Wyzwania dla uczestników kampanii WWF :
ELEKTROWNIE I ELEKTROCIEPŁOWNIE: znaczące warunki, w których inwestycje niskowęglowe bylyby wspierane

polepszenie wydajnoS
ci energetycznej; zwiększenie do 2020 roku finansowo.
wykorzystania odnawialnych x
ródel energii do co najmniej 20
SFERA GOSPODARCZA: obniżanie zużycia energii w proce-

procent; wspieranie polityki slużącej ograniczeniu emisji CO2; za-
sach i produktach; zwiększenie efektywnoS
ci energetycznej pro-
przestanie inwestycji w węgiel.
duktów; wspieranie polityki slużącej ograniczeniu zużycia CO2,
INSTYTUCJE FINANSOWE: inwestowanie w technologie kupowanie 'zielonej energii'.

niskowęglowe, bardziej przyjazne S
rodowisku, oparte na odna-
KONSUMENCI: domaganie się  zielonej energii ; używanie

wialnych x
ródlach energii.
mniej energochlonnych urządzeń i oS
wietlenia; wspieranie nowe-
POLITYCY: kreowanie silnych podstaw prawnych tworzących go ustawodawstwa.

WWF Climate Change Programme WWF European Policy Office WWF Japan WWF Spain / ADENA
Ms Jennifer MORGAN, Director Mr Stephan SINGER Ms Yurika AYUKAWA Ms Mar ASUNCION HIGUERAS
Tel: [phone] Tel: [phone] Tel: [phone] Tel: [phone]
[e-mail] [e-mail] [e-mail] [e-mail]
WWF Asia Pacific Climate and WWF Finland WWF Netherlands WWF Sweden
Energy Programme Mr Sami WILKMAN Mr Sible SCHONE Mr Dennis PAMLIN
Mr Liam SALTER Tel: [phone] Tel: [phone] Tel: [phone]
Tel: [phone] (mobile) [e-mail] [e-mail] [e-mail]
[e-mail]
WWF France WWF Norway WWF Switzerland
WWF Australia Ms Marina FAETANINI Arctic Programme Mr Adrian STIEFEL
Ms Anna REYNOLDS Tel: [phone] Ms Lynn ROSENTRATER Tel: [phone]
Tel: [phone] [e-mail] Tel: [phone] [e-mail]
[e-mail] [e-mail]
WWF Germany WWF Thailand
WWF Austria Ms Regine G�NTHER WWF Philippines Ms Wanun (Phil) PERMPIBUL
Mr Stefan MOIDL Tel: [phone] Mr Rafael SENGA Tel: [phone]
Tel: [phone] [e-mail] Tel: [phone] (21,22) [e-mail]
[e-mail] [e-mail]
WWF Indonesia WWF UK
WWF Canada Ms Eka MELISA WWF Poland Ms Catarina CARDOSO
Ms Julia LANGER Tel: [phone] Mr Wojciech STĘPNIEWSKI Tel: [phone]
Tel: [phone] [e-mail] Tel: [phone] [e-mail]
[e-mail] [e-mail]
WWF India WWF US
WWF China Mr Prakash RAO WWF Russia Ms Katherine SILVERTHORNE
Mr Lin GAN Tel: [phone] Mr Alexey KOKORIN Tel: [phone]
Tel: [phone] [e-mail] Tel: [phone] [e-mail]
[e-mail] [e-mail]
WWF Italy WWF Climate Change Programme
WWF Denmark Mr Andrea MASULLO WWF South Pacific Mr Martin HILLER, Communications
Mr Lars Georg JENSEN Tel: [phone] Ms Diane McFADZIEN Tel: [phone]
Tel: [phone] [e-mail] Tel: [phone] [e-mail]
[e-mail] [e-mail]
OD WĘGLA DO CZYSTEJ ENERGII
WWF International, CH-1196 Gland, Szwajcaria.
Autorem publikacji jest Stewart T. Boyle
Polską wersję językową opracował Wojciech Stępniewski www.
Proj. graf. Cutting Edge Design, Washington D.C., USA
wwf
Publikacja WWF Polska  R
wiatowy Fundusz Na Rzecz Przyrody, Maj 2003.
Przedruk materiałów lub ich fragmentów jest dozwolony wyłącznie za zgodą
.pl
WWF Polska.
� 2003, WWF. Wszystkie prawa zastrzeżone.
� WWF Registered Trademark Owner � 1986, WWF-World Wide
Fund For Nature (formerly World Wildlife Fund), Gland, Switzerland.
OD WĘGLA DO CZYSTEJ ENERGII
w kierunku sektora energetycznego wolnego od CO2
w kierunku sektora energetycznego wolnego od CO2
od węgl a do czyst ej energi i
SPALANIE PALIW KOPALNYCH, takich
sowych, polityków oraz konsumentów. Jej celem jest koordy-
jak węgiel, ropa naftowa czy gaz, powoduje emisję dwutlenku
nacja i wzmocnienie dzialań tych grup na rzecz doprowadzenia
węgla do atmosfery ziemskiej. Tam gaz gromadzi się, okrywa
do jak najszybszego zastąpienia węgla x
ródlami czystej energii.
Ziemię i zatrzymuje cieplo, stając się przyczyną globalnego
Z przeprowadzonych przez WWF międzynarodowych ba-
ocieplenia. Zmiany klimatyczne są obecnie problemem S
rodo- dań wynika, że sektor energetyczny w krajach rozwiniętych
wiskowym o największym zasięgu, mają szkodliwy wplyw za- bylby w stanie do 2020 roku zredukować swoją emisję CO2
równo na ekosystemy, bioróżnorodnoS
ć, jak i na gospodarkę
o polowę. Status calkowicie wolnego od CO2 móglby uzyskać
oraz życie czlowieka.
już w polowie obecnego wieku. O wiele większe wyzwanie stoi
Możemy jednak rozwiązać ten problem.
przed krajami rozwijającymi się, ponieważ ich zapotrzebowa-
Ponieważ nasze szanse na powstrzymanie katastrofalnych skut- nie na energię elektryczną będzie jeszcze przez jakiS
czas roslo.
ków tego zjawiska z każdym dniem maleją, musimy najszyb- Jednak, mimo koniecznoS
ci sprostania wymogom rozwoju go-
ciej, jak to tylko możliwe doprowadzić do zmiany paliw stoso- spodarczego, wzrost emisji CO2 może być utrzymany na sto-
wanych w sektorze energetycznym, z węgla na noS
niki czyste
sunkowo niskim poziomie, dzięki wzrostowi efektywnoS
ci
i wolne od CO2.
energetycznej i zastosowaniu odnawialnych x
ródel energii.
1
Największa iloS
ć CO2, aż 37 proc. , przedostaje się do at-
mosfery ziemskiej w procesie wytwarzania energii elektrycz- Klimat właS
nie się zmienia
nej. W wielu zakladach energetycznych wciąż jeszcze funkcjo- Zmiany klimatu są procesem, który dokonuje się na naszych
nują malo wydajne elektrownie, dla których glównym paliwem
oczach, a jego skutki mogą być obserwowane na calym S
wie-
jest węgiel. Aby stawić czola temu problemowi, WWF zaini- cie. Badania WWF wskazują, że jedna trzecia ekosystemów na
cjowal międzynarodową kampanię Power Switch!, adresowa- Ziemi jest zagrożona, a występujące tam gatunki roS
lin i zwie-
2
ną do kluczowych sektorów zaangażowanych w wytwarzanie
rząt mogą wkrótce wyginąć. Jednym z gatunków, którym gro-
i zużycie energii: przemyslu energetycznego, instytucji finan- zi wyginięcie, jest niedx
wiedx
polarny, ponieważ zamieszkiwa-
� WWF  Canon / Klein & Hubert
2 3
�
ne przez niego lody Morza Arktycznego kurczą się w zastrasza- ograniczyć wzrost globalnej temperatury do 2 C powyżej
5
jącym tempie. Coraz powszechniejsze stają się ekstremalne poziomu przed przemyslowego i zapobiec dalszym znisz-
�
zjawiska pogodowe, takie jak powodzie, burze czy susze. W la- czeniom. Ocieplenie klimatu Ziemi o ponad 1 C stalo się już
tach 2002 i 2003 Australię dotknęla największa w historii su- najprawdopodobniej faktem, dlatego zatrzymanie dalszego
3 �
sza, a z nią największe od 100 lat pożary lasów. Takie okolicz- wzrostu na poziomie 2 C wymaga szybkich dzialań w na-
noS
ci wywolują gwaltowny wzrost skladek ubezpieczeniowych stępnych dwóch dekadach.
gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Problem ten jest
szczególnie poważny w wypadku spolecznoS
ci zamieszkują- Mniej niż 2oC
�
cych obszary nizinne i przybrzeżne, które często stają w obli- Zatrzymanie wzrostu temperatury na poziomie poniżej 2 C wy-
czu braku jakiegokolwiek zabezpieczenia. maga utrzymania koncentracji CO2 poniżej 450 ppm, do czego
Międzyrządowy Zespól ds. Zmian Klimatu (IPCC) stwier- konieczna jest natychmiastowa i glęboka redukcja emisji tego
dzil w swoim Trzecim Raporcie z 2001 roku, że  pojawiły się gazu. Protokól z Kioto stanowi dobry początek, jednak do dal-
nowe i bardziej przekonujące dowody na to, że większoS
ć zja- szej realizacji tego celu niezbędne są kolejne silne instrumenty.
wisk globalnego ocieplania obserwowanych przez ostatnie 50 Tę wlaS
nie rolę ma odegrać kampania Power Switch!, która
lat, jest wynikiem działalnoS
ci człowieka . IPCC przewiduje, powinna pomóc glównym graczom w ograniczeniu koncentra-
że przeciętna temperatura na Ziemi wzroS
nie w tym stuleciu cji CO2 poniżej 450 ppm. Jest to cel trudny do osiągnięcia, ale
�
o ok. 1,4-5,8 C. Rozmiary ocieplenia będą zależne od iloS
ci niezmiernie potrzebny.
spalonych przez nas paliw kopalnych i od wrażliwoS
ci syste-
4
mu klimatycznego Ziemi. Rozwiązania są dostępne tu i teraz!
WWF, razem z innymi organizacjami ekologicznymi, Optymizm może budzić fakt, że istnieją praktyczne rozwiąza-
wzywa do podjęcia S
rodków zaradczych, które moglyby nia umożliwiające znaczne obniżenie emisji dwutlenku wę-
zmniejszyć to S
miertelne zagrożenie. Dzięki nim można by gla. Dysponujemy sprawdzonymi technologiami oraz instru-
 Czysty węgiel ?  nie istnieje
Spalanie paliw kopalnych
a emisja CO2
Spalanie węgla powoduje o 70 proc. większą emisję CO2, niż spalanie gazu ziemnego przy tej samej iloS
ci 100
produkowanej energii. Węgiel brunatny cechuje największa zawartoS
ć czystego pierwiastka C. Pomimo to,
80
rządy wielu państw dotują ceny tego paliwa. Kraje takie jak Niemcy, Francja, Hiszpania czy Japonia, dopła-
cają łącznie do ceny węgla ponad 6,3 mld USD rocznie. Wiele rządów wydaje każdego roku setki milionów
60
dolarów, subsydiując programy i badania nad rozwojem tzw.  czystego węgla . W eksperymentalnych elek-
trowniach udało się dowieS
ć, że redukcja emisji tlenków siarki i azotu jest możliwa. Jednak ograniczenie emi- 40
sji CO2 nawet w najbardziej efektywnych zakładach okazało się znikome.  Czysty węgiel jest więc mrzonką.
20
W zestawieniu ze szczególnie efektywną elektrownią gazową, zwłaszcza produkującą w skojarzeniu ciepło
i energię (CHP- combined heat and power), okazuje się, że to właS
nie węgiel jest największym x
ródłem za-
0
nieczyszczeń.
Ponad 80 proc. S
wiatowych zasobów węgla znajduje się obecnie w posiadaniu siedmiu państw: Stanów
Zjednoczonych, Rosji, Chin, Indii, Australii, Niemiec i Południowej Afryki.
y
rodło: Ecofys 2003
ropa naftowa
gaz ziemny
węgiel kamienny
węgiel brunatny
mentami politycznymi do realizacji tego celu. Z ekonomicz- nych takich jak węgiel, jest x
ródlem aż 37 proc. globalnej emi-
nego punktu widzenia wszystkie one są dostępne, a wiele sji CO2, wytwarzanej przez czlowieka. Poziom produkcji tego
z nich może przyczynić się do oszczędnoS
ci. Rozwiązanie gazu caly czas gwaltownie wzrasta. To zagraża rozwojowi.
problemu będzie jednak wymagalo zdecydowanego przejS
cia Wzrost poziomu emisji dwutlenku węgla może doprowadzić
od systemu energetycznego wykorzystującego paliwa kopal- do zwiększenia częstotliwoS
ci burz i susz, zanikania
ne, przez podniesienie efektywnoS
ci energetycznej wszelkich ekosystemów, strat w uprawach, nasilenia powodzi, podniesie-
urządzeń elektrycznych i wykorzystywanie paliw o mniejszej nia się poziomu mórz oraz zwiększenia liczby chorób i w efek-
zawartoS
ci węgla, aż do szerokiego zastosowania odnawial- cie  postawić w obliczu zaglady miliony istnień.
nych x
ródel energii.
Badania coraz wyrax
niej dowodzą, że przejS
cie do go- Czy jest to praktyczne i ekonomiczne?
spodarki o niskim wykorzystaniu węgla nie będzie trudne, Wbrew opiniom przemyslu kopalnianego, jest coraz więcej do-
co więcej, pozwoli zredukować calkowite koszty ponoszo- wodów S
wiadczących, że przejS
cie od węgla do czystych x
ró-
ne przez konsumentów. Przyklady dzialań zwiększających del energii byloby korzystne z punktu widzenia ekonomiczne-
efektywnoS
ć energetyczną i wykorzystujących odnawialne go i pozwoliloby zaoszczędzić pieniądze konsumentów. Sektor
x
ródla energii można obserwować na calym S
wiecie. Muszą energetyczny ma wiele możliwoS
ci zmniejszania emisji CO2
one jednak stać się standardem, a nie tylko chlubnym wy- poprzez zastosowanie praktycznych ograniczeń. Trwające na
jątkiem. calym S
wiecie debaty na temat liberalizacji energetyki powin-
ny sprzyjać dzialaniom zwiększającym efektywnoS
ć energe-
Dlaczego sektor energetyczny powinien wieS
ć prym? tyczną i stosowaniu odnawialnych x
ródel energii.
Energetyka jest ważnym motorem zrównoważonego rozwoju, Badania, przeprowadzone niedawno dla WWF w USA po-
sprawiedliwoS
ci spolecznej i dobrobytu gospodarczego. Jednak kazaly, że zalożona w Power Switch! 59-proc. redukcja emisji
sektor energetyczny, opierający się glównie na paliwach kopal- CO2 pozwolilaby do 2020 roku obniżyć koszty netto ponoszo-
Aby uniknąć Globalna emisja ze spalania paliw (1890-2090)  scenariusz Business-as-Usual Trajectory
zmian klimatu
(IPCC IS 92) i scenariusz stabilizacji na poziomie 450 ppm
22
niezbędne są
20
głębokie redukcje
18
emisji CO2
scenariusz
16 Business-as-Usual
14
12
10
8
6
scenariusz
4
stabilizacji
2 i 450ppm
y
ródło: IPCC 3rd
0
Assessment Report
1890 1910 1930 1950 1970 1990 2010 2030 2050 2070 2090
2
Emisje roczne
(mld ton CO /rok)
4 5
od węgl a do czyst ej energi i
7
ne przez konsumentów o 86 miliardów dolarów rocznie. Pro- tkwiący w efektywnoS
ci energetycznej i x
ródlach odnawial-
ces ten zachodzilby dzięki mniejszemu zużyciu elektrycznoS
ci, nych. Samodzielnie nie zaspokoją one oczywiS
cie calego zapo-
inwestowaniu w bardziej efektywne urządzenia, budowle trzebowania energetycznego, jednak przechodzenie do czystej
i elektrownie, oraz dwunastokrotnemu zwiększeniu wykorzy- energii będzie również x
ródlem znaczących dodatkowych ko-
stania odnawialnych x
ródel energii takich jak energia slonecz- rzyS
ci. Można do nich zaliczyć nie tylko czystsze powietrze
na, wiatrowa, geotermalna i energia z biomasy (wylączając i wodę w otoczeniu czlowieka, ale także mniejsze uzależnienie
energetykę wodną). od innych państw w zakresie pozyskiwania x
ródel energii.
W porównaniu z opartymi na paliwach kopalnych scenariusza-
Drastyczna redukcja emisji CO2 jest możliwa mi typu ,,business-as-usual  , wystąpilby jedynie nieznaczny
Przeprowadzone dla WWF badania na temat potencjalnej moż- wzrost kosztów. Specjalna Grupa G8 do spraw Energii Odna-
10
liwoS
ci przeksztalcenia europejskiego sektora energetycznego wialne ustalila, że przez następne dziesięć lat, przy zastosowa-
w sektor wolny od CO2 do roku 2020 pokazują, że popyt na niu poważnego programu inwestycyjnego i przy wsparciu poli-
8
energię elektryczną móglby być mniejszy o 27 procent. Co tycznym, z energii odnawialnej mogloby korzystać w pań-
więcej, pelne wykorzystanie potencjalu technologicznego slu- stwach rozwijających się o 800 milionów ludzi więcej. Liczba
żącego redukcji emisji CO2 mogloby zwiększyć udzial x
ródel osób korzystających z takiej energii w państwach rozwiniętych
odnawialnych w produkcji energii do 40-60 proc. JednoczeS
nie moglaby wzrosnąć o 200 milionów.
efektem byloby zmniejszenie do 2020 roku emisji CO2 w euro- Szereg scenariuszy opracowanych dla Chin dowodzi, że
pejskim sektorze energetycznym o polowę w stosunku do po- w tym państwie istnieją doskonale alternatywy dla przestarza-
9
ziomu istniejącego obecnie. lych i malo efektywnych elektrowni węglowych. Zwrócenie
W wielu rozwijających się państwach, wraz z rosnącym po- większej uwagi na efektywnoS
ć energetyczną, zarówno przy
wszechnym dostępem spoleczeństwa do energii, roS
nie popyt produkcji energii w elektrowniach, jak i na etapie końcowym,
na uslugi energetyczne. Warto wykorzystać ogromny potencjal czyli przy wykorzystaniu energooszczędnych systemów oS
wie-
� WWF  Canon / Mauri Rautkari
� WWF / Kevin Schafer
od węgl a do czyst ej energi i
tleniowych czy napędów elektrycznych, mogloby do 2020 ro- rów nabywających sprzęt o wyższej efektywnoS
ci oraz okreS
le-
ku, przy jednoczesnym wykorzystaniu ogromnego potencjalu nie norm efektywnoS
ci. Poprzez zachęty gotówkowe i inne in-
chińskich zasobów odnawialnych, obniżyć emisję CO2 o 59 nowacyjne bodx
ce, konsumenci mogą być zachęcani do wybo-
proc., w porównaniu ze scenariuszem  business-as-usual ru urządzeń o wyższej efektywnoS
ci energetycznej.
11
(BAU). Sam tylko potencjal energetyczny wiatru w Chinach, Istotnym elementem przeksztalcenia sektora energetyczne-
móglby zaspokoić aż 70 proc. S
wiatowego zapotrzebowania na go w sektor wolny od dwutlenku węgla jest również przejS
cie
energię elektryczną. Podobne scenariusze dla Indii wskazują na od paliw kopalnych w kierunku odnawialnych x
ródel energii.
możliwoS
ć redukcji emisji CO2 o 47 proc. do 2020 roku. y
ródla odnawialne, takie jak energia wiatrowa, biomasa, ener-
gia geotermalna, male elektrownie wodne i energia sloneczna,
Alternatywy dla paliw kopalnych mogą być już teraz praktycznie wykorzystywane. Ich użycie
Coraz więcej badań nad przyszloS
cią energetyki wskazuje na mogloby do roku 2020 zmniejszyć emisję o ponad 40 proc.,
dominującą rolę efektywnoS
ci energetycznej w stabilizowaniu w porównaniu do poziomu istniejącego w państwach rozwinię-
12
i zmniejszaniu popytu na energię. JednoczeS
nie, przy zaspoka- tych w 2000 roku.
janiu pozostalego zapotrzebowania energetycznego, powinno
się odchodzić od paliw kopalnych. Energia wiatrowa jest teraz w wielu wypadkach oceniana ja-
W programach rządowych, które mają na celu rozwój sek- ko bardziej konkurencyjna niż energia nuklearna. Jest to obec-
tora energetycznego wolnego od dwutlenku węgla, pierwszym nie najszybciej rozwijający się sektor o obrocie 5 miliardów
punktem jest zazwyczaj efektywnoS
ć energetyczna. Polityka dolarów rocznie. Sektor ten odnotowuje w ostatnich pięciu la-
państwa może w znaczący sposób wspomóc jej zwiększanie. tach roczną dynamikę rzędu 25-30 proc. Najszybszy wzrost do-
Dostępne dzialania to m. in. ustalenie standardów minimalnej konuje się obecnie w Niemczech, gdzie istniejące dzisiaj moż-
efektywnoS
ci dla różnego rodzaju urządzeń, budowli i silników liwoS
ci produkcji energii przekraczają już 12000 MW. Inni
przemyslowych, stwarzanie zachęt podatkowych dla inwesto- glówni gracze to Stany Zjednoczone, Hiszpania i Dania, ale
Analiza przypadku 1: Duży potencjał energii wiatrowej w  roponoS
nym Teksasie
Austin Energy jest zakładem energetycznym obsługującym miasto Austin w Teksasie (USA), jeden z najszybciej rozwijających się obsza-
rów zurbanizowanych w tym kraju. W ramach programu Austin Energy  Zielony Wybór , tysiące gospodarstw domowych z tego regionu
kupuje energię ze x
ródeł odnawialnych, pobudzając to, co amerykański Departament Energii nazywa największą budowaną przez kon-
sumentów strukturą  zielonej energii w kraju. Jak przyznaje Roger Duncan, wiceprezes Austin Energy,  może wydawać się dziwnym,
że stan, z którego wywodzą się takie firmy jak Enron, Exxon, czy znani zwolennicy ropy, jak Prezydent Bush, zwraca się w kierunku ener-
gii wiatrowej, ale to właS
nie wiatr jest wielkim naturalnym bogactwem Teksasu. 
Obecnie Austin Energy posiada 10-letnie kontrakty na dostarczanie energii do około 11,000 gospodarstw domowych, a ponad 150 ma-
łych firm i 22 największe przedsiębiorstwa Austin Energy zgłosiły łączne zapotrzebowanie na ponad 300 milionów kWh. Dwudziestu
dwóch z trzydziestu największych odbiorców programu Austin Energy ,,Zielony Wybór  , nazywanych również Przemysłowymi Liderami,
podpisało kontrakty na dostawę co najmniej 1 miliona kWh ,,zielonej energii  rocznie. PiętnaS
cie spoS
ród tych firm funkcjonuje w 100
proc. dzięki ,,zielonej energii  .
W latach 2000-2003 Austin Energy zrealizuje 53 proc. planowanego przez siebie wzrostu dzięki oszczędnoS
ciom, uzyskanym w wyni-
ku zwiększania efektywnoS
ci energetycznej i zastosowania odnawialnych x
ródeł energii. Dzięki przyjęciu tego programu udało się do-
tychczas zmniejszyć emisję CO2 o 217,566 ton rocznie.
6 7
ogromny potencjal mają także Chiny, Indie, Wielka Brytania ne. Finlandia w 20 proc. pokrywa swoje calkowite zapotrzebo-
i Nowa Zelandia. W Stanach Zjednoczonych największe zyski wanie na energię korzystając z tego x
ródla, a największa na S
wie-
z tego sektora czerpie obecnie Teksas. W Polsce sektor energe- cie elektrocieplownia na biomasę o mocy 550 MW, produkująca
tyki wiatrowej rozwija się doS
ć powoli, nie przekraczając jak energię w skojarzeniu, funkcjonuje tam od 2001 roku.
dotąd 100 MW. Kolejną efektywną i prostą w zastosowaniu technologią
jest wspólne spalanie biomasy i węgla, co również zapewnia
Energia z biomasy obejmuje szeroką gamę technologii, wlą- redukcję emisji CO2. Technologia ta jest powszechnie stoso-
czając w to spalanie odpadów organicznych, drewnianych, za- wana w Skandynawii i Ameryce Pólnocnej. W USA na tej za-
mianę materialów organicznych w specjalny olej, czy też za- sadzie funkcjonuje ponad 300 elektrowni, o lącznej mocy
mianę biomasy w gaz, co następnie umożliwia 'czyste' uzyska- 6000 MW. W Polsce kilka elektrocieplowni wdraża obecnie tę
nie ciepla i energii. technologię.
Energia z biomasy stanowi 11 procent globalnie zużywanej Inną opcję stanowi gaz ziemny pochodzący z rozkladają-
energii, ale trzeba mieć na uwadze, że obejmuje ona częS
ciowo cych się odpadów organicznych oraz elektrownie spalające
również niezrównoważone wycinanie lasów i spalanie z bardzo specjalne roS
liny energetyczne w celu wygenerowania ciepla
niską sprawnoS
cią, wywolujące zagrożenie dla zdrowia w kra- i energii poprzez gazyfikację lub konwencjonalne spalanie.
jach rozwijających się. W ramach Programu Narodów Zjedno-
czonych ds. Rozwoju (UNDP-United Nations Development Pro- Systemy fotowoltaniczne (Solar photovoltaic-PV) nazywane
gramme) oszacowano praktyczny i możliwy do utrzymania po- ,,metodą marzeń  , polegają na wycelowaniu w niebo plastra si-
tencjal tych technologii na poziomie 65  100 proc. obecnego likonu, który pozwala na ciche i nie wymagające zastosowania
zapotrzebowania na energię na S
wiecie. Niektóre kraje takie jak ruchomych częS
ci generowanie elektrycznoS
ci. Jest to obecnie
Finlandia, Austria, Szwecja i USA już wytwarzają znaczne iloS
ci technologia najdroższa w zastosowaniu, ale w dluższej per-
taniej energii wykorzystując w tym celu drewno i odpady drzew- spektywie o największym potencjale.
� Gettyone / Juan Silva
� WWF  Canon / Catherine Holloway
Wytwarzając energię bezpoS
rednio ze S
wiatla slonecz- Węgiel  przestarzałe rozwiązanie
nego, baterie PV mogą być wlączane w struktury takie jak
Węgiel byl pierwszym paliwem ery przemyslowej, ale jego czas
okna czy dachy, w celu obniżenia kosztów. Podczas gdy
już się kończy. Kampania WWF Power Switch! wzywa do zwięk-
tempo rozwoju tego przemyslu jest bardzo duże, globalna
szenia roli energetyki odnawialnej i wydajnoS
ci energetycznej
produkcja utrzymuje się obecnie na poziomie niższym niż
urządzeń. Tymczasem paliwa kopalne ciągle dominują w sektorze
450 MW w skali roku (calkowita zdolnoS
ć produkcyjna
energetycznym, a węgiel w największym stopniu przyczynia się
wynosila pod koniec 2001 roku 1840 MW) i minie co naj- do S
wiatowej emisji CO2. Przy jego użyciu wytwarza się zaledwie
mniej 10 lat zanim fotowoltaika naprawdę zaistnieje w ska- okolo 40 proc. S
wiatowej energii, ale jednoczeS
nie uwalnia się po-
li globu.
nad polowę globalnej emisji CO2. Przy dostępnych już 'czystszych'
Coraz więcej uwagi i nakladów na badania poS
więca się
technologiach, węgiel utrzymuje się w przemyS
le tylko dzięki du-
ostatnio takim x
ródlom, jak ogniwa paliwowe i elementy tzw.
żym subsydiom i niezdolnoS
ci rynku do zestawienia kosztów wy-
'gospodarki wodorowej'. Ogniwa paliwowe zasilane są wodo- dobycia i spalania węgla z wartoS
ciami niematerialnymi takimi jak
rem, aby go wytworzyć potrzeba jednak prądu. Używanie
S
rodowisko i zdrowie ludnoS
ci.
w tym celu naturalnego gazu czy też innych paliw kopalnych,
Tylko w Azji, w latach 1971-1995, mial miejsce oS
miokrot-
zamiast x
ródel odnawialnych, jest tylko krokiem przejS
ciowym
ny wzrost zużycia węgla w energetyce. JeS
li obecne tendencje
w dążeniu do gospodarki wolnej od CO2. Energie odnawialne
w sektorze się utrzymają emisja może się podwoić w ciągu ko-
13
muszą w końcu stać się jedynym x
ródlem energii dla zrówno- lejnych 20 lat . Przy 2 miliardach ludzi nie mających na razie
ważonej gospodarki wodorowej.
dostępu do elektrycznoS
ci istnieje realna grox
ba znacznego
Z uwagi na duże ryzyko i wygórowane koszty, energia nu- wzrostu emisji CO2. Chyba, że powstaną inwestycje i dzialania
klearna nie jest ani alternatywą paliw kopalnych, ani rozwiąza- na rzecz zamiany węgla na 'czyste' x
ródla energii.
niem problemu zmian klimatycznych.
Ziemia dysponuje ogromnymi zasobami węgla. R
wiatowa
Rada ds. Energii (World Energy Council) i BP (British Petro-
Analiza przypadku 2. Wykorzystanie biomasy w Zespole Elektrowni Ostrołęka S.A.
W skład Zespołu Elektrowni Ostrołęka S. A. wchodzą elektrociepłownia  Ostrołęka A i elektrownia  Ostrołęka B . Od 1997 roku
w elektrociepłowni  Ostrołęka A w przebudowanym na fluidalny kotle typu OP-100 wykorzystuje się biomasę: korę i zrębki drewna.
Kora pochodzi sąsiedniego zakładu i jest odpadem produkcyjnym. ZEO S. A. opracował system logistyczny pozyskania zrębków
drewna i innych zasobów pochodzenia rolniczego. Obecnie zakład wykorzystuje 70 000 ton kory i 30 000 ton zrębków drewna rocz-
nie.
Następnym, planowanym krokiem jest budowa nowego kotła na biomasę o mocy 50 MW i zwiększenie zużycia biomasy do 200 000
ton rocznie. Zakład planuje także stworzenie konsorcjum składającego się z 60 gospodarstw uprawiających wierzbę energetyczną na
obszarze 1200 ha.
Dotychczasowe efekty techniczne modernizacji to: wzrost sprawnoS
ci kotła; elastyczniejsza praca  szerszy zakres obciążeń; moż-
liwoS
ć spalania niskowartoS
ciowych paliw; niższe koszty remontowe.
Efekty ekologiczne to: zmniejszenie emisji CO2 o 46 000 ton/rok, zmniejszenie emisji SO2 o 280 ton/rok, zmniejszenie emisji NOX o 100
ton/rok; zmniejszenie zużycia węgla o 23 000 ton/rok; zmniejszenie iloS
ci popiołu o 4 000 ton/rok.
8 9
od węgl a do czyst ej energi i
leum) szacują je na 985 miliardów ton. Obecne zużycie jest problemu globalnego ocieplenia poprzez przyjęcie naszej wizji
oceniane na okolo 4,4 miliarda ton w skali roku. Podczas gdy przejS
cia od węgla do czystych x
ródel energii. Dzięki temu
w Europie zachodniej zużycie tego surowca spada, w USA w ciągu najbliższych 50 lat sektor energetyczny uwolni się od
i w Azji ciągle wzrasta. Wykorzystanie nawet ulamka tych za- emisji CO2. Tylko w ten sposób możemy uniknąć katastrofal-
mrożonych rezerw węgla oraz nieco skromniejszych zasobów nych w skutkach zmian klimatu. Kampania Power Switch!
ropy i gazu, zbliżyloby nas do strefy zagrożenia wzrostem tem- opiera się na prawnie wiążących regulacjach, jakie niesie Pro-
peratury o 3 lub 4, a nawet więcej stopni Celsjusza. Jednym tokól z Kioto, skupiając uwagę na naglącej potrzebie wprowa-
z zadań kampanii Power Switch! jest doprowadzenie do sytu- dzenia ograniczeń emisji CO2 w sektorze energetycznym.
acji, w której zaklady energetyczne, instytucje finansowe oraz
rządy, przestalyby inwestować w uruchamianie nowych rezerw Zakłady energetyczne mogą się przyczynić do realizacji celu
węgla, a także zaczęly by ograniczać wydobycie ze zlóż już zobowiązując się wraz z WWF do przyjęcia następujących
eksploatowanych. Wymagać to będzie od rządów wydania dzialań:
przepisów jasno stwierdzających, że węgiel nie ma przyszloS
ci Zwiększenia wydajnoS
ci energetycznej, zarówno w samych
jako glówny surowiec stosowany w przemyS
le energetycznym. elektrowniach, jak i w sposobie użytkowania energii przez
Pociągnie to także za sobą koniecznoS
ć przygotowania racjo- konsumentów. Slużyć będzie temu wprowadzenie wspólne-
nalnych strategii w zakresie przekwalifikowania sily roboczej go wytwarzania ciepla i energii, doposażenie istniejących
przemyslu wydobywczego na przemysl wykorzystujący 'czy- zakladów, a także propagowanie wS
ród konsumentów użyt-
ste' x
ródla energii. kowania wysoce efektywnych urządzeń, zarówno dla po-
trzeb mieszkalnictwa, biur, jak i przemyslu;
Jaki jest następny krok? Zwiększenia wykorzystania odnawialnych x
ródel energii,
W swojej kampanii Power Switch! WWF wzywa wszystkich takich jak wiatr, biomasa i energia sloneczna do co najmniej
decydentów, by przylączyli się do dzialań na rzecz rozwiązania 20 proc. w 2020 roku.
� WWF  Canon / Michel Gunther
� WWF  Canon / MichŁle D�praz
od węgl a do czyst ej energi i
Wspierania krajowej polityki obniżenia emisji CO2 i zwięk- wych, w których inwestycje niskowęglowe bylyby wspierane
szenia udzialu odnawialnych x
ródel energii. finansowo. W ich zakres wchodzilyby cele i zobowiązania
Zaprzestania nowych inwestycji w górnictwo i elektrownie obejmujące energię odnawialną, efektywnoS
ć energetyczną
funkcjonujące w oparciu o węgiel. oraz kogenerację  jednoczesną produkcję ciepla i energii, ka-
ry finansowe za emisję, stworzenie systemu handlu emisjami
Instytucje finansowe odgrywają zasadniczą rolę w kiero- z surową i obligatoryjną redukcją CO2 w przemyS
le energetycz-
waniu S
wiata na drogę ograniczania zużycia węgla w sekto- nym, jak również stymulowanie badań i rozwoju.
rze energetycznym, poprzez oferowanie korzystnych sposo-
bów finansowania projektów i technologii opartych na odna- Sfera gospodarcza może odegrać znaczną rolę w tym procesie
wialnych x
ródlach energii. Kwestia S
rodowiska naturalnego obniżając zużycie energii we wlasnej dzialalnoS
ci, polepszając
nie musi być tu jednak decydująca. Zmiany klimatyczne efektywnoS
ć materialową, a także redukując energochlonnoS
ć
i dalsze stosowanie paliw kopalnych wystawiają same insty- wlasnych produktów i wybierając 'zieloną energię'. Grupa ta
tucje finansowe na poważne ryzyko materialne. Zatem wla- może również wspierać politykę sprzyjającą niskowęglowym
S
ciwa reakcja jest częS
cią ich odpowiedzialnoS
ci jako po- technologiom.
wiernika finansowego. Instytucje te powinny przylączyć się
do kampanii Power Switch! poprzez ustalenie klarownej Konsumenci mogą dokonywać wyboru 'zielonej energii' tam,
polityki i celów inwestycyjnych slużących zwiększonemu gdzie jest dostępna, oraz domagać się jej tam, gdzie jej jeszcze
użyciu energii odnawialnej, poprawie efektywnoS
ci energe- nie ma. Kolejnym sposobem jest używanie mniej energochlon-
tycznej i redukcji emisji CO2. nych urządzeń i oS
wietlenia, a także popieranie kampanii na
rzecz dużych redukcji emisji CO2. Konsumenci mogą wspierać
Politycy mogą znacznie przyczynić się do zmniejszenia spala- procesy legislacyjne i efektywną politykę, a także zachęcać lo-
nia węgla poprzez stworzenie zachęcających warunków rynko- kalne wladze do przechodzenia na czystą energię.
Analiza przypadku 3. Powrót do węgla w Rosji?
Rosja dysponuje ogromnymi złożami gazu ziemnego, ropy i węgla. Podczas niedawnych dyskusji na temat polityki energetycznej
kładziono duży nacisk na sposoby utrzymania i zwiększenia eksportu gazu i ropy na Zachód. Tymczasem ostatnia rządowa Strate-
gia Energetyczna wskazuje, że istnieje także plan powrotu do węgla. Rosja dysponuje 16 proc. S
wiatowych złóż tego surowca, z cze-
go połowa to złoża zanieczyszczonego węgla brunatnego. W dokumencie, który wskazuje możliwe trendy w tym przemyS
le do ro-
ku 2020, sugeruje się wzrost zużycia węgla o 35-70%.
Rosyjski sektor węglowy jest w złym stanie. W niektórych rejonach sprzęt górniczy jest w 75 proc. przestarzały. Przemysł mocno
lobbował za modernizacją oraz nowymi inwestycjami i znalazł poparcie w Ministerstwie Energetyki. Jednakże główny zakład ener-
getyczny w Rosji, RAO UES, nie popiera strategii rządowej i wolałby używać więcej naturalnego gazu w swoich elektrowniach, po-
nieważ jest on tańszy dla konsumentów.
� WWF  Canon / Michel Gunther
20 największych emitentów CO2 w sektorze energetycznym
(mln ton, 2000/2001)
500
450
400
350
300
250
200
150
100
10  11
50
0
Przedsiębiorstwo energetyczne
Przypisy:
Solutions, The path to carbon-
1 World Coal Institute, 2003; In-
Możemy osiągnąć cele Power Switch! i zrobimy to. -free power: switching off pollu-
ternational Energy Agency, 2003
Wielkie przejS
cie oznacza rezygnację z systemu energetyczne- tion in the utility sector, dla
2 WWF, Global Warming and Ter-
go zdominowanego przez paliwa kopalne na rzecz przyszloS
ci WWF-USA, Marzec 2003
restrial Biodiversity Decline,
wolnej od CO2. 8 Harmelink et al, Ecofys, Low
August 30, 2000; WWF, Vani-
Będzie się to wiązalo ze znacznymi inwestycjami w nowe Carbon Electricity Systems: Me-
shing Kingdom: the melting re-
technologie i rozwiązania, a także z tworzeniem najwyższej thodology and Results for the
alm of the Polar Bear, 2002
klasy przywództwa politycznego. EU, Luty 2003 (studium dla
3 Professor David Karoly, Dr Ja-
Sektor energetyczny, zanieczyszczający S
rodowisko i mają- WWF)
mes Risbey, Anna Reynolds,
cy latwy dostęp do licznych rozwiązań, musi podjąć natych- 9 Ibid.
Global warming contributes to
miastowe i konkretne kroki w celu zredukowania emisji. 10 G8 Renewable Energy Task For-
Australia s worst drought, Sty-
W obliczu grox
nych konsekwencji zaniechania dzialań, ce, Final Report, Czerwiec 2001
czeń 2003
które moglyby powstrzymać dalsze zmiany klimatyczne, odpo- 11 Vuuren, Yun, de Vries, Kejun,
4 Inter-governmental Panel on Cli-
wiedzialni za to menedżerowie muszą podjąć odpowiednie kro- Graveland and Fengxi, Energy
mate Change (IPCC), Third As-
ki już teraz, dopóki wciąż jeszcze istnieje możliwoS
ć ograni- and emission scenarios for Chi-
sessment Report, Styczeń 2001
czenia szkód. Wierzymy, że przy wspóludziale rządów, organi- na in the 21st century, Energy
5 Climate Action Network, Pre-
zacji pozarządowych i spoleczeństwa, sektor energetyczny sta- Policy, September 2002; Kroeze
venting Dangerous Climate
nie się liderem w dzialaniach zmierzających do przejS
cia na et al, The Power Sector in India
Change, Czerwiec 2002
czystą energię. Osiągnięcie tego celu nie tylko pozwoli ochro- and China: Greenhouse gas
6 UNEP/IEA, Energy Subsidy Re-
nić Ziemię, ale pomoże również udzialowcom, dzięki ograni- emission reduction potential and
form and sustainable develop-
czeniu strat firm i pobudzeniu przelomowej rewolucji techno- scenarios for 1990-2020, Energy
ment: Challenges for Policyma-
logicznej. Policy, Wrzesień 2002
kers, Kwiecień 2001
12 op cit przypis 8, 9 i 11
7 Bailie et al, Tellus Institute and
13 op cit przypis 7
Centre for Energy and Climate
UES (Rosja)
AEP (USA)
Southern (USA)
RWE (Niemcy)
NTPC (Indie)
TVA (USA)
XCEL Energy (USA)
Enel (Włochy)
TEPCO (Japonia)
E.ON (Niemcy)
TXU Energy (US/Europa)
Endesa (Hiszpania)
Vattenfall (Szwecja)
Chubu (Japonia)
PLN (Indonezja)
Entergy (USA)
Kansai (Japonia)
EGAT (Tajlandia)
DEI (Grecja)
Electrabel (Belgia)