Cechy produkcji rolniczej

Teoria lokalizacji rolnictwa Thünena

Cechy produkcji rolniczej:

1)

ma charakter przestrzenny i odbywa się w określonych warunkach środowiska

(zwłaszcza produkcja roślinna)

2)

zależy nie tylko od warunków środowiska i nakładów pracy, ale także od

biologicznych właściwości organizmów żywych

3)

przyrodniczy charakter produkcji rolnej – określone cykle produkcji związane ze

wzrostem i rozwojem organizmów roślinnych i zwierzęcych uniemożliwiają

elastyczne regulowanie procesów produkcji

4)

występuje na szeroką skalę zjawisko samoreprodukcji.

Teoria lokalizacji rolnictwa J. H. von Thünena (1826)

„Należy sobie wyobrazić bardzo duże miasto położone w środku żyznej równiny, której nie

przecina żadna spławna rzeka lub kanał. Równinę tworzy zupełnie jednakowa ziemia, która

nadaje się do uprawy. W bardzo dużej odległości od miasta równina przechodzi w dzikie

pustkowie, które oddziela to państwo od reszty świata” [Thünen 1921].

−

przedstawia hipotetyczne rozmieszczenie różnych rodzajów produkcji rolnej wokół

jednego centralnie zlokalizowanego miasta – rynku zbytu

−

opiera się o zależność między rentą gruntową tj. nadwyżką przychodów nad kosztami na

jednostkę powierzchni użytków rolnych a odległością od centrum

−

idea teorii: strefowy spadek intensywności rolnictwa wraz z odległością od ośrodka

miejskiego

Założenia teorii Thünena:

1)

wszystkie grunty na analizowanych obszarach są jednakowo urodzajne

2)

transport między gospodarstwami rolnymi a rynkiem odbywa się drogami

stanowiącymi najkrótsze połączenia w linii prostej między tymi miejscami

3)

koszty transportu są wprost proporcjonalne do odległości, wagi produktu i jego

nietrwałości

4)

na rynku istnieje wolna konkurencja między sprzedawcami, którzy dążą do

maksymalizacji zysku

5)

rolnicy nie wymieniają w zasadzie produktów między sobą, lecz produkują wyłącznie

na sprzedaż na owym centralnym rynku.

Kręgi rolnicze w teorii Thünena:

1)

ogrodnictwo i mleczarstwo bez stałego płodozmianu (rolnictwo intensywne)

– produkcja artykułów szczególnie wrażliwych na transport

2)

gospodarka leśna – dostarczająca drewno budowlane i opałowe dla miasta

3)

intensywny płodozmian – najbliżej centrum miasta

4)

gospodarka roślinna z trwałymi ugorami – system przemienny (zboża – trawy lub

pastwiska)

5)

gospodarka trójpolowa – stefa ta kończy się tam, gdzie renta gruntowa oparta na

sprzedaży zboża równa się zeru

6)

hodowla zwierząt (rolnictwo ekstensywne) – podstawą chowu są pastwiska, renta

gruntowa bardzo mała.

Ryc. 1. Powstawanie kręgów Thünena.

Ź

ródło: Jedut R., Sobczyk W., 1982, Przewodnik do ćwiczeń z geografii rolnictwa, UMCS, Lublin, s. 11.

Ryc. 2. Kręgi rolnicze w teorii Thünena.

Ź

ródło: Domański R., 2005, Geografia ekonomiczna, PWN, Warszawa, s. 164.