h i t n u me r u Nawet najlepsze pomysły mogą się z początku wydać głupiutkie czy wręcz niebez- pieczne. Kto może przewi- dzieć, czy wynalazek osiągnie sukces? Najlepiej dać mu szansę, bo kto wie, a nuż zmieni świat, w którym żyjemy... rzez cały rok przepływały obok fot.: Philips aby zapewnić dostęp do bardziej nas informacje o nowych ten- wykwalifikowanych specjalistów Pdencjach i pomysłach. Wiele o gruboSci 25 mikronów oraz większej liczbie pacjentów. z nich zamieniliSmy na ciekawe ar- wierzchniej warstwy elektroniczne- Jeżeli testy zakończą się suk- tykuły, jednak nie każda nowoSć go atramentu (opracowanej przez cesem, a rozwiązanie okaże się sen- doczeka się sukcesu. Tylko niektóre E-Ink Corporation) o gruboSci 200 sowne także pod względem ekono- z nowych idei będą wydawały się mikronów. W nowej technologii micznym, wówczas Rudy może stać nam ważne za kilka lat. Bawiąc się warstwy elektronicznego atramentu się pionierem nowego trendu w w podsumowania na koniec roku, i aktywnej matrycy nie wymagają dziedzinie opieki medycznej. Cóż, wybraliSmy pięć idei i wynalazków, tak precyzyjnego ułożenia wzglę- może nie zawojuje on Swiata, ale którym wróżymy powodzenie. dem siebie, co czyni je wyjątkowo w Polsce zrobiłby furorę. Zwłaszcza KTÓRE ZMIENI 5 WYNALAZKÓW, cienkimi i giętkimi. Co więcej, dzię- G I Ę T K I E ki wysokiemu kontrastowi zbliżone- W Y R W I E T L A C Z E mu do papieru, ostroSci oraz niskie- 1. ŚWIAT mu poborowi mocy są one Swiet- Lekkie, wielkoformatowe, od- nym rozwiązaniem dla zastosowań porne na zniszczenie i możliwe do związanych z elektronicznym dru- zrolowania wySwietlacze są przy- kiem. W rezultacie badań stworzo- szłoScią mobilnych zastosowań. no najcieńszy, najbardziej giętki Dzięki swej giętkoSci i minimalnej wySwietlacz na aktywnej matrycy. gruboSci mogą być zintegrowane z przedmiotami codziennego użyt- R O B O L E K A R Z ku, na przykład z długopisami. Jed- 2. noczeSnie dostępnoSć wySwietla- Amerykańskie UC Davis Me- czy znacząco wpłynie na rozwój dical Center wzbogaciło się o nowe- elektronicznych książek, e-gazet go lekarza, którym jest ponadpółto- czy e-magazynów. Diametralnie rametrowy robot Rudy . Chociaż wpłynie również na usługi oferowa- urządzenie nie posiada ani rąk, ani ne przez telefonię trzeciej generacji, nóg, spaceruje po korytarzach które są obecnie ograniczone kru- szpitala i dba o dobre samopoczucie chymi, ciężkimi i sztywnymi wy- pacjentów. Wzbogacenie załogi szpi- Swietlaczami laptopów lub niewiel- tala o robota jest związane z prowa- kimi, mało wyrazistymi ekranami dzonymi próbami, które mają wyja- telefonów komórkowych. Snić, czy możliwe jest pozostawie- Philips na razie jest w stanie nie pacjentów po pewnych zabie- wytworzyć na bazie organicznej gach chirurgicznych pod zdalną wySwietlacz QVGA (320x240 pikse- opieką lekarza. Na razie Rudy cieszy jeSli chodzi o ułatwienie dostępu li) o przekątnej 5 cali, rozdzielczoSci się doSć dużą popularnoScią wSród do specjalistów. Wiecie, o co cho- 85 dpi, który można zwinąć w rolkę pacjentów i zbiera pochwały. Robot dzi, jeSli polowaliScie kiedykolwiek o Srednicy 2 centymetrów. WySwie- nie został zaprojektowany, aby za- na numerek do lekarza. A zwłasz- tlacz składa się z aktywnej matrycy stąpić pielęgniarki czy lekarza, ale cza wtedy, kiedy przed nadejSciem 14 1 4 TEKST AATWY MAODY TECHNIK 12/2004 czwartego kwartału okazało się, że już nie możecie się zapisać do leka- rza, bo limit przyjęć na ten rok zo- stał wyczerpany. B O T Y 3. Płynnie przechodząc od robo- lekarza do wirtualnego rozmówcy, wróżymy temu ostatniemu Swietla- ną przyszłoSć. Boty (pisaliSmy o nich w MT 10/2004) udzielają szcze- gółowych odpowiedzi na pytania użytkowników serwisu interneto- wego bez udziału człowieka. Two- rzą nowe relacje użytkowników za- równo na płaszczyxnie emocjonalnej, jak i merytorycznej. Istnieją również chatboty - z nich z kolei są inne ko- rzySci. Na przykład udający człowie- ka program może zbierać informacje na temat pedofilów w sieci. Taki pro- gram, opracowany przez Jima Wigt- mana - Chat Nannies - wytwarza ty- siące swoich klonów, które logują nie zauważył, że po drugiej stronie różnić od ludzkich. Przyjdzie nam się w różnych chatroomach, szuka- jest bot. Jest to możliwe dzięki od- chyba jeszcze poczekać na przyzna- jąc potencjalnych zboczeńców. Uda- powiedniej analizie wypowiedzi in- nie nagrody Loebnera (szukaj w lek- jąc niepełnoletnich, aplikacja kon- nych użytkowników opartej na za- sykonie). wersuje z innymi użytkownikami sadach sieci neuronowej zdolnej do sieci. Gdy wykrywają podejrzaną uczenia się. Pozwala to wykształcić S E R W I S aktywnoSć (np. dorosły udaje dziec- coS, co udaje osobowoSć. Następni P R Z Y S Z Ł O R C 4. ko), alarmują swojego twórcę i wy- w kolejce do wyłapywania przez syłają e-mailem logi z rozmowy. Je- wirtualną sieć są wszelkiej maSci Nowy iMac G5 (na zdjęciu Sli przeprowadzona już przez czło- ekstremiSci i terrorySci. Ich styl rów- wnętrze) to najbardziej naprawial- wieka weryfikacja potwierdzi podej- nież łatwo naSladować botowi. War- ny przez użytkownika komputer rzenia, zawiadamiana jest policja. to wspomnieć, że już w roku 1950 na rynku. Jego konstrukcja została W trakcie prób spoSród 2000 użyt- Brytyjczyk Alan Turing przewidział, pomySlana tak, by po zgłoszeniu kowników rozmawiających z wirtu- że powstaną maszyny, których pi- usterki producent przesłał właSci- alnymi łowcami pedofilów, żaden semnych wypowiedzi nie da się od- cielowi maszyny jedynie częSci za- mienne. Czy tak będzie wyglądać serwis przyszłoSci? Uproszczona, modularna budowa iMaca pozwala użytkownikom na samodzielną wy- mianę większoSci podzespołów. iMac ma ponadto cztery diody na płycie głównej, pomagające w dia- gnozowaniu usterek. Lista podze- społów, które w ramach naprawy gwarancyjnej użytkownik może wy- mienić sam, obejmuje m.in. moduł komunikacji bezprzewodowej, pa- mięci, dysk twardy, napędy optycz- ne, zasilacz, modem, wySwietlacz i płytę główną. Po zgłoszeniu i zdia- gnozowaniu usterki, posiadacz komputera otrzymuje pocztą częSci do wymiany, niezbędne narzędzia oraz instrukcję. W efekcie nie tylko obniżony zostaje koszt obsługi ser- wisowej, ale wzrasta też satysfak- cja użytkownika - zamiast szukać odpowiedniego kartonu i pozbywać się komputera na co najmniej kilka 15 1 5 MAODY TECHNIK 12/2004 Redakcj a MT po dł ugi ej i burzl i wej dyskusj i wybrał a 5 wynal azków roku 2004, kt óre zmi eni ą ś wi at że aż 83% użytkowników szuka in- LEKSYKON formacji o usterce i sposobach na- Test Turinga to sposób określania zdolności maszyny do myślenia jak człowiek, zapropono- prawy, przeszukując strony WWW wany w 1950 roku przez Alana Turinga. Test wygląda następująco: sędzia - człowiek - prowa- i grupy dyskusyjne. Co ciekawe, ro- dzi rozmowę w języku naturalnym z pozostałymi stronami. Jeśli sędzia nie jest w stanie wiary- bi tak nie tylko młodzież, ale też po- godnie określić, czy któraś ze stron jest maszyną, czy człowiekiem, wtedy mówi się, że maszy- kolenie 30- i 40-latków. na przeszła test. Zakłada się, że zarówno człowiek, jak maszyna próbują przejść test jako człowiek. Jak dotąd, żaden komputer nie zaliczył testu Turinga. K O S M I C Z N A W I N D A 5. Nagroda Loebnera nagroda ufundowana przez Hugh Loebnera w 1990 roku dla programisty, W ciągu 15 lat może ruszyć który zdoła napisać program, który skutecznie przejdzie Test Turinga. Nagroda ta obejmuje kosmiczna winda, wynosząca sate- przyznanie złotego medalu oraz 100 000 USD dla programisty, który przedstawi program, który lity, statki kosmiczne i częSci stacji zdoła skutecznie zmylić wszystkich sędziów (testerów) programu. Oprócz tego nagroda ta kosmicznych na wysokoSć 100 ty- obejmuje też przyznanie pozłacanego, brązowego medalu oraz nagrody pieniężnej w wysoko- sięcy kilometrów. Wstęga o szeroko- ści 2000 USD temu programiście, który w danym roku dostarczy program, który co prawda nie Sci 90 cm i cieńsza od kartki papie- przejdzie w pełni testu Turinga, ale będzie zdaniem sędziów najskuteczniej udawał ludzką kon- ru ma być zacumowana z jednej wersację. strony na platformie na Ziemi, a Zawody o nagrodę Loebnera odbywają się co roku w The Cambridge Center of Behavioral Stu- drugim końcem sięgnie 100 000 km dies. Sędziowie są dorocznie losowani spośród pracowników tego instytutu. Programiści mu- w niebo i będzie zakotwiczona szą dostarczyć program, który działa pod Linuksem, MS Windows lub na Macintoshach lub al- w przestrzeni kosmicznej. Będzie ternatywnie dostarczyć swój własny komputer z programem, przy czym komputer musi się dać się ona utrzymywała na miejscu podłączyć do standardowego terminala DEC 100. Dostarczone programy mają generować na dzięki sile odSrodkowej powstałej tym terminalu ekran, na którym od góry do dołu pojawia się tekst konwersacji pisany standar- w wyniku rotacji Ziemi. Drogi i nie- dową czcionką i nieformatowany w żaden szczególny sposób. Sędziowie mają przez jeden bezpieczny rakietowy biznes skoń- dzień wolny dostęp do dwukrotnie większej liczby terminali niż liczba dostarczonych progra- czy się, bo kosmiczna winda zaspo- mów. Co drugi terminal jest obsługiwany przez prosty program komunikacyjny, który generuje koi wszelkie wymagania. Będzie na ekranie taki sam tekst jak testowane programy, ale jest obsługiwany przez człowieka - wy- mogła wynosić na niską orbitę tury- losowanego spośród studentów instytutu i zaakceptowanego przez autorów programów. Do co stów, na orbitę geosynchroniczną drugiego termiala jest natomiast przyłączony testowany program. Sędziowie po całym dniu satelity komunikacyjne, a na wyso- konwersowania ze wszystkimi terminalami decydują, które z terminali obsługiwał człowiek, ką statki kosmiczne, bo tam rotacja a które program, oraz który z terminali obsługiwanych ich zdaniem przez programy zachowy- Ziemi ułatwi im start w kierunku wał się najbardziej po ludzku . Sędziowie mają prawa zadawać terminalom dowolne pytania, Księżyca, Marsa i jeszcze dalej... Ko- oprócz takich, które w oczywisty sposób zdemaskowałyby programy, takie jak jaki jest numer lejne windy pozwoliłyby na prowa- twojego buta albo jak ma na imię twoja dziewczyna . Złoty medal i główną nagrodę dostaje dzenie w przestrzeni kosmicznej ew. ten program, który zdoła zmylić ponad 50% sędziów, zaś gdy żaden program nie uzyska operacji na wielką skalę przy zredu- tego wyniku, brązowy medal i 2000 USD dostaje ten program, który zdaniem największej licz- kowanych kosztach. by sędziów zachowywał się najbardziej po ludzku . Re d a k c j a MT dni, cała operacja przebiega znacz- nie szybciej. A do tego użytkownik sam naprawia swój komputer... Wbrew pozorom nie jest to zabieg testowany tylko przez lubującego się w ekstrawagancjach i cieszące- go niemal nieograniczonym zaufa- niem klientów producenta jabłu- szek . HP w chwili obecnej zleca swoim klientom już co trzecią na- prawę komputera stacjonarnego, a w ciągu najbliższych lat planuje wskaxnik ten podwoić. OczywiScie nie byłoby to możliwe, gdyby nie nastąpiła pewna przemiana kulturo- wa - przeciętny użytkownik coraz pewniej obsługuje komputer i coraz mniej przeraża go możliwoSć samo- dzielnego dokonania prostych na- praw. Czyli - wygrywa samoobsłu- ga. W maju firma Jupiter przepro- wadziła wSród internautów badanie 4 diody pomagające w dia- dotyczące samodzielnych prób pod- gnozowaniu usterek ma: jęcia naprawy sprzętu. Okazało się, 16 1 6 a) robolekarz b) iMac c) giętki wySwietlacz MAODY TECHNIK 12/2004 MINI QUIZ MT CZYTAM, WIĘC WIEM N E W S W E E K C H O I C E C Nie tylko my bawimy się w przewidywanie wowa ale nawet potrafi jej reakcje zaimplementować w układzie elektronicznym. Stąd już ponoć niedaleko do wszczepiania do mó- przyszłości. Amerykańska edycja Newsweeka zgu implantów z językiem francuskim. Eksperymenty na szczurach również. Wybrali oni 10 wynalazków lub już za trzy lata... Może esperanto byłoby lepsze? trendów, które, ich zdaniem, wpłyną na przy- LOT MUCHY Naukowcy badają, w ja- szłość. I trzeba przyznać, że wybierali inaczej. ki sposób poruszają się owady i jak z gigantycznych odległości czują zapachy pożywienia. Chcą zaimplementować ich zachowa- 5 SZTUCZNE DI AMENTY nie armiom minirobotów. Profesor Michael Dickinson najpierw za- jął się mechaniką lotu muszki owocówki. Teraz gdy już wie jak W ELEKTRONI CE Sztuczne dia- i dlaczego lata oraz w jaki sposób steruje swoim lotem, zajął się menty to nic nowego - przemysłowo wytwarza się je od lat 50. 1 badaniem sposobu wyszukiwania zródeł zapachu. Rzeczywiście i co roku do narzędzi, takich jak szlifierki czy wiertła, trafia około zastanawiające jest, jak muszka radzi sobie ze znajdywaniem od- 80 ton sztucznych kamieni. Ale wysokiej jakości kryształy, czyli ległego i często ukrytego zródła zapachu w otwartej przestrzeni, przezroczyste, a nie burożółte, otwierają nowe możliwości, z cze- przy wiejących wiatrach. Może kiedyś mikroroboty też będą to go zastosowania jubilerskie to ułamek. Uczeni zamierzają wyko- potrafiły? rzystać diamenty głównie do opracowania układów elektronicz- nych. W ostatnich latach skurczyły się one tak, że największym PROGRAMOWANI E problemem inżynierów jest pozbycie się ciepła wytwarzanego KOMÓREK W typowym układzie gene- podczas pracy. Diamenty wytrzymują 500 stopni C, a elektrony poruszają się w nich tak swobodnie, że diamentowe układy w ogó- tycznym pewne związki chemiczne mogą powodować, że któryś 6 z genów działa jak przełącznik - włączając lub wyłączając inny le by się nie przegrzewały. gen. Obecnie naukowcy mogą zaprogramować nawet całe kolonie KOMPUTER komórek, by układały się w kształt koła czy serca na płytce Petrie- go. To prosta demonstracja nowego rodzaju biotechnologii. ZA KI EROWNI C Układy kom- Wkrótce naukowcy być może będą w stanie programować ko- puterowe we współczesnych samochodach czuwają nad wszyst- 2 mórki, włączając w to ludzkie komórki, tak jak obecnie inżyniero- kim od stanu silnika po system audio. Większość producentów wie programują komputery i roboty. Już obecnie naukowcy wsz- samochodów planuje zastąpić elektroniką fizyczne, mechaniczne czepiają bakteriom geny, które zmuszają je do produkcji prekurso- połączenia pomiędzy kierowcą a systemami kierowania, hamowa- rów insuliny. nia i przyspieszania (technologia zwana drive by wire ). Ponadto, większość planuje wprowadzenie adaptacyjnego systemu kiero- KOSMICZNA WINDA w tym wania, unikania kolizji i aktywnego zawieszenia. wypadku zgadzamy się z Newsweekiem. O kosmicznej windzie czytajcie w artykule. FACELAB OBUDZI Wzrastająca 7 liczba śmiertelnych wypadków, których sprawcami są kierowcy KOSMI CZNE WARZYWA zasypiający podczas jazdy, zmusiła australijskich specjalistów do 3 skonstruowania nowoczesnego systemu ostrzegawczego. Nie- Chińscy naukowcy produkują gigantyczne warzywa - np. pomido- ry wielkości dyń. Nasiona, z których wyrosły, przebywały wcze- wielkie urządzenie o nazwie Facelab kontroluje pracę gałek 8 ocznych. Dwie kamery zainstalowane na desce rozdzielczej samo- śniej w kosmosie. Chińscy naukowcy przyznają, że nie rozumieją chodu monitorują twarz kierowcy i rejestrują zmiany położenia no- w pełni jak podróż w kosmos wpływa na DNA nasion, jednak za- potrzebowanie na nasiona modyfikowane kosmicznie jest sa, podbródka i uszu. Program komputerowy porównuje rozmiary ogromne. zrenic i gałek ocznych prowadzącego pojazd ze znajdującymi się w pamięci danymi pochodzącymi od kierowców skupionych na jezdzie. Facelab potrafi się dostosować do warunków panujących DOMEK NA WODZI E na drodze (na przykład wie , iż prowadzący zamknął na chwilę To oczywiście holenderski wynalazek. Brak ziemi i zagrożenie po- oczy, ponieważ został nagle oślepiony), umie również rozpoznać, wodzią powoduje, że są chętni do zamieszkania w osiedlach zacu- 9 że kierowca włożył okulary słoneczne i uwzględnić ten fakt w obli- mowanych przy brzegu. W ten sposób, bez kosztownego osusza- czeniach. Najistotniejsze jest to, że urządzenie rejestruje charakte- nia, zwiększa się powierzchnia pod zabudowę. Zmiany klimatycz- rystyczne dla zasypiającego człowieka mruganie powiekami i za- ne i podnoszenie się poziomu mórz i oceanów zapewne bardzo po- nim uśnie on na dobre, włącza otrzezwiający alarm. mogą znalezć nowych klientów wodnym deweloperom. I MPLANTY PAMI CI SUPERLEKKIE NADWOZIA Naukowcy zajmujący się biomedycyną pracują nad układami elek- Wszyscy na to czekają od lat - na upowszechnienie kompozytów tronicznymi, które mogą pewnego dnia stać się sposobem na roz- węglowych w budowie elementów nadwozi samochodowych. 10 4 budowanie ludzkiej pamięci. Ofiary wylewów, choroby Alzheimera Zdawałoby się same zalety: lekkie, sztywne, wytrzymałe. Mimo i zdrowi ludzie będą mogli zafundować sobie implanty poprawiają- różnych nowych pomysłów upraszczających technologię kompo- ce działanie ich mózgów. Amerykański naukowiec Ted Berger zytów, nawet Newsweek przyznaje w końcu, że elementy kompo- twierdzi, że nie tylko zrozumiał jak działa pojedyncza komórka ner- zytowe są ponad dwa razy droższe od stalowych. Ale kto wie? 17 1 7 MAODY TECHNIK 12/2004