plik

355

Dziekońska M i wsp. Pielęgnowanie pacjenta po endoprotezoplastyce stawu biodrowego

Pielęgnowanie pacjenta po endoprotezoplastyce stawu

biodrowego

Nursing care of patients after hip joint arthroplasty

Mirosława Dziekońska

, Robert Latosiewicz

, Agata Kulikowska

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku

Zakład Rehabilitacji i Fizjoterapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Introduction. Epidemiological studies in Poland show that about 8

million people are treated for degenerative arthritis, 40% of whom are

people with hip osteoarthritis.
Aim. To specify tasks that a nurse has to execute to properly attend

patients after complete arthroplasty of the hip joint.
Material & methods. A series of studies was conducted in 1994-

2004 on 70 patients after complete arthroplasty of the hip joint at the

Department of Rehabilitation Treatment of the Provincial Hospital in

Białystok. The studies were conducted with the use of the diagnostic

survey method.
Results. The most common symptoms that persuaded the patients

with the degenerative joint disease to contact an orthopedic surgeon

were: severe pain (23 patients, 41%), bad general health condition (22

patients, 31%) and the feeling of discomfort (19 patients, 27%). Among

the respondents were 44 women (90%) and 14 men (66%) who were

receiving information about the operative procedure from the attending

doctor. Nurses were providing information about arhthroplasty of the

hip joint for 18 women (37%) and 7 men (33%). After the arthroplasty

of the hip joint, 12 respondents (12%) rated their health as very good,

14 respondents (34%) as good. The largest number of patients (27, 39%)

rated their health as satisfactory, 7 respondents as disappointing.
Conclusions. 1. There was a need for nursing care among patients who

underwent the arthroplasty of the hip joint procedure. The nursing care

of these patients was based on psychological support and preparing the

patients for self-control, self-care and self-nursing. 2. Despite wide access

to mass media, the respondents gathered the knowledge about their

illness mostly from the medical staff – doctors and nurses.

Key words: nursing, patient, hip joint prosthesis

Wstęp. Badania epidemiologiczne wykazują, że w Polsce z powodu

zmian zwyrodnieniowych stawów leczy się ok. 8 mln osób, z czego 40%

stanowią osoby ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych.
Cel pracy. Określenie zadań pielęgniarki wobec pacjentów po

operacyjnym leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego

endoprotezoplastyką całkowitą.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono w Oddziale Rehabilitacji

Leczniczej Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Białymstoku

w latach 1999-2004, wśród 70 pacjentów z przebytą całkowitą

endoprotezoplastyką stawu biodrowego. W badaniu zastosowano

metodę sondażu diagnostycznego.
Wyniki. Najczęstsze objawy, które skłoniły pacjentów ze zwyrodnieniem

stawu biodrowego do zgłoszenia się do lekarza ortopedy, to silne

dolegliwości bólowe (29 osób, 41%), ogólny zły stan zdrowia (22 osoby,

31%) oraz uczucie dyskomfortu w kończynie dolnej (19 osób, 27%).

Wśród respondentów 44 (90%) kobiet i 14 (66%) mężczyzn wiedzę na

temat swojej choroby oraz informacje dotyczące zabiegu operacyjnego

otrzymywało od lekarza prowadzącego. Pielęgniarki udzieliły informacji

odnośnie wykonywania endoprotezoplastyki stawu biodrowego 18 (37%)

kobietom i 7 (33%) mężczyznom. Po wykonanej endoprotezoplastyce

stawu biodrowego 12 ankietowanych (17%) oceniło stan zdrowia jako

bardzo dobry, 24 osoby (34%) jako dobry. Najwięcej chorych, 27 osób

(39%), oceniło swój stan zdrowia jako zadowalający, zaś 7 respondentów

(10%) oceniło go jako niezadowalający.
Wnioski. 1. Wśród chorych istniało zapotrzebowanie na opiekę

pielęgniarską po zabiegu operacyjnym z endoprotezoplastyką stawu

biodrowego. Opieka pielęgniarska u tych pacjentów dotyczyła udzielania

psychicznego wsparcia oraz przygotowania chorego do samokontroli,

samoopieki i samopielęgnacji. 2. Mimo dużej dostępności środków

masowego przekazu badani respondenci wiedzę na temat swojej choroby

w większości czerpali od zespołu medycznego – lekarzy i pielęgniarek.

Słowa kluczowe: pielęgnacja, pacjent, endoproteza stawu biodrowego

Adres do korespondencji / Address for correspondence
Agata Kulikowska

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Zakład Anestezjologii

i Intensywnej Terapii

ul. Szpitalna 37, 15-295 Białystok

e-mail: agatakulikowska@wp.pl

Hygeia Public Health 2013, 48(3): 355-359

www.h-ph.pl

Nadesłano: 11.03.2013

Zakwalifikowano do druku: 11.07.2013

Wprowadzenie

Chorobazwyrodnieniowastawówjestprzewle-

kłym,niezapalnymschorzeniemowieloczynnikowej

etiologii. Jest ona następstwem zaburzenia równo-

wagi między procesami regeneracji oraz degradacji

chrząstki stawowej i kości podchrzęstnej. Choroba

zwyrodnieniowastawówbiodrowychdotyczygłównie

osóbwwiekustarszym,ajejczęstośćwystępowania

Hygeia Public Health 2013, 48(3): 355-359

356

Hygeia Public Health 2013, 48(3): 355-359

wzrastawrazzwiekiem.Wostatnichlatachobser-

wujesięjednakcorazwiększąliczbęrozpoznańtej

jednostkichorobowejwgrupieludzimłodych,nawet

wwieku25-30lat.Wzwiązkuztymorazzeznaczny-

mispołecznymikosztamileczeniachorobatastałasię

znaczącymproblememwpraktyceklinicznej[1-4].

Zapadalnośćnachorobęzwyrodnieniowąstawu

biodrowego jest różna w poszczególnych krajach

świata,np.wFinlandiiproblemtendotyczyaż15%

populacji,zaśwSzwecjizaledwie2%.KellgreniLa-

wrence,posługującsięwłasnąskalą,stwierdziliIII

iIVstopieńzaawansowaniazmianzwyrodnieniowych

u8,4%wśródkobietoraz3,1%mężczyznpowyżej

55r.ż.[5].Badaniaepidemiologicznewykazują,że

wPolscezpowoduzmianzwyrodnieniowychstawów

leczy się około 8 mln osób, z czego 40% stanowią

osobyzezmianamizwyrodnieniowymistawówbio-

drowych[4,6-9].

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

możeodbywaćsięwdwojakisposób:zachowawczo

i operacyjnie. Endoprotezoplastyka stawu biodro-

wegojestnowoczesnąmetodąoperacyjnegoleczenia

zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej stawu

biodrowego. Obecnie najczęściej wykonywana jest

endoprotezoplastykacałkowita,wktórejzastąpieniu

przezimplantpodlegazarównogłowa,jakipanewka

zniszczonegostawu.Zabiegtenmożebyćprzepro-

wadzonyzzastosowaniemcementukostnegolubbez

jegoużycia[10,11].

Okońcowymwynikuleczeniametodąendoprote-

zoplastykicałkowitejdecydujenietylkoprofesjonalne

wykonaniesamegozabiegu.Równieważnejestfizycz-

neipsychiczneprzygotowaniechoregodoplanowanej

operacji oraz właściwa pielęgnacja przed- ipoope-

racyjna.Istotneprzytymjestprzekonaniepacjenta

opotrzebieleczeniairehabilitacji.Dlachoregoważna

jest poprawa sprawności w zakresie wykonywania

podstawowychczynnościdniacodziennego,lepszego

samopoczuciaijakościżycia[8,10,12-15].

Cel pracy

Określeniezadańpielęgniarkiwobecpacjentówpo

operacyjnymleczeniuzmianzwyrodnieniowychstawu

biodrowegometodąendoprotezoplastykicałkowitej.

Materiał i metodyka badawcza

Badania przeprowadzono w latach 1999-2004

wOddzialeRehabilitacjiLeczniczejWojewódzkiego

SzpitalaZespolonegowBiałymstoku(ordynator:lek.

med.D.Pietrzak),wśródpacjentówusprawnianych

po zabiegu całkowitej endoprotezoplastyki stawu

biodrowego.Udziałpacjentawbadaniachbyłświa-

domyidobrowolny.Wbadaniuzastosowanometodę

sondażudiagnostycznegometodąankietową.

Przygotowany kwestionariusz ankiety składał

się z39 pytań, w tym 38 pytań zamkniętych da-

jących możliwość wielokrotnego wyboru oraz jed-

nego pytania otwartego. Pytania była zgrupowane

w dziedzinach: zdrowia fizycznego, psychicznego,

samodzielnościisamoocenyzdrowia,jakrównieżpo-

siadanejwiedzydotyczącejchorobyzwyrodnieniowej

stawubiodrowego,relacjispołecznychorazglobalnej

jakościżycia.Pytaniadotyczącezdrowiafizycznego

ipsychicznegoobejmowałystylżyciapacjenta,sposób

odżywiania,paleniepapierosów,piciealkoholuoraz

korzystaniezleczeniairehabilitacjiprzedipozabiegu

operacyjnym. Samodzielność i samoocenę zdrowia

oceniononapodstawiepytańdotyczącychmożliwości

samodzielnegowykonywaniaczynnościhigieniczno-

pielęgnacyjnychisprawnegoporuszaniasię.Poziom

wiedzy dotyczącej choroby zwyrodnieniowej stawu

biodrowegobyłokreślonyprzyużyciupytańdotyczą-

cychtejjednostkichorobowej.Globalnajakośćżycia

chorychorazichrelacjespołecznezostałyocenione

napodstawiepytańdotyczącychaktywnościżycio-

wej,możliwościwykonywaniapracy,występowania

dolegliwościbólowych,dostępnościopiekimedycznej

oraz sprzętu ortopedycznego i szeroko rozumianej

aktywnościspołecznej.

Wyniki

Kwestionariuszankietyprzesłano90pacjentom

drogąpocztową.Odpowiedziuzyskanood70leczo-

nych.Większośćrespondentów,tj.49osób(70%),

stanowiłykobiety.Wiekankietowanychkobietwa-

hałsięod60do75lat(średnia:67lat).Mężczyzn

objętychbadaniembyło21(30%).Respondencibyli

wwiekuod60do75lat(średnia:68lat).Wgrupie

wiekowejpowyżej65latbyło43osoby(61%).Średnia

wiekuwtejgrupiewynosiła70,5lat.27osób(39%)

byłowwiekudo65lat,przyczymśredniawiekuwtej

grupiewynosiła62lata.Wśródbadanejgrupy12osób

(17%)miałowykształceniewyższe,17osób(24%)

wykształcenieśrednie,13osób(19%)wykształcenie

zawodowe,a28osób(40%)posiadałowykształcenie

podstawowe.

Badani,jakoczynnikipredysponującedowystą-

pieniachorobyzwyrodnieniowej,określili:czynniki

genetyczne–27osób(46%)iczynnikiśrodowiskowe

–63osoby(54%).Wśródtychostatnichwskazywali

na:odżywianie–31osób(46%),palenietytoniu–16

osób(23%)iokazjonalnepiciealkoholu–35osób

(50%).

Najczęstszeobjawy,któreskłoniłypacjentówdo

zgłoszeniasiędolekarzaortopedytosilnedolegliwości

bólowe(29osób,41%),ogólnyzłystanzdrowia(22

osoby,31%)orazuczuciedyskomfortuwkończynie

dolnej(19osób,27%).

357

Dziekońska M i wsp. Pielęgnowanie pacjenta po endoprotezoplastyce stawu biodrowego

Wśród70respondentów44(90%)kobieti14

(66%)mężczyznwiedzęnatematswojejchorobyoraz

informacjedotyczącezabieguoperacyjnegootrzymy-

wałoodlekarzaprowadzącego.Pielęgniarkiudzieliły

informacjiodnośniewykonywaniaendoprotezoplasty-

kistawubiodrowego18kobietom(37%)i7mężczy-

znom(33%).Pozostalibadaniinformacjeotrzymali

odznajomychirodziny,literaturyiztelewizji.Tylko

11osób(16%)przedkonsultacjąortopedycznąnie

byłoprzekonanychokoniecznościinterwencjichi-

rurgicznej.Pokonsultacjiortopedycznejzdecydowana

większość,boaż59osób(84%)byłazdania,żeistnieje

unichpotrzebaprzeprowadzeniazabieguoperacyjne-

go.

Badanipacjencizapytaniowsparcieemocjonalne,

zktóregokorzystaliprzedzabiegiemendoprotezopla-

stykistawubiodrowegowponadpołowieprzypadków,

tj. 44 osoby (63%) wskazali na rodzinę; 18 osób

(26%)otrzymałotakiewsparcieodznajomych.Tylko

8osóbankietowanych(11%)stwierdziło,żetakiego

wsparcianiepotrzebowało.

Przed wykonaniem zabiegu operacyjnego

uchorychprzeprowadzasięszeregbadańizabiegów

diagnostycznych oraz prowadzi się usprawnianie

przedoperacyjne.Zprzeprowadzonychbadańwynika,

że27badanych(39%)odczuwałowsposóbbolesny

badaniaidiagnostykęprzedzabiegiemoperacyjnym.

23respondentów(33%)określiłoczynnościtejako

nieprzyjemneiuciążliwe,a20osób(29%)uznało,że

byłyonekrępujące.Zalecaneprzedzabiegiemćwi-

czeniaoddechoweregularniewykonywałotylko21

osób(30%).Ponadpołowabadanychpacjentów–36

osób(51%)ćwiczeniatewykonywałatylkoczasami,

a13osób(19%)niewykonywałozalecanychćwiczeń

oddechowych.Spośródzalecanychprzedzabiegiem

ćwiczeńrehabilitacyjnychnajwięcejtrudnościpacjen-

tomsprawiałoodrywaniepiętyodpodłożaiunoszenie

kończynydolnejkugórze–27osób(39%).Zaleca-

nećwiczeniaizometrycznemięśniaczworogłowego

sprawiałytrudności23badanym(33%).Ćwiczenia

dotyczące napinania mięśni brzucha przez 20 re-

spondentów (29%) określane były jako trudne do

wykonania.

Powykonanejendoprotezoplastycestawubiodro-

wego12ankietowanych(17%)oceniłostanzdrowia

jakobardzodobry,a24osoby(34%)jakodobry.Naj-

więcejchorych,bo27osób(39%),oceniłoswójstan

zdrowiajakozadowalający,zaś7respondentów(10%)

oceniłogojakoniezadowalający.

Lękoswojedalszelosywyrażało32respondentów

(46%).Spokójipogodzeniesięzlosemzadeklarowało

30badanych(43%),4osoby(6%)swójstanokreśliło

jakobiernośćizrezygnowanie,a4pacjentów(5%)

czułoosamotnienie.

Pacjenciwskazywalirównieżnaproblemyzwiązane

zwszczepionąendoproteząstawubiodrowego.Ponad

połowabadanychkobiet30osób(62%)oraz16męż-

czyzn(75%)wskazałonaodmiennywyglądkończyny

iutykanie.Lękprzedzwichnięciemendoprotezyod-

czuwało8kobiet(16%)i7mężczyzn(35%)(ryc.1).

Na inne problemy wskazało 31 kobiet (39%) i 34

mężczyzn(43%).Uskarżalisięonigłównena:postę-

pująceograniczenieruchomościoperowanegostawu,

chorobęzakrzepowo–zatorowążyłorazinfekcjelub

zaburzonegojenierany.

Ryc. 1. Najczęstsze problemy zdrowotne wskazane przez pacjentów po
endoprotezoplastyce biodra (n=70) – wg płci
Fig. 1. Most frequent health problems indicated by patients after
arhthroplasty of the hip joint (n=70) – by gender

39%

35%

75%

43%

16%

62,2%

lęk przed zwichnięciem

endoprotezy

wygląd kończyny

inne problemy

kobiety
mężczyźni

Źródłemwsparciabadanychbezpośredniopoza-

bieguoperacyjnymbyłpersonelmedyczny;34osoby

(30%)wskazałynalekarzy,a28osób(25%)napielęg-

niarki.Naakceptacjęizrozumieniezestronyrodziny

wskazały52osoby(46%).Pozabieguoperacyjnym,

odpersonelupielęgniarskiego36osób(51%)oczeki-

wałopomocywformieminimalizacjibądźlikwidacji

bólupooperacyjnego,21badanych(30%)oczekiwało

pomocywzmianiepozycjiciaławłóżku,a13osób

(l9%)wsparciapsychicznego.

Ponad połowa badanych, tj. 49 osób (70%),

uważało,iżichżycieikontaktyspołecznepozabiegu

operacyjnym pozostały bez zmian. 15 osób (21%)

podało,żepozabiegużyjąaktywniej.Tylko14osób

(20%) badanych unikało towarzystwa i izolowało

sięodotoczenia.Spośródbadanych14osób(20%),

mimodolegliwościbólowychoraztrudnościwporu-

szaniusię,pracowałozawodowo.Najczęściejbyłyto

osobyzwyższymwykształceniem,wykonującepracę

umysłową.Możliwościpodjęciapracyzawodowejpo

zabieguniewidziało56badanych(70%)zracjiwieku

iprzebywanianarencie.Podjęciepracywprzyszłości

deklarowałotylko8osób(11%)ankietowanych.

358

Hygeia Public Health 2013, 48(3): 355-359

Dyskusja

ŚwiatowaOrganizacjaZdrowiaiOrganizacjaNa-

rodówZjednoczonychogłaszająclata2000-2010de-

kadąkościistawówzwróciłyuwagęnaistotnyproblem

klinicznyispołeczny,jakimjestchorobazwyrodnie-

niowastawówbiodrowych[9].Chorobazwyrodnie-

niowastawubiodrowegozostałazakwalifikowanado

grupyspołecznychchoróbnarząduruchuzewzględu

naczęstośćjejwystępowaniawśródpopulacji.Staw

biodrowyczęściejniżinnestawyulegaprocesowizwy-

rodnienia.Zjawiskotozwiązanejestzwystępowaniem

największegostatycznegoidynamicznegoobciążenia

wszystkich elementów tego stawu [1,14]. Objawy

chorobyzwiązanesąm.in.zestarzeniemorganizmu,

przyczymodsetekosóbzchorobązwyrodnieniową

stawówbiodrowychzwiększasięwmiaręstarzenia

siępopulacji[5,10,14].Potwierdzajątotakżebada-

niawłasne,wktórychwgrupiewiekowejpowyżej65

latbyło43osoby(61%).Średniawiekuwtejgrupie

wynosiła 70,5 lat. Natomiast 27 osób (39%) było

wwieku do 65 lat, przy czym średnia wieku w tej

grupiewynosiła62lata.

Zdecydowanieczęściejchorobazwyrodnieniowa

stawówdotyczykobiet,cotłumaczysięm.in.zaburze-

niamihormonalnymi,jakiezachodząpodczasokresu

przekwitania.Należyrównieżwspomnieć,żewgłównej

mierzeschorzeniedotyczyosóbpracującychfizycznie

np. pracowników transportu czy rolników. Biliński

iwsp.napodstawieanalizyzdjęćrentgenowskichcho-

rychzcoxarthrosisdowiedli,żenasileniezmianzwy-

rodnieniowychjestwiększeuosóbznadwagąiotyłością

niżuosóboprawidłowejmasieciała[7,16,20].

Określenie roli pielęgniarki w opiece nad pa-

cjentem po endoprotezoplastyce stawu biodrowego

stanowi istotne zagadnienie wyznaczające zakres

kompetencji,obowiązkówifunkcjipełnionychprzez

pielęgniarkęorazdefiniującejejstanowiskowproce-

siediagnostyczno-leczniczym,jakoczłonkazespołu

terapeutycznego[14].KózkaM.uważa,żezarówno

przed,jakipozabieguoperacyjnym,należyprowa-

dzićedukacjępacjentów[21].Maonanaceluprze-

kazaniepacjentowiwiedzynatematstanuzdrowia

iznajomościzasad,którychmusionprzestrzegać,aby

podtrzymaćefektyleczeniaiusprawniania[17].

Edukacjarozpoczynasięzchwiląprzyjęciachorego

dooddziałuijestważnymelementemopiekipielęg-

niarskiej.Istotąprawidłowopojętegoedukowaniajest

dokonaniedokładnegorozpoznaniawstaniewiedzy

pacjentairodziny,dobórodpowiednichtreści,ułoże-

nieplanuprzekazywaniainformacjiwzależnościod

sytuacjichorego,dobórnajodpowiedniejszychmetod

orazuczenieniezbędnychumiejętnościdopodjęcia

samoopieki.Pacjencipoendoprotezoplastycestawu

biodrowegopowinniotrzymaćodpielęgniarkiinfor-

macjędotyczącąpozycjiciała,którychnależyunikać,

atakżewłaściwychpozycjidoubieraniairozbierania

się,podnoszeniaidźwiganiaciężarów,myciaikąpie-

li,spaniaiwstawaniazłóżka.Informacjepowinny

dotyczyćrównieżzaopatrzeniaortopedycznegooraz

jegowykorzystaniawczynnościachżyciacodziennego,

takichjakchodzeniepotereniepłaskimiposchodach,

wchodzeniaischodzeniezdwiemakulami,zjednąkulą

czyteżużywaniaodpowiedniegoobuwia.Wedukacji

uwzględniasięrównieżinformacjedotycząceogólnego

stanuzdrowia,kontrolimasyciała,ogólnejaktywności

fizycznejczypodróżowaniaśrodkamilokomocyjny-

mi. Pożądane jest, aby informację ustną uzupełnić

wcześniejprzygotowanąformąpisemnązilustracjami

(np.broszurąinformacyjną).Wedługwieluautorów

pacjencipoedukacjiszybciejwracajądozdrowiaoraz

wykazująwyższystopieńaktywnościwczynnościach

związanychzsamoobsługą[14,18,19].

Przedzabiegiemoperacyjnymwcelupoprawywy-

dolnościukładuoddechowegopielęgniarkaprowadzi

ćwiczeniausprawniającetenukład.Chorzyucząsię

głębokooddychać,kaszleć,wykonywaćgimnastykęod-

dechową.Naukapoprawnegooddychaniawpływana

zapobieganiepooperacyjnympowikłaniomoddecho-

wym.Schier[5]uważa,żeprzedoperacjąnależyprze-

ćwiczyćzchorymumiejętności,którebędąpotrzebne

pozabiegu(np.prowadzeniegimnastykioddechowej).

Wmaterialewłasnymtylko36osób(51%)badanych

dostrzegłopotrzebęprzeprowadzaniaćwiczeńodde-

chowychprzedipozabieguoperacyjnym.Niestety,aż

13respondentów(19%)niewykonywałozalecanych

ćwiczeńoddechowych,comogłowpłynąćnegatywnie

naprocespowrotudozdrowiaispowodowaćniższą

jakośćżyciapozabieguoperacyjnym.

Personelpielęgniarskiprzezswojąstałąobecność

przyczynia się w największym stopniu do poprawy

stanu emocjonalnego chorego po operacji. Chory

odczuwaulgę,żejestbezpiecznyiznajdujesiępod

troskliwąopieką.Pielęgniarkapowinnarozumieć,jak

wielepacjentmusiprzejśćwczasiechorobyiułatwić

muzniesienietejtrudnejsytuacji,wktórejsięznalazł

[9,19].Przygotowaniepsychicznepacjentadozabie-

gupolegaprzedewszystkimnawyjaśnieniuchoremu

nurtującychkwestiiirozwianiuwszelkichwątpliwości

związanychzprocesemleczeniaizabiegiemoperacyj-

nym,mającywiedzędokładną,rzetelnązwykledokład-

niejorientujesięwzakresiewłasnegozdrowia,choroby

ipostępowania.Dostarczenieinformacjiinteresujących

pacjenta prowadzi do redukcji napięć psychicznych

iniepewnościcopowodujepoprawęstanuemocjonal-

negoorazzadowoleniezkontaktuzzespołemleczącym

[13,17,19].Wocenianejgrupiechorychzdecydowana

większośćboaż57osób(81%)otrzymałazadawalające

ichwsparciepsychiczne.Dodatkowegowsparciaocze-

kiwałotylko13osób(19%).

359

Dziekońska M i wsp. Pielęgnowanie pacjenta po endoprotezoplastyce stawu biodrowego

Rolą pielęgniarki w opiece pooperacyjnej jest

między innymi zapewnienie skutecznej analgezji

pozabiegowej.Bardzoważnejestsystematycznepo-

dawanie zleconych środków przeciwbólowych, tak

abyzapewnićchoremupełnykomfortpsychofizyczny

[3,12,13].Wmaterialewłasnymnajwiększagrupa

badanych–36osób(51%)–pozabieguoperacyjnym

oczekiwałaodpielęgniarkipomocywwalcezbólem

pooperacyjnym.Pomocpielęgniarskadotyczyławtych

przypadkachprzedewszystkimocenybóluprzyuży-

ciuwizualnejskalianalogowejVASorazzastosowania

farmakoterapiiwzależnościodstopniajegonasile-

nia.

Pielęgniarkaopiekującsiępacjentemszczególną

uwagę zwraca na jego wczesną aktywizację rucho-

wą.Celemopiekipielęgniarskiejwobecpacjentawe

wczesnymokresiepooperacyjnymjestprzywrócenie

możliwościsprawnegoisamodzielnegofunkcjono-

wania.Podstawowąformąrehabilitacjipielęgniarskiej

wgRosławskiegojestułożenielecznicze,zapobieganie

odleżynom,przykurczom,zastojowiżylnemu,zapa-

leniupłuc[11].Innedziałaniato:prowadzeniećwi-

czeńbiernych,bierno-czynnych,obracaniepacjenta

włóżku,pomaganiemuprzysiadaniu,wstawaniu,

przechodzeniuzpozycjisiedzącejdostojącej[12].

Wmaterialewłasnym21osób(30%)oczekiwałopo-

mocyprzyzmianiepozycjiciaławłóżku.Pielęgniarki

opiekującsięchorymiwokresiepooperacyjnymswoją

opiekęopierająnateoriiopiekiDorothyOrem[21]

iwformienajczęściejkompensacyjnejpomagająpa-

cjentomwykonywaćwszystkieczynności.

Wdobieznacznegorozwojuśrodkówmasowego

przekazuiichdostępnościwydawaćbysięmogło,że

pacjenciinformacjenatematswojejchorobyuzyskują

ztegoźródła.Wbadaniachwłasnychwykazano,że

tąformęuzupełnianiawiedzywybrałotylko5kobiet

(10%)i7mężczyzn(34%).Zporadpielęgniarskich

skorzystało18kobiet(37%)i7mężczyzn(32%).

Pozostalirespondenciwybrali„formętradycyjną”uzy-

skiwaniawiedzybezpośrednioodlekarzaspecjalisty.

Byćmożematozwiązekzwiekiembadanych(60-75

lat) i pewnymi przyzwyczajeniami do uzyskiwania

informacji.

Wnioski

1. Wśród chorych istniało zapotrzebowanie na

opiekę pielęgniarską po zabiegu operacyjnym

zendoprotezoplastykąstawubiodrowego.Opieka

pielęgniarskautychpacjentówdotyczyłaudzie-

laniapsychicznegowsparciaorazprzygotowania

choregodosamokontroli,samoopiekiisamopie-

lęgnacji.

2. Mimo dużej dostępności środków masowego

przekazu badani respondenci wiedzę na temat

swojejchorobywwiększościczerpaliodzespołu

medycznego–lekarzyipielęgniarek.

1. PanasiukM,KmieciakM.Historiairozwójprotezoplastyki

biodra.Cz.III.KwartOrtoped1994,1:42-49.

2. KwiatkowskiK.Chorobazwyrodnieniowastawubiodrowego.

StandardyMedyczne2004,12:1277-1281.

3. LewandowskiB,SierakowskiS,KitaK.Biodro–przyczyny

najczęstszychdolegliwości.NowaMed2002,2:31-35.

4. SierakowskiS.Chorobazwyrodnieniowastawównaprogu

XXIwieku.NowaMed2002,2:2-3.

5. KellgrenJA,LawrenceJS.Osteoarthritisanddiscdegeneration

inanurbanpopulation.AnnRheumDis1958,17:388.

6. SchierJF.Kompendiumpielęgniarstwa.PZWL,Warszawa

1995:463-465.

7. CiechaniewiczW(red).Pielęgniarstwo–ćwiczenia.PZWL,

Warszawa2001:346-348,435-437,542-546.

8. Piecuch R, Targońska-Stępiak B, Majdan M. Aktualne

poglądynaleczeniechorobyzwyrodnieniowejstawów.Lekarz

2008,6:81-88.

9. KwiatkowaskiK.Chorobazwyrodnieniowastawubiodrowego.

StandardyMedyczne2004,12:1277-1281.

10. SimsK.Rozwójchorobyzwyrodnieniowejstawubiodrowego

–konsekwencjedlaleczeniazachowawczego.Rehabilitacja

Medyczna2000,4:92-103.

11. RosławskiA,SkolimowskiT.Technikawykonywaniaćwiczeń

leczniczych.PZWL,Warszawa1987:7-9,13-22.

12. Hrycaj PZ, Łącki JK. Od zwyrodnienia do zapalenia –

współczesnepoglądynapatogenezęchorobyzwyrodnieniowej

stawów.NowaMed2002,2:7-15.

Piśmiennictwo / References

13. KapałaW.Pielęgniarstwowchirurgii.Wybraneproblemy

zpraktykipielęgniarskiejoddziałówchirurgiiogólnej.Wyd

Czelej,Lublin2006:193-196.

14. MalinowskaK,DegaW.RehabilitacjaMedyczna.PZWL,

Warszawa1998.

15. DziakA.Ćwiczeniausprawniającewuszkodzeniachkości

istawów.PZWL,Warszawa1990.

16. Szopińska K, Hagner W, Radzymińska A. Choroba

zwyrodnieniowastawubiodrowego–etiologia,etiopatogeneza

orazobjawyradiologiczneikliniczne.KwartOrtoped2005,

1:28-35.

17. WalewskaE.Podstawypielęgniarstwachirurgicznego.PZWL,

Warszawa2007.

18. Pozowski A, Uszyński K. Mam sztuczny staw biodrowy.

PZWL,Warszawa1995.

19. Jędrzejczak M, Synder M, Marciniak M, Koza B. Ocena

jakościżyciapacjentówpoalloplastycestawubiodrowego.

KwartOrtoped2001,4,228.

20. BilińskiPJ.Etiologiazaburzeńzbornościstawubiodrowego.

[w:]Ortopediaitraumatologiauprogunowegomilenium.

Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Ortopedii Bydgoskiej,

Bydgoszcz2002.

21. KózkaM.Wybranestandardyopiekipielęgniarskiej.Instytut

PielęgniarstwaCMUJ,Kraków1997.