„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Romuald Stasik

Użytkowanie sieci i urządzeń elektrycznych w wyrobiskach
górniczych 311[15].Z2.06

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Piotr Chudeusz
mgr inż. Aleksander Wrana



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Romuald Stasik



Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].Z2.06
„Użytkowanie sieci i urządzeń elektrycznych w wyrobiskach górniczych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu Technik górnictwa podziemnego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1. Maszyny górnicze w górniczym środowisku pracy. Elektryfikacja kopalń

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Rozdzielnie napięcia

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Transformatory kopalniane

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

5.4. Zabezpieczenia elektryczne stosowane w procesie wydobywczym

17

5.4.1. Ćwiczenia

17

5.5. Trakcja elektryczna

19

5.5.1. Ćwiczenia

19

5.6. Oświetlenie elektryczne podziemi kopalń

21

5.6.1. Ćwiczenia

21

5.7. Ochrona przed rażeniem prądem

22

5.7.1. Ćwiczenia

22

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

23

7.

Literatura

38

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik górnictwa podziemnego
311[15].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych..
W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[15].Z2

Eksploatacja maszyn i urządzeń

górniczych

311[15].Z2.01

Dobieranie maszyn do urabiania

i ładowania

311[15].Z2.02

Użytkowanie urządzeń

transportowych

311[15].Z2.03

Użytkowanie maszyn i urządzeń

do zabezpieczenia wyrobisk

311[15].Z2.04

Eksploatowanie układów

sterowania, sygnalizacji i łączności

311[15].Z2.05

Eksploatowanie urządzeń do

wzbogacania i przeróbki

mechanicznej kopalin

311[15].Z2.06

Użytkowanie sieci i urządzeń

elektrycznych w wyrobiskach

górniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu elektrotechniki i elektroniki,

−

rozróżniać podstawowe wielkości elektryczne i ich jednostki,

−

rozróżniać elementy obwodu elektrycznego,

−

odczytywać schematy prostych układów elektrycznych i elektronicznych,

−

charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach
elektrycznych,

−

łączyć układy elektryczne i elektroniczne zgodnie ze schematem,

−

wyjaśniać działanie prostych układów elektrycznych i elektronicznych na podstawie ich
schematów,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować maszyny i urządzenia elektryczne stosowane w górnictwie,

−

zinterpretować właściwości techniczno–ruchowe maszyn elektrycznych stosowanych
w podziemiach kopalń,

−

scharakteryzować zadania stacji transformatorowych i prostownikowych,

−

scharakteryzować pojazdowe stacje transformatorowe i prostownikowe,

−

scharakteryzować rodzaje sterowań elektrycznych maszyn górniczych w podziemiach
kopalń,

−

scharakteryzować układ elektryczny elektrowozu kopalnianego,

−

scharakteryzować sieci niskiego i wysokiego napięcia stosowane w kopalniach,

−

scharakteryzować sposoby oświetlania wyrobisk górniczych,

−

zastosować urządzenia zabezpieczeń elektrycznych w maszynach i urządzeniach,

−

zastosować zasady ochrony przed porażeniem prądem od trakcji elektrycznej,

−

przedstawić zasady likwidacji prądów błądzących w wyrobiskach kopalnianych,

−

scharakteryzować cechy dopuszczeniowe obudów maszyn i urządzeń elektrycznych,

−

rozróżnić obudowy maszyn i urządzeń zależnie od znaku dopuszczenia,

−

obsłużyć wyłącznik ognioszczelny,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy i zabezpieczenia przeciwpożarowego
podczas użytkowania sieci i urządzeń elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2

Jednostka modułowa:

Użytkowanie

sieci

i

urządzeń

elektrycznych

w wyrobiskach górniczych 311[15].Z2.06

Temat: Zabezpieczenia transformatorów.

Cel ogólny: Poznanie zasad doboru oraz rodzajów zabezpieczeń stosowanych w transformatorach

kopalnianych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić podział i przeznaczenie transformatorów stosowanych w górnictwie węgla
kamiennego,

−

określić podział i przeznaczenie zabezpieczeń stosowanych do transformatorów
w górnictwie węgla kamiennego,

−

określić zasady doboru zabezpieczeń,

−

znać przepisy bezpieczeństwa dotyczące obsługi i eksploatacji transformatorów
kopalnianych,

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko szkoleniowe,

−

transformator,

−

schemat elektryczny i montażowy,

−

zestaw pytań prowadzących,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

Uczestnicy: uczniowie technikum górnictwa podziemnego.

Zadanie dla ucznia:

Zapoznaj się z układami zabezpieczeń stosowanych w transformatorze na stanowisku do

ć

wiczeń (sztolnia, ośrodek szkoleniowy).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jakie są zasady stosowania zabezpieczeń w transformatorach?

2.

Za pomocą jakich symboli oznaczane są podstawowe elementy na schemacie
transformatora?

3.

W jaki sposób realizowane jest zabezpieczenie od zwarć wewnętrznych, przeciążeń,
zwarć zewnętrznych i temperaturowe?

4.

W jaki sposób realizowane jest zabezpieczenie przed otwarciem komory transformatora
będącego pod napięciem?

5.

Jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują podczas obsługi transformatora?

Faza II. Planowanie
1.

Jak zidentyfikujemy elementy układów zabezpieczeniowych na schemacie?

2.

Jakie kryteria zastosujemy przy doborze elementów układu?

3.

Jak sprawdzana jest poprawność doboru i montażu?

4.

Jakie czynności wykonamy podczas uruchamiania transformatora?

Faza III. Ustalenie
Uczniowie:
1.

określają kryteria doboru elementów,

2.

ustalają swoje funkcje w pracy zespołu,

3.

pracując w zespołach proponują rozwiązania szczegółowe dotyczące identyfikacji
elementów układów zabezpieczeniowych,

4.

konsultują wypracowane w grupie rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne
poprawki.

Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:

1.

zapoznają się z budową komory napięcia górnego i dolnego,

2.

identyfikują elementy układu,

3.

konsultują poprawność rozwiązania zadania z nauczycielem,

Faza V. Sprawdzanie
1.

Nauczyciel sprawdza czy wszystkie prace zostały wykonane prawidłowo.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2

Jednostka modułowa:

Użytkowanie

sieci

i

urządzeń

elektrycznych

w wyrobiskach górniczych 311[15].Z2.06

Temat: Rozpoznawanie kabli na podstawie katalogów i określanie ich parametrów

roboczych.

Cel ogólny: Rozpoznawanie kabli energetycznych i zasilających na podstawie oględzin.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się katalogami kabli,

−

zakwalifikować kable i przewody do odpowiednich grup,

−

znaleźć oznaczenie symbolowe na kablu,

−

określić parametry charakteryzujące kabel,

−

określić zastosowanie elementu,

−

zidentyfikować typ na podstawie oznaczenia.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

−

pokaz z objaśnieniem.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi producentów kabli i przewodów,

−

różnorodne kable i przewody,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

2 osobowe zespoły.

Uczestnicy: uczniowie technikum górnictwa podziemnego.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

3.

Wykonywanie ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Zadanie dla ucznia:
Na podstawie katalogów rozpoznaj kable i przewody otrzymane od nauczyciela. Określ

ich zastosowanie oraz opisz podstawowe parametry.

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

−

przyjrzyj się dokładnie próbką otrzymanym od nauczyciela,

−

znajdź na nich odpowiednie symbole i oznaczenia,

−

na podstawie katalogu i w oparciu o oznaczenia rozpoznaj typ,

−

opisz zastosowanie kabla lub przewodu,

−

określ jego podstawowe parametry,

−

zidentyfikuj przyłącza.

4.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują efekty wykonanego ćwiczenia,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny wykonanego ćwiczenia.

Praca domowa:

Na podstawie przeprowadzonego ćwiczenia przygotuj sprawozdanie w formie pisemnej

zawierające: opis rozpoznanych podczas ćwiczenia próbek, ich symbole i zastosowanie.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Maszyny

górnicze

w

górniczym

środowisku

pracy.

Elektryfikacja kopalń

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z budową kabli energetycznych stosowanych w kopalni oraz na podstawie

stosowanych oznaczeń zidentyfikuj typ kabla.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z wzornikami kabli (przekrojami pokazującymi budowę kabla),

2)

zidentyfikować i nazwać poszczególne warstwy,

3)

korzystając z tabeli z oznaczeniami literowymi, na podstawie budowy wewnętrznej kabla,
napisz jego symbol literowy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wzory kabli,

−

tabela z kodami literowymi do identyfikacji kabli,

−

katalog z kablami do porównania otrzymanych wyników z oznaczeniami producenta.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiar rezystancji izolacji kabla korzystając z miernika izolacji z prądnicą

induktorową .

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją wykonania pomiaru ciągłości,

2)

wykonać pomiary, stosując się ściśle do zaleceń prowadzącego zajęcia,

3)

przedstawić wnioski z pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

megaomomierz, kabel z różnymi izolacjami w tym również zawilgocony,

−

materiały do pisania,

−

instrukcja do ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Rozdzielnie napięcia

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z budową wyłącznika KWSOI.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odblokować zabezpieczenie mechaniczne pokrywy z wykorzystaniem specjalnego klucza
serwisowego,

2)

zdjąć pokrywę z wykorzystaniem zębatki znajdującej się na kluczu, odblokować zapadki
i wysunąć wyłącznik,

3)

zidentyfikować elementy wyłącznika na podstawie dokumentacji serwisowej,

4)

sprawdzić, czy po zdjęciu pokrywy można przełączać dźwignię wyłącznika głównego
znajdującego się na obudowie wyłącznika,

5)

zapoznać się ze sposobem unieruchamiania kabla we wlotach kablowych wyłącznika.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

wyłącznik KWSOI,

−

klucz serwisowy,

−

dokumentacja producenta.

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z budową stycznika próżniowego.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dokonać oględzin zewnętrznych stycznika,

2)

zidentyfikować elementy stycznika na podstawie dokumentacji producenta,

3)

sprawdzić działanie w stanie bez napięciowym,

4)

zapoznać się z budową komory gaszenia łuku elektrycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

stycznik próżniowy,

−

dokumentacja producenta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Transformatory kopalniane

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W szkolnej sztolni lub warsztatach kopalnianych (w przypadku braku takich możliwości

skorzystaj z dokumentacji producentów np. Apator) zapoznaj się z budową przewoźnej stacji
transformatorowej.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zwrócić uwagę na wewnętrzną budowę transformatora,

2)

zidentyfikować elementy stacji na podstawie dokumentacji serwisowej,

3)

zwrócić uwagę na stosowane zabezpieczenia uniemożliwiające otwarcie transformatora
w stanie załączenia,

4)

zapoznać się ze sposobem montażu kabla we wlotach kablowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

stacja transformatorowa,

−

dokumentacja producenta.

Ćwiczenie 2

W szkolnej sztolni lub warsztatach kopalnianych (w przypadku braku takich możliwości

skorzystaj z dokumentacji producentów np. Apator) zapoznaj się z budową przewoźnej
ognioszczelnej stacji transformatorowej.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zwrócić uwagę na wewnętrzną budowę kadzi transformatora i jej podział na trzy komory
(przedziały),

2)

zidentyfikować elementy stacji na podstawie dokumentacji serwisowej,

3)

określić przeznaczenie poszczególnych komór

4)

zwrócić uwagę na stosowane zabezpieczenia uniemożliwiające otwarcie transformatora
w stanie załączenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5)

zapoznać się ze sposobem montażu kabla we wlotach kablowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

stacja transformatorowa,

−

dokumentacja producenta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Zabezpieczenia

elektryczne

stosowane

w

procesie

wydobywczym

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z działaniem i budową stycznika.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dokonać oględzin stycznika,

2)

zidentyfikować liczbę zestyków głównych i pomocniczych,

3)

określić za pomocą omomierza które zestyki są zwierne, a które rozwierne,

4)

sprawdzić za pomocą zasilacza regulowanego napięcie progowe powodujące załączenie
i wyłączenie stycznika,

5)

zmontować układ na podstawie schematu wskazanego przez prowadzącego zajęcia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

stycznik z cewką 24 V,

−

omomierz lub miernik uniwersalny,

−

zasilacz regulowany,

−

materiały biurowe, schemat połączeń dostarczony przez prowadzącego.

Ćwiczenie 2

Na podstawie charakterystyki wkładki topikowej określ czas po którym nastąpi

przepalenie topika dla wartości prądu podanej przez prowadzącego zajęcia.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wrysować na otrzymanej charakterystyce podaną wartość prądu.

2)

odczytać czas po jakim nastąpi wyłączenie obwodu zabezpieczonego wkładką,

3)

sformułować wnioski wynikające z ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

charakterystyki różnych wkładek bezpiecznikowych dostarczone przez prowadzącego,

−

materiały biurowe, ekierka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.5. Trakcja elektryczna

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W szkolnej sztolni lub warsztatach kopalnianych (w przypadku braku takich możliwości

skorzystaj z dokumentacji producentów) zapoznaj się z budową automatycznej stacji
prostownikowej ASP.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 40 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zwrócić uwagę na wewnętrzną budowę stacji ASP,

2)

zidentyfikować elementy stacji na podstawie dokumentacji serwisowej,

3)

zwrócić uwagę na stosowane zabezpieczenia,

4)

zapoznać się ze sposobem montażu kabla we wlotach kablowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

stacja ASP,

−

dokumentacja producenta.

Ćwiczenie 2

W szkolnej sztolni lub warsztatach kopalnianych zapoznaj się z budową elektrowozu

trakcji dołowej.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 40 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zwrócić uwagę na wewnętrzną budowę i rozmieszczenie elementów lokomotywy,

2)

rozpoznać elementy na podstawie schematu i dokumentacji,

3)

zwrócić uwagę na sposób montażu silników napędowych,

4)

zwrócić uwagę na stosowane zabezpieczenia oraz sterowanie lokomotywą,

5)

zapoznać się ze sposobem obsługi i konserwacji lokomotywy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

dołowa lokomotywa trakcyjna,

−

dokumentacja producenta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.6. Oświetlenie elektryczne podziemi kopalń

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W szkolnej pracowni wyznacz równomierność oświetlenia.
Równomierność oświetlenia (d) na danej płaszczyźnie wyznacza się jako iloraz

najmniejszej zmierzonej wartości natężenia oświetlenia występującej na danej płaszczyźnie
(Emin) do średniego natężenia oświetlenia na tej płaszczyźnie (Eśr): d = Emin/Eśr, gdzie: Eśr
= (E1 + E2 + ...+ En) / n; n – liczba punktów pomiarowych; E1 ÷ En – wyniki pomiarów
w kolejnych punktach pomiarowych. Dla czynności ciągłych przyjmuje się, że równomierność
oświetlenia na płaszczyźnie roboczej powinna wynosić co najmniej 0,65. Dla czynności
dorywczych oraz na klatkach schodowych i korytarzach przyjmuje się, że równomierność
oświetlenia powinna wynosić co najmniej 0,4.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyznaczyć powierzchnię klasy w m

2

,

2)

wyznaczyć równomiernie rozłożone na powierzchni klasy punkty pomiarowe oraz ich
liczbę,

3)

zmierzyć natężenie oświetlenia w wyznaczonych punktach za pomocą luksomierza
i zapisać wyniki,

4)

obliczyć wartość średnią natężenia oświetlenia,

5)

wybrać natężenie minimalne z wyników pomiarów,

6)

ocenić czy równomierność oświetlenia w twojej klasie spełnia powyższe kryteria.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

luksomierz, taśma miernicza,

−

materiały biurowe, kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.7. Ochrona przed rażeniem prądem

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź akcję ratowania osoby porażonej prądem elektrycznym przy założeniu że

osoba ratowana :

−

jest przytomna,

−

jest nieprzytomna, oddycha,

−

jest nieprzytomna, nie oddycha.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 40 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

postępować zgodnie z omówionymi zasadami ratowania osób porażonych prądem
elektrycznym,

2)

w przypadku dwóch pierwszych założeń akcję ratowania przeprowadź na koledze,

3)

w przypadku ratowania osoby która jest nieprzytomna, nie oddycha akcję ratowniczą
wykonaj z użyciem fantoma do ćwiczeń,

4)

akcję ratowniczą przeprowadź z pomocą kolegi (jako drugim ratownikiem) i w sytuacji
gdy jesteś sam.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

fantom do ćwiczeń,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie sieci i urządzeń
elektrycznych w wyrobiskach górniczych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. a, 5. c, 6. b 7. b, 8. a, 9. b, 10. c, 11. d,
12. a, 13. d, 14. c, 15. a, 16. b, 17. a, 18. b, 19. a, 20. c

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Sklasyfikować pomieszczenia ze względu
na zagrożenia

B

P

a

2

Scharakteryzować parametry zasilania.

B

P

b

3

Określić urządzenia rozdzielcze

B

P

b

4

Określić napięcie znamionowe
rozdzielnicy

A

P

a

5

Określić stopień niebezpieczeństwa
transformatorów kopalnianych

A

P

c

6

Określić napięcie strony górnej
transformatorów

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

7

Określić zagrożenie porażeniem prądem

B

P

b

8

Określić zasady instalacji linii kablowych

B

P

a

9

Określić zasady instalacji linii kablowych

B

P

b

10

Określić zasady eksploatacji linii
kablowych

B

P

c

11

Objaśnić budowę dołowej trakcji
elektrycznej

B

P

d

12

Scharakteryzować parametry dołowej
trakcji elektrycznej

C

P

a

13

Scharakteryzować parametry dołowej
trakcji elektrycznej

A

P

d

14

Zastosować przepisy dotyczące
oświetlenia wyrobisk

B

P

c

15

Udzielić pomocy porażonym prądem

B

P

a

16

Określić napięcie bezpieczne

C

PP

b

17

Określić napięcie bezpieczne

C

PP

a

18

Dobrać rezystancję uziemienia

C

PP

b

19

Objaśnić budowę trakcji elektrycznej

C

PP

a

20

Objaśnić budowę trakcji elektrycznej

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie
będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Do zadań dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7.

Niektóre zadania wymagają wpisania krótkich odpowiedzi.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Jeśli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania będzie Ci sprawiało trudność, odłóż ich
rozwiązanie na później i wróć do nich, gdy zostanie Ci czas wolny.

10.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

W pomieszczeniach o stopniu niebezpieczeństwa „b" ilość metanu w powietrzu
w normalnych warunkach przewietrzania może osiągnąć objętościowo najwyżej
a)

1,0%.

b)

1,2%.

c)

1,5%.

d)

2%.

2.

Podziemne urządzenia elektromaszynowe zasilane są z powierzchniowej sieci wysokiego
napięcia, napięciem
a)

3000 V.

b)

5000 V.

c)

6000 V.

d)

1000 V.

3.

Zespół urządzeń przeznaczony do rozdziału i przetwarzania energii elektrycznej na inne
napięcie lub inny rodzaj prądu nazywamy
a)

stacją.

b)

podstacją.

c)

rozdzielnią.

d)

rozdzielaczem.

4.

Rozdzielnice niskiego napięcia to takie których napięcie znamionowe wynosi do
a)

1000 V napięcia zmiennego.

b)

2000 V napięcia zmiennego.

c)

3000 V napięcia zmiennego.

d)

6000 V napięcia zmiennego.

5.

Stacje transformatorowe przewoźne, ognioszczelne przeznaczone są do pracy
w pomieszczeniach podziemi kopalń ze stopniem niebezpieczeństwa
a)

,,a”.

b)

,,b”.

c)

,,c”.

d)

,,d”.

6.

Napięcie strony górnej transformatorów kopalnianych jest zunifikowane i wynosi
a)

3000 V.

b)

6000 V.

c)

500 V.

d)

1000V.

7.

Zmiany w mózgu od chwili zatrzymania pracy serca ,występują
a)

po 1 minucie.

b)

po 3 minutach.

c)

po 5 minutach.

d)

nie występują.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

8.

Kable w wyrobiskach z obudową murową zawiesza na wieszakach w odstępach
a)

od 2 do 4 m.

b)

od 10 do 14 m.

c)

od 20 do 40 m.

d)

co 1 m.

9.

W wyrobisku o nachyleniu 45

o

do zasilania urządzeń można zastosować kabel

a)

oponowy.

b)

opancerzony pancerzem z drutu.

c)

bez pancerza z drutu.

d)

nie można stosować urządzeń w wyrobiskach o takim nachyleniu.

10.

Za dopuszczalny stopień nagrzania przewodu w wyniku przepływającego prądu
przyjmuje się temperaturę wyższą niż temperatura otoczenia
a)

o 25°C.

b)

o 50°C.

c)

o 20°C.

d)

35°C.

11.

Przewody jezdne zawiesza się na izolatorach porcelanowych przymocowanych do obudowy
odległość od przewodu jezdnego do obudowy stropu wyrobiska nie może być mniejsza niż
a)

0,40 m.

b)

0,10 m.

c)

0,15 m.

d)

0,20 m.

12.

Dopuszczalny spadek napięcia w sieci trakcyjnej nie może przekraczać wartości
a)

10% napięcia znamionowego trakcji.

b)

20% napięcia znamionowego trakcji.

c)

30% napięcia znamionowego trakcji.

d)

40% napięcia znamionowego trakcji.

13.

Napięcie stałe znamionowe w kopalnianej sieci trakcyjnej wynosi
a)

500 V .

b)

231 V.

c)

127 V.

d)

250 V.

14.

W lampach o kloszach przeźroczystych instalowanych w przodkach na wysokości do 2 m,
nie należy stosować lamp żarowych o mocy
a)

ponad 250W.

b)

mniejszej niż 250 W.

c)

ponad 125W.

d)

poniżej 300W.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

15.

Przy braku tętna, jeśli czynności reanimacyjne podejmuje jeden ratownik, należy
wykonać
a)

3 oddechy i 15 ucisków.

b)

5 oddechy i 5 ucisków.

c)

10 oddechy i 15 ucisków.

d)

oddechy i 5 ucisków.

16.

Wartość napięcia bezpiecznego stałego w sytuacji gdy rezystancja ciała ludzkiego mierzona
w stosunku do ziemi wynosi co najmniej 1000 Ω, wynosi:
a)

127 V.

b)

120 V.

c)

230 V.

d)

300 V.

17.

Wartość napięcia bezpiecznego zmiennego w sytuacji gdy rezystancja ciała ludzkiego
mierzona w stosunku do ziemi wynosi co mniej niż1000 Ω, wynosi
a)

60 V.

b)

55 V.

c)

65 V.

d)

50 V.

18.

Wartość rezystancji uziemienia sieci ochronnej nie połączonej z uziemieniem roboczym
nie powinna przekraczać
a)

100 Ω.

b)

20 Ω.

c)

25 Ω.

d)

30 Ω.

19.

Pomiędzy poszczególnymi punktami zawieszenia przewodu trakcji dołowej, na prostych
odcinkach , odległość nie może być większa niż
a)

5 m.

b)

10 m.

c)

15 m.

d)

25 m.

20.

Pomiędzy poszczególnymi punktami zawieszenia przewodu trakcji dołowej, na zakrętach
i skrzyżowaniach , odległość nie może być większa niż
a)

2 m.

b)

4 m.

c)

3 m.

d)

5 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Użytkowanie sieci i urządzeń elektrycznych w wyrobiskach górniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie sieci i urządzeń
elektrycznych w wyrobiskach górniczych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. c, 5. d, 6. c, 7. b, 8. d, 9. b, 10. a, 11. c,
12. d, 13. a, 14. d, 15. a, 16. a, 17. b, 18. b, 19. a, 20. d

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać odłącznik wnętrzowy z
uziemnikiem

A

P

a

2

Scharakteryzować odłącznik

B

P

c

3

Określić warunki budowania rozdzielni
przeciwwybuchowych

B

P

a

4

Rozpoznać symbole graficzne

A

P

c

5

Określić zastosowanie linii kablowych

A

P

d

6

Rozpoznać symbole graficzne

B

P

c

7

Określić pracę linii kablowej

B

P

b

8

Określić zastosowanie linii kablowej

B

P

d

9

Rozpoznać elementy budowy rozdzielni

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

10

Określić budowę linii kablowych

B

P

a

11

Rozpoznać aparaty elektryczne

B

P

c

12

Objaśnić budowę transformatora
kopalnianego

B

P

d

13

Określić selektywność zabezpieczeń

C

P

a

14

Zidentyfikować elementy EAZ

C

P

d

15

Objaśnić działanie wyzwalacza

B

P

a

16

Określić parametry trakcji elektrycznej

C

PP

a

17

Scharakteryzować prostowniki

C

PP

b

18

Sklasyfikować instalacje oświetleniowe

C

PP

b

19

Zdefiniować uziom

C

PP

a

20

Rozpoznać układy sieci zasilających

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi –zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

8.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Na rysunku przedstawiono

a)

odłącznik wnętrzowy z uziemnikiem.

b)

stycznik

c)

bezpiecznik wysokiego napięcia.

d)

bezpiecznik niskiego napięcia.

2.

Które z poniższych zdań nie jest prawdziwe
a)

Odłącznik służy do zamykania i otwierania obwodów elektrycznych w stanie

bezprądowym.

b)

Odłącznik służy do utworzenia bezpiecznej i widocznej przerwy izolacyjnej.

c)

Odłącznik służy do załączania i wyłączania prądów roboczych oraz do samoczynnego

wyłączania prądów przeciążeniowych.

d)

Przerwa izolacyjna w odłączniku powinna uniemożliwiać przeskok napięcia będącego

przed odłącznikiem.

3.

Przeciwwybuchowe rozdzielnie wysokiego napięcia, zależnie od rodzaju budowy,
instalowane są w pomieszczeniach:
a)

stopniu niebezpieczeństwa „b” lub „c”.

b)

stopniu niebezpieczeństwa „a”.

c)

zawartości metanu powyżej 4 %.

d)

wyłącznie na powierzchni.

4.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

wyłącznika.

b)

silnika.

c)

bezpiecznika.

d)

transformatora.

5.

Które z poniższych stwierdzeń jest nieprawdziwe? Przewody gołe stosuje się w ruchu
elektrycznym kopalni
a)

do sieci napowietrznych.

b)

w rozdzielniach jako szyny zbiorcze.

c)

jako przewody jezdne w przewodzie lokomotywowym.

d)

jako przewody sterujące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

6.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

ż

arówki.

b)

ś

wietlówki.

c)

transformatora.

d)

silnika indukcyjnego.

7.

W górnictwie traktuje się wszystkie przewody elektryczne jako
a)

dorywczo obciążone,

b)

stale obciążone,

c)

obciążone z przerwami.

d)

nie ustala się stopnia obciążenia.

8.

We wszystkich przypadkach, gdzie występuje możliwość naprężeń rozciągających kabel,
stosuje się niezależnie od wielkości nachylenia kabel
a)

oponowy.

b)

oponowy podwójnie ekranowany.

c)

oponowy ekranowany.

d)

w pancerzu z drutów lub taśm stalowych.

9.

Na rysunku przedstawiono
a)

wyłącznik ognioszczelny KWSOI.

b)

rozdzielnicę ognioszczelą typu ROK.

c)

zespół transformatorowy.

d)

transformator oddziałowy.

10.

W szybach i szybikach prowadzi się kable:
a)

w przedziałach instalacyjnych oddzielonych od przedziałów wydobywczych.

b)

w przedziałach wydobywczych.

c)

za obmurzem szybu.

d)

w korytach instalacyjnych z tworzyw sztucznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

11.

Który z poniżej wymienionych elementów nie należy do łączników wysokiego napięcia
a)

bezpieczniki.

b)

rozłączniki.

c)

przekładniki.

d)

wyłączniki.

12.

Kopalniane transformatory stacyjne są chłodzone
a)

wodą.

b)

helem.

c)

olejem transformatorowym.

d)

powietrzem.

13.

Selektywność jest to takie działanie zabezpieczenia, przy którym następuje wyłączenie
a)

jedynie uszkodzonego elementu systemu elektroenergetycznego.

b)

uszkodzonego elementu systemu elektroenergetycznego i pozostałych urządzeń.

c)

wybranych przez dyspozytora urządzeń systemu elektroenergetycznego.

d)

zasilającej stacji elektrenergetycznej.

14.

Do

elementów

realizujących

zadania

EAZ

(elektroenergetycznej

automatyki

zabezpieczeniowej) nie należą
a)

urządzenia przetwarzające (przekładniki, przetworniki, filtry).

b)

urządzenia zabezpieczające (np. bezpieczniki, wyzwalacze, przekaźniki, zespoły
zabezpieczeniowe).

c)

ź

ródła energii pomocniczej.

d)

stacje transformatorowe.

15.

Wyzwalacze elektromagnetyczne działają
a)

bezzwłocznie lub z niewielką zwłoką czasową (np. 0,2 s).

b)

ze zwłoką czasową większą niż 2 s.

c)

bezzwłocznie lub z niewielką zwłoką czasową (np. 0,2 s) zależną od częstotliwości
prądu.

d)

zwłoką czasową 3 s zależną od częstotliwości prądu.

16.

W podszybiach przewody jezdne zawiesza się na wysokości co najmniej
a)

2,2 m.

a)

3 m.

b)

1,8 m.

c)

2,7 m.

17.

Prostownik jest to urządzenie umożliwiające przepływ
a)

dwukierunkowy prądu przez odbiornik, podczas gdy źródło (sieć) zasilania wytwarza
napięcie przemienne.

b)

jednokierunkowy prądu przez odbiornik, podczas gdy źródło (sieć) zasilania wytwarza
napięcie przemienne.

c)

jednokierunkowy prądu przez odbiornik, podczas gdy źródło (sieć) zasilania wytwarza
napięcie stałe.

d)

przemiennego prądu przez odbiornik, podczas gdy źródło (sieć) zasilania wytwarza
napięcie stałe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

18.

Instalacje oświetleniowe stacjonarne, to takie instalacje, których czas pracy jest dłuższy
niż
a)

1,5 roku.

b)

1 rok.

c)

1 miesiąc.

d)

10 lat.

19.

Uziemienie ochronne polega na połączeniu części
a)

przewodzących dostępnych (nie będących normalnie pod napięciem) z uziomem.

b)

nieprzewodzących dostępnych (nie będących normalnie pod napięciem) z uziomem.

c)

części przewodzących dostępnych (będących normalnie pod napięciem) z uziomem.

d)

części przewodzących dostępnych (nie będących normalnie pod napięciem)
z przewodem fazowym.

20.

Rysunek przedstawia układ sieci
a)

TN-C.

b)

TN-C-S.

c)

TT.

d)

TI.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Użytkowanie sieci i urządzeń elektrycznych w wyrobiskach górniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

7. LITERATURA

1.

Czasopisma: Wiadomości Górnicze, Przegląd Górniczy, Bezpieczeństwo Pracy i Ochrony
Ś

rodowiska w Górnictwie, Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa

2.

Dudek W., Machowski J.: Sieci trakcyjne w górnictwie. Wydawnictwo Śląsk, Katowice
1976

3.

Gruziński W.: Elektryfikacja podziemi kopalń. Część I i II. Wydawnictwo Śląsk,
Katowice 1981

4.

Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP Warszawa 1995

5.

Krasucki F.: Zagrożenia elektryczne w górnictwie. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1984

6.

Maroszek H.: Elektrotechnika górnicza. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1971

7.

Poradnik górnika t. 2, t. 3. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1974

8.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych Dz. U. Nr 139,
poz. 1169 z dn.28.06.2002

9.

Siwek W. Mastaliński M.: Elektrotechnika, elektronika i automatyka w górnictwie. cz. 1,
cz. 2. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1987

10.

Utikal J.: Systemy telekomunikacyjne w górnictwie. Wyd. Zarząd Główny
Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa, Katowice 1998

Literatura metodyczna
1.

Krogulec– Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003

2.

Niemierko B. : Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji
Kształcenia Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3.

Szlosek F. : Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998