Warsztat pracy skutecznego nauczyciela —
Wsparcie ucznióW ze specyficznymi trudnościami
W uczeniu się z klas i–iii
Moduł 4
Wprowadzenie
do terapii pedagogicznej
autor:
renata czabaj
Warsztat pracy skutecznego nauczyciela —
Wsparcie ucznióW ze specyficznymi trudnościami
W uczeniu się z klas i–iii
Moduł 4
Wprowadzenie
do terapii pedagogicznej
autor:
renata czabaj
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
2
1. Pojęcie, cel i zadania terapii pedagogicznej
pomoc psychologiczno-pedagogiczna stała się w ostatnim czasie zagadnieniem, które ministerstwo
edukacji narodowej uczyniło nośnym hasłem dla swych działań. ich adresatem są wszystkie pla-
cówki w polskiej edukacji, zaczynając od przedszkola, a kończąc na szkołach ponadgimnazjalnych.
rozumiana jest jako zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży przez dosto-
sowanie wymagań edukacyjnych, wspomaganie rozwoju i procesu uczenia się oraz wyrównanie szans
edukacyjnych.
termin terapia został zaczerpnięty z medycyny. oznacza działania mające na celu przywrócenie
zdrowia (z języka greckiego therapeia – leczenie). określenie to wykorzystała pedagogika specjalna
w dziale zajmującym się parcjalnymi zaburzeniami rozwoju (czajkowska, Herda 1996). Specjalistycz-
ną pomoc udzielaną uczniom ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania określa się
mianem „terapia pedagogiczna”.
Terapia pedagogiczna jest działaniem mającym na celu usunięcie przyczyn i objawów trudności
w uczeniu się, a w konsekwencji oddziaływań terapeutycznych – eliminowanie niepowodzeń szkolnych.
Jej efektem powinna być zmiana postawy ucznia wobec trudności w uczeniu się, wzrost motywacji do
nauki, opanowanie umiejętności poprawnego pisania i czytania, a także wyeliminowanie błędów.
działania zmierzające do poprawy funkcjonowania ucznia w nauce czytania i pisania określało się
różnymi terminami. Wcześniej używano określenia reedukacja. uważano, że jest to termin o szero-
kim zakresie znaczeniowym. W zależności od przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu postępowanie
reedukacyjne mogło obejmować korekcję, wyrównanie oraz terapię (zakrzewska 1996). uczeń z dys-
leksją mający za sobą jakiś okres nauki, który nie dał efektów, a przeciwnie – wytworzył i utrwalił
niewłaściwe nawyki czytania, wymaga przeuczenia, czyli reedukacji. reedukować to inaczej przywra-
cać utracone umiejętności. W przypadku uczniów z dysleksją trudno mówić o przywracaniu umiejęt-
ności czytania czy pisania, gdyż wcześniej ich nie posiadali. stosowanie tego terminu w odniesieniu
do uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest więc niewłaściwe. nie chodzi bowiem
o przywrócenie uczniowi umiejętności czy sprawności utraconych. chodzi o korektę i kompensację.
dwuczłonowe określenie zajęcia korekcyjno-kompensacyjne zawiera korektę, czyli przywracanie
dziecka do normy przez usuwanie nieprawidłowości niesprawnego funkcjonowania oraz kompensa-
cję, czyli tworzenie nowych zdolności przystosowawczych dziecka.
terapia pedagogiczna nie została jednoznacznie zdefiniowana, jednak u podstaw różnych definicji
leży udzielanie pomocy psychopedagogicznej uczniom. Jedną z wielu propozycji podają W. Brejnak
i k.J. zabłocki (1999), opierając się na poglądach autorytetów, takich jak m. Bogdanowicz, i. czajow-
ska, k. Herda, J. Jastrząb, B. kaja i m. szurmiak: Jest to system zintegrowanych działań stymulująco-
usprawniających i korekcyjno-kompensacyjnych realizowanych przez nauczyciela terapeutę przy
współpracy z nauczycielami i rodzicami dziecka.
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
3
istotą oddziaływania terapeutycznego jest organizowanie aktywności ucznia w taki sposób, aby przez
zaspokojenie jego specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych wywołać zmianę motywacji do
nauki, a następnie usprawnić i korygować zaburzone procesy poznawcze oraz niewykształcone lub
zniekształcone umiejętności szkolne typu czytanie i pisanie. działania terapeutyczne mają doprowa-
dzić do wytworzenia w uczniu świadomości jego mocnych stron, eliminowanie słabych, hamujących
czy utrudniających procesy uczenia się. zadaniem terapii jest kompensowanie braków w zakresie
poszczególnych funkcji w oparciu o mocne strony ucznia i umożliwienie mu wszechstronnego rozwoju
(Brejnak, zabłocki 1999).
zajęcia terapii pedagogicznej powinny mieć wpływ na stymulację ogólnego rozwoju dziecka, uspraw-
niać jego funkcje percepcyjno-motoryczne oraz koncentrację uwagi. zadaniem terapii pedagogicznej
jest nauczenie poprawnego czytania i pisania, a równocześnie zapobieganie powstawaniu zaburzeń
emocjonalnych, ewentualne ich niwelowanie oraz wypracowanie właściwej motywacji do nauki.
terapia pedagogiczna określa zasady postępowania, którymi powinien kierować się terapeuta. Jego
twórcza postawa i perfekcyjna znajomość warsztatu pracy, decydują o efektywności terapii. serdecz-
na, przyjazna atmosfera, jaka powinna panować na zajęciach, wyzwala w uczniach zaufanie, poczucie
bezpieczeństwa i przyczynia się do aktywnej pracy. dobrym początkiem w tworzeniu optymalnych
warunków pracy z uczniem jest respektowanie wypracowanych na gruncie dydaktyki zasad będących
wyznacznikiem prawidłowo prowadzonych zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. marta Bogdanowicz
(1991) podkreśla konieczność stosowania w terapii pedagogicznej tych samych zasad pedagogicz-
nych, jakie stosuje się w normalnym procesie dydaktyczno-wychowawczym.
Za szczególnie istotne w pracy z dzieckiem dyslektycznym autorka uznaje:
•
indywidualne dostosowanie metod i środków do rodzaju zaburzeń, poziomu zaburzonych funk-
cji oraz do ogólnego rozwoju umysłowego. oznacza to między innymi, że poziom trudności za-
dania i tempo pracy muszą być dostosowane do potrzeb i możliwości dziecka, że program terapii
powinien być opracowany dla każdego dziecka z uwzględnieniem wskazań płynących z badań
diagnostycznych itd.
•
Łączenie usprawnienia zaburzonej funkcji ze stymulacją funkcji niezaburzonej w celu wytworze-
nia struktur kompensacyjnych.
•
systematyczne stopniowanie trudności ćwiczeń.
•
dobieranie ćwiczeń w taki sposób, by każde następne zadanie było ciekawsze, wewnętrznie
bardziej satysfakcjonujące od poprzednich. z tym postulatem wiąże się uatrakcyjnienie zajęć,
które niejednokrotnie powinny mieć charakter zbliżony do zabawy, szczególnie w pracy z dzieć-
mi w wieku przedszkolnym. przede wszystkim jednak obowiązuje zasada nagradzania nie tylko
wszystkich pozytywnych form zachowania i sukcesów, ale każdego wysiłku, nawet gdy począt-
kowo nie przynosi oczekiwanych efektów.
•
zapobieganie popełnianiu błędów przez dzieci przez umiejętne wcześniejsze przygotowywanie
i właściwą pomoc. postulat ten można by poszerzyć o wskazanie, aby wdrażać dzieci do samo-
kontroli i samodzielności.
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
4
•
doprowadzenie pracy do końca (nie za wszelką cenę, a przez zastosowanie ćwiczeń uzupełnia-
jących, zwiększających motywację).
•
zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa. relacja tej zasady jest uwarunkowana postawą
terapeuty wobec dziecka i własnych czynności zawodowych. Wytworzenie warunków sprzyja-
jących uczeniu się wymaga atmosfery akceptacji, pogody, pobudzenia zainteresowania, pod-
kreślenia wszystkich przejawów postępu i sukcesu, eliminowania frustracji. postawa terapeuty
musi być nacechowana optymizmem pedagogicznym.
•
rozsądne dawkowanie bodźców.
do wymienionych można by jeszcze dodać: pracę metodą „małych kroków”, przestrzeganie jedno-
litego systemu postępowania wobec dziecka w domu, przedszkolu i szkole, a więc współdziałanie
terapeuty, rodziców i nauczycieli.
Wśród najważniejszych zasad, jakimi powinien kierować się terapeuta w swojej pracy, znajdują się:
zasada indywidualizacji, powolnego stopniowania trudności, częstotliwości i systematyczności,
przystępności ćwiczeń oraz zasada utrzymania zainteresowania.
1. Wyjaśnij, na czym polega korekta, a na czym kompensacja.
2. określ cel terapii pedagogicznej i jej zadania.
3. spośród zasad prawidłowo prowadzonych zajęć korekcyjno-kompensacyj-
nych wybierz te, które dotyczą prawidłowo prowadzonej lekcji.
2. Program pracy terapeutycznej
W myśl nowego rozporządzenia o pomocy psychologiczno-pedagogicznej zadaniem nauczyciela edu-
kacji wczesnoszkolnej jest wyłonienie uczniów mających trudności z nauką. W procesie dydaktycz-
nym nauczyciel może zaobserwować u uczniów szereg objawów wskazujących na nieharmonijny roz-
wój funkcji percepcyjno-motorycznych, warunkujących prawidłowy przebieg nauki czytania i pisania.
Jeśli dziecko nie wykazuje gotowości szkolnej, a jego rozwój jest nieharmonijny, mówimy o ryzyku
dysleksji. do wstępnej oceny rozwoju dziecka służy szereg narzędzi, przygotowanych z myślą o na-
uczycielach, na przykład:
•
skala ryzyka dysleksji m. Bogdanowicz,
•
arkusz diagnozy edukacyjnej dzieci 6-, 7-letnich rozpoczynających naukę e. tryzno,
•
kwestionariusz rozpoznawania ryzyka specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci roz-
poczynających naukę szkolną m. Bogdanowicz
•
skala gotowości szkolnej cmppp
na podstawie tych narzędzi nauczyciel wyłoni grupę uczniów, którym należy udzielić pomocy i wraz
z zespołem zaplanuje zajęcia wspierające zgodne z potrzebami każdego ucznia. W przypadku uczniów
przejawiających nasilone trudności należy skorzystać ze specjalistycznej diagnozy w poradni psycho-
SPRAWDŹ SIĘ
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
5
logiczno-pedagogicznej. Badanie w kierunku ryzyka dysleksji pozwoli na zaplanowanie skutecznej
pomocy dziecku poprzez szczegółowe zalecenia do pracy w szkole i w domu lub bezpośrednią pracę
z dzieckiem w poradni pod kierunkiem odpowiedniego specjalisty.
pomoc udzielana dziecku ryzyka dysleksji w szkole może przybierać formę zajęć korekcyjno-kompen-
sacyjnych (prowadzonych przez specjalistę terapii pedagogicznej) lub zajęć dydaktyczno-wyrównaw-
czych (prowadzonych przez nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej). pomoc ta musi przejawiać się
również w indywidualizacji pracy na zajęciach obowiązkowych (dostosowaniu do potrzeb ucznia form
i metod stosowanych przez nauczyciela na lekcji) i pracy ucznia w domu pod kierunkiem rodziców.
1. przypomnij sobie zadania nauczyciela wynikające z nowego rozporządzenia
o pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
2. Jaka jest różnica między opinią stwierdzającą ryzyko dysleksji wydaną
w pierwszym etapie edukacyjnym a opinią stwierdzającą dysleksję wydaną
w drugim etapie edukacyjnym?
pamiętając o tym, że cele realizowane w procesach edukacyjnym i terapeutycznym są zbieżne (róż-
nice dotyczą zadań szczegółowych), nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej i terapeuta pedagogiczny
mogą nawzajem czerpać ze swoich doświadczeń. nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej chętnie uzu-
pełniają swoje umiejętności o kwalifikacje terapeutyczne i stanowią najliczniejszą grupę słuchaczy
studiów podyplomowych na tym kierunku. niesie to nadzieję na skuteczną pomoc uczniom ryzyka
dysleksji w kontekście nowych zadań szkoły wynikających z rozporządzenia o pomocy psychologicz-
no-pedagogicznej. z myślą o tym przedstawiamy praktyczne rozwiązania, które pomogą w organiza-
cji procesu terapeutycznego lub procesu wspierania rozwoju ucznia z trudnościami w nauce czytania
i pisania.
zasady ważne w planowaniu pracy terapeutycznej:
– integracja grupy,
– adekwatność zadań do możliwości percepcyjnych uczniów,
– przystępność podawanych treści,
– systematyczność pracy,
– indywidualizacja,
– zasada „drobnych kroków”,
– zasada świadomego i dobrowolnego udziału ucznia w zajęciach.
PRZEMYŚL
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
6
prawidłowo zbudowany program terapii powinien składać się z trzech części
(Jastrząb 2002):
1. praca psychoterapeutyczna. sprowadza się do wypracowania w uczniu postawy świadomego
uczestniczenia w zajęciach terapii.
2. praca psychokorekcyjna. Jest to szereg ćwiczeń, które mają doprowadzić do wykształcenia zabu-
rzonych lub niewykształconych funkcji.
3. praca psychodydaktyczna. są to zabiegi dydaktyczne zmierzające do likwidacji braków w wiado-
mościach.
Praca psychoterapeutyczna koncentruje się na następujących zadaniach:
– integracja grupy,
– wzbudzenie motywacji do podejmowania czynności terapeutycznych,
– modyfikacja postaw uczniów wobec napotykanych trudności,
–dążenie uczniów do osiągania sukcesu.
Praca psychokorekcyjna ma na celu usprawnienie funkcji percepcyjno-motorycznych
i obejmuje ćwiczenia:
– percepcji wzrokowej i orientacji przestrzennej,
– percepcji słuchowej,
– grafomotoryki,
– koordynacji wzrokowo-słuchowej,
– koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej.
Praca psychodydaktyczna zmierza do:
– utrwalenia zasad pisowni oraz umiejętności ich stosowania,
– wdrożenia do samokontroli,
– usprawnienia tempa i techniki czytania,
– doskonalenia umiejętności czytania ze zrozumieniem,
– kształtowania umiejętności rozwiązywania problemów i przyswajania wiedzy.
Wykorzystując przedstawione wiadomości, terapeuta przystępuje do opracowania programu. może
wykonać go w formie opisowej lub tabelarycznej.
Wzór programu terapii w formie tabelarycznej
Część (psychoterapeutyczna/psychokorekcyjna/psychodydaktyczna)
Zadanie
Sposób realizacji
Pomoce
Uwagi o realizacji
Wpisujemy rodzaj
zadania terapeu-
tycznego.
omawiamy rodzaje
ćwiczeń.
podajemy rodzaj
pomocy potrzebnych
do realizacji zadań.
przewidujemy czas
wykonania zada-
nia. przewidujemy
zachowania
i reakcje uczniów.
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
7
przykłady programu w formie opisowej
Ramowy program terapii dla dzieci sześcioletnich
Założenia organizacyjne
•
program jest przeznaczony dla dzieci z grupy ryzyka dysleksji
•
zajęcia odbywają się dwa razy w tygodniu
•
Jednostka terapeutyczna trwa 30 minut
•
forma pracy – grupowa
•
liczba uczestników zajęć – pięcioro
Symptomy ryzyka dysleksji charakterystyczne dla wieku 6 lat w poszczególnych obszarach
(należy wypisać charakterystyczne objawy dla dzieci objętych ćwiczeniami, na przykład):
– orientacja w schemacie ciała i przestrzeni,
– lateralizacja,
– motoryka duża,
– motoryka mała,
– koordynacja wzrokowo-ruchowa,
– funkcje słuchowo-językowe,
– funkcje wzrokowe,
– orientacja w czasie,
– próby rysowania i pisania.
Cele terapeutyczne programu
•
stymulowanie i usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych ze szczególnym
uwzględnieniem ćwiczeń grafomotorycznych.
•
utrwalanie poprawnej wymowy.
•
pomoc psychologiczno-pedagogiczna zmierzająca do wyrównania braków rozwojowych.
•
Wyzwolenie potencjalnych możliwości i zainteresowań dziecka.
•
Wzmacnianie mocnych stron dziecka.
•
Wytworzenie przyjaznych relacji terapeuta – dziecko.
•
Wdrażanie do aktywności w realizacji zadań terapeutycznych w szkole i w domu.
•
systematyczna współpraca z rodzicami i nauczycielami prowadząca do ujednolicenia
oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych.
Metody pracy z uczniami:
pokaz, obserwacja, praktyczne działanie, elementy metody dobrego startu, elementy kinezjologii
edukacyjnej, metody aktywizujące, elementy dramy, techniki relaksacyjne, elementy wizualizacji.
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
8
Zadania terapeutyczne
•
integracja zespołu.
•
Wdrażanie do przestrzegania norm i zasad obowiązujących w pracy zespołowej (między innymi
doskonalenie umiejętności prawidłowej komunikacji interpersonalnej).
•
niwelowanie napięć emocjonalnych.
•
stwarzanie okazji do odnoszenia sukcesu i poznawania swoich mocnych stron.
•
usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych oraz doskonalenie umiejętności szkolnych.
Ramowy program pracy terapeutycznej dla klas I–III
Założenia programowe
– dla kogo program jest przeznaczony (klasa, szkoła),
– okres trwania terapii (rok, dwa lata),
– częstotliwość spotkań (raz w tygodniu),
– czas trwania jednostki terapeutycznej (60 min),
– rodzaj pracy (indywidualna, grupowa),
– liczba uczestników w grupie (do 5 osób).
Główne cele pracy terapeutycznej
•
ogólna stymulacja rozwoju uczniów ze szczególnym uwzględnieniem poprawnej komunikacji
językowej.
•
usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych:
– analizatora wzrokowego,
– analizatora słuchowego,
– motoryki dużej i małej,
– koordynacji wzrokowo-ruchowej.
•
niwelowanie napięć emocjonalnych:
– zaburzeń koncentracji uwagi,
– nadpobudliwości,
– niskiej samooceny.
•
motywowanie do podejmowania zadań o różnym stopniu trudności.
•
Wypracowanie nawyku umiejętności pracy w grupie.
•
Wdrażanie do samodzielnej pracy.
•
tworzenie świadomości mocnych stron i nauka ich wykorzystania w życiu codziennym.
•
Budowanie wzmocnień pozytywnych – wytworzenie motywacji.
•
Wypracowanie nawyków poprawnego pisania i czytania ze zrozumieniem.
•
Wdrażanie do autokorekty.
Współpraca z rodzicami i nauczycielami
– zapoznanie się z opinią o uczniach,
– zebranie informacji od rodziców,
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
9
– pozyskanie informacji od logopedy, pedagoga lub psychologa szkolnego,
– cykliczne spotkania z rodzicami i nauczycielami w celu informowania o poczynionych postępach
oraz o ewentualnych trudnościach, jakie pojawiły się w trakcie zajęć,
– monitorowanie osiągnięć ucznia.
z opinii uczestników grupy terapeutycznej nauczyciel wybiera ich mocne i słabe strony. na kanwie
tych informacji opracowuje program zajęć, pamiętając o zasadzie usprawniania zaburzonych funkcji
percepcyjno-motorycznych poprzez ćwiczenia bazujące na funkcjach prawidłowo wykształconych.
Mocne strony uczestnika terapii grupowej (na przykład):
– ponadprzeciętna inteligencja,
– dobra znajomość norm moralnych,
– bardzo dobrze wykształcone myślenie logiczne,
– wysoka motywacja do pracy,
– prawidłowy kontakt werbalny,
– dobra koncentracja uwagi,
– wypowiedzi poprawne artykulacyjnie,
– poprawne nawiązywanie kontaktów emocjonalnych.
Słabe strony uczestnika terapii grupowej (na przykład):
– nieharmonijny rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych,
– wada artykulacji,
– słaba pamięć wzrokowa,
– skrzyżowana lateralizacja (na przykład dominacja lewego oka),
– niska sprawność grafomotoryczna,
– słabo wykształcające się funkcje słuchowo-językowe,
– nieutrwalona znajomość liter,
– wolne tempo pracy,
– nierównomierna koncentracja uwagi.
Zadania terapeutyczne
•
integracja zespołu.
•
motywowanie do pokonywania trudności.
•
tworzenie więzi między terapeutą i grupą.
•
podnoszenie motywacji do pracy.
•
kształcenie odporności emocjonalnej.
•
eliminowanie stresu i rozładowywanie napięć.
•
Wzmacnianie aktywności.
•
Ćwiczenie pozytywnych cech charakteru.
•
stwarzanie okazji do odnoszenia sukcesu.
•
Budzenie wiary we własne możliwości.
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
10
•
nauka współdziałania i wzajemnego wspierania się podczas realizacji zadań.
•
kształcenie wrażliwości słuchowej.
•
stymulacja słuchu fonemowego.
•
Ćwiczenie słuchowej pamięci fonologicznej.
•
usprawnianie analizatora wzrokowego.
•
Ćwiczenie pamięci i spostrzegawczości wzrokowej.
•
usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej.
•
Ćwiczenie motoryki małej.
•
utrwalenie znajomości liter.
•
Ćwiczenia w czytaniu.
•
Bogacenie słownika biernego i czynnego.
•
rozwijanie mowy opowieściowej.
•
Ćwiczenie koncentracji uwagi.
•
utrwalanie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.
•
stymulowanie sfery intelektualnej i zdolności komunikowania się.
•
modelowanie postaw rodziców poprzez umożliwienie im udziału w zajęciach, w czasie których
będą mogli obserwować pracę dziecka.
•
Współpraca z nauczycielami w celu ujednolicenia oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych.
Wybierz spośród zadań charakterystycznych dla terapii pedagogicznej te,
które również realizujesz z uczniami podczas własnych lekcji.
3. Przegląd metod stosowanych w terapii pedagogicznej
o skuteczności edukacji decydują przede wszystkim stosowane przez nauczyciela metody pracy
z uczniem. W terapii mogą być wykorzystywane w różny sposób i w różnym zakresie. aby praca
terapeuty pedagogicznego dała pożądane efekty, metody muszą być dobierane z dużą wnikliwo-
ścią. nauczyciel powinien zdecydować, która z nich najlepiej pomoże zrealizować konkretne zadania
terapeutyczne. o doborze metod terapeutycznych decydują rodzaj usprawnianych funkcji oraz wiek
uczniów, a także style uczenia się (dyrda 2004). Największe efekty w pracy z uczniem przynosi od-
działywanie polisensoryczne, czyli jednoczesne angażowanie wielu zmysłów. Jest ono skuteczne
zarówno w procesie dydaktycznym, jak i w procesie terapeutycznym.
zestawienie metod procesów edukacyjnegoi terapeutycznego
(na podstawie: okoń 1998, zaczyński 1967):
•
Metody asymilacji wiedzy są oparte na aktywności poznawczej. do tej grupy zaliczamy pogadan-
kę, dyskusję, wykład, pracę z książką.
•
Metody waloryzacyjne, zwane też eksponującymi, wywołują aktywność emocjonalno-artystycz-
ną ucznia. polegają na stwarzaniu sytuacji, w których uczniowie poznają systemy wartości, są
zaangażowani emocjonalnie i uczą się wyrażania uczuć.
PRZEMYŚL
Moduł 4.
Wprowadzenie do terapii pedagogicznej
11
•
Metody praktyczne cechuje aktywność. zmieniając rzeczywistość i wykorzystując posiadaną
wiedzę, uczeń zmienia samego siebie. kształtuje swój stosunek do pracy, swoje przekonania
i postawy, swoją osobowość. metody praktyczne dzielą się na dwie grupy:
a) ćwiczenia – wielokrotne wykonywanie określonej czynności dla nabycia i uzyskania wprawy
intelektualnej i praktycznej. kształcą umiejętności i nawyki niezbędne przy wykonywaniu
różnych zadań (w terapii skuteczne przy usprawnianiu funkcji percepcyjno-motorycznych).
należy pamiętać, aby nie ograniczać się jedynie do powtarzania czynności. W trakcie wyko-
nywania ćwiczeń ważne jest uświadomienie uczniowi celu, jakiemu mają one służyć;
b) realizacja zadań wytwórczych – cechuje ją przewaga aktywności praktycznej mającej na celu
uświadomienie, czemu ćwiczenie ma służyć, oraz uświadomienie reguł działania i kolejności
ich wykonania. zadania wytwórcze znakomicie nadają się do wykorzystania w ćwiczeniach
usprawniających motorykę rąk.
•
Metody aktywizujące rozwijają zainteresowania, kształtują umiejętność pracy w zespole, po-
budzają myślenie twórcze, wzbogacają słownik ucznia. sprawdzają się szczególnie w pracy
z uczniami dyslektycznymi. atrakcyjna i urozmaicona forma ćwiczeń zachęca ucznia do pra-
cy nad problemem. Wdraża go do samodzielności. W tej grupie znajdują się specjalne meto-
dy terapeutyczne, które wymieniam wraz ze wskazaniem źródła w literaturze. stosowane są
najczęściej metody słowne, poglądowe, praktycznego działania (pisanie, rysowanie, czytanie,
ćwiczenia pamięci). ponadto wielu terapeutów stosuje elementy kinezjologii edukacyjnej, wizu-
alizację, słowa haki, metodę zakładek, muzykoterapię, arteterapię, dramę, elementy myślenia
twórczego, mandale, elementy pedagogiki zabawy.
1. podczas przygotowywania lekcji uwzględnij zastosowanie metody polisen-
sorycznej.
2. przeszukując strony internetowe, sporządź zestaw pomocy multimedialnych
dla ucznia ryzyka dysleksji.
PODSUMOWANIE
przedstawienie szerokiego spektrum metod i zasad postępowania w procesie terapeutycznym miało
na celu uświadomienie nauczycielowi, który nie jest terapeutą, możliwości ich wykorzystania w co-
dziennej pracy dydaktycznej z korzyścią dla wszystkich uczniów. twórcza postawa i perfekcyjna zna-
jomość warsztatu pracy, a przede wszystkim stosowane przez nauczyciela metody, decydują o efek-
tywności nauczania. Wspólnym zadaniem procesów dydaktycznego i terapeutycznego jest nauka
poprawnego czytania, pisania i wypowiadania się oraz wypracowanie właściwej motywacji do nauki,
co zapobiega powstawaniu zaburzeń emocjonalnych. sukces zapewni zintegrowanie działań nauczy-
ciela edukacji wczesnoszkolnej i terapeuty pedagogicznego przy współpracy z rodzicami dziecka.
ZAPLANUJ I ZNAJDŹ