+LHUDUFKLDZDUWRFLXF]áRQNyZZVSyOQRW\DQRQLPRZ\FKDONRKROLNyZ

499

HIERARCHIA

:$572&,

U

&=à21.Ï:

WSPÓLNOTY ANONIMOWYCH ALKOHOLIKÓW

3DZHá%URQRZVNL

IV Klinika Psychiatryczna

Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

:673

3UREOHPDW\NDZDUWRFLFRUD]F]FLHMSRMDZLDVLZEDGDQLDFKNOLQLF]Q\FK:L*H

VL WR ] ]DáR*HQLHP *H ZDUWRFL LFK ZHZQWU]QD ]JRGQRü ZSá\ZDM QD SRSUDZQH

IXQNFMRQRZDQLH D W\P VDP\P QD ]GURZLH SV\FKLF]QH 0DVORZ 'EURZVNL

0D\+RUQH\.SLVNL

:HGáXJZ\ZRG]FHMVL]WHRULLSR]QDZF]\FKNRQFHSFMLZDUWRFL0LOtona Rokea-

FKD ZDUWRü ÄWR XWUZDORQH SU]HNRQDQLH *H RNUHORQ\ VSRVyE SRVWSRZDQLD MHVW EDr-

G]LHMDWUDNF\MQ\QL*LQQHVSRVRE\]DFKRZDRUD]LQQHFHOH*\FLRZH´5RNHDFK

V :DUWRFL QLH V SRMHG\QF]\PL VNáDGRZ\PL SV\FKLNL OHF] áF] VL Z V\VWHP
war

WRFLLSRVWDZ6\VWHPZDUWRFLÄWRXWUZDORQDRUJDQL]DFMDSU]HNRQDGRW\F]F\FK

SUHIHURZDQ\FK VSRVREyZ SRVWSRZDQLD RUD] RVWDWHF]Q\FK FHOyZ HJ]\VWHQFMDOQ\FK´

5RNHDFKV6\VWHPyZG]LDáDPRW\ZDF\MQLHXNLHUXQNRZXMFIXQNFMRQRZa-
nie jednostki.

Ind

\ZLGXDOQLHSUHIHURZDQHZDUWRFLPDMIRUPKLHUDUFKLF]QHMVWUXNWXU\5RNHDFK

Z GHILQLFML VWUXNWXU\ ZDUWRFL SRGNUHOD SU]HGH ZV]\VWNLP MHM VWDáRü G]LNL F]HPX

MHVWRQDZLVWRFLHV\VWHPHPRNUHODMF\PNU\WHULDSRVWSRZDQLD

Zdaniem Rokeacha funkcjonowanie

F]áRZLHND WUZDOH ]PLHQLD VL ZWHG\ JG\

]PLHQLDMVLSUHIHUHQFMHZHZQWU]Z\]QDZDQHMSU]H]QLHJRKLHUDUFKLLZDUWRFL7DNLH

]PLDQ\ PRJ ]DMü QS SRG ZSá\ZHP SV\FKRWHUDSLL :LHOH WHFKQLN SV\FKRWHUDSHu-

W\F]Q\FKPDQDFHOXXZLDGRPLHQLHRVRELHOHF]RQHMWUZDá\FKQLH]JRGQRFLZLVWQLHM

FHMKLHUDUFKLLZDUWRFLLGRSURZDG]HQLHGRLFKXVXQLFLD5RNHDFK0F/HOODQ

:EDGDQLDFK.RFLXFKDSURZDG]RQ\FKSU]\X*\FLX6NDOL:DUWRFL5RNHDFKD

Z\ND]DQRL*ZJUXSDFKSDFMHQWyZ]QHUZLFOXE]DEXU]HQLDPLRVRERZRFLZ\VWSLá\

]QDF]QH Uy*QLFH Z VWUXNWXUDFK ZDUWRFL LQVWUXPHQWDOQ\FK L RVWDWHF]Q\FK GHNODURZa-

Q\FKSU]HGLSR]DNRF]HQLXSURFHVXSV\FKRWHUDSLL

6\VWHP ZDUWRFL MHVW LVWRWQ\P HOHPHQWHP RVRERZRFL SRQLHZD* ZSá\ZD QD ]a-

chowanie jednostki, jej zamierzenia

RUD]IRUPXáRZDQLHFHOyZRVRELVW\FK0DWXVHZLF]

SRGNUHODMF V]F]HJyOQH PLHMVFH VWUXNWXU\ ZDUWRFL Z RVRERZRFL F]áRZLHND

ZVND]XMHQDQDVWSXMFHMHMIXQNFMH

3DZHá%URQRZVNL

500

–

VVWDQGDUGHPZ\ERUXLQG\ZLGXDOQHMGURJL*\FLRZHM

–

VWDQRZLVZRLVWHNU\WHULXPZ\ERUXG*HVSRáHF]Q\FK

–

VWDQRZLVWDQGDUGLQWHJUDFMLMHGQRVWNL]HVSRáHF]HVWZHP

–

Uy*QLFXMVSRáHF]QVIHURVRERZRFLF]\OLZSá\ZDMQDLQG\ZLGXDOQHG*enia.

=QDF]HQLH V\VWHPX ZDUWRFL MHVW UyZQLH* XZ]JOGQLDQH Z WHUDSLL RGZ\NRZHM

8ZD*DVL*HXRVyEX]DOH*QLRQ\FKKLHUDUFKLDZDUWRFLMHVWZ]QDF]Q\PVWRSQLX]a-

EXU]RQD=DEXU]HQLDWH]ZL]DQHVSU]HGHZV]\VWNLP]UR]G(ZLNLHPPLG]\ZDUWo-

FLDPLGHNODURZDQ\PLMDNRQDF]HOQHDUHDOL]RZDQ\PLZU]HF]\ZLVWRFL'ODWHJRWH*
za jeden z wyznaczników sukcesu w kompleksowe

MWHUDSLLX]DOH*QLHQLDPR*QDX]QDü

GRSURZDG]HQLHGR]EXGRZDQLDGRMU]DáHMLVWDELOQHMVWUXNWXU\ZDUWRFL:QLRVNLWDNLH

PR*QDZ\VQXü]EDGD.U\QLFNLHJRQDGVWUXNWXUZDUWRFLXKRVSLWDOL]o-

ZDQ\FKDONRKROLNyZ%DGDQ\FKS\WDQRFRXZD*DM]DQDMZD*QLHMV]HZVZRLP*\FLX

RUD]MDNLPL]DVDGDPLNLHUXMVLZVZRLPSRVWSRZDQLX6WZLHUG]RQRL*]DQDMEDr-

G]LHM FHQQH Z *\FLX ZDUWRFL X]QDZDQR Ä]GURZLH´ ÄURG]LQ´ RUD] ÄSUDF´ :UyG

]DVDGMDNLPLEDGDQLNLHURZDOLVLZ*\FLXQDMZ\*HMRFHQLRQRZDUWRüÄE\FLe uczci-

Z\P´ QDMQL*HM ]D ÄRVLJDQLH ZáDVQ\FK NRU]\FL´ -HGQDN*H QD S\WDQLH ÄFR MHV]F]H

FKFLDáE\RVLJQüZVZRLP*\FLX´ZDUWRFLORNRZDQHE\á\ZSRU]GNXRGZURWQ\P

0R*QDW\PVDP\PX]QDü*HZDUWRFLQDMZ\*HMFHQLRQH]GURZLHURG]LQDSUDFDV
zarazem

ZQDMPQLHMV]\PVWRSQLXUHDOL]RZDQH$XWRUZVND]XMHQDVSHF\ILNGHNODUo-

ZDQ\FK SU]H] DONRKROLNyZ KLHUDUFKLL ZDUWRFL NWyU X]QDü PR*QD ]D UR]GZRMRQ –

LQQZSU]\SDGNXZDUWRFLGHNODURZDQ\FKLQQZSU]\SDGNXUHDOL]RZDQ\FK'ODWHJR

WH*]PLDQ\ZVWUXNWXU]HZDUWRFLPRJPLHü]QDF]F\ZSá\ZQDVXkces leczenia.

3RGREQHZQLRVNLZ\QLNDM]EDGD&HNLHU\&HNLHUD:EDGDQHMSU]H]QLe-

JR JUXSLH DONRKROLNyZ QDMZ\*HM SUHIHURZDQ\PL ZDUWRFLDPL E\á\ URG]LQD SUDFD

SU]\MD( RUD] DEVW\QHQFMD =GDQLHP DXWRUD EH]SRUHGQLR ZL*H VL WR ] IDNWHP L*

DONRKROLF\PDMOLF]QHLSRZD*QHWUXGQRFLZIXQNFMRQRZDQLXURG]LQ\RUD]NáRSRW\Z

SUDF\]DZRGRZHM6WGWH*Z\VRNDSR]\FMDZDUWRFLNWyU\FKUHDOL]DFMDMHVWXWUXGQLo-
na. Tym samym deklarowana hierarchia jest zarazem wprost proporcjonalna do nieza-

VSRNDMDQ\FKSRWU]HE7HVDPHZDUWRFL]RVWDá\UyZQLH*X]QDQH]DQDMZD*QLHMV]HSU]H]

DONRKROLNyZEDGDQ\FKSU]H]-DQG-'EHN8VWDOLáDRQDL*]DV]F]HJyOQLHFHQQH

ZDUWRFLXZD*DQHE\á\ÄURG]LQD´ÄSUDFD´Ä]GURZLH´RUD]ÄF]áowieczestwo”.

0R*QD]DáR*\ü*HUR]SRF]FLHWHUDSLLLRVLJQLFLHDEVW\QHQFMLPR*HE\üLVWRWQH

GOD]UHNRQVWUXRZDQLDVWUXNWXU\ZDUWRFLRVyEX]DOH*QLRQ\FKRGDONRKROX3LHUZV]\P

NURNLHPWHUDSLLRGZ\NRZHMMHVWX]QDQLHSU]H]SDFMHQWD*HMHVWX]DOH*QLRQ\-X*VDPR

]áDPDQLHV\VWHPX]DSU]HF]H]PLHQLDZSHZQ\PVHQVLHPHFKDQL]P\XNLHUXQNRZDQLD

*\FLRZHJR D W\P VDP\P ZSá\ZD QD PRG\ILNDFM V\VWHPX ZDUWRFL 5R]SRF]FLH

OHF]HQLDX]\VNDQLHDEVW\QHQFMLWRGRSLHURSRF]WHN– etap podstawowy w leczeniu to
proces restru

NWXU\]DFMLFHOyZ*\FLRZ\FKF]\OLZLVWRFLHKLHUDUFKLLZDUWRFL3RSUDZD

1988).

0$7(5,$à,0(72'$

&HOHPSU]HSURZDG]RQ\FKEDGDE\áDRFHQDVWUXNWXU\ZDUWRFLXRVyEXF]HVWQLF]

cych we Wspólnocie AA.

+LHUDUFKLDZDUWRFLXF]áRQNyZZVSyOQRW\DQRQLPRZ\FKDONRKROLNyZ

501

'REDGDZáF]RQRRVRE\NWyUHVSHáQLDá\QDVWSXMFHNU\Weria:

SáHüP*F]\(QL
wiek: 36 - 60 lat.

Z\NV]WDáFHQLHSRGVWDZRZH]DZRGRZHUHGQLH]DZRGRZH

RNUHVX]DOH*QLHQLDQLHNUyWV]\QL*ODW

F]DVXF]HVWQLFWZDZ$$QLHNUyWV]\QL*ODWD

8F]HVWQLF\$$1 Z\ZRG]LOLVL]JUXS$$G]LDáDMF\FKZJPLnie War-

V]DZD 7DUJyZHN *UXSD X]DOH*QLRQ\FK QLHXF]HVWQLF]F\FK Z $$ 1 ]RVWDáD

Z\RGUEQLRQD]E\á\FKSDFMHQWyZ,9.OLQLNL3V\FKLDWU\F]QHM,3L1GRNWyU\FKGRWDUWR

ZUDPDFKWU]\OHWQLHMNDWDPQH]\&]DVWUZDQLDEDGDJUXG]LH–JUXG]LH

Badan

HJUXS\QLHUy*QLá\VLVWDW\VW\F]QLHZ]DNUHVLHZLHNXZ\NV]WDáFHQLDRUD]

stanu cywilnego.

:EDGDQLDFKSRVáX*RQRVL.ZHVWLRQDULXV]HP:DUWRFL0LOWRQD5RNHDFKD5RNe-

DFKG]LHOLZDUWRFLQDGZLHJUXS\RVWDWHF]QHRUD]LQVWUXPHQWDOQH:DUWRFLRVWDWHFz-

QHVNDWDORJLHPFHOyZ*\FLRZ\FK]DLQVWUXPHQWDOQHVWDQRZL]ELyUVSRVREyZSo-

VWSRZaQLDSURZDG]F\FKGRLFKRVLJQLFLD

.ZHVWLRQDULXV]SR]ZDODQDRNUHOHQLHSUHIHURZDQ\FKVWUXNWXUZDUWRFL– 18 war-

WRFLRVWDWHF]Q\FKRUD]LQVWUXPHQWDOQ\FK

: VNáDG ZDUWRFL RVWDWHF]Q\FK ZFKRG] EH]SLHF]HVWZR QDURGRZH EH]SLHF]H

VWZRURG]LQ\GRMU]DáDPLáRüGRVWDWQLH*\FLHPGURüSRF]XFLHGRNRQDQLDSRF]XFLH

ZáDVQHM JRGQRFL SRNyM QD ZLHFLH SUDZG]LZD SU]\MD( SU]\MHPQRü UyZQRZDJD

ZHZQWU]QD UyZQRü V]F]FLH ZLDW SLNQD X]QDQLH VSRáHF]QH ZROQRü ]EDZLe-

QLH*\FLHSHáQHZUD*H

:VNáDGZDUWRFLLQVWUXPHQWDOQ\FK]DOLF]RQRDPELWQ\F]\VW\LQWHOHNWXDOLVWDko-

FKDMF\ORJLF]Q\QLH]DOH*Q\REGDU]RQ\Z\REUD(QLRGSRZLHG]LDOQ\RGZD*Q\RSa-
nowany, o szerokich

KRU\]RQWDFKSRJRGQ\SRPRFQ\SRVáXV]Q\XF]FLZ\XSU]HMP\

X]GROQLRQ\Z\EDF]DMF\

2VREDEDGDQDPDSU]\SLVDüSRV]F]HJyOQ\PZDUWRFLRPUDQJLRGGR3ROVND

DGDSWDFMDNZHVWLRQDULXV]D]RVWDáDSU]HSURZDG]RQDSU]H]%U]R]RZVNLHJRZURNX
(Brzozowski ,1987; Brzozowski, 1989).

'R DQDOL] VWDW\VW\F]Q\FK X*\WR 7HVWX W - 6WXGHQWD -DNR SR]LRP LVWRWQRFL VWDWy-

stycz

QHMSU]\MWRZDUWRüS

3U]\SRPRF\NZHVWLRQDULXV]DZDUWRFL05RNHDFKD]EDGDQRKLHUDUFKLHZDUWRFL

deklarowane przez obie grupy.

WYNIKI

W

DUWRFLRVWDWHF]QH

'DQHGRW\F]FHVWUXNWXUZDUWRFLRVWDWHF]Q\FKZREXJUXSDFK]DZLHUDWDEHODRUD]
wykresy 1 i 2.

TABELA 1

:DUWRFLRVWDWHF]QH

3DZHá%URQRZVNL

502

8F]HVWQLF]Z$$

1LHXF]HVWQLF]Z$$

:DUWRü

M sd M sd

t P

1

%H]SLHF]HVWZRQDURG

11,48 5,33 8,93 5,28

2,32

0,02

2

%H]SLHF]HVWZRURG]LQ\

4,08 3,55 3,48 3,62

2,32

0,023

3

0LáRü

7,34 4,14 9,56 4,96

-2,35

0,021

4

'RVWDWQLH*\FLH 11,33 5,16 10,39 4,98 0,89

n.

i.

5

0GURü

5,57 3,93 7,45 4,93

-2,04

0,03

6

Poczucie

dokonania

11,51 3,38 11,75 4,04

-0,31

n.

i.

7

*RGQRü

4,85 3,46 7,38 4,30

-3,14

0,002

8 Pokój

10,51 5,23 7,77 5,92

2,37

0,02

9

3U]\MD(

6,96 4,02 7,32 4,47

-0,41

n.

i.

10

3U]\MHPQRü 13,22 3,31 11,95 3,58 1,78

n.

i.

11 Równowaga

wew. 6,55 4,17 9,02 4,63

-2,71

0,008

12

5yZQRü

11,20 3,11 10,61 4,23 0,77

n.

i.

13

6]F]FLH

8,24 4,06 7,30 4,07

1,13

n.

i.

14

ZLDWSLNQD 10,04 4,10 11,32 4,51 0,89

n.

i

15

8]QDQLHVSRáHF]QH 10,84 3,92 10,16 4,53 0,77

n.

i.

16

:ROQRü

8,08 4,87 9,52 4,95

-1,41

n.

i.

17 Zbawienie

12,63 6,01 13,07 5,63

-0,36

n.

i.

18

)\FLHSHáQHZUD*H 15,49 3,79 14,43 4,04 1,84

n.

i.

2ELHEDGDQHJUXS\E\á\]JRGQHFRGRZ\ERUyZSLHUZV]HMRUD]RVWDWQLHMZDUWRFL

w hierarchii –

ÄEH]SLHF]HVWZRURG]LQ\´MDNRZDUWRüQDMZ\*HMORNRZDQDRUD]Ä*\FLH

SHáQHZUD*H´MDNRZDUWRüFHQLRQDQDMQL*HM:REXJUXSDFKZ]EOL*RQ\VSRVyERFe-

QLRQRZDUWRFLÄSU]\MHPQRü´LÄ]EDZLHQLH´XPLHV]F]DMFMHQDRVWDWQLFKSR]ycjach.

d

zy

cie

a z

e

n

a w

e w

ne

trz

na

a

nia

ro

w

n

m

ad

ro

sc

ro

w

no

w

ag

a w

sz

cz

e s

cie

pr

zy

ja

zn

p o

c.d

o

ko

na

nia

g

po

ko

j

be

zp

.n

a r

o d

do

sta

tn

ie

zy

cie

w

o

ln

o s

c

zy

cie

p

.w

ra

ze

n

ro

w

no

sc

ro

sc

a w

e

sw

ia

t p

ie

kn

a

uz

na

nie

s

po

l

p r

zy

je

m

no

sc

zb

a w

ie

nie

m

ilo

sc

be

zp

.ro

d

zin

y

g o

d

no

sc

o k

o j

a r

o d

ow

e

yc

ie

Sr

edn

ia

16

14

12

10

8

6

4

2

:\NUHV:DUWRFLRVWDWHF]QHZJUXSLH$$

UHGQLD

+LHUDUFKLDZDUWRFLXF]áRQNyZZVSyOQRW\DQRQLPRZ\FKDONRKROLNyZ

503

d

zy

cie

a z

e

n

a w

e w

ne

trz

na

a

nia

ro

w

n

m

ad

ro

sc

ro

w

no

w

ag

a w

sz

cz

e s

cie

pr

zy

ja

zn

p o

c.d

o

ko

na

nia

g

po

ko

j

be

zp

.n

a r

o d

do

sta

tn

ie

zy

cie

w

o

ln

o s

c

zy

cie

p

.w

ra

ze

n

ro

w

no

sc

ro

sc

a w

e

sw

ia

t p

ie

kn

a

uz

na

nie

s

po

l

p r

zy

je

m

no

sc

zb

a w

ie

nie

m

ilo

sc

be

zp

.ro

d

zin

y

g o

d

no

sc

o k

o j

a r

o d

ow

e

yc

ie

Sr

edn

ia

18

16

14

12

10

8

6

4

2

:\NUHV:DUWRFLRVWDWHF]QH–Ä1LHXF]HVWQLF]Z$$´

'OD SHáQLHMV]HJR ]REUD]RZDQLD UR]NáDGX SUHIHUHQFML SRV]F]HJyOQ\FK ZDUWRFL Z

WDEHODFKL]DPLHV]F]RQRGDQHSURFHQWRZHGRW\F]FHZ\ERUXZDUWRFLNWyUHXSOa-

VRZDá\VLQDWU]HFKSLHUZV]\FKLWU]HFKRVWDWQLFKSR]\FMDFKZREXEDGDQ\FKJUXSDFK

TABELA 2

3URFHQWRZ\UR]NáDGZ\borów –Ä=DDQJD*RZDQLZ$$´

:DUWRü

poz. 1

poz. 2

poz. 3

%H]SLHF]HVWZRURG] 28,0 16,0 16,0

*RGQRü

8,00 14,0 26,0

0GURü 16,0

6,0

4,0

poz.

16 poz.

17 poz.

18

Zbawienie

10,0 8,0 24,0

3U]\MHPQRü 12,0

20,0

0,0

)\FLHSHáQHZUD*H 14,0 16,0 38,0

TABELA 3

3URFHQWRZ\UR]NáDGZ\ERUyZ–Ä1LH]DDQJD*RZDQLZ$$´

:DUWRü

poz. 1

poz. 2

poz. 3

%H]SLHF]HVWZRURG] 31,8 25,0 18,2

6]F]FLH

0,0 13,6 4,5

3U]\MD(

2,3 11,4 0,0

poz. 16

poz. 17

poz. 18

3U]\MHPQRü 20,5

4,5

0,0

Zbawienie

9,1

11,4

27,3

)\FLHSHáQHZUD*H 6,8 20,5 20,5

UHGQLD

3DZHá%URQRZVNL

504

0LG]\VWUXNWXUDPLZDUWRFLGHNODURZDQ\PLSU]H]RELHEDGDQHJUXS\VWZLHUG]RQR

LVWRWQHVWDW\VW\F]QLHUy*QLFHZSU]\SDGNXZDUWRFLWDEHOD

5y*QLFHMDNLHZ\VWSLá\ZZ\ERUDFKZDUWRFLRVWDWHF]Q\FKZVND]XMQDWRL*Z

JUXSLHF]áRQNyZ$$Z\*HMFHQLRQHVZDUWRFL]ZL]DQH]VDPRUHDOL]DFMRUD]VDPo-

NRQWURO ZLDGF]\ R W\P Z\VRND Z WHM JUXSLH SR]\FMD ZDUWRFL ÄUyZQRZDJD Ze-

ZQWU]QD´SR]ZJUXSLHÄ]ZL]DQL]$$´LSR]ZJUXSLHÄQLH]ZL]DQL]$$´
o

UD]ÄPGURü´SR]ZVWUXNWXU]HZDUWRFLF]áRQNyZ$$LSR]ZUyGRVyEQLe-

]ZL]DQ\FK ] UXFKHP $$ -HGQR]QDF]QH SUHIHUHQFMH RGQRQLH GR W\FK ZDUWRFL Z

JUXSLH]ZL]DQHM]$$PRJUyZQLH*ZVND]\ZDüQDQDVWDZLHQLHQDÄRGURF]RQJUa-

W\ILNDFM´RUD]RVáDELHQLHG]LDáDSRSGRZ\FKFRZHIHNFLHGDMHSRF]XFLHZLNV]HM
kontroli nad funkcjonowaniem.

3RGREQLHSU]HGVWDZLDVLV\WXDFMDZSU]\SDGNXZDUWRFLÄPLáRü´Ä$$´- poz.6 ,

Ä1LH]ZL]DQL]$$´SR]RUD]ÄJRGQRü´RGSRZLHGQLRSR]\FMHL7HGZLH
war

WRFLPR*QDUyZQLH*ZL]Dü]G*HQLHPGRVDPRUHDOL]DFMLLSHáQLHMV]HJRIXQNFMo-

nowania.

:\*V]H SR]\FMH ZVSRPQLDQ\FK ZDUWRFL Z JUXSLH $$ ZLDGF] ]DUD]HP R

ZLNV]\P Z SU]\SDGNX W\FK RVyE VNRQFHQWURZDQLX QD ZDUWRFLDFK R NRQRWDFMDFK

ÄRVRELVW\FK´F]\WH*UDF]HMLQG\ZLGXDOQ\FKPQLHMV]\P]D]RULHQWRZDQLXQDDVSHk-

W\VSRáHF]QH3RWZLHUG]DWRQL*V]DZWHMJUXSLHSR]\FMDZDUWRFLÄSRNyM´RGSRZLHd-

QLR SR]\FMD L RUD] ÄEH]SLHF]HVWZR QDURGRZH´ SR]\FMH ZUyG F]áRnków

$$ L Z JUXSLH QLH]ZL]DQHM ]H :VSyOQRW 0R*H WR ]DUD]HP VXJHURZDü OHSV]H
zaspokojenie potrzeby poczucia bezpie

F]HVWZDXF]áRQNyZ$$

:DUWRFLLQVWUXPHQWDOQH

'DQH GRW\F]FH VWUXNWXU ZDUWRFL LQVWUXPHQWDOQ\FK Z REX JUXSDFK ]DZLHUD WDEHOD
oraz wykresy 3 i 4.

TABELA 4

:DUWRFLLQstrumentalne.

8F]HVWQLF]Z$$

1LHXF]HVWQLF]Z$$

:DUWRü

M Sd M sd

t p

1

Ambitny

9,06 4,52 7,86 4,87

1,22

n.

i.

2

Czysty

8,84 5,11 9,09 5,01

-0,27

n.

i.

3 Intelektualista 15,15 3,62 14,15 4,75

-0,32

n.

i.

4

.RFKDMF\

7,06 4,77 8,25 5,66

-1,08

n.

i.

5

Logiczny

9,94 4,25 9,14 4,22

0,90

n.

i.

6

1LH]DOH*Q\ 11,55 4,76 11,98 5,58 -,039

n.

i.

7

2EGDU]RQ\Z\REUD(QL

12,11 4,08 12,64 3,94

-0,63

n.

i.

8

Odpowiedzialny 4,55 3,92 7,34 4,57

-2,98

0,004

9

2GZD*Q\

8,89 4,39 9,55 4,59

-0,69

n.

i.

+LHUDUFKLDZDUWRFLXF]áRQNyZZVSyOQRW\DQRQLPRZ\FKDONRKROLNyZ

505

10 Opanowany

8,21 3,57 8,86 4,97

-,072

n.

i.

11

O szerokich horyzontach

12,04

4,53

11,45

4,90

0,60

n. i.

12

Pogodny

6,93 4,13 10,34 4,52

-3,75

0,001

13 Pomocny

9,17 4,17 7,22 4,97

2,02

0,046

14

3RVáXV]Q\

15,08 3,85 11,93 4,88 3,43

0,001

15 Uczciwy

3,96 4,33 5,52 5,17

-1,57

n.

i.

16 Uprzejmy

8,81 3,88 7,48 3,86

1,64

n.

i.

17 Uzdolniony

10,65 5,04 8,38 4,66

2,23

0,028

18

:\EDF]DMF\ 8,91 4,80 10,84 4,62 -1,95

n.

i.

o s

p o

slu

sz

n

am

b itn

y

p o

g

od

ny

uc

zc

iw

y

up

rze

jm

y

uz

do

ln

io

ny

w

yb

ac

za

ja

cy

ko

ch

aja

cy

cz

ys

ty

inte

le

ktu

alis

ta

lo

g ic

zn

y

nie

za

le

zn

y

ob

d

ar

zo

ny

w

yo

b

ra

zn

ia

p o

m

o

cn

y

od

p

o w

ie

d

zia

ln

y

od

w

az

ny

o p

a

no

w

a

ny

o s

ze

r.h

or

yz

on

ta

ch

lu

sz

ny

Sr

edn

ia

16

14

12

10

8

6

4

2

:\NUHV:DUWRFLLQVWUXPHQWDOQH– uczestnicy AA.

o s

po

slu

sz

n

am

bitn

y

p o

g

od

ny

uc

zc

iw

y

up

rze

jm

y

uz

do

ln

io

ny

w

yb

ac

za

ja

cy

ko

ch

aja

cy

cz

ys

ty

inte

le

ktu

alis

ta

lo

g ic

zn

y

nie

za

le

zn

y

ob

d

ar

zo

ny

w

yo

b

ra

zn

ia

p o

m

o

cn

y

od

p

o w

ie

d

zia

ln

y

od

w

az

ny

o p

a

no

w

a

ny

o s

ze

r.h

ory

zo

nta

ch

lu

sz

ny

Sr

edn

ia

14

12

10

8

6

4

UHGQLD

UHGQLD

3DZHá%URQRZVNL

506

:\NUHV:DUWRFLinstrumentalne –Ä1LHXF]HVWQLF]F\Z$$´

,QIRUPDFMHGRW\F]FHSURFHQWRZHJRUR]NáDGXZ\ERUyZZRGQLHVLHQLXGRSLHUw-

V]\FKLRVWDWQLFKZDUWRFLZKLHUDUFKLL]DZLHUDMWDEHOHL

TABELA 5

3URFHQWRZ\UR]NáDGZ\ERUyZ–Ä=DDQJD*RZDQLZ$$´

:DUWRü

Poz. 1

poz. 2

Poz. 3

Uczciwy 36,0

20,0

6,0

Odpowiedzialny 20,0

26,0 2,0

Pogodny 0,0

4,0

22,0

Poz. 16

poz. 17

Poz. 18

2EGDU]RQ\Z\REUD( 16,0 0,0 2,0

3RVáXV]Q\

14,0 12,0 34,0

Intelektualista

10,0 24,0 14,0

TABELA 6

3URFHQWRZ\UR]NáDGZ\ERUyZ–Ä1LH]DDQJD*RZDQLZ$$´

:DUWRü

Poz. 1

poz. 2

Poz. 3

Uczciwy 29,5

18,2

6,8

Pomocny

11,4

9,1

2,3

Odpowiedzialny

9,1

9,1

15,9

Poz. 16

poz. 17

Poz. 18

1LH]DOH*Q\ 6,8

18,2

15,9

2EGDU]RQ\Z\REUD( 20,5 6,8 6,8

Intelektualista

6,8

6,8

20,5

7DNMDNWRE\áRZSU]\SDGNXZDUWRFLRVWDWHF]Q\FKUyZQLH*ZSU]\SDGNXLQVWUu-

PHQWDOQ\FKWHVDPHZDUWRFLRWZLHUDML]DP\NDMKLHUDUFKLHSUHIHURZDQHSU]H]RELH

JUXS\1DMZ\*HMFHQLRQZDUWRFLZREXJUXSDFKMHVWÄXF]FLZ\´]DQDMQL*HMRFHQLa-
na jest wart

RüÄLQWHOHNWXDOLVWD´'RüQLVNLHSR]\FMHZREXJUXSDFK]DMá\UyZQLH*

ZDUWRFL ÄR V]HURNLFK KRU\]RQWDFK´ RUD] ÄREGDU]RQ\ Z\REUD(QL´ 6NáDQLD WR GR

ZQLRVNX R RJyOQLH QLVNLHM RFHQLH ZDUWRFL NRPSHWHQF\MQ\FK Z\UD*DQHM SU]H] RELH
grupy.

W przypadku wyborów

ZDUWRFLLQVWUXPHQWDOQ\FKSU]H]RELHJUXS\VWZLHUG]RQR

LVWRWQ\FKUy*QLFWDEHOD:JUXSLHÄ]ZL]DQHM]$$´LVWRWQLHZ\*V]SR]\FM]DMáD

ZDUWRü ÄRGSRZLHG]LDOQ\´ SR]\FMD ]D ZUyG ÄQLH]ZL]DQ\FK ] $$´ SR]\FMD

SU]\]QDF]QHMUy*QLF\ZUHGQLFK–RGSRZLHGQLRL:\GDMHVLL*

Z\*V]D

SR]\FMDWHMZDUWRFLNRUHVSRQGXMH]XZLGRF]QLRQMX*ZSU]\SDGNXZDUWRFLRVWDWHFz-

Q\FKWHQGHQFMGRVDPRNRQWUROLLZLDU\ZHZáDVQHVLá\ZJUXSLHRVyEZ\ZRG]F\FK

+LHUDUFKLDZDUWRFLXF]áRQNyZZVSyOQRW\DQRQLPRZ\FKDONRKROLNyZ

507

VL]H:VSyOQRW\Z\VRNLHSR]\FMHZDUWRFLRVWDWHF]Q\FKÄUyZQRZDJDZHZQWU]QD´L

ÄPGURü´ 3RGREQLH PR*QD LQWHUSUHWRZDü Uy*QLF Z RFHQLH ZDUWRFL ÄSRVáXV]Q\´
(pozycje: 17 w „AA” i 15 w „nie -

$$´=ZUDFDUyZQLH*XZDJZ\*V]DZJUXSLH$$

SR]\FMDZDUWRFLÄSRJRGQ\´FRQDOH*\ZL]Dü]XZLGRF]QLRQMX*ZF]HQLHMWHQGHQFM

GRVDPRUHDOL]DFMLLX]\VNDQLDUyZQRZDJLZHZQWU]QHMZUyGF]áRQNyZWHMJUXS\

1L*V]RFHQZDUWRFLÄX]GROQLRQ\´ZUyGF]áRQNyZ$$PR*QDZL]Dü]Z\UD(Q

ZWHMJUXSLHNRQFHQWUDFMJáyZQLHQDSUDF\QDGVRESU]\MHGQRF]HVQ\PQHJRZDQLX

F]\QQLNyZQLH]DOH*Q\FKRGZáDVQHMDNW\ZQRFL

']LZLüPR*HQL*V]HZJUXSLH$$PLHMVFHZDUWRFLÄSRPRFQ\´RGSRZLHGQLRSo-

]\FMHZREXJUXSDFKL0R*QDE\áR]DáR*\üL*F]áRQNRZLH:VSyOQRW\Z\ND*

VL ZLNV]\P QDVWDZLHQLHP SURVSRáHF]Q\P 1LVND SR]\FMD WHM ZDUWRFL Z\GDMH VL

PLHü ]ZL]HN ] SRGNUHODQ MX* NLONDNURWQLH Z RGQLHVLHQLX GR JUXS\ F]áRQNyZ $$

ZLDUZHZáDVQHVLá\LVNRQFHQWURZDQLHPQDW\PE\SU]HGHZV]\VWNLPSRPyFVDPe-
mu sobie.

OMÓWIENIE WYNIKÓW I WNIOSKI

Osoby z grup „Uczestnicy AA” oraz „N

LHXF]HVWQLF]F\ Z $$´ GRNRQDá\ WDNLFK

VDP\FKZ\ERUyZZRGQLHVLHQLXGRZDUWRFLRWZLHUDMF\FKRUD]]DP\NDMF\FKKLHUDr-

FKLH:SU]\SDGNXZDUWRFLRVWDWHF]Q\FKZREXJUXSDFKPLHMVFHSLHUZV]H]DMáDZDr-

WRüÄEH]SLHF]HVWZRURG]LQ\´]DPLHMVFHRVWDWQLHZDUWRüÄ*\FLHSHáQHZUD*H´:

JUXSLHZDUWRFLLQVWUXPHQWDOQ\FKQDPLHMVFXSLHUZV]\PZREXJUXSDFKE\áDZDrWRü

ÄXF]FLZ\´]DQDRVWDWQLPZDUWRüÄLQWHOHNWXDOLVWD´'ODREXEDGDQ\FKJUXSQDMZ\*HM

FHQLRQ ZDUWRFL E\áR ÄEH]SLHF]HVWZR URG]LQ\´ -HM Z\VRND SR]\FMD ZL*H VL ]

RSLV\ZDQ MX* WHQGHQFM GR Z\*V]HM RFHQ\ MDN SU]\SLVXMH VL ZDUWRFLRP NWyUH

WUXGQRMHVW]UHDOL]RZDü&HNLHUD-DQGD–'EHN=ZUDFDXZDJ*HZ

REXJUXSDFKQDRVWDWQLHMSR]\FML]QDOD]áDVLZDUWRüÄ*\FLHSHáQHZUD*H´]Jrupy

ZDUWRFLRVWDWHF]Q\FKFRPR*QDUR]XPLHüMDNRPDQLIHVWDFMFKFLSURZDG]HQLDVSo-

NRMQHJRLSR]EDZLRQHJRQDSLü*\FLD

2VWDWQLD SR]\FMD ZDUWRFL ÄLQWHOHNWXDOLVWD´ ZDUWRFL LQVWUXPHQWDOQH VWDQRZL Z

SHZQ\PVWRSQLXZ\NáDGQLVWRVXQNXEDGDQ\FKGRNZHVWLLZ\NV]WDáFHQLDLNRPSHWHn-

FML:\GDMHVLWRE\ü]ZL]DQH]IDNWHP*HZVNáDGEDGDQ\FKJUXSZHV]á\RVRE\R
general

QLHQLVNLPSR]LRPLHZ\NV]WDáFHQLD

6WZLHUG]RQR Uy*QLFH Z VWUXNWXUDFK ZDUWRFL GHNODURZDQ\FK SU]H] EDGDQH JUXS\

: SU]\SDGNX ZDUWRFL RVWDWHF]Q\FK Uy*QLFH WH GRW\F]\á\ V]HFLX ZDUWRFL ]D Z
przypadku instrumentalnych –

SLFLX : KLHUDUFKLDFK GHNODURZDQ\FK SU]H] RVRE\

]ZL]DQH]$$Z\*V]SR]\FM]DMPRZDá\ZDUWRFL]ZL]DQH]VDPRUHDOL]DFMUyw-

QRZDJZHZQWU]QVDPRNRQWURORUD]ZLDUZHZáDVQHVLá\:JUXSLHWHMGDMHVL

UyZQLH*]DXZD*\üVLOQLHMV]QL*ZJUXSLHÄQLH]ZL]DQHM]$$´NRQFHQWUDFMQDZáa-

VQHMRVRELHLVáDEV]RULHQWDFMQDVSRáHF]QHDVSHNW\IXQNFMRQRZDQLD

3UREOHPDW\NDVWUXNWXUZDUWRFLMHVWMHGQ\P]FHQWUDOQ\FKSXQNWyZSURJUDPXAA,

F]áRQNRZLH:VSyOQRW\V]DFKFDQLGRUHVWUXNWXU\]DFMLWHMKLHUDUFKLL0R*QD]DáR*\ü

*HVWZLHUG]RQHZSU]HSURZDG]RQ\FKEDGDQLDFKUy*QLFHZSUHIHUHQFMDFKSRV]F]HJyl-

Q\FKZDUWRFLVSRFKRGQGáXJRWUZDáHJRXF]HVWQLFWZDZSURJUDPLH$$3U]HEDGDQL

F]áRQNRZLH :VSyOQRW\ ]GHF\GRZDQLH Z\*HM FHQLOL ZDUWRFL ]ZL]DQH ] UyZQRZDJ

3DZHá%URQRZVNL

508

ZHZQWU]QLVDPRUHDOL]DFM1L*HMFHQLRQR]DZDUWRFL]ZL]DQH]HNVSDQVMLVSo-

áHF]Q\PL DVSHNWDPL IXQNFMRQRZDQLD 'RZRG]L WR NRQFHQWUDFML QD ZáDVQ\FK SUREOe-

PDFKLSRGGDQLXVL]DOHFHQLRP$$ZP\ONWyU\FKQDOH*\Z\VWU]HJDüVLSU]HVDGQHM

DPELFMLL]E\WGX*\FK]DPLHU]H3RGREQHZQLRVNLPR*QD]QDOH(üZOLWHUDWXU]HGRWy-

F]FHMSUHIHURZDQ\FKSU]H]F]áRQNyZ$$ZDUWRFLDFK.XUW]0DNHODLZVS
1996).

STRESZCZENIE

3UREOHPDW\NDZDUWRFLFRUD]F]FLHMSRMDZLDVLZEDGDQLDFKNOLQLF]Q\FK:L*H

VLWR]]DáR*HQLHP*HZDUWRFLLFKZHZQWU]QD]JRGQRüZSá\ZDMQDSRSUDZQH

SHáQHIXQNFMRQRZDQLHDW\PVDP\PQD]GURZLHSV\FKLF]QH=QDF]HQLHV\VWHPXZDr-

WRFLMHVWUyZQLH*XZ]JOGQLDQHZWHUDSLLRGZ\NRZHM8ZD*DVL*HXRVyEX]DOH*

QLRQ\FKKLHUDUFKLDZDUWRFLMHVWZ]QDF]Q\PVWRSQLX]DEXU]RQD=DEXU]HQLDWH]ZL

]DQHVSU]HGHZV]\VWNLP]UR]G(ZLNLHPPLG]\ZDUWRFLDPLGHNODURZDQ\PLMDNR

QDF]HOQHDUHDOL]RZDQ\PLZU]HF]\ZLVWRFL

Celem przep

URZDG]RQ\FK EDGD E\áD RFHQD VWUXNWXU\ ZDUWRFL GHNODURZDQ\FK

SU]H]F]áRQNyZ:VSyOQRW\$QRQLPRZ\FK$ONRKROLNyZ1 :EDGDQLDFKSRVáu-

*RQR VL .ZHVWLRQDULXV]HP :DUWRFL 0LOWRQD 5RNHDFKD 2VRE\ ] JUXS Ä8F]HVWQLF\

$$´RUD]Ä1LHXF]HVWQLF]F\Z$$´GRNRQDá\takich samych wyborów w odniesieniu

GRZDUWRFLRWZLHUDMF\FKRUD]]DP\NDMF\FKKLHUDUFKLH:SU]\SDGNXZDUWRFLRVWa-

WHF]Q\FKZREXJUXSDFKPLHMVFHSLHUZV]H]DMáDZDUWRüÄEH]SLHF]HVWZRURG]LQ\´

]DPLHMVFHRVWDWQLHZDUWRüÄ*\FLHSHáQHZUD*H´:JUXSLHZDUWRFLLQVWUXPHQWDl-

Q\FKQDPLHMVFXSLHUZV]\PZREXJUXSDFKE\áDZDUWRüÄXF]FLZ\´]DQDRVWDWQLP

ZDUWRüÄLQWHOHNWXDOLVWD´6WZLHUG]RQRUy*QLFHZVWUXNWXUDFKZDUWRFLGHNODURZDQ\FK

SU]H]EDGDQHJUXS\:SU]\SDGNXZDUWRFLRVWDWHF]Q\FKUy*QLFHWHGRW\F]\á\V]HFLX

ZDUWRFL ]D Z SU]\SDGNX LQVWUXPHQWDOQ\FK SLFLX : KLHUDUFKLDFK GHNODURZDQ\FK

SU]H]RVRE\]ZL]DQH]$$Z\*V]SR]\FM]DMPRZDá\ZDUWRFL]ZL]DQH]VDPRUe-

DOL]DFMUyZQRZDJZHZQWU]QVDPRNRQWURORUD]ZLDUZHZáDVQHVLá\

6áRZDNOXF]Rwe:X]DOH*QLHQLHRGDONRKROX$QRQLPRZL$ONRKROLF\VWUXNWXUDZDUWo-

FL

3,0,(11,&7:2

1. Brzozowski P.(1987).:

6NDOD :DUWRFL - polska wersja testu Miltona Rokeacha w:

Drwal R. (red), Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce psychologicznej, Wydaw-
nictwa UMCS, Lublin, 81-102.

2. Brzozowski

P.(1989).:

6NDOD:DUWRFL6:3ROVNDDGDSWDFMD9DOXH6XUYH\05o-

keacha

3RGUF]QLN373:DUV]DZD

3. Cekiera C. (1985).: Toksykomania, PWN, Warszawa.

4.

'EURZVNL.Zdrowie psychiczne, PWN, Warszawa.

5. Horney K. (1976).:

1HXURW\F]QDRVRERZRüQDV]\FKF]DVyZ, PWN, Warszawa.

6.

-DQGD 'EHN % 1LHNWyUH F]\QQLNL SV\FKRORJLF]QH XWUXGQLDMFH XWU]\PDQLH

DEVW\QHQFML X F]áRQNyZ JUXS DQRQLPRZ\FK DONRKROLNyZ Z -HGU]HMF]DN 0 UHG

3UREOHP\SV\FKRORJLLVWRVRZDQHMZZLHWOHEDGDHPSLU\F]Q\FK:URFáDZ-125.

+LHUDUFKLDZDUWRFLXF]áRQNyZZVSyOQRW\DQRQLPRZ\FKDONRKROLNyZ

509

7.

.SLVNL$/N PWN, Warszawa.

8.

.RFLXFK-+LHUDUFKLHZDUWRFLZQHUZLFDFKLSV\FKRSDWLLRUD]LFK]PLDQ\

SRGZSá\ZHPSV\FKRWHUDSLL ATK, Warszawa, 83-87.

9. Krynicki A.(1980).:

+LHUDUFKLDZDUWRFLXDONoholików, Problemy alkoholizmu, 12,

7-10.

10. Kurtz E.(1989).:

'XFKRZ\EDUG]LHMQL*UHOLJLMQ\FKDUDNWHUUXFKX$QRQLPRZ\FK$ONo-

holików, IPiN, Warszawa.

11. Makela K., Arminen I., Bloomfield K., Eisenbach - Stangl I., Bergmark K., Kurube

N., Mariolini N., Olafsdottir H., Peterseon J., Philips M., Rehm J., Room R., Rose-
QTYLVW 3 5RVRYVN\ + 6WHQLXV . ZLWNLHZLF] * :RURQRZLF] % =LHOLVNL $
(1996).: Alcoholics Anonymus as a mutual - help movement, a study in eight societies,
The University of Wisconsin Press, Wisconsin.

12. Maslow A.(1964).: Teoria hierarchii potrzeb, w: Reykowski (red), Problemy osobo-

ZRFLLPRW\ZDFMLZSV\FKRORJLLDPHU\NDVNLHMPWN, Warszawa.

13. Matusewicz

C.(1975).:

3V\FKRORJLDZDUWRFL , PWN, Warszawa, 41-42.

14. May

R.

(1973).:

Psychologia i dylemat ludzki, IW PAX, Warszawa.

15. Rokeach M. (1973).: The nature of human values, The Free Press, New York - Lon-

don.

16. Rokeach M., McLellan D.(1972).: Feedback of information about the values and atti-

tudes of self and alters as determinants of long term cognitive and behavioral change,
J. of Applied Social Psych., 2, 236 - 256.