D. Dziubek

Charakterystyka dolegliwości ze strony układu moczowego.

■

Zaburzenia w oddawaniu moczu.

• Częste oddawanie moczu (pollakisuria) i oddawanie dużych ilości moczu (polyuria) są znamienne
dla:
- cukrzycy
- moczówki prostej
- przerostu gruczołu krokowego
- ustępowania obrzęków
- zapalenia pęcherza moczowego
- psychonerwicy

• Przerywane oddawanie moczu spostrzega się w :
- kamicy pęcherza moczowego
- przeroście prostaty

• Zatrzymanie moczu (retentio urinae) może nastąpić z powodu przeszkody w odpływie moczu z
pęcherza:
- kamienie nerkowe
- przerost prostaty
- nowotwór

• Ischuria paradoxa - stan w którym mocz oddaje się kroplami i z przerwaniami mimo pełnego
pęcherza moczowego. Przeszkodą w oddawanie moczu jest zamknięcie ujścia cewki przez kamienie,
guzy etc.

• Bezwiedne oddawanie moczu spostrzega się w stanach nieprzytomności, niektórych chorobach
układu nerwowego, w moczeniu nocnym (enuresis nocturna) - dostrzegane jeszcze u dzieci powyżej 2
lat (do 2 roku życia uznawane jest za objaw prawidłowy).

• Niemożność utrzymania moczu - następstwo uszkodzenia pęcherza moczowego na tle urazowym,
nowotworowym, zapalnym lub uszkodzenia pochwy.

• Nocne oddawanie moczu (nycturia) - jest znamienne dla niewydolności krążenia. Polega na
zwiększeniu nocnej ilości moczu, który przekracza nieraz dzienną ilość oddawanego moczu. Mocz w
niewydolności krążenia jest zagęszczony, barwy ceglastej (moczany). Podobny mocz występuje u
chorych z gorączką,

■

Barwa moczu.

• prawidłowy ma barwę jasnożółtą
• jaśniejszy mocz, zależny od obecności fosforanów spostrzega się u ludzi nerwowych

• mocz krwawy jest wyrazem krwawienia z nerek lub dróg moczowych
• mocz barwy popłuczyn mięsnych - w ostrym kłębkowym zapaleniu nerek
• mocz piwny - w żółtaczce

D. Dziubek

■

Objawy dyzuryczne

to wspólna nazwa dla różnych dolegliwości związanych z zaburzeniami

pojawiającymi się podczas oddawania moczu. Zaliczamy do nich:

•

ból podczas oddawania moczu

•

częste oddawanie moczu („częste” oznacza, że częstość mikcji wyraźnie odbiega od typowej

dla danej osoby podczas przyjmowania zwykłych objętości płynów)

•

bolesne parcie na pęcherz (ból w dole brzucha pojawiający się po wypełnieniu pęcherza)

•

nagłe parcie na pęcherz (potrzeba natychmiastowego oddania moczu)

•

trudności w utrzymaniu moczu

Najczęstszą przyczyną objawów dyzurycznych u kobiet jest zapalenie pęcherza moczowego, a u

mężczyzn - choroby stercza oraz choroby przenoszone drogą płciową.

■

Poliuria

czyli wielomocz – wydalanie moczu w ilości 2,5 - 3 litrów (czasami więcej) na dobę, co

zwykle wiąże się z polidypsją.

Występuje fizjologicznie przy nadmiernym spożywaniu płynów, kofeiny, alkoholu, w ciąży oraz w

stanach chorobowych, takich jak cukrzyca, moczówka prosta, ostra niewydolność nerek (w drugiej

fazie, tzw. fazie poliurii), zespół Conna.

■

Nykturia

– oddawanie moczu w porze nocnej (więcej niż jeden raz).

Nykturia jest częstym objawem niewydolności serca, przerostu prostaty, endometriozy, niektórych

chorób nerek (głównie zapalenie dróg moczowych), występuje również w niewyrównanej cukrzycy,

po niektórych lekach (np. diuretykach) a czasem bywa skutkiem nadmiernego spożycia płynów przed

snem (np. kawy). Za normę uważa się maksymalnie jednorazowe oddawanie moczu w ciągu

nocy. Objaw ten ma miejsce nocą, dlatego, że w długotrwałej pozycji leżącej dochodzi do lepszego

ukrwienia nerek.

[potrzebne źródło]

O nykturii można mówić zarówno w przypadku niekontrolowanego jak i kontrolowanego wydalania

moczu.

■

Krwiomocz

może mieć charakter makro- lub mikroskopowy.

Krwiomocz makroskopowy, tzn. widoczny gołym okiem, kiedy oddawana porcja moczu, zazwyczaj
niespodziewanie i nieoczekiwanie, jest mętna, czerwonobrunatna, ma wygląd popłuczyn mięsnych lub
ciemnego piwa. Świadczy on o obecności znacznej liczby erytrocytów w moczu, powodujących
zmianę jego zabarwienia.

Krwiomocz mikroskopowy można stwierdzić dopiero przy użyciu mikroskopu; podczas badania
osadu moczu widoczne są dość liczne erytrocyty, tzn. powyżej 1–2 krwinek czerwonych w polu
widzenia mikroskopu.

Krwiomocz, chociażby jednorazowy, należy zawsze traktować jako bardzo ważny i niepokojący
objaw, który często może być pierwszym i jedynym objawem poważnego zagrożenia. Dlatego też w
każdym przypadku należy ustalić jego przyczynę, nawet wtedy, gdy pojawił się jeden raz lub
samoistnie ustąpił po krótkim czasie. Krew obserwowana w moczu może pochodzić zarówno z nerki,

D. Dziubek

jak i z dróg moczowych.

Przyczyną krwiomoczu może być:

• pourazowe uszkodzenie układu moczowego (np. pęknięcie nerki),
• kamica nerkowa, w przebiegu której kamień uszkodził naczynie krwionośne w miedniczce
nerkowej lub w czasie przemieszczania się w moczowodzie,
• zawał nerki,
• ostre stany zapalne układu moczowego,
• polipy lub brodawczaki pęcherza moczowego, a także inne rozrosty nowotworowe nerek lub dróg
moczowych,
• gruźlica nerek,
• nadciśnienie złośliwe,
• choroby gruczołu krokowego,
• ciało obce w pęcherzu moczowym,
• inne.

Przyczyną krwiomoczu makroskopowego są niekiedy także czynniki spoza układu moczowego, np.
uogólniona skaza krwotoczna lub niektóre z zażywanych leków, zwłaszcza zmniejszające krzepliwość
krwi (po ich przedawkowaniu), itp.

■

Białkomocz

to obecność dużej ilości białka, a konkretnie albumin, w moczu. Podczas

prawidłowego filtrowania krwi przez nerki proteina ta pozostaje w organizmie. Jeśli przedostaje się do

moczu, oznacza to dysfunkcję nerek. Białkomocz może świadczyć między innymi o tym, że występuje

przewlekła choroba nerek, będąca wynikiem cukrzycy, nadciśnienia tętniczego lub chorób

prowadzących do stanów zapalnych nerek. Nieleczona przewlekła choroba nerek może w

konsekwencji doprowadzić do niewydolności tego narządu, czyli wyłączenia funkcji nerek.

Przyczyny i objawy białkomoczu

Na białkomocz szczególnie narażone są osoby cierpiące na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze, a także

osoby, u których w rodzinie pojawiał się ten problem. Zarówno w cukrzycy typu 1, jak i typu 2, białko

w moczu jest pierwszym znakiem pogarszającej się pracy nerek. W miarę jak funkcja nerek się

pogarsza, poziom albumin w moczu rośnie. Kolejnym czynnikiem ryzyka białkomoczu jest

nadciśnienie tętnicze, które (podobnie jak cukrzyca) w połączeniu z albuminami w moczu świadczy o

dysfunkcji nerek. Brak kontroli nadciśnienia może w rezultacie doprowadzić do ich niewydolności.

Niektóre grupy etniczne są bardziej narażone na problemy z nadciśnieniem, a w konsekwencji również

na białkomocz. Według badań, Afroamerykanie mają sześciokrotnie większe szanse zachorowania

na niewydolność nerek wynikającą z nadciśnienia niż osoby pochodzenia europejskiego. Również

D. Dziubek

rdzenni Amerykanie, Latynosi, mieszkańcy wysp Pacyfiku, a także osoby starsze i otyłe są w grupie

zwiększonego ryzyka białkomoczu.

W początkowych stadiach białkomocz nie daje żadnych widocznych symptomów. Jednakże wysoka

zawartość białka sprawia, że mocz jest bardziej pienisty. Dodatkowo, duża utrata białka z krwi

prowadzi do opuchnięcia (obrzęku) dłoni, stóp, brzucha oraz twarzy. Jednoznacznym objawem

białkomoczu jest jednak obecność albumin stwierdzona podczas badania moczu.

Rodzaje białkomoczu

- czynnościowy – powodowany przez nadmierny wysiłek fizyczny, niewydolność serca, upośledzenie
kłębuszków nerkowych, przemarznięcie, gorączkę
- ortostatyczny – występujący po długotrwałym przebywaniu w pozycji stojącej
- cewkowy – powodowany brakiem reabsorpcji białek i uszkodzeniem cewek nerkowych
- kłębuszkowy – pojawiający się przy chorobach kłębuszków nerkowych
- mikroalbuminuria – przy wczesnych stadiach chorób nerek
z przeładowania – przy chorobie układowej i zwiększonej ilości drobnocząsteczkowych białek w osoczu.

■

Objawy zapalenia nerek.

Objawy ostrego i przewlekłego

kłębuszkowego zapalenia nerek

Objawy ostrego i przewlekłego

odmiedniczkowego zapalenia nerek

krwiomocz

zmętnienie moczu

obrzęki

zmniejszenie ilości oddawanego

moczu

nadciśnienie tętnicze

gorączka

bóle głowy

utrata łaknienia

osłabienie

nudności

wymioty

bóle w okolicy lędźwiowej

hiperlipidemia

bóle w lędźwiach

wysoka gorączka

dreszcze

nudności

wymioty

parcie na pęcherz moczowy

mocz z domieszką krwi

białe krwinki i bakterie w moczu

osłabienie

brak apetytu

bóle przy oddawaniu moczu

nocne oddawanie moczu

D. Dziubek

■

Zapalenie pęcherza moczowego

– najczęstszy, przeważnie bakteryjny stan zapalny dróg

moczowych, dotyczy błony śluzowej pęcherza moczowego. Najczęstszym patogenem jest pałeczka
okrężnicy (Escherichia

coli)

oraz

inne

bakterie

jelitowe,

szczególnie

z

rodzajów:

Staphylococcus i Enterococcus. Zapalenie często dotyczy seksualnie aktywnych kobiet w wieku 20–50
lat i dlatego inną nazwą tego stanu jest "zapalenie pęcherza miodowego miesiąca".

Objawy:

•

uczucie bólu i pieczenia pod koniec mikcji (dyzuria)

•

częstomocz

•

mocz o nieprzyjemnym zapachu

•

parcie na pęcherz

•

krwiomocz