POLSKI MODEL DYPLOMACJI GOSPODARCZEJ
I. Dyplomacja gospodarcza przed i po 1990 r.
II. Reforma Biur Radców handlowych w 1999 r.
III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-Handlowych
IV. Nowy model dyplomacji gospodarczej - od 2006 r.
V. Zadania dyplomacji ekonomicznej (w około 90
krajach)
VI. Zadania WPHiI (w około 40 krajach)
VII. Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych
VIII.Agencja Promocji Polskiej Gospodarki
Prof. UEK E. Molendowski
1
I. Dyplomacja gospodarcza przed i po 1990 r.
" Zmiany w modelu gospodarczym po wojnie dotyczyły
wykształcenia się specyficznych organów i instytucji powołanych do
obsługi handlu zagranicznego
" Nowy organ  biura radcy handlowego
" Byli to najbliżsi współpracownicy ambasadorów i posłów, którzy
przygotowywali warunki ramowe dla powiązań traktatowych i
politycznych oraz organizowali rynki zbytu dla wytworów rodzimych
producentów
" Przejęły zadania związane z obrotem gospodarczym wykonywany
dawniej przez urzÄ…d konsularny.
2
Prof. UEK E. Molendowski
II. Reforma Biur Radców handlowych
(w 1999 r.)
żð zmiana zasad i organizacji placówek ekonomiczno-handlowych za
granicÄ…
żð przeksztaÅ‚cenie biur radców handlowych w wydziaÅ‚y
ekonomiczno - handlowe działające w ramach przedstawicielstw
dyplomatycznych i urzędów konsularnych
żð Pod nadzorem Ministra Gospodarki dziaÅ‚aÅ‚o 81 wydziałów
ekonomiczno-handlowych
żð MSZ podlegaÅ‚o 14 wydziałów (Bogota, Caracas, Panama, Lima,
Santiago, Hawana, Montevideo, Meksyk, UÅ‚an-Bator, Phenian,
Wellington, Islamabad, Karaczi i Ho Chi Minh).
3
Prof. UEK E. Molendowski
III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-
Handlowych*
Øð ochrona interesów gospodarczych RP za granicÄ…
Øð programowanie współpracy gospodarczej z paÅ„stwem
przyjmujÄ…cym
Øð inicjowanie i udziaÅ‚ w negocjowaniu umów i porozumieÅ„
gospodarczych
Øð monitorowanie stanu realizacji przez paÅ„stwo przyjmujÄ…ce
zobowiązań wynikających z umów dwustronnych i wielostronnych oraz
jego współpracy z regionalnymi ugrupowaniami gospodarczymi
Øð analizowanie polityki gospodarczej paÅ„stwa przyjmujÄ…cego, stanu i
perspektyw jego gospodarki oraz zmiana koniunktury gospodarczej,
głównie pod względem ich wpływu na współpracę gospodarczą z
PolskÄ…
* ZarzÄ…dzenie nr 1 Ministra Spraw Zagranicznych i Ministra Gospodarki z dnia
3 sierpnia 1999 r.
4
Prof. UEK E. Molendowski
III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-
Handlowych
Øð dziaÅ‚anie na rzecz zapewnienia dostÄ™pu polskich towarów, usÅ‚ug i
kapitału do rynku państwa przyjmującego
Øð analizowanie regulacji prawnych paÅ„stwa przyjmujÄ…cego
dotyczÄ…cych problematyki gospodarczej, handlowej i finansowej, w
tym prawa celnego, dewizowego, podatkowego, inwestycji
zagranicznych, udzielania przedsiębiorcom pomocy publicznej oraz
informacji z zakresu ingerencji państwa w poszczególne sektory
gospodarki
Øð promocja polskiej gospodarki, polskich towarów i firm
Øð pomoc i wspieranie polskich eksporterów w paÅ„stwie
przyjmujÄ…cym , w tym zapewnienie informacji rynkowej i handlowej
Øð pozyskiwanie inwestycji zagranicznych.
5
Prof. UEK E. Molendowski
III. Zadania Wydziałów Ekonomiczno-
Handlowych
Działania merytoryczne WEH ująć można w 4 bloki:
ØðdziaÅ‚alność promocyjna
ØðobsÅ‚uga merytoryczno-organizacyjna kontaktów i wizyt
ØðdziaÅ‚alność traktatowa
Øðpraca analityczno-informacyjna.
6
Prof. UEK E. Molendowski
IV. Nowy model dyplomacji gospodarczej -
od 2006 r.
Podział Wydziału Ekonomiczno-
Handlowego
(1.05.2006 r.)
Wydział Ekonomiczny
Wydział Promocji
Handlu i Inwestycji
Polityka gospodarcza
Wspieranie eksporterów i inwestycji
Współpraca z firmami
Kontakty międzyrządowe
7
Prof. UEK E. Molendowski
V. Zadania dyplomacji ekonomicznej
(w około 90 krajach)
Øð identyfikacja, analiza i czasami współksztaÅ‚towanie
zagranicznych czynników wpływających na podstawowe
interesy ekonomiczne kraju
Øð bezpieczeÅ„stwo energetyczne kraju
Øð ksztaÅ‚towanie licznych polityk unijnych (od polityki
handlowej, kwestie podatkowe, rolnictwo, ochrona środowiska
edukacja)
Øð podpatrywanie za granicÄ… rozwiÄ…zaÅ„ systemowych
Øð MisjÄ… dyplomacji ekonomicznej ma być dbanie o interes
narodowy i potrzeby Polski, a partnerami mają być instytucje
państwowe innych krajów
8
Prof. UEK E. Molendowski
VI. Zadania WPHiI (w około 40 krajach)
Wydziały Promocji Handlu i Inwestycji
Øð bezpoÅ›rednia obsÅ‚uga firm polskich i zagranicznych
(obejmuje udzielanie informacji, doradztwo i pośrednictwo w
kontaktach)
Øð organizacja i współudziaÅ‚ w seminariach i targach
Øð usuwanie barier i uÅ‚atwianie polskim towarom dostÄ™pu do
rynków zagranicznych
Øð podejmowanie interwencji na rzecz polskich eksporterów
na szczeblu lokalnym, w urzędach celnych itp.
Øð sygnalizowanie zagrożeÅ„ wynikajÄ…cych z nieuczciwej
konkurencji na rynku i w eksporcie do Polski i
przeciwdziałanie im
9
Prof. UEK E. Molendowski
VI. Zadania WPHiI (w około 40 krajach)
Øð udzielanie polskim eksporterom specjalistycznych
informacji na temat warunków handlu w kraju urzędowania,
informacji celnej
Øð tworzenie i udostÄ™pnianie polskim eksporterom baz danych
na temat potencjalnych partnerów handlowych
Øð analiza możliwoÅ›ci lokowania towarów w wybranych
sektorach
Øð upowszechnianie ofert firm polskich i kojarzenie podmiotów
gospodarczych
Øð organizacja gieÅ‚d kooperacyjnych dla polskich i
zagranicznych przedsiębiorstw.
10
Prof. UEK E. Molendowski
VII. Polska Agencja Informacji i Inwestycji
Zagranicznych
Główne zadania:
Øð promocja polskiej gospodarki za granicÄ…
Øð rozwój sprzedaży na jednolitym roku europejskim i eksportu
Øð wspieranie inwestycji zagranicznych w Polsce i polskich inwestycji za
granicÄ…
Øð udzielanie pomocy publicznej przedsiÄ™biorcom ze Å›rodków krajowych oraz
funduszy UE na projekty zwiększające międzynarodową konkurencyjność
przedsiębiorstw, na inwestycje innowacyjne i tworzenie nowych miejsc pracy
11
Prof. UEK E. Molendowski
VIII. Agencja Promocji Polskiej Gospodarki:
Projekt utworzenia Agencji Promocji Polskiej
Gospodarki (do tej pory nie została utworzona):
Øð Instytucja ta miaÅ‚a podlegać merytorycznie Ministrowi
Gospodarki i zyskać prawo do tworzenia oddziałów/placówek za
granicÄ…
Øð Ma zająć miejsce PAIiIZ
Øð Do głównych zadaÅ„ placówek tej agencji bÄ™dzie należaÅ‚o m. in.:
" przekazywanie informacji o sposobach, możliwościach i barierach w prowadzeniu
działalności gospodarczej na rynku kraju urzędowania
" ocena sytuacji gospodarczej pod względem możliwości zwiększania obecności
polskich przedsiębiorstw na danym rynku
" analizowanie konkurencyjności polskich towarów i usług oraz opinii miejscowych
odbiorców i konsumentów o polskich towarach
" umożliwianie kontaktów między partnerami handlowymi
" informowanie o możliwościach udzielenia wsparcia finansowego na realizację
przedsięwzięć promocyjnych na rynku danego kraju.
12
Prof. UEK E. Molendowski
IX. Podsumowanie i wnioski
1. Pojęcia  dyplomacja gospodarcza i  ekonomizacja polityki zagranicznej
pojawiły się w Polsce niedawno. Jak pokazuje powyższa analiza, wiążą się one
nierozerwalnie z faktem ewolucji, nie tylko znaczenia ale również praktyki, form
i narzędzi dyplomacji i polityki zagranicznej;
2. Tradycyjne, klasyczne podejście do dyplomacji, stawiające jej dziedzinę jako
wyłączną domenę MSZ wydaje się być już nieaktualne. W procesie globalizacji i
demokratyzacji współczesnych stosunków międzynarodowych wyłonili się
alternatywni aktorzy działalności dyplomatycznej, tak wewnątrz jak i w zewnętrznym
otoczeniu państwa, którzy działają zwykle niezależnie od zakresu kompetencyjnego
MSZ;
3. Jak pokazuje praktyka, dyplomaci - członkowie służby zagranicznej MSZ, to już
nie jedyni aktorzy nowoczesnej dyplomacji. Oprócz pracowników innych instytucji
i działów administracji rządowej oraz organizacji samorządu gospodarczego, coraz
większą rolę na arenie działalności nowoczesnej dyplomacji gospodarczej odgrywają
także profesjonalni negocjatorzy i menedżerowie transnarodowych korporacji
i międzynarodowych organizacji pozarządowych;
13
Prof. UEK E. Molendowski
IX. Podsumowanie i wnioski
4. Wyodrębnienie się dyplomacji gospodarczej stanowi rezultat
postępującej ewolucji hierarchii celów polityki zagranicznej nowoczesnych
państw, z czysto politycznych (jak maksymalizacja siły, potęgi czy
obszaru wpływu) do celów promocji kulturalnej, turystycznej i, co
najbardziej widoczne w ostatnich latach, promocji gospodarczej. Coraz
więcej państw, postrzega własną potęgę w kategoriach ekonomicznych:
dochodu narodowego, wolumenu wymiany handlowej, czy bilansu
płatniczego;
5. Praktyka Amerykanów, Niemców, Francuzów i innych potwierdza, że
rola klasycznej dyplomacji w obecnych realiach maleje, staje się w dużej
mierze nawet anachronizmem. Rośnie zaś rola problematyki gospodarczej
w wizytach, rozmowach, kontaktach na różnych, w tym na najwyższych,
szczeblach. Sprawy stosunków gospodarczych, handlu i współpracy
inwestycyjnej, polityki finansowo-bankowej, polityki wielkich firm,
koncernów międzynarodowych organizacji i ugrupowań gospodarczych -
to już stały element rozmów i dyskusji dyplomatów i polityków.
14
Prof. UEK E. Molendowski
IX. Podsumowanie i wnioski
5. Ewolucja modelu polskiej dyplomacji gospodarczej pozwala zauważyć,
że nikt w Polsce nie podważa potrzeby, a nawet konieczności
ekonomizacji służb dyplomatycznych. Wręcz przeciwnie, reformy
przeprowadzone na przełomie XX i XXI wieku, m.in. utworzenie
wydziałów ekonomiczno  handlowych oraz konstruktywna debata na
temat nowego modelu dyplomacji gospodarczej pozwalają sądzić, iż
Polska nie pozostaje wobec tego problemu bierna;
6. Zmiany wprowadzone w 2006 r. w Polsce, potwierdzajÄ… jednak
obawy, iż nie skorzystano tu z doświadczeń innych krajów, wyciągając
odpowiednie wnioski przy budowie własnej, instytucjonalno prawnej bazy
dyplomacji gospodarczej.
15
Prof. UEK E. Molendowski