D. Dziubek
Charakterystyka dolegliwości ze strony układu moczowego.
■
Zaburzenia w oddawaniu moczu.
• Częste oddawanie moczu (pollakisuria) i oddawanie dużych ilości moczu (polyuria) są znamienne
dla:
- cukrzycy
- moczówki prostej
- przerostu gruczołu krokowego
- ustępowania obrzęków
- zapalenia pęcherza moczowego
- psychonerwicy
• Przerywane oddawanie moczu spostrzega się w :
- kamicy pęcherza moczowego
- przeroście prostaty
• Zatrzymanie moczu (retentio urinae) może nastąpić z powodu przeszkody w odpływie moczu z
pęcherza:
- kamienie nerkowe
- przerost prostaty
- nowotwór
• Ischuria paradoxa - stan w którym mocz oddaje się kroplami i z przerwaniami mimo pełnego
pęcherza moczowego. Przeszkodą w oddawanie moczu jest zamknięcie ujścia cewki przez kamienie,
guzy etc.
• Bezwiedne oddawanie moczu spostrzega się w stanach nieprzytomności, niektórych chorobach
układu nerwowego, w moczeniu nocnym (enuresis nocturna) - dostrzegane jeszcze u dzieci powyżej 2
lat (do 2 roku życia uznawane jest za objaw prawidłowy).
• Niemożność utrzymania moczu - następstwo uszkodzenia pęcherza moczowego na tle urazowym,
nowotworowym, zapalnym lub uszkodzenia pochwy.
• Nocne oddawanie moczu (nycturia) - jest znamienne dla niewydolności krążenia. Polega na
zwiększeniu nocnej ilości moczu, który przekracza nieraz dzienną ilość oddawanego moczu. Mocz w
niewydolności krążenia jest zagęszczony, barwy ceglastej (moczany). Podobny mocz występuje u
chorych z gorączką,
■
Barwa moczu.
• prawidłowy ma barwę jasnożółtą
• jaśniejszy mocz, zależny od obecności fosforanów spostrzega się u ludzi nerwowych
• mocz krwawy jest wyrazem krwawienia z nerek lub dróg moczowych
• mocz barwy popłuczyn mięsnych - w ostrym kłębkowym zapaleniu nerek
• mocz piwny - w żółtaczce
D. Dziubek
■
Objawy dyzuryczne
to wspólna nazwa dla różnych dolegliwości związanych z zaburzeniami
pojawiającymi się podczas oddawania moczu. Zaliczamy do nich:
•
ból podczas oddawania moczu
•
częste oddawanie moczu („częste” oznacza, że częstość mikcji wyraźnie odbiega od typowej
dla danej osoby podczas przyjmowania zwykłych objętości płynów)
•
bolesne parcie na pęcherz (ból w dole brzucha pojawiający się po wypełnieniu pęcherza)
•
nagłe parcie na pęcherz (potrzeba natychmiastowego oddania moczu)
•
trudności w utrzymaniu moczu
Najczęstszą przyczyną objawów dyzurycznych u kobiet jest zapalenie pęcherza moczowego, a u
mężczyzn - choroby stercza oraz choroby przenoszone drogą płciową.
■
Poliuria
czyli wielomocz – wydalanie moczu w ilości 2,5 - 3 litrów (czasami więcej) na dobę, co
zwykle wiąże się z polidypsją.
Występuje fizjologicznie przy nadmiernym spożywaniu płynów, kofeiny, alkoholu, w ciąży oraz w
stanach chorobowych, takich jak cukrzyca, moczówka prosta, ostra niewydolność nerek (w drugiej
fazie, tzw. fazie poliurii), zespół Conna.
■
Nykturia
– oddawanie moczu w porze nocnej (więcej niż jeden raz).
Nykturia jest częstym objawem niewydolności serca, przerostu prostaty, endometriozy, niektórych
chorób nerek (głównie zapalenie dróg moczowych), występuje również w niewyrównanej cukrzycy,
po niektórych lekach (np. diuretykach) a czasem bywa skutkiem nadmiernego spożycia płynów przed
snem (np. kawy). Za normę uważa się maksymalnie jednorazowe oddawanie moczu w ciągu
nocy. Objaw ten ma miejsce nocą, dlatego, że w długotrwałej pozycji leżącej dochodzi do lepszego
ukrwienia nerek.
[potrzebne źródło]
O nykturii można mówić zarówno w przypadku niekontrolowanego jak i kontrolowanego wydalania
moczu.
■
Krwiomocz
może mieć charakter makro- lub mikroskopowy.
Krwiomocz makroskopowy, tzn. widoczny gołym okiem, kiedy oddawana porcja moczu, zazwyczaj
niespodziewanie i nieoczekiwanie, jest mętna, czerwonobrunatna, ma wygląd popłuczyn mięsnych lub
ciemnego piwa. Świadczy on o obecności znacznej liczby erytrocytów w moczu, powodujących
zmianę jego zabarwienia.
Krwiomocz mikroskopowy można stwierdzić dopiero przy użyciu mikroskopu; podczas badania
osadu moczu widoczne są dość liczne erytrocyty, tzn. powyżej 1–2 krwinek czerwonych w polu
widzenia mikroskopu.
Krwiomocz, chociażby jednorazowy, należy zawsze traktować jako bardzo ważny i niepokojący
objaw, który często może być pierwszym i jedynym objawem poważnego zagrożenia. Dlatego też w
każdym przypadku należy ustalić jego przyczynę, nawet wtedy, gdy pojawił się jeden raz lub
samoistnie ustąpił po krótkim czasie. Krew obserwowana w moczu może pochodzić zarówno z nerki,
D. Dziubek
jak i z dróg moczowych.
Przyczyną krwiomoczu może być:
• pourazowe uszkodzenie układu moczowego (np. pęknięcie nerki),
• kamica nerkowa, w przebiegu której kamień uszkodził naczynie krwionośne w miedniczce
nerkowej lub w czasie przemieszczania się w moczowodzie,
• zawał nerki,
• ostre stany zapalne układu moczowego,
• polipy lub brodawczaki pęcherza moczowego, a także inne rozrosty nowotworowe nerek lub dróg
moczowych,
• gruźlica nerek,
• nadciśnienie złośliwe,
• choroby gruczołu krokowego,
• ciało obce w pęcherzu moczowym,
• inne.
Przyczyną krwiomoczu makroskopowego są niekiedy także czynniki spoza układu moczowego, np.
uogólniona skaza krwotoczna lub niektóre z zażywanych leków, zwłaszcza zmniejszające krzepliwość
krwi (po ich przedawkowaniu), itp.
■
Białkomocz
to obecność dużej ilości białka, a konkretnie albumin, w moczu. Podczas
prawidłowego filtrowania krwi przez nerki proteina ta pozostaje w organizmie. Jeśli przedostaje się do
moczu, oznacza to dysfunkcję nerek. Białkomocz może świadczyć między innymi o tym, że występuje
przewlekła choroba nerek, będąca wynikiem cukrzycy, nadciśnienia tętniczego lub chorób
prowadzących do stanów zapalnych nerek. Nieleczona przewlekła choroba nerek może w
konsekwencji doprowadzić do niewydolności tego narządu, czyli wyłączenia funkcji nerek.
Przyczyny i objawy białkomoczu
Na białkomocz szczególnie narażone są osoby cierpiące na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze, a także
osoby, u których w rodzinie pojawiał się ten problem. Zarówno w cukrzycy typu 1, jak i typu 2, białko
w moczu jest pierwszym znakiem pogarszającej się pracy nerek. W miarę jak funkcja nerek się
pogarsza, poziom albumin w moczu rośnie. Kolejnym czynnikiem ryzyka białkomoczu jest
nadciśnienie tętnicze, które (podobnie jak cukrzyca) w połączeniu z albuminami w moczu świadczy o
dysfunkcji nerek. Brak kontroli nadciśnienia może w rezultacie doprowadzić do ich niewydolności.
Niektóre grupy etniczne są bardziej narażone na problemy z nadciśnieniem, a w konsekwencji również
na białkomocz. Według badań, Afroamerykanie mają sześciokrotnie większe szanse zachorowania
na niewydolność nerek wynikającą z nadciśnienia niż osoby pochodzenia europejskiego. Również
D. Dziubek
rdzenni Amerykanie, Latynosi, mieszkańcy wysp Pacyfiku, a także osoby starsze i otyłe są w grupie
zwiększonego ryzyka białkomoczu.
W początkowych stadiach białkomocz nie daje żadnych widocznych symptomów. Jednakże wysoka
zawartość białka sprawia, że mocz jest bardziej pienisty. Dodatkowo, duża utrata białka z krwi
prowadzi do opuchnięcia (obrzęku) dłoni, stóp, brzucha oraz twarzy. Jednoznacznym objawem
białkomoczu jest jednak obecność albumin stwierdzona podczas badania moczu.
Rodzaje białkomoczu
- czynnościowy – powodowany przez nadmierny wysiłek fizyczny, niewydolność serca, upośledzenie
kłębuszków nerkowych, przemarznięcie, gorączkę
- ortostatyczny – występujący po długotrwałym przebywaniu w pozycji stojącej
- cewkowy – powodowany brakiem reabsorpcji białek i uszkodzeniem cewek nerkowych
- kłębuszkowy – pojawiający się przy chorobach kłębuszków nerkowych
- mikroalbuminuria – przy wczesnych stadiach chorób nerek
z przeładowania – przy chorobie układowej i zwiększonej ilości drobnocząsteczkowych białek w osoczu.
■
Objawy zapalenia nerek.
Objawy ostrego i przewlekłego
kłębuszkowego zapalenia nerek
Objawy ostrego i przewlekłego
odmiedniczkowego zapalenia nerek
krwiomocz
zmętnienie moczu
obrzęki
zmniejszenie ilości oddawanego
moczu
nadciśnienie tętnicze
gorączka
bóle głowy
utrata łaknienia
osłabienie
nudności
wymioty
bóle w okolicy lędźwiowej
hiperlipidemia
bóle w lędźwiach
wysoka gorączka
dreszcze
nudności
wymioty
parcie na pęcherz moczowy
mocz z domieszką krwi
białe krwinki i bakterie w moczu
osłabienie
brak apetytu
bóle przy oddawaniu moczu
nocne oddawanie moczu
D. Dziubek
■
Zapalenie pęcherza moczowego
– najczęstszy, przeważnie bakteryjny stan zapalny dróg
moczowych, dotyczy błony śluzowej pęcherza moczowego. Najczęstszym patogenem jest pałeczka
okrężnicy (Escherichia
coli)
oraz
inne
bakterie
jelitowe,
szczególnie
z
rodzajów:
Staphylococcus i Enterococcus. Zapalenie często dotyczy seksualnie aktywnych kobiet w wieku 20–50
lat i dlatego inną nazwą tego stanu jest "zapalenie pęcherza miodowego miesiąca".
Objawy:
•
uczucie bólu i pieczenia pod koniec mikcji (dyzuria)
•
częstomocz
•
mocz o nieprzyjemnym zapachu
•
parcie na pęcherz
•
krwiomocz