1

w w w. o p e r o n . p l

Modele odpowiedzi do przyk∏adowego arkusza
egzaminacyjnego z biologii

Poziom rozszerzony

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

1.

za prawid∏owe podanie dwóch brakujàcych elementów – 1 pkt
za prawid∏owe podanie trzech brakujàcych elementów – 2 pkt
za prawid∏owe podanie czterech brakujàcych elementów – 3 pkt

3

2.

za prawid∏owe sformu∏owanie wniosku – 1 pkt
za okreÊlenie elementu komórkowego – 1 pkt
Pod wp∏ywem p∏ynu Lugola nastàpi∏o zabarwienie na kolor niebiesko-fioletowy zia-
ren skrobi.
Elementem komórkowym by∏y ziarna skrobi.

2

4.

za uzupe∏nienie reakcji enzymatycznej – 1 pkt
SUBSTRAT + ENZYM

)

KOMPLEKS E–S

)

KOMPLEKS E–P

)

ENZYM + PRODUKT

1

6.

za prawid∏owe podanie ka˝dego z dwóch przyk∏adów – po 1 pkt
Gruczo∏y Êluzówki ˝o∏àdka produkujà kwas solny, dzi´ki czemu utrzymuje si´ w nim
niskie pH.
Niskie pH jest potrzebne do przekszta∏cenia si´ nieczynnego enzymu – pepsynoge-
nu, produkowanego przez komórki gruczo∏owe ˝o∏àdka, w postaç czynnà – pepsy-
n´, rozk∏adajàcà bia∏ko.

2

7.

za prawid∏owe podanie nazwy podzia∏u komórki bakteryjnej – 1 pkt
za opis podzia∏u komórki z uwzgl´dnieniem replikacji DNA – 1 pkt
za opis podzia∏u cytoplazmy – 1 pkt

3

8.

za wyjaÊnienie ró˝nicy mi´dzy namna˝aniem si´ a rozmna˝aniem – 1 pkt
Namna˝anie si´ wirusów polega na powielaniu danego wzorca genetycznego,
w którym dochodzi do powstania drobnych zmian. W konsekwencji wyst´puje du˝a
zmiennoÊç w formach niektórych wirusów.

1

9.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z trzech cech ró˝niàcych pokolenie sporofitu i game-
tofitu, zwiàzanych z rozwojem mszaków – po 1 pkt
Sporofit jest pokoleniem haploidalnym, natomiast gametofit diploidalnym.
Na szczycie sporofitu wykszta∏ca si´ zarodnia, w której produkowane sà zarodniki
(komórki bezp∏ciowe), natomiast na szczycie gametofitu wykszta∏cajà si´ rodnie lub
plemnie (komórki p∏ciowe), w których odpowiednio wytwarzane sà komórki jajowe
lub plemniki.
Gametofit jest pokoleniem dominujàcym nad sporofitem.

3

5.

za prawid∏owe podanie ka˝dego z dwóch przyk∏adów – po 1 pkt
RoÊlina Êwiat∏olubna potrzebuje do przeprowadzenia procesu fotosyntezy pe∏nego
oÊwietlenia, wi´c wraz ze wzrostem intensywnoÊci Êwiat∏a b´dzie ros∏o tempo foto-
syntezy. Jedynie nadmierne oÊwietlenie mo˝e zahamowaç ten proces.
RoÊlina cieniolubna potrzebuje do przeprowadzenia procesu fotosyntezy s∏abego oÊwie-
tlenia, a dalsze zwi´kszanie nat´˝enia Êwiat∏a nie powoduje wzrostu tempa tego procesu.

2

3.

za poprawne przyporzàdkowanie ka˝dego z elementów – po 1 pkt
p´cherzykowate p∏uca – nab∏onek jednowarstwowy p∏aski (1–c)
jama ustna – nab∏onek wielowarstwowy p∏aski (2–a)
˝o∏àdek – nab∏onek jednowarstwowy walcowaty (3–b)

3

Cecha

Mitochondria

Chloroplasty

G∏ówny proces

biochemiczny

oddychanie komórkowe

fotosynteza

Substraty

glukoza i tlen

dwutlenek w´gla i woda

G∏ówne produkty

dwutlenek w´gla i woda

glukoza i tlen

Typ przemian

kataboliczne

anaboliczne

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I M 7/20/07 12:32 PM Page 27

2

w w w. o p e r o n . p l

■

B I O L O G I A – P O Z I O M R O Z S Z E R Z O N Y

ODPOWIEDZI

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

20.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z dwóch ró˝nic – po 1 pkt
na przyk∏ad:
Czaszka neandertalczyka – niska, pod∏u˝na, ˝uchwa bez bródki, wydatne wa∏y nado-
czodo∏owe.
Czaszka cz∏owieka anatomicznie wspó∏czesnego – du˝a, zaokràglona mózgoczaszka,
zredukowana twarzoczaszka, s∏abo zaznaczony ∏uk brwiowy, ˝uchwa z bródkà.

2

21.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z trzech nazw – po 1 pkt
A – populacja rozwijajàca si´, B – populacja ustabilizowana, C – populacja wymierajàca

3

22.

za wyt∏umaczenie, skàd znajdujà si´ freony w atmosferze – 1 pkt
za opis dzia∏ania freonów na warstw´ ozonu – 1 pkt
Freony nale˝à do sztucznie produkowanych gazów, które sà u˝ywane w aerozolach,
urzàdzeniach ch∏odniczych, szklarniach.
Docierajà one do wy˝szych warstw atmosfery, gdzie ulegajà rozk∏adowi, powodujàc
uwolnienie si´ atomów chloru, fluoru lub bromu, które z kolei powodujà rozk∏ad ozonu.

2

16.

za prawid∏owe podanie miejsca skupiania promieni Êwietlnych – po 1 pkt
KrótkowzrocznoÊç – promienie skupiane sà przed siatkówkà.
DalekowzrocznoÊç – promienie skupiane sà za siatkówkà.

2

11.

za prawid∏owe podanie ka˝dego z dwóch przyk∏adów wraz z uzasadnieniem – po 1 pkt
Wyd∏u˝ony kszta∏t komórek sprzyja ∏atwiejszemu przenikaniu promieni Êwietlnych.
Du˝a liczba chloroplastów wp∏ywa na intensywnoÊç fotosyntezy.

2

12.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z trzech cech – po 1 pkt
na przyk∏ad:
U roÊlin dwuliÊciennych wyst´pujà: zarodki z dwoma liÊcieniami, system korzeniowy
palowy oraz liÊcie z nerwacjà pierzastà.
U roÊlin jednoliÊciennych wyst´pujà: zarodki z jednym liÊcieniem, system korzenio-
wy wiàzkowy oraz liÊcie z nerwacjà równoleg∏à.

3

13.

za sformu∏owanie wniosku – 1 pkt
za nazwanie zjawiska – 1 pkt
Komórki skórki cebuli umieszczone w roztworze cukru obkurczy∏y si´ w taki sposób,
˝e b∏ona komórkowa odstaje od Êciany komórkowej. Spowodowane jest to wyp∏y-
wem wody z komórki.
Obserwowane zjawisko to plazmoliza.

2

14.

za prawid∏owe podanie nazw form – po 1 pkt
A – planula (orz´siona larwa), B – efyra (m∏oda meduza)

2

15.

za prawid∏owe podanie dwóch nazw – 1 pkt
za prawid∏owe podanie trzech nazw – 2 pkt
za prawid∏owe podanie czterech nazw – 3 pkt
A – tarczyca, B – nadnercza, C – jàdra, D – jajniki

3

17.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z trzech nazw narzàdów – po 1 pkt
A – nerka, B – moczowody, C – p´cherz moczowy

3

18.

za prawid∏owe wskazanie po∏o˝enia przepony w czasie wdechu i wydechu wraz
z argumentami – po 1 pkt
Schemat A – po∏o˝enie przepony w czasie wdechu – nast´puje wtedy skurcz przepo-
ny.
Schemat B – po∏o˝enie przepony w czasie wydechu – nast´puje wtedy rozkurcz
przepony.

2

19.

za prawid∏owe podanie podstawowego zadania spe∏nianego przez krà˝ki mi´dzykr´-
gowe – 1 pkt
Krà˝ki mi´dzykr´gowe amortyzujà wstrzàsy.

1

10.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z dwóch cech – po 1 pkt
Regulacja intensywnoÊci transpiracji odbywa si´ dzi´ki temu, ˝e szparki mogà si´
otwieraç i zamykaç na skutek zmian turgoru w komórkach szparkowych. Liczne apa-
raty szparkowe umo˝liwiajà intensywnà transpiracj´.

2

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I M 7/20/07 12:32 PM Page 28

3

w w w. o p e r o n . p l

B I O L O G I A – P O Z I O M R O Z S Z E R Z O N Y

■

ODPOWIEDZI

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

24.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z trzech cech – po 1 pkt
Komórki nowotworów z∏oÊliwych – bardzo szybko si´ dzielà, bez ograniczeƒ przera-
stajà zdrowe tkanki, uszkadzajàc naczynia krwionoÊne, przenoszà si´ wraz z krwià
do ró˝nych cz´Êci cia∏a.

3

25.

za prawid∏owe napisanie proporcji fenotypów i genotypów – po 1 pkt
fenotypowo: 9 : 3 : 3 : 1
genotypowo: 1 : 2 : 1 : 2 : 4 : 2 : 1 : 2 : 1

2

26.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z trzech nazw paso˝ytów wraz z nazwà choroby, któ-
rà wywo∏uje – po 1 pkt
zarodziec malarii – malaria, tasiemiec nieuzbrojony – tasiemczyca, pe∏zak czerwonki
– pe∏zakowica

3

23.

za pe∏ny opis sukcesji – 2 pkt
za podanie rodzaju sukcesji – 1 pkt
piasek wydmy => trawy piaskolubne => roÊliny zielne => krzewinki i krzewy => las
Piasek nadmorskiej wydmy charakteryzuje si´ du˝à si∏à przesiàkania oraz du˝ym za-
soleniem. Organizmami pionierskimi sà trawy piaskolubne, które umacniajà pod∏o˝e.
Zaraz po nich pojawiajà si´ porosty, turzyca piaskowa, miko∏ajek nadmorski. Nast´-
puje zag´szczanie populacji. Wokó∏ organizmów pionierskich zaczynajà pojawiaç si´
inne gatunki traw oraz kocanki i bratki nadmorskie, które ograniczà rozwój organi-
zmów pionierskich. W pod∏o˝u odk∏ada si´ materia organiczna umo˝liwiajàca rozwój
organizmom odpowiedzialnym za procesy glebotwórcze, np. nicieniom – wytwarza
si´ wówczas gleba piaszczysta. Pojawiajà si´ krzewinki i krzewy, np. wrzos, wierzba
piaskowa oraz liczne owady i paj´czaki. Jako ostatnia w tym procesie pojawia si´ so-
sna i zostaje wytworzony bór sosnowy, który jest ju˝ rozwini´tà formà stadium kli-
maksowego.
Jest to rodzaj sukcesji pierwotnej.

3

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I M 7/20/07 12:32 PM Page 29