2013-11-05
3. Geneza i rozwój
pedagogiki jako
nauki
Rozwój refleksji
pedagogicznej
7. J. F. Herbart
6. J. J. Rousseau
5. J. A. Komeński
4. Humanizm
3. Średniowiecze
2. Chrześcijaństwo
1. Filozoficzna myśl grecka
1. Filozoficzna myśl grecka
Główne pojęcia:
�� Pedagogika: pais (paidos)  dziecko,
chłopiec; ago  prowadzę
�� Paideia
�� Kalokagatia
�� Pedagogia
1
2013-11-05
1. Filozoficzna myśl grecka
Dwa typy wychowania:
SPARTA ATENY
(wychowanie (wychowanie
wojskowe) obywatelskie)
1. Filozoficzna myśl
grecka
Wychowanie spartańskie:
�� Powszechność  dzieci spartański były
własnością państwa  ich wychowanie
należało wyłącznie do państwa
�� Proces wychowania:
�� od 8r. do 18r.: grupy młodzieżowe
�� od 18r. do 30r.: efebia  ćwiczenia wojskowe
�� 30r.  uzyskanie praw obywatelskich
�� cnoty wychowawcze:
�� tężyzna fizyczna, dzielność, odwaga, kult broni,
ślepe posłuszeństwo,
1. Filozoficzna myśl grecka
Wychowanie ateńskie:
�� Brak szkół publicznych! Ale: wykształcenie było
ważne!!!  kto nie umiał czytać i pisać nie
uważany był za człowieka.
�� Rodzice odpowiedzialni za wychowanie dzieci
�� Poeta  nauczyciel, wychowawca, posłaniec
Boży
�� charakter pokojowy
�� cel: kalokagatia
�� harmonijny rozwój fizyczny i umysłowy
�� Wychowanie rozpoczynało się od 7r.
�� Menandr:  kto nie brał kijów, nie otrzymał
wychowania
2
2013-11-05
Platon i Arystoteles.
Fragment fresku
 Szkoła Ateńska
Rafaela Santi
1. Filozoficzna myśl grecka
Wychowanie wg Platona:
 Dobre jest to wychowanie, które ciału
i duszy daje największą piękność,
najwyższą doskonałość, do jakiej tylko
są zdolne
�� Państwo  wychowawcą
�� wychowanie przedszkolne
�� wychowanie szkolne i efebia
�� wychowanie najzdolniejszych  filozofów
�� nauka do 35r.
�� praktyka do 50r.
Wychowanie wg Platona:
OSI
GNI
CIE
DOBRA
1. Cel wychowania:
NAJWYŻSZEGO
(IDEA DOBRA)
ALE CÓŻ TO JEST
DOBRO?????
3
2013-11-05
Wychowanie wg Platona:
dobra ludzkie dobra boskie
" zdrowie " rozum
(roztropność)
" uroda
" rozsądek
" siła
(umiar)
" bogactwa
" sprawiedliwość
" męstwo
Wychowanie wg Platona:
Cel wychowania: DOBRO
�� ucieczka od ciała
miara piękno
�� ucieczka od świata
prawda
Wychowanie wg Platona:
Proces wychowawczy
 Największym ze wszystkich dóbr człowieka jest
mądrość .
 Mądrość daje ludziom szczęście we wszystkich
sprawach ich życia. Ten bowiem, kto ją posiada,
nie błądzi ani się nie myli, ale spełnia dobre czyny.
Jeśli zaś ich nie spełnia, to znaczy, że brak mu
mądrości .
 Najwyższym dobrem dla człowieka jest
codziennie mówić o cnocie oraz zarówno
osobiście, jak też wraz z uczniami dociekać spraw z
nią związanych .
4
2013-11-05
Wychowanie wg Platona:
IDEAA

ŚWIADOMEGO
Proces wychowawczy
ŻYCIA I
DZIAA
ANIA
rozsądek
wiedza kontemplacja
wiedza
wiedzy
Potrzebna jest
Chodzi o to, ażeby Skoro IDEA DOBRA
człowiekowi jakaś
ludzie czynili to jest najpełniejszym
obiektywna
tylko, co wiedzą, a bytem, to dla
miara, a miarą
czynienie tego, człowieka jest przede
taką jest wiedza
czego nie wiedzą, wszystkim
oraz związana z
pozostawiali przedmiotem
nią sztuka
wiedzącym poznawczej
arytmetyczna
kontemplacji
Wychowanie wg Platona:
poznanie intelektualne
IDEA DOBRA
wychowanek
zmiana życia
" związek jednostronny
" zadanie I: wdrożenie w
kontemplację
wychowawca
" zadanie II: strażnik
" nie jest/nie musi być wzorem
osobowym
1. Filozoficzna myśl grecka
Wychowanie wg Arystotelesa:
�� Mentor Aleksandra Wielkiego
�� Do XVII w.  największy nauczyciel ludzkości
�� Rodzaje duszy  rodzaje wychowania
�� d. roślinna  rozwój fizyczny
�� d. zwierzęca  rozwój moralny -społeczny
�� d. myśląca  rozwój umysłowy
�� Docenienie wychowania rodzinnego
�� do 5 r. ż.  dom
�� do 7 r. ż.  przedszkole
�� 2x 7 wychowanie państwowe
5
2013-11-05
1. Filozoficzna myśl grecka
Arystoteles - czynniki wychowawcze
��  Na to, by obywatele stawali się dobrymi i cnotliwymi,
wpływają trzy czynniki: natura (physis), przyzwyczajenie
(ethos), rozum (logos).
�� Przede wszystkim bowiem trzeba się urodzić człowiekiem
(& ).
�� Co do pewnych cech i urodzenie niczego nie przysądza, bo
przyzwyczajenie powoduje ich zmianę. (& ).
�� Inne istoty żyjące przeważnie żyją wedle swej natury,
niektóre w drobnych szczegółach urabia i przyzwyczajenie,
ale tylko człowiek kształtuje się pod wpływem rozumu, bo
on tylko rozum posiada. Toteż wszystkie te trzy czynniki
muszą być u niego zharmonizowane. Jakoż ludzie wiele
czynią wbrew swym przyzwyczajeniom i wbrew swej naturze
ze względów rozumowych, jeśli dojdą do przekonanie, że
lepiej inaczej .
Wychowanie wg Arystotelesa
Człowiek:
Cel wychowania:
" Doskonały
" Szczęśliwy
" Cnotliwy
" Piękny
Kalos Agathos
Wychowanie wg Arystotelesa
 Dobrem jest
wszystko to, czego
się pożąda
Dobro
dobro Dobro
człowiek
dobro dobro
wola
dobro
WYCHOWAWCA
6
2013-11-05
Wychowanie wg Arystotelesa
Optymizm wychowawczy:
dobro 1
wola skierowuje się do dobra
dobro II
prawdziwego, jednakże każdy
może uczynić jej przedmiotem
dobro III dobro pozorne, a ten, kto dobro
prawdziwe czyni przedmiotem
swej woli, jest właśnie owym
dobro IV
dobrym człowiekiem
dobro
najwyższa
Wychowanie wg Arystotelesa
Dobro Zło
godziwe niegodziwe
użyteczne nieużyteczne
przyjemne przykre
Wychowanie wg Arystotelesa
Przyjaz
ń  szczególną środkiem wychowawczym
 Doskonałą formą przyjaz
ni jest przyjaz
ń między
ludz
mi etycznie dzielnymi i podobnymi do siebie w
dzielności etycznej. W podobny bowiem sposób
nawzajem sobie dobrze życzą,; owóż ci, którzy dobrze
życzą swym przyjaciołom ze względy na nich samych,
są przyjaciółmi w najwłaściwszym znaczeniu tego
słowa .
przyjemność pożytek dobro
fundament przyjaz
ni
7
2013-11-05
1. Filozoficzna myśl grecka
��SOPHROSYNE
��Rozwaga, uporządkowanie
��POLIS
��Państwo, miasto
��KALOKAGATHIE
��Dobro i piękno
��AGON
��Walka, zawody
2. Chrześcijaństwo
��Jezus Chrystus:
��nowa koncepcja człowieka
��nowe wartości (teocentryzm)
��Św. Klemens Aleksandryjski
  Pedagog
��Orygenes  pierwsza szkoła
chrześcijańska
��Św. Augustyn   De
Magistro : Bóg
prawdziwym pedagogiem
Św. Augustyn
Hierarcha dóbr:
cel wychowania
Bóg
dobra
wieczne
dobra
doczesne
8
2013-11-05
Św. Augustyn
proces wychowania
 wszyscy z pewnością chcemy być szczęśliwi,
jednakże szczęśliwymi nie można nazwać ani tych,
którym brak dobra umiłowanego, jakiekolwiek by było
to dobro,
ani też tych, którzy mają owo dobro, jednakże ono samo
prawdziwym dobrem nie jest, owszem, jest czymś
szkodliwym,
ani też wreszcie tych, którzy posiadając dobro najlepsze,
nie miłują go.
Tak tedy, aby żyć naprawdę szczęśliwie, trzeba nie tylko
posiadać dobro, ale i je miłować. Miłość bowiem tylko
pozwala znajdować szczęście w dobru .
Św. Augustyn
Wnioski:
�� Miłość podstawową relacją odniesienia do dobra
�� Platon  rozum
�� Arystoteles  wola
�� Miłość podstawową siłą wychowawczą
�� wychowawca  nauczyciel miłości
�� Nowy  chrześcijański ideał szczęśliwości
�� cnota
�� miłość Boga
�� Podwójne odniesienie się człowieka do dóbr:
�� zażywanie dóbr (fruitur)
�� używanie dóbr (utitur)
3. Średniowiecze
��I etap:
��Boecjusz
��Izydor z Sewilli
��Benedyktyni
��Reforma oświatowa Karola Wielkiego
��II etap:
��szkoły zakonne, katedralne, kolegiackie,
parafialne
��powstanie uniwersytetów
9
2013-11-05
3. Średniowiecze
��Wychowanie stanowe
��rycerskie
��mieszczańskie
��chłopskie
��Św. Tomasz z Akwinu
�� przyczyna sprawcza w
wychowaniu ,  wychowalność
Św. Tomasza z Akwinu
Wychowanie uczuć i popędów
zwierzęta człowiek aniołowie
zmysłowe umysłowe
Apperitus
10
2013-11-05
Św. Tomasza z Akwinu
�� Droga uczuć cielesnych:
przemiana w świadomość zadowolenie
organizmie zmiany lub przykrość
�� Droga uczuć zmysłowych:
poznanie upodobanie reakcja
przedmiotu lub odraza organizmu
Św. Tomasza z Akwinu
wola rozum
Uczucia
�� Wola i rozum nie mogą postępować z uczuciami w
sposób dyktatorski ale  dyplomatycznie  po
 królewsku
�� To, co jest dobre dąży do swej doskonałości
�� Sublimacja uczuć  uzgadnianie uczuć z
wymaganiami rozumu.
4. Humanizm
�� Średniowiecze  pewniki !!!!!!!!!
�� Humanizm  hipotezy ???????
�� powrót do kalokagatii
�� Myśl pedagogiczna:
11
2013-11-05
5. Jan Amos Komeński
(Commenius)(1592-1670)
Wielka dydaktyka
1638
�� Uczenie wszystkich, wszystkiego i
o wszystkim
(omnis, omnia, omnio)
pansofia
�� Zasady dydaktyczny:
�� Ścisła równoległość rzeczy i słów
�� Stopniowość
�� Postępowanie przyjemne, łatwe i szybko wiodące do celu
6. Jan Jakub Rousseau
(1712-1778)
�� 1750: Czy postęp nauk i sztuk ma
wpływ na poprawę obyczajów?
�� 1762: Emil - czyli o wychowaniu
��  Wszystko wychodząc z ręki Stwórcy
jest dobre, wszystko wyrodnieje w rękach człowieka
��  uszczęśliwić człowieka może niewiedza, prostota i
ubóstwo
��  wracajcie do lasów i stańcie się z powrotem ludz
mi
�� Wychowanie  naturalne
Cel wychowania: wychowanie ogólne!!!
Odkrycie Rousseau:
DZIECKO JEST DZIECKIEM
6. Jan Jakub Rousseau
(1712-1778)
��Zasady wychowawcze:
��Wychowanie negatywne
�� czyńcie wprost odwrotnie do tego, jak się zazwyczaj
postępuje, a zawsze prawie dobrze utraficie
��Wychowanie progresywne:
Niemowlę-
Dzieciństwo 12-15 15-20
ctwo
12
2013-11-05
7. Jan Fryderyk Herbart
(1776 -1841)
��Pedagogika ogólna
wywiedziona z celu
wychowania(1806)
��Ojciec pedagogiki naukowej
Wychowanie:
Sztuka, polegająca na
zakłócaniu spokoju w
dziecięcym umyśle, na
wtargnięciu w jego zaufanie i
miłość, aby go według
upodobania urabia, a wśród
niepokoju póz
niejszych lat
przedwcześnie miotać nim tu i
tam
7. J. F. Herbart
To, na czym wychowawcy powinno zależeć, musi
rozpościerać się przed jego wzrokiem jak mapa
geograficzna albo jak plan dobrze zbudowanego miasta
7. J. F. Herbart
Wielostronność
(cele upodobania)
Charakter moralny
(cele konieczne)
Inzidenzpunkt
Indywidualność wychowanka  punkt styczny
 Im lepiej indywidualność stopiła się z
wielostronnością, tym samodzielniejszym panem
będzie charakter dla jaz
ni
13
Cele
2013-11-05
Rozwój refleksji pedagogicznej
Dodatek: 2. Chrześcijaństwo
�� Pius XI   Divini Illius Magistri 1929
�� Sobór Watykański II,  Gravissimum Educationis
�� Bł. Jana Pawła II definicja wychowania:
 Wychowanie jest więc przede wszystkim obdarzaniem
człowieczeństwem  obdarzaniem dwustronnym.
Rodzice obdarzają swym dojrzałym człowieczeństwem nowo
narodzonego człowieka, a ten z kolei obdarza ich całą
nowością i świeżością człowieczeństwa, które z sobą przynosi
na świat .
�� Benedykt XVI: List do diecezji rzymskiej o pilnej potrzebie
wychowania, Watykan, 21 stycznia 2008 r.
14