłownię wyposażono w aparaturę automatyki, która zapewnia oszczędną eksploatację oraz

niezbędne pomiary przy okresowej obsłudze.

Zainstalowana max moc cieplna kotłów: N = 581 + 756 = 1337,0 kW

Potrzeby cieplne obiektu:

sezon zimowy N = 1350,0 kW

sezon letni N = 504,0 kW

jest to zapotrzebowanie szczytowe.

Zużycie oleju opałowego w roku 2002 wyniosło 132 Mg.

Kotłownia gazowo-olejowa (Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Norberta Barlickiego w

Łodzi)

Każdy budynek ma swój węzeł cieplny z automatyką pogodową. Kotłownia posiada

następujące parametry techniczne i eksploatacyjne:

2 kotły gazowo-olejowe i 1 olejowy typu FAKO-950, o mocy 950 KW każdy. Każdy kocioł

podłączony jest do indywidualnej szafy sterowniczej, praca kotłów sterowana jest

automatycznie.

Wydajne kotły grzewcze

Nowoczesne instalacje grzewcze wymagają zastosowania nowoczesnych źródeł ciepła. Kotły

grzewcze, stosowane w budynkach o różnorodnym przeznaczeniu, muszą odpowiadać nowym

wyzwaniom, jakie się przed nimi stawia.

Konstrukcja kotłów grzewczych

Różnorodność konstrukcji nowoczesnych kotłów grzewczych można sprowadzić obecnie do

dwóch przeciwstawnych kierunków.

Pierwszy z nich, dotyczący konstrukcji kotłów niskotemperaturowych, określa tendencję do

uzyskiwania jak najniższych temperatur pracy przy jednoczesnym zabezpieczeniu przed

niepożądanym wykraplaniem pary wodnej ze spalin. Wiąże się to z zastosowaniem

zaawansowanych powierzchni grzewczych, zazwyczaj wielowarstwowych, które - podobnie

jak w przypadku okna podwójnie oszklonego - nie dopuszczają do zbyt niskiego schłodzenia

powierzchni ścianki i przekroczenia tzw. punktu rosy i wykraplania pary wodnej.

Drugi kierunek, związany z konstrukcja kotłów kondensacyjnych, przeciwstawnie dąży do

uzyskiwania jak najpełniejszego efektu skraplania (kondensacji) pary wodnej ze spalin i

odzyskiwaniu dzięki temu dodatkowej energii cieplnej. Powierzchnie grzewcze kotłów

kondensacyjnych budowane są zazwyczaj jako cienkie ścianki umożliwiające jak najniższe

schładzanie spalin. Powierzchnie grzewcze kotła muszą być przy tym odporne na

oddziaływanie kwaśnego kondensatu, stąd zastosowanie znajduje stal nierdzewna,

ewentualnie stopy aluminium.

Sprawności znormalizowane nowoczesnych kotłów niskotemperaturowych zazwyczaj sięgają

do 95%, zaś kondensacyjnych do 109%. W rzeczywistości różnica w sprawności pomiędzy

kotłami tych dwóch typów w warunkach roboczych okazuje się jeszcze większa, a

oszczędności wynikające z zastosowania kotła kondensacyjnego są w stanie zwrócić

podwyższone koszty inwestycji zazwyczaj w ciągu 2 do 5 lat.

Najnowsze rozwiązania techniczne zastosowane w kotłach kondensacyjnych wykorzystują

specjalną konstrukcję komory spalania – tzw. komory radialnej, która wykonana jest z

nierdzewnej stali szlachetnej. Zarówno od strony spalinowej jak i wodnej, komora spalania

charakteryzuje się pełną równomiernością pracy - spaliny schładzane są maksymalnie

podczas jednokrotnego przejścia przez długie i gładkie szczeliny wymiennika, zaś woda

grzewcza przepływa równomiernie przez szerokie przekroje wszystkich „zwojów”

wymiennika. Gładkie powierzchnie grzewcze i efekt „wydmuchiwania” kondensatu przez

spaliny nie dopuszcza do występowania znanego zjawiska zalegania kondensatu pomiędzy

żebrami, spotykanego w tradycyjnych wymiennikach aluminiowych w postaci użebrowanych

rur płomieniowych. Przykładem tego typu komory jest komora Ino-X-Radial firmy

Viessmann. Przykładem palnika stosowanego e konstrukcji kotła kondensacyjnego z radialną

komorą spalania jest palnik MatriX firmy Viessmann. Innym elementem będącym przejawem

nowoczesne myśli technicznej, jest palnik promiennikowy stanowiący idealne uzupełnienie

radialnej komory spalania kotła kondensacyjnego. Kocioł kondensacyjny z gazowym

palnikiem promiennikowym zapewnia maksymalnie wysoką stabilność pracy w przedziale już

od 25% mocy minimalnej. Uzyskiwanie niskich temperatur spalin, poprzez znaczną półkulistą

powierzchnię palnika, sprzyja uzyskiwaniu zarówno ekstremalnie niskich emisji

zanieczyszczeń, jak również maksymalnego efektu kondensacji pary wodnej ze spalin. Ten

typ palnika przynosi użytkownikowi dodatkową zaletę - nieporównywalnie niski poziom

szumów towarzyszących pracy całego kotła.

Producenci dostępnych w Polsce kotłów gazowych i olejowych: Viessmann, Buderus,

Vaillant, Junkers, Immergas, De Dietrich, ACV, Beretta.

Producenci kotłów na paliwa stałe: Verner, Radan, Seko, Vigas, Kostrzewa.

7.2.2. Jak oszczędzać energię cieplną w obiektach służby zdrowia? Propozycje rozwiązań.

Działania nie wymagające środków na inwestycje:

utrzymywanie w pomieszczeniach administracyjnych temperatury 20-21

utrzymywanie temperatury w pomieszczeniach nieużywanych na poziomie 5-7

regularne badanie sprawności wszystkich urządzeń instalacji grzewczych,

ustalenie zasad korzystania z termostatów na kaloryferach dla pomieszczeń,

efektywne wietrzenie sal pacjentów i gabinetów.

Działania wymagające niewielkich nakładów finansowych:

Uszczelnienie stolarki okiennej i drzwiowej: źle dopasowane i stare okna oraz drzwi

są powodem straty energii cieplnej. Najwięcej energii ucieka przez pojedyncze lub

skrzynkowe okna, gdzie powietrze ochładza się w wyniku cyrkulacji powietrza.

Uszczelnić należy:

ramy okienne przy futrynie okiennej,

szczeliny pomiędzy ościeżnica okienną a murem,

zetknięcie drzwi i futryny.

Zainstalowanie w oknach dodatkowych zabezpieczeń, np. rolety, żaluzje: założenie

rolet czy żaluzji i ich używanie w godzinach nocnych daje wymierne korzyści. Rolety

i żaluzje zainstalowane pomiędzy szybami dają 12%, a rolety zewnętrzne 20-40%

oszczędności energii.

Zainstalowanie termostatów na kaloryferach: montaż termostatów przyczynia się do

regulowania temperatury w pomieszczeniu. Zapewnienie komfortu cieplnego w

obiektach służby zdrowia jest bardzo ważną sprawą. Pacjent leżący jest bardziej

wrażliwy na uczucie chłodu niż personel. Dlatego za instalacją termostatów powinny

iść instrukcje (wytyczne) dotyczące posługiwania się nimi i utrzymywania

odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach, szczególnie w części administracyjnej,

a także w pomieszczeniach gospodarczych obiektów służby zdrowia. Okresowa

kontrola ustawień termostatów daje wymierne efekty w ograniczaniu zużycia ciepła.

Działania wymagające większych nakładów finansowych:

Modernizacja ogrzewania: modernizacja całej sieci grzewczej daje oszczędności około

10-20% rocznie.

zamiana medium grzewczego na bardziej oszczędne, np. olejowe, zamienne

olejowo-gazowe;

wyposażenie kotłowni w pełną automatykę pogodową, czyli regulację

temperatury wewnątrz pomieszczeń przy uwzględnieniu warunków

temperaturowych na zewnątrz (pomiar temperatury i prędkości wiatru);

montaż ekranów grzejnikowych;

wymiana starych grzejników na nowoczesne grzejniki wydajniej przekazujące

ciepło.

Termomodernizacja budynków: termomodernizacja to szereg przedsięwzięć

inwestycyjnych zmierzających do poprawy jego stanu technicznego i istniejących

instalacji.

Na podstawie ustawy z dnia 18 grudnia 1998r. o wspieraniu przedsięwzięć

termomodernizacyjnych (Dz. U. Nr 163, poz. 1121 z późniejszymi zmianami)

inwestor przeprowadzający termomodernizację może skorzystać z kredytu

termomodernizacyjnego.

Modernizacja energetyczna daje wiele efektów:

zmniejszenie zużycia nośników energii i kosztów ich zakupu,

zmniejszenie powierzchni koniecznej do utrzymywania,

zwiększenie komfortu użytkowania pomieszczeń i podwyższenie standardu

placówki,

zmniejszenie kosztów zaopatrzenia w wodę,

zmniejszenie kosztów doraźnych remontów,

zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza.

GOSPODAROWANIE WODĄ I ŚCIEKAMI

8.1. Dlaczego warto oszczędzać wodę i właściwie gospodarować ściekami?

Zasilanie w wodę

Zasilanie obiektu służby zdrowia w wodę jest - zaraz po zasilaniu w energię elektryczną-

warunkiem funkcjonowania instytucji. Przerwy w zasilaniu w wodę (zwykle z sieci miejskiej)

mogą być kompensowane przez pobór wody z własnego ujęcia, poprzez zużywanie wody

zgromadzonej w zbiornikach wyrównawczych lub kombinację obydwu tych rozwiązań.

Szpitale powinny posiadać własne ujęcie wody. Jego „awaryjny” status powoduje jednak, że

woda czerpana jest z tego źródła sporadycznie, o ile w ogóle. Zasadniczym argumentem, na

jakim opiera się niechęć do korzystania z własnego zasilania w wodę jest odpowiedzialność

związana z procesem uzdatniania wody, który odbywać się musi siłami szpitala. Oczywiście,

uzdatnianie kosztuje, w takim razie - kontynuowana jest argumentacja „przeciw” - taniej jest

kupować wodę z przedsiębiorstwa wodociągowego. Jeżeli rzeczywiście woda „miejska” jest

tańsza niż korzystanie z ujęcia własnego, to trudno podważać fakty. A jeżeli jednak tak nie

jest? Jeżeli oszczędności przy korzystaniu z własnego ujęcia wody są znaczne, może warto

zastanowić się nad rozwiązaniami organizacyjnymi, które pozwolą uzyskać oszczędności?

Innym zagadnieniem jest oszczędność wody w szpitalu. Oszczędność dobrze pojęta,

wynikająca z naprawy cieknących kranów, piętnowania niegospodarności i starannej analizy

stosowanych technologii (np. woda do celów chłodniczych, może być wykorzystywana w

obiegu zamkniętym), może pozostawić w budżecie całkiem poważne kwoty. Gromadzenie

wody w zbiornikach wyrównawczych (ciśnieniowych) jest w Polsce stosowane jednostkowo.

Zaletą tego rozwiązania jest nie tylko ciągłe dysponowanie zapasem wody, ale także pełna

stabilność ciśnienia tego medium. W skali mikro, zbiorniki wyrównawcze powinny być

stosowane w stacjach uzdatniania wody dla potrzeb hemodializy. Objętość zbiornika powinna

być wystarczająca do zakończenia wykonywanych - w chwili zaniku zasilania - dializ. Należy

zwrócić uwagę, że brak zasilania w wodę z sieci wodociągowej nie musi oznaczać awarii

technicznej. Równie prawdopodobne jest zanieczyszczenie ujęcia, wraz z całymi, zwykle

długotrwałymi tego konsekwencjami. W takiej sytuacji posiadanie własnego ujęcia wody jest

korzystne.

Gospodarka ściekami szpitalnymi

Ścieki pochodzące z obiektów szpitalnych czy placówek służby zdrowia są najczęściej

odprowadzane do miejskiej sieci kanalizacji sanitarnej. Do kanału sanitarnego odprowadzane

są zarówno ścieki technologiczne jak i sanitarne. Ilość ścieków oznacza się na podstawie

zużycia wody (1:1) lub średniodobowej ilości ścieków przepływających przez studzienkę

pomiarową umieszczoną na kanalizacji sanitarnej.

Przy szpitalach najczęściej funkcjonuje stacja dezynfekcji ścieków sanitarnych. Dezynfekcja

prowadzona jest w większości przypadków 2% roztworem podchlorynu sodu.

Ścieki opadowe powierzchni utwardzonych i z dachu odprowadzane są do miejskiej sieci

kanalizacji deszczowej lub powierzchniowo.

8.2. Jak zarządzać wodą i ściekami, przykłady rozwiązań

Program gospodarowania wodą może przyczynić się do ograniczenia kosztów związanych:

z poborem wody;

z ilością wytworzonych ścieków;

ze zużyciem energii elektrycznej.

Obiekty służby zdrowia, które wprowadzą kilka prostych rozwiązań służących właściwemu

gospodarowaniu wodą mogą spodziewać się sporych oszczędności. Przy wdrazaniu programu

zarządzania woda najważniejsze jest zaangażowanie pracowników. Cały personel powinien

być na bieżąco informowany o powodach i sposobach realizacji programu. Ogromne

znaczenie ma również włączenie w działania pacjentów. Wielu z nich nie zdaje sobie sprawy

z obciążenia kosztami placówki służby zdrowia. Należy wykorzystać wszelkie sposoby

informowania pacjentów o korzyściach związanych z programem gospodarowania wodą.

Jak zminimalizować zużycie wody?

Aby przystąpić do działań związanych z minimalizacją zużycia wody należy najpierw

zdiagnozować stan instalacji wodociągowej, urządzeń sanitarnych i dokonać oceny zachowań

personelu i pacjentów.

Należy zbadać, czy:

dokonywano przeglądów instalacji wodociągowej;

sprawdzono szczelność kranów;

krany pozostają często nie zakręcone,

są wycieki w toaletach,

stosowana jest armatura ograniczająca zużycie wody, np. spłuczki toaletowe

wyposażone w przycisk „STOP”,

personel zna zachowania ograniczające zużycie wody,

sposób przeprowadzenia mycia i dezynfekcji basenów, powierzchni, itd. jest

prowadzony zgodnie z zasadami;

nie ma zbędnego zużycia wody i pary w kuchni, pralni, itd.

Metody „bezkosztowe”

systematyczne sprawdzenie przecieków na kranach umywalek i w toaletach;

zachęcanie pacjentów do zgłaszania personelowi zauważalnych przecieków;

natychmiastowa naprawa miejsc przecieków wody i wydobywania się pary;

zainstalowanie stopera w toalecie;

ustawienie pralnic na systemy oszczędzające wodę.

Metody niskonakładowe

stosowanie środków czyszczących i detergentów łatwo zmywalnych,

montowanie regulatorów ciśnienia (strumienia) wody;

instalowanie systemów, które automatycznie odcinają wodę,

montowanie perlatorów w bateriach,

instalowanie w toaletach spłuczek z dwoma sposobami spłukiwania wody (zużywają

one 6 litrów wody na 1 spłukiwanie, podczas gdy spłuczki starego typu zużywają 10

litrów).

Metody wysokonakładowe

instalowanie systemów do odzysku pary,

wykorzystanie kotłowni do zasilania w parę technologiczną pralni i sterylizatorni oraz

specjalistycznych urządzeń medycznych na terenie jednostki służby zdrowia.

Przykłady urządzeń ograniczających zużycie wody

Baterie jednouchwytowe

Rezultaty testów porównawczych dowodzą, że w bateriach jednouchwytowych zużycie wody

obniża się o około jedną trzecią w stosunku do baterii dwuuchwytowych.

Zawory ceramiczne oznaczają trwalszą konstrukcję w porównaniu z tradycyjnymi

rozwiązaniami, lepsze uszczelnienie, a także umożliwiają precyzyjną regulację strumienia

wody. Ich działanie polega na odpowiednim ustawieniu wobec siebie dwóch płytek

ceramicznych - nieruchomej i ruchomej. W płytce nieruchomej znajdują się dwa otwory

wlotowe na zimną i gorącą wodę. Płytka ruchoma wraz z zabierakiem zawiera komorę

mieszającą. W wyniku obrotu płytki ruchomej następuje w niej mieszanie wody zimnej i

ciepłej. To właśnie precyzja regulacji strumienia wody skutkuje jej oszczędnością. W

bateriach dwuuchwytowych musimy doprowadzić do wymieszania strumieni wody ciepłej i

zimnej za każdym razem, testując kilkukrotnie temperaturę. W bateriach jednouchwytowych

proporcje mamy już ustawione, wystarczy tylko włączyć strumień wody a regulacji ustawień

przepływu wody oraz temperatury maksymalnej dokonuje się przy pomocy pierścienia

umieszczonego na głowicy ceramicznej, wewnątrz baterii. Obrót pierścienia o 180 stopni

powoduje oszczędność wody do 50%. Poprzez odpowiednią regulację można także

zmniejszyć stopniowo do 50% temperaturę maksymalną osiąganą przez baterię w pozycji

ciepłej wody. Dzięki temu otrzymuje się kolejne oszczędności i zabezpiecza się przed

ewentualnym poparzeniem.

Fotokomórka

Zastosowanie fotokomórki jest kolejnym krokiem w oszczędzaniu wody. Strumień wody

włącza się, gdy w zasięgu fotokomórki znajdą się ręce. Wyłączenie go następuje od razu po

zniknięciu rąk z zasięgu fotokomórki. Jest to dobre zabezpieczenie dla zapominalskich,

którym zdarza się zapomnieć zakręcić kran.

Baterie termostatyczne

Baterie te zapewniają wysoki komfort użytkowania. Posiadają one możliwość wcześniejszego

precyzyjnego zaprogramowania temperatury, co pozwala na jej ustawienie na stałe,

zabezpieczając przed oparzeniami i ograniczając zużycie wody. Temperaturę można ustawić z

dokładnością do 0,5

Baterie dwuuchwytowe

Baterie dwuuchwytowe produkowane współcześnie tylko kształtem przypominają te znane z

lat ubiegłych. W nich również stosuje się rozwiązania służące oszczędności wody. Dzięki

zastosowaniu głowicy ceramicznej szybciej niż w bateriach z klasycznymi zaworami

uzyskujemy strumień wody o żądanych parametrach. Do uzyskania pożądanego strumienia

wystarczy pół obrotu uchwytu do uzyskania pełnego strumienia wody. Powoduje to znaczne

zmniejszenie strat wody związanych z odkręcaniem i zakręcaniem uchwytów.

Elektroniczne oraz hydrauliczne baterie umywalkowe znajdują zastosowanie w toaletach

obiektów publicznych np. szpitalach, poradniach, czyli wszędzie tam gdzie stawiane są

wysokie wymagania odnośnie jakości i trwałości produktów stosowanych do wykończenia i

wyposażenia pomieszczeń. Baterie stosowane w takich obiektach muszą być wandaloodporne

i niezawodne, powinny również oszczędzać wodę. Armatura bezdotykowa znajduje

szczególne zastosowanie w toaletach przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych.

8.3. Sposoby oczyszczania ścieków

Przed procesem wprowadzenia ścieków do kanalizacji sanitarnej w naszym kraju z reguły

przeprowadza się dezynfekcję za pomocą chlorowania. Proces ten pomimo stosunkowo

niskiego kosztu jego przeprowadzania jest skuteczny. Do przygotowania i dawkowania

chloru, a w zasadzie jego roztworu w postaci podchlorynu, służą chloratory.

Na rynku polskim jest wiele rodzajów oczyszczalni ścieków. Oczyszczalnie ścieków dla

obiektów służby zdrowia najczęściej pracują wg znanej metody SBR - Sequence Batch

Reactors. Jest to stosowana od wielu lat z dobrym skutkiem metoda pozwalająca w

optymalny sposób usunąć zarówno substancje organiczne jak i zawiesiny. W połączeniu z

dozowaniem chemikaliów daje również znaczną redukcję fosforu (pralnia). Cechą szczególną

nowoczesnych oczyszczalni jest wyjątkowa precyzja realizacji poszczególnych faz procesu

technologicznego poprzez zastosowanie najnowocześniejszych systemów sterowania,

opartych na sterownikach z wykorzystaniem systemów dla monitoringu pracy urządzeń

oczyszczalni oraz wizualizacji procesów oczyszczania reprezentuje przyszłościowy system

oczyszczania ścieków, przy jego konstruowaniu uwzględniono najnowsze rygorystyczne

wymagania władz w zakresie ochrony środowiska. Przy nowoczesnych oczyszczalniach

szczególny nacisk kładzie się obecnie na następujące aspekty:

wysoki stopień oczyszczania ścieków i stabilność rezultatów,

niezawodność eksploatacyjną,

niskie koszty eksploatacji,

duża elastyczność w zakresie wydajności,

dobre warunki pracy personelu.

Oczyszczanie ścieków musi następować etapami poprzez:

oczyszczanie wstępne,

oczyszczanie biologiczno-chemiczne,

przeróbkę osadu.

W procesie wstępnego oczyszczania ścieków stosowane są następujące urządzenia:

przepompownia ścieków,

piaskownik,

różnego rodzaju systemy krat (koszowe, workowe, itp.).

Kraty pozwalają na usunięcie zanieczyszczeń o charakterze ciał stałych napływających

razem ze ściekami. W piaskowniku następuje dalszy proces filtracji, adsorpcji oraz

biologiczny rozkład tlenowy.

Oczyszczanie biologiczno-chemiczne
Oczyszczalnia biologiczno-chemiczna ścieków składa się z:

zbiornika retencyjnego,

jednego lub kilku reaktorów wyposażonych w system napowietrzania,

systemu podawania chemikaliów,

mikroprocesorowego systemu sterownia i nadzoru.

Określoną wydajność oczyszczalni osiąga się poprzez odpowiednie dobranie liczby i

pojemności reaktorów, oraz odpowiednie zaprogramowanie urządzeń sterujących w

zależności od jakości dopływających ścieków. Każda modułowa struktura oczyszczalni

umożliwia jej rozbudowę, poprzez zwiększenie liczby zbiorników i przeprogramowanie

urządzeń sterujących.

Przeróbka osadu

W tym etapie oczyszczania ścieków stosowane są następujące elementy i urządzenia:

zbiorniki stabilizacji osadu,

systemy napowietrzające zbiorników osadu,

urządzenia odwadniające.

Osad nadmierny w czwartej fazie pracy reaktora odprowadzany jest do zbiorników osadu.

Ich zadaniem jest zagęszczenie zbędnej już biomasy. Zbiorniki te mogą być dodatkowo

wyposażone w urządzenia do stabilizacji tlenowej. W dalszym postępowaniu ze znacznie

już zmineralizowaną biomasą osadu nadmiernego można zastosować jedną z dwóch metod:

usunięcie osadu ze zbiorników i wywiezienie do większej oczyszczalni (wozy

asenizacyjne),

odwodnienie osadu przy pomocy urządzeń typu draimad (worki z osadem o poj. ok.

80l).

GOSPODARKA ODPADAMI MEDYCZNYMI I KOMUNALNYMI

9.1. Dlaczego warto zarządzać odpadami?

Zagospodarowanie i unieszkodliwianie odpadów stanowi poważne obciążenie finansowe-

zależnie od wielkości placówki sięga od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy złotych rocznie.

Wiele placówek służby zdrowia prowadzi niewłaściwą gospodarkę odpadami.

Nieodpowiednia segregacja odpadów, kwalifikowanie zbyt wielu odpadów jako odpadów

niebezpiecznych, kierowanie odpadów, które mogłyby być poddane recyklingowi do masy

odpadów wywożonych na składowisko odpadów przyczynia się do generowania

dodatkowych kosztów.

Powstawania odpadów nie można uniknąć, ale należy stworzyć odpowiednie procedury /

standardy postępowania, które doprowadzą do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów i

usprawnią sposób postępowania z nimi.

Korzyści wynikające z uporządkowania gospodarki odpadami w jednostce służby zdrowia:

uregulowanie stanu formalno-prawnego,

eliminacja opłat i kar z tytułu nieprawidłowego postępowania z odpadami,

podniesienie świadomości personelu w zakresie bezpieczeństwa dla środowiska i

kosztów utylizacji odpadów,

wypracowanie nowego sposobu odzysku odpadów (odpad jako surowiec wtórny),

zwiększenie pozytywnej relacji z otoczeniem w wyniku działalności ekologicznej,

przygotowanie jednostki służby zdrowia do wdrożenia systemu zarządzania jakością

wg normy ISO 9001, systemu zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001 i

bezpieczeństwa i higieny pracy PN-N 18001.

9.2. Przepisy regulujące gospodarkę odpadami

Ustawa Prawo ochrony środowiska (POŚ)

W art. 184 POŚ zawarte zostały ogólne założenia dotyczące wszystkich rodzajów pozwoleń,

zarówno sektorowych (w tym także pozwolenia na wytwarzanie odpadów) jak również dla

pozwoleń zintegrowanych. W związku z powyższym nie da się rozpatrywać gospodarki

odpadami bez znajomości ustawy Prawo ochrony środowiska. Ponadto POŚ zawiera wiele

definicji, których znajomość jest niezbędna dla prawidłowego zrozumienia zasad gospodarki

odpadami (emisja, instalacja, najlepsze dostępne techniki, PCB, prowadzący instalację, tytuł

prawny itd.).

Ustawa o odpadach

Ustawa o odpadach określa zasady postępowania z odpadami, a w szczególności zasady

zapobiegania powstawaniu odpadów lub minimalizacji ich ilości, usuwania z miejsc

powstawania odpadów, wykorzystywania odpadów oraz ich unieszkodliwiania. Ustawa o

odpadach nie uwzględnia wytwarzania odpadów komunalnych (reguluje odzysk

i unieszkodliwianie odpadów komunalnych). Zagadnienie to, a także wszelkie kwestie

związane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi normuje ustawa z dnia 13 września

1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z

późniejszymi zmianami), obowiązująca od dnia 1 stycznia 1997 roku.

Ustawy o odpadach nie stosuje się w następujących przypadkach:

do odpadów promieniotwórczych (stosuje się Prawo atomowe),

do ścieków (Prawo wodne)

do zanieczyszczeń gazowych i pyłowych (Prawo ochrony środowiska),

do odchodów zwierząt, do gnojówki i gnojowicy, przeznaczonych do rolniczego

wykorzystania (ustawa o nawozach i nawożeniu),

do substancji wykorzystywanych jako czynniki chłodnicze przeznaczone do

regeneracji

W szczególny sposób są traktowane masy ziemne lub skalne.

Ustawa o opadach w sposób szczególny określa zasady postępowania z pewnymi grupami

odpadów: medycznymi, odpadami zawierającymi PCB, olejami odpadowymi, bateriami i

akumulatorami oraz komunalnymi osadami ściekowymi. Dodatkowo ustala zasady

unieszkodliwiania odpadów, w tym zwłaszcza składowanie oraz termiczne przekształcanie

odpadów.

Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

Powyższa ustawa zawiera zasady postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

W niej podane są obowiązki producenta, eksportera i importera opakowań, a także sprzedawcy i

użytkownika opakowań i odpadów opakowaniowych oraz zasady postępowania z nimi. Te

ostatnie w zasadzie nie różnią się zbytnio od zasad postępowania z odpadami, wynikającymi z

obowiązującej ustawy o odpadach.

Przez opakowania rozumie się wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek

materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji

wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych.

Ustawa ta zawiera również obowiązki producenta, importera i eksportera opakowań oraz

obowiązki producenta, importera i eksportera produktów w opakowaniach, a także obowiązki

sprzedawcy i użytkownika produktu w opakowaniach. Są to głównie obowiązki związane ze

zwrotem opakowań przez użytkownika produktu w opakowaniu oraz z ich odbiorem i

selektywną zbiórką przez sprzedawcę.

Wymagania ustawy nie mają zastosowania do opakowań eksportowanych (poza złożeniem

rocznego sprawozdania o masie opakowań wywiezionych za granicę przez eksportera

opakowań i eksportera produktów w opakowaniach).

Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz

o opłacie produktowej i depozytowej

Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami

oraz o opłacie produktowej i depozytowej (Dz. U. z 2001r. Nr 63, poz. 639) określa

obowiązki przedsiębiorcy związane z wprowadzaniem na rynek krajowy produktów w

opakowaniach oraz zasady ustalania i pobierania opłaty produktowej i depozytowej.

W ustawie zdefiniowano pojęcia nie wyjaśnione w innych ustawach, dotyczą one:

akumulatora ołowiowego, eksportu produktów, importu produktów, odpadu

opakowaniowego, odpadu poużytkowego, opłaty depozytowej, opłaty produktowej, zużytego

akumulatora.

Przedsiębiorca obowiązany jest do zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu

odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Obowiązek w powyższym zakresie

przedsiębiorcy mogą realizować samodzielnie albo za pośrednictwem organizacji odzysku.

W przypadku nieosiągnięcia określonego poziomu odzysku lub recyklingu przedsiębiorca lub

organizacja, obowiązani są do wpłacenia opłaty produktowej i złożenia marszałkowi

województwa rocznego sprawozdania o wysokości należnej opłaty w terminie do dnia 31

marca roku następującego po roku, którego opłata dotyczy.

Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji

Celem tej ustawy jest zapewnienie systemu zbierania i przetwarzania zebranych pojazdów,

wycofanych z eksploatacji, ogólnej dostępności punktów zbierania pojazdów i stacji

demontażu oraz możliwości nieodpłatnego przekazywania pojazdu przez ostatniego

właściciela, a także osiągnięcia wymaganych poziomów odzysku i recyklingu. Ustawa

wprowadza szereg obowiązków dla wszystkich uczestników krajowego systemu recyklingu

pojazdów wycofanych z eksploatacji, tj. prowadzących stacje demontażu, punkty zbierania

pojazdów, prowadzących strzępiarki, a także obowiązki dla organów administracji publicznej.

Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym

Ustawa ta nakłada szereg obowiązków na wszystkich uczestniczących w cyklu życia sprzętu

elektrycznego lub elektronicznego. Wskazuje obowiązki wprowadzającego sprzęt elektryczny

i elektroniczny na rynek, użytkowników tego sprzętu oraz zbierającego sprzęt. Zawiera także

obowiązki prowadzących działalność w zakresie recyklingu lub odzysku sprzętu

elektrycznego lub elektronicznego.

Przede wszystkim jednak wskazuje, iż producent jest zobowiązany do organizowania i

finansowania zbiórki, odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania sprzętu elektrycznego lub

elektronicznego.

Zarówno przepisy prawne Unii Europejskiej, jak i przepisy polskie ulegają ciągłym zmianom.

Należy na bieżąco śledzić zmiany w przepisach, korzystając np. z jednego z niżej podanych

adresów internetowych:

http://www.mos.gov.pl/prawo/index.html

http://www.mos.gov.pl/ 1 akty_prawne/index.html

http://isip.sejm.gov.pl/prawo/index.html

Przepisy regulujące gospodarkę odpadami - zestawienie

Prawo ochrony
środowiska

Wytwarzanie i zagospodarowanie odpadów
Pozwolenie na wytwarzanie odpadów dla prowadzących instalacje – wymogi

formalne i proceduralne

Przeglądy ekologiczne i oceny oddziaływania na środowisko
Wymagania w stosunku do substancji i produktów mogących negatywnie

oddziaływać na środowisko

Opłaty za składowanie odpadów jako element opłat za gospodarcze

korzystanie ze srodowiska

Poważne awarie

Ustawa
o odpadach

Wytwarzanie i zagospodarowanie odpadów w tym zasady postępowania

z odpadami

Plany gospodarki odpadami
Obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadównw tym ewidencja

i sprawozdawczość

Szczegółowe zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów
Termiczne przekształcanie odpadów i składowiska odpadów
Międzynarodowy obrót odpadami
Opłaty i kary

Ustawy szczegółowe
podległe ustawie
o odpadach

Ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w miastach

Zadania samorządu terytorialnego w ustawie o odpadach

Opłaty sankcyjne

Ewidencja umów na odbieranie odpadów komunalnych

Regulamin utrzymania czystości i porządku w gminach

Obowiązki właścicieli nieruchomości

Systemy odbierania odpadów komunalnych

Warunki udzielania zezwoleń na świadczenie usług

Składanie wykazów i sprawozdawczość

Sankcje karne

Ustawa o opakowaniach

zasady postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi
obowiązki producenta, eksportera i importera opakowań, a także

sprzedawcy i użytkownika opakowań i odpadów opakowaniowych

Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania

niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej

Przedsiębiorcy podlegający ustawie
Produkty i opakowania objęte ustawą
Opakowania wielomateriałowe
Obowiązki przedsiębiorców
Sposób obliczania ilości lub masy wprowadzonych produktów

i osiągniętych poziomów

Sposób realizacji obowiązków i ich dokumentowanie
Naliczanie i wpłacanie opłat produktowych
Sprawozdania
Przekazywanie wpływów z opłat

Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji

Zakres ustawy i ogólne zasady
Wprowadzajacy pojazdy
Obowiazki przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu
Obowiazki przedsiębiorców prowadzących punkty zbierania

pojazdów

Obowiazki przedsiębiorców prowadzących strzępiarki
Obowiązki organów administracji publicznej
Zmiany innych ustaw
Zmiany w ustawie o odpadach
Przepisy przejsciowe

Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym

Przepisy UE
Zakres ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
Rejestr
Zadania Inspekcji Ochrony Środowiska
Zabezpieczenie finansowe
Obowiązki wprowadzającego sprzęt

Obowiązki użytkowników sprzętu elektrycznego i elektronicznego
Obowiązki zbierającego sprzęt
Zakłady przetwarzania
Obowiązki prowadzących działalność w zakresie recyklingu oraz

obowiązki prowadzących działalność w zakresie innych niż recykling
procesów odzysku

Organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego
Opłata produktowa
Przepisy karne i kary pieniężne

Ustawa o azbeście

Identyfikacja wyrobów zawierających azbest
Zasady postepowania z wyrobami zawierającymi azbest
Zasady bezpieczeństwa przy pracy z azbestem

Ustawa o obrocie miedzynarodowym

Zasady międzynarodowego obrotu odpadami
Instytucje regulujace zasady obrotu odpadami
Przejścia graniczne i urzedy celne wyznaczone do obrotu odpadami

9.3. Gospodarka odpadami w jednostce służby zdrowia

9.3.1. Klasyfikacja odpadów medycznych w Polsce
Pod pojęciem odpadów medycznych rozumie się substancje stałe, ciekłe i gazowe powstające

w związku z szeroko rozumianą działalnością leczniczą zarówno w obiektach lecznictwa

zamkniętego, otwartego, w obiektach badawczych i eksperymentujących na organizmach

żywych, instytutach, klinikach.

Klasyfikacja zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego. Odpady medyczne

dzieli się na trzy grupy :

1. odpady bytowo-gospodarcze, składowane na składowiskach komunalnych

Do grupy tej zaliczane są m.in.:

typowe odpady bytowo-gospodarcze pochodzące z pomieszczeń

administracyjnych, zaplecza warsztatowego i służb technicznych;

odpady bytowe z oddziałów (przychodni) niezabiegowych,

odpadki powstałe przy wstępnej obróbce surowców żywnościowych w obrębie

kuchni i resztki pokarmowe z oddziałów niezakaźnych.

2. odpady specyficzne, przeznaczone do unieszkodliwienia

odpady specyficzne zakażone drobnoustrojami:

zużyte materiały opatrunkowe, strzykawki, igły, inny sprzęt, materiały

medyczne i laboratoryjne jednorazowe, odpady z oddziałów

chirurgicznych, sal operacyjnych i porodowych, tkanki pobrane do

badań laboratoryjnych, amputowane części ciała, zwłoki zwierząt

doświadczalnych, odpady posekcyjne;

wszystkie odpady z oddziału (szpitala) zakaźnego, łącznie z bytowymi

i resztkami pokarmowymi;

odpady bytowe pochodzące z oddziałów szpitalnych zabiegowych (są

to odpady potencjalnie zakażone).

pozostałości leków cytostatycznych ze sprzętem i bielizną używaną przy ich

podawaniu,

przeterminowane leki, opakowania po lekach.

Wymienione odpady stanowią znaczne zagrożenie infekcyjne ze względu na

bezpośredni kontakt z chorymi. Wymagają one izolowania od otoczenia już w miejscu

powstawania, zapewnienia odpowiednich warunków przemieszczania na terenie

placówki medycznej, zastosowania skutecznych metod unieszkodliwiania.

3. odpady specjalne zagospodarowywane wg odrębnych przepisów

Do grupy tej zaliczane są m.in.:

odpady radioaktywne (szczególnie ze szpitali onkologicznych),

zużyte diagnostyki izotopowe,

substancje toksyczne (w tym środki dezynfekujące),

zużyte oleje,

substancje chemiczne nie nadające się do spalania ze względów BHP,

zużyte rozpuszczalniki i odczynniki chemiczne,

odpady srebronośne,

zużyte baterie,

uszkodzone termometry rtęciowe i zużyte świetlówki.

Odpady te stanowią znaczne zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska, wymagają

specjalnych metod gromadzenia, usuwania i unieszkodliwiania.

Odpady radioaktywne, powstają w niewielkich ilościach a postępowanie z nimi

odbywa się wg obowiązującego prawa i instrukcji Instytutu Radiacji.

W związku z uruchomieniem zakładów unieszkodliwiania odpadów specyficznych

pojawiła się dodatkowa grupa odpadów:

4. odpady wtórne (pozostałości po przeróbce termicznej odpadów specyficznych)

Do grupy tej możemy zaliczyć m.in.:

popiół,

zeszklony żużel,

wyprażone elementy metalowe,

pyły i szlamy pochodzące z urządzeń odpylających.

9.3.2. Rodzaje odpadów mogących powstać w placówce służby zdrowia i ich kody

Lp.

Nazwa odpadu

Kod odpadu

Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki ( z

wyłączeniem 18 01 03)

18 01 01

Części ciała, organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące
do jej przechowywania ( z wyłączeniem 18 01 03)

18 01 02*

Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze
lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału
genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją
wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i
zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z
wyłączeniem 18 01 80 i 18 01 82

18 01 03*

Inne odpady niż wymienione w 18 01 03

18 01 04

Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne zawierające substancje
chemiczne

18 01 06*

Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione w
18 01 06

18 01 07

Leki cytostatyczne i cytotoksyczne

18 01 08*

Leki inne niż wymienione w 18 01 08

18 01 09

Odpady amalgamatu dentystycznego

18 01 10*

10. Zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie o właściwościach

zakaźnych

18 01 80*

11 Zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie inne niż

wymienione w 18 01 80

18 01 81

12. Pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych

13. Wodne roztwory wywoływaczy i aktywatorów

09 01 01*

14. Roztwory utrwalaczy

09 01 04*

15. Roztwory wybielaczy i kąpieli wybielająco-utrwalających

09 01 05*

16. Błony i papier fotograficzny zawierający srebro lub związki srebra 09 01 07

17. Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż

wymienione w 16 02 09 do 16 02 12

16 02 13*

18. Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe

16 06 02*

19. Baterie alkaliczne

16 06 04

20. Odpady wykazujące właściwości niebezpieczne - termometry

16 81 01*

21. Opakowania z papieru i tektury

15 01 01

22. Opakowania z tworzyw sztucznych

15 01 02

23. Odpady kuchenne ulegające biodegradacji

20 01 08

24. Nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne

20 03 01

Na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.
U Nr 112, poz. 1206)

9.3.3. Gospodarka odpadami w jednostkach służby zdrowia. Przykłady rozwiązań.
Ilość i charakter odpadów, które powstają na terenie placówki służby zdrowia jest ściśle

związana z ilością i charakterem zakupywanych artykułów. Dlatego niezmiernie ważna jest

analiza odpadów jeszcze przed ich powstaniem. Stąd też należy:

wybierać produkty o znanym składzie, wykonane z ekologicznych, bezpiecznych

materiałów, które mogą być łatwo poddane odzyskowi lub recyklingowi;

zrezygnować z używania substancji toksycznych dla środowiska: rtęci, chloru, fenoli;

używać akumulatorków zamiast baterii niklowo-kadmowych;

zrezygnować z użycia plastikowego obuwia ochronnego.

Szereg produktów medycznych można ponownie wykorzystać po przeprowadzeniu procesu

sterylizacji. Warunkiem jest, aby materiał, z jakiego są wykonane, nie zmieniał właściwości –

fizycznych i chemicznych - pod wpływem działania wysokiej temperatury. Ze względów

sanitarno-epidemiologicznych placówka medyczna powinna skoncentrować uwagę na

artykułach, które nie mają kontaktu z czynnikiem potencjalnie infekcyjnym. Uzyskane

oszczędności powinny podlegać dalszym inwestycjom celem podniesienia komfortu pracy /

usprawnienia systemu.

Selektywna zbiórka odpadów powinna być prowadzona na trzy podstawowe grupy: zakaźne,

niebezpieczne i komunalne. Odzysk surowców wtórnych jest jednym z priorytetów

proekologicznej gospodarki odpadami. Średnio 30-80% odpadów powstających w ośrodkach

medycznych nadaje się do powtórnego wykorzystania i recyklingu. Szczególnie dotyczy to

opakowań zbiorczych i jednostkowych po lekach nie zawierających substancji

niebezpiecznych oraz opakowań po napojach.

Surowce wtórne są materiałem posiadającym wartość rynkową, dlatego ośrodki medyczne

powinny przekazywać je odbiorcy odpłatnie. W praktyce większość placówek przekazuje je

bezpłatnie, głównie z powodu nieufności recyklerów wobec dokładności stopnia segregacji

oraz małego zainteresowania ze strony samej służby zdrowia.

Najczęściej popełniane błędy
Przy klasyfikacji i segregacji odpadów dochodzi do najpoważniejszych błędów poprzez

zakwalifikowanie zbyt dużej części odpadów do grupy zakaźnej. Należy kierować się

wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia oraz Amerykańskiego Centrum Kontroli i

Prewencji Chorób (Centers of Disease Control and Prevention):

„Uniwersalne środki ostrożności odnoszą się do krwi i innych płynów ustrojowych

zawierających widoczną krew, nasienie i wydzielinę pochwową. Uniwersalne środki

ostrożności dotyczą także tkanki i następujących płynów: mózgowo-rdzeniowego, stawowego,

opłucnego, trzewnego, osierdziowego oraz płynów owodniowych.

Uniwersalne środki ostrożności nie odnoszą się do kału, wydzieliny z nosa, plwociny, potu,

łez, uryny i wymiotów, jeżeli nie zawierają one widocznej krwi. Uniwersalne środki

ostrożności nie odnoszą się do śliny, z wyjątkiem sytuacji, kiedy jest wyraźnie zanieczyszczona

krwią lub pochodzi z praktyki dentystycznej, gdzie zanieczyszczenie krwią jest możliwe”.

Odpady nie zanieczyszczone powyższymi wydzielinami i wydalinami oraz nie pochodzące z

oddziałów zakaźnych nie powinny być traktowane jako zakaźne i należy je usuwać wraz z

odpadami komunalnymi. Powyżej wymienione produkty mogą stanowić ponad 50% ogólnej

masy powstających odpadów.

Odpady, które nie powinny być gromadzone z odpadami zakaźnymi:

Rodzaj odpadów

Kod

Ampułki po lekach niezawierające substancji niebezpiecznych

15 01 07

Butle i worki po płynach infuzyjnych

15 01 02

Elektrody EKG

16 02 14

Gips niezanieczyszczony krwią i/lub ropą

18 01 04

Lignina służąca do przecierania nieuszkodzonych powierzchni skórnych (np.
z USG)

18 01 04

Narzędzia chirurgiczne (sterylizacja)

18 01 01

Opakowania jednostkowe po lekach niezawierające substancji
niebezpiecznych

15 01 01
15 01 02
15 01 07

Opakowania sterylizacyjne

15 01 05

Opakowania typu blister

15 01 05

Pieluchomajtki od chorych niezakaźnie

18 01 04

Resztki jedzenia z żywienia pacjentów chorych niezakaźnie

20 01 08

Ręczniki papierowe

18 01 04

Kolejnym, często popełnianym błędem jest niewłaściwy sposób rozmieszczania pojemników

na odpady. Pojemnik na odpady zakaźne nie powinien być umieszczany obok pojemnika na

odpady komunalne czy surowce wtórne, aby nie dochodziło do przypadkowego mieszania

poszczególnych rodzajów odpadów.

Sposoby utylizacji odpadów medycznych
Problemy utylizacji odpadów szpitalnych wiążą się przede wszystkim z koniecznością

przeciwdziałania skażeniom biologicznym (epidemiologicznym) potencjalnie przez nie

wywoływanym. W praktyce, przy braku właściwie zorganizowanych systemów kontroli,

ograniczania i segregacji odpadów szpitalnych, stanowią one bardzo zróżnicowaną mieszankę

wszelkich typów śmieci - od typowych odpadków komunalnych (żywność, opakowania),

poprzez toksyczne chemikalia (leki, odczynniki), a kończąc na zainfekowanych biologicznie

(narzędzia, opatrunki, odpady pooperacyjne). Mając to na uwadze musimy pamiętać, że:

odpady zainfekowane stanowią jedynie 10% ogólnej masy powstających odpadów

szpitalnych,

obecność tworzyw sztucznych (opakowania) w masie odpadów kierowanych do

spalarni powoduje, że w czasie spalania do atmosfery wydostają się opary metali

ciężkich (np. kadmu, chromu), dodawanych do plastików jako stabilizatory czy

barwniki. Wśród plastików mamy zazwyczaj PCV i inne związki zawierające chlor, a

to oznacza, że z komina spalarni emitowane są także niebezpieczne dioksyny i furany

- związki 10 000 razy bardziej toksyczne niż cyjanowodór. Emisje dioksyn i innych

związków chloropochodnych mają miejsce także w przypadku spalania papieru i

innych materiałów, przy produkcji których użyto chloru (np. podczas wybielania);

narzędzia chirurgiczne, igły i inne przedmioty metalowe i szklane nie ulegną spaleniu,

w czasie wysokotemparaturowego spalania metale wejdą w reakcję z substancjami

zawartymi w innych odpadach, powodując powstawanie nowych związków

chemicznych, najczęściej znacznie bardziej niebezpiecznych niż pierwotne odpady.

Wybierając spalanie odpadów szpitalnych powinniśmy także pamiętać, że:

są to technologie znacznie bardziej kosztowne od innych, alternatywnych metod

utylizacji odpadów;

ze względu na wysokie ceny urządzeń kontrolnych i filtrujących (koszty ich zakupu

przekraczają cenę samego pieca) w spalarniach szpitalnych z reguły nie instaluje się

odpowiedniego, wielostopniowego wyposażenia do ograniczania emisji;

pozostałości po procesie spalania - popioły, pyły i szlamy - muszą być składowane na

specjalnych wysypiskach ze względu na ich bardzo wysoką toksyczność; pozostała

część odpadów wydostanie się ze spalarni w postaci gazów i ścieków, zatruwając

środowisko.

Rozwiązania alternatywne
Pierwszym krokiem do wprowadzenia właściwej metody utylizacji odpadów szpitalnych jest

określenie źródeł, ilości i typu powstających odpadów. Następnie powinno się wprowadzić

system kontroli i segregacji - podział na odpady skażone i nieskażone. Odpady nieskażone

powinny być traktowane tak jak inne odpady komunalne, tzn. posegregowane i powtórnie

wykorzystane. Natomiast wyselekcjonowane odpady skażone mogą być poddane:

sterylizacji za pomocą pary w autoklawie przemysłowym i dezaktywacją nadtlenkiem

wapnia,

sterylizacji w piecu mikrofalowym,

przetwarzaniu z użyciem fal radiowych,

chemicznej dezynfekcji.

Autoklaw

Autoklaw, albo sterylizator parowy, jest urządzeniem używanym od dziesięcioleci. Na

początku był wykorzystywany zazwyczaj do sterylizacji przedmiotów wielorazowego użytku

- strzykawek i narzędzi chirurgicznych, ale od 1978 r. jest stosowany komercyjnie do parowej

dezynfekcji pozostałych skażonych odpadów medycznych.

Działanie: Worki z odpadami medycznymi są umieszczane w szczelnym pomieszczeniu, do

którego doprowadzana jest para o temperaturze 130-190°C. Odpady pozostają w autoklawie

przez 30-90 minut. Para jest wprowadzana pod ciśnieniem 1-5 kg/cm

(atmosfer) w

zależności od typu i rozmiarów urządzenia oraz od składu odpadów. Podwyższenie ciśnienia

pozwala na lepszą penetrację odpadów i zapewnia zniszczenie patogenów.

Obecnie używane są dwa typy autoklawów - próżniowy i grawitacyjny. W urządzeniach

próżniowych powietrze jest usuwane z komory przed wprowadzeniem pary. W autoklawach

grawitacyjnych powietrze jest usuwane przez samą parę. Autoklawy są dostępne w wielu

rozmiarach, od małych, do użytku w niewielkim gabinecie medycznym, do rozmiarów

przemysłowych, mogących obsłużyć wiele szpitali.

Odpady, których objętość jest redukowana o ok. 75%, są następnie składowane na zwykłym

komunalnym wysypisku. Niektóre przedsiębiorstwa, używające autoklawów komercyjnych,

dodatkowo mielą odpady przed, lub po procesie ich utylizacji w autoklawie. Ta technika

jeszcze bardziej zmniejsza objętość odpadów.

Zastrzeżenia do stosowania autoklawów: Autoklaw nie jest zaprojektowany do obsługi

niektórych typów odpadów medycznych, w tym odpadów niskoradioaktywnych,

organicznych rozpuszczalników i odczynników laboratoryjnych, odpadów

chemoterapeutycznych, odpadów patologicznych i możliwych do rozpoznania części ciała.

Do rozwiązania problemu tych odpadów muszą być użyte inne metody niszczenia odpadów

lub/i gospodarki odpadami.

Korzyści z zastosowania autoklawu: Autoklaw zachęca do segregacji i recyklizacji odpadów,

a odkażone odpady mogą być składowane na zwykłych wysypiskach. Z drugiej strony

spalanie w zasadzie wyklucza recyklizację, ponieważ wymaga dużej ilości materiałów

palnych do utrzymania wysokiej temperatury, zwłaszcza gdy spalarnia wykorzystywana jest

do odzysku ciepła.

Przetwarzanie mikrofalowe

Działanie: Odpady medyczne są czyszczone parą, by zmniejszyć zanieczyszczenie lotnymi

patogenami. Następnie są mechanicznie kruszone zanim zostaną zamoczone. Tak

przetworzone trafiają do wcześniej ogrzanej komory, gdzie poddawane są działaniu

promieniowania mikrofalowego przez 30 minut lub dłużej, zależnie od typu urządzenia i

rodzaju odpadów. Kiedy działanie promieniowania ustaje, odpady są przetrzymywane w

temperaturze co najmniej 95°C, aby zapewnić właściwą dezynfekcję. Następnie odpady,

których objętość zmniejsza się o 80%, mogą trafić na zwykłe, komunalne wysypisko.

Korzyści przetwarzania mikrofalowego: Ogrzewanie mikrofalowe działa wewnętrzne,

podobnie jak w domowych kuchenkach mikrofalowych, w odróżnieniu od zewnętrznego w

innych technologiach. Zapewnia to lepszą penetrację ciepła i pary. System jest tak dokładnie

„zamknięty", że nie ma żadnych emisji i urządzenia oczyszczające są zbędne.

Przetwarzanie przez oddziaływanie mikrofalami jest konkurencyjne ekonomicznie. Dostępne

są zarówno urządzenia przenośne jak i stacjonarne, które mogą sprostać wymaganiom tak

małych, jak i dużych placówek służby zdrowia, a zwarta konstrukcja umożliwia eksploatację

przyszpitalną. W odróżnieniu od spalarni zarówno ciągłe jak i chwilowe użytkowanie jest

równie wydajne.

Zastrzeżenia do przetwarzania mikrofalowego: Przetwarzanie mikrofalowe nie sterylizuje, a

dezynfekuje. Testy wydajnościowe pokazują, że bakterie są usuwane, ale niektóre mogą

przetrwać. Niezbędne są urządzenia (młyn) do wstępnego przerobu odpadów. Te urządzenia

często się zatykają, co wpływa na przestoje w procesie przetwarzania. Dodatkowym

zastrzeżeniem jest fakt, że obsługujący je pracownicy narażeni są na kontakt z

nieprzetworzonymi i niezmielonymi odpadami.

Przetwarzanie z użyciem fal radiowych

Technologia ta jest również znana pod nazwą dezaktywacji elektryczno-cieplnej. Jest to

niedawno wprowadzony proces, opatentowany przez Stericycles Inc. z Illinois. Technologia,

opracowana w 1989 r., pochodzi z technologii procesu radiacji, w którym początkowo

używano kobaltu 60, ale obecnie posługuje się promieniowaniem długofalowym,

powszechnie znanym jako makrofale.

Działanie: Skażone odpady medyczne w zapieczętowanych i izolowanych pojemnikach

przechodzą przez duży dielektryczny piec, w którym są poddawane działaniu intensywnego

pola elektrycznego, generowanego przez fale elektromagnetyczne niskiej częstotliwości

(promieniowanie elektromagnetyczne). Odpady nagrzewają się gwałtownie do 90-100°C i w

izolowanych pojemnikach są utrzymywane w tej temperaturze przez wiele godzin. Po

zakończeniu tego procesu odpady są sterylne. Rozdrobnione odpady są segregowane do

składowania na wysypisku albo/i do użycia jako surowce wtórne.

Korzyści: Fale radiowe penetrują i ogrzewają jednolicie, odmiennie niż autoklawy, które

ogrzewają od zewnątrz. Urządzenie radiofalowe może przetworzyć 2700 kg odpadów

medycznych na godzinę. Producenci twierdzą, że urządzenie jest „jednostką zamkniętą, co

zapobiega emisjom". Para emitowana w trakcie trwania sterylizacji jest recyrkulowana

wewnątrz systemu.

Dostawca urządzenia twierdzi opracował już dwa produkty z przetwarzanych recyklowanych

odpadów medycznych. Jeden to wielokrotnego użytku pojemnik na odpady, użyteczny w

zastosowaniach medycznych. Celem producenta jest doprowadzenie do stuprocentowej

recyklizacji odpadów.

Zastrzeżenia: Jak dotąd nie udokumentowano żadnych problemów z tego typu urządzeniami.

Jedyny problem może stanowić wielkość tych urządzeń, a co za tym idzie konieczność ich

lokalizacji poza szpitalem. Urządzenie radiofalowe nadaje się bardziej do obsługi kilku /

kilkunastu placówek medycznych.

Dezynfekcja chemiczna

Czynniki chemiczne są używane do dezynfekcji od początku XX wieku. Przez lata medycyna

polegała tylko na tej metodzie dezynfekcji instrumentów. Chociaż użycie chemicznych

środków dezynfekujących było bardzo rozpowszechnione, to używane chemikalia pozostały

bardzo proste. W połowie lat 80. firmy zajmujące się odpadami rozpoczęły dystrybucję

środków chemicznych do odkażania odpadów medycznych. Dzisiaj istnieje wiele firm,

promujących tę metodę, przede wszystkim przy użyciu związków chloru, takich jak

podchloryn sodu i dwutlenek chloru.

Działanie: Podstawowe działanie polega na nasycaniu odpadów chlorem a następnie ich

fizycznym rozdrabnianiu przez młyny.

Odpady ciekłe zawierające chlor są filtrowane celem oddzielenia cząstek stałych i zanim

zostaną wypuszczone do kanalizacji przepływają przez filtry węglowe. Przetworzone odpady

stałe trafiają na wysypisko.

Korzyści: Zasadnicze korzyści to możliwość przetwarzania odpadów na miejscu zmniejszenie

ich objętości poprzez mielenie.

Zastrzeżenia: Stosowanie tej metody jest związane z emisją chloru i jego związków do

otoczenia. W wyniku reakcji z substancjami zawartymi w ściekach mogą one tworzyć

niebezpieczne dla ludzi i zwierząt połączenia. Podobne problemy są związane z emisją do

atmosfery. Natomiast w przypadku awarii młyna pracownicy narażeni są na kontakt z silnie

chlorowanymi, na wpół zmielonymi odpadami. Metody oparte na zastosowaniu nadtlenku

wodoru i ozonu są pozbawione tych wad.

10 URZĄDZENIA WENTYLACYJNE, KLIMATYZACYJNE, HAŁAS

W Polsce, tylko nieliczne szpitale dysponują wentylacją mechaniczną w całym obiekcie.

Zwykle, wentylacja wymuszona ograniczona jest do sal operacyjnych, pomieszczeń radiologii

i pomieszczeń centralnej sterylizacji (o ile taka istnieje w szpitalu). Pozostałe pomieszczenia

wyposażone są w wentylację grawitacyjną, której skuteczność i przewidywalność (w sensie

przepływów powietrza) jest bardzo wątpliwa. Wentylację grawitacyjną należy traktować jako

rozwiązanie przestarzałe, nie zapewniające odpowiedniego bezpieczeństwa sanitarnego w

szpitalu. Np. Pomieszczenie, w którym pracuje tomograf komputerowy wymaga instalacji

systemu wentylacji zapewniającego 6 wymian powietrza w ciągu godziny. Należy z góry

założyć, że w większości przypadków taka instalacja w wybranym pomieszczeniu nie istnieje,

a koszt jej wykonania związany jest nie tylko z dużymi nakładami, ale także poważnymi

utrudnieniami organizacyjnymi, związanymi z „przechodzeniem" budowanego pionu

wentylacyjnego przez kolejne kondygnacje. Generalnie, wentylacja mechaniczna jest

rozwiązaniem kosztownym, wymagającym nakładów eksploatacyjnych (energia elektryczna,

filtry) i pracy ludzkiej (konserwacja). W zamian za to, możliwe jest nie tylko zapewnienie

odpowiedniej liczby wymian powietrza w pomieszczeniu (np. wspomniane wyżej 6 wymian

na godzinę w pomieszczeniach radiologicznych), ale także kontrola nad przepływem

powietrza pomiędzy pomieszczeniami, poprzez odpowiedni dobór różnicy ciśnień.

Czerpnia czystego powietrza powinna być umieszczona z dala od źródeł zanieczyszczeń. W

związku z tym, zwykle instalowana jest na dachu budynku szpitala lub na wysokich

kondygnacjach. Filtracja wstępna ma na celu wychwycenie zanieczyszczeń grubych (np.

liście z drzew). Filtracja dokładna ma za zadanie wyeliminowanie zanieczyszczeń stałych

powietrza. Filtry dokładne wykonane są zwykle w formie worków z tkaniny o określonej

gęstości. Gromadzący się pył powoduje podwyższenie oporów przepływu powietrza przez

filtr i - po osiągnięciu określonej wartości spadku ciśnienia „na filtrze”, co stanowi kryterium

wymiany filtra. Dbałość o czystość powietrza wtłaczanego do duktów wentylacyjnych jest

ważna z tego powodu, że praktycznie nie istnieje metoda ich czyszczenia. Zabrudzony dukt

oraz panująca w nim stała temperatura i wilgotność stanowią idealne warunki do rozwoju

mikroorganizmów, które mogą być bardzo niebezpieczne dla człowieka (np. „choroba

legionistów”). Powietrze wtłaczane do pomieszczeń o wysokim reżimie sanitarnym (np. sale

operacyjne) musi jeszcze przepłynąć przez filtry bakteryjne (przeszkoda dla

mikroorganizmów). Dodatkowo, w niektórych rozwiązaniach systemów wentylacji w duktach

umieszczone są lampy emitujące promieniowanie ultrafioletowe, niszczące mikroorganizmy

jeszcze przed osiągnięciem filtrów bakteryjnych. Część powietrza z pomieszczeń o wysokim

reżimie sanitarnym poddawana jest recyrkulacji, część zaś przepływa do innych pomieszczeń

(np. z sali operacyjnej do obejścia operacyjnego). Kierunek przepływu wymuszony jest

niewielkim nadciśnieniem (kilka centymetrów słupa wody) wynikającym z intensywności

tłoczenia powietrza do konkretnego pomieszczenia. Rozpływ powietrza z zespołu

wentylacyjnego do poszczególnych pomieszczeń regulowany jest kryzami instalowanymi w

duktach. Przeróbki instalacji wentylacji mechanicznej wymagają bardzo starannego

przeliczenia całej instalacji wentylacyjnej zasilanej z danego zespołu nawiewnego i

odpowiedniej zmiany kryz. Dodatkowo, w instalacji wentylacji mechanicznej mogą zostać

zainstalowane zraszacze (elementy wpływające na wilgotność powietrza) i elementy grzejno -

chłodnicze. Tak rozbudowana wentylacja klasyfikowana jest jako wentylacja / klimatyzacja.

ROZBUDOWA OBIEKTÓW SŁUŻBY ZDROWIA

Budownictwo przyjazne środowisku naturalnemu i człowiekowi realizuje zasady

zrównoważonego rozwoju w wyniku takiego oddziaływania, które uwzględnia metody

oszczędzenia zasobów naturalnych naszego globu oraz przeciwdziałania zanieczyszczeniu i

gleby, powietrza i wody. Taka sytuacja dotyczy również obiektów służby zdrowia.

W przypadku rozbudowy / budowy obiektu służby zdrowia należy mieć na względzie jego

bezpośrednie oddziaływanie na środowisko zewnętrzne:

układ budynku w terenie, z uwzględnieniem organizacji przestrzennej

sąsiadujących z nim obiektów, ich wzajemne relacje, decydujące o

przewietrzalności, nasłonecznieniu i wiążąca się z tym energochłonność

zabudowy;

zapotrzebowanie na energię do ogrzewania pomieszczeń, w zależności od

kształtu i rozwiązania budynku (energooszczędność i materiałochłonność);

emisja zanieczyszczeń związana z użytkowaniem energii do celów

grzewczych, zużycie wody w okresie eksploatacji obiektu;

utylizacja ścieków i odpadów komunalnych.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że działania na rzecz ochrony środowiska

naturalnego w sferze budowy nowych obiektów służby zdrowia powinny zmierzać w

kierunku:

oceny wpływu materiałów i wyrobów budowlanych na środowisko naturalne z

uwzględnieniem procesu ich produkcji;

oceny obiektu budowlanego w okresie cyklu życia technicznego, ze

szczególnym uwzględnieniem okresu eksploatacji i związanego z nim zużycia

nośników energii.

W odniesieniu do obiektu i jego bezpośredniego oddziaływania na środowisko przyrodnicze,

problem zrównoważonego rozwoju dotyczy oceny wpływu budynku i całego procesu

budowlanego oraz produkcji materiałów budowlanych na środowisko naturalne. Biorąc pod

uwagę trwałość wyrobów i materiałów budowlanych, konstrukcji budynku i wyposażenia,

wpływ całego procesu wytwarzania i budowania rozciąga się na okres eksploatacji obiektu,

niezbędnych remontów lub modernizacji pozwalających przedłużyć okres jego przydatności

technicznej i funkcjonalnej po okres rozbiórki i utylizacji tego, co po przedsięwzięciu

budowlanym pozostało, łącznie z rekultywacją terenu wykorzystanego pod budowę.

Analizując cykl życia technicznego wyrobów budowlanych oraz budynku, który z tych

wyrobów powstał, można stwierdzić, że czynnikiem decydującym w sposób zasadniczy o

długości okresu eksploatacji jest czynnik trwałości. Im większa trwałość - tym mniejsze

zagrożenie środowiska naturalnego z tytułu poboru surowców naturalnych oraz energii i wody

do celów produkcji wyrobów budowlanych oraz budowy nowego obiektu, nie licząc

problemów z utylizacją odpadów pozostałych po rozbiórce budynku zdegradowanego pod

względem technicznym. Materiały budowlane posiadają cechy fizyczne i chemiczne nadane

im w procesie produkcji zgodnie z obowiązującymi wymaganiami technicznymi. Ich trwałość

oraz stopień przyjazności dla środowiska naturalnego wynikają z przyjętej technologii.

12 ŻYWNOŚĆ, UTRZYMANIE CZYSTOŚCI I HIGIENA W PLACÓWCE SŁUŻBY

ZDROWIA

12.1. Funkcjonowanie kuchni, dystrybucja żywności na terenie szpitala

Technologia Kuchni Centralnej, System Centralnej Dystrybucji Posiłków (SCDP)

Dystrybucja posiłków w szpitalu jest jednym z wielu czynników, które mają niezwykle

istotne znaczenie. Na rynku dostępne są nowoczesne, sprawdzone systemy, które funkcjonują

już w wielu europejskich szpitalach. Jednym z takich rozwiązań jest SCDP, czyli System

Centralnej Dystrybucji Posiłków.

Idea zaprojektowania i wdrożenia tzw. „Kuchni Centralnej” oznacza zamknięcie gastronomii

szpitalnej w wydzielonej przestrzeni, czego efektem jest likwidacja kuchenek oddziałowych

(podstawowego źródła infekcji na oddziałach szpitalnych).

Przeniesienie do centrum funkcji oddziałów to: przeniesienie porcjowania posiłków, ich

odgrzewania oraz mycia naczyń. To również aspekt środowiskowy. Centralizacja zarządzania

dystrybucją posiłków przynosi wiele korzyści w zarządzaniu jednostką poprzez:

nadzór nad ilością pobieranej wody,

wpływ na jakość i ilość ścieków odprowadzanych do kanalizacji,

właściwe prowadzenie gospodarki odpadami kuchennymi,

nadzór nad ilością pobieranej energii elektrycznej i /lub gazu.

Zasady funkcjonowania SCDP:

1. Należy porcjować posiłki już w Kuchni Centralnej.

2. Trzeba zapakować posiłki tak, żeby po dostarczeniu do pacjenta miały odpowiednią

temperaturę.

3. Należy przewidzieć środek i sposób transportu pozwalający na dowiezienie

„zapakowanych” posiłków pacjentom, a po skonsumowaniu odwiezienie

„zapakowanych”, brudnych naczyń do Centralnej Zmywalni, nie stwarzając

zagrożenia higienicznego dla przestrzeni szpitalnych.

SCDP spełniający wszystkie trzy wymienione warunki występuje w praktyce w trzech

wariantach:

Wariant 1: Ta opcja wykorzystuje tacę izotermiczną. Istotą jest zastosowanie

standardowych naczyń porcelanowych, będących wyposażeniem tacy. Przykładem są

Szpitale Wojewódzkie w Lesznie, Legnicy, Jeleniej Górze, Radomiu; Szpital Chorób

Infekcyjnych we Wrocławiu; Szpital Dziecięcy w Toruniu, itd.

Wariant 2: Wykorzystanie zwykłej tacy self-service oraz naczyń izotermicznych,

wykonanych ze stali tzw. chirurgicznej, np. Szpital Wojewódzki w Kaliszu.

Wariant 3: Ta opcja, wzorem drugiej, polega na wykorzystaniu tacy self-service z

porcelanowymi naczyniami, zamkniętymi w plastikowych, izotermicznych osłonach – nie

występuje w Polsce.

Taca izotermiczna (wariant 1) zapewnia prawie 100% separację poszczególnych dań i

przystawek, a naczynia porcelanowe do włoskiej tacy MELFORM są produkowane w Polsce.

Najnowsza generacja tac daje możliwość zamontowania grzałek wewnątrz, co pozwala na

przetrzymanie posiłku w odpowiedniej temperaturze dla pacjenta, który jest na zabiegu lub po

zabiegu i nie może spożyć posiłku o ustalonej porze. W takiej wersji stosuje się zasadę

zamawiania 5-10% tac.

Pozostałe elementy systemu to:

1. Linia do dystrybucji posiłków wraz z całym programem wózków pomocniczych:

podgrzewanych i neutralnych.

2. Wózki do transportu „pełnych” tac.

3. Kompletne wyposażenie Centralnej Zmywalni, ze zmywarką tunelową oraz boksem

(lub lepiej komorą) do mycia wózków.

W maksymalnym uproszczeniu i przy niewielkiej liczbie posiłków (kilkadziesiąt) – linię do

porcjowania posiłków może stanowić gładki stół roboczy, po którym taca (podstawa tacy)

będzie ręcznie przesuwana przez obsługę. W wersji profesjonalnej jest to taśmociąg, o

długości dopasowanej do ilości porcji. Stosowane długości to 4, 6 i 8m. Taśmociąg ma

możliwość regulacji prędkości przesuwu taśmy, dopasowując ją do sprawności personelu.

Każdy model ma dokładnie przypisaną ilość osób obsługi. Taśmociąg zasilany jest prądem

trójfazowym i „uzbrojony” jest w jednofazowe gniazda, w celu zasilania współpracujących

wózków. Na początku i na końcu taśmociągu staje wózek służący do magazynowania tac –

podstaw i pokryw. Pierwszy obsługujący kładzie podstawę, ostatni (po wizualnej kontroli

zawartości tacy) zamyka ją pokrywą.

Wzdłuż taśmy rozstawione są:

wózki do podgrzewania naczyń (zarówno do talerzy jak i kubków),

wózki bemarowe – do przetrzymywania posiłków ciepłych,

wózki pomocnicze z podnoszoną płaszczyzną roboczą, podające zimne

przystawki oraz naczynia do nich.

Często zachodzi sytuacja, w której część produktów ciepłych jest gotowa dużo wcześniej,

przed uruchomieniem taśmociągu. Wówczas wskazane jest zaprojektowanie odpowiedniej

liczby gniazd jednofazowych na ścianach, w bezpośredniej bliskości taśmociągu, tak aby

wózki bemarowe mogły poczekać na rozpoczęcie porcjowania.

Taca po zamknięciu wędruje do wózka transportowego. Generalnie stosuje się wózki 20 i 30

tacowe, w zależności od wielkości oddziałów. Są to pewne optymalne wielkości,

uwzględniające wysokość, ciężar i „sterowność” wózków. Nie należy eksperymentować z

wielkościami pośrednimi.

Dostosowanie systemu do transportu posiłków na zewnątrz powinno być oparte na

następujących właściwościach systemu:

Termoizolacyjność tac izotermicznych wskazuje na utrzymywanie „ciepłego” posiłku

przez 90 minut.

Oryginalne wózki do transportu tac produkowane są w wersji termoizolacyjnej

(podwójne ściany i drzwi).

W sytuacji, kiedy posiłki trzeba przetransportować poza obręb szpitala, np. jeden lub kilka

oddziałów znajduje się w innym miejscu lub połączono administracyjnie dwa lub kilka

szpitali, pozostawiając jedną kuchnię, proponuje się dwa alternatywne rozwiązania:

Gotowe produkty z Kuchni-Matki przewozi się w termosach na miejsce ich

porcjowania, gdzie umieścić należy linię do załadunku tac wraz z wózkami oraz

zmywalnię.

Posiłki porcjowane są w Kuchni-Matce, a do ich dystrybucji używa się tacy

przystosowanej do wszystkich naczyń z pokrywkami (pokrywa takiej tacy jest tak

wyprofilowana, żeby dociskać pokrywki naczyń). Generalnie takie rozwiązanie nie

jest zalecane ze względu na problemy powstające przy manewrowaniu wózkami

pełnymi tac w trakcie załadunku i wyładunku z samochodów.

Teoretycznie nie powinno się transportować na tacach kawy, herbaty i innych napojów (za

wyjątkiem oddziałów dziecięcych, gdy można napełnić kubek nie więcej niż w 60%).

W tej sytuacji możliwe są następujące opcje:

montaż na oddziałach automatów do produkcji i wydawania zarówno napojów

gorących, jak i zimnych (w kubkach jednorazowego użytku);

transport naczynia do napoju w tacy izotermicznej, a napoju w oddzielnym

termosie.

Po skończonym posiłku tace wraz z brudnymi naczyniami pakowane są z powrotem do

wózków i wracają do Centralnej Zmywalni. Technologia takiej zmywalni musi być

szczegółowo dopracowana i uwzględniać ilość osób obsługi i miejsce ich pracy. Biorąc pod

uwagę ilość materiału do umycia – tace (podstawy i pokrywy), naczynia i sztućce – należy

przewidzieć odpowiednią wielkość powierzchni odkładczych. Zmywalnia powinna zostać

zaopatrzona w alternatywne urządzenie do mycia naczyń (na wypadek awarii podstawowego).

Stąd konieczność projektowania „podwójnego” ciągu mycia.

Zmywarka tunelowa, będąca podstawowym urządzeniem myjącym, musi być najnowszej

generacji i powinna być wyposażona w pas transmisyjny, umożliwiający wkładanie tac i

naczyń bezpośrednio, tzn. bez użycia „koszy” oraz posiadać wydajny element suszący.

Podstawowym czynnikiem dezynfekcyjnym jest temperatura, dlatego warto wykorzystywać

systemy odzysku ciepła oraz izolacji termicznej (w tej ostatniej uzyskuje się izolację

akustyczną – niezmiernie ważną zwłaszcza w niewielkich pomieszczeniach). Po umyciu, tace

i naczynia trafiają do wózków będących wyposażeniem linii dystrybucyjnej. Nie mogą trafiać

tam mokre, gdyż stanowiłoby to poważne zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne.

Wózki do transportu są myte w wydzielonych boksach. W najprostszym wariancie jest to

hydroizolowane pomieszczenie, wyposażone w wąż do mycia, zakończony spryskiwaczem.

Wariant profesjonalny to specjalna komora do mycia wózków, produkowana w wersji

jednodrzwiowej lub przelotowej.

Zasadnicze zalety Systemu Centralnej Dystrybucji Posiłków to:

1. Wydzielenie i zamknięcie obszaru gastronomii ze wszystkimi zagrożeniami z niego

płynącymi dla higieny szpitalnej.

2. Wyłączenie czynnika interpersonalnego w trakcie rozdzielania porcji.

3. Łatwość skomputeryzowania i kontroli zarówno systemu aprowizacji szpitala, jak i

wewnętrznej dystrybucji posiłków i diet.

Warto zwrócić uwagę na kwestię skomputeryzowania systemu. Należy również zdawać sobie

sprawę, że SCDP nie jest rozwiązaniem uniwersalnym, jeśli chodzi o żywienie szpitalne.

Istnieją choćby bariery architektoniczne, które w nowobudowanych szpitalach są z reguły do

rozwiązania (tunele, szyby windowe itp.), ale często koszt takiego rozwiązania może okazać

się nieopłacalny. Problematyczne wydaje się również zastosowanie tego systemu w szpitalach

psychiatrycznych. Kierownictwo szpitala musi sobie również zdawać sprawę, że system nie

daje możliwości wygospodarowania dodatkowych posiłków. Aspekt ekonomiczny

przedsięwzięcia uzależniony jest od wielkości szpitala. Koszt zakupu SCDP, w porównaniu

do kuchni tradycyjnej (oddziałowej), należy podnieść o koszt trzech wymienionych wcześniej

elementów oraz cenę tac, natomiast obniżyć o koszt wyposażenia kuchenek oddziałowych

wraz z termosami lub wózkami bemarowymi dowożącymi posiłki na „oddział”. Różnica w

cenie zakupu SCDP maleje wraz ze wzrostem ilości oddziałów. Warto jednak pamiętać, że

ok. 75% otwieranych szpitali w Europie przyjmuje właśnie to rozwiązanie.

12.2. Plany higieny – dezynfekcja, sterylizacja

12.2.1. Dezynfekcja

Dezynfekcja to proces, w wyniku którego zostają zniszczone wegetatywne formy

drobnoustrojów. Środki dezynfekcyjne wykazują zróżnicowaną aktywność: od podstawowej

funkcji bakteriobójczej po zdolność eliminowania prątków gruźlicy, grzybów i wirusów.

Skuteczność dezynfekcji zależy od:

właściwości środka dezynfekcyjnego,

rodzaju, wrażliwości i liczby drobnoustrojów,

warunków środowiska, takich jak: pH, temperatura;

obecności substancji organicznych i innych zanieczyszczeń (mogą one

reagować ze środkiem dezynfekcyjnym i zmniejszać jego stężenie, a także

tworzyć warstwę ochronną, np. na narzędziach, która - szczególnie po

wyschnięciu - utrudnia lub uniemożliwia dostęp czynnika dezynfekcyjnego do

powierzchni komórek drobnoustrojów).

Metody dezynfekcji

Czynnikami dezynfekcyjnymi są środki chemiczne, ciepło, promieniowanie nadfioletowe.

Dezynfekcja chemiczna ma szerokie zastosowanie ze względu na jej dostępność (nie są

potrzebne kosztowne urządzenia, wystarczy proste wyposażenie dozujące i pojemniki). Może

być wykonana w miejscu skażenia, co umożliwia uniknięcie transportu zanieczyszczonych

narzędzi lub sprzętu.

Środki stosowane do dezynfekcji to związki zawierające aktywny chlor, czwartorzędowe

związki amoniowe, alkohole aldehydy, związki nadtlenowe i pochodne fenolowe.

Związki zawierające aktywny chlor (chloramina T, chloramina B, podchloryn wapnia i sodu)

są mało stabilne. Obecność zanieczyszczeń organicznych znacznie zmniejsza ich aktywność.

W środowisku kwaśnym, w obecności zanieczyszczeń bogatych w związki azotowe, chlor

wydziela się gwałtownie w stężeniu szkodliwym dla zdrowia.

Obecnie ogranicza się stosowanie do dezynfekcji preparatów zawierających czwartorzędowe

związki amoniowe: Sterinol (10% bromek benzylododecylodwumetyloamoniowy, używany

jako środek dezynfekcyjno-myjący), Laurosept (25% bromek dwumetylaurylobenzylo-

amoniowy) ze względu na istnienie wielu szczepów opornych.

Alkohole, np. etylowy i propylowy, działają bakteriobójczo również na prątki gruźlicy oraz

niektóre wirusy. Mają jednak słabą zdolność ścinania białka i zdolność penetracji, dlatego

mogą być stosowane tylko do czystych powierzchni lub do dezynfekcji rąk.

Szeroki zakres działania ma formaldehyd, który jest również aktywny w obecności substancji

organicznych. Jednak ze względu na drażniące działanie jego par nie jest akceptowany do

dezynfekcji powierzchni. Można go stosować do dezynfekcji narzędzi (oprócz sprzętu z

tworzyw sztucznych i gumy).

Aldehyd glutarowy jest stosowany do dezynfekcji narzędzi i sprzętu medycznego, również

termolabilnego. Wykazuje działanie bójcze w stosunku do wszystkich drobnoustrojów. W

dużych stężeniach działa również na spory bakterii. Jest jednak środkiem drażniącym i

alergizującym.

Preparaty fenolowe (Lizol, Septyl, Desson) działają bakteriobójczo, prątkobójczo, ale mają

słabe właściwości wirusobójcze, nie są odpowiednie do dezynfekcji sprzętów z gumy i

tworzyw sztucznych.

Związki nadtlenowe (kwas nadoctowy, nadboran sodu, nadsiarczan potasu) są wrażliwe na

obecność substancji organicznych. Kwas nadoctowy może działać sporobójczo.

Stosowanie dezynfekcji chemicznej ma wpływ na jakość ścieków odprowadzanych do

kanalizacji. W większości przypadków roztwory wylewane są do muszli. Dlatego niezmiernie

ważne jest standaryzowanie postępowania przy czynnościach związanych z dezynfekcją:

ścisłe określenie dawek środka chemicznego,

rozcieńczenie środka w odpowiedniej ilości wody,

czas prowadzonej dezynfekcji.

Jednostka służby zdrowia odprowadzająca ścieki do miejskiej kanalizacji sanitarnej winna

spełniać wymagania przepisów prawa oraz dokonywać kontrolnych badań ścieków, które

potwierdzać będą prawidłowe prowadzenie procesu dezynfekcji.

Dezynfekcja termiczna parą wodną w temp.105-110

C przy ciśnieniu 0.5 atmosfer pozwala

na uzyskanie wysokiej czystości mikrobiologicznej sprzętu poddanego wcześniej

czyszczeniu. Stosowana jest również do dezynfekcji bielizny, pościeli, odzieży i odpadów

medycznych oraz wyposażenia sanitarnego, np. basenów.

Dezynfekcja gorącą wodą o temp. 93

C i w czasie 10min. stosowana jest w urządzeniach

myjąco-dezynfekujących, po wcześniejszym umyciu sprzętu.

Dezynfekcja promieniami UV o długości fali 256nm redukuje liczbę drobnoustrojów na

czystych powierzchniach lub w powietrzu. Mała zdolność penetracji ogranicza stosowanie tej

metody.

12.2.1. Sterylizacja

Sterylizacja (wyjaławianie) polega na zabiciu wszystkich drobnoustrojów bakterii, wirusów,

grzybów) łącznie z ich formami przetrwalnikowymi i zarodnikami. Narzędzia przeznaczone

do sterylizacji powinny być idealnie czyste, odpowiednio zapakowane i ułożone w komorze

sterylizatora. Przechowywanie narzędzi sterylnych powinno wykluczać ich ponowne

zakażenie.

W praktyce stosuje się następujące metody sterylizacji: sterylizacja parą wodną w

nadciśnieniu, suchym gorącym powietrzem oraz sterylizacja niskotemperaturowa (gazowanie

tlenkiem etylenu lub formaldehydem). Nową metodą jest np. niskotemperaturowa sterylizacja

plazmowa.

Sterylizacja parowa to proces przeprowadzany w autoklawach. Czynnikiem sterylizującym

jest nasycona para wodna w nadciśnieniu (temp.121

C i nadciśnienie 1 atmosfery lub 134

C i

nadciśnienie 2 atmosfer). Sterylizacja parowa osiąga pełny efekt, jeśli para wodna

oddziaływuje na sterylizowany materiał przez ściśle określony czas. Wszystkie powierzchnie

materiału muszą mieć kontakt z parą. Ważnym czynnikiem jest całkowite usunięcie powietrza

z komory autoklawu (stosuje się odpowietrzanie przepływowe, w którym powietrze jest

wypierane ze zbiornika przez nasyconą parę lub odpowietrzanie próżniowe, w którym

powietrze jest usuwane przez wytworzenie próżni), następnie wprowadzana jest para wodna.

Jest to metoda uniwersalna, pewna, szybka, nietoksyczna i ekonomiczna. Powinna być

stosowana wszędzie tam, gdzie to możliwe.

Sterylizacja suchym, gorącym powietrzem w temperaturze 160-180

C. Jest to metoda,

która ma liczne wady, np. ograniczony zakres stosowania (nie można wyjaławiać gumy,

wyrobów włókienniczych, opatrunków, płynów), jest długotrwała i nieekonomiczna. W

różnych krajach wycofywana z użycia, w Polsce nadal popularna. Metoda ta powinna być

stosowana do materiałów, które nie mogą być wyjaławiane za pomocą pary, takich jak: oleje,

pudry, wazelina. Może być stosowana także do sterylizacji szkła laboratoryjnego.

13 ZAGOSPODAROWANIE TERENU WOKÓŁ PLACÓWKI SŁUŻBY

ZDROWIA (ZIELEŃ, OŚWIETLENIE, OZNAKOWANIE, PARKING)

13.1. Oznakowanie

Obecnie pacjenci coraz częściej mają możliwość korzystania z leczenia poza miejscem

zamieszkania, dlatego ważna jest dla nich informacja o lokalizacji placówek służby zdrowia.

O tym, gdzie dana placówka jest zlokalizowana, jak do niej dojechać, jak się poruszać po

obiekcie mogą informować mapy i plany umieszczone w informatorach, reklamówkach, na

stronach internetowych, tablicach informacyjnych.

System oznakowania jednostki służby zdrowia świadczy o właściwej organizacji. Estetyczne,

czytelne oznakowanie placówki sprawia, że pacjent sprawnie i bezproblemowo porusza się po

obiekcie. Wszelkie symbole umieszczone na znakach powinny ograniczać się do przekazania

konkretnej informacji. Oznakowanie powinno znajdować się w takich miejscach, by z dużym

wyprzedzeniem pacjent mógł uzyskać niezbędną informację, np. przed wjazdem na teren

szpitala, w okolicach większych skrzyżowań, przy głównej drodze dojazdowej do obiektu.

13.2. Powierzchnie

Drogi

Bardzo ważna jest hierarchizacja dróg znajdujących się w obrębie jednostki służby zdrowia.

Warto zwrócić uwagę na następujące aspekty:

dostępność dla pojazdów uprzywilejowanych (np. karetki),

podjazdy dla osób niepełnosprawnych,

drogi dla pojazdów z dostawą towaru.

Właściciel placówki służby zdrowia powinien zadbać o właściwą jakość dróg.

Stan ciągów pieszych

Możliwe jest różnicowanie nawierzchni poprzez stosowanie różnej kolorystyki i wymiarów

kostki chodnikowej, brukowej. Poprawia to estetykę chodnika, ale również może służyć

przekazaniu informacji, np. kolor czerwony kostki – teren szczególny.

13.4. Ogrodzenie

Przy projektowaniu ogrodzenia obiektu należy pamiętać o następujących zasadach:

zachowanie wszelkich wymogów prawnych dotyczących ogrodzeń (np.

Rozporządzenie z dnia 8 lutego 19995r. Dz. U. Nr 10)

dbałość o utrzymanie ogrodzenia (np. malowanie),

dokonywanie okresowego przeglądu stanu ogrodzenia.

13.5. Oświetlenie

Kształtowaniu otoczenia obiektu służby zdrowia może służyć oświetlenie.

Mówiąc o oświetleniu dla jednostki służby zdrowia trzeba pamiętać o:

stosowaniu energooszczędnych lamp na ulicach wewnętrznych,

okresowych przeglądach stanu lamp zewnętrznych,

zastosowaniu trwałych słupów aluminiowych,

wykorzystaniu oświetlenia „małej architektury”.

13.6. Roślinność

Odpowiednio dobrana i pielęgnowana roślinność w otoczeniu obiektu służby zdrowia

poprawia jego walory estetyczne. Wiele obiektów posiada swoje wewnętrzne ogródki, parki,

które służą pacjentom.

Projektując zieleń zawsze warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

- jaką funkcję ma spełniać zieleń na danym obszarze/ fragmencie terenu: dekoracyjną,

izolacyjną (hałas, zanieczyszczenia, wandale, oddzielenie terenów o różnych

funkcjach), rekreacyjną (sport, spacery) czy rekultywacyjną,

- jakie są utrudnienia i ograniczenia przyrodnicze (zacienienie terenu, silne

nasłonecznienie, silne wiatry, skarpy, teren podmokły),

- jaki rodzaj gleby występuje na danym terenie,

- czy na danym terenie występują cenne przyrodniczo obiekty (rośliny, zwierzęta,

przyroda nieożywiona),

- jaj

duży jest stopień degradacji środowiska naturalnego,

- czy

występują utrudnienia i ograniczenia techniczne,

- jakie

możliwości istnieją w zakresie późniejszej pielęgnacji roślin (kto się będzie

opiekował roślinami, ile będzie na to przeznaczał czasu, czy możliwe jest

zamontowanie systemu nawadniania zieleni).

Po zebraniu wszystkich informacji warto poświęcić czas na narysowanie projektu

zagospodarowania terenu wokół obiektu. Można go wykonać samodzielnie lub przy pomocy

projektanta zieleni (często właściciele szkółek ogrodniczych w zamian za zakup roślin

przygotowują projekty i udzielają wskazówek, co do doboru roślin i ich pielęgnacji).

14 WYMAGANIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA

BRANŻY MEDYCZNEJ

Najważniejsze obowiązki w zakresie ochrony środowiska dla jednostek służby zdrowia

wynikają z następujących ustaw:

Lp.

Nazwa

Miejsce wydania

Wymagania odnoszące się do
firmy

Ustawy

1. Ustawa

z dnia 27 kwietnia 2001r. –
Prawo ochrony środowiska

Dz. U. z 2001 r., Nr 62, poz.
627, z późniejszymi
zmianami

Ogólne wymagania prawne w zakresie
funkcjonowania organizacji a w
szczególności obowiązki wynikające z
tytułu III Przeciwdziałanie
zanieczyszczeniom i Tytułu V Środki
finansowo-prawne

2. Ustawa

z dnia 27 lipca 2001r.

o wprowadzeniu ustawy –

Prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz o
zmianie niektórych ustaw

Dz. U. Nr z 2001r 100, poz.
1085 z późniejszymi
zmianami

Terminy zmian decyzji, pozwoleń
wydanych na „starych przepisach”

3. Ustawa

z dnia 18 lipca 2001r. –
Prawo wodne

Dz. U. Nr 115, poz. 1229
z późniejszymi zmianami

Ogólne wymagania dot.
odprowadzania ścieków do urządzeń

4. Ustawa

z dnia 27 kwietnia 2001r.
o odpadach

Dz. U. z 2001 r., Nr 62, poz.
628, z późniejszymi
zmianami

Zasady prowadzenia gospodarki
odpadami, w szczególności Rozdział 4
obowiązki posiadaczy odpadów

5. Ustawa

z dnia 13 września 1996r.
o utrzymaniu porządku
i czystości w gminach

Dz. U. Nr 132, poz.622; z
późniejszymi zmianami

Utrzymanie czystości i porządku na
terenie organizacji

6. Ustawa

z dnia 11 stycznia 2001r.
o substancjach i preparatach
chemicznych

Dz. U. z 2001 r. Nr 100,
poz. 1085, z późniejszymi
zmianami

Ogólne wymagania dot. substancji
chemicznych

7. Ustawa

z dnia 14 marca 1985 r.
o Inspekcji Sanitarnej

tekst jednolity Dz. U. z
1998 r. Nr 90, poz. 575, z
późniejszymi zmianami

Możliwości inspekcyjne podczas
kontroli sanitarnej

8. Ustawa

z dnia 20 lipca 1991r.
o Inspekcji Ochrony
Środowiska

tekst jednolity z dnia 25
czerwca 2002 r. Dz. U. Nr
112, poz. 982 z
późniejszymi zmianami

Uprawnienia Inspekcji Ochrony
Środowiska – kontrola firmy

15 SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM W SŁUŻBIE ZDROWIA:

EMAS, ISO 14001

15.1. EMAS

EMAS (Eco Management and Audit Scheme) to system ekozarządzania i audytu (kontroli)

czyli najprościej zbiór zasad, według których powinna działać organizacja (np. jednostka

służby zdrowia), jeśli chce chronić środowisko. Co ważne, zasady te są jednakowe dla

wszystkich krajów Unii Europejskiej, a więc w przyszłości umożliwią porównywanie

organizacji z różnych krajów.

Posiadanie EMAS jest dobrowolne, organizacje przestrzegają jego zasad dlatego, że przynosi

im to korzyści, np. lepszy, „ekologiczny” wizerunek, mniejsze opłaty za zanieczyszczanie

środowiska.

Dowodem na to, że organizacja stosuje się do zasad EMAS, jest rejestracja w prowadzonym

przez rząd rejestrze uczestników EMAS. Aby móc się zarejestrować, organizacja powinna

przeprowadzić wstępny przegląd środowiskowy i ocenę oddziaływania na środowisko,

wprowadzić system zarządzania środowiskowego, regularnie przeprowadzać audyty

(kontrole) środowiskowe, przygotować deklarację programu środowiskowego (plan działań

na przyszłość). W działaniach tych wspiera ją firma weryfikująca, która posiada akredytację,

tzw. weryfikator środowiskowy, i to ona potwierdza, że organizacja jest dobrze przygotowana

do wprowadzenia EMAS. Po zarejestrowaniu organizacja publikuje swoją deklarację

środowiskową (ważnym elementem EMAS jest informowanie społeczeństwa).

Poprzednikiem EMAS jest norma ISO 14001, zbiór przepisów dotyczących zarządzania

środowiskowego. ISO 14001 wymaga od organizacji mniej niż EMAS, nieobowiązkowa jest

m.in. ocena oddziaływania na środowisko, oświadczenie dla opinii publicznej. Przepisy ISO

14001 dotyczą tylko organizacji, EMAS - również jej otoczenia.

15.2. System Zarządzania Środowiskowego wg normy ISO 14001

System zarządzania środowiskowego wg normy ISO 14001:1996 powinien być częścią

ogólnego systemu zarządzania instytucji, jaką jest placówka służby zdrowia. System

powinien uwzględniać: strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, zasady

postępowania, procedury, procesy i środki potrzebne do opracowywania, wdrażania,

realizowania i utrzymywania polityki środowiskowej. Standardowy system zarządzania

środowiskowego, opisany w normach serii ISO 14000, obejmuje podstawowe elementy

działalności każdej instytucji, związane z jej wpływem na środowisko, takie jak: polityka

ekologiczna, cele i prognozy, organizacja i kadry, efekty środowiskowe, kontrola operacyjna,

zapis dokumentacji zarządzania ekologicznego, audyty ekologiczne.

Prace nad opracowaniem systemu ISO 14001 w placówce służby zdrowia zaczyna się od

wykonania zalecanych przez normę audytów (przeglądów) wstępnych, będących swoistym

bilansem otwarcia określającym sposób oddziaływania placówki na środowisko w momencie

rozpoczęcia prac nad systemem. W wyniku wstępnego przeglądu środowiskowego

identyfikowane są wstępnie istotne (bezpośrednie i pośrednie) aspekty środowiskowe,

priorytetowe działania konieczne do zapewnienia zgodności z wymaganiami normy ISO

14001.

System Zarządzania Środowiskowego podlega certyfikacji na podobnych zasadach jak

System Zarządzania Jakością. Stosowanie istniejących obecnie standardów takich systemów

nie jest administracyjnym nakazem, ale mechanizmy rynkowe i korzyści wewnętrzne dla

placówki służby zdrowia z ich wprowadzania oraz nacisk lokalnych społeczności sprawiają,

że zastosowanie w jednostce norm w dziedzinie Systemów Zarządzania Jakością i

Zarządzania Środowiskowego staje się praktycznie rynkowym wymogiem.

Opracowany, wdrożony i certyfikowany system zarządzania środowiskowego wg PN-EN ISO

14001 przyniesie placówce służby zdrowia znaczne korzyści oraz pomoże w kontaktach z

innymi instytucjami poprzez:

identyfikację i przestrzeganie obowiązujących wymagań prawnych dotyczących

ochrony środowiska i obejmujących obowiązki w zakresie zarządzania placówką

medyczną;

monitorowanie kosztów w zakresie zużycia mediów;

zminimalizowanie ryzyka awarii ekologicznych;

właściwe postępowanie z odpadami medycznymi;

poprawę bezpieczeństwa pracy;

zyskanie aprobaty dla działalności finansowej i środowiskowej placówki medycznej

(będącej efektem czuwania nad systemem opłat i kar środowiskowych i ograniczania

wydatków);

uzyskanie akceptacji społecznej dzięki budowaniu wizerunku zespołu opieki

zdrowotnej i jego otoczenia jako przyjaznego środowisku.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
01 05 POŚ Wytyczne dla sporzadzania
Kardiolodzy apelują o standardy dla ratowników medycznych, MEDYCYNA, RATOWNICTWO MEDYCZNE, BLS, RKO
Wytyczne dla TK
Formularz zgloszenia na Kurs dla ratownikow medycznych
Od Szczecinskiej, wytyczne dla inwestora, Uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytan
dekontaminacja wstępna-wytyczne, Studia - ratownictwo medyczne, 3 rok, Medyczne czynności ratunkowe
Kurs szeregowych wytyczne dla eksternistów
GW wytyczne dla pracy w kolorze
Bankowość centralna na świecie wytyczne dla referatów zaliczeniowych
2004 wytyczne dla liniowych
GW wytyczne dla pracy w kolorze
wytyczne dla postaci do podawania do wody
1 Wytyczne dla Europy Środkowej
2002 wytyczne dla sedziow
Funkcjonowanie nerek i ich znaczenie dla ustroju, Medyczne, Studia pielęgniarstwo, Fizjologia
MALA RETENCJA wytyczne dla nadlesnictw 09

więcej podobnych podstron