„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Halina Zwolska
Marta Małysiak

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich
322[01].O1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr n. farm. Elwira Telejko
mgr Magdalena Krystowska



Opracowanie redakcyjne:
mgr Halina Zwolska
mgr Marta Małysiak



Konsultacja:
mgr inż. Halina Śledziona










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01].O1.04
Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Podstawowa terminologia psychologiczna

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2.

Osobowość

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3.

Charakterystyka procesów psychicznych w życiu człowieka

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4.

Style komunikowania się

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

5.5.

Techniki komunikacji werbalnej i formy komunikacji niewerbalnej

21

5.5.1. Ćwiczenia

21

5.6.

Charakterystyka potrzeb człowieka

24

5.6.1. Ćwiczenia

24

5.7.

Psychologiczne i społeczne uwarunkowania kontaktu z pacjentem

27

5.7.1. Ćwiczenia

27

5.8.

Zasady prowadzenia dyskusji

30

5.8.1. Ćwiczenia

30

5.9.

Bariery komunikacyjne oraz sytuacje trudne

32

5.9.1. Ćwiczenia

32

5.10.

Zasady rozwiązywania konfliktów międzyludzkich

35

5.10.1.Ćwiczenia

35

5.11.

Techniki negocjacji

38

5.11.1.Ćwiczenia

38

5.12.

Promocja zdrowia

41

5.12.1.Ćwiczenia

41

5.13.

Systemy wartości społecznych

43

5.13.1.Ćwiczenia

43

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

7.

Literatura

45
57

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystentka stomatologiczna.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, aby bez problemów
mógł korzystać z poradnika,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

pogadanka,

−

inscenizacji,

−

metoda sytuacyjna,

−

ć

wiczeń praktycznych,

−

tekstu przewodniego.
Formy

organizacyjne

pracy

uczniów

mogą

być

zróżnicowane,

począwszy

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne udzielanie odpowiedzi na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.

Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie
odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale „Ewaluacja osiągnięć ucznia” zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę
możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona jest od
ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego projektu
oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić proces
oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.

Schemat układu jednostek modułowych

322[01].O1

Podstawy działalności zawodowej

322[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

322[01].O1.04
Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów

międzyludzkich

322[01].O1.02

Charakteryzowanie budowy,

fizjologii

i patologii narządu żucia

322[01].O1.03

Stosowanie leków

w leczeniu chorób jamy

ustnej

322[01].O1.05

Przestrzeganie przepisów

prawa i zasad ekonomiki w

ochronie zdrowia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−−−−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu komunikacji interpersonalnej,

−−−−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−−−−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−−−−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−−−−

pracować w grupie,

−−−−

rozumieć znaczenie postawy lojalnej, dyspozycyjnej i dyskretnej,

−−−−

uczestniczyć w dyskusji, prezentacji,

−−−−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom wybranego zawodu,

−−−−

identyfikować własne cechy osobowości, umiejętności,

−−−−

wykazywać się znajomością podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu psychologii ogólnej,

−

scharakteryzować procesy psychiczne,

−

określić rolę procesów poznawczych,

−

określić czynniki i składniki osobowości,

−

scharakteryzować okresy rozwoju psychicznego człowieka,

−

określić znaczenie komunikacji w relacjach między ludźmi,

−

scharakteryzować style oraz techniki komunikacji werbalnej i niewerbalnej,

−

ocenić możliwości komunikacyjne z osobami w różnym wieku,

−

rozpoznać potrzeby i oczekiwania pacjentów,

−

rozpoznać zakłócenia występujące w czasie komunikowania się,

−

pokonać bariery w procesie komunikowania się,

−

przeprowadzić konstruktywną dyskusję,

−

porozumieć się z pacjentem i współpracownikami,

−

zastosować techniki ułatwiające skuteczne komunikowanie się,

−

zastosować argumentację racjonalną i emocjonalną do określonej sytuacji,

−

poradzić sobie w sytuacjach trudnych,

−

zastosować ogólnie przyjęte normy etyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………...
Modułowy program nauczania:

Asystentka stomatologiczna 322[01].

Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1.

Jednostka modułowa:

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów
międzyludzkich 322[01].O1.04.

Temat: Skuteczne komunikowanie się z pacjentem. Komunikacja werbalna.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności stosowania zasad skutecznego komunikowania się.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

zdefiniować pojęcia: komunikowanie się, komunikacja interpersonalna, komunikacja
werbalna, komunikacja niewerbalna,

−

wyjaśnić zasady przekazywania komunikatów werbalnych,

−

wymienić cechy dobrego nadawcy i dobrego odbiorcy,

−

scharakteryzować techniki aktywnego słuchania,

−

uzasadnić znaczenie i stosowanie różnych technik komunikacji interpersonalnej
w tworzeniu właściwych relacji z pacjentem,

−

zaprezentować efekt wykonanej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami wykładu,

−

dyskusja,

−

metoda sytuacyjna,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy:
▪

Przebieg procesu komunikacji.

▪

Techniki aktywnego słuchania.

▪

Style komunikowania się.

–

przygotowane przez uczniów prezentacje komunikatów werbalnych,

−

kamera wideo, magnetowid, DVD.

Przebieg zajęć:

1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

2.

Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.

3.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

4.

Realizacja tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących

komunikacji,

objaśnia

pojęcia:

komunikacja

interpersonalna,

komunikacja werbalna i niewerbalna,

−

nauczyciel zadaje pytanie: „Co rozumiesz przez pojęcie komunikowanie się?”,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do ćwiczeń.

5.

Realizacja ćwiczenia:
–

nauczyciel wyjaśnia, że celem ćwiczenia jest prezentacja przygotowanego przez

uczniów komunikatu werbalnego,

–

nauczyciel wybiera czterech lub pięciu uczniów chętnych do przedstawienia
przygotowanych materiałów,

–

uczniowie kolejno prezentują swoje prace, a nauczyciel nagrywa wystąpienie,

6.

Nauczyciel odtwarza nagranie i następuje dyskusja. Pytania do dyskusji:
–

Jak nadawca zachowywał się podczas wystąpienia?

–

Czy komunikat został przedstawiony jasno i zrozumiale?

–

Co zmieniłbyś w przekazie informacji?

–

Czy podczas prezentacji zwracałeś uwagę na odbiorcę?

–

Jak zachowywał się odbiorca?

–

Jaki wpływ miał odbiorca na Twój przekaz informacji?

Zakończenie zajęć

1.

Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prezentacji.

2.

Nauczyciel ocenia aktywność uczniów i dziękuje za lekcję.

Praca domowa

Wpisz do tabeli cechy dobrego nadawcy i dobrego odbiorcy.

Cechy dobrego nadawcy

Cechy dobrego odbiorcy

1.

………………………………………

2.

………………………………………

3.

………………………………………

……………………………………………

1.

…………………………………………

2.

…………………………………………

3.

…………………………………………

………………………………………………

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………...
Modułowy program nauczania:

Asystentka stomatologiczna 322[01].

Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1.

Jednostka modułowa:

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów
międzyludzkich 322[01].O1.04.

Temat: Mój system wartości etycznych.

Cel ogólny: Kształtowanie etycznych zachowań

w relacjach z drugim człowiekiem

.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

zdefiniować pojęcia: etyka, etyka zawodowa, normy etyczne,

−

wyjaśnić zasady uczciwego i odpowiedzialnego postępowania wobec drugiej osoby,

−

sformułować zasady etycznego postępowania w różnych sytuacjach zawodowych,

−

określić

skutki nie zastosowania zasad etycznego postępowania,

−

określić własny system wartości.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami wykładu,

−

dyskusja,

−

metoda sytuacyjna,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy przedstawiające definicje: etyki, etyki zawodowej, norm etycznych,

−

encyklopedia,

−

przybory do pisania,

−

kartki samoprzylepne,

−

kartki papieru.

Przebieg zajęć:

1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

2.

Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.

3.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

4.

Realizacja tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących etyki, etyki zawodowej, postępowania zgodnie z regułami moralnymi,
opierającymi się

na powszechnie akceptowanych wartościach wynikających z tradycji

i kultury danego społeczeństwa, normami prawnymi o charakterze nakazów
i zakazów, ustalającymi odpowiedzialność

za nieprzestrzeganie prawa,

−

uczniowie przy pomocy nauczyciela starają

się odpowiedzieć na pytanie: co to jest

etyka, etyczne postępowanie?

−

nauczyciel poleca uczniom zastanowienie się

nad tym, co jest dla nich cenne

i stanowi wartość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

5.

Realizacja ćwiczenia:

–

nauczyciel wyjaśnia, że celem ćwiczenia jest ustalenie, jakie wartości każdy z nich
uważa za szczególnie cenne, które mogą stworzyć osobisty system wartości,

–

uczniowie mają za zadanie wypisać na kartkach samoprzylepnych zasady etyczne,
które znalazłyby swoje miejsce w ich osobistym systemie wartości,

−

po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel wybiera 5-ciu uczniów, którzy przedstawiają na
forum grupy swój system wartości,

−

podsumowaniem prezentacji uczniów ma być wybranie dziesięciu najważniejszych
zasad etycznych, tworzących system wartości,

−

ć

wiczenie ma celu uświadomienie uczniom jakich wartości bronią

i jakie są dla nich

najważniejsze.

6.

Dyskusja. Pytania do dyskusji.

−

Czy każdy człowiek powinien umieć

rozpoznawać wartości etyczne i stosować je we

wszystkich obszarach swojej działalności – relacjach rodzinnych i towarzyskich,
w szkole, na uczelni, w pracy i życiu publicznym?

−

Jakie są skutki nie stosowania zasad etycznych, które powinny obowiązywać we
wzajemnych relacjach zarówno w życiu osobistym jak i zawodowym?

Zakończenie zajęć
1.

Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prezentacji.

2.

Nauczyciel ocenia aktywność uczniów i dziękuje za lekcję.

Praca domowa
Opracuj kodeks etycznego postępowania w zawodzie asystentka stomatologiczna.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowa terminologia psychologiczna

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyszukaj w literaturze i Internecie informacje na temat znaczenia i roli prawej oraz lewej

półkuli mózgowej człowieka. Wskaż, jakie zaburzenia psychiczne mogą powstać, jeśli nie
będą one prawidłowo funkcjonować.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a gotowe
wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w nich odpowiednie treści,

3)

wypisać funkcje, jakie pełni prawa i lewa półkula,

4)

dokonać analizy tych funkcji i wskazać procesy psychiczne, które są z nimi związane,

5)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Opracuj słowniczek podstawowych pojęć z zakresu psychologii, uwzględniając

wieloznaczność pojęć i zakres ich stosowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a gotowe
wnioski i wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

opracować katalog podstawowych pojęć psychologicznych,

3)

wyszukać w literaturze i Internecie definicje podstawowych pojęć psychologicznych,

4)

opracować formę graficzną,

5)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 3

Kolega z pracy, po raz kolejny prosi cię o wykonanie zadania, które należy do jego

obowiązków. Uzasadnia to zmęczeniem i problemami osobistymi, choć wiesz, że to
nieprawda. Zachowaj się asertywnie w tej sytuacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
samodzielnie przygotowali scenkę sytuacyjną, a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili
i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać przykłady zachowań asertywnych,

3)

przeanalizować zasady zachowań asertywnych,

4)

przygotować asertywną odpowiedź na prośbę kolegi,

5)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Osobowość

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj pisemnie ankietę, której celem będzie zbadanie, jaki temperament i typ

osobowości ma dany pacjent.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w literaturze i Internecie zasadnicze elementy ankiety,

3)

wyszukać cechy poszczególnych temperamentów i osobowości,

4)

sformułować pytania,

5)

opracować stronę graficzną ankiety,

6)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy,

7)

przeprowadzić ocenę własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Dobierz typ osobowości do podanych zawodów: farmaceuta, dietetyk, ortopeda,

higienistka i asystentka stomatologiczna.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę osobowości

3)

wypisać, jakimi cechami powinni się odznaczać przedstawiciele poszczególnych
zawodów,

4)

dopasować cechy do typów osobowości,

5)

opracować zestawienie cech i typów osobowości,

6)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Charakterystyka procesów psychicznych w życiu człowieka

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Byłeś na filmie z grupą kolegów. Sala kinowa była pełna, film interesujący, choć w jego

oglądaniu trochę przeszkadzało ci, że niektórzy jedli prażoną kukurydzę, chipsy i pili napoje
z puszki. Napisz, z jakimi wrażeniami możesz mieć do czynienia oglądając w takich
warunkach film w dużej sali kinowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
a gotowe wnioski i wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę wrażenia,

3)

wymienić rodzaje wrażeń,

4)

omówić zależność między danym wrażeniem a danym zmysłem,

5)

wybrać wrażenia, które wystąpiły w sali kinowej,

6)

wskazać źródło tych wrażeń w sali kinowej,

7)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Opracuj schemat myślowy człowieka, który boi się pójść do dentysty, bo pamięta, jak

w dzieciństwie miał usuwane zęby.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
przygotowali schemat, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wypisać, jakie etapy obejmuje proces myślenia,

3)

sformułować przykładowe myśli pacjenta na każdym etapie tego procesu,

4)

opracować schemat myślowy,

5)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź rozmowę z chorym dzieckiem oraz człowiekiem starszym, na temat jego

choroby i emocji, jakie jej towarzyszą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje oraz
przygotowali stosowną prezentację rozmowy, a wyniki pracy i wnioski przedstawili
i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wypisać, jakie emocje mogą towarzyszyć osobie chorej,

3)

sformułować przykładowe myśli pacjenta na każdym etapie tego procesu,

4)

sformułować pytania odpowiednio do wieku osoby,

5)

przeprowadzić rozmowę,

6)

określić bodźce biorące udział w tym procesie,

7)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

inscenizacja,

−

instruktaż,

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Style komunikowania się

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się przykładami wyjaśnij, w jakich sytuacjach należy stosować niepartnerski

styl komunikowania się z innymi ludźmi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
sformułowali wnioski, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać

w

literaturze

i

Internecie

charakterystykę

niepartnerskiego

stylu

komunikowania się,

3)

określić sytuacje, w jakich może być stosowany styl niepartnerski,

4)

dobrać odpowiednie przykłady,

5)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Połącz style komunikowania się wymienione w lewej kolumnie tabeli z odpowiadającymi

im charakterystykami z prawej kolumny tabeli.

Styl

Charakterystyka

Partnerski

Narzucanie tematu rozmowy i uważanie własnych wypowiedzi za
ważniejsze

Autorytarny

Uważanie celów partnera za ważniejsze od własnych

Uległy

Traktowanie z taką samą powagą własnych celów, jak i celów partnera.
Nie narzucanie swojego punktu widzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
sformułowali wnioski, a wyniki pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wypisać cele poszczególnych stylów,

3)

połączyć odpowiednio kolumny,

4)

uzasadnić swój wybór,

5)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.5. Techniki komunikacji werbalnej i formy komunikacji

niewerbalnej

5.5.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź wybraną przez siebie rozmowę:

a)

rozmowa z pacjentem, który powinien postępować zgodnie z zaleceniami lekarskimi (np.
w zakresie stosowania właściwej higieny jamy ustnej itp.), a nie chce ich przestrzegać,

b)

rozmowa z klientem apteki, który zamiast leku przepisanego chce zakupić całkiem inny
ś

rodek sugerując się reklamą telewizyjną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
sformułowali argumenty, opracowali sposób ich prezentacji, a wyniki pracy przedstawili
na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wybrać odpowiednią technikę komunikowania się oraz formy techniki niewerbalnej,

3)

opracować argumenty,

4)

przygotować scenkę sytuacyjną,

5)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy

6)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

metoda sytuacyjna,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Określ zasady postępowania w wybranym przez siebie przypadku:

a)

do gabinetu stomatologicznego przychodzi pacjent i zgłasza żądania, dotyczące
umówienia się na wizytę oraz warunków jej przeprowadzenia, których stomatolog ze
względu na brak możliwości organizacyjnych i ochronę własnych interesów nie może
spełnić. Porozmawiaj z nim stosując odpowiednio dobraną technikę komunikowania,

b)

do apteki przychodzi klient i zgłasza żądani dotyczące zakupu środków, których apteka
ze względu na brak możliwości prawnych, organizacyjnych i ochronę własnych
interesów nie może spełnić. Porozmawiaj z nim stosując odpowiednio dobraną technikę
komunikowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali
argumenty,

przygotowali

stosowną

inscenizację,

a

wyniki

pracy

przedstawili

na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę różnych technik i form komunikacji,

3)

przeanalizować, która z nich jest właściwa w sytuacji, gdy nie spełniamy żądań drugiej
strony,

4)

dokonać wyboru techniki zdartej płyty,

5)

przygotować odpowiednią odmowę,

6)

poszukać wspólnie z pacjentem takiego rozwiązania, które zaspokoi jego interesy, ale nie
kosztem twoich,

7)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź telefoniczną rozmowę z pacjentem, który dzwoni, aby skrytykować ofertę

gabinetu stomatologicznego i warunki w nim panujące. Przeprowadź z nim rozmowę na ten
temat stosując odpowiednią technikę komunikacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali
argumenty, przygotowali stosowną inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w literaturze i Internecie charakterystykę różnych technik komunikacji,

3)

ocenić, która z nich jest właściwa w sytuacji, gdy spotykamy się z krytyką,

4)

dokonać wyboru techniki otwartych drzwi,

5)

wypisać zasady prowadzenie rozmów telefonicznych,

6)

dobrać właściwy styl komunikacji,

7)

przygotować odpowiednią rozmowę,

8)

sprowadzić rozmowę z ogólników na konkrety,

9)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

metoda sytuacyjna,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.6. Charakterystyka potrzeb człowieka

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie własnych doświadczeń w dotychczasowych kontaktach z placówkami

zdrowia podaj i omów przykłady, w jaki sposób starają się one zaspokoić potrzeby pacjenta.
Wskaż też obszary, w których potrzeby pacjenta są niezaspokojone. Oceń to zjawisko.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy i wnioski przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

dokonać analizy potrzeb pacjenta,

3)

wypisać sposoby zaspakajania tych potrzeb,

4)

wskazać na przykładach, jakie potrzeby są zaspakajane przez placówki zdrowia,

5)

podać sposoby zaspakajania tych potrzeb,

6)

wskazać obszary potrzeb, które nie są zaspakajane przez placówki zdrowia,

7)

określić przyczynę i skutki tego zjawiska,

8)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Opracuj ankietę, której celem będzie zbadanie, czy pacjenci są zadowoleni z poziomu

obsługi w gabinecie stomatologicznym oraz oferty usług medycznych w nim świadczonych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali ankietę a wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w literaturze i Internecie zasadnicze elementy ankiety,

3)

wybrać zagadnienia, o które chcesz zapytać pacjentów,

4)

sformułować pytania,

5)

opracować stronę graficzną ankiety,

6)

zaprezentować na forum grupy wyniki pracy,

7)

przeprowadzić ocenę własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1, kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Podając odpowiednie przykłady wykaż relację, jaka zachodzi między potrzebami

człowieka a jego wiekiem oraz omów czynniki kształtujące potrzeby.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, określili
relację, a wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

dokonać analizy hierarchii potrzeb wg Maslowa,

3)

wykazać różnicę między potrzebami niższego rzędu a wyższego rzędu,

4)

wypisać, jakie potrzeby ma człowiek na różnych etapach życia,

5)

określić przyczyny zmian w hierarchii potrzeb,

6)

określić, jak potrzeby są zaspakajane,

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 4

Przygotuj listę pytań, które mogą być pomocne w rozpoznaniu potrzeb i oczekiwań

pacjenta gabinetu stomatologicznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali pytania, a wyniki pracy przedstawili i omówili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

znaleźć w Internecie lub literaturze przykłady obsługi pacjenta,

3)

określić o co i w jaki sposób można zapytać pacjenta,

4)

sformułować pytania,

5)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

6)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

5.7. Psychologiczne i społeczne uwarunkowania kontaktu

z pacjentem

5.7.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj zestawienie poszczególnych rodzajów wsparcia, z uwzględnieniem ich celów

i metod realizacji.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali zestawienie, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wypisać cechy poszczególnych rodzajów wsparcia,

3)

usystematyzować te cechy,

4)

określić cel, jaki jest najważniejszy w danym rodzaju wsparcia,

5)

wskazać formy, w jakich wsparcie jest realizowane w praktyce,

6)

opracować formę graficzną zestawienia,

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

8)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Wyjaśnij pojęcie hospicjum i omów ich rolę w życiu pacjenta.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, a wyniki
pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać informacji na temat hospicjum, jego roli i funkcjach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

3)

wypisać zadania hospicjum i formy realizacji tych zadań,

4)

określić warunki, jakie muszą być spełnione, aby zostać wolontariuszem w hospicjum,

5)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

6)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 3

W oparciu o przykłady z tzw. życia codziennego wyjaśnij, jak ludzie reagują na wieść

o chorobie i jak otoczenie reaguje na takie choroby jak AIDS, sepsa, gruźlica.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dobrali
argumenty, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wypisać reakcje osób na wieść, że są chorzy,

3)

wypisać reakcje osób na wieść o tym, że ktoś jest chory,

4)

dokonać analizy porównawczej tych reakcji,

5)

określić przyczyny i skutki reakcji,

6)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

7)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Ćwiczenie 4

Przygotuj symulację wybranej sytuacji:

a)

przeprowadź wywiad z pacjentem w celu rozpoznania czynników, które ułatwiają mu
i utrudniają walkę z chorobą,

b)

przeprowadź rozmowę z klientem sklepu medycznego lub apteki na temat czynników,
które ułatwiają mu i utrudniają walkę z chorobą.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
przygotowali inscenizację, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać informacji na społecznych uwarunkowań choroby,

3)

przygotować pytania mające na celu rozpoznanie czynników wpływających na
psychiczny stan pacjenta,

4)

dokonać klasyfikacji tych czynników ze względu na ich źródło oraz skutki,

5)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

6)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

inscenizacja,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

5.8. Zasady prowadzenia dyskusji

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj scenariusz dyskusji na temat sytuacji w polskiej służbie zdrowia.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
opracowali sposób rozpoczęcia i prowadzenia dyskusji, dobrali argumenty, a wyniki pracy
przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w Internecie informacji na temat zasad przeprowadzania dyskusji,

3)

wyszukać informacji na temat rodzajów argumentów,

4)

sformułować odpowiednie argumenty rzeczowe i merytoryczne,

5)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru,

−

rekwizyty (telefon, notatnik),

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Przygotuj scenkę przedstawiającą rozmowę na temat zmian organizacji pracy

w funkcjonowaniu wybranego gabinetu stomatologicznego. W scenariuszu rozmowy
uwzględnij argumenty uzasadniające korzyści z proponowanych zmian i zaproponuj
konstruktywne rozwiązanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
wyboru odpowiednich zachowań i argumentów, przygotowali inscenizację, a wyniki pracy
przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w Internecie i literaturze zasad prowadzenia dyskusji,

3)

zaproponuj przykładowe rozwiązania problemu,

4)

opracuj argumenty uzasadniające proponowane rozwiązania,

5)

przygotować odpowiednią inscenizację z zastosowaniem technik komunikacji werbalnej
i niewerbalnej,

6)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem

−

inscenizacja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

5.9. Bariery komunikacyjne oraz sytuacje trudne

5.9.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podczas zebrania pracownik przedstawia trudności, jakie ostatnio zaistniały w firmie.

Kierownik przerywa mu prezentację i sam wylicza przyczyny takiego stanu rzeczy. Nie daje
się przekonać, że przyczyniły się do tego jego decyzje. Podnosi ton głosu, stuka długopisem
o blat stołu i otwiera okno, przez które dobiega hałas uliczny. Wskaż, jakie bariery
komunikacji wystąpiły w tym przypadku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

ocenić rodzaje barier komunikacyjnych,

3)

rozróżnić bariery zewnętrzne i wewnętrzne,

4)

wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji,

5)

określić przyczyny powstania tych barier,

6)

zaproponować sposoby ich pokonania,

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura i prasa,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

W jednej sali szpitalnej leży staruszek ze złamaną nogą oraz młody, 19-letni chłopak.

Obaj czują się bardzo samotni i mają problemy z zaprzyjaźnieniem się, bo nie mogą znaleźć
tzw.: ”wspólnego języka”. Wyjaśnij to zjawisko.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyjaśnić pojęcie „wspólny język”,

3)

ocenić rodzaje barier komunikacyjnych,

4)

rozróżnić bariery zewnętrzne i wewnętrzne,

5)

wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji,

6)

określić przyczyny powstania tych barier,

7)

zaproponować sposoby ich pokonania

8)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura i prasa,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Pacjent próbuje koncentrować uwagę wszystkich na jego osobie i zaangażować ich

w rozwiązanie jego problemu. Używa przy tym wyszukanych zwrotów, posługuje się
fachową terminologią i nie pozwala innym dojść do słowa. Wtrąca przy tym informacje
z życia prywatnego oraz informacje z życia politycznego. Wskaż powstałe w tym przypadku
rodzaje barier komunikacyjnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, przygotowali argumenty, sformułowali wnioski, a wyniki pracy
przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

dokonać analizy rodzajów barier komunikacyjnych,

3)

rozróżnić bariery zewnętrzne i wewnętrzne,

4)

wskazać bariery zaistniałe w opisanej sytuacji,

5)

określić przyczyny powstania tych barier,

6)

zaproponować sposób ich pokonania,

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

5.10. Zasady rozwiązywania konfliktów międzyludzkich

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Kolega oczernia Cię w oczach szefa, nie realizuje powierzonych mu zadań i przypisuje

sobie Twoje zasługi. Kiedy zwróciłeś mu uwagę na temat jego zachowania, zaczął publicznie
cię krytykować i zarzucił kłamstwo. Wskaż sposób rozwiązania konfliktu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wskazać rodzaje strategii rozwiązywania konfliktów,

3)

wymienić przyczyny zaistniałej sytuacji,

4)

wymienić dążenia każdej strony konfliktu,

5)

dobrać odpowiednią strategię rozwiązywania konfliktu,

6)

dobrać środki, jakimi może posłużyć się szef firmy,

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

8)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura i prasa,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

W gazecie ukazał się artykuł na temat zajęć jogi oraz ziół stosowanych w medycynie

chińskiej, jako sposobu walki ze stresem. Scharakteryzuj ten rodzaj zajęć i środków
w leczeniu stresu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w literaturze i Internecie informacji na temat istoty jogi oraz chińskiej
medycyny,

3)

wypisać główne założenia jogi i chińskiej medycyny,

4)

wskazać na związek między jogą a walką ze stresem,

5)

dokonać oceny takiego sposobu walki ze stresem

6)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

7)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura i prasa,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Przygotuj zajęcia dla grupy swoich kolegów, na których wykorzystasz muzykę

relaksacyjną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, przygotowali zajęcia, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili
na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

przedstawić zasady i cel zajęć relaksacyjnych,

3)

wskazać na znaczenie muzyki w procesie relaksacji,

4)

dobrać odpowiednią muzykę,

5)

zadbać o odpowiednie przygotowanie pomieszczenia (wywietrzenie sali, maty,
oświetlenie),

6)

przeprowadzić zajęcia pod kierunkiem nauczyciela,

7)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

pisaki kolorowe,

−

kolorowe kartki formatu A4,

−

maty, materace,

−

magnetofon, odtwarzacz CD.

Ćwiczenie 4

Pacjent, będący klientem twojego gabinetu stomatologicznego nie realizuje zaleceń

lekarskich, a o swoje złe samopoczucie obwinia personel medyczny i producentów lekarstw.
Grozi, że poda lekarza i pracowników gabinetu do sądu, ponieważ chcą go otruć. Wskaż
sposób rozwiązania konfliktu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wskazać rodzaje strategii rozwiązywania konfliktów,

3)

wymienić przyczyny zaistniałej sytuacji,

4)

wymienić dążenia każdej strony konfliktu,

5)

dobrać odpowiednią strategię rozwiązywani konfliktu,

6)

dobrać środki, jakimi może posłużyć się lekarz,

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

8)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

5.11. Techniki negocjacji

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj scenkę sytuacyjną, której tematem będzie przeprowadzenie negocjacji z osobą

niezgadzającą się na udzielenie jej pomocy medycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, przygotowali scenkę, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na
forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

dokonać oceny stylów negocjacji,

3)

wybrać styl negocjacji,

4)

określić cel, jaki chcesz osiągnąć,

5)

określić granice ustępstw,

6)

przygotować argumenty merytoryczne i formę ich prezentacji

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

8)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie,

−

metoda sytuacyjna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

pisaki kolorowe,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Firma będąca jedynym dostawcą danych materiałów potrzebnych do przeprowadzenia

zabiegów lekarskich oraz leków przedstawiła swoją ofertę, ale jej żądania finansowe są zbyt
wygórowane. Wynegocjuj jak najlepsze warunki dostawy tych materiałów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

dokonać oceny

stylów negocjacji,

3)

wybrać styl negocjacji,

4)

określić cel, jaki chcesz osiągnąć,

5)

określić granice ustępstw,

6)

przygotować argumenty merytoryczne,

7)

przygotować formę prezentacji argumentów,

8)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

9)

dokonać oceny własnych działań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura i prasa,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Przygotuj symulację negocjacji w wybranym przypadku:

a)

do przychodni (gabinetu) przychodzi pacjent twierdząc, że był umówiony na wizytę.
Sekretarka nie znajduje w preliminarzu nazwiska pacjenta, ani informacji o terminie
wizyty. W dodatku w tym dniu nie ma w gabinecie lekarza, z którym według relacji
pacjenta był on umówiony. Pacjent twierdzi, że uzyskał telefoniczne potwierdzenie
umówionej wizyty przez pracownika zastępującego sekretarkę, wymieniając nazwisko tej
osoby. Zaproponuj zmianę terminu wizyty.

Zaproponuj rozwiązanie sytuacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich

analizy,

przygotowali

argumenty

oraz

inscenizację,

sformułowali

wnioski,

a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

dokonać oceny stylów negocjacji,

3)

wybrać styl negocjacji,

4)

określić cel, jaki chcesz osiągnąć,

5)

określić granice ustępstw,

6)

przygotować argumenty merytoryczne,

7)

przygotować formę prezentacji argumentów,

8)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy,

9)

dokonać oceny własnych działań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

inscenizacja,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

5.12. Promocja zdrowia

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyszukaj dane statystyczne na temat współczesnego modelu polskiej rodziny.

Przeprowadź ich analizę pod kątem funkcji, jakie pełni rodzina i sformułuj odpowiednie
wnioski.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje,
dokonali ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyszukać w Internecie odpowiednich danych statystycznych,

3)

opracować dane według typów rodziny i jej struktury

4)

dokonać analizy danych pod kątem funkcji, jakie rodzina powinna spełniać,

5)

sformułować właściwe wnioski,

6)

dokonać oceny problemu,

7)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura i poradnik,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Opracuj plakaty reklamowe promujące wśród twoich kolegów akcję dbania np. o higienę

jamy ustnej, postawy ciała, prawidłowe odżywianie, pozbywanie się przeterminowanych
lekarstw.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wypisać zagrożenia i korzyści związane z higieną jamy ustnej,

3)

określić sposób przekazu informacji,

4)

dobrać formę graficzną,

5)

przygotować plakaty

6)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura, poradnik, prasa,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj akcje podejmowane przez organizacje rządowe i pozarządowe, mające na

celu promocję zdrowia. Określ rolę rodziny w tym zakresie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, przygotowali argumenty, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na
forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wskazać cel jaki ma być osiągnięty,

3)

określić sposoby i formy wykorzystywane do promocji zdrowia,

4)

ocenić skuteczność wykorzystywanych środków,

5)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura, prasa,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

5.13. Systemy wartości społecznych

5.13.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Stwórz swój osobisty system wartości etycznych, wypisując szczególnie cenne wartości

na kartce. Swój wybór uzasadnij.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika i literatury,

2)

wyjaśnić pojęcie wartości etycznych,

3)

wypisać wartości,

4)

uzasadnić swój wybór,

5)

przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

literatura i poradnik,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki formatu A4.

Ćwiczenie 2

Opracuj własny kodeks etyki przedstawiciela wybranego zawodu medycznego,

składający się z dziesięciu najistotniejszych Twoim zdaniem zasad.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

realizacji. Proponuje się, aby uczniowie w parach wyszukali potrzebne informacje, dokonali
ich analizy, sformułowali wnioski, a wyniki pracy przedstawili na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeanalizować materiał nauczania,

2)

sformułować zasady,

3)

opracować formę graficzną,

4)

zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe kartki format A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

6.

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

jednostopniowy

do

jednostki

modułowej

„Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których wszystkie zadania są

z poziomu podstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. c, 4. b, 5. a, 6. b, 7. d, 8. c, 9. b, 10. a, 11. d,
12. c, 13. c, 14. a, 15. d, 16. c, 17. d, 18. b, 19. a, 20. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zastosować formy komunikacji niewerbalnej

B

P

b

2

Rozpoznać elementy komunikacji

A

P

d

3

Scharakteryzować cechy zachowań asertywnych

C

P

c

4

Rozpoznać komunikaty

A

P

b

5

Rozpoznać sposób prowadzenia negocjacji

A

P

a

6

Zastosować odpowiednią argumentację

C

P

b

7

Sformułować pytania w rozmowie z klientem

C

P

d

8

Rozpoznać cechy informacji

A

P

c

9

Zastosować odpowiednią strategię rozwiązywania
konfliktu

C

P

b

10 Dobrać odpowiednią technikę komunikowania się

C

P

a

11 Rozróżnić bariery komunikacji

B

P

d

12 Rozróżnić potrzeby człowieka

B

P

c

13 Scharakteryzować istotę kodeksu etycznego

C

P

c

14 Dobrać środki służące rozwiązywaniu konfliktów

C

P

a

15 Przeprowadzić negocjacje

C

P

d

16 Rozpoznać zachowania asertywne

A

P

c

17 Rozpoznać zachowanie etyczne

A

P

d

18 Zastosować argumentację emocjonalną

C

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

19 Wyjaśnić znaczenie mowy ciała

C

P

a

20 Zastosować argument z przeciwieństwa

C

P

c

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania,
które sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań dotyczących Nawiązywania i utrzymywania kontaktów
międzyludzkich. Wszystkie

zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź

jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi: w zadaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Komunikacja niewerbalna nie opiera się na
a)

gestach.

b)

słowach.

c)

mimice.

d)

tonie głosu.

2.

Kodowanie w komunikacji to
a)

ś

wiadome zatajanie informacji.

b)

przekazywanie informacji według ustalonego schematu.

c)

używanie odpowiednich skrótów.

d)

wybór odpowiednich znaków do przekazania treści.

3.

Asertywność wynika między innymi z tego, że osoba
a)

narzuca innym własne zdanie

b)

nie ma własnego zdania.

c)

potrafi wyrazić własne zdanie.

d)

nie liczy się ze zdaniem innych.

4.

„Systematyczne ćwiczenie sprzyjają dobrym efektom w rehabilitacji.” Jest to komunikat
a)

krytyczny.

b)

strukturalny.

c)

opiekuńczy.

d)

wspierający.

5.

W negocjacjach
a)

liczy się odpowiednia taktyka.

b)

nie można iść na ustępstwa.

c)

najlepszy jest styl miękki.

d)

zawsze występuje impas.

6.

Wybór sposobu argumentacji zależy od
a)

miejsca prowadzenia rozmowy.

b)

postawionej tezy.

c)

pory dnia.

d)

kraju, z którego pochodzi rozmówca.

7.

Pytania zadawane pacjentowi
a)

muszą być sformułowane w sposób ogólny.

b)

nie mogą być wykorzystywane do badania rynku.

c)

mogą dotyczyć jego prywatnych spraw.

d)

mają służyć poznaniu jego oczekiwań.

8.

Podstawowe cechy informacji to
a)

dokładność, aktualność, racjonalność, rzetelność.

b)

rzetelność, aktualność, prawdziwość, racjonalność.

c)

aktualność, dokładność, kompletność, przydatność.

d)

aktualność, prawdziwość, kompletność, przydatność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

9.

Jeżeli w rozwiązaniu konfliktu stosujemy strategię dominacji to oznacza to, że
a)

zależy nam na osiągnięciu kompromisu.

b)

stosujemy groźby i perswazje.

c)

ś

wiadomie rezygnujemy z własnych dążeń.

d)

rozwiązanie sprawy nie powinno nastąpić zbyt szybko.

10.

Technikę otwartych drzwi stosuje się
a)

w odpowiedzi na krytykę.

b)

zawsze kiedy chce się osiągnąć kompromis.

c)

aby podzielić się własnymi emocjami i przeżyciami.

d)

gdy celem jest spełnienie określonych żądań.

11.

Do barier wewnętrznych należą
a)

hałas uliczny, szum w uszach.

b)

głośna muzyka, ból.

c)

głód, brak czasu.

d)

różnice językowe, emocje.

12.

Do potrzeb niższego rzędu należy potrzeba
a)

awansu.

b)

zakupu samochodu.

c)

jedzenia.

d)

pójścia do teatru.

13.

Firmy tworzą kodeksy etyczne, aby
a)

nie musiały przestrzegać przepisów prawa.

b)

mogły działać w szarej strefie.

c)

określić, jakie zachowania są niepożądane.

d)

spełnić ustawowy obowiązek.

14.

Do rozwiązywania konfliktów przy zastosowaniu środków pedagogicznych służy
a)

mediacja.

b)

manipulacja.

c)

nagana.

d)

kara pieniężna.

15.

Formułowanie żądań podczas negocjacji następuje w fazie
a)

ś

rodkowej.

b)

końcowej.

c)

każdej.

d)

wstępnej.

16.

Asertywność jest to
a)

element negocjacji.

b)

rodzaj techniki komunikacji.

c)

umiejętność odmawiania.

d)

rodzaj potrzeby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

17.

Etyka zawodowa obowiązuje
a)

tylko w godzinach pracy.

b)

tylko gdy jej zasady są spisane.

c)

podczas rozmowy z pacjentem.

d)

w każdych okolicznościach.

18.

Argumentację emocjonalną można
a)

stosować w każdej sytuacji.

b)

uzupełniać argumentacją rzeczową.

c)

stosować tylko podczas negocjacji.

d)

zawsze zastąpić argumentacją logiczną.

19.

Mowa ciała to
a)

rodzaj komunikacji.

b)

podstawa zachowań etycznych w biznesie.

c)

nazwa choroby cywilizacyjnej.

d)

forma komunikacji werbalnej.

20.

„Jeśli podczas rozmowy z pacjentem nie wolno mówić podniesionym tonem, to tym
bardziej nie wolno wrzeszczeć” to argument
a)

z przykładu.

b)

odwołujący się do tradycji.

c)

z przeciwieństwa.

d)

z milczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

Test

jednostopniowy

do

jednostki

modułowej

„Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru i wszystkie zadania są z poziomu

podstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. c, 5. a, 6. c, 7. c, 8. b, 9. a, 10. d, 11. c, 12.
b, 13. b, 14. c, 15. c, 16. d, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać zasady technik komunikowania się

A

P

a

2

Zastosować środki rozwiązywania konfliktów

C

P

b

3

Zdefiniować proces poznawczy

A

P

d

4

Dobrać

formy

komunikacji

werbalnej

i niewerbalnej

C

P

c

5

Rozpoznać zachowanie asertywne

A

P

a

6

Rozróżnić bariery komunikacji

B

P

c

7

Zastosować profilaktykę

C

P

c

8

Rozpoznać sytuację konfliktową

A

P

b

9

Zastosować ustępstwo w negocjacjach

C

P

a

10 Rozróżnić formy komunikacji interpersonalnej

B

P

d

11 Wymienić zasady etyki zawodowej

A

P

c

12 Rozpoznać potrzeby i oczekiwania pacjenta

A

P

b

13 Zastosować komunikat krytyczny

C

P

b

14 Dobrać środek prawny do rozwiązania konfliktu

C

P

c

15 Sformułować odpowiednie argumenty

C

P

c

16 Przeprowadzić rozmowę z klientem

C

P

d

17 Rozpoznać znaczenie i przyczyny impasu

A

P

a

18 Rozpoznać zasady mowy ciała i wyglądu

w rozmowie

C

P

c

19 Rozróżnić klasyfikację potrzeb

B

P

b

20 Rozróżnić

bodźce

tworzące

bariery

komunikacyjne

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań dotyczących Nawiązywania i utrzymywania kontaktów
międzyludzkich. Wszystkie

zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź

jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi: w zadaniach wielokrotnego
wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Technikę zdartej płyty stosuje się wówczas, gdy rozmówca
a)

jest uparty.

b)

krytykuje nas.

c)

jest niezdecydowany.

d)

jest sympatyczny.

2.

Do rozwiązywania konfliktów stosuje się
a)

korupcję.

b)

mediację.

c)

manipulację.

d)

percepcję.

3.

Proces polegający na odbieraniu bodźców za pomocą wrażeń nazywa się
a)

zapamiętywaniem.

b)

wyobrażeniem.

c)

spostrzeżeniem.

d)

wrażeniem.

4.

W skład komunikacji niewerbalnej wchodzą między innymi
a)

informacje prasowe.

b)

obraz malarski.

c)

pantomima.

d)

list.

5.

Asertywność zawiera w sobie
a)

zrozumienie.

b)

agresję.

c)

pobłażliwość.

d)

uległość.

6.

Osądzanie to bariera polegająca na narzucaniu własnych wartości i wskazywaniu
rozwiązań cudzych problemów. Przykładem jest
a)

„zabraniam ci mówić w ten sposób”.

b)

„to jest niemożliwe”.

c)

„ty już w życiu nic nie osiągniesz”.

d)

„na twoim miejscu w ogóle bym się tym nie przejmował”.

7.

Profilaktykę stosuje się
a)

u dzieci w wieku przedszkolnym.

b)

tylko w rodzinie.

c)

zawsze gdy jest to możliwe.

d)

w rozmowie z pacjentem.

8.

Przy diagnozie konfliktu najważniejsze jest ustalenie
a)

winnych.

b)

przyczyny.

c)

ustalenie czasu powstania konfliktu.

d)

ustalenie miejsca powstania konfliktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

54

9.

Głównym czynnikiem powodującym ustępstwo w negocjacjach powinno być
a)

dążenie do kompromisu.

b)

dominacja jednej ze stron.

c)

upływ czasu.

d)

brak argumentów.

10.

Formy komunikacji interpersonalnej medialnej to m. in.
a)

list, wywiad, ogłoszenie prasowe.

b)

e - mail, telefon, komunikat radiowy.

c)

rozmowa, faks, telefon.

d)

sms, faks, e-mail.

11.

Podstawową zasadą etyki zawodowej nie jest
a)

ochrona praw pacjenta.

b)

przestrzeganie tajemnicy zawodowej.

c)

dbanie o interesy prywatne.

d)

realizowanie przysięgi Hipokratesa.

12.

Pacjenta nie powinno się pytać o
a)

samopoczucie.

b)

orientację seksualną.

c)

ulubiony kolor.

d)

warunki mieszkaniowe.

13.

Zdanie: „Widzę, że nie radzisz sobie z tym zadaniem. Zobacz, ja rozwiązuję to w ten
sposób…” jest komunikatem
a)

krytycznym.

b)

opiekuńczym.

c)

strukturalnym.

d)

wspierającym.

14.

Ś

rodek prawny, który służy do rozwiązania konfliktów w pracy zawodowej to

a)

negocjacje.

b)

mediacje.

c)

upomnienie.

d)

manipulacja.

15.

Argument polegający na uzasadnianiu własnego stanowiska w odwołaniu do zdarzeń,
które już miały miejsce to argument
a)

odwołujący się do następstw.

b)

z przykładu.

c)

odwołujący się do tradycji.

d)

z autorytetu.

16.

W trakcie rozmowy z pacjentem należy
a)

uśmiechać się, zadawać dużo pytań, gestykulować.

b)

uśmiechać się, żartować z pacjentem, nie gestykulować.

c)

uśmiechać się, nie zadawać pytań, być powściągliwym.

d)

uśmiechać się, zadawać konkretne pytania, być powściągliwym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

55

17.

Impas w rozmowach świadczy o
a)

chwilowym braku porozumienia.

b)

możliwości kompromisu.

c)

definitywnym zakończeniu rozmów.

d)

zawarciu porozumienia.

18.

W prowadzeniu rozmowy
a)

nie ma znaczenia wygląd rozmówców tylko temat.

b)

zawsze występują bariery zewnętrzne.

c)

można wykorzystać komunikację niewerbalną.

d)

nie powinno zachodzić sprzężenie zwrotne.

19.

Potrzeby wyższego rzędu są nazywane kulturalnymi, bo
a)

polegają na chodzeniu do teatru i kina.

b)

mają wpływ na naszą osobowość.

c)

wynikają z kodeksu etycznego.

d)

są kształtowane przez ośrodki kulturalne.

20.

Percepcja jest to
a)

odmiana korupcji.

b)

rodzaj bariery w komunikacji.

c)

metoda badań rynkowych.

d)

sposób rozwiązania konfliktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

56

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

57

7.

LITERATURA

1.

Dietl J., Gasparski W. (red.), Etyka biznesu w działaniu, Warszawa 2001

2.

Dziewiecki M.: Psychologia porozumiewania się, JEDNOŚĆ, Kielce 2000

3.

Gregorczyk S., Romanowska M., Solińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez
tajemnic. WSiP, Warszawa 2002

4.

Guzera K., Macherek – Mierzejewska J.: Ekonomika przedsiębiorstw – część 1,Difin,
Warszawa 2005

5.

Haman W., Gut J.: Psychologia szefa. Szef to zawód. HELION, Gliwice 2004

6.

Haman W., Gut J.: Trudny klient. Negocjacje handlowe jako gra, część II.
Grupa Szkoleniowa Kontrakt-OSH Sp. z o. o., Warszawa 2004

7.

J. Rybakiewicz [red]: Człowiek i psychologia, PARK, Bielsko – Biała 2004

8.

Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Operon, Gdynia 2003

9.

McKay M., Davis M., Fanning P.: Sztuka skutecznego porozumiewania się, Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001

10.

Nęcki Z.: Komunikacja międzyludzka. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu,
Kraków 1996

11.

Ostrowska – Dobek B.: Podstawy komunikowania społecznego. ASTRUM,
Wrocław 1999

12.

Pease A. Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z gestów? JEDNOŚĆ,
Kielce 2004

13.

Pietkiewicz E.: Etyka menedżera, Warszawa 1998

14.

Rzepa T.: Psychologia komunikowania się dla menedżerów. Difin, Warszawa 2006

15.

Stankiewicz J.: Komunikowanie się w organizacji. ASTRUM, Wrocław 2006

16.

Szamanek K.: Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. PWN, Warszawa 2001

17.

Tyszka T., Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999

18.

Witkowski T., Psychomanipulacje. Jak je rozpoznawać i jak sobie z nimi radzić? Unus,
Wrocław 2000

Literatura metodyczna

1.

Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym,
Wyd. ITEE, Radom 2001

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia, WSiP S.A., Warszawa 1999

3.

Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie „śak”,
Warszawa 2003

4.

Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II,
Wyd. ITEE, Radom 1999