K R Z Y S Z T O F

K U B I A K

G EN EZA W O JN Y SZEŚCIODNIOW EJ

Początki ko n flik tu żydow sko-arabskiego

sięgają przełom u w ieku X IX i XX, kiedy to

pod wpływem haseł syjonizm u (nacjonali­

stycznego ruchu żydow skiego) rozpoczęła się
em igracja Żydów z E u ro p y do Palestyny.
2 listopada 1917r. rząd brytyjski ogłosił tzw.

deklarację B alfoura - o b ietn icę utw orzenia

w P alestynie "narodow ego ogniska żydo­
wskiego", ch o ć w cześniej, chcąc poderw ać

Arabów do walki przeciw T urkom , Brytyj­
czycy obiecali szeryfowi M ekki, H usajnow i,

utw orzenie w ielkiego p aństw a arabskiego, w

skład k tó reg o w ejść m iała rów nież Palestyna.

W 1920r. w ie lk a B rytania otrzym ała

m andat nad P alestyną zatw ierdzony nastę­

pnie w 1922 p rzez Ligę N arodów . Trw ająca

nieprzerw anie im igracja Żydów , prow adząca

do w zrostu ich liczby o ra z uzyskiwanie przez

tę grupę coraz silniejszej pozycji, d o prow a­

dziły do zao strzen ia stosunków z rdzenną

ludnością arabską. D oszło do w alk zbroj­
nych w latach 1920-21, 1930-31, 1936-39.

W roku 1937 Londyn w ysunął propozycję
podziału kraju na dw ie części i stw orzenia

w jednej z nich

państw a

żydowskiego.

W 1939r. Brytyjczycy zapro p o n o w ali utw o­
rzenie rządu palestyńskiego, w skład którego

wejść m ieli przedstaw iciele ob u grup etnicz­

nych. Po II w ojnie św iatow ej A rabow ie i Ży­

dzi zażądali zniesienia m an d atu i przyznania

niepodległości. Brytyjskie siły m andatow e

atakow ane były przez oddziały zb ro jn e obu
antagonislycznycn stro n . Londyn, nie m ogąc
opanow ać sytuacji, przekazał spraw ę P ale­
styny O rganizacji N a ro d ó w Z jednoczonych.

29 listopada 1947r. Z g ro m ad z en ie O gólne
zdecydowaną w iększością głosów przyjęło re ­
zolucję o pod ziale Palestyny na dwa n iep o d ­

ległe państw a i utw orzeniu w Jerozo lim ie

strefy m iędzynarodow ej. 14 m aja 1948r, w oj­
ska biytyjskie opuściły Palestynę, a Ż y d o ­

wska Tym czasowa R ad a Państw a ogłosiła

pow stanie Państw a Izrael.

B ezpośrednio po tym k ra je arabskie,

które nigdy nie zaakceptow ały rezolucji
Z grom adzenia O gólnego O N Z , rozpoczęły
koncentryczny a ta k na m łode państw o. O d ­
działy egipskie, saudyjskie, jo ro ań sk ie, syryj­

skie, libańskie, irack ie i m ilicyjne form acje

palestyńskie liczyły ok. 60 tys. żołnierzy, k tó ­
rym Izrael przeciw staw ić m ógł 15 tys. uzbro­

jonych bojow ników organizacji p aram ilitar­

nej H aganah. P oczątkow o A rabow ie uzyska­
li przew agę w ypierając Ż ydów z wielu zaj­
mowanych pozycji m .in. ze S tarego M iasta w

Jerozolim ie - najśw iętszego m iejsca wszy­
stkich Żydów. Pierwszy eta p woiny zak o ń ­
czył rozejm , w ym uszony przez O N Z , zawarty

11 czerwca 1948r.

P rzerw ę w w alkach Izrael wyzyskał na

rozbudow ę swoich sił zbrojnych. Dużej p o ­

mocy (w tym finansow ej) udzielił Żydom
Zw iązek R adziecki, który uważał wówczas
syjonizm za ruch antyim perialistyczny i p o ­
stępowy. D o przerzutu uzbrojenia użyty zo ­
stał tajbor lotniczy Czechosłowacji. Przede
wszystkim jednak, do tran sp ortu bro n i do

Izraela z U SA i, w mniejszym stopniu, z E u ­
ropy Z achodniej (głównie Francji i W łoch)

używano sam ołotow będących własnością
Izraela, ale zarejestrow anych w USA, K a n a­

dzie, Belgii i Panam ie. Pilotowali je lotnicy
izraelscy bądź personel kontraktow y głównie
z Pan A m erican.

8 lipca działania zostały w znow ione.

Izraelczycy przeprow adzili dziesięciodniow ą

ofensywę, w trakcie której wyparli A rabó w z

G alilei. 18 lipca 1948r. zawarty został k o le j­
ny rozejm . O ile jedn ak Izrael w o k resie ro-

zejm ów rozbudowywał i um acniał swoje siły
zbrojne, o tyle jednolity front arabski ro z p a ­
dał się z uwagi na różnice celów politycz­

nych przyświecających poszczególnym przy­

w ódcom. Kiedy w połow ie października r o ­

zejm wygasł, Izraelczycy zaatakow ali na p o ­
łudniu i północy pozostaw iając w spokoju
Jordańczyków. Część źródeł twierdzi, że

przyczyną tego stan u rzeczy był tajny układ
między Izraelem i Jo rd an ią, na mocy które-

f

o Izrael godził się na pozostaw ienie w rę-

ach jordańskich Jerozolim y i Z acho dn ieg o

Brzegu

Jord an u.

M ając

zabezpieczone

skrzydło jord ańsk ie Izraelczycy sk o n c e n tro ­
wali cały wysiłek na południu zadając E gi­

pcjanom dotkliw e straty w trakcie operacji

D zięsięć plag" (15-21 października 1948r.) i

"Ajin" (22 grudnia 1948r. - 7 stycznia 1949)

w ypierając ich na linię G aza - U m m -R es-

hresh. W czasie dzielącym k olejne ofensywy
na południu siły izraelskie przeprow adziły
na

północy

op erację

"Hiram "

(28-30

października). W jej trakcie form acje a ra b ­
skie w yparte zostały z G alilei.

Pierwszą w ojnę izraelsko-arabską zak o ń ­

czyły układy rozejm ow c zaw arte na R odos:
23 lutego 1949r. między Izraelem a E giptem ,
23 m arca 1949r. między Izraelem a L iba­

nem , 3 kw ietnia między Izraelem a Jo rd a n ią ,

20 sierp nia między Izraelem a Syrią. W wy­

niku wojny Iz rae l powiększył swoje tery to ­
rium z 14 tys. km (obszary przyznane przez
O N Z ) do 21 tys. km .

Sytuacja, k tóra ukształtowała się na B li­

skim W schodzie po roku 1949 była b alan so ­
w aniem między pokojem a w ojną. P aństw a
arabskie, k tóre zawarły układy rozejm ow c

pod wpływem niepow odzeń w ojennych, n a­

dal nic uznawały Izraela i prowadziły en e rg i­
czne przygotow ania do odw etu. Przywódcy

izraelscy rów nież sposobili się do wojny, uz-

nająć gran ice z 1948r. tylko za je d e n z e ta ­
pów rozw oju tery to rialn eg o swego państw a.

W 1956r. na antag o n izm izraelsko-arab­

ski nałożył się sp ó r E g ip tu z W ielką B ryta­

nią i F rancją. B ezpośrednią jeg o przyczyną

było znacjon alizow anic przez N asera K anału
S ueskiego (26 lipca 1956r.). K rok ten o d e­
brany zo stał w Paryżu i L ondynie ja k o zła­
m anie tzw. T ra k ta tu K anałow ego z 1888r.
i za grożenie dla w olności żeglugi. O dpow ie­

dzią m ocarstw za chodnich na nieustępliw e
stanow isko E g ip tu była decyzja o zbrojnym
obsadzeniu S trefy K anału.

Aby interw en cja uzyskała znam iona le­

galności, o p e ra c ję przeciw Egiptow i p o sta­

now iono o p rz e ć w płaszczyźnie m iędzynaro­

dowej o k lau zu lę sp ecjaln ą układu z 19 paź­
dziernika 1955 roku , regulującą tryb i zasady

wycofywania w ojsk brytyjskich z/.Egiptu. Z a ­

kładała o na, że W ielka B rytania ma prawo

ponow nie o b sadzić S trefę K anału w przy­
padku za grożenia w olności żeglugi na tym

szlaku w odnym . Z ag ro żen iem dla wolności
żeglugi m iała być w ojna izraelsko-arabska.

Pow szechnie sądzi się, że w trakcie brytyj-

sk o -francusk o-izraclskich negocjacji, prow a­

6

dzonych w dniach 22-24 października 1956r.

w Sevres pod Paryżem , przyjęto, że w n aj­

bliższych dniach Izrael z a atak u je E g ip t, co

da alian to m zachodnim p re te k st do w ystoso­

w ania ultim atum , w którym zażądają od w al­

czących stro n wycofania w ojsk z terenó w

przyległych do K anału. Izrael ultim atum
przyjm ie, a Egipt niew ątpliw ie odrzuci. Bry­
tyjczycy i F rancuzi w celu w ym uszenia reali­

zacji ultim atum przeprow adzą b o m bardo w a­

nia E giptu, a następ n ie wysadzą desan t po-

w ictrzno-m orski, który obsadzi kanał.

D ziałania potoczyły się zgodnie z ustale­

niam i z Sevres. 29 października 1956r. w oj­

ska izraelskie przełam ały o b ro n ę egipską na
Synaju i rozpoczęły m arsz w głąb półwyspu.

W trakcie w alk Izraelczycy rozbili d o 5 listo-

ada egipski garnizon Synaju zdobyw ając

tys. t am unicji, 25 tys. t benzyny, 100 czoł­

gów, 220 dział i ok. 1000 różnych pojazdów

m echanicznych.

Pom yślnie rozwijały się także działania

brytyjsko-francuskic. R ozp oczęta 31 p aź­
dziernika ofensywa lotnicza unicestw iła egi­
pskie lotnictw o lecz n ie wymusiła zm iany

stanow iska E giptu w kwesti K anału. W obec

N ie le g a ln i e m ig r a n c i żydow scy p o w s trz y m y w a n i a r m a t ­
k a m i w o d n y m i b ry ty js k ie g o o k r ę t u I IM S R o w e n a u b r z e ­

gów P a le s ty n y . R o k 1946.

tego alianci zach o d n i przeprow adzili 5-6 li­

stopada kom b inow an ą pow ielrzno-m orską
operację desantow ą. W ojska d esan tu o p a n o ­
wały P ort Said i rozpoczęły m arsz wzdłuż

brzegów

K anału.

P ow odzenie

uzyskane

przez Izrael i p aństw a zach o d n ie nic zostało
rozwinięte, gdyż o p in ia m iędzynarodow a wy­

musiła przerw an ie działań.

W ojna 1956r. nic zm ieniła sytuacji poli­

tycznej

na

B liskim W schodzie. W ojska

państw zachodnich zostały ew akuow ane z
Egiptu, a oddziały Izraela wróciły na linie

rozejm owc z 1948r. L inia dem arkacyjna o d ­
dzielająca siły an tag o n istó w obsadzon a zo­
stała przez siły O N Z .

W latach 1956-67 ob ie strony konfliktu

rozbudowywały swój p o ten cja ł m ilitarny.

Izrael w spierany był przez Z ach ó d , a A ra b o ­

wie przez państw a bloku kom unistycznego,

w wyniku czego Bliski W schód stał się kolej­

nym teatrem globalnej konfrontacji m ię­

dzy system owej.

Izrael znalazł się w szczególnie trudnej

sytuacji po zjednoczeniu E giptu z Syrią (p o ­
w stała wówczas Z jed no czo na R epub lik a

A rabska) o raz zacieśnieniu przez ten nowy

tw ór stosunków z Jordanią.

P aństw o żydowskie zostało wówczas o to ­

czone przez nieprzyjaciół gotowych po djąć

w spółdziałanie na płaszczyźnie wojskowej.

Zam ysły A rabów ujaw nione zostały 18 m aja

1967r., kiedy N aser zażądał wycofania sił

O N Z z Synaju i Strefy Gazy. 23 czerwca

Egipt zam knął dla statków izraelskich cieś­
niny T iran czym odciął p o rt E ilat od M orza

C zerw onego. W ładze Izraela potraktow ały te

działania jak o kroki jednoznacznie nieprzy­

jacielskie i podjęły decyzję o rozpoczęciu

wojny prewencyjnej. Plany przygotow ywane

były od lat.

L u d n o ść a r a b s k a m a s o w o e w a k u u ją c a s ię z te r e n u P a le s ty n y w 1 9 4 8 r.

SIŁY ZBR O JN E STRON KONFLIKTU

IZ R A E L
B ezp o śred n io przed rozpoczęciem dzia­

łań w ojennych Izrael przeprow adził m obili­

zację swoich sil zbrojnych. P o d broń pow oła­

no 220 tys. ludzi, w ystaw iając arm ię liczącą

ponad 300 tys. żołnierzy. Z organizow ani oni

byli w 32 brygady, w tym: 11 brygad p a n c e r­
nych, 3 brygady zm echanizow ane, 16 brygad

zm otoryzow anych i 2 brygady pow ietrzno-
desantow e.

Podstaw ow ym zw iązkiem tak tyczno -ope­

racyjnym izraelskich w ojsk lądowych była
brygada. Brygada p iechoty składała się z

trzech batalio n ó w piechoty, b a ta lio n u czoł­

gów, pododdziałów rozpoznaw czych, p rz e ­
ciw pancernych, za o p atrzen ia i obsługi. Bry­
gadę p an c ern ą tworzyły 2 b atalio n y czołgów
średnich, b a ta lio n czołgów lekkich o ra z b a ­

talion piechoty zm otoryzow anej. Brygady

nie posiadały artylerii polow ej, k tó rą za stę­
powały czołgi. W skład brygad pow ietrzno-
desantow ych w chodziły cztery bataliony sp a ­
d ochroniarzy o ra z b ro n ie i służby. P o d s ta ­

wowym sp rz ętem pancernym ąrm ii izrael­

skiej były wozy b ojow e A M X -13, C en tu rio n ,
M 50, M51 Sh e rm a n i M 48 G e n e ra l P atto n .

Ja k ju ż w spo m n ian o brygady pancerne,

zm echanizow ane i zm otoryzow ane n ie p o ­
siadały integ raln ej arty lerii polow ej. A rty le­

ria zorganizow ana była w 2 brygady zn a jd u ­

8

I z r a e ls k ie C e n tu r i o n y j a d ą c e p r z e z p u s t y n i ę w p r z e d e ­
d n i u w y b u c h u w o jn y .

jące się w dyspozycji N aczelnego D o w ó d z­

twa i trak to w a n e ja k o odw ód używany na
głównych kieru n k ach natarcia. P o n a d to N a­
czelne D ow ództw o dysponow ało też brygadą
lufowej artylerii przeciw lotniczej o ra z bryga­
dą ra k ie t przeciw lotniczych. Ł ąc zn ie arm ia
izraelska dysponow ała ok. 800 działam i po-
lowymi i 108 w yrzutniam i ra k ie t p rzeciw lot­
niczych.

W siłach pow ietrznych służbę pełniło ok.

^

M irage IIJ C

-

s a m o lo t m y śliw sk i (prod,

fra n c .) p r ę d k o ś ć

.

m a x . \1 3 9 0 km ¡h, p u ła p 2 4

tys. m , zasięg 2 400 k m , uzbrojenie 2 x3 0 m m
działka, 900 k g u zbrojenia p o d w iesza n eg o

(bom by,rakiety).

M ystere - s a m o lo t m y śliw sk i

(prod,

fra n c .), p rę d k o ść m ax. 1 090 k m /h , p u ła p 16

tys. m , za sięg 2 5 0 0 k m

, ;

uzb ro jen ie 2 x 3 0 m m

działka, 5 0 0 k g u zbrojenia p o dw ieszanego.

F ouga M a g ister C M . 1 7 0

-

s a m o lo t

szk o ln ó -b o jp w y (prod, fr a n c .), p r ę d k o ś ć m a x

. :

6 5 0 k m /h , p u ła p 11 tys. m , za sięg 9 2 5 km ,
uzbrojenie k m -y 2x7.62 i ok. 100 k g ła d u n k u
bojow ego.

V a u to u r I I - łe k k i s a m o lo t b o m b o n y

(prod, fra n c .), p r ę d k o ś ć m ax. 1100 k m /h , p u ­

łap 13,5 tys. m , za sięg 4 0 0 0 k m , uzbrojenie

\4 0 0 0

kg

b o

m

b

.

___________________________

J

I

I Z R A E L - M e d in a t Izrael, rep u b lika p a rla m e n ta rn a n a w schodnim wybrzeżu M o tz a Ś ró d zie­

m n e g o granicząca z L ib a n e m , Syrią, E giptem i Jordanią, p o sia d a ją ca w ą sk i d o stęp

d o Z a to k i A k a b a . P ow ierzchnia 2 0 700 k m , ludność: 2 5 9 9 tys. w tym Żydzi. 89% ,

A r a b o w ie 10% . K raj wyżynny, w p o łu d n io w e j części p u styn n y (Negew), k lim a t p o d ­

zw ro tn ik o w y i zw ro tn ik o w y suchy, głów ne rzeki: Jordan, Jarkon; p a ń stw o g o sp o d a r­

czo rozw inięte z e sta le w zrastającym p o z io m e m uprzem ysłow ienia i p o z io m e m ż y ­
cia ludności. Z ie m ie upraw ne z a jm u ją 2 0 % pow ierzchni, z czego 1/3 sztu czn ie n a ­

w adniane; b o g a c tw a n a tu ra ln e nieliczne, sie ć k o m u n ik a c y jn a d o b tze ro zw in ięta :

681 k m p o łą c z e ń ko lejo w ych o n iew ielkim znaczeniu, 3 8 1 7 k m dróg kołow ych, 132

tys. s a m o c h o d ó w z tego 5 9 tys. osobow ych. F lota h a n d lo w a - 74 sta tk i (7 0 7 tys.

D W T ).

E G IP T - rep u b lika p rezydencka. G raniczy z L ibią, S u d a n e m i Izraelem , p o sia d a szero ki d o ­

stęp d o M o rza Śródziem nego, C zerw onego i Z a to k i A k a b a . Pow ierzchnia: 1102,5

tys. k m , lud n o ść: 3 2 102 tys. w tym A ra b o w ie 98,7% . K raj wyżynny, rozcięty g łę b o ­

k ą d o lin ą N ilu n a c zęść za c h o d n ią - P ustynię L ib ijsk ą i w schodnią - Pustynię

A ra b sk ą , n izin n a tylko d elta N ilu. K lim a t gorący, p u styn n y z w p ływ a m i k lim a tu

śró d zie m n o m o rsk ie g o w delcie. K raj rolniczy z n ied o in w esto w a n ym przem ysłem , o
n is k im p o z io m ie życia, 7 2 % a nalfabetów , zie m ie upraw ne tylko w d olinie N ilu; b o ­

g a ctw a m in era ln e: ropa, ru d a żelaza, fo sfo tyty. S ie ć k o m u n ik a c y jn a słabo ro zw in ę­

ła, linie k o le jo w e 7224 km , drogi bite 2 5 6 0 0 km , 144 tys. sa m o ch o d ó w , p o la
h a n d lo w a - 2 5 0 tys. D W T .

S Y R IA - rep u b lika p rezyd en cka . G raniczy z. Turcją, Irakiem , Jordanią, L ib a n e m i Izraelem , z

sze ro k im d o stę p e m d o M o tz a Śródziem nego. P ow ierzchnia 185 tys. k m , ludność:

5 8 8 6 tys., w tym 8 7 % Syryjczyków, 6 % Kurdów , 4 % O rm ian. K raj wyżynny, k lim a t

n a za c h o d zie śró d ziem n o m o rski, w centrum zw ro tn iko w y suchy, n a jw iększa tz e k a -

E ufrat. Podstaw ci g o sp o d a rk i rolnictwo, p rzem ysł sła b o rozwinięty; głów ne b o g a c­
tw a m in e ra ln e

-

ropa. S ie ć ko m u n ik a c y jn a sła b o rozw inięta i za n ied b a n a : linie, k o ­

lejow e - 9 9 2 k m , drogi bile - 9621 km , 45 tys. sa m o ch o d ó w .

J O R D A N IA - m o n a r c h ia k onstytucyjna, graniczy z Syrią, Irakiem , A ra b ią S a u d yjską i Izra e­

lem . P o w ierzch n ia 9 8 tys. k m , lu d n o ść 1976 tys., w tym 80°/o A ra b ó w , 2 0 % K u r­

dów , O rm ia n , C zerkiesów . K raj leży n a p u styn n ym pła sko w yżu , k lim a t zw ro tn iko w y
suchy. P o d sta w ą g o sp o d a rk i je s t prym ityw n e rolnictw o - 70% ludności; bogactw a
m in e ra ln e m in im a ln e . L in ie k o m u n ik a c y jn e sła b o rozwinięte, linie k o lejo w e - 3 6 6
k m , drogi bite - 4 5 9 7 k m , 1 3 tys. sa m o c h o d ó w .

(d a n e

/.

-1966 r.)

f

i

\

C zołg le kki A M X - 1 3 (prod, fra n c .) - cię­

ża r 14,7t, załoga 3 osoby, uzbrojenie - a r m a ­

ta 75 m m , km , p a n c e rz 10-40 m m , siln ik
benzynowy, gaźn iko w y o m o c y 2 7 0 K M , p r ę d ­

k o ś ć m ax. 6 5 k m /h .

C zołg średni C E N T U R IO N (prod, bryt.)

- ciężar ok. 5 0 l, załoga 4 ludzi, uzbrojenie -
a rm a ta 105m m , 2 km -y, pa n cerz 60-152 m m ,

siln ik benzynowy, gaźnikow y o m o c y 640 K M ,

p rę d k o ść m ax. 3 4 km /h.

C zołg średni M 5 1 H V S h e rm a n (prod.

U SA ) - ciężar ok. 3 0 t, załoga 4 ludzi, u zb ro ­

je n ie - a rm a ta 105 m m , 2 km -y, p a n c e rz 30-

1 0 0 m m , siln ik w ysokoprężny o m o c y 4 6 0
K M , p rę d k o ść m ax. 4 5 km /h.

C zołg średni M 4 8 G enerał P a tto n (prod.

U S A ) - ciężar ok. 4 0 t, zało g a 4 ludzi, u zb ro ­

je n ie - a rm a ta 9 0 m m , 2 km -y, 1 w k m , p a n ­

cerz 120-180 m m , siln ik w ysokoprężny o m o ­
cy 690 K M , p rę d k o ść m ax. 5 0 k m /h .

S p a d o c h r o n ia r z iz r a e ls k i w y p o s a ż o n y w p is to le t m a s z y ­

nowy U Z I w c z e s n y c h s e r ii z d r e w n i a n ą k o lb ą .

9

14 tys. żołnierzy wyposażonych w 400 maszyn

bojowych i szkolno-bojow ych oraz 60 sam o­
lotów transportow ych i śmigłowców. L otnic­
two zorganizow ane było w 3 dywizjony myśli­

wskie (sam oloty M irage IIIC), 1 w ielozada­

niowy (Super M ystère B.2.), 3 myśliwsko-

bom bowe i bom bow e (V autou r, M ystère II,

O uragan), 2 transportow e (N oratlas, Straloc-

ruiscr, C-46 i C-47).

O ceniając lotnictw o Izraela pam iętać na­

leży o bardzo wysokim poziom ie wyszkolenia
pilotów, zarów no w zakresie walk pow ietrz­
nych jak i działań przeciw celom naziemnym

oraz w spółdziałania z własnymi wojskami. Na
każdy sam olot bojowy przypadało średnio 1,5

załogi, co znakom icie zwiększało efektywność

użycia sił powietrznych.

W siłach m orskich Izraela służbę pełniło

ok. 4 tys. m arynarzy i oficerów. W skład floty

wchodziły 4 okręty podw odne, 3 niszczyciele,

12 kutrów torpedow ych, 6 okrętów p atro lo ­

wych i 3 m ałe okręty desantow e.

2 okręty p o d w o d n e brytyjskiego typu T

-

w yporność standard 1 280 t, w yporność w p o ­

łożeniu p o d w o d n ym 1700 t, wymiary - 87,02x

8,07x4,49 m , uzbrojenie - 6 wyrzutni torped

kal. 533 m m , p rę d k o ść naw odna/podw odna

15/15 węzłów, załoga - 65 ludzi.

2 okręty podw odne brytyjskiego typu S - wy­

porność standard 715 t, wyporność w położeniu
podwodnym 8 1 4

1

, wymiary - 61,72\: 7,23x4,49 m,

uzbrojenie.

-

1 arm ata 100 m m , 6 wyrzutni torped

533 m m , prędkość nawodna/podwodna - 15,9/9

węzłów, załoga 5 7 ludzi.

2 niszczyciele brytyjskiego typu Z, wyporność

standard/pełna

-

1710/25551,

wymiary-

110,41x10.93x5,18 m, uzbrojenie- 4 armaty 115

m m , 6 arm at plot. 40 m m , 8 wyrzutni torped 533
m m , 4 wyrzutnie bom b głębinowych, prędkość
m a x 31 węzłów, załoga 250 ludzi.

1 niszczyciel brytyjskiego typu H U N T , zd o ­

byty n a E gipcjanach w 1956r. wyporność

standard/pełna

-

1000/1490,

wymiary

-

85,3x8,8x4,3 m , uzbrojenie - 4 arm aty 102

m m , 2 a rm a ty p lo t. 4 0 m m , 3 arm aty plot. 20
m m , 2 zrzutnie b o m b głębinowych.

E G IP T

Egipt, podobnie ja k Izrael, przeprowadził

na przełom ie m aja i czerwca m obilizację swo­
ich sił zbrojnych. W porów naniu jednak z

przeciwnikiem m obilizacja egipska była mało

efektywna, na co wpłynął przede wszystkim

10

1 S Y N A J

Synaj jest trójkątnym, pustynnym pótwyspem
długości 350 k m i szerokości na północy 200 h
i powierzchni 55 tys k m . P od względem uksztd-
towania powierzchni Synaj podzielić m ożna

/;

trzy strefy: nadm orską - nizinną, środkow ą

-

mi

żynn o-górzystą i południową - górzystą. .Nizin

nadmorskie to piaszczyste pustynie z wydmami

wysokości do 15 m. Centralna część półwyspu

i

pustynie piaszczysto-ska/iste, nad którym i góniju

masywy G ór Magheru i G ór Hala/. N a zacho­

dzie w pobliżu Kanału Sueskiego rozciąga sit

p a sm o górskie, w którym znajduje się przelęa

M itla - najważniejsze wyjście z wnętrza półwyspu

nad Kanał. Południowa część Synaju to obszm

pustynno-skalisto-górzyste rozciągające się na fi-

nii Suez - A kaba. Dramatyczny deficyt

u y L

(opad roczny 33 milimetry; dla porów nania

ii'

Polsce 600 milimetrów) wydatnie utrudnia pro­

wadzenie działań bojowych. Sieć komunikacyjna

Synaju ograniczała się do linii kolejowej Port Sti-

id-Gaza i 3 dróg: tzw. "tureckiej'' równoległej do
linii kolejowej, posiadającej bitą nawierzchnię

drogi Nitsana-Ism ailia również o bitej nawien-
chni; tzw. "droga pielgrzymów", z E l K useim y po­

przez M itlę do Suezu będącej utartym szlakiem

karawanowym. Wymienione szlaki komunikacyj­
ne wytyczały w sposób naturalny kierunki działa­

nia wojsk.

Z A C H O D N I B R Z E G JO R D A N U l REłOii
M O R Z A M A R T W E G O

Zachodni brzeg Jordanu to teren silnie pofałdo­

wany z licznymi wzniesieniami, z których najwy­

ższe osiąga wysokość 1016 rn rtp.m . Sieć komu­

nikacyjna jest tu bardzo dobrze rozwinięta we

wszystkich kierunkach. Występuje bogata, gęsta

roślinność. Zróżnicowany teren pokryty zarośla­

m i i gajam i umożliwia m askow anie

i

manewro­

wanie wojskami. Największą przeszkodą wodna

jest tu Jordan i M orze Martwe. R zeka w okresie

letnim obniża je d n a k poziom wody co czyni ja

m ało wartościową z wojskowego p u n ktu widze­
nia.

JE Z IO R O T Y B E R IA D Z K IE I W ZGÓRZA

G O L A N

Granica syryjsko-izraelska opierała się o rzekę

Jordan i wzgórza Golan. Obszary przygraniczni

p o stronie syryjskiej posiadały słabo rozwinięte]

sieć kom unikacji lądowej. Z D am aszku ku gra­
nicy biegnie tylko jedna droga bezpośrednia (Da­
m aszek - E l Kutneira) i jedna pośrednia (Dama­

szek - C heik Miskin - E l Kutneira). Utrudnia to

prowadzenie natarcia w głąb terytorium Syrii ale

ułatwia też - zwłaszcza w przypadku panowania

przeciwnika w powietrzu - izolację obrońców od

zaplecza. P asm o skalistych wzniesień noszące
nazwę Wzgórz Golan osiąga wysokość kilkuset
m etrów n.p.m. U podnótza są one porośnięte
karłowatą roślinnością, wyżej postrzępiona skala

jest naga. Konfiguracja terenu sprzyja organizo-

\ waniu tu silnej, wkopanej w skałę obrony.

G o l a n

Ty b e r i a d z k i e

A w i w

A m m a n

J e r o z o l i m a

ty

P o r t
S a i d

f

Morze

M a r t w e

I Z R A E L

E l A r i s h

I s m a i l i a

O B i r G a f g a f a

W i e l k i e

J e z i o r o

\.

G o r z k i e

P r z e ł ę c z M i t l a

E i l a t

O A k a b a

ARABIA

SAUDYJSKA

e l S h e i k h

u

i

D a m a s z e k

Morze

Śródziemne

S u e z

niski poziom wyszkolenia rezerw i wadliwie

działający system mobilizacyjny. O statecznie
Egipt powołał pod broń 100 tys. ludzi, dzięki
czemu zwiększył liczebność swoich sił zbroj­

nych do 300 tys. ludzi.

Egipskie w ojska lądowe zorganizowane

były w 2 dywizje pancerne, 2 dywizje zm echa­
nizowane, 2 dywizje piechoty, 1 brygadę po-

w ietrzno-desantow ą i 12 pułków artylerii. Dy­
wizje egipskie miały ustalony skład: trzy bry­

gady piechoty (lub zm echanizow ane bądź
pancerne), pułk artylerii polowcj, pułk artyle­

rii przeciwlotniczej, oddziały rozpoznawcze,

łączności, inżynieryjne i tyłowe. W brygadach

występowała integralnie artyleria połowa, w

batalionach m oździerze 81 mm, 120 m m i
działa przeciw pancerne 57 mm. O rganizacja

dywizji odzw ierciedla egipskie koncepcje, w
których przedkładano siłę ognia nad manewr.

W rezultacie oddziały egipskie, przy niskim

poziom ie wyszkolenia szeregowych i ofice­
rów, statycznej taktyce, niedocenieniu działań

manewrowych, ustępow ały w ojskom izrael­

skim pod względem zdolności bojowej. P o d o ­

bnie prezentow ał się walczący po stro n ie egi­
pskiej jem eński batalion piechoty.

Łącznic egipskie wojska lądow e posiadały

ok. 1600 dział polowych o raz 1200 czołgów i
dział sam obieżnych. Podstawowym sprzętem

egipskich związków pancernych były wozy

produkcji radzieckiej T-34, T-54, T-55, SU-85

i SU-100.

8 okrętów p o d w o d n ych radzieckiego ty­

p u "W" - w yporność sta n d a rd 1 030 t, w ypo­

rn o ść w p o łożeniu p o d w o d n y m

7

0 8 0 t, \ wy­

m iary 73,2x6,7x4,6 m , uzbrojenie- 2 x 2 5 ar­

m a ty plot., 6 wyrzutni torped 533 m m , p ręd ­
k o ś ć naw odn a/podw odna - 18/16 węzłów,

załoga 6 0 ludzi.

5 okrętów p o dw odnych radzieckiego ty­

p u R , wyporność standard 1 1 0 0 t, wypo­

rn o ść w p o łożeniu p o d w o d n ym 1 6 0 0 t, wy­
m iary - 75,0x7,5x4,3 m , uzbrojenie - 6 wy-

\ rzutni torped 533 m m , p rę d k o ść n a w o d -
\ n a /p odw odna -1 7 ¡1 5 węzłów, załoga 6 5 lu ­

dzi,

:: ■:

4 niszczyciele, radzieckiego typu S K O -

R Y J - w yporność standard/pełna - 2 6 0 0 t/
3 500 t, w ym iary 128,0x12,5x4,0 m , uzbroje­

n ie 4 arm aty 130 m m , 2 arm a ty 85 m m , 7.
a rm a t p lo t 3 7 m m , 10 wyrzutni torped 5 3 3
m m , 4 m io ta cze b o m b głębinowych, 8 0 m in , \

p r ę d k m aks. 3 8 węzły, załoga 2 5 0 ludzi

1 2 ku tró w rakietow ych typu O S A

-

wy­

p o rn o ść standard/pełna 1 6 0 t/ 2 0 0 t, wy­

m iary 40,0x7,0x2,7 m , uzbrojenie - 4 a rm a ty
3 0 m m , 4 wyrzutnie p o c isk ó w kierow anych
S S -N -2 S T Y X , p ręd ko ść m a k s. 32 węzły, z a ­
łoga 40 ludzi.

8 kutrów' rakietow ych radzieckiego typu

K O M A R - w yporność standard/pełna - 75

t / l 00 l, w ym iary 25,7x5,9x1,5 m , uzbrojenie

-

4 a rm a ty 25 m m , 2 wyrzutnie p o c isk ó w

kierow anych S S -N -2 S T Y X , p ręd ko ść m aks.

4 0 węzłów, załoga 3 2 łudzi.

V :

V.-

7 -

- - : " - : i.-

- J

J e d e n z e g ip s k ic h

c ię ż k ic h

b o m b o w ­

ców

T u -1 6.

W ię ­

k sz o ść z ty c h s a m o ­

lo tó w z o s ta ła z n is z ­
c z o n a n a lo tn is k a c h
w p ie rw sz y m d n iu

12

W lotnictw ie egipskim służbę pełniło ok.

16 tys. żołnierzy. Siły pow ietrzne posiadały

410 maszyn bojowych produkcji Z S R R ,

CSRS, C hR L i PR L: 30 Tu-16, 49 Ił-28, 55
Su-7B, 163 MiG-21 (6 dywizjonów), 4 dywi­
zjony m ieszane M iG-15,-17,-19, oraz Lim
2/5. W artość bojow ą lotnictw a egipskiego
osłabiało słabe wyszkolenie personelu latają­
cego, niedostatecznie spraw ny system łącz­

ności i naprow adzania na cele, b rak global­

nej koncepcji użycia sił powietrznych.

W egipskiej m arynarce w ojennej służbę

pełniło ok. 12 tys. ludzi. W skład floty w cho­

dziło: 14 okrętów podwodnych, 5 niszczycie­

li, 3 fregaty, 2 korwety, 18 kutrów rak ieto ­

wych, 32 kutry torpedow e, 8 trałowców, 12
ścigaczy okrętów podw odnych i 10 okrętów

desantowych.

S Y R IA

Przeprow adzając m obilizację Syria p o ­

wołała pod b ro ń 40 tys. ludzi, zwiększając

stan swoich sił zbrojnych do 50 tys. żołnie-

T - 3 4 - c z o ł g ś r e d n i , c i ę ż a r 3 2 t,

p a n c e r z 2 0 - 9 0 m m , u z b r o j e n i e - a r ­

m a t a 8 5 m m , 2 k m - y , z a ł o g a 4 -5 l u ­
d zi, s i l n i k w y s o k o p r ę ż n y o m o c y 5 0 0

K M , p r ę d k o ś ć m a k s . 5 0 k m / h .

T - 5 4 - c z o ł g ś r e d n i , c i ę ż a r 3 6 ,5 t,

p a n c e r z 3 0 - 1 2 0 m m , u z b r o j e n i e - a r ­

m a t a 1 0 0 m m , 3 k m - y , z a ł o g a 4 l u ­

d zi, s i l n i k d i e s l a o m o c y 5 2 0 K M ,

p r ę d k o ś ć m a k s . 5 0 k m / h .

T - 5 5

-

c z o ł g ś r e d n i , c i ę ż a r 3 7 t,

p a n c e r z 3 5 - 1 2 5 m m , u z b r o j e n i e - a r ­

m a ta 1 0 0 m m , 3 k m - y , z a ł o g a 4 l u ­
d zi, s i l n i k d i e s l a o m o c y 5 8 0 K M ,

p r ę d k o ś ć m a k s . 5 0 k m / h .

S U - 8 5 - ś r e d n i e d z i a ł o s a m o b i e ż ­

ne, c i ę ż a r 2 9 , 6 t, p a n c e r z 2 0 - 4 5 m m ,

u z b r o j e n i e - a r m a t a 8 5 m m , z a ł o g a

|

4 l u d z i , s i l n i k d i e s l a o m o c y 5 0 0

[K M , p r ę d k o ś ć m a k s . 5 5 k m / h .

j

rzy. Byli oni zorganizow ani w 3 brygady p a n ­
cerne, brygadę zm echanizow aną, 7 brygad

piechoty i b atalion pow ictrzno-desanlow y.
Armia syryjska posiadała ok. 300 dział polo-

wych oraz 400 czołgów i dział sam obieżnych.

Większość sprzętu w ojsk lądowych pocho­
dziła z dostaw radzieckich.

W lotnictw ie syryjskim służbę pełniło

4000 ludzi dysponujących 200 sam olotam i

(w tym 140 maszyn bojowych) zorganizow a­

nymi w 14 eskadr. Eskadry bojow e wyposa­

żone były w sam oloty M iG -17 i M iG-19.

Syryjska flota w ojenna składała się z 20

małych okrętów : 2 trałowców, 3 ku trów p a­

trolowych, 2 kutrów rakietowych, 13 kutrów
torpedow ych. Personel m arynarki liczył 400
ludzi.

M i G - 1 7 - s a m o l o t m y ś l i w s k i , p r ę d ­

k o ś ć m a k s . X<1 1 7 5 k m / h , p u ł a p 1 7 ,4 ty s
m , z a s i ę g 2 0 0 0 k m , u z b r o j e n i e : d z i a ł ­
k a 1 x 3 7 m m , 2 x

3 0 m m , n i e k i e r o ­

w a n e p o c i s k i r a k i e t o w e .

M i G - 1 9 - s a m o l o t m y ś l i w s k i , p r ę d ­

k o ś ć m a k s . . 1 4 5 0 k m / h , p u ł a p 1 9 ty s
m , z a s i ę g 2 0 0 0 k m , u z b r o j e n i e : d z i a ł ­

k a 1 x 3 7 m m , 2 x 3 0 m m , r a k i e t y .

M i G - 2 1 - s a m o l o t m y ś l i w s k i , p r ę d ­

k o ś ć m a k s . 2 3 8 0 k m / h , p u ł a p 3 4 ty s
m , z a s i ę g 2 3 0 0 k m , u z b r o j e n i e : d z i a ł ­

k a 2 x 3 0 n im , p o c i s k i r a k i e t o w e k i e ­
r o w a n e i n i e k i e r o w a n e .

S u - 7 - s a m o l o t m y ś l i w s k o - b o m b o -

w y, p r ę d k o ś m a k s . 2 1 0 0 k m l h , p u ł a p

2 2 ty s . m , z a s i ę g 2 0 0 0 k m , u z b r o j e n i e
a r ty

7

e r y js k i e w y m i e n n e z b o m b a m i i

r a k i e t a m i .

I ł - 2 8 - l e k k i s a m o l o t b o m b o w y ,

p r ę d k o ś ć m a k s . 9 3 0 k m / h , p u ł a p 1 7

ty s. m , z a s i ę g 2 5 0 0 k m , u z b r o j e n i e - 2

x 2 3 m m d z i a ł k a , 2 k m - y , 3 0 0 0 k g

b o m b .

T u - 1 6 - ś r e d n i s a m o l o t b o m b o w y ,

p r ę d k o ś ć m a k s . 1 0 0 0 k m / h , p u ł a p 1 8

ty s . m , z a s i ę g 5 7 6 0 k m , u z b r o j e n i e - 7

pc 2 3 m m d z i a ł k a , 3 0 0 0 k g b o m b .

J

JO R D A N IA

Po zm obilizow aniu 20 tys. rezerwistów

jordańsk ie siły zbro jne osiągnęły stan 40 tys.

żołnierzy. W ojska lądowe zorganizow ane by­

ły w 2 brygady pancerne, 11 brygad piechoty
i batalion pow ictrzno-desanlow y. Jord an ia

posiadała ok. 200 dział artylerii polowej, ok.

200 czołgów (C enturion, M47 i M48 G e n e ­

ral P atto n ) i kilkaset pojazdów o p an cerzo ­
nych typów Saladin i Fcrrel.

Królewskie Jordańskie Siły Pow ietrzne

posiadały ok. 120 sam olotów (70 maszyn b o ­

jowych). Z organizow ane były w 6 eskadr wy­

posażonych głównie w sam oloty H aw kcr
H u n te r FGA.9. W lotnictw ie służbę pełniło

ok. 2,5 tys. ludzi.

Jordan ia w trakcie działań bojowych

otrzym ała w sparcie ze strony Iraku. Z jo r-
dańskim i wojskami współdziałała iracka bry­

gada zm otoryzowana, a kilkadziesiąt irac­
kich sam olotów podjęło p ró b ę zaatakow ania

celów na terytorium Izraela.

13

M arcel D a ssa u lt M D .450 O uragan

S a m o lo ty O u r a g a n /. d w ó c h d yw izjonów iz r a e ls k ic h z a a ta k o w a ły j o r d a ń s k i e , e g ip s k ie

i sy ry jsk ie l o tn is k a 5 c z e rw c a 19 6 7 r., a w n a s tę p n y c h d n ia c h b o m b a rd o w a ły j o r d a ń ­

s k ie o d d z ia ły p a n c e r n e o r a z p o ja z d y e g ip sk ie w re jo n ie p rz e łę c z y M itla .

M arcel D a ssa u lt Super M ystere B.2

S u p e r M y s te re B .2 w d n iu w y b u c h u w o jn y z e s trz e liły 5 e g ip s k ic h i 2 sy ry jsk ie s a m o lo ty w w y n ik u w a lk p o w ie ­

tr z n y c h n a d b o m b a r d o w a n y m i lo tn is k a m i. W tr a k c ie d a ls z y c h d z ia ła ń S u p e r M y s te re B .2 w r a z z O u r a g a n a m i
i M y s te re IVA w s p o m a g a ły a ta k u ją c e w o jsk a iz ra e lsk ie b o m b a m i i o g n ie m z d z ia łe k p o k ła d o w y c h . W c ią g u 6

d n i I z ra e l s t r a c i ł 8 S u p e r M y s te re w w a lk a c h p o w ie trz n y c h i w s k u te k o s tr z a łu a r ty le r ii p rz e c iw lo tn ic z e j.

M arcel D a ssa u lt M irage IIIC

S a m o lo t m y śliw sk i M ira g e I I I C N r 7 5 5 ze 119 D y w iz jo n u n o s ił p o d k a b i n ą r z a d k ie
o z n a c z e n ie z e s trz e le n ia j o r d a ń s k ie g o H u n t e r a FG A .9.

M ikojan-Gurewicz M iG -15

E g ip sk ie M i C i l 5 z a s tę p o w a n e b y ły w d ru g ie j po ło w ie la t sz e ść d z ie sią ty c h now szy­

m i M iG a m ilT -ń 21. T e, k tó re w zięły u d z ia ł w w a lk a c h n a d S y n a je m w y k o rzy sty w a­
ne były d o w s p a rc ia b r o n ią c y c h s ię w o jsk . S a m o lo ty e g ip sk ie w c z a sie W o jn y S ze­

ścio d n io w ej nosił)- z ie lo n e p a s y n a s k r z y d ła c h i w o k ó ł k a d łu b a ji.k o e le m e n ty
szybkiej id e n ty fik a c ji.

Sikorsky S.58 (1 1 -3 4 )

11-34 n a le ż ą c e do R o to r a n d S w o rd S q u a d r o n b r a ły u d z ia ł w n o c n y c h o p e r a c ja c h d e s a n to w y c h n a

Sy n a ju w U m m K a tte f - 5-6 czerw ca, S h a r m el S h e ik h - 7 c z e rw c a o r a z R a s S u d d a r - 9 czerw ca.

Tsukil

Z m o d y fik o w a n y w I z r a e lu C M .1 7 0 F o u g a M a g is te r p rz y sto so w a n y d o d z ia ła ń

s z tu rm o w y c h w s p ie ra ją c y c h a ta k u ją c e w o jsk a n a z ie m n e .

____

15

^

D W A M O D E L E A R M I I

A rm ia izraelska je s t organizacją typu milicyjnego. D o służby w ojskow ej zo b o w ią za n i są

wszyscy zd o ln i d o noszenia b roni obywatele, w tym rów nież kobiety. Szko len ie w ojskow e m a

charakter perm anentny. M ło d zież szko ln a zo b o w ią za n a je s t d o służby przedpoborow ej w ra ­

m a ch organizacji p a ra m ilita rn ej G adna. P o osiągnięciu w ieku poborow ego m ężczyźni i k o ­

biety rozpoczynają intensyw ne szkolenie w ojskow e p ełniąc służbę zasadniczą. Trwała o n a 2,5

roku dla m ężczyzn (po wojnie sześciodniow ej p rzed łu żo n o j ą d o 3 lat) i 2 lata dla kobiet. Po

za ko ń czen iu służby w ojskow ej żołnierze przeniesieni zo sta ją d o rezerwy. Słu żb a w rezerwie

trwa d o 4 9 roku życia dla m ężczyzn i d o 34 dla kobiet. W tym okresie rezerwista odbyw a 31

d n i szkolenia w ojskow ego rocznie oraz 3 d n i za ka żd e 3 m iesiące. O ficerow ie d o d a tk o w o z o ­

bow iązani są odsłużyć

7

dni. W roku 1967 sta ła arm ia liczyła ok. 8 0 tys. żołnierzy’, a zm o b ili­

z o w a ć m o żn a było jeszc ze 3 0 0 tys. czyli o k 1 /7 całej ludności państw a.

O ficerowie izraelscy w ywodzą się z tych sam ych środow isk co ich żołnierze. Skrupulatnie

przestrzegana je s t zasada, ż e n ik t nie m o że zo sta ć dow ódcą (i to począw szy o d dow ódcy druży­

ny) jeżeli nie odpow iada określonym wymogom. N a kursy podoficerskie kierow ani są więc wy­
różniający się w> służbie szeregowi, a d o szkó ł oficerskich podoficerow ie, którzy’ spraw dzili się w
działaniu. D zięki tem u izraelski żołnierz wie, że dow ódca pizeszedł wszystkie szczeble kariery' i

w zw ią zku z tym nie za żą d a czegoś, czego sa m nie je st w stanie wykonać. O ficerowie są w m i­

n im a ln ym stopniu uprzyw ilejow ani w sto su n ku do szeregowych. O bow iązują ich je d n a k te sa ­
m e racje żywnościowe, to s a m o um undurow anie. G enerał D ayan p ow iedział ongiś, że izraelski
oficer m a tylko je d e n przywilej: p ro w a d zić sw oich ludzi w bój. W innej sytuacji ten sarn d o ­

wódca stwierdził, że w arm ii izraelskiej nie istnieje ko m en d a "N a p rzó d " lecz tylko "Za mną".

W ykazy strat poniesionych w czasie wojny sześciodniow ej w p ełn i potw ierdzają słow a D ayana.

2 3 % w szystkich zabitych stanow ili oficerowie najniższych szczebli dow odzenia- dowódcy’ p lu ­
to n ó w i kom panii.

Szczególny charakter izraelskich s ił zbrojnych pow oduje, ż e sto su n k i m iędzy przełożonym i

a p o d w ła d n ym i m a ją charakter koleżeński. N is k i p o zio m dyscypliny fo rm a ln ej, brak drylu i

"strzelania obcasam i", często szokujący zagranicznych obserw atorów wojskowych, k o m p e n ­

sow any je s t w ysoką dyscypliną w ykonaw czą. U zupełnienie arm ii w system ie terytorialnym p o ­

woduje, że wszyscy żołnierze służący w określonej jed n o stce są "z cywila" sąsiadam i. W czasie
w alki p ododdziały są w szczególny sposób zintegrowane, Izraelczycy m ów ią, że p o d c za s o p e­

racji k o m b in o w a n e j to są sia d wspiera sąsiada, a nie np. bateria artylerii "A" k o m p a n ię "C"
szturm ującą nieprzyjacielskie um ocnienia.

Z u p e łn ie o d m ie n n a sytuacja p a n o w a ła w arm iach p a ń stw arabskich. 'A rm ia egipska

tw orzona była w oparciu o p ow szechny o b o w ią zek służby wojskowej. Szko len ie rezerw było

je d n a k tra kto w a n e fo rm a ln ie i w zn ik o m y m sto p n iu p o d n o siło sp ra w n o ść bojow ą rezerwi­

stó w P o n a d to m obilizacyjne uzupełnienie sił zbrojnych d o pełnych sta n ó w utrudniał wysoki

odsetek p o b o ro w yc h źle odżywionych, chorych, niezdolnych d o n oszenia broni. A n a lfa b ety zm

u trudniał z ko le i k o m p le to w a n ie . sta n ó w w broniach technicznych, w ym agających p o b o ro ­

wych o p ew n y m p o zio m ie ku ltu ry technicznej.

S zko le n ie specjalistyczne, zw łaszcza w zakresie o p a n o w a n ia now oczesnej tech n iki b o jo ­

wej, stało n a n iskim p oziom ie. Słabe było w yszkolenie d ow ódców wszystkich szczebli. A rm ię

d ekonso/idow ała głęboka p rzep a ść dzieląca kadrę oficerską i podoficerską, w yw odzącą się\

głów nie z e śro d o w isk m iejsk ich o d szeregowych - w olbrzym iej w iększości chłopów . O ficero­

wie, sto su n k o w o w ysoko uposażeni i przyzw yczajeni d o wygód p o ko jo w eg o życia w k o s z a ­

rach, nie p rzeja w ia li en tu zja zm u d o d ziałań w w arunkach pustynnych. Plany operacyjne egi­

pskich sztabów przygotow yw ane byfy przy> pom ocy’ radzieckich doradców i ekspertów. Tudno

obecnie o cenić j a k głębokie p ię tn o odcisnęli)oni n a przygotow aniach

lecz z p e w ­

nością był to wpływ znaczący. W niektórych źródłach p o ja w iły się n a w et opinie, ż e Rosjanie,
narzucajcie so ju szn iko w i sw oje rozw iązania, nie uw zględniając lokalnych, egipskich realiów,

przyczynili się p o śred n io d o k lę sk i p o n iesio n ej p /z e z w ojska arabskie, w czasie w ojny sześcio-

W p o d o b n y sposób scharakteryzow ać m o ż n a siły zbrojne Syrii, silnie zw iązanej z Egiptem

i zn a jd u ją cej się rów nież p o d w pływ em Z w ią zk u Radzieckiego. Siły zbrojne Jordanii fo r m o ­

w ane byfy w oparciu o brytyjskie dośw iadczenia, wzorce, a n a w et regulaminy. S p ra w n o ść b o ­

jo w ą armii, p o sia d a ją ce j p e w n ą ilo ść now oczesnego sprzętu, osłabiał n isk i p o z io m w yszkole­

nia, odpowiadający’ raczej w ym ogom I I w ojny św iatow ej n iż k o ń c o w i lat sześćdziesiątych.

16

Iz ra e ls k ie

czo łg i

M 4 8 P a t t o n p o d ­
c z a s

d e fila d y .

S z e w ro n n a w ieży
o r a z p a s y n a lu fie
o z n a c z a ją 3 k o m ­
p a n ię

n ie z n a n e j

je d n o s tk i,

k tó re j

g o d ło w id o c z n e j e s t
n a p ra w y m b ł o t n i ­

k u . W p o sz c z e g ó l­
n y c h

p l u t o n a c h

czołgi m ia ły s t a n d ­
a rd o w e

o z n a c z e ­

n ia :

2, 2 a le p h ,

2 b e th , 3, 3 a le p h ,

itd.

C z o łg i

T -5 5

e g i­

p sk ie j

j e d n o s tk i

p a n c e r n e j n a p o z y ­
c ja c h w yjściow ych.

W tle p o ja z d y k o ło ­

w e ró ż n y c h typów :

G A Z 63, B T R 1 5 2 i
B T R 40.

17

M i k<) j a n - G u rew icz M i G -2 1 F -13

E g ip s k ie M i(J i2 1 F -1 3, z a s tę p o w a n e ju ż . s u k c e s y w n ie n o w s z y m i w e r s j a m i P F i P F M , b r a ł y u d z ia ł

w o b r o n i e P ó łw y s p u S y n a j.

E g ip l

Izrael

J o rd a n ia

Syria

O z n a c z e n i a p r z y n a le ż n o ś c i p a ń s tw o w e j s a m o lo tó w i ś m ig ło w c ó w

S h e n y a n g F -6 F arm er

M iG - 1 9 p r o d u k c j i c h i ń s k ie j, n a le ż ą c y d o E g ip s k ic h S ił P o w ie tr z n y c h . Z d ję c ie p o c h o d z i z o k ­
r e s u p ó ź n ie js z e g o i z o s ta ło w y k o n a n e w c z a s ie w s p ó ln y c h m a n e w r ó w a m e r y k a ń s k o - e g i]

M ik o ja n -G u rew icz MSG-JL7F

S y ry js k i M iG - 1 7 F z n u m e r e m ta k ty c z n y m 1 0 3 3 w y lą d o w a ł 1 2 .0 8 .1 9 6 8 r.
n a i z r a e l s k i m l o t n i s k u B e z e t w w y n ik u b łę d u w n a w ig a c ji. M im o w ie lu
in te r w e n c ji d y p lo m a ty c z n y c h s a m o l o t n i e z o s t a ł z w ró c o n y i p o t e s ta c h i

p r ó b a c h p o r ó w n a w c z y c h z n a l a z ł s ię w M u z e u m L o tn ic tw a .

V

18

PRZEBIEG DZIAŁAŃ ZBROJNYCH

T c ogólne założenia przyjęły następujący

kształt:

-na froncie synajskim Izrael skoncentrow ał

początkow o 19 brygad wchodzących w

skład trzebh grup operacyjnych: "Północ"-

dow odzonej przez generała T ala, "Cen­

trum "- generała Joffe, "Południe"- generała

S harona. Prócz lego 2 brygady dyslokow a­

ne zostały w rejo n ie E l-K untilli, a kolejna

w re jo n ie E lial. N a początku czerwca siły

fro n tu synajskiego w zm ocnione zostały o
dalsze 80 tys. żołnierzy. C hcąc uzyskać m a­

ksymalny efekt pierwszym uderzeniem , siły

główne zgrupow ane zostały w jed en rzut

(7-8 brygad) z niew ielkim odw odem (2-3

brygady); całość pierw szego rzutu rozm ie­

szczona została w pasie G aza-E l K useim a z

zadaniem szybkiego rozbicia wojsk egi­
pskich.

-na froncie jo rd ańsk im rozm ieszczono 5 bry­

gad. Miały o n e pozorow ać działania na du-

W ojskow o-politycznc

kierow nictw o

Izraela, zdając sobie spraw ę z o g raniczon o­

ści zasobów ludzkich i m ateriałow ych swego

kraju, planow ało natychm iastow e przen ie­

sienie działań na tery to riu m przeciw nika i

rozegranie tam "wojny błyskawicznej". Stra-
tegiczno- operacyjny plan Izraela zakładał w
pierwszej kolejności rozbicie sił zbrojnych
Egiptu na Synaju, a n a stęp n ie w prow adzenie

wojsk zw olnionych z fro n tu synajskiego na

kierunek jo rd ań sk i i syryjski. Z asadniczą ro ­
lę w koncepcji izraelskiej odgrywały wojska
lądowe i lotnictw o. M arynarka otrzym ała za­
danie obrony wybrzeża. M arsz sił lądowych
przyspieszony m iał być przez taktyczne de­
santy spadochronow a i śmigłowcowe. P ow o­
dzenie tych zam iarów uzależnione było w
głównej m ierze od zaskoczenia i k o n ce n tra­
cji wysiłku na wybranych (najw ażniejszych z
operacyjno-taktycznego p u n k tu widzenia)
odcinkach o raz wysokiego tem pa działań.

I z r a e ls k a h a u b i c a 1 5 5 m m p rz y g o to w y w a n a d o o s t r z a ­
ł u s ta n o w is k sy ry jsk ic h .

19

żą sk alę w celu zw iązania sił jo rd a ń sk ic h .
D o p ie ro po p rz e ła m a n iu głów nej pozycji
egipskiej na S ynaju z a m ie rz a n o p rz e rz u c ić
na fro n t jo rd a ń s k i d o d a tk o w e je d n o s tk i i
utw orzyć w te n sp o só b siln e z g ru p o w an ie

zd o ln e do p ro w a d z e n ia rozstrzygających
d ziałań zaczepnych. Z g ru p o w a n ie to uszy­

k o w a n e m iało być w je d e n rz u t z n iew iel­
kim odw odem .

-na fro n cie syryjskim Izraelczycy ro zm ieścili

3 brygady u szy kow ane w u g ru p o w a n iu o b ­

ro n n y m w celu p o w strzy m an ia e w e n tu a ln e ­

go n a ta rc ia w o jsk syryjskich. P o o d n ie sie ­

niu su k ce su na S ynaju i w d ziałan iach p rz e ­

ciw J o rd a n ii z a m ie rz a n o p rz e g ru p o w a ć d o ­
d atk o w e o d działy - w sile 40 lys. żołnierzy -

przeciw ko Syrii. M iały o n e p ro w ad zić d z ia ­

łania na dw óch k ie ru n k a c h : n a p o łu d n ie od

Je z io ra T y b eria d zk ieg o i na środkow ym

o d cin k u o b ro n y syryjskiej.

O dw ody N aczeln eg o D o w ó d ztw a (ok. 10

brygad) u m ieszc zo n e zo stały p o d T el-A w i-

w em.

B e z p o śre d n io

p rz e d

ro z p o czę ciem

działań lo tn ic tw o iz ra e lsk ie ro z śro d k o w a n e

z o stało n a lo tn isk a c h p o low ych - sp e c ja ln ie

w tym celu w ybudow anych o d c in k a c h a u to ­
stra d - rozm ieszczo n y ch o d G azy d o H aify i

na p ustyni N egcw .

Z u p e łn ie o d m ie n n e były p lan y p ań stw

arab sk ich . W iedząc o szczup ło ści zasob ów

p rzeciw nika, A ra b o w ie za m ie rz a li uw ikłać
Izrael w d łu g o trw ałe w alk i pozycyjne, a po

w ykrw aw ieniu je g o sił ro z p o czą ć działan ia

ofensyw ne. K o n c ep cja ta w żadnym z p aństw
a rab sk ich n ie była je d n a k szczeg óło w o ro z ­

p ra co w an a i p rzećw iczo na o ra z s k o o rd y n o ­

w an a w skali trzech istn iejący ch fro n tó w p o ­

ten c ja ln e j w ojny. P o n a d to dotyczyła o n a tyl­
ko pierw szej fazy d ziałań i n ie p o sia d a ła a l­
ternatyw y m ożliw ej do p rz e p ro w a d z e n ia w
przy p ad k u n iep o w o d z e n ia bitw y o b ro n n e j.

E g ip sk i p la n d ziałań za k ła d ał o b sa d z e n ie

silam i dw óch dywizji zm ech an izo w an y ch o b ­
szaru G a z a - E l-A rish - A b u -A g h c ila . P ró cz

teg o G azy b ro n iła bry gad a p ie c h o ty , a E l-

A rish bryg ada p a n c e rn a . Był to rd z e ń o b r o ­

ny, n a k tó ry m z a ła m ać m iały s ię n a ta rc ia

izraelsk ie. O d w ó d (dyw izja p iech o ty , dywizja
p a n c e rn a , brygada p ie c h o ty i bry gada p a n ­
ce rn a ) ro z m ie sz czo n o w głębi S ynaju z z a d a ­
n iem w ykonyw ania p rz eciw u d e rze ń w przy­

p a d k u p rz e d a rc ia się przeciw n ik a p rzez

głów ną pozycję o b ro n n ą . Z a k a n a łe m u m ie ­
szczo no o d w ód strateg ic zn y (dyw izję p a n c e r­

n ą bez brygady i dyw izję p ie c h o ty b e z bryga­

dy).

J o rd a n ia ro zw in ęła na granicy z Iz rae le m

5 brygad u rz u to w an y ch w o b ro n ie n a zachó d

O b o k : E g ip s k i p i l o t w s t r o j u c iś n ie n io w y m w d r o d z e

d o M iG a 2 1 . D o b r z e w id o c z n e p a s y n a k a d ł u b i e s a m o ­
lo t u s t o ją c e g o w tle .

P o n iż e j:

Rozmieszczenie wojsk

stron konfliktu

4 czerwca 1967

^

MORZE ŚRÓDZIEM NE

EGIPT

JORDANIA

A k a b a

ARABIA

SAUDYJSKA

od Jordanu. N a w schód od rzeki Jo rd an ro z ­
mieszczono odw ód w skład którego weszły

dwie brygady.

Syria rozm ieściła sw oje w ojska w o b ro ­

nie, wydzielając je d n a k część sił do działań

zaczepnych na tery to riu m Izraela. W p ie r­

wszym rzucie syryjskim na dobrze przygoto­
wanych rubieżach obronnych zajmowały p o ­

zycje 4 brygady, 3 zaś stanow iły drugi rzut.

Odwody rozm ieszczono w rejo n ie D am asz­

ku.

N adm ienić trzeba, żc w ojska państw

arabskich, m im o uszykow ania w ugrupow a­

niu obronnym , dysponowały m ożliwością

prow adzenia działań ofensywnych. Dotyczy

to zwłaszcza E g ip tu , który sk on centro w ał w

głębi Synaju, p o d o sło n ą rozw iniętych w o b ­

ro n ie dywizji, dużą liczbę oddziałów p a n c e r­
nych i zm echanizow anych. W sprzyjających

okolicznościach mogłyby one, forsując p u ­
stynię Ncgew oskrzydlić w ojska izraelskie, a

po połączeniu z siłam i jo rd ańskim i wykonać

w spólne u d erzen ie na Tel-Awiw. W m ateria­

łach źródłowych nie m a jednoznacznego p o ­

tw ierdzenia, że dow ództw o egipskie ro z p a ­
trywało tak ą m ożliw ość rozegrania w ojny w

2L

1967r. O graniczone działania ofensywne

prow adzone na początku wojny przez siły sy­
ryjskie zdają się mimo to świadczyć, że A ra ­

bowie nie zam ierzali poprzestać jedynie na

obronie.

R easum ując:

Izraelczycy

dysponując

słabszymi globalnie siłami zam ierzali - ko n ­
centrując siły na najważniejszych kierunkach
- kolejno elim inow ać z działań wojska prze­

ciwników stosując tzw. m anewr po liniach

wewnętrznych. Planowi tem u sprzyjał brak
koordynacji działań przez sztaby państw

arabskich. A rabow ie natom iast pragnęli

rozegrać w ojnę stosując statyczną obronę,

zapom inając, że najskuteczniejszą od dawien
dawna form ą działań defensywnych jest nagły

zaskakujący atak.

2. O PER A C JE PR ZEC IW LOTNISKOM

Działania w ojenne rozpoczęły się 5 czer­

wca 1967r. O świcie, podobnie jak w dniach
poprzednich, część lotnictw a izraelskiego
przeprowadziła loty pozoracyjne w zasięgu

radarów arabskich po czym wróciła na lotni­

ska (według źródeł izraelskich nie odbywano

lego dnia lotów pozoracyjnych, oczekiwano

natom iast na zakończenie rutynowych p atro ­

li egipskich MiGów-21 - 2 grupy po 4 sam o­

loty - lądujących ok. 08:45 czasu kairskiego).

Kiedy maszyny izraelskie zniknęły z prze­

strzeni pow ietrznej odwołano alarm w lo t­

nictwie i o bronie przeciwlotniczej państw

arabskich.

Wówczas

grupy uderzeniow e

izraelskiego lotnictw a wystartowały kierując

się nie ku Synajowi lecz na północny-za-
chód, nad M orze Śródziem ne. Zatoczywszy
luk nad m orzem , Izraelczycy zaatakowali
egipskie bazy lotnicze od zachodu i północy,

a więc kierunków najm niej oczekiwanych i
praktycznie nie bronionych.

S tart i przelot grup uderzeniowych był

tak wykalkulowany, by główne egipskie lo t­

niska wojskowe (El-A rish, G cbeł, Ibni, Bir
Gifgafa, Bir E l-Them ada, A bu Suwcir, Ka-

brid, K air Z achodni, Bcni Sueif, F ajid) za­

atakow ano w tym samym czasie. Czas ude­
rzenia - godzina 07:45 (czasu Kairskiego, w

Tel-Awiwie była wówczas 8:45) - nie był wy­
brany przypadkowo. Wywiad izraelski ustalił
bowiem, że stan podwyższonej gotowości

bojowej utrzymywany jest w lotnictw ie egi­

pskim od świtu do 07:00, Egipcjanie rozpo-

czynają pracę o 08:00 (w związku z tym tuż

22

przed tą godziną personel baz znajduje się w

środkach kom unikacji), a dopiero ok. 07:30

rozwiewają się mgły otulające o lej porze

deltę Nilu. O party o powyższe przesłanki za­
mysł został zrealizowany niem al w całości.
O 07:45 nad bazam i egipskich sił pow ietrz­

nych pojawiły się nadlatujące lotem koszą­
cym wrogie mrszyny. Pierwsza fala 40 sam o­

lotów w grupach po 4 zaatakow ała 10 baz

egipskich. Pozostające na lotniskach sam o­
loty atakow ane były pociskam i rakietowymi

kierowanymi i niekierowanymi o raz bronią
pokładową. Szczególnie skuteczne okazały

się działka kalibru 30 mm. Ich pociski rozci­
nały po prostu kadłuby egipskich maszyn.
Izraelczycy nie angażowali swoich maszyn do
niszczenia obiektów tyłowych takich jak:

hangary, koszary, magazyny i składy. Całość

wysiłku skupiona została na siłach pow ietrz­

nych przeciwnika.

Izraelski manewr, polegający na wtarg­

nięciu nad Egipt z najm niej spodziewanej

strony, doprowadził do całkowitego zasko­
czenia przeciwnika. W pow ietrze poderwały

się tylko 2 klucze myśliwskie - 8 maszyn
MiG-21 (wg źródeł izraelskich żadne sam o­
loty egipskie nie zdołały poderwać się z lot­
nisk,

a w powietrzu przebywało jedynie

8 MiGów-21 odbywających rutynowy patrol
- wszystkie one zostały zestrzelone). Po pier­

wszej fali, na niebie Egiptu znalazły się na­
stępne rzuty izraelskich maszyn. Atakowały
o ne przez ponad 2 godziny w od stępie 8-10

m inut kolejne lotniska. O godzinie 08:45
ponow nie Beni Sueif, gdzie ocalało jeszcze
kilka Tu-16, o 10:00 A l-M ansurach, Helwan,

Alm aza, El-M inta, o 12:00 Bilabis, o 12:15
R as G harib, a o 12:30 Luksor. A takow ane
były nie tylko bazujące lam sam oloty ale

również pasy startowe. D o niszczenia beto­
nowej nawierzchni pasów startowych Izrael­

czycy używali 450 kg bomb burzących zrzu­

canych z lotu nurkowego oraz 250 kg bomb
przcciwbctonowych. Sam oloty zabierały 2-4
takie bomby na zam kach podskrzydłowych i

zwalniały je na wysokości 80-1 OOm przy
prędkości 900 km/h. Szybująca bom ba traci­

ła na skutek działania silników hamujących
prędkość poziom ą i przyjmowała położenie

pionowe; wówczas autom atycznie włączał się

silnik napędowy nadając jej bardzo dużą
prędkość pionową. Bomby przebijały war­

stwy betonu o grubości do 1 m.

D uża intensywność działań możliwa była

Atak na lotniska

SYRIA

MORZE ŚRÓDZIEM NE

T e l-A w iw -J a ffa ,

El-M ansurah r

o

Inchas

{

A bu-S uw eir

IZRAEL

El-A rish

X

G abel Llbni

° B ir-G ifgafa

\ ° Bir-el-T em ad a

\ Kair Zachodni

'o | Alm a za

JORDANIA

H elw an

Kabril

Ben i Sueif

ARABIA

SAUDYJSKA

C>-

m

Ó

rze

\

C Z E R W O N E

P ilo c i iz ra e lsc y w y b ie ra li c e le z n i e ­

w ia r y g o d n ą p re c y z ją . W c e n t r a l n e j

c z ę śc i z d ję c ia w id a ć z n is z c z o n y s a ­

m o lo t e g ip s k i, m a k ie ty M iG ó w l?

w id o c z n e w n a r o ż n i k a c h p o z o s ta ły

n ie tk n ię te .

23

K IL K A U W A G O T A K T Y C E I Z R A E L S K I E G O L O T N IC T W A

W pierw szym d n iu d ziałań je d n y m z priorytetow ych celów izraelskiego lotnictw a były - obok

lo tn isk i zgrupow anych n a n ich sa m o lo tó w - stacje radiolokacyjne p a ń stw arabskich oraz ba te­

rie ra kieto w ej artylerii przeciw lotniczej. S ta c je radiolokacyjne i baterie rakiet a ta k o w a n e były

p tz e z p ojedyncze sa m o lo ty M irage I II C na d la tu ją ce z różnych kierunków w m ałych odstępach

czasowych. M a szyn y zbliżały się d o celu n a m a łe j w ysokości (50-70m ), w odległości 3 -5 k m od
celu w ykonyw ały tzw. g órkę osiągając p u ła p 1200-1500m i bom bardow ały o b iekt z lotu n u rk o ­

wego. N a stę p n ie M irage p o n o w n ie przechodziły d o lotu koszącego i w ykonyw ały zejście n a d cel

a ta k u ją c go o gniem b roni p o k ła d o w e j i n iekierow anym i p o c isk a m i rakietow ym i. W p o d o b n y
sposób b o m b a rd o w a n e były u m o c n ie n ia betonow o- ziem n e n a odcinku syryjskim.

P o w a żn ą rolę odegrało lotnictw o izraelskie w operacjach n a Synaju. P ozbaw ione własnego

w sparcia lotniczego je d n o s tk i egipskich sil lądow ych były p tz e z cały czas b o m b a rd o w a n e ptzez

izraelskie sa m o lo ty, k tó re p ró c z b o m b o różnym wagom iarze, p o c isk ó w rakietow ych i b roni p o ­
kła d o w ej szero ko sto so w a ły n a p a lm . Sto so w a n ie b o m b zapalających, szczególnie przeciw egi­

p sk ie j p ie c h o c ie dezorganizow ało cale jed n o stki, a n a w et wywoływało p a n ik ę przeradzającą się

w u cieczki z za jm o w a n y c h pozycji. 8 czerwca siły pow ietrzne Izraela walnie ptzyczyniły się d o z a ­

trzym ania i rozbicia p rzeciw natarcia egipskich zw ią zkó w pancernych

w

rejonie przełęczy Mitla.

P ozbaw iona w sparcia lotniczego strona egipska po n io sła ta m m ia żd żą cą klęskę, m im o p o s ia d a ­

n ia przew agi w w ozach bojow ych. A ra b sk ie k o lu m n y pancerne i zm ech a n izo w a n e najczęściej

a ta k o w a n e były n iekiero w a n ym i p o c is k a m i rakietow ym i kalibru 8 0 i 120 m m , p o c isk a m i N o-

ra d -A S -3 0 sa m o n a p ro w a d zją c y m i się n a podczerw ień i ogniem broni p o k ła d o w ej (d zia łka 20-

30 m m ). U żywane też byty b o m b y burzące i zapalające. D o k o lu m n y p ancernej przeciw nika sa ­

m o lo ty izraelskie zbliżały się najczęściej o d strony słońca, by m a k sym a ln ie u trudnić prow adzenie

ognia przeciw lotniczego z broni m ałokalibrow ej. A t a k przeprow adzano z m a le j wysokości, z lotu

koszącego.

In n ym bardzo w ażnym za d a n ie m realizow anym przez izraelskie lotnictw o była izolacja pola

w atki oraz obezw ładnienie i zniszczenie egipskiego system u zaopatryw ania w ojsk n a Półwyspie

Synaj. D o w ó d ztw o izraelskie chciało przede w szystkim doprow adzić d o przerw ania dow ozu
śro d kó w za o p a trzen ia dla egipskich je d n o s te k pancernych, aby u n ieru ch o m ić p ojazdy bojowe. W
len sposób za m ie rza n o zn iw e lo w a ć niekorzystny dla Izraela sto su n e k w broni pancernej. P osta­

w ione za d a n ie z o sta ło w yko n a n e z d u żym p o w o d zen iem . Już w drugim dniu w ojny (6 czerwca)

egipskie tyły pra kty czn ie przestały fu n kcjo n o w a ć. Przerwanie, dow ozu żyw ności i w ody d em o ra li­

zo w a ło oddziaty. Z d a rza ły się przypadki spuszczania wody z chłodnic czołgów i innych p o ja zd ó w

bojowych, co d oprow adziło d o u n ieruchom ienia jeszcze przed w a lką p ew n ej części egipskiego

p o te n c ja łu pancernego.

między innym i dzięki tem u, iż Izrael do o b ­
rony własnej przestrzeni pow ietrznej p o zo ­

stawił jedynie 12 myśliwców, z których 8 p a­

trolow ało w pow ietrzu, a 4 dyżurowały na
lotnisku pod Tel-A wiwem . Niew ielka liczba

maszyn izraelskich zrekom pensow ana zosta­

ła przez ilość odbytych przez nie w p ier­

wszym d n iu w ojny lotów bojowych. D o re ­

kordow o krótk ieg o ezasu ograniczono o b ­

sługę naziem ną - tankow anie i uzbrajanie

maszyn, k tó re pow róciły na lotnisko oraz

odpraw ę pilotów . D o wykonywania zadań
bojowych zaangażow ano naw et sam oloty

szkolne T su k it (zm odyfikow any CM. 170

F ouga M agister, k łó rc m.in. w rejo n ie El-

A rish zniszczyły egipski pociąg z am unicją
oraz, z przestarzałym i myśliwcami O uragan i
M ystere IV, zwalczały stanow iska artylerii
przeciw nika na półwyspie Synaj, zwłaszcza w
rejo n ie R afach i U m m Katcf.

M im o zaangażowania nieom al całości

izraelskich sił pow ietrznych w op erację prze­

ciwko egipskim bazom lotniczym lotnictw o

Jordanii i Syrii zachowało niezrozum iałą

bierność. D opiero ok. południa Syryjczycy
zbom bardowali rafinerię ropy naftow ej w
pobliżu Hajfy i lotnisko M cgiddo, a maszyny

jordańskic bazę lotniczą K efar Sirkin. W

tym czasie Izraelczycy zakończyli ju ż pier­

wsze i główne uderzenie, k tó re w yelim ino­
wało z działań głównego przeciw nika - sity

pow ietrzne Egiptu. Dzięki tem u Izrael mógł
rzucić swoje maszyny przeciw Syrii i Jo rd a ­
nii. O 12:45 zbom bardow ano lo tn isk o w

A m m anic, o 13:00 w M afrag (Jo rd an ia), o

13:15 Saygal, D um ayr i M arj R igal (Syria), o

15:00 bazę lotniczą H-3 w Iraku niszcząc ok.

10 Tu-16, o 15:45 lotnisko T-4 w Syrii. W

wyniku tych działań siły pow ietrzne Iraku,

Jordanii i Syrii utraciły zdolność bojową.

24

E g ip s k i M iG -2 1
z n isz c z o n y p o d ­
czas p ró b y u r u ­
c h o m ie n ia s i l n i ­

ka.

W późnych godzinach popołudniow ych,

dysponując już całkowitym panow aniem w
powietrzu, Izraelczycy ponow nie zaatakow ali

23 arabskie lotniska. Podczas tej akcji użyto
przede wszystkim bom b z zapalnikiem ze

zwłoką od kilkunastu m inut do kilkunastu
godzin. W ywołane przez nie nieregularne
eksplozje uniem ożliw ić miały naprawy znisz­

czonych i uszkodzonych pasów startowych.

A bsolutne zaskoczenie uzyskane przez

Izraelczyków przyczyniło się do n ie p ra ­

wdopodobnego w ręcz sukcesu. W pierwszym
dniu wojny izraelskie lotnictw o zniszczyło

309 z 340 spraw nych sam olotów egipskich

(wszystkie Tu-16, 27 11-28, 12 Su-7, ok. 90

MiGów-21, 25 M iG ów -17, 8 M iGów-19 i 24

samoloty pom ocnicze i śm igłowce), Jordania
straciła 22 H untery, 6 maszyn tra n sp o rto ­

wych i 2 śmigłowce, a Syria 32 M iG i-21, 23
MiGi-15 i -17, 2 11-28 (ok. 2/3 potencjału).
Prócz tego stro n a arabska straciła kilka sta ­
cji radiolokacyjnych. Izraelczycy stracili jedy­
nie 19 maszyn. Z ginęło 10 lotników , a 4 d o ­

stało się do niewoli.

Izraelski sukces był możliwy dzięki d o ­

skonale opracow anym planom oraz ich p e r­

fekcyjnemu w ykonaniu. Podczas operacji
przeciwko lotniskom w delcie N ilu jed n a fa­

la atakujących kluczam i po 4 sam oloty znaj­

dowała się nad celem , kolejna leciała nad
morzem, a trzecia startow ała z baz w Izrae­
lu. Uzyskanie gotow ości do ponow nego za­

dania trwało ok. 80 m inut, licząc od p o p rz e ­
dniego startu (droga do celu 22,5 m inuty,
nad celem 7,5 m inuty, d o lo t do bazy 20 m i­

n u t, przygotow anie do kolejnego zadania 30
m inut).

D zięki

tem u część sam olotów

o śm iok ro tn ie startow ała do walki, częściej

zm ieniali się jedynie piloci.

W drugim d niu wojny - 6 czerwca - do

działań włączyło się lotnictw o irackie, d o k o ­

nując n alotu na m iasto N etanya. Izraelczycy
dysponując wówczas całkowitym panow a­
niem w pow ietrzu bez trudu odparli atak

iracki, doko nu jąc jednocześnie odwetow ego
uderzenia na bazy lotnicze przeciwnika, b ę­
dące w zasięgu własnych sam olotów . S traci­

wszy 18 maszyn Irakijczycy przebazow ali

ocalałe siły na odległe lotniska, rozm ieszczo­

n e w rejo n ie Z ato k i Perskiej i w pobliżu
granicy z Iranem . W ycofane sam oloty nie

wzięły udziału w dalszych bojach.

W iele na tem at źródeł izraelskiego su ­

kcesu powiedział szef wydziału operacyjnego
izraelskiego Sztabu G eneralnego generał

E zra W eizm ann. W wywiadzie udzielonym
BBC oświadczył o n m. in.:

"Planow anie rozegrania wojny przez

Izrael trwało 10 lat. Plany te były ciągle k o ­
rygowane i uaktualniane, zgodnie ze zm ie­

niającą się sytuacją u przeciwnika. Przekazy­

w ano je do w iadom ości dow ódcom najniż­
szego szczebla. Każdy pilot, o każdej p orze
doby znał swoje zadanie na wypadek wojny".

25

G a n ia ł

e l- ( p ja m a l

A b d

an-N a ser)

ur. 15.01.1918 w

A leksa n d rii; p u ł­

k o w n ik . W 1938

u k o ń czył A k a d e ­

m ię W ojskow ą w

Kairze; odznaczył się p o d c za s w ojny 1948-9.
Był je d n y m z założycieli i p rzyw ódców tajnej

organizacji nacjonalistycznej W olnych O fice­

rów, któ ra 23.07.1952 d o k o n a ła z a m a c h u sta ­

n u i obaliła m onarchię. D o 1956 był człon­
k ie m R a d y R ew olucyjnej spraw ującej najw y­

ższą w ładzę

h ’

kraju ; o d 1953 - był ró w n o ­

cześnie m in istrem sp ra w wewnętrznych i wice­

prem ierem ; w lalach 1 9 5 4 -6 - p o usunięciu

gen. N a giba - sp ra w o w a ł urząd prem iera; w

1956 zo s ta ł p rezydentem R ep u b lik i E giptu i o d

1 958 prezydentem Z jed n o c zo n e j R ep u b lik i

A rabskiej, d o 1962 p o z o sta w a ł rów nież szefem

rządu. B ył głów nym rzecznikiem idei p a n a ra b -
skiej. Z n a c jo n a lizo w a ł K a n a ł S u e sk i i resztę

gospodarki egipskiej. W 1965 w w yniku refe­

rendum zo sta ł p o n o w n ie wybrany n a prezy­
denta Egiptu. P olitykę w ew nętrzną opierał n a
tzw. socjaliźm ie arabskim . P o klęsce 196)7 d o ­

k o n a ł czystek w a rm ii i w prow adził w’ życie
tzw. program 3 0 m arca, któ ry za k ła d a ł k o n ­
centrację w szystkich sił wojskowych, g o sp o ­

darczych i politycznych oraz m o b iliza cję społe­

czeństw a w celu likw idacji s k u tk ó w przegranej

wojny 1 9 6 7 roku. P olitykę opierał n a ścisłej

współpracy politycznej i w ojskow ej ze Z w ią z ­

kiem R a d zieckim . Z m a r ł w 1 970 roku.

D A Y A N M o sh e

- ur. 04. 0 5 .1915
w kib u cii D ega-

n ia w P a lesty­

nie.

W

1929

w stą p ił d o k o n ­

spiracyjnej ży d o ­

w skiej organizajcji w o jsko w ej H a g a a n a h . W

1 9 3 7 o trzym a ł sto p ień sierża n ta w sp ó łp ra cu ­

ją c e j z brytyjskim i w ła d za m i m a n d a to w y m i

Policji Z m o to ryzo w a n ej. W 1 939 z o s ta ł are­

szto w a n y p rzez B rytyjczyków i o sa d zo n y w

w ięzieniu w A k c e . P o ro ku 1941 w sp ó łp ra co ­

w a ł z w yw iadem brytyjskim o rganizując p o ­

m o cn icze oddziały żydow skie. W 1 9 4 7 a w a n ­

so w a n y d o sto p n ia m a jo ra o rg a n izo w a ł ż y ­
d o w sk ie shiżby w yw iadow cze. P o d c za s p ie r­

w szej w ojny izra elsko -a ra b skiej brał u d zia ł w

w a lk a c h o D eganię o ra z rajdu 8 9 B a ta lio n u
Z m e c h a n izo w a n e g o n a L o a d i R a m i eh,
a w a n so w a n y d o sto p n ia p o d p u łk o w n ik a i

m ia n o w a n y d o w ó d cą brygady. W 1 9 5 3 o b ją ł
sta n o w isk o szefa szta b u w o jsk lądow ych. W
1 9 5 6 kiero w a ł d zia ła n ia m i w o jsk izraelskich
n a Synaju, a w 1 9 5 7 kie ro w a ł e w a k u a c ją Sy­

n a ju i Strefy G azy. W 1 9 6 6 był k o re sp o n d e n ­

te m w ojen n ym

i

w W ietn a m ie

. ;

W czasie w ojny

sześcio d n io w ej 1 9 6 7 i Y o m K ip p u r 1 973 -

m in iste r obrony. W 1 9 7 4 zrezyg n o w a ł z f u n ­

k c ji m inisterialnej. W la ta ch 1 9 7 7 -9 w c h o ­

d ził w sk ła d zesp o łu p ro w a d zą ceg o ro zm o w y

p o k o jo w e z E g ip tem

.

Z m a r ł 16.10.1981 w

T el A w iw ie.

F R O N T P O Ł U D N IO W Y

W yniki uderzeń izraelskiego lotnietw a

na egipskie bazy sił pow ietrznych w zasad n i­
czy sposób wpłynęły na przebieg działań na

lądzie. K iedy 5 czerwca około godziny 08:15

Izraelczycy rozpoczęli n a ta rc ie na Synaju,

jed n o stk i egipskie pozbaw ione zostały nie

tylko osłony i w sparcia, ale rów nież danych z
ro zpoznania pow ietrznego.

Pierw sza z w ojskam i egipskim i zwarła

się dow odzona przez generała T ala G ru p a

P ółnocna. Jej zadaniem było zdobycie bazy
E I-A rish b ro n io n ej przez egipską 7 Dywizję

P iechoty. D w ie brygady lej dywizji broniły

rubieży C han Ju n is - R afa h o długości ok.

26

20 km. O b ro n a w spieran a była p rzez bryga­
dę arty lerii hau bic (h au bice 122 m m rad ziec­

kiego w zoru 38) o ra z 100 czołgów (wozy

T-34, T-54 i T-55). G e n e ra ł T al n ie zam ie­

rzał kruszyć ob ro ny egipskiej w czołowym

natarciu . Brygada piechoty i brygada p a n c e r­

na zaatakow ała skrzydłow o pozycje egipskie

w C h an Ju n is i związały w alką przeciw nika.

W tym czasie inna izraelska brygada p a n c e r­
na obeszła od p ołud nia egipskie p o la m in o ­

w e i p rzed ostała się na tyły obrony. Czołgi

wjechały w prost na stanow iska artylerii. W

ciągu k ilk u n astu m in u t E gipcjanie zo stali
pozbaw ieni w sparcia ogniow ego. S ytuację

wyzyskały oddziały sztu rm u jące C h an Ju nis
w zm acniając nacisk na pozycje egipskie. O b-

Wiarygodne

odtworzenie

przebiegu

służby

d o ­

wódców

izraelskich

jest

bardzo

trudne

ze

względu

n a

liczne sprze­
czności

wy­

stępujące

w

oficjalnych

publikacjach

i

utajnienie

danych do ty­

czących k ie ­

rowniczej
kadry

sił

zbrojnych

Izraela.

G e n e ra ło w ie
R a b in , D a y a n i
N a rk is s

p r z e ­

ch o d ząc y

p o d

B r a m ą L w a do

S ta re g o M ia s ta
w Je ro z o lim ie .

V

________________________________

rona załam ała się. Izraelczycy skierow ali

wówczas swoje siły w zdłuż brzegu m orza na

Rafah. M iejscowość la była rów nież celem
natarcia brygady pancernej nacierającej z
południa. Bój był bardzo zacięty, pododdzia­
ły walczyły w' zwarciu, dochodziło do ataków
i' kontrataków na bagnety, arm aty przeciw­
pancerne strzelały na w prost z najm niejszych

możliwych dystansów'. E gipcjanie nie zdołali

jednak dotrzym ać pola oddziałom izraelskim

i ok. godziny 18:00 R afah padło i zgrupow a­

nie broniące strefy Gazy zostało okrążone.

Jeszcze przed całkowitym okrążeniem sił

przeciwnika, ok. godziny 18:00 generał Tal

skierow ał odwodową brygadę piechoty na

El-A rish. W spółdziałała ona z oddziałam i

nacierającym i wzdłuż wybrzeża. W nocnych

walkach um ocnienia E l-A rish zostały p rzeła­

m ane i o świcie Izraelczycy zdobyli ten w aż­

ny węzeł op oru. Sukces osiągnięty na k ie ­

run k u nadm orskim pozwolił gen. Talowi
zrezygnować z wysadzenia d esantu sp ad o ­
chronow ego. D zięki tem u oddział pow ietrz-

no-dcsanlow y, który wykonać miał to zad a­
nie, m ógł być przerzucony do Jerozolim y,
gdzie 5 czerwca rozgorzały uporczywe walki.

R ów nocześnie z^ G ru p ą P ółnocną do

walki weszła G ru p a Środkow a generała Jof-

27

C han Junis

^

_

¿ ^% a h

Z g rupow an ie

^

T

\

"Północ"

/

- r - i Z g ru p o w a n ie /

Abu-Agheiia^

*

"C entrum '

Bir-Lahfan

Z g ru p o w a n ie

"Południe"

Ismailia

Bir-Gilgala

W ielkie Jezioro

Gorzkie

IZRAEL

Bir-el-Temada

El-Kutnilla

SYNAJ

Akaba

K ie ru n ki a ta k u izra e lskie g o

CIEŚNINA TIRAN

Przebieg walk na

froncie południowym

fcgo. W chodząca w jej skład brygada p ancer­
na ruszyła przez pustynię na B ir Lahfan.

E gipcjanie uważali ten szlak za całkow icie

nieprzejezdny i nie zorganizow ali jego o b ro ­
ny. Izraelskie pododdziały rozpoznaw cze

zdołały je d n a k wytyczyć drogę, k tó rą p rze­

mieszczać się mogły pojazdy gąsienicow e. Po
9 godzinnym m arszu, nie naw iązując stycz­
ności z nieprzyjacielem , brygada d o tarła ok.

18:00 do B ir L ahfan i zajęła tu pozycje o b ­

ronne, O pan ow anie B ir L ahfan m iało b a r­

dzo pow ażne znaczenie, bow iem un iem o żli­

wiało E gipcjanom m anew row anie odw oda­

mi. I rzeczywiście kiedy dow ództw o egipskie

usiłowało przerzucić na zagrożony odcinek
północny brygadę pan cern ą i część dywizji

piechoty, oddziały te zostały pow strzym ane
pod B ir Lahfan.

G ru p a P ołudniow a generała S h aro na

weszła do boju 5 czerwca o godz.09:00. Jej

zadaniem było p rzełam anie obrony przeciw ­

nika w re jo n ie A b u A ghcila leżącym ok.25
km od granicy. W ęzeł o p o ru będący celem

28

grupy S h aro n a leżał na głównym k ieru nk u
ofensywy izraelskiej. E gipcjanie, zdając so ­
bie spraw ę z m ilitarnego znaczenia tego
m iejsca, silnie je ufortyfikow ali. Z budow ano
tam m.in. kilkadziesiąt schronów b e to n o ­

wych pow iązanych system em ognia, całość

oto czon o kilkom a pasam i zasieków, a wszy­

stk ie podejścia zam inow ano. G a rn izo n A bu
A gheili składał się z 12 Brygady Piechoty

(4 bataliony) w spartej 88 czołgam i T-34, sze­

ściom a pułkam i artylerii hau bic 122 mm,

pododdziałam i przeciw pancernym i i b aterią

ciężkich m oździerzy. U fortyfikow any rejon
m ial

kształt

p ro sto k ąta

o

wym iarach

12 na 8 km.

Pododdziały czołow e G rupy Południow ej

zbliżyły się do A bu A gheili ok. godz. 15:00.

W następnych godzinach podciągn ięto bry­

gadę piechoty, brygadę pan cern ą o raz sześć

pułków artylerii. P o zapadnięciu zm roku a r­
tyleria przerw ała w strzeliw anie się w cel, a

czołgi i piech o ta zajęły pozycje wyjściowe do

natarcia. S zturm poprzedzony zo stał zablo-

R O Z P O Z N A N I E , M A S K O W A N I E , D E Z IN F O R M A C J A

Przygotow ując się d o rozpoczęcia d zia ła ń Izraelczycy p o d ję li szereg kro kó w , zm ierzających d o

utw ierdzenia p rze ciw n ika w b łędnym p rze k o n a n iu co d o czasu i k ie ru n k u p la n o w a n y c h u d e ­
rzeń. W tym celu w rejonie m ie jsco w o ści K u n tila dem o n stra cyjn ie ześro d k o w a n o brygadę p i e ­
choty’, p o d c za s gdy n a k ie ru n k u n a d m o rsk im w ojska izraelskie ściśle przestrzegały z a s a d m a ­
skow ania. P ó źn iejsze w ydarzenia w skazują, że E gipcjanie "kupili" ten fortel, gdyż ich o d w o d y

zostały zg ru p o w a n e tak, ja k b y g łó w n e uderzenie izraelskie w ym ierzone m ia ło być w centralny

Synaj.
Innym e le m e n te m m a s k o w a n ia operacyjnego było dem onstracyjne, d zienne ześro d ko w a n ie

w ojsk

w-

Jerozolim ie, gdzie m ia ły uczestniczyć o n e w defiladzie. P o d o sło n ą no cy oddziały te

przerzucone zo sta ły n a fr o n t syryjski.

Izraelczycy przygotow ując się d o w ojny d u żą w agę przyw iązyw ali d o ustalenia częstotliw ości

radiowych używ anych p rzez w o jsk a ara b skie: Z a d a n ie to w ykonyw ał za ró w n o w yw iad agen-
turalny j a k i je d n o s tk i ro zp o zn a n ia radioelektronicznego. Z n a jo m o ś ć danych radiow ych s to ­
sow anych p rzez p rzeciw n ika u ła tw iła Izraelczykom przeprow adzenie za k ro jo n y c h n a szeroką
skalę d zia ła ń dezinform acyjnych, któ re w p e w n y m sto p n iu wpłynęły n a przebieg wojny. N a j­

pow ażniejszy su k c e s izraelskie oddziały w ojny psychologicznej o dniosły w E l-A rish . K ilka g o ­

dzin no o p a n o w a n iu zn a jd u ją ceg o się ta m lotniska, izraelska obshiga wieży kontrolnej, biegle

w ładająca ję zy k ie m a ra b sk im , sp ro w a d ziła d o lą d o w a n ia k ilk a n a śc ie sa m o lo tó w , tra n sp o rto ­
wych p rzew o żą cych egipskich spadochroniarzy. E p izo d ten ilustruje w y so k i p o z io m p ro fe sjo ­

nalny izraelskich d zia ła ń ro zpoznaw czo-dezinform acyjnych o ra z ja k o ś ć p ra cy egipskich s z ta ­
bów, któ re p o p ro stu n ie zn a ły a ktu a ln e g o p o ło że n ia w alczących wojsk.
Z n a jo m o ść danych radiow ych, biegłe w ła d a n ie ję zy k ie m a ra b sk im \ oraz n isk a efektyw n o ść
arabskiego ro zp o zn a n ia je szc ze d w u kro tn ie u m o żliw iła Izraelczykom odniesienie b łysko tli­

wych sukcesów . P o d c za s w a lk o A b u A g h e ila ra d io sta cja izraelska, p o d szyw a ją ca się p o d r a ­

diostację szta b u egipskiej brygady, p rze k a za ła N a c ze ln e m u D o w ó d ztw u in fo rm a cję o u p a d k u
tego, jeszc ze w ó w cza s za ża rcie b ro n io n eg o ,. w ę z ła

:

oporu. IV oparciu o [ tę spreparow aną, f a ł

-1

szywą depeszę p o d ję ta zo sta ła decyzja o rozpoczęciu generalnego odw rotu. G a rn izo n w A b u

A gheila - j a k się p ó źn ie j o k a za ło - w alczył w o krążeniu jeszc ze kilk a n a śc ie godzin. In n e o d ­

działy egipskie co fa ły się j u ż je d n a k w g łą b Synaju.
N a fro n c ie jo r d a ń s k im siły izraelskie p o zdobyciu N o b lu s i Jerycho skru p u la tn ie za ta iły

wszelkie in fo rm a c je o osiągniętym p o w o d zen iu . D zię k i te m u brygada iracka m a sze ru ją ca n a

odsiecz J o rd a ń c zy ko m w p a d ła w z a sa d zk ę zo rg a n izo w a n ą w tych m iejscow ościach. J e d n o ­

stka iracka, z m u s z o n a d o przyjęcia w a lk i w niesprzyjających w arunkach, zo sta ła ca łko w icie

rozbita.
M a sk o w a n ie o p eracyjno-taktyczne oraz d ezin fo rm a cja odegrały ka p ita ln ą rolę p o d c za s p rzy ­

gotow yw ania operacji przeciw a ra b sk im b a zo m lotniczym . Ju ż w p o ło w ie m a ja lotnictw o

izraelskie rozpoczęło loty ro zp o zn a w cze w kie ru n k u Z a to k i A k a b a , w celu w yrobienia w p rze- \
ciw niku p rze k o n a n ia , ż e a ta k lo tn ictw a m o ż e b yć w ykonany rów nież z k ieru n ku p o łu d n io w e ­

go. R ó w n o c ze śn ie d u że grupy s a m o lo tó w izraelskich : w ykonyw ały p ra w ie codziennie (m iędzy
godziną 06:00- 07:00) loty dem oslracyjne, z e w schodu w k ie ru n k u granicy z E giptem , w z a ­

sięgu ra d a ró w p rzeciw n ika . C elem tych lo tó w było p rze k o n a n ie E gipcjan, że w p rzyp a d ku

wojny głów ne uderzenie lotnicze n a stą p i ze w schodu, ro zp o zn a n ie nieprzyjacielskiego system u

radiolokacyjnego oraz szk o le n ie personelu latającego w szyb kim starcie i bezbłędnym fo r m o -

w aniu szyków .

Rów noległe p ro w a d zo n o p rzygotow ania d o przeprow adzenia a ta k u p rzez M o rze Śródziem ne.
O dpow iednio p rzy sto so w a n e s ta tk i h andlow e, w yposażone w urządzenia naw igacyjne, zajęły’

p o zy c je

;

n a p la n o w a ń ej trasie p rzelo tu izraelskich m a s z y n

:

bojow ych. Ich za d a n ie m

¡

było n a ­

p row adzenie s a m o lo tó w n a cele. N a d m ie n ić należy’, że je d n o stk i, tę sta n ęły w dryfie n a w o ­

dach m iędzynarodow ych i ja k ik o lw ie k a ta k n a nie, przep ro w a d zo n y przez A ra b ó w , byłby e w i- \
dentnym a k te m agresji. L o ty po zo ra cyjn e spełń ify p o k ła d a n e w nich n a d zieje.. E gipcjanie p o

pew nym czasie tra k to w a ć za częli p o r a n n e m a n ew ry Izra elczykó w w sp o só b rutynowy, a p o z a

tym utw ierdzili się w p rze k o n a n iu , ż e ew en tu a ln y a ta k n a stą p i z e w schodu i n a tym k ie ru n k u \

sku p ili w ię kszo ść śro d k ó w obrony przeciw lotniczej. Kiedy, więc 5 czerwca Izraelczycy z a a ta k o ­

wali, p o za k o ń c ze n iu sw ych "codziennych lotów " i z kie ru n k u p ó łn o cn o -za ch o d n ieg o , E g i­

p cja n ie byli całkow icie zasko czen i.

N iezrozum iały'. b ra k

;

sk u teczn o ści, graniczący wręcz ze złą wolą, p rzeja w ia ł egipski ko h trw y- \

wiad. P rzykła d em p o tw ierdzjącym tę tezę m o że b y ć f a k t d o ko n yw a n ia inspekcji je d n o s te k .

garnizonu syna jskieg o p rzez grupę fu n k c jo n a riu szy S I I I N B E T H (izraelski w yw iad w o jsk o w y ).

przebranych w egipskie mundury'. M ia ło to m iejsce k ilk a n a śc ie d n i p rze d w yb u ch em wojny:-)

w m a ju 1 9 6 7 r.

_ _ _ _ ___________ ^

29

Z îilo g a iz ra e ls k ie g o p ó łg ą s ie n ic o w e g o M 3,

u z b r o jo n a m .in . w n ie m ie c k i k a r a b i n 9 8 k
(w ś r o d k u ) i b e lg ijsk i FN FA L, o b se rw u je

n a t a r c i e S u p e r S h e rn in n ó w .

kow aniem dróg, którym i E gip cjan ie m ogli

podciągnąć odwody. Dwa oddziały zaporow e
obeszły od południa i północy pozycje o b ­
rońców i po krótkiej walce obsadziły drogi

w iodące do E l-A rish i E l-K useim a. Pod

osłoną ciem ności Izraelczycy przerzucili pod

A bu A gheilę - tran sp o rte m pow ietrznym -

batalion kom andosów . M ieli oni skrycie

przeniknąć w głąb i zneutralizow ać artylerię

przeciw nika.

A ta k na izolow any w ęzeł o p o ru ro z p o ­

czął się o godzinie 23:00 po półgodzinnej
naw ale ogniow ej. O koło północy natarcie
utknęło z pow odu o p ó źn ien ia kom andosów ,
którzy nie zdołali dotrzeć do stanow isk arty­
lerii egipskiej. D o p iero po całonocnej walce,

kiedy zamilkły haubice obrońców , Izraelczy­
cy opanow ali A bu-A gheilę. W ówczas to o d ­
dział zaporow y blokujący d rogę na E l-K usei­
ma ruszył ku tej m iejscowości, a generał

S haron ruszył z brygadą p an c ern ą na N ahl.

6 czerwca ran o Izraelczycy rozpoczęli

koncentryczny a ta k na G azę. Wywiązały się

zacięte walki o poszczególne pu nkty oporu.

Izraelska artyleria posuw ając się tu ż za tyra­
lieram i piechoty i czołgam i niszczyła ogniem

na w prost um ocnienia przeciw nika. Ok.

godz. 10:00 o b ro n a egipska zaczęła się ła­
mać. O 13:00 Izraelczycy zlikwidowali o sta t­
ni p u n k t oporu. Tym sam ym zakończyła się

3 0

likwidacja egipskiego zgrupow ania p ó łn oc­

nego; o b ro n a została przełam ana na całej

szerokości, a oddziały izraelskie w targnęły w
głąb Synaju.

Tego dnia, wczesnym rankiem , pojedyń-

czy iracki T u -16 zrzucił 3 bom by na m iasto
N etanya, a n a stęp n ie usiłował zaatakow ać
lotnisko R am ai D avid lecz został przechw y­

cony i uszkodzony przez izraelskiego M ira-

ge’a, a n astęp n ie zestrzelony przez artylerię

przeciw lotniczą izraelskiej kolum ny zm o­

toryzow anej. L otnictw o izraelskie zaangażo­

wało się w zw alczanie tra n sp o rtu w ojskow e­
go oraz stanow isk artylerii sił arabskich. Z a ­
sadniczy wysiłek sk u p io n o na Synaju. P o d ję­
to leż kilka akcji przeciw lo tn isk o m egi­
pskim , na których, ja k sądzono, bazowała

grupa algierskich M iG ów -21, atak u jąca sk u ­
tecznie w ojska izraelskie na południow ym

od cin ku fro n tu synajskiego.

W śro d ę rano, 7 czerwca w ojska naciera­

jące na k ieru n k u nadm orskim d o tarły do

północnego

odcinka

K anału

Sueskiego.

M arsz kolum n pancernych poprzedzany był

d esantam i śmigłowcowymi w sile do p lu to ­
nu, k tó re prowadziły rozpo znan ie i wytyczały
drogi. R ów nocześnie część oddziałów grupy
północnej rozpoczęła m arsz na B ir Gifgafę,

by zam knąć wycofującym się oddziałom egi­

pskim d rog ę odw rotu na Ism ailę.

202 B R Y G A D A P O W I E T R Z N O D E S A N T O W A

Podczas w a lk n a p ó łn o cn ym odcinku fr o n tu egipskiego istotną, c h o ć nie pierw szoplanow ą, rolę

odegrała 2 0 2 Brygada P ow ietrzno - D esa n to w a dow o d zo n a p rzez p u łk o w n ik a R a fa e la E itana.
Podczas gdy p ie c h o ta i czołgi generała Tala a ta ko w a ły egipskie węzły oporu w C han J u n is sp a ­
dochroniarze n a lekkich sa m o c h o d a c h terenowych p rzen ikn ęli przez p o la m in o w e i fo rm a c je

przeciwnika o b sadzając drogi łączące C han Ju n is z R a fa h i G azą. U niem ożliw iło to E g ip cja ­

nom podciągnięcie o d w o d ó w n a odcin ek a ta k o w a n y w pierw szej kolejnościL M ów iąc ję zy k ie m

w ojskowym po d o d d zia ły 2 0 2 Brygady "izolowały p o le walki".
6 czerwca p o d o d d zia ły p o w ietrzn o -d esa n to w e w ystępujące ja k o "zwykła

"

p ie c h o tą . uczestniczyły

w ostatecznym szturm ie Gazy. Z espoły spadochroniarzy n a sa m o ch o d a ch terenowych i transpo­

rterach poprzedzały czołgi p ełn ią c fu n k c ję grenadierów. P odczas w a lk n a obszarach zu rb a n izo ­

wanych żołnierze 2 0 2 Brygady w ykazali się olbrzym im hartem , w olą w a lki i d o sko n a łym w yszko­

leniem. Z d a n ie m p łk . E ita n a je g o p o d w ła d n i byli wręcz niezastąpieni p o d cza s likw idacji s ta n o ­

wisk egipskich w u m o cn io n ych budynkach, n a dachach, w piw nicach. W m ieście d o sko n a le

sprawdziły się będące n a w yposażeniu spadochroniarzy 106 m m działa bezodrzutowe. Z e wzglę­
du n a niew ielką wagę m ożliw e było ich w noszenie n a piętra i prow adzenie ognia z okien. N ie ­

wielki zasięg, będący w w arunkach p o lo w ych w adą tego rodzaju uzbrojenia, w m ieście n ie odgry­
wał pow ażniejszej roli. P óźniej spadochroniarze "piszczotliwie" nazyw ali sw e działa bezodrzuto­
we "zgryzaczami b e to n u

".

^

A bu Agneiia

P odobn ie ja k w

dniu

poprzednim ,

7 czerwca lotnictw o izraelskie prowadziło

działania szturm ow e nacelow ane na niszcze­
nie tran sp o rtu egipskiego na Synaju oraz

w spieranie wojsk lądowych. Z dużą in te n ­
sywnością atakow ane były zgrupow ania sił

egipskich w re jo n ie przełączy M itla i Giddi.
Po raz pierwszy sam oloty izraelskie naw iąza­
ły kontakt bojowy z ew akuowanym i z Synaju
nad brzeg K anału Sueskicgo bateriam i ra ­
kiet przeciwlotniczych SA-2.

W tym czasie G rupa Środkow a ruszyła

pełną prędkością przez B ir H assan na prze­
łęcz M itla. Przełęczą będącą skalistym wą­

w ozem o długości 23 km, prowadzi jedyna

droga w tej części Synaju droga nad Kanał.

O panow anie przełęczy o raz obsadzenie Bir
Gifgafy zam knęłoby ro zb ite wojska egipskie
na bezwodnych pustyniach Synaju.

Z am iar dowództwa izraelskiego został w

pełni zrealizowany. Część sił grupy p ó łn oc­
nej około godz. 16:00 opanow ała B ir Gifga-
fę. Dwa bataliony czołgów przeszły lam do
obrony blokując drogę ku Ism aili, a trzeci
b atalio n złożony z lekkich czołgów A M X ru ­
szył na zachód, by powstrzymać ew entualną
odsiecz egipską. Przełęcz M itla została o p a ­

now ana przez Izraelczyków ok. godz. 18:00,

A B U A G H E U .A

Jako kuriozalny wręcz przykła d n ieudolności i bierności

w

działaniu egipskich dowódców’ m o że

służyć f a k t zdobycia przez oddziały' izraelskie, nacierające na A b u Agheilę, kilkudziesięciu w

pełni spraw nych czołgów. G enerał A h m e d A b d el N eb y nie ew a ku o w a ł czołgów, a naw et nie

zadbał o ich zniszczenie, gd )ż - j a k p ó źn ie j thim aczyl - otrzy m a ł ro zka z odw rotu lecz nie było w
nim m o w y o niszczeniu czołgów.

V________________________

i-------------------

i--------------------------------------------

31

kiedy dotarły tam dwa bataliony czołgów wy­
dzielone z grupy środkow ej.

W ieczorem 7 czerwca oddziały egipskie

znalazły się w potrzasku. Przed nim i zn a jd o ­

wały się w ojska izraelskie blokujące wszy­
stkie drogi o dw rotu, a za nim i zgrupow anie
generała S h aro n a spychające przeciw nika na
zachód.

W tym sam ym dniu Izraelczycy o p a n o ­

wali południow y kran iec Półwyspu Synaj -

um ocnio ną pozycję egipską S harm -el-She-
ikh. W wyniku lego o tw arta została dla

izraelskiej żeglugi handlow ej za to k a A kaba,
a p o rt E ilu t uzyskał n ajk ró tsze połączenie z

roponośnym i obszaram i Z a to k i Perskiej.

M im o rozbudow anej obrony, E gipcjanie nie
zam ierzali b ro n ić S harm -el-S heikh i kiedy

załam ała się o b ro n a na Synaju opuścili rejo n

um ocniony i rozpoczęli odw rót na północ

wzdłuż brzegu za to k i Sueskiej. D zięki tem u

batalio n izraelskich kom andosów p rzerzuco ­

ny śm igłowcam i i w spierany od stron y morza
przez ku try artyleryjskie zajął bez w alki ten
bardzo ważny p u n k t op o ru . Izraelczycy nie

zam ierzali je d n a k pozw olić na o d w ró t egi­

pskiego garnizonu. 8 czerwca b atalio n ko­
m andosów p rzerzu con o śm igłow cam i w re­

jo n R as-cl-S undu, zablokow ali on i drogę

odw rotu wycofującej się załodze Sharm -el-

Shcikh. Po kilkunastom inutow ej w alce E gi­

pcjanie skapitulow ali. K om andosi po roz­

b ro jen iu jeńców puścili w olno szeregowych,

zatrzym ując w niew oli tylko podoficerów i
oficerów.

8 czerwca ra n o pododdziały pan cern e

gen erała S h aro n a działając na tyłach wojsk
egipskich zablokow ały i opanow ały m iejsco­
wość N ahl. Siły S h aro na znalazły się między
6 Dywizją Piechoty zbliżającą się do N ahl, a

brygadą zm otoryzow aną, k tóra opuściła już

D Z I A Ł A N I A D Y W E R S Y J N O -R O Z P O Z N A W C Z E

Prócz d e sa n tó w o zn a czen iu operacyjnym i taktycznym Izraelczycy szero ko używali, p rzerzu ca ­

nych śm igłow cam i, grup dyw ersyjno - rozpoznaw czych. N iew ielkie grupy k o m a n d o s ó w z ło żo n e z

ludzi biegle m ó w ią cych p o a ra b sku i m o g ą cych z racji wyglądu u c h o d zić z a A ra b ó w

, ;

operujące

H’

egipskich murid'urach dezorganizow ały nieprzyjacielskie tyły, a ta k o w a ły sztaby, cen tra . łą czn o ­

ści,

;

m a gazyny p a liw i w ody

. ;

W ielokrotnie m in o w a n e były drogi odw rotu

wycofujących się

o d d zia ­

łów egipskich, a k o lu m n y w o jsk ostrzeliw ane były z m oździerzy. D zia ła n ia te w yw oływ ały p a n ik ę

oraz prześw iadczenie o w szechobecności wroga.

N ajw iększym su kc e se m izraelskich grup dyw ersyjno - rozpoznaw czych było przecięcie 5 czerwca

głów nego k a b la łączności p rzew o d o w ej m iędzy garnizonem sy n a jsk im a Kairem . P ozbaw ienie

Egipcjan n a jw ażniejszego śro d k a skrytej łączności, w w ydatnym sto p n iu u m o żliw iło p óźniejsze

su kcesy izraelskiego a p a ra tu d ezin fo rm a cji radiowej.

tę m iejscowość. S h aro n postaw ił do obrony

N ahl dwa pułki czołgów, a do pościgu za wy­
cofującym się nieprzyjacielem wydzielił pułk
piechoty zm echanizow anej w sparty czołga­
mi. O ddział pościgowy sp o tk ał się z twardym
o p o rem E gipcjan. W w alce trw ającej od

godz. 10:00 do 14:30 egipska brygada została
całkow icie zniszczona. G en. S h aro n ocenił

później, że straciła o na po nad 1000 zabitych.

P o w alce Izrelczycy otrzym ali zrzu t zao p a­

trzenia, wody, am unicji i m edykam entów .

A kcję tę przeprow adziły ciężkie sam oloty

tran sp o rto w e S tratocruiscr.

W czasie, gdy w ojska S h aro n a walczyły w

re jo n ie N ahl, bataliony czołgów gen. Tała
blok ujące Bir G ifgafę zaatak ow ane zostały z
dwóch kierunków . O d w schodu nacierała
przedzierająca się do K anału brygada zm o­

toryzow ana, a od zachodu batalio n czołgów

P a t r o l iz r a e ls k i n a j e e p a c h u z b r o jo n y c h w k m - y B ro w ­

n i n g 0 .50 c a la - j e d e n z w ie lu p e n e tr u ją c y c h s t r e f ę G a ­
zy i d e z o r g a n iz u ją c y c h o b r o n ę e g ip s k ą .

3 2

Iz ra e ls k a łó d ź p a tr o lo w a w d r o d z e d o S h a r m - e l - S h e i k h p o p r z e z z a to k ę A k a b a .

Ś m ig ło w iec tr a n s p o r to w y S u p e r F r e lo n p o d c z a s m is ji z a o p a tr z e n io w e j n a S y n a ju . P o d k o n ie c w a lk , gdy d r o g i z a o p a ­
trzen io w e w y d łu ż y ły się , ś m ig ło w c e s ta ły s ię n a jle p s z y m ś r o d k i e m z a o p a tr z e n ia i t r a n s p o r t u d la w y s u n ię ty c h o d d z ia ­
łów iz ra e ls k ic h .

3 3

U s z k o d z o n y

czo łg

M 5 1 I I V S u p e r S h e r ­
m a n n a d b r z e g ie m
k a n a ł u S u e sk ie g o .

«

łf

W

S P A D O C H R O N I A R Z E

W J E R O Z O L I M I E

P o d o b n ie j a k p o d c za s d zia ła ń

rejonach zu rb a n izo w a n ych S i

G a zy rów nież p o d c z a s w a lk o J e ­

ro zo lim ę sp a d o ch ro n ia rze izrael­

scy w yka za li się z n a k o m ity m o p a ­
n o w a n ie m w ojennego rzem iosła.

W je r o z o lim s k im S ta rym M ieście

o p ero w a li żo łn ierze z p o d o d d z ia ­

łó w 2 0 2 oraz 5 5 Brygady P o w ie ­
trzn o - D esa n to w ej. D rugą z w y­

m ien io n yc h je d n o s te k d o w o d ził

p u łk o w n ik M o rd ec h a i G ur.

W

zw a rte j za b u d o w ie Starego M ia sta

sp a d o ch ro n ia rze działali w s a m o ­
dzielnych k ilk u - k ilk u n a s to o s o b o ­

wych ze sp o ła c h (tzw. structura

c o m m a n d o ).

O czyw iście

akcje

w szystkich ze sp o łó w były z e so b ą

ko o rd yn o w a n e.

:

N a

szczególnie

w ażnych o d cin k a c h zesp o ły c o m ­

m a n d o były w spierane p rze z p o je -

Ż

n cze czołgi p o c h o d z ą c e z przy-
iełonego

;

sp a d o ch ro n ia rzo m

p lu to n u pancernego.

Szczególnie zacięte w a łk i ro zg o ­

rzały 5 czerw ca

w ieczorem

o

W zgórze A m u n ic y jn e i zn a jd u ją c y

się n a je g o szczycie k o m p le k s b u ­
d y n k ó w Szkoły> P olicyjnej. W zn ie­

sien ie było siln ie u fo rty fik o w a n e

.

P o d ejścia o d stro n y izra elskiej b ro n io n e były p rze z k ilk a d zie sią t że lb eto n o w ych b u n k r ó w i z a ­
sie k i z d rutu kolczastego. O d stro n y jo r d a ń s k ie j o b ie k t bro n io n y był zd ecyd o w a n ie słabiej. S y ­
tu a c ję tę p o sta n o w ili w y zyska ć spadochroniarze. C zęść k o m p a n ii A 6 6 b a ta lio n u 2 0 2 B ryga­
dy o b eszła o b ie k t o d p o łn o c y , a c zę ść k o m p a n ii B o d p o łu d n ia : T y m s a m y m W zgórze A n i u n i-
cyjne z o s ta ło o to czo n e. W ów czas, a ta k u ją c n a

;

n a jsła b ie j b ro n io n ym O dcinku, w o b ro n ę jo r-

d a ń s k ą w ła m a ła się k o m p a n ia C w spierana p rzez p lu to n czołgów. W a lki o wieńczący’ wzgó-

się p rzez c a łą noc. . W i ’

: : : :

; : ;

św icie Jordańczycy

&3Ê

—

.

34

M 5 H alf-T rack

B ry g a d y G o ia n i. D o b rz e w id o c z n e b ia łe p a s y n a m a s c e s i l n i k a i b ło t­

n ik a c h u k ła d a ją c e się w lite rę "T" - o z n a c z e n ie c h a r a k te r y s ty c z n e d la w ię k sz o śc i H a lf-

T ra c k ó w z 19 6 7 i 1973 ro k u .

I z ra e ls k i

AM X -13

z n ie z n a n e j j e d n o s tk i, k tó r e j g o d ło ( lite r a K o f w b ia ły m r o m ­

b ie ) w id n ie je n a lew y m b ło tn ik u . F r o n t J o r d a ń s k i 1 967r.

W p o w ię k s z e n iu p o k a z a n o " z n a k m o sto w y " o k r e ś la ją c y m a s ę p o ja z d u w ty n a c h .

Z n a k te n m a lo w a n o n a p r a w y m p r z e d n i m i lew y m ty ln y m b ło tn ik u p o ja z d ó w

iz r a e ls k ic h .

/

1

o

o

1

i

____ ^ W

3 5

Z D O B Y C IE J E R O Z O L I M Y

W a lk i w J e r o z o l i m i e n i e m i a ł y

p o w a ż n i e j s z e g o z n a c z e n i a m i ­

lit a r n e g o

le c z

o b ie

s tr o n y

p r z y w ią z y w a ły d o te g o m i a s t a

o lb r z y m ią r o lę . W y n i k a ł o to z

p r z y c z y n p s y c h o l o g i c z n y c h . J e ­

r o z o l i m a j e s t

ś w i ę t y m

m i a ­

s t e m d la w y z n a ją c y c h j u d a i z m

Ż y d ó w i d la w y z n a w c ó w I s l a ­

m u . M u z u ł m a n i e w ie r z ą , iż z

j e r o z o l i m s k i e j s k a ł y ( o b e c n i e

z n a j d u j e s i ę t a m tz w . M e c z e t

S k a t y )

w n i e b o w z i ę t y

z o s t a ł

p r o r o k

M a h o m e t

v

S a n k t u ­

a r iu m Ż y d ó w j e s t Ś c i a n a P ł a ­
c z u - o s t a t n i o c a l a ł y f r a g m e n t
Ś w i ą t y n i S a l o m o n a . W la ta c h

1 9 J S - 6 7 J o r d a ń c z y c y lin i c m

O

-

J< irdań.ski p o d o d d z ia ł z m o to ry z o w a n y z a jm u je s ta n o w is k a

ż l i w i a l i Ż y d o m d o s t ę p d o ic h

o b r o n n e n a p r z e d m ie ś c ia c h "Ś w ięteg o M ia sta " .

ś w ię te g o

m i e j s c a .

Z d o b y c i e

S ta r e g o M i a s t a w r a z z e Ś c i a n ą P ła c z u m i a ł o w ię c z a s a d n i c z e z n a c z e n i e m o r a l ­

n e . W y p e łn ić m o g / o s i ę ż y c z e n i e w y p o w i a d a n e p r z e z Ż y d ó w w c z a s ie s t u l e c i r o z ­

p r o s z e n i a : "za r o k s p o t k a j m y s ię w w o l n e j J e r o z o l i m i e " . T r u d n o s ię w ię c d z iw ić ,

że d u ż a c z ę ś ć l u d n o ś c i I z r a e l a p o s t r z e g a ł a d z i a ł a n i a p r z e c iw J o r d a n i i t a k j a k
n a c z e l n y r a b in a r m ii, p i s z ą c y d o g e n e r a ła N a r k i s s a w p ie r w s z y m d n iu w a l k : "

P a ń s c y lu d z i e tw o r z ą h i s t o r i ę , w p o r ó w n a n i u d o te g o p r z e b i e g d z i a ł a ń n a S y n a ­

j u j e s t n ic z y m

ii*'

5

*! !

P * r *

• / ' u

* '

■ , j k

m

1 zraelczy cy

36

wsparty resztkam i

egipskiego

lotnictw a.

Pierwszy a ta k egipski został przez Izraelczy­
ków odparty lecz bój przeciągnął się, gdyż
od wschodu nadciągały wciąż now e jednostki

przeciwnika. W krytycznym m om encie gen.

Tal wsparł obrońców Gifgafy swym odw odo­

wym b atalionem czołgów, który uratow ał sy­

tuację. W ieczorem brygada egipska wykrwa­

wiona szturm ow aniem silnych pozycji izrael­

skich złożyła broń, a oddziały nacierające z
zachodu wycofały się nad brzeg Kanału.

Ciężkie walki toczyły się też u w schod­

niego wylotu przełęczy M itla. N adciągające

ze wschodu oddziały egipskie, przem ieszane

i zdezorganizow ane, usiłowały za wszelką ce­
nę wyrąbać sobie drogę nad Kanał. Dwa
izraelskie bataliony w sparte lotnictw em zdo­
łały jed n ak odeprzeć straceńcze ataki prze­

ciwnika. W alki w rejo n ie Gifgafy i przełęczy

Mitla przybrały kształt wielkiej bitwy pan-

ccrnaj. W zięło w niej udział ok. 1100 wozów
bojowych. O ile je d n a k Izraelczycy w spierani
byli przez lotnictw o, o tyle E gipcjanie zosta­

li go praktycznie pozbaw ieni. D ziałania wy­

cofujących się oddziałów nie były praktycz­

nie koordynow ane, co nie pozwoliło na k o n ­

centrację wysiłku.

Zlikwidowawszy oddziały egipskie usiłu­

jące się przedrzeć na zachód w ojska g enera­

łów T ala i Joffego ruszyły ku brzegom K ana­
łu nie napotykając silniejszego oporu. C zo­
łowe pododdziały grupy gen. T ala dotarły do

brzegu K anału 7 czerwca lecz z uwagi na

groźbę uderzenia ze skrzydła wycofane zo­
stały 30 km w głąb Synaju. Pododdziały ro z­

poznawcze gen. Joffego osiągnęły brzeg K a­
nału 8 czerwca o godz. 02:00. Inne oddziały

jeszcze przed świtem dotarły do R as Sudr.

W tym czasie brygada pancerna wydzielona

przez gen. T ala z grupy północnej posuwała

się wzdłuż brzegu kanału na południc, ła ­

miąc przy tym o p ó r pojedynczych p o d o d ­

działów egipskich. Swój m arsz zakończyła

nad wschodnim brzegiem Kanału na wyso­

kości Ismaili.

K am pania synajska trwała 4 dni. W jej

trakcie E gipt utracił całe lotnictw o, siedem

dywizji (w tym dwie pancerne), ok. 700 czoł­
gów i kilka tysięcy pojazdów mechanicznych.
T aki rezu ltat był wynikiem zaskoczenia s tra ­

tegicznego uzyskanego przez Izrael oraz zde­

cydow anie lepszego wyszkolenia żołnierzy i
dow ódców izraelskich. D ziałanie egipskie
cechowała bierność i pasywność. W spółdzia­

łanie różnych rodzajów wojsk stało na n i­

skim poziom ie, dowódcy nie byli przygoto­
wani do działań mobilnych. Izraelczycy uczy­

nili z natarcia podstawowy rodzaj działań
bojowych, dowódcy po m istrzow sku m anew ­

rowali siłam i pam iętając przez cały czas o
koncentracji wysiłku na najważniejszych o d ­

cinkach. W sposób niezakłócony fun kcjon o­

wało zao patrzen ie co odgrywało kluczową

rolę podczas działań na pustyni. O sukcesie

zadecydował wyższy poziom izraelskiej sz tu ­
ki w ojennej będący w dużej m ierze wyni­
kiem cywilizacyjnego poziom u kraju.

F R O N T JO R D A Ń S K I

Na froncie jordańskim , którego dowódcą

był generał N arkiss, Izraelczycy ześrodkow ali
brygady piechoty oraz jed n ą brygadę p a n c e r­
ną, zaś na odcinku jerozolim skim pon adto

Z A G A D K A " L I B E R T Y '

)

( czerw ca rozegrał się je d e n z n a jb a rd ziej intrygujących, d o tyc h cza s nie w yjaśniony ep izo d
wojny sześcio d n io w ej. W tym d n iu izra elskie s a m o lo ty zb o m b a rd o w a ły o p erujący w p o b liżu

jj

wybrzeży e g ip sk ic h a m e r y k a ń s k i o k rę t ro zp o zn a n ia i w a lk i ra d io e le k tro n ic zn e j " L IB E R ­
T Y '. O fia rą n a lo tu p a d ło 3 4 a m e ry k a ń sk ic h m arynarzy, a 75 in n ych o d n io sło rany.

S p ecja liśc i a n a lizu ją c p rzy p a d e k " L I B E R T Y ' je d n o z n a c z n ie w ykluczyli m o ż liw o ś ć p o m y łk i..

O kręt a m e r y k a ń s k i b y ł b o w ie m t a k charakterystyczny, ż e zid e n ty fik o w a n ie g o j a k o j e d n o ­

s tk i syryjskiej b ą d ź e g ip sk ie j b yło p r a k ty c z n ie n ie m o żliw e . Z d a n ie m a u to ró w z byłego b lo k u

w schodniego za jm u ją c y c h się p r o b le m a ty k ą k o n flik tu izra e lsk o -a ra b sk ie g o a ta k n a " L I­

B E R T Y ' b y ł m is ty fik a c ją m a ją c ą o d s u n ą ć o d S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h o sk a rże n ie o w sp a r- ..
cie Izraela s w o im i s y s te m a m i w a lk i ra d io elektro n iczn ej. Z ca łą p e w n o śc ią ś m ie r ć a m ery’- ,
k a ń s k ic h m a ry n a rzy m isty fik a c ją je d n a k n ie była. N a Z a c h o d zie n a jw ię c e j

:

zw o le n n ik ó w \\

m a teza, iż Izraelczycy o b a w ia li się p o tr a k to w a n ia in fo rm a c ji zdobytych p rze z " L I B E R T Y '

ja k o a m e ry ka ń skie ] k a rty a tu to w e j.w przetargach z E g ip tem , czyli m ó w ią c in a c ze j p r z e k a - f

za n ia tych d a n ych ro zp o zn a w czyc h M a s e r o w i w z a m ia n np. za egzem plarze s p r z ę tu

;

w o js k o ­

wego p r o d u k c ji ra dzieckiej. \P o d k re ślić je d n a k należy, że o b a p r z y to c z o n e

;j

w y tłu m a c ze ń ia .

za g a d k i " L I B E R T Y są ty lk o h ip o te za m i, n ie p o tw ie rd zo n y m i p rzez w ypow iedzi o ficja ln e
lun d o k u m e n ty archiw alne.

W edług o ficja ln eg o k o m u n ik a tu izra elskieg o " L I B E R T Y z o s ta ł b łędnie zid e n ty fik o w a n y

ja k o egipski tra n sp o rto w iec w o jsk o w y "El Q ueseir". R o d z in o m o fia r incydentu rzą d Izraela

w ypłacił 3 .3 2 3 .5 0 0 doi. o d szk o d o w a n ia .

\

_______________

:

:___ :!

:

'__ : :

'-------------- i— — ----1---------- i-----

s

37

C/'a T y n ! ° r !e m w3'm a lo w a n y m n a b u r c ie k a d łu b a p r e z e n to w a n e

ny lo n a p a r a d z i e w K a ir z e r o k p r z e d w y b u c h e m w o jn y .

I z r a e ls k i

C e n tu rio n

i je g o z a ło g a n a p u s ty n i N egew w 19 6 7 ro k u . Z w ra c a u w a g ę n ie ty p o w e

s z c z e m e n u m e r u c z o łg u n a lu fie d z ia ła .

( o

t

i

(

J r'

U i ) "

c

? ,U p e r S h e r m . n . J e d e n z u lu b io n y c h p o ja z d ó w p a n w r n t a k ó t ^ z t h S h T . N a w ieży oz­

n a c z e n ie ta k ty c z n e a le p h - 2 u m ie s z c z o n e n a b re z e n to w e j p ła c h c ie . " P rz e ła d o w a n ie " p o ja z d u s t r z e ­
le n i p i o n i e r s k i m j e s t c h a r a k te r y s ty c z n e d la w ię k s z o śc i p o ja z d ó w iz r a e ls k ic h .

O

J o r d a n s k i M 4 8 P a t t o n z 1 k o m p a n ii 2 b a t a l i o n u 4 P u łk u 4 0 B ry g a d y P a n c e r n e j.

C z o łg te n b r a ł u d z ia ł w w a lc e w o k o lic a c h J e n i n .
O b o k ta b lic e r e je s tr a c y jn e teg o p o ja z d u z n u m e r e m 1102L o r a z n a p is e m " A l-Ja ish " -

A rm ia .

P ow yżej: C y fry a r a b s k ie od z e r a d o d ziew ięciu .

P o p ra w e j: B a rw n e o z n a c z e n ia j o r d a ń s k ic li 40 i
6 0 B ry g ad y P a n c e r n e j.

m r

P o lew ej: O z n a c z e n ia k o m p a n ii czołgów od L do

4 s to s o w a n e n a lu f a c h czołgów i d z ia ł
s k ic h .

P o n iż e j: W ie ż a sy ry jsk ie g o T -3 4 /8 5
u sz k o d z o n e g o w w a lk a c h w re jo n ie

B a n ia s , z n a p is e m o k o lic z n o ś c io w y m

"N a cześć I l e r m i z a J u n i s a B u tru sa " .

T a b lic a r e je s tr a c y jn a "A l-Jaish "
s to s o w a n a n a p o ja z d a c h sy ry j­
sk ic h .

E g ip s k i 1 - 5 5 z n is z c z o n y w c z a s ie w a lk n a S y n a ju . N a

p io n o w e p asy .

39

Przebieg walk

na froncie

jordańskim

Natanya

/g a d a ira c k a

IZRAEL

K ie r u n k i a ta k u iz r a e ls k ie g o /

R o z m ie s z c z e n ie w o js k

V « , -

jo r d a ń s k ic h 5 c z e r w c a 1967

s

a;tyn, a? r

\

Tel-A w iw

)

Ja ffa

/ & JednL-

•

\

b ry g a d a

K o l u m n a

iz r a e l ­

s k i c h A M X -1 3 p o ­

d ą ż a n a f r o n l j o r -
d a ń s k i.

40

niew ielkie pododdziały spadochroniarzy.

W alki rozpoczęły się przed południem

5 czerwca, zażartym i starciam i ulicznymi w

Jerozolim ie. R ów nocześnie 10 Brygada P an ­
cerna wkroczyła na tere n Jo rd a n ii z zadaniem
obsadzenia grzbietu górskiego łączącego R a ­

mallah z Jerozolim ą. P od koniec dnia siły

izraelskie walczące w Jero zo lim ie zostały p o ­

ważnie w zm ocnione. Z fro n tu synajskiego

przerzucono do m iasta brygadę pow ietrzno-

desantow ą, któ rej użycie na kierunku n ad­
m orskim okazało się zbędne. S pad o ch ro n ia­
rze natychm iast weszli do akcji. Całą noc
Izraelczycy prow adzili lo k aln e działania za­

czepne zdobywając ko lejn e budynki i kw arta­
ły. 6 czerwca o świcie piechota izraelska zdo­
była gm ach szkoły policyjnej, a nieco później

spadochroniarze zajęli L atrum . 7 czerwca za­

stępca Szefa Sztabu G eneralnego gen. B ar

Lew nakazał generałow i N arkissow i przyspie­

szenie tem pa działań w Jerozolim ie. C hodziło
o zdobycie S tarego M iasta przed zawiesze­
niem broni, którego dom agać zaczęła się o p i­
nia m iędzynarodow a. Po uporczywych bojach

zadanie to zostało w ykonane. W e wczesnych

godzinach popołudniow ych Izraelczycy zajęli
Stare M iasto w raz ze Ścianą Płaczu.

Jeszcze przed zakończeniem w alk w J e ro ­

zolim ie w ojska generała N arkissa rozpoczęły
operację zaczepną przeciw ko głównym siłom

jordańskim . 5 czerwca w ieczorem brygada

piechoty w sparta czołgami przekroczyła g ra­
nicę Jo rd an ii i po ciężkiej w alce z jo rd ań sk ą

25 Biygadą P iechoty opanow ała 6 czerwca ra ­

no D jenin. N astęp n ie rozpoczęto n atarcie na

Nablus. Podczas w alk o to m iasto sity stro n
były w yrów nane - każda dysponow ała 100

czołgami. O zwycięstwie zdecydowało izrael­

skie lotnictw o, udzielając bardzo efektywnego
wsparcia w ojskom lądowym. P onadto bom ­
bowce izraelskie zbom bardow ały drogi, przez
co Jordańczycy utracili m ożliw ość w prow a­
dzenia do walki odwodów. Przerw any został
też dopływ za o p atrzen ia dla oddziałów w al­

czących w zwarciu z przeciw nikiem . W pół­
nocnej C isjordanji w ojska izraelskie całkow i­
cie rozbiły jo rd ań sk ą 25 Biygadę Piechoty i

40 Biygadę P ancerną. Jo rd ań sk ie straty wy­
niosły na tym odcinku ok. 3 tys. zabitych i k il­
ka tysięcy rannych.

6 czerwca w ieczorem granicę Jordanii

przekroczyła brygada pan cern a stacjonująca

dotąd w re jo n ie grzbietu górskiego Jcrozoli-
m a-R am allah. O k. 22:00 izraelskie czołgi za­

jęły po krótkim boju m iejscow ość R am allah.

N astępnie b atalio n czołgów przejechał z peł­
ną prędkością przez m iasteczko Avihla zwal­

czając ogniem arm at i bro n i maszynowej wy­
kryte punkty op o ru . Z obsadzeniem terenu

(D Z IA Ł A N IA IZ R A E L S K IC H W O JSK P A N ^ \

C E R N YC H N A SY N A JU

N a Synaju. izraelskie wojska szybkie (pancerne,

zmechanizowane i zmotoryzowane) działały’ zgod­

nie z klasycznymi regułami, niewiele odbiegającymi
od wypracowanych w czasie I I wojny światowej

(zwłaszcza podczas blitzkriegu 1939-41). Najwię­

ksze izraelskie zgnipowanie pancerne wchodziło w

skład gmpy gen, Tala (dwie brygady pancerne i

zmechanizowani sjradochronuuze na pojazdach

półgąsienicowych). Wpierwszym dniu wojny czołgi

gen. Tala \ czołowo

i

atakowały \ Umocnienia

i

Eł-

A rish Izraelczycy wykazali się wielką nieustępliwo­

ścią. Kiedy wozy szpicy utknęły n a polu minowym
następne pojazdy parły nadal naprzód Unierucho­
m ione przez m in y czołgi nadal prowadziły ogień

wspierając sprawne pojazdy nieustępliwie prące

naprzód Taktyka ta przyniosła zakładany efekt

dzięki czemu zrezygnowano z wysadzenia desantu

powietrznego oraz morskiego (gen Gawish - do­

wódca frontu południowego - planował wysadze­

nie desantu morskiego na tyłach Eł-Arish). Sukces
okupiony jednak został wysokimi stra tami.

Eł-Arish było jednym z niewielu przypadków, gdzie

Izraelczycy przełamali umocnienia wykorzystując

bezwzględną siłę natarcia czołgów (tzw. współczyn ­

nik ptzebojowości). W pozostałych wypadkach o

powodzeniu \ decydował energicznie prowadzony

m anewr obejścia łub oskrzydlenia, w trakcie które­

go czołgi optymalnie wyzyskiwały swoje właściwo­

ści trakcyjne.
Prócz wysokiej manewrowości izraelskie oddziały

pancerne wykazywały się bardzo dobrym wyszkole­

niem strzeleckim. D ziałonow i

.

izraelscy potrafili

strzelać szybciej, celniej i n a większe dystanse.

Umożliwiało to stosowanie tzw. taktyki "strzelców

wyborowych". Polegała ona n a tym, że [Htjedyncze

czołgi lub kilka czołgów rozwiniętych w Unię zbliża­
ło się do pozycji nieprzyjaciela i otwierało ogień z

maksymalnych odległości Zaskakiwało to bier­

nych w tym m om encie Arabów i umożliwiało za­
danie nieprzyjacielowi dużych strat przy niskim ty-

•

zyku trafienia własnych wozów.

Izraelskie \ wojska pancerne i zmechanizowane
wchodząc d o działania posiadały zapasy paliwa,

amunicji, prowiantu i wody n a 74 godziny. Jed n a k
często przed upływem tego czasu zachodziła konie- \
czność tankowania wozów i uzupełniania am iin i-.

ćjL W głębi Synaju zaopatrzenie zorganizowano

:

drogą powietrzną, często zdarzało się, że pojedyncze
czołg tankowane \ były przez śmigłowce. \ Podod

- ;

działy remontowe posuwały się w odległości 5-7
k m za pierwszą linią, zaś drobniejsze uszkodzenia
usuwane by/y przez załogi.
N a Synaju Izraelczycy stracili o k 60 czołgów głów­

nie w wyniku ognia okopanych czołgów przeciwni­

ka. Pewne straty wyniknęły. również

:

z szerokiego

stosowania przez Egipcjan m in .. Ten rodzaj uzbro­

jenia był szczególnie groźny dla lekkich wozów

\A M X -13 (narażeni byli zwłaszcza kierowcy).

^

4L

9 m m p isto le t m aszyn ow y UZI

P r a c e n a d U Z I r o z p o c z ę ło w 1 9 4 9 r. P r o w a d z ił j e
ó w c z e sn y p o r u c z n i k a r n n i iz r a e ls k ie j U z ie l G a l. P o ­
to c z n a n a z w a b r o n i j e s t z d r o b n i e n i e m je g o i m i e ­
n i a . P r a c e k o n s t r u k c y j n e p o p r z e d z o n e z o s ta ły a n a ­
liz a c z e c h o s ło w a c k ic h p is to le tó w m a s z y n o w y c h w z.

2 3 , 2 4 , 2 5 , 2 6 o r a z Z Ł 4 97.
P i s to le t m a s z y n o w y U Z I d z ia ła n a z a s a d z ie o d r z u tu

z a m k a s w o b o d n e g o . M e c h a n i z m s p u s to w y z p r z e ł ą ­
c z n ik ie m r o d z a j u o g n i a u m o ż liw ia p r o w a d z e n ie o g ­
n i a p o je d y n c z e g o i s e ry jn e g o . D o z a s i l a n i a b r o n i
u r y w a n e s a m a g a z y n k i p u d e łk o w e o p o je m n o ś c i 2 5

l u b 3 2 n a b o jó w . W b r o n i s t o s o w a n a j e s t k o lb a
d r e w n i a n a lu b s k ł a d a n a m e ta lo w a . U Z f p r o d u k o ­

w a n y j e s t w z a k ł a d a c h I s r a ë l M i l i t a r y I n d u s t r i e s
o r a z n a lic e n c ji w F a b r i q u e N a t i o n a l e d ’A r m e s d e

G u e v r e w B e lg ii.

D a n e te c h n ic z n o - ta k ty c z n e

M a s a : p i s t o l e t u z k o lb ą d r e w n i a n ą

- 3 ,5 k g

k o lb ą m e ta lo w ą

- 3 ,6

k g

M a s a z a ła d o w a n y c h m a g a z y n k ó w :

2 5 n a b o jo w e g o

- 0 ,4 9

kg

3 2 n a b o jo w e g o #

- 0 .6 0

U ;

D łu g o ś ć c a łk o w ita z k o l b ą d r e w n i a n ą i r o z ło ­
ż o n ą m e ta lo w ą

- 6 5 0 m m

D łu g o ś ć ze z ło z o n ą k o l b ą m e ta lo w ą - 4 7 0 m m

P r ę d k o ś ć p o c z ą tk o w a p o c is k u

- 4 0 0 m /s

S z y b k o s tr z e ln o s ć te o r e ty c z n a

_

.

,

- 6 0 0 s t r z a łó w / m i n

Z a s ię g s k u te c z n y

- 2 0 0 m

9111111 p isto le t m aszynow y P O R T SA ID

Dane techniczno-taktyczne

W l a t a c h c z te r d z ie s ty c h w S zw e c ji s k o n s t r u o w a n o

K a l i b e r

p i s t o l e t m a s z y n o w y p r z y s to s o w a n y d o p r o d u k d i

M a s a

m a s o w e j, z n a n y j a k o C a r l G u s ta v w z .4 5 . W 1951)

D łu g o ś ć ze z ło ż o n ą k o lb ą

r o k u h g i n t z a k u p ił p e w n ą ilo ś ć ty c h p is to le tó w w

D łu g o ś ć z r o z ło ż o n ą k o lb ą

w e r s ji 4;>b o r a z r o z p o c z ą ł i c h p r o d u k c j ę lic e n c y jn ą

. . . r . .

1

p o d n a z w ą P o r t S a id .

P is to le t P o r t S a id w y k o n a n y b y ł z w y p r a s e k z g r u ­

b e j b l a c h y n ito w a n y c h i s p a w a n y c h . P o s i a d a ł s k ł a ­
d a n a p r o s t o k ą t n ą k o lb ę . B ył p r z y s to s o w a n y w y łą c z ­

n i e d o p r o w a d z e n ia o g n ia c ią g łe g o .

D łu g o ś ć lu fy
P r ę d k o ś ć p o c z ą tk o w a

M a g a z y n e k

p o c is k u

- 9 m m

- 4 ,2 0 kg

- 55Ó m i n

- 8 0 8 m m
- 2 1 3 m m

- 3 6 5 m /s_

- 3 6 n a b o i

42

C /.ołgi M 5 0 H V n a fro n c ie j o r d a ń s k i m .

O b o k : P o s ila ją c y s ię ż o łn ie rz iz ra e lsk i. W z a s ię g u r ę k i
b e lg ijsk i k a r a b i n F N F A L k a l.7 .6 2 m m w w e rsji z c ię ż ­
k ą l u f ą i d w ó jn o g ie m , s to s o w a n e j j a k o r k m .

przez piecho tę wstrzym ano się jedn ak do

świtu. N azajutrz brygada zwróciła się na p o ­
łudnic i ku bibilijncm u Jerychu. M iasto zaję­

te zostało bez walki 7 czerwca wieczorem.

8 czerwca wojska izraelskie usunęły z za­

chodniego brzegu Jo rd a n u niedobitki odzia-

łów przeciwnika. B rak aktywności Jo rd ań -

skicgo lotnictw a um ożliwił izraelskim siłom

powietrznym bardzo intensyw ne w sparcie

własnych wojsk lądowych. Dzień ten uznać

m ożna za d atę zakończenia w alk na froncie

jordańskim . W ich wyniku Izrael opanow ał

całą Jerozo lim ę o raz zachodni brzeg rzeki

Jo rdan , odsuwając tym samym groźbę p rze­

połow ienia własnego terytorium .

F R O N T SY R Y JSK I

W pierwszym dniu wojny, 5 czerwca,

wojska izraelskie zajęły na froncie syryjskim

pozycje o bron ne, ograniczając się do n ęk a­
nia nieprzyjaciela

ogniem artyleryjskim .

6 czerwca wojska syryjskie usiłowały przejąć
inicjatywę i wykonały natarcie w rejon ie J e ­

ziora Tyberiadzkiego. A takujące pododdzia­
ły wdarły się kilka kilom etrów w głąb tery to ­
rium Izraela, opanow ując m.in. miejscowości

Ila ritio i S her Jask o r położone na północ od

43

''

b r y g a d a

g o l a m i

—

JB

r

[

7

a

?

l

a

C

, a k O’c^ ) x h ^ / c z i{cych w 1967r. n a fr o n c ie sy ryjskim była

B n u a d a G o la n i. D z ia ła ła m u , a a

ni» ,* t „ . , i „ ^ o d c in k u z z a d a n ie m p r z e ła m a n ia

V

k tó r e b lo k o w a ły r u c h o d d z ia łó w

czbę granatów.

/ t o r « -

TaatnkJwiinc zo sh fy f c z e r w k r a J Z H i bnuM m y

w sp ie ra n y p rze z p o d c ią g n ię te o lb rzy m im w y siłk ie m sa p e ró w

b a ta lio n I i z a a ta k o w a ł T e ł-A za zzia t. W o d w o d z ie p o ­

z o s ta ł b a ta lio n G . W o d le g ło śc i

1 5 0 0 m o d szczytu s p a d ł d eszcz

S I

m m

p o c is k ó w

m o źd zie rzo w y c h . M im o to n a t a r -

y

a e sz ło n a p rzó d . W y su n ię te sta -

i i

n o w ts k a syryjskie zostały> zn isz-

. ł .

c zo n e g ra n a ta m i. O g o d z. 12:3 0

i

b a ta lio n p rzy g n ie c io n y z o s ta ł do

‘

z ie m i b e zp o śre d n im o g n ie m m a ­
szy n o w y m p r o w a d z o n y m z z a m a ­
s k o w a n y c h sta n o w is k . D o w ó d c a
b a ta lio n u p a d ł p r ze c ię ty serią k a ­

ra b in u

m a szy n o w e g o .

S y tu a c ja

b yła b a rd zo p o w a ż n a . Z a c z ę ło

b r a k o w a ć a m u n ic ji, o r a z - co w

g o rą c y m k lim a c ie n ie j e s t bez

z n a c z e n ia - wody. W ó w c za s do-

:

w ó d ca B ryg a d y r z u c ił d o w a lk i

o d w ó d . B a ta lio n o d w o d o w y , wy-

z y s k u ją c z w ią z a n ie o g n ie m s ta n o ­

w is k s y ry jsk ic h p r z e d a r ł s ię n a ty ­

ły o b ro n y i z a a ta k o w a ł o d tyłu
u m o c n io n e p o zycje. O b ro n a sy-

ry jsk a n a k ie r u n k u d z ia ła ń ia B ry ­

g a d y z o s ta ła p r z e ła m a n a .

’•

Ż o łn ie r z e B ry g a d y G o l a n i u z b r o j e n i b y li w

r .

\ \ b r o ń r ó ż n e g o ty p u , o d r o d z im e g o ł J / i po-

p r z e z b e lg ijs k i F N F A I, ( d ru g i z w id o c z ­

n y c h n a z d ję c iu ż o łn ie rz y n ie s ie n a p le ­

c a c h p o j e m n i k /. g r a n a t a m i n a s a d k o w y m i
d o J e g o k a r a b i n u ) p o r a d z ie c k ie A K -4 7 .

H e " r u i

7

« 1? 7 ki., b i n ,e T SI,kM?

\ s y m b o l a m i o z n a c z a ją c y m i z n is z c z o n e p o ja z d y n ie p r z y ja c ie la n a b u r -

^

Z

^

Z

t Z

. k m -V k l,L 7 -<i2’ 1 2 1 6

» / S* u E

h b r o n i , p r z e -

S o d A v ia fio n S A 4050 Y a u l o u r 1IH Isjd n jacy p o k o le jn y m łu cie b o jo w y m .

P o n iż e j c ie ń Y a u f o u r a o b o k s p a lo n e g o M i -6 i d w ó c h I łó w l4 i b a /} B ij E l T h e m a d a .

R a k ie ta p rz e c iw lo tn ic z a SA -2 /n is z c z o n a n a p rz ełęcz} M itla w w y n ik u r a j d u s a m o lo tó w iz ra e ls k ic h .

45

K u te r to rp e d o w y ty p u "O sa'

K u te r rak ieto w y ty p u O SA o d p a la p o c is k rak ieto w y S S -S -2 .

Z A G Ł A D A "EL A T H A "

IV czasie w ojny sześciodniow ej strony konni,

lecz kilka m iesięcy p ó źn iej - 21 października

iktu nie prow adziły w zasadzie działań na m orzu

1967r. -ro zeg ra ły się w ydarzenia, k tó re w z n a c z ­

nym stopniu zaciążyły n a dalszym rozw oju m o rskiej sztu k i wojennej. W tym dniu do egipskich

wybrzeży zbliżył się izraelski niszczyciel E L A T H " . D o odparcia nieproszonego gościa E gipcja­

nie wyznaczyli kutry rakietow e radzieckiego typu O SA , n a których za o kręto w a n i byli - w e d łu g

źródeł zachodnich - radzieccy specjaliści. Okręty egipskie nie wyszły w m orze lecz m anew rując

w porcie ustawił}' się tak, by wyloty hangarów' skierow ane były w stronę przeciw nika. K ilka m i­

n u t p ó źn iej odpalony zo sta ł pierw szy uskrzydlony p o cisk rakietow y typu S S -N -2 (oznaczany

p ó źn iej w’ ko d zie N A T O ja k o STYJC') wyposażony w 5 0 0 kg trotylową głowicę bojow ą. "E la t li"

trafiony zo sta ł w śródokręcie. E ksplozja potężnego ładunku rozerwała ka d łu b okrętu n a dwie
części. D ziób n atychm iast za to n ą ł le c z rufa zdołała utrzym ać się n a wodzie. Egipcjanie nie dali

je d n a k za wygraną, drugi "S T Y X

"

uderzył

H’

część rufow’q i dokończył dzieła zniszczenia. B ył to

pierwszy w dziejach wojen m orskich przypadek skutecznego użycia kierow anych pocisków ’ ra­

kietowych. E p izo d ten sta ł się inspiracji} d o podjęcia przez Wszystkie czołow e f o t y intensywnych

prac n a d rozw ojem tego rodzaju uzbrojenia. W arto dodać, ja k o przykład sk u tk ó w b lo ka d y in ­

form acyjnej sto so w a n ej przez strony ko n fliktu , ż e część źródeł podaje, iż nosicielem odpalanych
rakiet był ku te r typu K O M A R .

46

doliny H ouk. Po pierwszym pow odzeniu na­

tarcie załam ało się pod uderzeniam i izrael­

skiego lotnictw a i broni pancernej. Syryjczy­
cy nie wycofali się je d n a k lecz przeszli do

obrony na osiągniętych rubieżach. Okazała

się o na skuteczna do czasu gdy po opanow a­

niu Synaju i wyelim inowaniu z wojny J o rd a ­
nii, Izrael przegrupow ał część sił i 9 czerwca
rozpoczął operację zaczepną przeciwko Sy­
rii. N atarcie poprzedzone zostało silnym
przygotow aniem artyleryjskim o raz bom bar­
dowaniem pozycji syryjskich przez lotnictw o
izraelskie. W ojska lądow e Izraela zaatako­

wały na dwóch głównych kierunkach: na p o ­

łudnic od Jeziora Tybcriadzkiego (G rupa
Południc) i na północ od jeziora w rejonie
m ostu B anat Jacu ub (G ru p a Północ). N acie­
rano więc na południow e skrzydło oraz cen­

trum obrony syryjskiej. L otnictw o izraelskie
rozpoczęło już 8 czerwca działania szturm o­

we na froncie syryjskim. W iększość wysiłku

skupiono na obezw ładnieniu silnie um ocnio­

nych pozycji syryjskich na W zgórzach G o-
lan, k tó re stały się celem intensywnych b o m ­
bardow ań. Gdy okazało się jednak, że nie
przynoszą o n e zakładanych efektów, lo tn ic­

two przerzucono do zadań w głębi Syrii
(głównie niszczenie stanow isk artylerii dale-

konośnej), a W zgórza G olan pozostaw iono

wojskom lądowym.

Oddziały izraelskie posuwały się naprzód

bardzo powoli, bowiem Syryjczycy stawiali

skuteczny op ór na pozycjach rozbudowanych
w górzystym terenie. W arunki terenow e

uniemożliwiły Izraelczykom na użycie d u ­

żych związków pancernych. D o natarcia r u ­
szyła piechota, która szkolona jedn ak była

do walki w bezpośrednm współdziałaniu z
bro n ią pancerną, więc nic wykonała zadania.
W zgórza na zachód od Jeziora Tyberiadzkie-

go i na kierunku E l-K ulneira stały się dla

izraelskiej piechoty prawdziwymi "polami

śm ierci”

W ieczorem , 9 czerwca ciężkie straty

Safad

IZRAEL

LIBAN

z

Kiry at

Shemona

i

i

i

i

do Damaszku

Przebieg walk

na froncie

syryjskim

I

SYRIA

K ie ru n k i

a ta k u iz r a e ls k ie g o

47

Z O B Y Ć Z N Y S P R Z Ę T

W tr a k c ie w o jn y s z e ś c io d n io w e j siły zb r o jn e Izra e la zd o b yły k ilk a s e t czo łg ó w T 5 4 i

755.

B y

ła to liczb a n a tyle p o w a ż n a , ż e w z d o b y c zn e w o zy p o s ta n o w io n o w y p o sa ży ć n o w o o rg a n i­

z o w a n e izra e lsk ie p o d o d d z ia ły p a n c e rn e . P o n ie w a ż czo łg i T 5 4 i T 5 5 n ie w p e łn i o d p o w ia ­

dały' w y m a g a n io m z a ło ż o n y m p r z e z izra e lsk ie d o w ó d z tw o p r z e p r o w a d z o n o ich g r u n to w n a
m o d e rn iza c ję . P o w y d łu że n iu k a d łu b a z m ie n io n o je d n o s tk ę n a p ę d o w ą z a s tę p u ją c d o ty c h ­
c za so w y s iln ik r a d z ie c k i a m e r y k a ń s k im , c h ło d z o n y m p o w ie tr z e m s iln ik ie m w yso k o p rę żn y m .

W óz w yp o sa żo n y, te ż z o s ta ł w n o w o c z e s n y h y d r o m e c h a n ic z n y u k ła d n a p ę d o w y . Poci p a n c e r z

s c h o w a n e zostały' w o ż o n e d o ty c h c z a s n a p a n c e rzu , p o p r a w e j stro n ie k a d łu b a , d o d a tk o w e
zb io r n ik i p a liw a . W y m ie n io n o ró w n ie ż u k ła d s ta b iliz a c ji u zb ro jen ia , a d o d a tk o w o w zb o g a ­

c o n o g o o k o n ile k s o w y sy s te m k ie r o w a n ia o g n iem . A b y m o d e r n iz o w a n e w o zy m o g ły u ż y w a ć

sta n d a rd o w e ] a m u n i c j i N A T O z m ie n io n o a r m a tę n a tę s a m ą co w in n ych iz ra e lsk ic h c z o ł­

g a c h (k a lib ru 1 0 5 m m ) i d o d a n o m o źd zierz: P a n c e rz w z m o c n io n o p ły ta m i B L A Z E R tj.

n ie d u ży m i, s ta r a n n ie w y p ro filo w a n y m i p ł y t a m i z m a te r ia łu w yb u ch o w eg o , k tó r e e k s p lo d u ją

w

m o m e n c ie tr a fie n ia p o c is k ie m p rze c iw p a n c e rn y m . E k s p lo z ja w d u ż y m s to p n iu o s ła b ia j e ­

go d z ia ła n ie , c zę sto w ręcz niw elujcie j e c a łk o w ic ie (c o b a rd zo isto tn e, B L A Z E R n ie re a g u je

n a p o c is k i k a r a b in o w e ).

P o n ie w a ż z a ło g i skarżyły’ się n a n ie w yg o d ę w s ta w io n o n o w e s ie d ze n ia i c zę śc io w o p r z e b u d o ­
w a n o w n ętrze, z w ła s z c z a p r z e d z ia ł k ie ro w a n ia . B e z z m ia n p o z o s ta ło p r a k ty c z n ie ty lk o z a ­
w ieszenie.

M o d e r n iz a c ja c żó łg ó w T -5 4 /5 5 s ta ła się szy b k o - z u w a g i n a d u ż ą liczb ę w o zó w tych typ ó w
e k s p lo a to w a n y c h n a św ie c ie - s z e r o k o r e k la m o w a n ą p ro p o zy c ją e k s p o r to w ą Izraela.

C z o łg '1 -5 5 p r z e d i p o m o d e r n iz a c ji

zm usiły dow ództw o izraelskie d o m odyfika­
cji planów działania, w o p arciu o d an e z ro z ­
po zn an ia lotniczego u stalo n o , że Syryjczycy
m ają całkow icie o d sło n ię te skrzydło od s tr o ­
ny granicy z L ibanem , a w aru n k i teren o w e

um ożliw iają użycie na tym k ie ru n k u dużych

zw iązków pancernych. W nocy z 9 na 10
czerwca oddziały p an c e rn e i zm echanizo w a­
ne Izraela obeszły, gw ałcąc n e u tra ln o ść L i­

banu, p ó łn o cn e skrzydło o b ro n y syryjskiej i

10 czerwca ra n o uderzyły na je j tyły w re jo ­

nie M ossada. R ó w n o cześn ie w głębi u g ru p o ­

w ania syryjskiego wylądow ał d esa n t śm i­
głowcowy. D e sa n t w sile b a ta lio n u p o d zielo ­

ny był na dw ie grupy taktyczne. Pierw sza z

nich weszła do działania w pobliżu m iejsco­

wości F ik (8 km na w schód od Jez io ra Tybe-

riadzkiego), zaś d ruga w re jo n ie B anija. Z a ­

daniem obu grup taktycznych było zniszcze­
nie u m ocnień, stan o w isk b ro n i m aszynow ej i

artylerii, k tó re swym og n iem powstrzymywa-

48

ły n a ta rc ie w ojsk izraelskich. P o w ykonaniu
zadania siły d esan tu zajęły pozycje w zdłuż

dróg i uniem ożliw iły Syryjczykom mancwTO-

w an ie odw odam i.

D o p ie ro wówczas po dod działom p ie c h o ­

ty i czołgom izraelskim atakującym na głów ­

nym k ieru n k u udało się w edrzeć na ok. 20
km w' głąb tery to riu m przeciw nika o p a n o w u ­

ją c rejony u m o cnień "G olan" i "Fik". Wy­

starczyło to aby o p ó r syryjski p rakty czn ie

ustał. D w ie n ie użyte d o tąd na fro ncie bryga­

dy syryjskie zostały w ycofane w re jo n D a m a ­

szku z zadan iem zorganizow ania o b ro n y s to ­

licy. S traty p o n iesio n e przez Syrię w ciągu
trw ającej 72 godziny k am p an ii szacow ane są

na 1000 żołnierzy, 600 jeńców , 100 czołgów,

w tym 40 n ie uszkodzonych. Izraelczycy roz-

\

bili 7 z 9 zaangażow anych w w alce brygad (4
piechoty, 2 zm echanizow ane, 1 p an cern ą).

REZULTATY W O JN Y SZEŚCIODNIOW EJ

\ A D A M A

y p

OSZEK

IZRAEL

1

© A M M A N

J e ro z o lim a

Is m a ila ,

M O R Z E ''U

C ZE R W O N E V

Sytuacja polityczna

na Bliskim Wschodzie

po Wojnie Sześciodniowej

MORZE

ŚR Ó D ZIEM N E

JORDANIA

EGIPT

ARABIA

SAUDYJSKA

T ereny za ję te p rze z Izrael

p o dczas W o jn y S ześciodniow ej

0

40

80

120 km

W trakcie wojny sześciodniow ej siły

zbrojne Izraela niem al całkow icie zniszczyły

lotnictw o przeciw ników i w znacznym s to ­
pniu osłabiły ich potencjał lądowy. Straty
egipskie o ceniane są na 7-10 tys. zabitych,

50-70 tys. rannych i wziętych do niewoli.
Jo rd an ia straciła ok. 6 tys. zabitych i zaginio­

nych, liczba rannych i jeńców szacowana jest
na 2 tys. S traty syryjskie to 2 tys. zabitych i
ok. 3 tys. rannych i jeńców .

S traty izraelskie to wg źródeł oficjalnych

766 zabitych i 2563 rannych. Ź ródła nieza­

leżne m ówią o 1750 zabitych i 5500 rannych.

W wyniku wojny Izrael zajął obszary o

pow. 65 tys. km . Z dobyta została strefa G a­
zy oraz Półwysep Synaj. Zlikw idow ano bazy

wypadowe fedainów palestyńskich nękają­

cych

nieprzerw anie

terytorium

Izraela,

otw arto dla żeglugi izraelskiej zatokę A ka-
ba, przesun ięto o kilkaset kilom etrów zag ro ­
żenie dla strategicznego korpusu państw a

Izrael, uniem ożliw iając w targnięcie tam sił
przeciwnika przez pustynię Negew.

Z a ję te zostały rów nież W zgórza G o lan

dzięki czem u Izraelczycy opanow ali n ajd o ­
godniejszą przeszkodę terenow ą oddzielają­
cą ich państw o od terytorium przeciwnika.

O p anow anie Z achodniego B rzegu do­

prowadziło do oparcia granicy o dogodną z

wojskowego p un k tu widzenia rubież rzeki
Jo rd a n i uzyskania dostępu do niezwykle

cennych źródeł wody. Zdobycie Starego
M iasta w Jero zolim ie miało zasadnicze zn a­
czenie psychologiczne. D zięki tem u zak o ń ­

49

czyła się konsolidacja państwa Izrael, w któ ­

rego granicach znalazło się najważniejsze

sanktuarium żydowskie.

W ojna doprowadziła do generalnej po­

prawy gcostrategicznej sytuacji Izraela. Tery­
torium państwa stało się bardziej dogodne

do obrony - Izraelczycy zrealizowali wszy­

stkie wojskowe cele wojny.

W płaszczyźnie politycznej nie zostały

rozwiązane nawet najm niej ważne problem y
antagonizujące Bliski W schód. W ręcz prze­
ciwnie, do innych złożonych kwestii dołączy­
ły zagadnienia związane z uchodźcam i z

ziem, k tóre znalazły się pod władzą Izraela.

W ydarzenia czerwca 1967 r. były bezpre­

cedensową klęską Związku Radzieckiego j a ­
ko p ro tek to ra i głównego dostawcy broni dla
państw arabskich. Próbow ał on zrekom pen­

sować pow stałe w rażenie na drodze dyplo­

matycznej. K onflikt stał się pretekstem do

zerwania stosunków

dyplomatycznych

z

Izraelem przez wszystkie państwa bloku

komunistycznego z wyjątkiem R um unii oraz

przyjęcia przez O N Z rezolucji nr 242 prze­

widującej "sprawiedliwy i trwały pokój" oraz

"bezpieczne granice dla Izraela" w zam ian za

wycofanie się z terytoriów okupowanych.

Praktyczne efekty działań dyplomatycznych
okazały się niewielkie, a wym ierzona w Izra­

el rezolucja pozostała martwą lite rą przez
cały czas obowiązywania.

Pokonani w walce Arabowie, upokorzeni

klęską przywódcy, nie zamierzali pogodzić

się z faktam i dokonanym i. Przy pom ocy ra­

dzieckiej rozpoczęła się intensywna odbu do ­

wa potencjału m ilitarnego Egiptu i Syrii.

W Egipcie doszło do czystek w kierow nic­
twie arm ii. Objęły one 54 wyższych dowód­

ców. Swe stanowiska utracili także m inistro­

wie wojny i spraw wewnętrznych. Prezydent

N aser podał się do dymisji, która jedynie
dzięki odpow iednio sterow anej p ro pagan ­
dzie "nie została przyjęta przez naród".

Z rozum iałe pragnienie odwetu i odzy­

skania Świętego M iasta stały się głównymi

ideami jednoczącym i wszystkich Arabów.

Śmiało m ożna powiedzieć, że w dni u zakoń­
czenia wojny sześciodniowej rozpoczęły się
przygotowania do następnego konfliktu.

P O L S K I E P I Z O D W O J N Y S Z E Ś C I O D N I O W E J

W p ią te k ra n o 5 czerw ca 1967r. n a K a n a ł S u es k i w szedł k o n w ó j zło żo n y z 1 4 sta tk ó w . W

sk ła d k o n w o ju w chodziły rów nież 2 je d n o s tk i P o lskiej M a ry n a rki H andlow ej: "Bolesław
Bierut" i "Dj a k a rt a". O godz. 10:00 w d zien n ik u okrętow ym "D jakarty” za n o to w a n o odgłosy

w a lk d o ch o d zą ce z brzegu azjatyckiego. R ó w n o c ze śn ie n ie m a l p rzesta ła d zia ła ć k a n a ło w a

służba p ilo to w a . S ta tk i sa m o d zie ln ie dotarły do W ielkiego Jeziora G orzkiego i ta m cały

k o n w ó j rzu cił kotw ice.

11 czerwca m a ryn a rze z uw ięzionych s ta tk ó w dostrzegli n a b rze g i grupy skra jn ie w yczerpa­

nych żołnierzy egipskich. N a ty c h m ia st o p u szczo n o szalupy, k tó re rozpoczęły’ p rzew o żen ie

E gipcjan n a drugi brzeg, p ó ź n ie j do a k c ji w łączył się też egipski h o lo w n ik. R ó w n o c ześn ie

pa tro le m a ryn a rzy ruszyły w głąb Synaju, by o d n a leźć tych, któ rzy o w łasnych siła ch n ie m o ­

gli d o trzeć d o b rzegi. G rupy w ydzielone z za łó g p o lsk ic h s ta tk ó w odnalazły’ i przeniosły’ na

brzeg k a n a łu ok. 6 0 egipskich żołnierzy. Ł ą c zn ie "Bolesław’ B ierut" i "D ja k a r t a ” ura to w a ły
od niechybnej śm ie rc i (tem peratury’ d o ch o d ziły w ów czas d o 6 5 °C ) p o d c z a s trw a ją cej 4 d n i
akcji 3 5 0 Egipcjan.
Pobyt n a W ielkim Jeziorze G o rzk im k o n w o ju u n ieru ch o m io n eg o 5 czerwca trw a ł b ez m a ła

S lat. S zk ie le to w e za ło g i u trzym yw a n e p rzez a rm a to ró w

R’

celu ko n serw a cji je d n o s te k p rze ­

żyty więc je szc ze w ojnę 1973r. Z p u ła p k i s ta tk i u w o ln io n e zostały’ dop iero w m a ju 1975r.,

p o oczyszczeniu K a n a łu z za legających ta m w ra kó w i m in.

50