Polityka ochrony środowiska
1. Geneza i uwarunkowania polityki ochrony środowiska UE
Geneza i uwarunkowania:
·ð W traktacie rzymskim brak odniesieÅ„. Inicjowane w latach  60 przez KE pierwsze
rozwiązania prawne w zakresie ochrony środowiska miały służyć ujednolicaniu
zróżnicowanych w tamtym czasie środowiskowych standardów, obowiązujących w
poszczególnych państwach członkowskich.
·ð Raport Sekretarza Generalnego ONZ U Thanta w  69: ochrona Å›rodowiska pozostaje
kwestią horyzontalną i tylko międzynarodową współpraca może przyczynić się do
poprawy stanu środowiska naturalnego.
·ð Raport Klubu rzymskiego z  72  Granice wzrostu : autorzy raportu przedstawili
perspektywę zgodnie z którą, nieograniczone korzystanie z zasobów doprowadzi do
ich szybkiego wyczerpywania i katastrofy dla ludzkości.
·ð Po kolejnej konferencji ONZ dot. Åšrodowiska czÅ‚owieka w Sztokholmie w  72 r.
niektóre pastwa rozpoczęły wdrażanie pierwszych krajowych i regionalnych
programów ochrony środowiska.
·ð W 1972 roku paÅ„stwa czÅ‚onkowskie wzięły udziaÅ‚ w Europejskim Szczycie w Paryżu,
podczas którego zadeklarowały podjęcie specjalnych działań w celu degradacji
środowiska naturalnego.
·ð Od 1973 roku Wspólnota zainicjowaÅ‚a realizacjÄ™ Wieloletnich Programów DziaÅ‚ania
na Rzecz Środowiska. I z nich był wdrażany do końca 1975 roku.
2. Podstawa prawna polityki ochrony środowiska
Traktat z Maastricht:
żð Zasada harmonijnego i zrównoważonego wzrostu uzyskaÅ‚a status jednej z głównych
zasad funkcjonowania UE.
żð Dotychczasowe podejÅ›cie sektorowe do ochrony Å›rodowiska zostaÅ‚o zastÄ…pione
podejściem horyzontalnym, zgodnie z którym wszelkie działania gospodarcze
powinny uwzględnić wpływ jaki wywierają na środowisko naturalne.
Traktat Amsterdamski:
żð Nowe regulacje dotyczÄ…ce polityki Å›rodowiskowej.
żð Pojecie zrównoważonego wzrostu zostaÅ‚o zastÄ…pione terminem zrównoważonego
rozwoju.
żð Ustanowiony zostaÅ‚ art. 3c zakÅ‚adajÄ…cy konieczność integracji polityk i dziaÅ‚aÅ„ UE z
wymogami ochrony środowiska.
Traktat z Nicei zmienił postanowienia dotyczące ochrony środowiska w zakresie procedury
decyzyjnej, wprowadzając obowiązek zasięgania opinii KR podczas procedury legislacyjnej.
Traktat Lizboński:
żð Obecnie traktatowe zapisy dotyczÄ…ce polityki ochrony Å›rodowiska zawarte zostaÅ‚y w
TFUE; m.in. w art. 4 ust. 2 lit. E, który stwierdza ze środowisko jest przedmiotem
kompetencji dzielonych pomiędzy UE a państwami członkowskimi.
żð TFUE: specjalny status ochrony Å›rodowiska zostaÅ‚ podkreÅ›lony w art. 11, który
przewiduje, że: przy ustalaniu i realizacji wszystkich polityk i działań UE, w
szczególności w celu wspierania zrównoważonego rozwoju, muszą być brane pod
uwagę wymogi ochrony środowiska.
żð TFUE: tytuÅ‚ XX  Åšrodowisko : art. 191 precyzuje cele oraz zasady polityki ochorny
środowiska:
żð Cele: zachowanie, ochrona i poprawa jakoÅ›ci Å›rodowiska, ochrona zdrowia ludzkiego,
ostrożne i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, promowanie na
płaszczyz
nie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązana regionalnych
lub światowych problemów w dziedzinie środowiska, w szczególności zwalczania
zmian klimatu.
3. Programy środowiskowe UE
I Wieloletni Program Działania na Rzecz Środowiska 1973-1975:
żð Pilotażowy, na poziomie wspólnotowym.
żð MobilizowaÅ‚ paÅ„stwa czÅ‚onkowskie do wspólnego i solidarnego wysiÅ‚ku na rzecz
ograniczania negatywnych zmian w tym obszarze.
żð WprowadziÅ‚ pierwsze zasady w ochronie Å›rodowiska m.in.  zanieczyszczajÄ…cy pÅ‚aci .
żð ZdefiniowaÅ‚ wspólne standardy w zakresie ochrony powietrza i jakoÅ›ci wody.
żð ZachÄ™caÅ‚ do podejmowania przez WspólnotÄ™ i PaÅ„stwa CzÅ‚onkowskie aktywnoÅ›ci na
rzecz środowiska na forum międzynarodowym.
II Wieloletni Program Działania na Rzecz Środowiska 1976-1981
żð Cele:
o Redukcja zanieczyszczeń.
o Bardziej racjonalne korzystanie z zasobów.
o Poprawa jakości środowiska.
o Rozwój edukacji ekologicznej, jako narzędzia kształtującego odpowiedzialne
zachowania społeczne.
III Wieloletni Program działania na rzecz Środowiska 1981-1987
Cele:
żð Zapobieganie potencjalnym zagrożeniom dla Å›rodowiska.
żð Potrzeba wdrażania ekonomicznych instrumentów w polityce (w latach 80 Wspólnota
podejmowała szereg inicjatyw pro środowiskowych, jednak nadal nie były one
głównym obszarem jej zainteresowania i aktywności.)
IV Program Działań na rzecz Środowiska 1988-1992
żð Skuteczniejszy we wdrażaniu, ze wzglÄ™du na fakt pewnego umocowania ochrony
środowiska w prawie wspólnotowym.
żð Konieczność zagwarantowania spoÅ‚eczeÅ„stwu dostÄ™pu do informacji o Å›rodowisku
oraz powołania organu na poziomie Wspólnoty, który byłby odpowiedzialny za
wdrażanie obowiązującego prawa.
żð PrzeciwdziaÅ‚anie zagrożeniom przemysÅ‚owym zostaÅ‚o de facto przeniesione ponad
poziom narodowy.
V program  W stronę zrównoważonego rozwoju :
żð UE zobowiÄ…zaÅ‚a siÄ™ do przejÄ™cia roli lidera w dziedzinie ochrony Å›rodowiska na arenie
międzynarodowej.
żð Koncentracja na problemach zmian klimatycznych oraz naruszenia równowagi
biologicznej.
żð Ale aktywność UE skoncentrowaÅ‚a siÄ™ na kilku newralgicznych gaÅ‚Ä™ziach gospodarki,
które jednocześnie stanowiły podstawę dla wzrostu gospodarczego i z
ródło
poważnych zagrożeń dla środowiska.
Sektor: przemysłu, transportu, energetyki, rolnictwa i turystyki zostały objęte następującymi
działaniami:
żð Ograniczenie emisji zanieczyszczeÅ„ i zapobieganie powstawaniu odpadów.
żð Redukcja zużycia energii.
żð Zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi, takimi jak: gleba, zasoby wodne,
krajobraz i wybrzeża.
żð Poprawa stanu Å›rodowiska na obszarach zurbanizowanych.
żð Podniesienie poziomu zdrowotnoÅ›ci i bezpieczeÅ„stwa w odniesieniu do zarzÄ…dzania
zagrożeniami przemysłowymi, bezpieczeństwem nuklearnym i ochroną przed
promieniowaniem.
VI Program Działań na rzecz Środowiska  Środowisko 2010: Nasza Przyszłość Nasz Wybór
2001-2012
żð Wskazano zagrożenia dla Å›rodowiska zwiÄ…zane z rozwojem ekonomicznym, zostaÅ‚y w
programie uznane: wzrost ilości odpadów, smog w miastach, przenikanie
niebezpiecznych substancji chemicznych do środowiska, antropogeniczne zmiany
klimatyczne, utrata bioróżnorodności.
żð Główne obszary dziaÅ‚aÅ„: powstrzymanie zmian klimatu, głównie poprzez redukcjÄ™
emisji gazów cieplarnianych, ochrona przyrody i różnorodności biologicznej,
środowisko i zdrowie, zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych i
gospodarka odpadami.
VII Program Działań w Zakresie Środowiska naturalnego do 2020 r.:
PRIORYTETY:
żð Ochrona, zachowanie i poprawa kapitaÅ‚u naturalnego Unii.
żð PrzeksztaÅ‚cenie Unii w zasobooszczÄ™dnÄ…, zielonÄ… i konkurencyjnÄ… gospodarkÄ™
niskoemisyjnÄ….
żð Ochrona obywateli UE przez zwiÄ…zanym ze Å›rodowiskiem problemami i zagrożeniami
dla ich zdrowia i dobrostanu.
żð Maksymalizacja korzyÅ›ci pÅ‚ynÄ…cych z prawodawstwa Unii w zakresie Å›rodowiska
naturalnego poprzez lepsze wdrażanie tego prawodawstwa.
żð Doskonalenie wiedzy i bazy dowodowej unijnej polityki w zakresie Å›rodowiska.
żð Zabezpieczanie inwestycji na rzecz polityki w zakresie Å›rodowiska i klimatu oraz
uwzględnienie kosztów ekologicznych wszelkich rodzajów działalności społecznej.
żð Lepsze uwzglÄ™dnienie problematyki Å›rodowiska i wiÄ™ksza spójność polityki.
żð Wspieranie zrównoważonego charakteru miast UE.
żð ZwiÄ™kszenie efektywnoÅ›ci Unii w podejmowaniu miÄ™dzynarodowych wyzwaÅ„
związanych ze środowiskiem i klimatem.
4. Zasady i cele polityki ochrony środowiska
ZASADY (TFUE):
żð Zasada przezornoÅ›ci: nakÅ‚ada na podmiot podejmujÄ…cy okreÅ›lone dziaÅ‚anie
zobowiązanie udowodnienia, że działalność nie spowoduje zagrożenia dla środowiska.
Jej realizacja ma na celu przewidywanie skutków określonych aktywności w
początkowym stadium podejmowania decyzji, z uznaniem priorytetów
środowiskowych nad ekonomicznymi.
żð Zasada naprawienia szkody u z
ródła: wskazuje, że powstała w środowisku szkoda
powinna być naprawiona w miejscu jej powstania lub blisko tego miejsca i to
najkrótszym, możliwym czasie od wystąpienia szkody.
żð Zasada  zanieczyszczajÄ…cy pÅ‚aci inaczej zwana zasadÄ… odpowiedzialnoÅ›ci
sprawcy jest interpretowana w dwojaki sposób: I  koszty wyrządzonej dla
środowiska szkody powinien ponieść sprawca. II  odnosi się do państwa, które
poprzez stosowną alokację zasobów i obciążanie kosztami nie powinno wspierać
podmiotów szkodliwych dla środowiska. Realizacja tej zasady ma spowodować stan,
w którym konieczność ponoszenia wysokich kosztów przez sprawcę wpływa
hamująco na szkodliwe zachowania względem środowiska naturalnego.
żð Zasada zrównoważonego rozwoju: ma charakter horyzontalny i obejmuje wszystkie
obszary działania polityk unijnych. Odnosi się do takiej realizacji modelu rozwoju
gospodarczego, który jest zgodny z potrzebami społecznymi i dbałością o stan
środowiska naturalnego. Opiera się na założeniu, że bogactwa naturalne (lasy,
powietrze, woda, surowce) powinny być wykorzystywane racjonalnie w sposób tak
aby zapewnić ich dostępność dla przyszłych pokoleń.
CELE (TFUE):
Cele polityki UE w dziedzinie środowiska naturalnego zostały określone w art. 191 ust 1
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w sposób następujący:
·ð zachowanie, ochrony i poprawy jakoÅ›ci Å›rodowiska naturalnego,
·ð ochrona zdrowia czÅ‚owieka,
·ð ostrożne i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych,
·ð promowanie na pÅ‚aszczyz
nie międzynarodowej środków zmierzających do
rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego, w
szczególności zwalczania zmian klimatu.
5. Instytucje kompetentne w zakresie polityki ochrony środowiska UER
Instytucje UE a polityka środowiskowa:
żð PE i Rada UE, w zwykÅ‚ej procedurze prawodawczej, po konsultacji z EKES i KR
przyjmujÄ… regulacje prawne.
żð KE: odpowiedzialnym za sprawy zwiÄ…zane ze Å›rodowiskiem jest Janez Potocnik.
żð Dyrekcja generalna ds. Åšrodowiska Komisji Europejskiej jest naczelnym organem
wykonawczym UE. W jej kompetencjach leży przygotowanie propozycji aktów
prawnych. Działania podejmuje Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Komisji
Europejskiej.
żð Komisja Ochrony Åšrodowiska, Zdrowia i Praw Konsumentów w PE (ENVI): jest
jedną z największych i najbardziej aktywnych komisji w PE, ma Duzy wpływ na
kształtowanie polityki ochrony środowiska UE, KOŚ PE ściśle współpracuje z KE,
odpowiedzialnÄ… za przygotowanie i proponowanie polityki unijnej.
żð Rada UE ds. Åšrodowiska: skÅ‚ada siÄ™ z ministrów paÅ„stw czÅ‚onkowskich, spotyka siÄ™
ok. 4 razy w roku, pełni rolę decyzyjną i koordynacyjną, wspólnie z PE uchwala akty
prawne w zwykłej procedurze prawd owczej i budżet UE.
żð Obok instytucji UE istotna rolÄ™ w systemie instytucjonalnym Å›rodowiska na poziomie
europejskim odgrywa Europejska Agencja Åšrodowiska: gromadzi dane dotyczÄ…ce
środowiska i przekazuje je innym instytucjom UE i wszelkim podmiotom
zaangażowanym w opracowywanie, przyjmowanie, wdrażanie i ewaluację polityki w
dziedzinie ochrony środowiska. Agencja uczestniczy także w przygotowywaniu
raportów oceniających stan środowiska co 3 lata. Do zadań należy koordynacja prac
Europejskiej Sieci Informacji i obserwacji Åšrodowiska EIONET. Zrzesza obecnie 32
państwa europejskie w tym: 27 państw członkowskich, Islandię, Norwegię,
Lichtenstein, SzwajcariÄ™ i TurcjÄ™.
Polityka społeczna i zatrudnienia
6. Uwarunkowania i definicja polityki społecznej UE
DEFINICJA
Polityka społeczna   działalność podmiotów UE, państw członkowskich i organizacji
pozarządowych, nakierowana na poprawę warunków pracy i życia obywateli IE, asekurując
przed ryzykami życiowymi oraz wyrównywanie szans życiowych grup społeczeństwa
ekonomicznie i socjalnie najsłabszych, poprzez zwalczanie socjalnej izolacji (eskluzji) .  K.
GÅ‚Ä…bicka
Polityka społeczna   Polityka społeczna to sfera działalności państwa, innych ciał
publicznych i sił społecznych, która zajmuje się kształtowaniem warunków życia ludności
oraz stosunków międzyludzkich.  A. Rajkiewicz
UWARUNKOWANIA
Uwarunkowania prowadzenia polityki społecznej:
-ð Sytuacja demograficzna
-ð Sytuacja gospodarcza (tutaj takie uwarunkowania jak: wydatki: wielkość i struktura
oraz z
ródła finansowe: podatki i składki)
-ð Sytuacja spoÅ‚eczna (uwarunkowania: dochody ludnoÅ›ci i ubóstwo, deprywacja
materialna, zróżnicowanie dochodowe, wykluczenie społeczne)
7. Podstawa prawna unijnej polityki społecznej
Prawo UE w obszarze polityki społecznej:
żð Europejska Karta SpoÅ‚eczna Rady Europy 18.10.1961
żð Jednolity Akt Europejski 17.02.1986
żð Karta podstawowych Praw Socjalnych Pracobiorców 9.12.1989
żð Traktat o Funkcjonowaniu UE i TFUE 2007/2009
żð Strategia  Europa 2020
Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracobiorców:
żð Swoboda poruszania siÄ™ i wyboru miejsca zamieszkania,
żð Zatrudnienie i sprawiedliwe wynagrodzenie za pracÄ™,
żð Poprawa warunków życia i pracy,
żð Ochrona socjalna,
żð Swoboda zrzeszania siÄ™ i negocjowanie umów zbiorowych,
żð KsztaÅ‚cenie zawodowe,
żð Równe traktowanie kobiet i mężczyzn,
żð Ochrona zdrowia i bezpieczeÅ„stwa w pracy,
żð Ochrona dzieci i mÅ‚odzieży, osób starszych i niepeÅ‚nosprawnych.
8. Obszary polityki społecznej UE
Obszary polityki społecznej UE:
żð Prawo Pracy UE:
üð Ochrona pracowników w przypadków trudnoÅ›ci ekonomicznych (zwolnieÅ„
grupowych, transferu przedsiębiorstw, niewypłacalności pracodawcy),
üð Niektóre aspekty ochrony czasu pracy kobiet, ze wzglÄ™du na macierzyÅ„stwo i
ochrony młodych pracowników, na regulacji niektórych aspektów pracy
nietypowej tymczasowego stosunku do pracy, pracy w niepełnym wymiarze, pracy
w ramach świadczenie usług)
üð Ograniczone regulacje dotyczÄ… zbiorowego prawa pracy (dialogu spoÅ‚ecznego na
szczeblu europejskim, tworzenia europejskich rad zakładowych, informacji i
konsultacji dla pracowników).
żð Zakaz dyskryminacji w obszarze zatrudnienia:
üð Umocnienie podstaw prawnych rozwoju regulacji unijnych w tym zakresie
przyniósł  wprowadzony na mocy traktatu z Amsterdamu  art. 13 WE teraz: art.
19 TFUE: zakazujący dyskryminacji nie tylko ze względu na obywatelstwo i płeć,
lecz również na rasę pochodzenie, religię, pochodzenie etniczne, światopogląd,
orientacje seksualną, niepełnosprawność, wiek; na tej podstawie sprecyzowano
zasady jednakowego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie dostępu do
pracy, szkolenia, awansów i warunków pracy; również jeśli chodzi o zatrudnienie i
warunki pracy bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne).
żð Ochrona życia i zdrowia przed zagrożeniami Å›rodowiska pracy:
üð Wymogi bezpieczeÅ„stwa i ochrony zdrowia w pracy: wymogach dotyczÄ…cych
maszyn i urządzeń, ze względu na bezpieczeństwo transportu i ich użytkowania
oraz na wymogach technicznych odnoszących się do produktów, również z punktu
widzenia eksploatacji.
9. Instrumenty polityki społecznej UE
Øð Instrumenty ekonomiczne:
·ð polityka konsumpcyjna, ksztaÅ‚towanie dostÄ™pu do dóbr konsumpcyjnych poprzez
regulowanie:
o dostępu do pracy zarobkowej
o zasad wynagradzania za pracÄ™,
o zasad opodatkowania dochodów,
o polityki cen,
o zasad i praktyki udzielania kredytów, komercyjnych i preferencyjnych,
pozwalających antycypować przyszłe dochody,
o ochrony konsumenta nabywajÄ…cego towary na rynku
o uprawnień do świadczeń społecznych: pieniężnych, rzeczowych, usługowych i
o możliwości i warunków wytwarzania dóbr konsumpcyjnych w gospodarstwie
domowym na własny użytek, czyli tzw. Prosumpcji
·ð ksztaÅ‚towanie stosunków wÅ‚asnoÅ›ciowych poprzez regulowanie:
o warunków dostępu obywateli do własności majątku konsumpcyjnego lub
produkcyjnego: ewentualne wykluczanie prywatnego posiadania zasobów
pewnego typu (np. zabytków czy też  jak to bywało dawniej 
przedsiębiorstw produkcyjnych lub drugich mieszkań), wywłaszczanie,
reprywatyzację, powszechne lub selektywne uwłaszczanie, zachęty do
oszczędzania,
o praw właścicieli tych zasobów, poprzez poszerzające lub zawężające
definiowanie uprawnień właścicielskich: do użytkowania i zaniechania
użytkowania, zmiany formy własności (np. z rzeczowej na pieniężną), do
przywłaszczania dochodów z własności (osiąganych dzięki przedsiębiorczości,
ograniczanych przez podatki), do przekazywania własności w drodze
sprzedaży lub dziedziczenia, - ochrony wszelkich form własności - prywatnej,
indywidualnej, grupowej, społecznej.
Øð Instrumenty prawne:
·ð zapisane w dokumentach miÄ™dzynarodowych, Konstytucji RP i konkretyzowane w
aktach prawnych niższego rzędu prawa i wolności obywatelskie (tzw. prawa
negatywne, polegające na nieingerencji państwa) oraz prawa socjalne (będące
prawami pozytywnymi w tym sensie, że ich urzeczywistnienie wymaga aktywnego
działania państwa); szczególną rolę odgrywają akty prawne chroniące przed
dyskryminacjÄ…
·ð regulacje prawne dotyczÄ…ce poszczególnych dziedzin życia, zwÅ‚aszcza zachowaÅ„
ludzi jako pracowników i pracodawców (prawo pracy) oraz jako członków rodzin
(prawo rodzinne)  te dwie gałęzie prawa stanowią trzon tzw. ustawodawstwa
społecznego; współcześnie coraz większego znaczenia nabierają  kontraktualne
stosunki między ludz
mi obsługiwane przez prawo cywilne; regulacje dotyczące
zachowań mniej rozpowszechnionych, czasem drastycznych, np. wikłania się w
konflikty międzyludzkie (prawo procesowe), sankcje wobec sprawców czynów
kwalifikowanych jako przestępstwa i wykroczenia (prawo karne).
Øð Instrumenty informacyjne:
·ð informacje przekazywane za poÅ›rednictwem systemu szkolnego, częściowo
obowiązkowego, w całości uregulowanego przez prawo, kontrolowanego przez
resort edukacji, adresowane do całego młodego pokolenia. Ewentualne
niepowodzenia szkoły w realizacji tego zadania przesądzają o niepowodzeniach
kolejnych typów oddziaływań informacyjnych
·ð informacje publikowane za poÅ›rednictwem wszelkiego rodzaju Å›rodków
społecznego przekazu (mass mediów), emitowane w przestrzeń społeczną,
formalnie dostępne dla wszystkich (bowiem niereglamentowane przez prawo), co
nie znaczy, że dla wszystkich dostępne ekonomicznie lub intelektualnie;
·ð poradnictwo indywidualnie adresowane do osób majÄ…cych szczególne potrzeby. Za
szczególny rodzaj poradnictwa (któremu często towarzyszy przydzielanie dóbr
ekonomicznych) trzeba uznać pracę socjalną.
Øð Instrumenty kadrowe:
·ð Ludzie, którzy Å›wiadczÄ… usÅ‚ugi spoÅ‚eczne i decydujÄ… o przyznaniu dóbr
ekonomicznych potrzebującym, ludzi, którzy stanowią i stosują prawo (łącznie z
tymi, którzy sprawują przymus państwowy i egzekwują sankcje za niedozwolone
zachowania  będąc  zbrojnym ramieniem państwa), którzy informują,
wychowują, uczą i radzą  to są właśnie instrumenty kadrowe.
Warto wymienić:
·ð tych, którzy decydujÄ… o kierunkach polityki spoÅ‚ecznej, polityków różnych
szczebli, parlamentarzystów, samorządowców, związkowców; a obok nich
przywódców niesformalizowanych ruchów społecznych,
·ð tych, którzy Å›wiadczÄ… profesjonalne usÅ‚ugi dla konkretnych ludzi; dziaÅ‚alność tych
ostatnich mieści się w obszarze tzw. Służb społecznych. Przykładowe zawody
reprezentatywne dla tej grupy to: nauczyciel, pedagog, resocjalizator, kurator,
lekarz, pielęgniarz, rehabilitant, inspektor pracy, doradca zawodowy, doradca
ubezpieczeniowy, pracownik socjalny, a także  na pewnych obszarach
problemowych  policjant, sędzia, komornik. Lista tych zawodów wciąż się
wydłuża, pojawiają się nowe specjalizacje,
·ð nieocenionym uzupeÅ‚nieniem (choć na pewno nie substytutem) kadr
profesjonalnych są wolontariusze; ci, którzy wnoszą zapał, inwencję i nutę
personalną do codziennych działań polityki społecznej, poprzestając na
symbolicznej gratyfikacji: na uznaniu otoczenia i osobistym zadowoleniu. Pożytki
płynące z ich działania są tym większe, im lepszej jakości jest kapitał społeczny,
którym dysponują oni sami i całe społeczeństwo. Działając, rozwiązują bieżące
problemy konkretnych ludzi, a zarazem trwale pomnażają ów kapitał.
Øð Instrumenty przestrzenno-czasowe (ksztaÅ‚towanie powierzchni):
·ð Infrastruktura
Øð Gospodarowanie czasem (dobra publiczne)