KONTROLA ADMINISTRACJI SPRAWOWANA PRZEZ ORGANY PAŃSTWOWE
NIEZAWISŁE OD ADMINISTRACJI (Z WYŁĄCZENIEM KONTROLI SĄDOWEJ)

1.Kontrola parlamentarna – parlament pełni także funkcje kontrolne wobec władzy wykonawczej
czyli kontroluje administrację. Rząd odpowiada przed parlamentem za swoją działalność. Sejm na
posiedzeniach plenarnych sprawuje funkcje kontrolne tylko w sprawach o zasadniczym znaczeniu
np. w czasie debaty nad projektem ustawy budżetowej.
Sejm podejmuje uchwałę o udzieleniu absolutorium. Konstytucja nasza nie reguluje sytuacji
odmowy udzielenia absolutorium, ale przyjmuje się, że w takiej sytuacji premier powinien złożyć
dymisję RM na ręce prezydenta. Sejm może także wyrazić wotum nieufności.
W szerszym zakresie kontrolę sprawują komisje sejmowe. Komisje rozpatrują sprawozdania i
informacje ministrów, a także kierowników naczelnych organów, urzędów i instytucji
państwowych. Na żądanie komisji ministrowie i kierownicy obowiązani są przedstawić
sprawozdanie i udzielić informacji oraz uczestniczyć w posiedzeniach komisji.
Posłowie mają prawo podejmować interwencje w organach administracji dla załatwienia spraw,
które wnoszą we własnym imieniu wyborcy. Posłowie maja prawo składać interpelacje i zgłaszać
pytania poselskie do członków rządu.

2.Kontrola Najwyższej Izby Kontroli – tzw. kontrola państwowa, została powołana w 1921, po
wojnie nie została reaktywowana. Konstytucja z 1952 przewidywała w jej miejsce Ministerstwo
Kontroli Państwowej, spowodowało to istotnie obniżenie obiektywizmu. W 1956 wprowadzono
rozdział o NIK, jako organie podległym Sejmowi. Konstytucja z 1997 poświęca NIK 6 artykułów,
określając ją jako organ naczelny.
Organy kontroli, rewizji, inspekcji mają obowiązek współpracy z NIK. NIK podlega sejmowi i
działa na zasadzie kolegialności.

•

Kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych
z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Jest to kontrola
prowadzona z punktu widzenia 4 kryteriów, więc w najszerszym zakresie.

•

NIK może kontrolować organy samorządu terytorialnego z punktu widzenia legalności,
gospodarności, rzetelności, jest to kontrola o nieco ograniczonym zakresie.

•

NIK może także kontrolować inne jednostki, ale tylko w zakresie w jakim wykorzystują
majątek i środki państwowe oraz wywiązują się z zobowiązań na rzecz państwa. Kontrola
jest jeszcze bardziej ograniczona, bo może być prowadzona z punktu widzenia legalności i
gospodarności.

•

NIK kontroluje wykonanie budżetu, gospodarkę finansową Kancelarii Prezydenta, Sejmu,
Senatu, Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, KRRiT, Generalnego
Inspektora Danych Osobowych, Sadu Najwyższego, NSA, IPN.

NIK wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych planów pracy, które przedkłada Sejmowi.
Może też przeprowadzać kontrole doraźne. NIK przeprowadza kontrole na zlecenie Sejmu, wniosek
Prezydenta, premiera oraz z własnej inicjatywy.
NIK przedkłada Sejmowi:

−

Analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,

−

Opinię w przedmiocie absolutorium dla RM

−

Informacje o wynikach kontroli zleconych przez Sejm lub jego organy,
przeprowadzonych na wniosek Prezydenta lub premiera

−

Wnioski w sprawie rozpatrzenia przez Sejm określonych problemów
związanych z działalnością organów wykonujących zadania publ.

−

Coroczne sprawozdanie z działalności

O wynikach kontroli przeprowadzonych na wniosek Prezydenta i premiera NIK informuje te
organy. Prezes NIK podaje do wiadomości publicznej, po przedłożeniu Sejmowi analizę wykonania
budżetu oraz sprawozdanie z działalności NIK.

NIK kieruje prezes,

•

powołany przez Sejm bezwzględna liczbą głosów za zgoda Senatu

•

kadencja trwa 6 lat, z możliwością reelekcji

•

nie może należeć do partii politycznej, zajmować innego stanowiska z wyjątkiem profesora
szkoły wyższej

•

korzysta z immunitetu.

•

bierze udział w posiedzeniach Sejmu oraz ma prawo udziału w posiedzeniach RM.

Wiceprezesów powołuje Marszałek Sejmu.
Najważniejsze kompetencje przysługują Kolegium NIK.

•

w jego skład wchodzą: prezes, wiceprezesi, dyrektor generalny, powoływany przez prezesa
oraz 14 członków, powoływanych na wniosek prezesa przez sejm.

•

członkowie są niezawiśli,

•

ich kadencja trwa 3 lata.

NIK dzieli się na departamenty i delegatury. Są jednostkami organizacyjnymi NIK. Delegatury
maja swoje siedziby w miastach będących siedzibami wojewodów.
Celem postępowania kontrolnego jest ustalenie stanu faktycznego, rzetelne jego
udokumentowanie, dokonanie oceny działalności, dla realizacji tego celu kierownicy organów są
zobowiązani przedkładać za zadanie NIK wszelkie niezbędne dokumenty i materiały. Upoważnieni
pracownicy NIK maja prawo do:

−

Swobodnego wstępu do obiektów i pomieszczeń jednostek kontrolowanych

−

Wglądu do wszelkich dokumentów

−

Pobierania i zabezpieczania dokumentów i innych materiałów dowodowych

−

Przeprowadzania oględzin

−

Wzywania i przesłuchiwania świadków

−

Żądania od pracowników ustnych i pisemnych wyjaśnień

−

Korzystania z pomocy biegłych

Wyniki kontroli przedstawiane są w protokole, podpisywanym przez kontrolera i kierownika
jednostki kontrolowanej. Kierownik jednostki kontrolowanej może odmówić podpisania protokołu i
złożyć pisemne wyjaśnienie. Kto uchyla się od kontroli, utrudnia ją, przedstawia nieprawdziwe
dokumenty, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.

3.Rzecznik Praw Obywatelskich – urząd RPO został w Polsce utworzony w 1987.
Stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych nie tylko w konstytucji, ale także
w innych aktach normatywnych.

•

powołuje Sejm za zgoda Senatu na 5 lat.

•

nie może on zajmować żadnego innego stanowiska z wyjątkiem profesora szkoły wyższej,

•

nie może także należeć do partii, związku zawodowego, ani prowadzić działalność
publiczną

•

może być obywatel polski, wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem
zawodowym, wysokim autorytetem.

•

wniosek o powołanie rzecznika może zgłosić marszałek sejmu lub grupa 35 posłów.

•

jest niezależny od innych organów, niezawisły, odpowiada jedynie przed sejmem.

•

nie może być pociągn. do odpow. karnej, aresztowany, zatrzymany bez zgody Sejmu

RPO informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw
człowieka i obywatela. Sprawozdanie to podawane jest do publicznej wiadomości. Wniosek
kierowany do RPO nie wymaga zachowania stosownej formy, jest też wolny od opłat. Po
zapoznaniu się z wnioskiem RPO może:

−

Podjąć sprawę

−

Poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków

−

Przekazać sprawę według właściwości

−

Nie podjąć sprawy

RPO może samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające lub zwrócić się o zbadanie do
właściwych organów. O zlecenie zbadania sprawy przez NIK RPO zwraca się do Sejmu. Po
zbadaniu sprawy RPO może:

−

Wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszenia

−

Skierować wystąpienie do podmiotu, u którego stwierdził naruszenie, bądź
zwrócić się do organu nadrzędnego nad tym podmiotem

−

Żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych

−

Żądać wszczęcia przez oskarżyciela postępowania z urzędu

−

Zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnieść skargę
administracyjną,

−

Zwrócić się z wnioskiem o uchylenie prawomocnego orzeczenia

−

Wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną

−

RPO formułuje opinie i wnioski co do sposobu załatwienia sprawy.

Organ, do którego wystąpienie zostało skierowane musi w ciągu 30 dni poinformować RPO o
podjętych działaniach. RPO może występować do Trybunału Konstytucyjnego, może występować z
wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej. Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy
Biura RPO mającego siedzibę w Warszawie.

4.Rzecznik Praw Dziecka – stoi na straży praw dziecka zawartych w konstytucji, konwencji o
prawach dziecka i w innych aktach. Rzecznik podejmuje działania mające na celu

•

zapewnienie dziecku pełnego i harmonijnego rozwoju z poszanowaniem jego godności i
podmiotowości,

•

ochronę praw dziecka, w szczególności prawa do życia i ochrony zdrowia, do
wychowania w rodzinie, do godziwych warunków socjalnych i do nauki.

Rzecznika powołuje Sejm za zgodą Senatu, na wniosek Marszałka Sejmu lub Senatu, grupy 35
posłów lub 15 senatorów.

•

kadencja trwa 5 lat z możliwością ponownego wyboru.

•

niezależny od innych organów, odpowiada wyłącznie przed Sejmem.

•

posiada immunitet, nie może być pociągnięty do odpowiedzialności, aresztowany czy
zatrzymany bez zgody Sejmu.

Rzecznik podejmuje działania przewidziane w ustawie z własnej inicjatywy.
Może zwracać się do różnych organów o złożenie wyjaśnień, udzielenie informacji, udostępnienie
akt i dokumentów.
Przedstawia Sejmowi i Senatowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.

5. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych – GI, którym może być tylko

•

obywatel polski,

•

posiadający wyższe wykształcenie prawnicze,

•

odpowiednie doświadczenie zawodowe,

•

wysoki autorytet moralny,

•

podlega on tylko ustawie,

•

korzysta z immunitetu podobnie jak RPO,

•

nie może zajmować innego stanowiska z wyjątkiem profesora szkoły wyższej,

•

nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego.

•

powołuje Sejm za zgodą Senatu na 4 lata.

Składa Sejmowi raz w roku sprawozdanie ze swej działalności.
Konstytucja mówi, że nikt nie może być obowiązany do ujawniania swoich danych osobowych

http://notatek.pl/kontrola-administracji-sprawowana-prze

z-organy-panstwowe?notatka