47.Ustrój władz powstania listopadowego i styczniowego.

Ustrój władz powst. styczniowego: 22.01.1863r. Komitet
Centralny ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym.
Dwa dekrety rządu z tej dekady proklamowały uwłaszczenie
wszystkich chłopów posiadających ziemię, chłopom zaś
bezrolnym, którzy chcieli wziąć udział w powstaniu i innym
ludziom, którzy by chcieli osiąść na roli przekazali po 3 morgi
ziemi z dóbr narodowych. Romuald Traugutt pod koniec
1863r. ogłosił się dyktatorem. Powołał on 27.12.1863r.
Osobną gałąź administracji do spraw chłopskich. Komisarze
pełnomocni mieli dbać o bezwzględną realizację dekretów
uwłaszczeniowych w krajów, delegaci zaś w powiatach mieli
rozbudować sądownictwo doraźne z prawem wymiaru kary,
aż do kary śmierci włącznie, w razie zmuszania chłopów do
pańszczyzny. W organizacji władz powstania ścierały się różne
stanowiska. 10.05.1863r. Tymczasowy Rząd Narodowy przyjął
nazwę Rządu Narodowego. Powtórzono postanowienia z
22.01 w sprawie chłopskiej, ale tylko dekretu dotyczącego
chłopów – gospodarzy, pominięto natomiast „bez
gruntowców”. Dekret z 23.06.1863r. O uniezależnieniu
naczelników cywilnych w powiatach od organów wojskowych
głosił, że „władza wojskowa względem cywilnej jest
wyzywającą (tj. do pomocy), a nie rozkazującą”. Dekrety z
02.06.1863r. Wydane przez czerwonych o ustanowieniu
„trybunałów rewolucyjnych” i o stosowaniu przez nie
surowych praw dotyczących przestępstw politycznych. W
organizacji aparatu powstańczego trzeba podkreślić wzorową
organizację skarbu i gospodarki finansowej.

Organizacja władzy powstania listopadowego: Najpierw
władzę naczelną sprawowała Rada Administracyjna. Zmieniła
ona dwukrotnie swój skład, uzupełniając się raz sześcioma
członkami sejmu, drugi – czterema członkami Towarzystwa
Patriotycznego. 04.12.1830r. przemieniła się w Rząd
Tymczasowy. 05.12.1830r. Rząd, przy udziale Towarzystwa
Patriotycznego, Joachima Lelewela powierzył dyktaturę gen.
J. Chłopickiemu – nie uzyskał on pełnego zwierzchnictwa nad
władzami cywilnymi. Miał sprawować naczelne dowództwo
nad wojskiem. On oraz sejm mieli współdziałać w
prowadzeniu wojny. Rząd zwołał sejm, który zatwierdził
dyktaturę i 21.12.1830r. ogłosił powstanie narodowe.
25.01.1831r. ogłosił detronizację Mikołaja I i dynastii
Romanowów oraz zniósł te artykuły konstytucji z 1815r. które
dotyczyły unii z Rosją. Sejm zastrzegł sobie władzę najwyższą,

decydując się po raz pierwszy oficjalnie jako barwy
państwowe zestawić kolory biały i czerwony (na wniosek
Lelewela).

Uznano

państwo

nadal

za

monarchię

konstytucyjną. Po ustąpieniu Chłopickiego ze stanowiska
dyktatora, 18.01.1831r. kierowanie powstaniem sejm
powierzył Rządowi Narodowemu i nowemu naczelnemu
wodzowi – gen.Skrzyneckiemu. Po nim dyktaturę objął gen. J.
Krukowiecki.