Spistreści

WstępdoKsięgiRut

3

Rut1

.4

NoemiiRut

4

Rut2

.8

RutnapoluBooza

.8

Rut3

.12

RutwnocyuBooza

.12

Rut4

.15

BoozzaślubiaRut

15

GenealogiaDawida

.18

KSIĘGARUT

BibliaTysiąclecia

WydanieV

zkomentarzamiBibliiJerozolimskiej

WydawnictwoPallotinum

2006

WstępdoKsięgiRut

Nazwaksięgiwywodzisięodimieniagłównejbohaterki(poza

księgąwzmiankowanejjedyniewMt1,5)opowiadaniaodziejach
pewnejrodzinyjudzkiejzBetlejem,przebywającejnaemigracjiw
Moabie.Pośmiercimężaidwóchsynówmatkarodziny,Noemi,wraz
zeswąsynowąRutpowracadoBetlejem.Nazasadzieprawa
"wykupu"idziękistaraniomNoemiiRutBooz,krewnyjejzmarłego
męża,poślubiaRut.Obed,zrodzonyztegomałżeństwa
przedstawionyjestwgenealogiiPeresajakodziadekDawida.

Osnowąksięgibyłoniewątpliwieludoweopowiadanie,które

opracowanodośćstaranniepodwzględemliterackim(zwłaszcza
charakterystykiosób).Wtensposóbpowstałopiszbliżonydorodzaju
literackiegonoweli.GłównąjegomyśląjestopiekaBoganadkażdym,
ktopoddajesięJegokierownictwuiwypełniastarannieswe
obowiązki.Nadtozawieraksięgakilkawątkówdoktrynalnycho
znaczeniuubocznym,jaknp.uniwersalizm,pochwałęstanu
wdowiego,wczesnąhistoriędynastiiDawidowejijejprawo
następstwanatereniebyłegopokoleniaEfraima,podkreślenie
zanikającegoprawalewiratuorazbyćmożeprotestprzeciw
potępieniumałżeństwmieszanychprzezEzdraszaiNehemiasza.

Jakkolwieksamoopowiadaniesięgazpewnościąokresumonarchii,

opracowanojewdzisiejszejformieponiewolibabilońskiej.Pewne
właściwościjęzykoweorazprzynależnośćdo"Pism"wBiblii
hebrajskiejwskazująnakoniecVlubIVw.jako
najprawdopodobniejszyokrespowstaniaksięgi.Przytejsposobności
dodanozapewnekońcowągenealogię.

Liturgiasynagogalnazaliczyłaksięgędopięciuzwojów(megillot)

świątecznych;czytanojąwPięćdziesiątnicę,czyliwŚwiętoTygodni.
Kanonchrześcijańskinatomiastumieściłjąwśródwczesnychksiąg
historycznych,biorącpoduwagęwątekopowiadanianawiązującego
dookresuSędziów.GodnymuwagijestfaktwymienieniaRutw

rodowodzieChrystusa,podanymprzezMt1,5,jakojednejzczterech
kobiet.

Rut1

NoemiiRut

1

Wczasach,gdyrządzilisędziowie,nastałgłódwkraju.Z

Betlejemjudzkiegowyszedłpewienczłowiekzeswojążonąiswymi
dwomasynami,abyosiedlićsięwziemiMoabu.

1,1.Uwagachronologiczna.NarratorumieszczaopowieśćoRutwtrwającymkilkasetlatokresiesędziów,niewiadomojednak,kiedydokładniemiałymiejsceopisywanewydarzenia.Jeśli

wrodowodzieznajdującymsięnakońcuksięginiemaprzerw(zob.komentarzdoRdz5,1-32),historiaRutmogłarozegraćsięwczasachJeftegoiSamsona,w2poi.XIIw.przedChr.

1,1.Betlejem.Betlejemleżyok.8kmnapołudnieodJerozolimy.Wrejonietymodnalezionoceramikępochodzącązokresubrązuiokresużelaza.ZpowodustałegozasiedleniaBetlejemaż

doczasówwspółczesnychniemożnatambyłojednakprowadzićbardziejrozległychpracwykopaliskowych.Miejscetojestszczególnienarażonenazmianyklimatycznezpowodubrakustudzieni
dobrychcystern,wktórychmożnabygromadzićwodę.RejonBetlejemdostarczaprzedewszystkimzbóż(pszenicaijęczmień),atakżeoliwekiwinogron.

1,1.PrzeniesieniesiędoMoabuwczasiegłodu.KrajMoabuprzecinakilkastrumieni(wadi),zaśwystarczającailośćopadówwpołączeniuzpulchnąglebąsprawia,żeziemiatadobrze

nadajesiędouprawyroli.RodzinaElimelekamusiałasięudaćnapółnoc,wokoliceJerozolimy,następniepójśćdrogąwiodącązJerozolimydoJerycha,przekraczającJordanbrodamiwokolicyJerycha.
Ztegomiejscadrogąnawschód,doCheszbonu,doszlidobiegnącejzpółnocynapołudnieDrogiKrólewskiejwiodącejprzezkrajMoabu.Wzależnościodmiejsca,wktórymsięosiedlili,przebyta
odległośćwynosiła110-160km,apodróżzajęłaimokołotygodnia.

1,1.Moab.RejonMoabu,położonynawschódodMorzaMartwego,obejmujerówninyrozciągającesięodrzekiArnonnapółnocydorzekiZarednapołudniu.Obszartenmadługośćok.95

km(północ-południe)iszerokośćok.48km(odMorzaMartwegodopustyninawschodzie).„RówninyMoabu”,ciągnącesięnapółnocodArnonu,byłyniegdyśziemiamiSichona(zob.Lb21),później
przydzielonezostałypokoleniuRubena.NiewielewiadomonatematówczesnegoMoabu,chociażarcheologomudałosięodkryćkilkaosadztegookresu.

2

NazywałsiętenczłowiekElimelek,jegożona–Noemi,jego

dwajsynowie–MachloniKilion.BylioniEfratejczykamizBetlejem
judzkiego.PrzybylinaziemięMoabuitamzamieszkali.

1,2Imionawystępująceww.2-4sąbyćmożefikcyjne,awybranojedotejopowieścizewzględunaznaczenie:dwajwcześniezmarlisynowietoMachlon,„osłabienie”,iKilion,

„wyniszczenie”;Orpa,„ta,któraodwracasięplecami”(1,14);Rut,„przyjaciółka”;Noemi,„mojasłodycz”;Elimelek,„mójBógjestkrólem”.

1,2.Efratejczycy.Określenie„Efratejczycy”możesięodnosićdoregionugeograficznegolubdoprzodkarodu/klanu.Fakt,żesłowotomożemiećzwiązekzpostaciamizróżnychpokoleńi

klanów,powoduje,żesytuacjajestniejasna;równieniepewnejestjegoznaczeniegeograficzne.

3

Elimelek,mążNoemi,zmarł,aNoemipozostałazeswymi

dwomasynami.

4

OniwzięlisobiezażonyMoabitki:jednanazywała

sięOrpa,druganazywałasięRut.Mieszkalitamokołodziesięciulat.

5

Obaj–takMachlon,jakiKilion–równieżzmarli,akobieta

pozostała,przeżywszyobuswychsynówiswegomęża.

1,3-5.Dolawdowy.NaBliskimWschodzieżonapośmiercimężatraciłapozycjęspołecznąiekonomiczną.Wdowymożnabyporównaćdoosóbbezdomnychwewspółczesnych

społeczeństwachzachodnich.Zwykleniemiałyopiekunai-jeślichodziobyt-byłyzależneodpomocywspólnoty.

6

WyruszyławięcNoemiizniąjejsynowe,abywrócićzziemi

Moabu,ponieważusłyszaławziemiMoabu,żePannawiedziłswój
lud,dającmuchleb.

1,6Pannawiedził.Zob.Wj3,16+.„Nawiedzenie”jesttuprzychylne.
1,1-6.Boskainterwencja.Podobniejakwprzypadkuinnychzjawisknaturalnych,ustaniegłodułączysięzinterwencjąPana.WmyśliBliskiegoWschodubóstwoodgrywałonajbardziej

doniosłąrolęwłańcuchuprzyczynowo-skutkowym,zarównowświecienaturalnym,jakiludzkiejhistorii.Wramachwspółczesnegopoglądunajpierwwymienionobywszystkieludzkielubnaturalne
czynnikisprawcze,późniejzaśdodano:„oczywiście,zanimiwszystkimikryjesięBóg”.Wmyślistarożytnejpostąpionobyodwrotnie.JakoprzyczynęgłoduwskazanobyBoga,zaśprzyczynynaturalne
iludzkiezostałybywymienionenadrugimmiejscu(jeśliwogólebyonichwspomniano).Ludzieantykunieeliminowaliprzyczynnaturalnychwstopniuwiększymodtego,wjakimmyeliminujemy
czynniknadprzyrodzony.

7

Wyszłaztejmiejscowości,którątamzamieszkiwała,obiejej

synoweznią,iwyruszyływdrogępowrotnądoziemiJudy.

8

PowiedziałaNoemidoobuswychsynowych:Odejdźcie,wróćcie

każdadodomuswejmatki,aPanniechpostępujezwamiwedług
swejdobroci,takjakwypostępowałyściewobeczmarłychiwobec
mnie!

1,8.Korzyścizwiązanezdomemmatki.Zwyklemiejscemschronieniabyłdomojca,niezaśdommatki.ZRt2,11wynika,żeojciecRutnadalżyje.Winnychwzmiankachpojawiających

sięwStarymTestamencie(Rdz24,28;Pnp3,4;8,2)dommatkimazwiązekzprzygotowaniamidozawarciamałżeństwa.OdpowiadatosytuacjipanującejwMezopotamiiiEgipcie,gdziematkabyła
opiekunkącórkiidoradzałajejwsprawachzwiązanychzmiłością,małżeństwemiwspółżyciempłciowym.DlategozachętaNoemi,bykobietyudałysiędodomówswoichmatek,niesugerujeszukania
miejsca,wktórymmożnabyuzyskaćochronęprawną,leczmiejscastwarzającegookazjędozałożenianowejrodziny.

9

NiechPansprawi,abyścieosiągnęłyspokojnemiejsce,każdaw

domuswegomęża!Ucałowałaje,aleonezaczęłygłośnopłakać,

10

mówiącdoniej:Nie,mywrócimyztobądotwegonarodu.

11

Noemi

powiedziała:Wróćcie,mojecórki,czemuidzieciezemną?Czyżmam
jeszczewswoimłoniesynów,którzymoglibyzostaćwaszymi
mężami?

1,11Wedługprawalewiratu(Pwt25,5-10+).

12

Wróćcie,córkimoje,odejdźcie,jestembowiemzbytstara,aby

wyjśćzamąż.Ajeślibymnawetpowiedziała:mamnadzieję,że
jeszczetejnocybędęmiałamężaizrodzęsynów,

13

toczyż

czekałybyścienanich,ażdorosną,czyżdlanichwyrzekłybyściesię
małżeństwa?Nie,mojecórki,jestembowiemjeszczenieszczęśliwsza
odwas,gdyżpodniosłasięprzeciwmniedłońPana.

1,13.DlaczegokobietymiałybyczekaćnasynówNoemi?WIzraeluistniałainstytucjamałżeństwalewirackiego(zob.komentarzdoRdz38,6-26;Pwt25,5-10),zgodniezktórąbrat(lub

najbliższykrewny)zmarłegobezpotomniemężczyznymiałobowiązekdaćmupotomkazwdową,byjegolinianiewygasła.Komentatorzyzwracalijednakuwagę,żewscenariuszuprzedstawionym
przezNoemi,potencjalnisynowie,którzymoglidaćpotomkaRutlubOrpie,mielibyinnychojcówniżichzmarlimężowie,związkówtychniemożnabywięcuznaćzamałżeństwalewirackie.Trudno
zatemstwierdzić,wjakisposóbpodtrzymalibylinięMachlonaiKiliona.Wkażdymraziesynowiecimoglibyprzynajmniejdostarczyćmatkomprawnejochronyiotoczyćjeopiekąwstarości.

14

Znowuzaczęłygłośnopłakać.PotemOrpaucałowałaswoją

teściową,aRutpozostałaprzyniej.

1,14ucałowałaswojąteściową.Zatekstemhebr.WBJdodano:„iwróciładoswojegoludu”,zagrec.

15

Ototwojaszwagierkawróciładoswegonaroduidoswegoboga

–powiedziałaNoemidoRut–wracajityzatwąszwagierką.

16

OdpowiedziałaRut:Nienalegajnamnie,abymopuściłaciebiei

abymodeszłaodciebie,gdyż:gdzietypójdziesz,tamjapójdę,gdzie
tyzamieszkasz,tamjazamieszkam,twójnaródbędziemoim
narodem,atwójBógbędziemoimBogiem.

1,16WprzeciwieństwiedoOrpy,którawracadoMoabuidoswegobogaKemosza,RutwchodzącdozieminależącejdoJahweiprzyłączającsiędoJegoludu,niebędziemiałainnegoBoga

pozaNim.InaczejPwt23,4:Moabicisąwykluczenizkultuizraelskiego.

17

Gdzietyumrzesz,tamjaumręitambędępogrzebana.Niechmi

Pantouczyniitamtodorzuci,jeślicośinnegoniżśmierćoddzieli
mnieodciebie!

1,17Wtrzecimiczwartymstychuformułaprzysięgizłorzeczącej(por.Lb5,21n;1Sm3,17;14,44;20,13;25,22;2Sm3,9.35;19,14;1Krl2,23;2Krl6,31).Wymawiającjąwyliczano

nieszczęścia,któremająspaśćnadanąosobę,tutajjednaknarrator—zewzględunastraszliwąskutecznośćprzekleństw—mówiąconichużywaformułyogólnikowej.

1,16-17.CharakteroddaniaRut.Zamiastpodejmowaćdziałaniaewangelizacyjne,NoemizachęcaRut,bypowróciładoswoichbogów.Niebyłoniczymniezwykłym,żekobieta,która

poślubiłamężczyznęzobcegokraju,szukałaopiekiczczonychtambóstw(zob.Rdz31,19;1Krl11,8;16,31).Zinformacjizawartychwtekściemożnawysnućwniosek,żeprzyjęcieJahweprzezRut
byłokonsekwencjąjejwłączeniasiędonowegoludumieszkającegowobcejziemi.Rutmówi,żepójdzieiosiedlisiętam,gdzieNoemi,istwierdza,żenaródibogowieNoemistanąsięjejnarodemi
bogami.Wydajesię,żezobowiązanietozostałozłożonewobecNoeminapodstawiezwiązkuznią,niezaśzJahwe,wówczasbowiemRutniebyłajeszczeprzekonanaoteologicznejwyższości
monoteizmuiotym,żeJahwejestjedynymBogiemniebaiziemi.

1,17.Nawetśmierćnasnierozdzieli.Wbrewwieluprzekładom,Rutpotwierdzatutaj,żenieopuściNoeminawetpośmierci.Oznaczato,żezatroszczysięojejpochówekirytuały

związaneześmiercią,orazżezostanieteżpogrzebanatam,gdzieona.Zatroskanieowłasnypochówekbyłotypowymzmartwieniembezdzietnejwdowy,zobowiązanietomiałowięcdużąwagędla
Noemi.DecyzjaRut,bypochowaćjąwkrajuNoemi,wskazuje,żecałkowiciezerwaładawnezwiązkiipołączyłaswójloszlosemNoemi.PostanowienieRut,byzostałapochowanawtymsamym
grobowcurodzinnym,dodatkowoupewniałoNoemi,żepośmiercijejgróbbędzieotoczonywłaściwąopieką.Wstarożytnościpowszechniewierzono,żewłaściwatroskaozmarłychwpływanaichżycie
pozagrobowe.

18

Noemi,widząc,żeRutuporczywieobstajeprzytym,abyiśćz

nią,przestałamówićdoniejotym.

19

Poszływedwie,ażdoszłydo

Betlejem.AgdyweszłydoBetlejem,zawrzałoonichwcałym
mieście,kobietyzaśmówiły:WięctojestNoemi!

1,19.Całemiasto.Betlejemnigdyniebyłodużymmiastem,mimoroli,którąodegrałowhistoriiIzraela.Wwiększościokresówliczbamieszkańcówmiastanieprzekraczałakilkusetosób,

zaśwopisywanymczasiebyłaprzypuszczalnieznacznieniższa.

20

Powiedziaładonich:NienazywajciemnieNoemi,ale

nazywajciemnieMara,boWszechmogącynapełniłmniegoryczą.

1,20Mara.Znaczy:„gorzka”,albo—poskorygowaniu—Mari,„mojagorycz”,coodpowiadałobyimieniuNoemi,„mojasłodycz”.
1,20.Znaczenieimion.NaBliskimWschodzieimionanadawano,kierującsięichznaczeniem,wnadziei,żebędącharakteryzowałylubokreślałyprzyszłylosczłowieka.Niestety,imię

Noemi(„przyjemność”)maposmakironiiiwydajesięszyderstwemzjejnieszczęśliwegolosu.Kobietapowiada,żebyłobykłamstwem,gdybynazywałasiebieNoemipopełnychgoryczy(„mara”)
doświadczeniach,którychdoznała.

21

Pełnawyszłam,apustąsprowadziłmniePan.Czemunazywacie

mnieNoemi,gdyPanwydałświadectwoprzeciwmnie,a
Wszechmogącyuczyniłmnienieszczęśliwą?

1,21.Bóstwojakoprzyczynaludzkiegocierpienia.Wświeciestarożytnympanowałpogląd,żebogowiekryjąsięzawszystkimiziemskimizdarzeniami,dlategozpewnościąwytyczają

biegżyciajednostki.Zjawiskanaturalne(któredoprowadziłydopojawieniasięgłodu),atakżechorobaiśmierć,znajdowałysięwrękachbogów.Nicdziwnego,żeNoemiwskazujenaJahwejakoźródło
swojejniedoli.Ważnejest,żenieprzekształcategostwierdzeniawobwinianieBoga.Nietwierdzi,żejestniewinna,nieszukauniewinnienia,niewątpiteżwsprawiedliwośćBożą.Nieznajednak
żadnegozarzutu,któryBógmógłbyjejprzedstawić,jestwięcprzygnębiona,żepowodydziałaniaJahwewobecniejsąniejasne.Zdrugiejstrony,wstarożytnościpowszechniewierzono,żeśmiertelnicy
bardzorzadkopotrafiądociec,coskłoniłobogówdopodjęciaokreślonychdziałań.Zagadkatajestbardzoczęstymtematemmezopotamskiejliteraturymądrościowej.

22

WróciławięcNoemi,azniąbyłaRutMoabitka,jejsynowa,

któraprzyszłazziemiMoabu.PrzyszłyzaśdoBetlejemnapoczątku
żniwjęczmiennych.

1,22.Początekżniwjęczmienia.Wtymrejoniepoczątekżniwjęczmieniaprzypadałwokresieodpołowydokońcakwietnia,gdykończyłasięporadeszczowa.Byłytopierwszeżniwaw

kalendarzurolniczymIzraela.

Rut2

RutnapoluBooza

1

Noemimiałapowinowatego,krewnegojejmęża,człowieka

bardzozamożnegozrodzinyElimeleka.NazywałsięBooz.

2,1.PozycjaBooza.WtradycyjnychprzekładachBoozaokreślasięmianem„mężnegowojownika”,leczprzekładBT(„człowiekbardzozamożny”)przypuszczalnielepiejodpowiada

znaczeniuhebrajskiegooryginału.Źródłemludzkiejzamożnościmogłabyćwojennabiegłośćimęstwo(zob.Jefte,Sdz11,1),jednakwielepostaciokreślanychtymmianemniemiałowielkich
wojennychdokonań.Przypuszczalniezwrottenmaszerszepoleznaczeniowe(zob.komentarzdoSdz6,12).

2

PowiedziałaRutMoabitkadoNoemi:Pozwólmipójśćnapole

zbieraćkłosyzatym,którybędziemniedarzyłżyczliwością.Idź,
mojacórko–odpowiedziałajejNoemi.

2,2Jesttoprawoubogich,korzystaniezniegozależałojednakodżyczliwościwłaściciela.
2,2.Zbieraniekłosówprzezubogich.PrawoIzraelanakazywałotroskęoubogichipozbawionychśrodkówdożycia.Moglionizbieraćpokłosiezostawioneprzezżniwiarzy(zob.

komentarzdoKpł19,9-10iPwt24,19-22).Takierozwiązanieproblemuspołecznegopowodowało,żeubodzymusieliciężkozapracowaćnawyżywienie,zachowywaliwięcresztkęgodnościw
przeciwieństwiedotych,którzybylicałkowiciezdaninaszczodrośćinnych.

3

Rutwyszławięciprzyszłazbieraćkłosynapoluzażniwiarzami,

aprzypadkiemtaksięstało,żebyłotopoleBooza,którybyłzrodu
Elimeleka.

4

AotoBoozprzybyłzBetlejemipowiedziałdożniwiarzy:

NiechPanbędziezwami.NiechbłogosławiciPan!–odpowiedzieli
mu.

5

ZapytałBoozswegosługępilnującegożniwiarzy:Czyjajestta

młodakobieta?

2,5NaWschodziekażdakobietanależydokogoś:doojca,domęża,dobrataalbodowłaściciela.

6

Odpowiedziałsługapilnującyżniwiarzy:Tojestmłoda

Moabitka,któraprzyszłazNoemizziemiMoabu.

7

Powiedziałaona:

Pozwólciemiszukaćizbieraćkłosyzażniwiarzami.Przyszłai
pozostałaodranaażdotąd,ajejodpoczynekwdomubyłkrótki.

2,7Koniecwierszaskażony.BJ:„prawienicniewypoczywała”,zagrec.

8

PowiedziałBoozdoRut:Słuchajdobrze,mojacórko!Niechodź

zbieraćkłosównainnympoluinieodchodźstąd,aleprzyłączsiędo
moichdziewcząt.

2,8.PoleBooza.Ponieważziemiabyłapodzielonamiędzypokolenia,klanyirodziny,jednopolemogłoskładaćsięzdziałeknależącychdoróżnychklanówlubrodzin.Granicedziałek

(miedze)byłyoznaczonekamieniami,łatwomożnawięcbyłoprzejśćzzieminależącejdojednejrodzinynaziemiędrugiej.Ubodzychodzilizwyklepocałympolu,byzebraćjaknajwięcejpokłosia.
Boozpragniejednak,byRutznalazłanajegodziałcewięcej,niżpotrzebuje.

9

Spójrznapole,naktórympracujążniwiarze,idźzanimi.Oto

nakazałemmłodymsługom,abyciniedokuczali.Kiedybędziesz
miałapragnienie,idźdonaczyńnapićsiętego,cobędączerpać
młodzisłudzy.

10

Wtedy[Rut]padłanatwarz,oddającpokłonażdo

ziemi,izawołała:Dlaczegodarzyszmnieżyczliwością,takiżmnie
uznajesz,choćjestemobca?

11

OdpowiedziałjejBooz:Oznajmionomi

dokładnietowszystko,couczyniłaśswojejteściowejpośmierci
swegomęża:opuściłaśojcaswegoimatkęswoją,iswojąziemię
rodzinną,aprzyszłaśdonarodu,któregoprzedtemnieznałaś.

12

Niech

cięwynagrodziPanzato,cośuczyniła,iniechbędziepełnatwoja
nagrodauPana,BogaIzraela,podktóregoskrzydłaprzyszłaśsię
schronić.

2,12.Schronieniepodskrzydłami.MetaforaschronieniasiępodskrzydłamibóstwapojawiasięrównieżwKsiędzePsalmów(Ps36,8;57,2;61,5;91,4);zawszeteżmazwiązekzopiekąi

ochronąwynikającązprzymierza.MetaforatafunkcjonujerównieżwinnychkulturachBliskiegoWschodu,szczególniewEgipcie,gdziesymbolskrzydełoznaczaochronę.Bóstwamająceskrzydła
przedstawianoczęstojakoosłaniającenimipostaćkróla.TabliczkazkościsłoniowejodnalezionawArslanTasz(VIIIw.przedChr.)zawieraznakiprzedstawionewformieludzkiej,zeskrzydłami
ochraniającymipostaćumieszczonąwczęściśrodkowej.

13

Obyśdarzyłmnieżyczliwością,paniemój–powiedziała–oto

uspokoiłeśmnieiprzemawiałeśzdobrociądoswejsłużebnicy,
chociażniejestemnawetrównajednejztwoichsłużących.

14

Wczasie

posiłkupowiedziałdoniejBooz:Podejdźtuijedzchleb,maczając
swójkawałekwkwaśnejpolewce.Usiadławięckołożniwiarzy,a
Boozdałjejprażonychziaren.Jadłaje,agdynasyciłasię,resztę
schowała.

2,14wkwaśnejpolewce.Chodzituwrzeczywistościomieszankęwody,octuwinnegoijakiegośfermentującegonapoju.Czegośtakiegoniebyłowolnopićnazirejczykom(por.Lb6,3).
—dałjej.Zatekstemhebr.WBJ:„zrobiłtakżedlaniejporcję”,zagrec.
2,14.Maczaniechlebawkwaśnejpolewce.Rutjadłaprzypuszczalniejakiśpszennyplacekupieczonynaoliwie.Substancja,wktórejzanurzałakawałkiplacka,byłaprawdopodobnie

produktemubocznymprocesufermentacjiwina.Substancjatamiałakwaśnysmakinienadawałasiędopicia,tutajpełnijednakrolęsosulubprzyprawy.

15

Potemwstała,byzbieraćkłosy.Boozwydałpolecenieswoim

sługom:Wolnojejzbieraćkłosynawetmiędzysnopami,wyzaśnie
czyńciejejwstrętów.

2,15Prawodozwalałozbieraćto,cozesnopówupadałozażeńcami(Kpł19,9-10;23,22;Pwt24,19);pozwolenieBoozazatemwykraczapozazwyczaj,będącdowodemjegoszczególnej

życzliwości.

16

Cowięcej,wyrzucajciedlaniejkłosyzpokosuipozostawiajcie,

żebyjemogłazebrać.Iniekrzyczcienanią!

2,16Topowtórzeniepolecenia(por.w.9i15)wskazuje,żemimoprawapozwalającegonazbieranie,żniwiarzeokazywalisięczęstogrubiańscywstosunkudozajmującychsiętymosób.
2,15-16.Udzieleniedodatkowychprzywilejówzwiązanychzezbieraniempokłosia.Wwersecie16,wpoleceniachwydanychprzezBoozajegoludziom,pojawiająsięniezrozumiałe

słowa-jestjednakjasne,żechodzioto,bypracaRutokazałasięowocna.Najprawdopodobniejżniwiarzemielicelowopozostawiaćdlaniejkłosy.

17

Rutzbierałakłosynapoluażdowieczora,agdywymłóciła

kijemto,cozebrała,byłookołoefyjęczmienia.

2,17.Młóceniejęczmienia.Utwardzonanawierzchniaklepiskaczęstosłużyłapotrzebomcałejwspólnoty.Kłosymłóconokijemlubkawałkiemskały,byoddzielićziarnoodplew.
2,17.Efa.Efaodpowiadałaok.22lziarna,corównałobysięmiesięcznejracjiziarnawydawanejzwyklerobotnikowipłcimęskiej.

18

Wziąwszygo,poszładomiasta,izobaczyłajejteściowato,co

zebrała.WtedyRutwyjęłaidałajejto,copozostałojejzposiłku.

19

Gdziezbierałaśdzisiajkłosy–zapytałająteściowa–gdzie

pracowałaś?Niechbędziebłogosławionyten,któryzaopiekowałsię
tobą!Wtedywyjawiłaswejteściowejtego,uktóregopracowała,
mówiąc:Człowiek,uktóregopracowałamdzisiaj,nazywasięBooz.

2,19NoemijestzdziwionailościązebranegoprzezRutjęczmienia:jednaefazawierałaok.czterdziestupięciul.Stajesiętozrozumiałe,jeśliRutktośsięspecjalniezainteresował.

20

PowiedziałaNoemidoswejsynowej:Niechbędzieon

błogosławionyprzezPana,którynieprzestajeczynićdobrzeżywymi
umarłym!IdodałaNoemi:Człowiektenjestnaszymkrewnym,jest
jednymzmającychwzględemnasprawowykupu.

2,20Człowiektenjestnaszymkrewnym.Dosł.:„onjestjednymznaszychgo’eli”(por.Lb35,19+).Wtymprzypadkuobowiązeknajbliższegokrewnego,zwanegogo’el,Elimelekalub

Machlona,łączydwaróżnezwyczaje:1.go’el(Kpł25,23-25.47-49)niemógłdopuścić,byziemieodziedziczonepoojcachdostałysięnastałewobceręce,ztegotytułupowinienonwykupićpoleRut
(4,4);2.prawolewiratu(Pwt25,5-10+)nakazujące,bywdowępoślubiłbratlubnajbliższykrewnyjejmężaibywtensposóbzmarłymiałzapewnionepotomstwo,Boozjednakniejestnajbliższym
krewnymRut(por.3,12).

2,20.Krewnymającyprawowykupu.Rolategokrewniakapolegałanaudzieleniurodziniewsparciawceluzrekompensowaniastratludzkich(musiałpomścićzabitego,wymierzająckarę

zabójcy),sądowych(musiałdostarczaćpomocypodczasprocesusądowego)lubekonomicznych(musiałpomócwodzyskaniuzieminależącejdoczłonkarodziny).PonieważJahwedałziemięIzraelitom
wdzierżawę,niemoglijejsprzedawać;jeślizastawiliją,byspłacićdług,pragnęlijaknajszybciejjąwykupić.Wtensposóbziemiapozostawaławrękachszerszejrodziny,będącznakiemjejudziałuwe
wspólnocieprzymierza.ToniezbywalneprawodoziemimożnadostrzecwsprzeciwieniusięNabota,by„oddaćdziedzictwoprzodków”królowiAchabowi,którypragnąłkupićjegowinnicę(1Krl21,2-
3).WMezopotamii(szczególniewokresachwcześniejszych)ziemiaczęstoznajdowałasięraczejwposiadaniurodzinniżpojedynczychosób,copowodowało,żeprawodojejsprzedażybyło
ograniczone.

21

Ijeszczepowiedziałmi–rzekłaRutMoabitka–przyłączsiędo

moichdziewcząt,dopókinieskończącałegomojegożniwa.

22

Noemi

powiedziaładoswejsynowej,Rut:Lepiejdlaciebie,mojacórko,że
będzieszwychodzićzjegodziewczętami,niżmielibycięźleprzyjąć
nainnympolu.

23

DołączyłasięwięcRutdodziewczątBooza,aby

zbieraćkłosydoczasuzakończeniażniwjęczmiennychiżniw
pszenicznych,amieszkałazeswojąteściową.

2,23Wprzekładachstarożytnychtymzdaniemzaczynasięrozdz.3.

2,23.Żniwajęczmieniaiżniwapszenicy.Żniwajęczmieniakończyłysięwmaju,kiedyrozpoczynałysiętrwająceażdoczerwcażniwapszenicy.

Rut3

RutwnocyuBooza

1

Noemi,teściowaRut,powiedziaładoniej:Mojacórko,czyżnie

powinnamciposzukaćspokojnegomiejsca,wktórymbyłabyś
szczęśliwa?

2

OtoczyżniejestnaszympowinowatymBooz,zktórego

dziewczętamitybyłaś?Ontowłaśniedzisiajwieczoremmaczyścić
jęczmieńnaklepisku.

3,2.Czyszczenie/przesiewaniejęczmienianaklepisku.Przesiewaniaczęstodokonywanopóźnympopołudniem,gdyopadłatemperaturapowietrza.Używanowtymceluwidełnadługiej

rączce,którymipodrzucanowgóręprzesiewanezboże.Wiatrunosiłnaboklżejszeplewy(późniejzbieranojenapaszędlazwierząt),zaśziarnospadałonaklepisko.Zwykłeczynnośćtęwykonywanona
otwartympolu,bywmaksymalnymstopniuwykorzystaćwiatr.

3

Umyjsięinamaść,nałóżnasiebieswójpłaszczizejdźna

klepisko,aleniedajsięmurozpoznać,dopókinieskończyjeśćipić.

3,3.KąpielRut.Perfumy,októrychtutajmowa,składałysięzwonnycholejków,którebyłypowszechniestosowaneprzezkobietypodczasuroczystościiświątecznychwydarzeń.Perfumy

wytwarzanozwyklezroślinsprowadzanychzobcychkrajów.

3,3.SkądBoozmiałbywiedzieć,żeRutbędzienaklepisku?Niektórzykomentatorzysugerują,żeRutzałożyłastrójoblubienicy,widaćwięcbyłojedyniekoniuszekjejręki.Większość

uważa,żepozostawanieRutwukryciuniemiałozwiązkuzprzyzwoitością,leczwiązałosięzczekaniemnaodpowiedniąchwilę.

4

Akiedysiępołoży,tyzauważywszymiejscejegospoczynku,

wyjdziesz,odkryjeszmiejsceprzyjegonogachipołożyszsię,aon
samwskażeci,comaszczynić.

5

OdpowiedziałaRut:Wszystko,comi

powiedziałaś,wykonam.

6

Zeszławięcnaklepiskoiuczyniłato

wszystko,cokazałajejteściowa.

7

Boozpojedzeniuipiciu,wdobrym

samopoczuciuposzedłpołożyćsięnabrzegustosujęczmienia.Wtedy
Rutpodeszłacicho,odkryłamiejsceprzyjegonogachipołożyłasię.

3,7.Położyłsięnabrzegustosujęczmienia.Klepiskobyłoużywaneprzezwieluczłonkówlokalnejspołeczności,opróczBoozaziarnoprzesiewaliwięcrównieżinni.Każdyrolnikmiał

własnączęść,każdyteżspałprzyswymstosieziarna,bygopilnowaćażdorana,gdybyłozabieranedodomu.

8

AwśrodkunocyBoozpoczułzimnoirozglądającsiędokoła,

zobaczyłkobietęleżącąprzyjegonogach.

9

Zapytał:Ktotyjesteś?

Odpowiedziała:JajestemRut,służebnicatwoja.Rozciągnijbrzeg
swegopłaszczanademną,albowiemjesteśpowinowatym.

3,9TakimzachowaniemRutprosiBooza,swegogo’ela,byjąpoślubił(por.Pwt23,1;27,20;Ez16,8).
3,7-9.Odkryłamiejsceprzyjegonogachipołożyłasię.WinnychfragmentachStaregoTestamentuhebrajskiesłowo„stopy”jesteufemistycznymokreśleniemnarządówpłciowych.

Równieżzwrot„rozciągnąćbrzegswojegopłaszcza”mapodtekstyseksualne,np.wkontekściezaręczynwEz16,8.TekstzKsięgiRutniesugerujezuchwałegopostępowaniaopodtekścieseksualnym,
leczprowokujeswojąniejasnością.

3,9.OcoprosiRut?Rutposługujesięzwrotem,którygdzieindziejodnosisiędozaręczynimałżeństwa.Zodpowiedzi,którejBoozudzielawnastępnymwersecie,jasnowynika,że

poprosiłago,byjąpoślubił.Noeminiedoradziłajejtakśmiałegoposunięcia,jednakzpewnościąwłaśnieodoprowadzeniedomałżeństwajejchodziło.

10

Powiedział:Błogosławionabądź,mojacórko,przezPana!

Jeszczelepiejniżzapierwszymrazemokazałaśswojąmiłośćza
drugimrazem,gdynieszukałaśmłodychmężczyzn,biednychczy
bogatych.

3,10okazałaśswojąmiłośćzadrugimrazem.Rutnietylkopozostałaprzyswojejteściowej(2,11),alenadtozapewniadalszetrwanierodziny,godzącsięnapoślubienieBooza.

11

Nielękajsięwięc,mojacórko;wszystko,copowiedziałaś,

uczyniędlaciebie,gdyżwiekażdymieszkaniecmegomiasta,że
jesteśdzielnąkobietą.

12

Jednakże,jeślijestprawdą,żejakokrewny

[twegomęża]mamprawowykupu,tojestjeszczekrewnybliższyode
mnie.

3,12.Dlaczegoistnieniebliższegokrewnegobyłoproblemem?Zpowodukorzyściprzysługującychkrewnemu-odkupicielowiistniaławyraźnieokreślonakolejnośćwyboru.Bliżsikrewni

jakopierwsimielimożliwośćprzyjęciatejfunkcji.

13

Pozostańtutajprzeznoc,arankiem,jeślionbędziechciał

wypełnićwobecciebieswójobowiązekjakokrewny[twegomęża],
dobrzebędzie,gdygowypełni,leczjeśliniebędziechciałgo
wypełnić,tonażyciePana,jagowypełnięwzględemciebie.Śpijaż
dorana!

14

Spałaujegonógażdoświtu.Otejporze,kiedyczłowiek

niemożejeszczeodróżnićinnegoczłowieka,wstałBooz.Mówił
bowiemdosiebie:Niepowinienniktotymwiedzieć,żekobieta
przyszładomnienaklepisko.

3,14wstałBooz.WBJ—inaczejniżtutaj—osobą,którawstaje,jestRut,natomiastzacytowanedalejsłowazarównowBJ,jakiwBTwypowiadaBooz,doniegobowiemodnosisię

zaimek„on”,wprowadzonynazasadziedomysłu.Teksthebr.:„ona”.

3,14.Dlaczegoniktniepowinienwiedzieć,żeRutprzyszłanaklepisko?OprócznaturalnejchęciochronywłasnejreputacjiidobregoimieniaRut(hebrajskiesłowoużytewwersecie13

napozostanieprzeznocnaklepiskuniemazabarwieniaseksualnego),Boozniechciałzepsućsytuacjiprawnejprzezchoćbycieńzarzutuorozwiązłość.

15

Powiedział[doniej]:Podajokrycie,któremasznasobie,i

trzymajjemocno.Gdytrzymałaje,odmierzyłjejsześć[miar]
jęczmieniaipodałjej.Poczymposzładomiasta.

16

PrzyszłaRutdo

swejteściowej,atazapytałają:Coztobą,mojacórko?Opowiedziała
jejRutwszystko,couczyniłdlaniejtenczłowiek.

17

DodałaRut:Dał

mitesześćmiarjęczmienia,mówiąc:Niemożeszwrócićzpustymi
rękamidoswejteściowej.

3,17.Sześćmiarjęczmienia.Ponieważnieokreślonojednostkimiary,niewiadomo,ojakąilośćziarnachodzi.Trudnosądzić,bybyłotosześćef[132l]-niktniezdołałbyunieśćtakiej

ilościjęczmienia.Boozmógłpoprostuużyćszuflidoziarnalubdwóchgarści.

18

Bądźspokojna,mojacórko–powiedziałaNoemi–ażdowiesz

się,jakpotocząsięrzeczy,gdyżniespocznietenczłowiek,dopókinie
zakończydzisiajtejsprawy.

Rut4

BoozzaślubiaRut

1

Booztymczasemwszedłdobramymiastaiusiadłtam.Aoto

przechodziłkrewny,októrymmówiłBooz.ZawołałBooz:Podejdź,
człowieku,usiądźtutaj!Tamtenpodszedłiusiadł.

4,1.Siedzeniewbramachmiasta.Bramyizraelskichmiastobejmowałyotwartąprzestrzeń,stanowiącągłównyośrodekżycialokalnejspołeczności.Kupcy,podróżni,posłańcyisędziowie

pojawialisiętamitamprowadziliinteresy.Siedzeniewbramiemiastabyłologicznympostępowaniemczłowieka,którypragnąłkogośznaleźć.Ponieważludzieidącywpoleprzechodziliprzezobszar
położonyprzybramie,Boozmiałnadziejęspotkaćczłowieka,któregoszukał.Licznewykopaliskaumożliwiłydokonanierekonstrukcjiobszarubram-zwykleichterenokalałyławy,przyktórych
gromadzilisięludziewrozmaitychcelach.PonieważwrejonieBetlejempracewykopaliskoweprowadzonebyłyjedyniewograniczonymzakresie,żadnabramazczasówsędziówniezostała
odnaleziona.

2

WtedyBoozwziąłdziesięciumężówzestarszychmiasta,

powiedziałdonich:Usiądźcietu!iusiedli.

4,2.Dziesięciumężówzestarszyznymiastapełniącychrolęświadków.Starsi,zwykleprzywódcyklanówlubgłowyrodzin,pełnilirolęwładzmiasta.Wichrękachspoczywałysprawy

sądoweiprawne.Wtymprzypadkuniechodziłooprocessądowy;starsimielinadzorowaćprzeprowadzenietransakcjiprawnejidopilnować,czywszystkozostałowykonanezgodniezprawemi
obowiązującymzwyczajem.

3

Przemówiłdotamtegokrewnego:Pole,którenależałodo

naszegokrewnego,Elimeleka,sprzedajeNoemi,którawróciłazziemi
Moabu.

4

Uważałem,żenależycięotymzawiadomićipowiedziećci

wobectych,którzytutajsiedzą,iwobecstarszyznymojegonarodu:
jeślichcesznabyćtopolejakokrewny,kupuj,ajeśliniechcesz,daj
miznać,abymwiedział,gdyżniemanikogoprzedtobą,ktobyje
mógłwykupićjakokrewny,jabowiemidępotobie.Odpowiedziałów
krewny:Jawykupię.

4,4.Dlaczegokrewnymiałbychciećwykupićziemię?WykupującziemięnależącądoNoemi,krewnymógłbyszybkowtrwałysposóbpowiększyćwłasneziemie.PonieważNoeminie

miaładziedzica,pojejśmierciziemiaznalazłabysięwrękachrodzinykrewnego,apóźniejzostałabyprzekazanajegodziedzicom.Pieniądzewydanenazakupziemistanowiłybyinwestycję,która
przyniesiedochódwprzyszłości.Gdybychodziłojedynieowykupienieziemi,byłabytobardzokuszącapropozycja.

5

Wdniu,kiedywykupiszpolezrąkNoemi–dodałBooz–

weźmieszrównieżiRutMoabitkę,żonęzmarłego,abyutrwalićjego
imięnajegodziedzictwie.

6

Krewnyówodpowiedział:Niemogę

skorzystaćzprawawykupu,nieponoszącszkodynaswoimmajątku.
Wypełnijtymojeprawokrewnego,bojaniemogęgowypełnić.

4,6Zkupnemziemi—obowiązkiemgo’ela,naktórytamtensięzgadzał—BoozzgodniezprawemlewiratuwiążemałżeństwozRut.Dziecko,któresięnarodzi,będzieprawnym

dziedzicemMachlonaorazElimelekaionoobejmiewposiadanieziemię.Pierwszygo’elobawiasię,żenatymstraci,izrzekasięswoichprzywilejównakorzyśćBooza.

4,5-6.DlaczegoobecnośćRutzmieniałasytuację?KiedyBoozwskazałnaobowiązekkrewnego,polegającynapoślubieniuRut,jejsytuacjaekonomicznauległaradykalnejzmianie.

Możnabyłowybaczyćtamtemukrewnemu,żeniewiedziałoistnieniuRut.Sugerowanie,żemiałonwobecRutobowiązekzwiązanyzinstytucjąlewiratu,wymagałobyznacznegoposzerzenia
panującegoobyczaju(natematprawzwiązanychzezwyczajemlewiratuzob.komentarzdoPwt25,5-10);wszystkotozostałoporuszonewwersecie5,wktórymjestmowaoutrwaleniuimienia
zmarłego.GdybykrewnymusiałpoślubićRut,jejsynbyłbydziedzicemzieminależącejdoElimeleka.Wtymprzypadkupieniądzewydanenawykupieniezieminiebyłybyinwestycją,leczzwyczajnym
uszczupleniemrodzinnegomajątku.Pieniądzeniepowiększyłybyrodzinnejziemi,leczposzłybynaceledobroczynne.KrewnyponiósłbyteżdodatkowekosztyzwiązanezutrzymaniemNoemi,Rutijej
przyszłychdzieci.DzieciRutmogłybynawetrościćsobieprawodoczęścijegowłasnegomajątku-wrazzdziećmi,którejużmiał.Wydajesięprawdopodobne,żemężczyznatenbyłjużżonaty.Skutki
ekonomicznewykupieniaRut,wynikającedlajegowłasnejrodziny,byływięcgłównymkryteriumjegodecyzji.

7

AtakibyłdawniejzwyczajwIzraelucodoprawawykupuico

dozmiany:abyzatwierdzićcałąsprawę,zdejmowałczłowiekswój
sandałidawałdrugiejstronie.Takibyłsposóbzaświadczaniaw
Izraelu.

8

PowiedziałówkrewnydoBooza:Nabądźdlasiebiemoje

prawowykupu,izdjąłswójsandał.

4,8ZwyczajwzmiankowanywPwt25,9-10mainnysens:tamsamakobietaokazujepogardęmężczyźniezbyttchórzliwemu,byjąpoślubićwimieniuzmarłegoszwagra,natomiasttutajgest

tenpoprostusankcjonujekontraktkupna-sprzedaży.Postawićnogęnajakiejśziemialborzucićnaniąswójsandajznaczywziąćjąwposiadanie(Ps60,10;108,10),Itakobuwiestajesięsymbolem
prawawłasności,Zdejmującjezwłasnychnógiwręczającnabywcy,dotychczasowyposiadaczprzekazujemutoprawo.

4,7-8.Zdjęciesandała.SandałybyłytypowymobuwiemnoszonymnaBliskimWschodzie,miałyteżjednakznaczeniesymboliczne,szczególniewodniesieniudosytuacjiwdowyijej

prawnegoopiekuna.Mogłotomiećzwiązekzziemią,którąkupującymógłobejśćwciągugodziny,dnia,tygodnialubmiesiąca(1Krl21,16-17).Ziemięmierzonowtrójkątachioznaczanomiedzą
wznoszonązkamieni(Pwt19,14).Ponieważziemięprzemierzanowsandałach,stałysięonesymbolemjejwłasności.Zdejmującsandałswojegoopiekuna,wdowapozbawiałagoprawado
administrowaniaziemiąnależącądojejrodziny.WtekstachzNuzipojawiasięmotywzastąpieniastopy,postawionejnaziemiprzezjejdawnegowłaściciela,stopąnowego.

9

WtedypowiedziałBoozdostarszyznyidocałegoludu:

Świadkamijesteście,żenabyłemzrąkNoemitowszystko,co
należałodoElimeleka,iwszystko,conależałodoKilionaiMachlona.

10

AtakżenabyłemdlasiebiezażonęRutMoabitkę,żonęMachlona,

abyutrwalićimięzmarłegonajegodziedzictwie,abyniezginęłoimię
zmarłegowśródjegobracianiwśródjegowspółmieszkańców.Wy
dzisiajjesteściedlamnieświadkamitejsprawy.

4,9-10.Charaktertransakcji.NabywająccałąwłasnośćNoemi,Boozpodejmowałsiępełnejopiekinadnią,tj.zobowiązywałsiędowspieraniajejzażyciaipochowaniapośmierci.Biorąc

Rutzażonę,zobowiązywałsięstworzyćjejmożliwośćrodzeniadzieci,którewpierwszymrzędziebędądziedzicamiisynamiElimeleka.

11

Całyludzebranywbramiezawołał:Jesteśmyświadkami!,a

starsidodali:NiechPanuczynikobietę,którawejdziedotwegodomu,
podobnądoRacheliiLei,któretodwieniewiastyzbudowałydom
Izraela.StańsięmożnymwEfrata,zdobądźsobieimięwBetlejem!

12

Niechstaniesiędomtwójprzezpotomstwo,któredaciPanztej

młodejkobiety,jakdomPeresa,któregoTamarzrodziłaJudzie.

4,12PerestoprzodekBoozaiEfraty.
4,11-12.Błogosławieństwo.Błogosławieństwazwiązanezmałżeństwemrzadkodotyczązwiązkułączącegomężaiżonę-najczęściejichgłównymtematemsądzieci.Błogosławieństwo

udzielonestworzeniuorazbłogosławieństwoprzymierzaukazująpotomstwojakobłogosławieństwoBoże.Podobneprzekonaniepanowałowcałymświeciestarożytnym,czegodowodemjest
błogosławieństwoudzielonekrólowiKeretwtekstachugaryckich,wyrażająceżyczenie,byjegonoważonaurodziłamusiedmiulubośmiusynów.Przykładypodanewbłogosławieństwieudzielonym
BoozowizaczerpniętezostałyzhistoriinarodowejIzraela(RachelaiLea,zob.Rdz30)orazzhistoriiplemiennejpokoleniaJudy(Tamar,zob.Rdz38).

13

BoozzaślubiłwięcRutistałasięjegożoną.Gdyzbliżyłsiędo

niej,Pansprawił,żepoczęłaiurodziłasyna.

14

Kobietymówiłydo

Noemi:NiechbędziebłogosławionyPan,któryniepozwolił,aby
dzisiajzabrakłocipowinowategozprawemwykupu.Imięjegobędzie
wspominanewIzraelu.

4,14Imięjego.Tzn.syna,októrymww.13.

15

Onbędziedlaciebiepociechą,będziecięutrzymywałwtwojej

starości.Zrodziłagodlaciebietwojasynowa,któraciękocha,która
dlaciebiejestwartawięcejniżsiedmiusynów.

4,15.Odpowiedzialnośćdzieci.Tekstsugeruje,żeprzyszłysynpodniesieNoeminaduchuipocieszyjąpostraciemężaisynów.Jejcierpieniezpowodustratydoznanejwprzeszłości

dotyczyłonietylkozwiązkówmiędzyludzkich,leczrównieżmaterialnychtrudności,anawet,byćmoże,życiapośmiertnego,któregopomyślnośćwpowszechnymprzekonaniuzależałaodstałego
wykonywaniarytuałówwintencjizmarłych(zob.komentarzdoLb3,1).Problemcierpieniazostałusunięty,bowiemdziecimiałyobowiązektroszczyćsięostarychrodziców(dostarczającim
pożywieniaischronienia,ochronyprawnejiwłaściwegopochówku).

16

WzięłaNoemidzieckoipołożyłajenaswymłonie.Onateżje

wychowywała.

4,16położyłajenaswymłonie.Jesttorytadopcji(por.Rdz48,5),znanyrównieżuinnychludówstarożytnegoBliskiegoWschodu.

17

Sąsiadkinadałymuimię.Mówiły:NarodziłsięsyndlaNoemi,

nadałymuimięObed.OntojestojcemJessego,ojcaDawida.

4,17Obed.„Sługa”(domyślne:...Jahwe).—PełneczciuczucieBoozaiRutdoNoemitakżejąwłączadoprzodkówkrólaDawida.
4,17.SynNoemi.Niektórzykomentatorzysądzą,żebyłatouroczystośćadopcjidzieckaprzezNoemi.Chociażadopcjabyłapowszechniestosowanawświeciestarożytnym,istniejąca

sytuacjaprawnaniewymagałaprzeprowadzeniaformalnejczynnościadopcji.Innahipotezagłosi,żesynzostałprzekazanypodopiekęNoemi,bygowychowywałajakozastępczegosyna.Chociażtaka
interpretacjajestmożliwa,najprawdopodobniejchodziopodkreślenie,żeNoemijestterazprawnąopiekunkądziecka,iżebędzieodgrywaławażnąrolęwjegowychowaniu,onozaśbędziesięonią
troszczyłowprzyszłości.

GenealogiaDawida

18

AotopotomkowiePeresa.PeresbyłojcemChesrona.

4,18-22TadrugagenealogianiemożepochodzićodautoraRt:wbrewintencjicałejopowieściBoozjestpodanyjakoojciecObeda,imięElimelekaznika,aoddaniesięRutniemajużtego

samegosensu;prawolewiratuimiłośćsynowska,którątooddaniesięzawierawsobie,znikajązhoryzontu.Zatorozwijasięwtejgenealogiiinnepouczenie,uniwersalistyczne:Rut,cudzoziemka,jak
topóźniejzostaniepodkreślonewEwangelii,znajdujesięwśródprzodkówDawida,aprzezniego—Chrystusa.

4,18.Znaczenieliniirodzinnej.Odkrywamy,żewydarzenia,któremogłydoprowadzićdowymarciajednejzrodzinIzraela,dotyczyłyrodzinyDawida.Niewielebrakowało,awielkikról

Dawidwogólebysięnienarodził.Zamieszczonytutajrodowódjestdowodemtego,żeBógrozwiązałkryzysrodzinny.RodzinaNoeminietylkoprzeżyła,leczdoznaławielkiejpomyślności,stającsię
jednymzwielkichrodówIzraela.Traumatycznyokressędziów(zob.Rt1,1)możnabyłoprzetrwaćdziękiwierzeiwierności;cnotytemiałydoprowadzićdopojawieniasiętakichpostacijakDawid
(rezultatRt4,21).

19

ChesronbyłojcemRama,RambyłojcemAmminadaba.

20

AmminadabbyłojcemNachszona,NachszonbyłojcemSzalmona.

21

SzalmonbyłojcemBooza,BoozbyłojcemObeda.

22

Obedbył

ojcemJessego,aJessebyłojcemDawida.

TableofContents

WstępdoKsięgiRut3
Rut1.4
NoemiiRut4
Rut2.8
RutnapoluBooza.8
Rut3.12
RutwnocyuBooza.12
Rut4.15
BoozzaślubiaRut15
GenealogiaDawida.18