Arystoteles

(384-322 p.n.e.)

Filozof grecki ; nauczyciel ludzkości ;

najwszechstronniejszy z myślicieli i uczonych
starożytności, którego działalność filozoficzna i
naukowa obejmowała niemal wszystkie dziedziny
ówczesnej wiedzy.

Arystoteles zachęcał do starannego wychowania obywateli,
aby umieli zajmować się sprawami publicznymi. Kładł nacisk
na wychowanie moralne i w tej kwestii zajął stanowisko
samodzielne, odrębne od szkoły sokratejskiej.
Zdaniem jego kilka czynników składa się na wytworzenie
charakteru :
-natura

-przyzwyczajenie
-rozum
Według jego psychologii dusza ma dwie części, obok
rozumnej część nierozumną, która wywołuje w człowieku
pożądliwość, popędy, gniew itp. Arystoteles kładł wielki
nacisk na kształcenie tych popędów ; ponieważ ujawniają się
one wcześniej niż rozum, należy się nimi zająć od początku
dzieciństwa, równolegle z kształceniem ciała.

Teoria dydaktyczna Arystotelesa

Arystoteles wyróżnia trzy etapy w procesie uczenia się :

1.

Poznanie zmysłowe - jest to zdolność odróżniania
wrażeń ; w gromadzeniu ich pomaga otoczenie, wpływy
zewnętrzne, które na nas oddziaływają przez różne znak,
przede wszystkim przez mowę ; duże znaczenie ma tu
zmysł słuchu.

2.

Spamiętywanie - zbierane wrażenia magazynują się w
umyśle i wzbogacają nas w doświadczenia. Dzięki niemu
wznosimy się przy nauce na stopień trzeci.

3.

Wchłanianie wiedzy - jest to opanowywanie wiadomości,
przetwarzanie ich na naszą treść wewnętrzną. Ucząc
się dziecko rośnie duchowo, rozwija tkwiące w swym
wnętrzu możliwości.

Praktyczne wskazówki wychowawcze :

●

troska o rozwój ciała i zdrowie dziecka już przed
jego narodzinami

●

należy dbać o dobre odżywianie dziecka, o ruch i
hartowanie ciała

●

do 5 roku życia jedynym zajęciem dziecka ma

być zabawa w miłej i zdrowej atmosferze domu
rodzinnego, wówczas może przysłuchiwać się nauce
starszych

●

od 7 roku zaczyna się okres nauki dziecka w szkole
publicznej, który obejmuje 2 siedmioletnie etapy :

●

nauki elementarne i muzyczne, rysunki

●

w latach późniejszych górę wezmą
ćwiczenia fizyczne ; należy jednak unikać
równoczesnego wysiłku umysłu i ciała

PLATON

(ok.427-346 p.n.e.)

Filozof grecki ;

przekaziciel myśli
Sokratesa, jego wybitny
uczeń. Założyciel sławnej
Akademii Platońskiej,
która przetrwała ponad
1000 lat. Przedstawiciel
filozofii idealistycznej.

Od niego pochodzi formuła, że „dobre jest to

wychowanie, które ciału i duszy daje największą
piękność, najwyższą doskonałość, do jakiej tylko są
zdolne”.

System wychowawczy Platona :

●

zasady wychowania określać ma prawodawca a
rząd państwa czuwać nad ich wykonaniem

●

wychowanie powinno być tworzeniem
optymalnych warunków, gdzie dusza ludzka
będzie mogła sobie przypomnieć to, co
przeżyła w świecie idei

●

troska o dziecko przed jego urodzeniem

●

do 6 roku chłopcy i dziewczęta mają się
wychowywać razem, później każda płeć
osobno

●

dopiero w 10 roku życia zaczyna się nauka

Platon

uznawał dualizm świata : świat idei (idealny)

– niedostępny zmysłom oraz świat materialny.
Instrumentem poznania jest dusza. Świat idei to wg
Platona jedyny, prawdziwy świat, wszystko inne jest
cielesne, ulotne, przemijające. Dlatego też najbardziej w
człowieku interesowała go dusza, jako czynnik idealny,
niezniszczalny, który trwa poza śmierć. Dusza przed
urodzeniem przebywa w świecie idei i tam zdobywa
wiedzę o tym co dobre, trzeba tylko tę wiedzę w sobie
odkryć. Rolą nauczyciela nie jest więc pouczanie czy
nauczanie, lecz tylko pomoc w wydobyciu wiedzy, tak
jak u Sokratesa za pomocą pytań i refleksji.

Platoński podział społeczeństwa na stany :

●

rządcy (przypisywał im rozum i twierdził, że jako
mędrcy powinni rządzić państwem)

●

strażnicy, wojownicy

●

żywiciele ( rolnicy, rzemieślnicy i kupcy)

Młodzież, wybrana na rządców, miała przez 10 lat

zgłębiać kolejno nauki matematyczne. Miał to być
wstęp do najwyższej nauki – filozofii, ponieważ dopiero

ona nauczy istotnej mądrości. Po 5 latach studiów
filozoficznych obowiązywało 15 lat praktyk w urzędach
administracji państwowej. Po ukończeniu praktyki
mężczyzna stawał się członkiem stanu mędrców.

Platon był twórcą teorii wychowania przedszkolnego,

którego celem było wychowanie dla potrzeb państwa.

Dobre nałogi moralne tworzy się przez oddziaływanie

na duszę za pomocą zabaw, poezji i muzyki.

Sokrates (469-399 p.n.e)

Filozof grecki. Nie pozostawił po
sobie żadnych pism, jego poglądy
znane są jedynie z dzieł Platona i

Ksenofonta.

●

Według Sokratesa najważniejsze są: cnota
i mądrość, do których można dojść poprzez
wyzbycie się głupoty i zakłamania

●

Uznawał istnienie absolutnego dobra i absolutnej
prawdy

●

Podkreślał świadomość własnej niewiedzy („Wiem,
że nic nie wiem”)

●

Środkiem poznania była metoda żywego dialogu,
w której wciągał towarzysza do wymiany myśli, do

wspólnego badania sprawy

●

Używał metody heurystycznej ku wydobyciu prawd
drzemiących w głębi świadomości

człowieka

●

Metoda, którą stosował

w celu unaocznienia

ludziom ich głupoty, nazywana jest metodą
położniczą, gdyż prowadziła ona do narodzin
mądrości (majeutyka)