04 Prowadzenie podstawowych działań gaśniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Wojciech Sławiński

Prowadzenie podstawowych działań gaśniczych
315[02].O1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mł. bryg. mgr Drążek Marek
mgr inż. Robert Łazaj

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Wojciech Sławiński

Konsultacja:
dr Justyna Bluszcz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej ,,Prowadzenie
podstawowych działań gaśniczych”, 315[02].O1.04 zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik pożarnictwa.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Proces palenia, definicja pożaru, fazy rozwoju pożaru

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Akcja ratownicza, działania połączone, rodzaje szyków stanowisk

gaśniczych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zasady prowadzenia linii wężowych, zasady operowania prądami

i podawania środków gaśniczych, rodzaje specjalistycznych
grup gaśniczych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik, będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o ,,Prowadzenie podstawowych

działań gaśniczych”. Wiedzę tą będziesz wykorzystywał w szkole przy realizacji wszystkich
modułów związanych z zawodem technik pożarnictwa.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania, „pigułkę” wiadomości teoretycznych niezbędnych do opanowania
treści jednostki modułowej,

−

zestaw pytań przydatny do sprawdzenia, czy już opanowałeś wiedzę z tej jednostki
modułowej,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik sprawdzianu
potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i że posiadasz wiedzę i umiejętności
z zakresu tej jednostki modułowej,

−

literaturę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś, umieć:

−

stosować terminologię techniczną i posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu:
fizyki, chemii,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

charakteryzować sprzęt pożarniczy,

−

charakteryzować przeznaczenie grup sprzętu,

−

charakteryzować środki gaśnicze,

−

wyjaśniać mechanizm działania gaśniczego środków gaśniczych,

−

przedstawiać sposób podawania środków gaśniczych,

−

określać jednostki sprzętu do podawania wody i pian gaśniczych,

−

opisywać budowę jednostek sprzętowych armatury wodnej i pianowej,

−

stosować sprzęt pianowy,

−

stosować podręczny sprzęt gaśniczy,

−

charakteryzować podstawowe wielkości teorii ssania pomp pożarniczych,

−

charakteryzować sprzęt ochrony indywidualnej i odzież ochronną,

−

stosować odzież ochrony termicznej,

−

stosować zasady bezpiecznej pracy w odzieży ochronnej,

−

wyjaśniać proces oddychania i skutki niedotlenienia organizmu,

−

klasyfikować sprzęt ochronny dróg oddechowych,

−

charakteryzować systemy łączności radiowej współpracujące ze sprzętem ochrony dróg
oddechowych,

−

sprawdzać aparat powietrzny nadciśnieniowy przed przystąpieniem do pracy,

−

dopasowywać i założyć maskę aparatu powietrznego,

−

wymieniać butlę powietrzną w aparacie,

−

stosować zasady bezpiecznej pracy w sprzęcie ochrony dróg oddechowych,

−

stosować sprzęt ochrony dróg oddechowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś, umieć:

– wyjaśnić proces palenia,
– scharakteryzować mechanizm palenia różnych substancji chemicznych oraz zjawiska

towarzyszące temu procesowi,

– zdefiniować pojęcie pożaru i określić warunki jego powstania,
– dokonać podziału pożarów,
– scharakteryzować strefy pożaru,
– scharakteryzować integralny i strefowy model pożaru,
– określić fazy rozwoju pożaru,
– scharakteryzować zjawisko rozgorzenia,
– scharakteryzować warunki wystąpienia zjawiska wykipienia i wyrzutu,
– zdefiniować parametry rozprzestrzeniania się pożaru: liniową szybkość rozprzestrzeniania

się pożaru, obwód pożaru, front pożaru, objętość pożaru,

– wyjaśnić pojęcia: działanie gaśnicze, akcja ratownicza, teren pożaru, teren akcji gaśniczej,
– scharakteryzować rodzaje natarcia i obrony,
– scharakteryzować działania połączone,
– określić rodzaje szyków stanowisk bojowych,
– scharakteryzować rodzaje stanowisk gaśniczych,
– wyjaśnić pojęcia: rota, zastęp, sekcja, pluton, kompania, batalion, brygada,
– scharakteryzować rodzaje specjalistycznych grup ratowniczych,
– scharakteryzować etapy akcji gaśniczej: alarmowanie, dojazd i zabezpieczenie miejsca

zdarzenia, rozpoznanie, działania gaśnicze, zakończenie działań,

– określić rodzaje rozpoznania,
– wyjaśnić zasady przeprowadzania rozpoznania,
– przeprowadzić rozpoznanie możliwości wykorzystania wody do celów gaśniczych,
– określić oznakowanie i funkcje członków zastępu,
– przedstawić rozmieszczenie sprzętu w samochodach ratowniczo-gaśniczych,
– scharakteryzować dane taktyczne zastępów,
– wykonać zadania funkcyjnych w rocie,
– zorganizować stanowiska wodne, rozdzielacza i gaśnicze,
– przeprowadzić linie wężowe w różnych warunkach,
– dobrać sposoby podawania prądów gaśniczych,
– zastosować zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas otwierania drzwi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Proces palenia, definicja pożaru

4.1.1. Materiał nauczania

Proces palenia

Prawie wszystkie otaczające nas materiały i substancje ulegają procesowi utleniania.

W specyficznych warunkach proces utleniania niektórych z tych materiałów może ulec
przyśpieszeniu. Zwiększa się wtedy ilość wytwarzanej energii, która musi być odprowadzona
do otoczenia w postaci ciepła i światła. Proces taki nazywamy spalaniem, a materiał mu
ulegający - materiałem palnym.

Wyróżnia się dwa rodzaje spalania:

−

płomieniowe,

−

bezpłomieniowe.

Spalanie płomieniowe (homogeniczne) ma miejsce podczas spalania substancji, które
podczas ogrzewania przechodzą w stan lotny. Tak spala się większość materiałów palnych.
Spalanie bezpłomieniowe (heterogenicznym) spotykamy się z nim w przypadku takich
substancji, które w czasie palenia nie przechodzą w stan lotny. Tak spalają się (potocznie
„żarzą się"): węgiel drzewny, koks, torf.
Czynnikami warunkującymi wystąpienie spalania płomieniowego, jako reakcji ciągłej są:
paliwo w odpowiedniej ilości, źródło ciepła o odpowiedniej energii i temperaturze,
odpowiednie stężenie substancji lotnej w stosunku do tlenu oraz dostępie tlenu do strefy
spalania, czyli cienkiej zewnętrznej warstwy płomienia.

Spalanie ciał stałych poprzedzone musi być nagrzaniem do temperatury

charakterystycznej dla każdego materiału, w której ilość wydzielanych z ich masy palnych
produktów gazowych stworzy w powietrzu stężenie umożliwiające zapalenie od bodźca
energetycznego (np. płomienia). Temperaturę taką nazywa się temperaturą zapalenia
(papier 230°C, drewno 300- 400°C). Spalanie ciała stałego następuje na jego powierzchni,
a następnie obejmuje dalsze warstwy w głąb materiału.
Spalanie cieczy zachodzi przy intensywności parowania zapewniającej właściwe dla danej
substancji stężenie par w powietrzu nad jej powierzchnią. Temperaturę, w której
intensywność parowania osiąga graniczną wartość, umożliwiającą zapalenie się cieczy od
bodźca energetycznego w postaci iskry, nazywa się temperaturą zapłonu (alkohol +11°C,
benzyna samochodowa –45°C, olej napędowy +36°C). Spalanie cieczy przebiega
bezpośrednio nad jej powierzchnią.
Spalanie gazów zachodzi w obecności tlenu zawartego w powietrzu. Do zapalenia gazu
potrzebna jest odpowiednia ilość gazu w stosunku do powietrza (tlenu) i energia cieplna
wywołująca proces spalania. Do zainicjowania spalania gazu wystarcza niewielka energia.
Energetyczne czynniki inicjujące proces spalania to iskry powstające podczas zderzenia
przedmiotów, wyładowań elektrostatycznych, zwarć elektrycznych, cząstka żarzącego się
materiału, płomień z palących się substancji (w codziennym użytku jest inicjowanie spalania
zapałką), łuki elektryczne i wyładowania atmosferyczne.

Czynnikiem inicjującym zapalenie może być sama temperatura od nagrzanych

powierzchni lub powstająca podczas tarcia przedmiotów. Wysoka temperatura może się
wytworzyć podczas procesów chemicznych oraz na skutek procesów gnilnych materiałów
organicznych. Temperaturę po osiągnięciu której substancja palna zapala się bez udziału
czynnika energetycznego nazywa się temperaturą samozapalenia. Dla ciał stałych jest ona
równa temperaturze zapalenia. Zainicjowanie spalania nie wymaga nagrzania całej masy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

materiału palnego powyżej temperatury zapalenia lub zapłonu. Wystarczające jest miejscowe
(punktowe) nagrzanie. Rozszerzanie się strefy spalania następuje na skutek oddziaływania
cieplnego strefy spalania. W przypadku ciał starych strefa spalania powiększa się obejmując
stopniowo sąsiadujące z nią materiały palne. Palenie się cieczy w stosunkowo krótkim czasie
rozprzestrzenia się na całą powierzchnię cieczy mającą kontakt z powietrzem. Gazy spalają
się w całej przestrzeni, w której tworzą mieszaninę z tlenem. W warunkach pożaru ciągłość
i szybkość spalania uzależniona jest przede wszystkim od szybkości dopływu ( dyfuzji) tlenu
do strefy spalania, jest to spalanie dyfuzyjne. Wyróżniamy również spalanie kinetyczne,
czyli takie, w którym substancja palna jest wstępnie zmieszana z utleniaczem. Tak mogą
spalać się mieszaniny gazów palnych, par cieczy palnych i pyłów ciał stałych z powietrzem.

W określonych warunkach i objętościach proces ten może przebiegać gwałtownie

i powodować wzrost ciśnienia, mamy wtedy do czynienia z wybuchem. Mieszaniny
wybuchowe tworzą się w charakterystycznych dla każdej substancji proporcjach w stosunku
do powietrza (tlenu), nazywanych dolną i górną granicą wybuchowości, podawaną
w procentach objętości lub w gramach na m

. Powstająca po wybuchu fala uderzeniowa,

rozchodzi się bardzo prędko i na czole ma ciśnienie wyższe od atmosferycznego. Rozrywa
ściany aparatów i zbiorników, burzy przegrody. Fala uderzeniowa, może już przy ciśnieniu
5 kPa może całkowicie zburzyć ściany nośne budynków murowanych. Tlen w powietrzu
stanowi ok. 21% jego objętości. Spalanie większości materiałów palnych ustaje, jeżeli
zawartość tlenu w strefie spalania obniży się poniżej 14-16%. Jednak niektóre materiały
zawierające w swym składzie tlen w ilościach wystarczających do podtrzymania spalania,
palą się bez dopływu tlenu z powietrza.

Inicjowanie procesu spalania:

−

Zapalenie.

−

Zapłon.

−

Samozapalenie.

Zapalenie polega na równomiernym ogrzaniu materiału palnego do takiej temperatury,
w której zapali się on samorzutnie w całej masie bez udziału tzw. punktowego bodźca
energetycznego.
Zapłon to zapalenie cieczy palnej punktowym bodźcem energetycznym (dzieje się to
w ograniczonej przestrzeni a czoło płomienia przemieszcza się następnie już samoczynnie na
całą pozostałość mieszaniny) – dotyczy tylko cieczy palnych.
Samozapalenie – to proces zachodzącym w wyniku procesów biologicznych lub fizycznych
i chemicznych (egzotermicznych) materiałów, przy czym samonagrzewanie się materiałów
a następnie ich zapalenie następuje bez zewnętrznego bodźca termicznego (np. samozapalenie
zestogowanych płodów rolnych, samozapalenie w wyniku egzotermicznej reakcji chemicznej
itp.).
Temperatura zapalenia jest to najniższa temperatura materiału, który ogrzewany
strumieniem ciepła dostarczonym z zewnątrz w wyniku rozkładu termicznego wydziela palną
fazę lotną o stężeniu umożliwiającym jego zapalenie się, tzn. samorzutne pojawienie się
płomienia.
Temperatura zapłonu jest to najniższa temperatura cieczy ogrzewanej w ściśle określony
sposób, której pary tworzą z powietrzem mieszaninę zapalającą się przy zbliżeniu płomienia.
Temperatura zapłonu charakteryzuje tylko ciecze palne.
Pożar to niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia, które stwarza zagrożenie dla ludzi
i obiektów objętych pożarem. Warunkiem zapoczątkowania i przebiegu procesu jakim jest
pożar (podobnie jak w procesie spalania) jest istnienie czworokąta spalania:

−

materiał palny,

−

utleniacz,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ciepło,

−

skomplikowane reakcje łańcuchowe.
Pożary należą do grupy najważniejszych zagrożeń zarówno czasu wojny, jak i pokoju

(pożary naturalne i wywołane działalnością człowieka).
Przyczyny pożarów

−

czasu pokoju:

−

wadliwa instalacja elektryczna, przebicie izolacji elektrycznej, zwarcie,

−

podpalenia,

−

nieumyślne zaprószenia ognia przez człowieka,

−

pioruny,

−

wypadki komunikacyjne,

−

wypalanie traw,

−

samozapalenia – dotyczy substancji, które zostały silnie skoncentrowane w jednym
miejscu, jak na przykład: wilgotne siano, wata, torf, węgiel, farby. W ich wnętrzu, ze
względu na brak cyrkulacji powietrza, wytwarza się temperatura powyżej 200°C
(zazwyczaj powyżej 250°C), co prowadzi do tlenia, a dalej powstania płomieni.
Niektóre rośliny (Pirofity) i całe formacje roślinne są przystosowane do okresowych
pożarów, a ich budowa i wydzielane przez nie substancje (np. olejki eteryczne)
sprzyjają samozapłonowi.

−

czasu wojny:

−

użycie bojowych środków zapalających (np. granatów, napalmu, termitu),

−

promieniowanie cieplne po wybuchu na przykład bomby atomowej.

Strefy pożarowe

Strefę pożarową stanowi budynek lub jego część oddzielona od innych budynków lub

innych części budynku elementami oddzielenia pożarowego (ściany, stropy i drzwi
o określonych klasach nośności, szczelności i izolacyjności ogniowej) bądź pasami wolnego
terenu o szerokości nie mniejszej niż określone przepisami budowlanymi dopuszczalne
odległości od innych budynków.
Drzwi pożarowe

Drzwiami pożarowymi nazywamy specjalne, automatycznie zamykane lub zasuwane po

wywołaniu

alarmu

pożarowego

drzwi,

których

zadaniem

jest

powstrzymanie

rozprzestrzeniania się ognia przez założony dla ich konstrukcji, określony w minutach czas.
Podstawową cechą, jaką powinny się charakteryzować drzwi pożarowe, jest zachowanie ich
pełnej sprawności technicznej, a więc szczelności oraz możliwości wielokrotnego ręcznego
otwierania i automatycznego zamykania mimo nawet znacznego wzrostu temperatury. Drzwi
pożarowe mogą być wykonane w postaci pełnych stalowych lub drewnianych skrzydeł, mogą
też mieć całkowicie szklaną, „lekką” z wyglądu konstrukcję. Wszystkie drzwi
przeciwpożarowe muszą posiadać stosowny atest.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaje pożarów

Tabela 1. W Polsce stosuje się następującą klasyfikacje pożarów [opracowanie własne]

Grupa

Charakterystyka

Opis

Pożar ciał stałych

Stałe materiały palne [np. drewno, papier,
węgiel, tkaniny, słoma] mogą pod wpływem
ciepła ulegać rozkładowi i wydzielać przy tym
gazy palne i pary. Ich obecność powoduje, że
materiały te palą się płomieniem. Jeśli
materiału nie mają tych właściwości to spalają
się przez żarzenie. Na szybkość palenia się
ciał stałych wpływają:

−

stopień ich rozdrobnienia [stykanie się
większej powierzchni z tlenem],

−

wydzielanie się gazów i par,

−

większe

chemiczne

pokrewieństwo

z tlenem.

Rozdrobnione materiały palne mogą być
szybko przemieszczane wskutek działania
prądów

pożarowych

powietrza

powodujących rozprzestrzenianie się pożaru.
Natomiast pył materiałów stałych unoszący
się w powietrzu ma szybkość palenia się
mieszaniny gazowej i może spowodować
wybuch.

Pożar cieczy palnych i substancji
topiących się w wysokiej
temperaturze

Ciecze palne i substancje topiące się pod
wpływem wysokiej temperatury [np. benzyna,
nafta i jej pochodne, alkohol, aceton, eter,
oleje, lakiery, tłuszcze, parafina, stearyna,
pak, naftalen, smoła] ulegają zapaleniu, gdy –
pod wpływem ogrzania ich do temperatury
palenia – utworzy się nad zewnętrzną warstwą
mieszanina par z powietrzem. Dalszy proces
palenia przebiega już samorzutnie, ponieważ
górna warstwa cieczy, paląc się, nagrzewa
warstwy głębsze i powoduje ich parowanie.
Pożar cieczy palnych w wyniku parowania
i łączenia

się

powietrzem

może

spowodować

powstanie

mieszanki

wybuchowej.
Niebezpieczne

jest zarówno wyciekanie

palącego się płynu, jak i płynu jeszcze się
niepalącego. W każdej chwili bowiem ogień
może

zapalić,

powodując

rozprzestrzenianie się pożaru.

Pożary gazów palnych

Spalanie gazów [np. metanu, acetylenu,
propanu, wodoru, gazu miejskiego] odbywa
się w warstwie stykania się strumienia gazu
z powietrzem. Mieszanina gazu palnego
z powietrzem lub, w odpowiedniej proporcji,
z innymi gazami, ulega łatwemu zapaleniu od

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

najmniejszego źródła ciepła, nawet od iskry,
lub żaru papierosa. Gazy palne stanowią duże
niebezpieczeństwo szczególnie wtedy, gdy
wymieszają się z powietrzem i zostaną
podpalone w pomieszczeniu zamkniętym.
Wybuch

mieszaniny

gazowo-powietrznej

może

dokonać

poważnych

zniszczeń

w budynku, a nawet jego okolicach.

Pożary metali

Metale [np. lit, sód, potas, glin i ich stopy],
w zależności od składu chemicznego, podczas
palenia zużywają tlen z powietrza albo – jako
mieszaniny

mające

swym

składzie

utleniacze – spalają się bez dostępu do
powietrza [np. termit (pirotechnika), elektron
(stop)]. Metale te oraz mieszanki ciekłe,
przeważnie pochodne ropy naftowej [np.
napalm, pirożel], są trudne do ugaszenia.
Z tego powodu armie stosują je jako środki
zapalające, wywołujące pożary punktowe lub
przestrzenne.

Pożary tłuszczów

Pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach
kulinarnych. Wyróżnienie tej klasy wynikło
z tego, że tłuszcze spożywcze w czasie ich
użytkowania (np. smażenie) mają wysoką
temperaturę, co utrudnia ich gaszenie, gdy są
w większej ilości (np. urządzenia kuchenne
stosowane w restauracjach), ponieważ po ich
ugaszeniu mogą znów zacząć się palić, gdy
znów dotrze do nich tlen z powietrza.

Pożar może być:

−

bardzo duży – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone obiekty
lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce,
paliwa itp. o powierzchni ponad 1001 m

lub objętości ponad 5001 m

; lasy, uprawy,

trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub, jeżeli podano ponad 37
prądów gaśniczych.

−

duży – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone obiekty lub ich
części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp.,
o powierzchni od 301 do 1 000 m

lub objętości od 1 501 do 5 000 m

; lasy, uprawy,

trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i nie większej niż 100 ha lub
jeżeli podano 13-36 prądów gaśniczych.

−

średni – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone obiekty lub ich
części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp.,
o powierzchni od 71 do 300 m

lub objętości od 351 do 1 500 m

; lasy, uprawy, trawy,

torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie większej niż 10 ha lub jeżeli
podano 5 -12 prądów gaśniczych.

−

mały – występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich
części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp.
O powierzchni do 70 m

lub objętości do 350 m

; lasy, uprawy, trawy, torfowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów
gaśniczych.

−

blokowy – pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar zespołu
obiektów

−

otwarty – pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający się na odkrytej przestrzeni
z oznakami żarzenia lub świecenia.

−

podpowierzchniowy (torfowo-murszowy) – pożar głębszych warstw gruntowych,
najczęściej na terenach łąk i lasów.

−

przestrzenny – pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów, upraw itp.

−

ukryty – pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropów,
stropodachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.

−

wewnętrzny – pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.

−

wewnętrzny ukryty – pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian, wewnątrz
urządzeń i aparatów technologicznych.

−

wewnętrzny otwarty – pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym ogniskiem.

−

wierzchołkowy – pożar całkowity drzewostanu lasu.

−

w zarodku – pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.

−

zewnętrzny – pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu lub poza
obszarem budynku.

Parametry rozwoju pożarów

Rozwój każdego pożaru zależy od szybkości spalania, temperatury oraz intensywności

wymiany gazowej.

Szybkość spalania, która jest ilością spalonej substancji w jednostce czasu na określonej

powierzchni, zależy od właściwości fizykochemicznych substancji, jej temperatury, wymiany
ciepła, wymiany gazowej i warunków meteorologicznych.

Drugim parametrem rozwoju pożaru jest jego temperatura. Temperatura pożaru

wewnętrznego jest średnią temperatur w płonącym pomieszczeniu. Temperatura pożaru
zewnętrznego, to temperatura płomienia, inaczej - strefy spalania.

Kolejnym parametrem rozwoju pożaru jest intensywność wymiany gazowej. Wymiana

gazowa to ruch ogrzanych produktów spalania przemieszczających się od sfery spalania na
zewnątrz i dopływającego powietrza z zewnątrz do strefy spalania. Intensywność opisuje się
ilością dopływającego powietrza w jednostce czasu w stosunku do powierzchni pożaru.
Intensywność wymiany gazów jest oczywiście znacznie większa w przypadku pożarów
zewnętrznych niż w przypadku pożarów wewnętrznych.
Fazy rozwoju pożaru
Faza I

−

charakteryzuje się rozszerzaniem ognia od źródła zapalenia, w tej fazie następuje
gwałtowny wzrost temperatury.

Faza II

−

pożar osiąga pełny rozwój przez objęcie płomieniem całego pomieszczenia, lub przez
wniknięcie w głąb materiału palnego, faza ta ma najwyższą temperaturę ok. 800-1200°C

Faza III

−

następuje dopalanie się resztek materiału palnego oraz żarzenie, w fazie tej temperatura
stopniowo zaczyna spadać

Faza IV

−

jest to faza, w której następuje stygnięcie pogorzeliska, a temperatura osiąga wartość
sprzed zapaleniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zjawisko rozgorzenia

Zjawisko rozgorzenia (flashover). Mechanizm zjawiska ma charakter termiczny. Podczas

pożaru pomieszczenia gazy pożarowe nagrzewają się w miarę upływu czasu do coraz
wyższych temperatur, a jeśli znajdują się tam materiały palne, których temperatura zapalenia
jest zbliżona do siebie (np. krzesła wyściełane pianką poliuretanową w kinie), to wszystkie
one zapalają się praktycznie w jednej chwili. To zjawisko nazywane jest rozgorzeniem.
Mechanizm tego zjawiska ma charakter termiczny. Rozgorzenie powstaje również w wyniku
promieniowania. W rozwiniętej fazie pożaru, kiedy strefa spalania (płomienie) ma duże
rozmiary, a warstwa gorącego dymu rozgrzała konstrukcje, które wraz z nią promieniują
energią cieplną z góry na dół z całej powierzchni sufitu, kiedy to promieniowanie staje się na
tyle duże, że może zapalić materiały palne znajdujące się w pomieszczeniu - zapala je. To też
jest zjawisko rozgorzenia. Występują różne sygnały ostrzegawcze, mogące pojawić się tuż
przed rozgorzeniem:

−

nagromadzona w pomieszczeniu ilość ciepła zmusza strażaka do poruszania się na
klęczkach lub do czołgania się,

−

pojawiają się klasyczne oznaki "rollower" (lub flameover), tj. pełzające języki płomieni
w gazach pożarowych zgromadzonych pod sufitem (w strefie podsufitowej),

−

dym gwałtownie obniża się w pomieszczeniu na wysokość około 1m, a płomienie
zaczynają biec wzdłuż sufitu.

Zjawisko wykipienia

Wykipienie cieczy następuje w wyniku przegrzewania się cieczy w głąb oraz

gwałtownego wydobywania się z głębi zbiornika nielicznej ilości pęcherzyków pary wodnej
tworzących rodzaj emulsyjnej piany, która rozpala się na powierzchni i przelewa przez
ścianki zbiornika, następuje przeważnie po upływie 45 minut od chwili zapalenia się cieczy.
Zjawisko wyrzutu

Wyrzut cieczy ze zbiornika jest zjawiskiem jeszcze groźniejszym niż wykipienie. jest on

uwarunkowany:

−

obecnością "poduszki wodnej" na dnie zbiornika,

−

wysokim wskaźnikiem lepkości cieczy,

−

ogrzaniem się najniższych warstw cieczy od temperatury przekraczającej 1000C [na
styku z poduszką wodną].

Deformacja konstrukcji zbiornika jest efektem utraty jego wytrzymałości na skutek
ogrzania. im niższy jest poziom cieczy w zbiorniku, a więc im większa jest powierzchnia
zbiornika poddana bezpośredniemu działaniu płomieni i wysokiej temperatury, tym szybciej
ulega on deformacji.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest proces spalania?
2. Co rozumiesz pod pojęciem pożar?
3. Na czym polega zjawisko zapalenia?
4. Co rozumiesz pod pojęciem samozapalenie?
5. Co rozumiesz pod pojęciem zapłon?
6. Co to jest temperatura zapalenia i zapłonu?
7. Jakie są fazy rozwoju pożaru?
8. Co to jest zjawisko rozgorzenia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę w formie opisowej mechanizmu palenia różnych substancji

wskazanych Ci przez nauczyciela. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące mechanizmu palenia

różnych substancji wskazanych Ci przez nauczyciela,

2) zapoznać się z metodami mechanizmu palenia różnych substancji,
3) przeprowadzić analizę w formie opisowej mechanizmu palenia różnych substancji

wskazanych Ci przez nauczyciela,

4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca mechanizmu palenia różnych substancji.

Ćwiczenie 2

Zastosuj procedurę postępowania w czasie zjawiska rozgorzenia na terenie swojej szkoły.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące procedury postępowania

w czasie zjawiska rozgorzenia,

2) zapoznać się z metodami zabezpieczeń podczas zjawiska rozgorzenia,
3) zastosować procedurę postępowania w czasie zjawiska rozgorzenia na terenie swojej

szkoły,

4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca postępowania w czasie zjawiska rozgorzenia.

Ćwiczenie 3

Opracuj w formie opisowej parametry rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące parametrów rozwoju

i rozprzestrzeniania się pożaru,

2) zapoznać się z parametrami rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru,
3) opracować w formie opisowej parametry rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru,
4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca parametrów rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru.

Ćwiczenie 4

Dokonaj wyznaczania stref pożaru (integralnego i strefowego modelu pożaru) na terenie

swojej szkoły. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wyznaczania stref pożaru,
2) zapoznać się z metodami zabezpieczeń przy wyznaczaniu stref pożaru,
3) dokonać wyznaczenia stref pożaru (integralnego i strefowego modelu pożaru) na terenie

swojej szkoły,

4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca wyznaczania stref pożaru.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić pojęcie proces spalania?



2) określić temperaturę zapalenia i zapłonu



3) wymienić fazy rozwoju pożaru?



4) określić sposoby walki z ogniem?



5) określić pojęcie zjawisko rozgorzenia?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Akcja ratownicza, działania połączone, rodzaje szyków

stanowisk gaśniczych

4.2.1 Materiał nauczania

Akcja ratownicza taktyka
Akcją ratowniczą nazywamy – zorganizowane działanie zmierzające do uratowania ludzi,
zwierząt i mienia zagrożonych przez pożar lub inne miejscowe zagrożenia oraz do
zlokalizowania i zlikwidowania pożaru. Do akcji ratowniczej zaliczamy także działania
mające na celu zneutralizowanie i likwidację innych miejscowych zagrożeń.
Teren pożaru to – obszar, na którym rozwija się i rozprzestrzenia się pożar, na którym także
znajdują się materiały, obiekty pośrednio lub bezpośrednio zagrożone przez płomienie,
promieniowanie cieplne.
Teren akcji ratowniczo-gaśniczej – jest to obszar obejmujący teren pożaru oraz teren
związany z prowadzeniem działań ratowniczych, na którym będą się znajdować stanowiska
bojowe, stanowiska odwodu, miejsca wypoczynku załóg itp. Położone nawet w znacznej
odległości od terenu pożaru.
Elementy charakteryzujące teren pożaru :
1. Front pożaru jest to linia lub przestrzeń, na której szybkość rozprzestrzeniania się pożaru

jest największa.

2. Tył pożaru jest to linia znajdująca się po przeciwnej stronie frontu pożaru

i rozgraniczająca obiekty palące się od niepalących się.

3. Skrzydła pożaru są to linie boczne ograniczające teren pożaru. Kierunki skrzydeł [lewe,

prawe] orientujemy stojąc twarzą do frontu pożaru.

4. Oś pożaru jest to linia prostopadła do frontu pożaru i przechodząca przez teren pożaru

zgodnie z kierunkiem jego rozprzestrzeniania się.
Pozycja wodna to teren , na którym rozmieszczone są punkty czerpania wody oraz

zorganizowane jest stanowisko wodne.

Pozycja wężowa to teren, przez który przebiegają główne linie wężowe wraz ze

stanowiskiem rozdzielacza.

Pozycja ogniowa to teren, od miejsca ustawienia rozdzielacza do pożaru . Obejmuje ona

linie gaśnicze i stanowiska gaśnicze.

Stanowiskiem bojowym będziemy nazywać miejsce ustawienia sprzętu pożarniczego

i pracy poszczególnych osób funkcyjnych.
1. Stanowisko wodne jest to miejsce ustawienia pompy i pracy mechanika. Stanowisko to

ustawione jest przy punkcie czerpania wody, czyli miejscu poboru wody dla potrzeb akcji
gaśniczej.

2. Stanowisko rozdzielacza jest to miejsce ustawienia rozdzielacza.
3. Stanowisko gaśnicze jest to miejsce pracy prądownika. Można powiedzieć, że jest to

miejsce, w którym strażak przy pomocy stosownego sprzętu podaje różnorodne środki
gaśnicze realizując zadanie taktyczne.

4. stanowisko dowodzenia jest to miejsce pracy dowódcy.
Odcinek bojowy jest to część terenu akcji, na którym wytypowane jednostki straży pożarnej
wykonują działania określone przez kierownika akcji ratowniczej. Dowodzenie na odcinku
bojowym sprawuje dowódca odcinka bojowego podległy bezpośrednio kierownikowi akcji
ratowniczej.
Kierownik akcji ratowniczej ma prawo zarządzić:

−

ewakuację ludzi i mienia z terenu objętego akcją ratowniczą,

−

dokonanie koniecznych prac wyburzeniowych i rozbiórkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wstrzymania komunikacji w ruchu lądowym,

−

udostępnienia pojazdów, środków i przedmiotów niezbędnych do akcji ratowniczej,

−

zakazu przebywania osobom postronnym w rejonie akcji ratowniczej,

−

żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, jednostek gospodarczych,
organizacji społecznych i obywateli.

Natarcie stanowi główną formę walki z pożarem i polega na bezpośrednim Zwalczaniu
ogniska pożaru środkami gaśniczymi w celu przerwania procesu palenia. Decydujący wpływ
na skuteczność natarcia ma:

−

zastosowanie sprzętu gaśniczego umożliwiającego podawanie środków gaśniczych
o założonych parametrach taktycznych, jak zasięg, ciśnienie, wydajność, liczba
spienienia,

−

właściwy dobór środków gaśniczych i umiejętność ich wprowadzenia w środowisko
pożaru,

−

efektywne rozmieszczenie stanowisk gaśniczych oraz dokładne określenie zadań
bojowych do wykonania i wzajemnej współpracy,

−

zapewnienie ciągłości działań.
Sposób realizacji natarcia uzależniony jest od sytuacji pożarowej. Podobnie jak

w przypadku podziału pożarów, na pożary wewnętrzne i zewnętrzne wyróżniamy dwa
podstawowe rodzaje natarcia:

−

natarcie wewnętrzne polegające na prowadzeniu akcji gaśniczej, polegające na
prowadzeniu akcji gaśniczej wewnątrz obiektu, co wymaga dobrego przygotowania
prądowników,

−

natarcie zewnętrzne stosowane jest przy pożarach silnie rozwiniętych, gdy dotarcie do
wnętrza obiektu jest niemożliwe wskutek dużego promieniowania cieplnego oraz gdy
istnieje potencjalne zagrożenie zawału konstrukcji budynku,

−

natarcie frontalne /czołowe/ – mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się
pożaru na jego froncie. Siły i środki zaangażowane w natarciu frontowym nie mogą być
przegrupowywane i kierowane do innych zadań przed osiągnięciem wyraźnych efektów
gaśniczych,

−

natarcie oskrzydlające dwustronne lub jednostronne podejmowane jest gdy istnieją
trudności w zajęciu stanowisk gaśniczych na froncie pożaru. Podstawowym zadaniem
stanowisk gaśniczych jest zawężanie czoła pożaru.

−

natarcie okrążające – najbardziej skuteczna forma działań bojowych polegająca na
prowadzeniu działań gaśniczych na obwodzie pożaru. Wymaga zaangażowania znacznej
ilości sił i środków.

Obrona jest to forma działania taktycznego, polegająca na oddziaływaniu określonymi
środkami na obiekty zagrożone pożarem. W zależności od ukierunkowania działań
wyróżniamy trzy rodzaje obrony:

−

obrona bliższa skierowana na obiekty zagrożone bezpośrednio z zadaniem
niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się pożaru,

−

obrona dalsza /osłona/ polega na działaniu na obiekty zagrożone pośrednio przez pożar
/ognie lotne, wybuchy/, a zadaniem jej jest niedopuszczenie do wytworzenia nowych
ognisk,

−

obrona przez opóźnianie /obrona manewrowa/ – jest to działanie obronne, którego
głównym celem

jest zmniejszenie

intensywności spalania, a tym samym

rozprzestrzeniania się pożaru. Nie zakładamy zatem, że pożar zostanie zatrzymany
w swoim rozwoju, zwolnione zostanie tylko tempo jego rozprzestrzeniania. Prowadzenie
działań polega na tłumieniu płomieni na froncie pożaru, obniżeniu temperatury,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ochładzaniu przyległych do strefy spalania materiałów palnych itp. Obrona przez
opóźnianie jest działaniem wymuszonym brakiem wystarczających ilości sił i środków,
a często stanowi etap przygotowania zmasowanego natarcia na ogniska pożaru.

Działania połączone to forma działań łączących natarcie z obroną, mająca na celu
zmniejszenie szybkości rozprzestrzeniania się pożaru i obronę obiektów położonych
bezpośrednio przy froncie pożaru. Celem prowadzenia działań połączonych nie musi być
ugaszenie pożaru. Możemy założyć sobie jedynie (przy braku odpowiednich sił), że pożar
zatrzymamy w jego rozwoju do czasu przybycia dodatkowych zastępów straży pożarnych.
W takiej sytuacji powinna być osiągnięta pełna zdolność do udzielania sobie wzajemnej
pomocy zarówno ze strony prądowników, jak też strażaków wykonujących inne czynności.
Gotowość do udzielania sobie wzajemnej pomocy musi być zapewniona bez względu na
rozwój wypadków. Aby móc w dowolnej chwili wypełnić te założenia, trzeba wiedzieć, że
gaszenie pożaru jest działaniem dynamicznym, wymagającym szybkiego przemieszczania się
stanowisk gaśniczych, określanego pojęciem manewrowania.

Rodzaje szyków
Rota – to dwuosobowy zespół ratowników wykonujących samodzielnie powierzone im
zadania. W zależności od realizowanych zadań ratownicy w zależności od potrzeby oprócz
sprzętu ochrony osobistej używają aparatów ochrony dróg oddechowych latarek, radiostacji,
podręcznego sprzętu burzącego i gaśniczego.
Zastęp – pododdział liczący od trzech do sześciu ratowników w tym dowódca wyposażonych
w pojazd umożliwiający prowadzenie działań ratowniczych.
Sekcja – pododdział składający się z dwóch zastępów liczący do 12 ratowników w tym
dowódca.
Pluton – pododdział składający się z trzech lub czterech zastępów liczący do 20 ratowników
w tym dowódca.
Kompania – pododdział składający się z trzech plutonów lub czterech sekcji wraz z dowódcą.
Batalion – oddział składający się z trzech do pięciu kompani wraz z dowódcą.
Brygada – grupa pododdziałów realizujących w ramach województwa (garnizonu)
wielkoobszarowe działania ratownicze.
Specjalistyczna Grupa Ratownicza – pododdział ratowników posiadający specjalistyczne
przeszkolenie i uprawnienia i wyposażone w sprzęt niezbędny do wykonania zadania.

Rozpoznanie sytuacji
Rozpoznanie jest czynnością zmierzającą do zebrania wyczerpujących i obiektywnych
informacji o pożarze, niezbędnych do podjęcia prawidłowej decyzji o gaszeniu i wyborze
głównego kierunku natarcia. Można wyodrębnić dwa rodzaje rozpoznania:

−

wstępne,

−

właściwe.

Rozpoznanie wstępne przeprowadza się natychmiast po przyjeździe na miejsce pożaru, aby
zorientować się z oznak zewnętrznych co i gdzie się pali, w jakim kierunku rozprzestrzenia
się pożar, oraz czy zagraża ludziom i zwierzętom. Rozpoznanie to ułatwia dowódcy podjęcie
wstępnej decyzji o kierunku rozwinięcia sił i środków własnych.
Rozpoznanie właściwe prowadzone jest podczas rozwijania sił i środków i powinno określić:

−

czy jest zagrożone życie ludzkie, ewentualne miejsce przebywania ludzi oraz drogi
dojścia do zagrożonych,

−

miejsce powstania pożaru, jego wielkość, szybkość i główny kierunek rozprzestrzeniania
się,

−

rodzaj palących się materiałów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

prawdopodobieństwo wybuchu, gwałtownego rozprzestrzeniania się pożaru, zawalenia
się konstrukcji,

−

lokalizację, wielkość i dostęp do punktów czerpania wody.
Strażak prowadzący rozpoznanie samodzielnie lub w grupie, przeprowadza je

w następującej kolejności:

−

ustala, czy pożar nie zagraża życiu ludzi i zwierząt,

−

rozpoznaje zasięg strefy zadymienia, stara się ustalić miejsce wydobywania się dymu
i kierunek jego rozprzestrzeniania się oraz zapamiętuje cechy charakterystyczne,

−

ustala dokładnie miejsce palenia się na podstawie obserwacji płomieni, oraz wyczuwania
ciepła promieniowego lub przewodzonego,

−

stwierdza, w jakim głównym kierunku rozprzestrzenia się pożar,

−

stara się określić, jakie mogą być skutki dalszego rozprzestrzeniania się pożaru.

Etapy akcji gaśniczej na przykładzie gaszenia pożaru na budowie
W razie pożaru w budynkach będących w budowie należy uwzględnić: szybkie
rozprzestrzenianie się ognia po drewnianym rusztowaniu, klatkach schodowych, konstrukcji,
przez

kanały

wentylacyjne;

skomplikowane

warunki

działania

pogotowia

przeciwpożarowego, nie ukończone klatki schodowe, brak hydrantów wewnętrznych
i zewnętrznych lub w ogóle zaopatrzenia wodnego, – nagromadzenie materiałów
budowlanych, zatarasowanie podejścia do budynków zły stan dróg itp.
Gasząc pożar budynku będącego w budowie należy:
1. zasadnicze siły i środki ustawić tak, żeby można było wystawić stanowiska gaśnicze na

wyższe kondygnacje i na rusztowania,

2. chronić przede wszystkim prądami gaśniczymi główne elementy rusztowań drewnianych

oraz przejścia,

3. do gaszenia pożaru z zewnątrz stosować prądownice większych przekrojów, wewnątrz

mniejszych przekrojów,

4. zabezpieczyć drogi wycofywania się prądowników.

Działania ratownicze podczas katastrof budowlanych:
Pod pojęciem katastrof budowlanych należy rozumieć nie tylko zawalenie się całych

budowli czy tylko ich części, ale także zawalenie się rusztowań, szalowań, przewrócenie się
dźwigów, żurawi lub innych maszyn. mogą one być spowodowane:

−

wybuchem,

−

złym stanem technicznym budynku,

−

podmyciem,

−

zalaniem,

−

wiatrami,

−

zasypanie śniegiem,

−

pracami górniczymi,

−

sabotażem czy wypadkiem komunikacyjnym.

Czynności wykonywane przez jednostki straży pożarnych:

−

przyjęcie zgłoszenia,

−

przekazanie informacji do policji i pogotowia ratunkowego,

−

rozpoznanie i określenie zagrożenia,

−

kierowanie i organizacja akcji ratowniczej,

−

gaszenie pożarów,

−

odszukiwanie i uwalnianie zagrożonych osób:

−

wykrycie zasypanych osób,

−

podnoszenie, rozcinanie i przemieszczanie elementów budowlanych,

−

dostarczanie powietrza zasypanym osobom,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

odgruzowywanie,

−

wykonywanie podkopów, chodników, wyłomów i przebić,

−

stemplowanie konstrukcji budowlanych,

−

udzielanie pomocy przedlekarskiej,

−

zabezpieczenie instalacji gazowej, ciepłowniczej, energetycznej, wodnokanalizacyjnej,

−

oznakowanie miejsca akcji ratowniczej,

−

oświetlenie terenu akcji,

−

zasilanie urządzeń energia elektryczną,

−

powołanie specjalistów,

−

zorganizowanie sztabu akcji ratowniczej,

−

ewakuacja ludzi z rejonu zagrożenia,

−

przejmowanie od osób prawnych i fizycznych sprzętu technicznego, pojazdów,
nieruchomości przydatnych w działaniu ratowniczym,

−

zabezpieczenie kwatermistrzowskie terenu akcji ratowniczej.
Najczęstszymi partnerami jednostek straży pożarnej w działaniach ratowniczych podczas

katastrof budowlanych są: policja, pogotowie ratunkowe i służby komunalne. W przypadku
akcji ratowniczej prowadzonej po zasypaniu ziemią, po osunięciu się ziemi, przy
występującym dalszym zagrożeniu zsunięcia się nawisłych wałów ziemi należy przed
przystąpieniem do odkopywania zasypanych zabezpieczyć nawisy stemplami i podporami
wykonanymi z bali i desek. wskazane jest wykonywanie tych czynności pod ‘fachowym
okiem’ specjalisty np. cieśli. odkopywanie zasypanych powinno być podjęte w miejscu
umożliwiającym najszybsze i bezpieczne dotarcie do poszkodowanych. W przypadku
odkopywania obiektów budowlanych, w których uwięzieni są ludzie, można stosować sprzęt
mechaniczny, a szczególnie przydatne są koparki. w czasie bezpośredniego odkopywania
ludzi zasypanych lub przysypanych ziemia stosujemy narzędzia ręczne [łopaty, szpadle], a po
dotarciu do poszkodowanego prowadzimy odgrzebywanie rękoma. Przy stopniowym
zagłębianiu się w ziemię należy pamiętać o zabezpieczaniu wykopu szalunkami. po dotarciu
do zasypanych należy wydobyć ich na powierzchnie ziemi i przystąpić do udzielania pomocy
przedlekarskiej [jeżeli nie przybył jeszcze personel medyczny].
Ratując ludzi zasypanych gruzem trzeba pamiętać, że

−

należy możliwie dokładnie określić miejsca, w których znajdują się zasypani ludzie
poprzez: nasłuchiwanie wołania lub pukania, próbę ustalenia miejsca pobytu
w momencie katastrofy, użycie psów ratowniczych, kamer termowizyjnych czy
geofonów [bardzo czułych mikrofonów kierunkowych],

−

zasypanym ludziom należy jak najszybciej dostarczyć powietrze,

−

gruz należy usuwać zawsze do góry,

−

należy unikać odgruzowywania w głąb, ponieważ grozi to obsuwaniem się rumowiska na
pracujących ratowników,

−

miejsce katastrofy powinno być odgrodzone i zabezpieczone przed dostępem osób
postronnych.

Zabezpieczenie terenu akcji

Polega na odsunięciu osób postronnych poza teren akcji. ma ono na celu zabezpieczenie

ludzi nie zaangażowanych w akcji ratowniczej [gapiów] przed zagrożeniami, umożliwienie
ratownikom swobodne prowadzenie akcji oraz zabezpieczenie uratowanego mienia.
Szczególne znaczenie ma zabezpieczenie terenu podczas akcji ratownictwa chemicznego,
radiologicznego oraz przy substancjach wybuchowych i łatwopalnych. kierujący akcją
ratowniczą wyznacza wielkość terenu akcji na podstawie prognoz, pomiarów czy konkretnych
potrzeb. teren akcji odgradza się dookoła kolorową taśmą foliową a strzeżenie terenu zleca się
policji. w nocy teren akcji powinien być dobrze oświetlony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zachowanie się strażaka podczas alarmu

Od momentu ogłoszenia alarmu do wyjazdu samochodu pożarniczego ze strażnicy

(remizy), mogą się zdarzyć niebezpieczne wypadki spowodowane często zaniedbaniem lub
lekceważeniem przepisów. Wielu niebezpieczeństw można uniknąć stosując poniższe zasady:
1. Teren wokół strażnicy, a szczególnie przy bramach wyjazdowych, wejściach powinien

być utwardzony, równy i niezatarasowany. W okresie zimowym odśnieżony i posypany
piaskiem.

2. Wieczorem i w nocy strażak, który pierwszy przybył na alarm do remizy, powinien

niezwłocznie włączyć oświetlenie zewnętrzne.

3. Strażak otwierający bramy wyjazdowe powinien je zabezpieczyć przed samoistnym

zamknięciem.

4. Nie należy w żadnym wypadku ustawiać się przed lub za samochodem pożarniczym lub

innym środkiem transportowym. Strażacy zgłaszający się alarmowo powinni zajmować
swoje pozycje wzdłuż boków pojazdu pożarniczego.

5. Odzież ochronna oraz uzbrojenie osobiste (środki ochrony indywidualnej) powinny

znajdować się w ustalonych miejscach, np. na wieszakach, regałach lub ułożone
w kabinie załogi.

6. Pierwszą czynnością strażaka po przybyciu do strażnicy jest włożenie indywidualnych

środków ochrony.

7. W garażu lub pomieszczeniu na sprzęt należy bezwzględnie przestrzegać zakazu

używania ognia otwartego lub palenia tytoniu.

8. Przed zajęciem miejsca w samochodzie pożarniczym lub przystosowanym do tego celu

innym pojeździe, do obowiązków strażaków, pełniących poszczególne funkcje w sekcji,
należy sprawdzenie komp1etności sprzętu i jego zabezpieczenie w czasie transportu.

9. Sprzęt, nieprzewidziany normatywami, nie może znajdować się w kabinie załogi.
Zajęcie miejsc w środkach transportu.
1. W żadnym wypadku nie można dopuścić do tego, aby w składzie sekcji znaleźli się

członkowie młodzieżowych i kobiecych drużyn pożarniczych lub osoby przypadkowe.

2. W kabinie załogi nie może znajdować się więcej osób niż jest w niej miejsc stałych.
3. W kabinie kierowcy może znajdować się wyłącznie kierowca i dowódca sekcji.
4. Jeżeli warunki lokalowe strażnicy uniemożliwiają bezpieczne zajęcie miejsc

w pojazdach, czynność tę należy wykonać poza budynkiem strażnicy, w miejscu
zapewniającym bezpieczeństwo.

5. Zajęcie miejsc odbywa się w kolejności ustalonej regulaminem sekcji, w przypadku jego

nieopracowania strażacy zajmujący środkowe miejsca w kabinie wsiadają jako pierwsi,
a na końcu ci, którzy mają miejsca przy drzwiach.

6. Dowódca pierwszej roty odpowiedzialny jest za właściwe zachowanie się strażaków

w kabinie załogi. Po stwierdzeniu normatywnej ilości strażaków w kabinie i stwierdzeniu
zamknięcia drzwi, melduje dowódcy gotowość do odjazdu.

7. Jako ostatni zajmuje miejsce dowódca sekcji, który wydaje rozkaz Wyjazdu kierowcy, po

upewnieniu się, że wszystkie drzwi pojazdu są zamknięte i otrzyma potwierdzenie
dowódcy I roty o gotowości załogi do wyjazdu.

Zachowanie się strażaków w czasie jazdy do zdarzenia
W czasie jazdy nie wolno:

−

wskakiwać lub wyskakiwać z pojazdu,

−

stać na stopniach, błotnikach lub na dachu pojazdu (zbiorniku wody),

−

otwierać drzwi kabiny,

−

wychylać się przez okna kabin,

−

palić tytoń,

−

rozmawiać z kierowcą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wychylać się z luku do działka wodnego,

−

opuszczać kabinę załogi bez wyraźnego rozkazu dowódcy sekcji.
Kierowca korzysta z uprawnień przysługujących pojazdom uprzywilejowanym z tym, że

szybkość pojazdu powinna gwarantować pełne bezpieczeństwo ludzi i sprzętu,
niedopuszczalnym jest ponaglanie kierowcy do zwiększenia prędkości jazdy, natomiast
zmniejszenie jej w razie lekceważenia niebezpieczeństwa przez kierowcę jest obowiązkiem
dowódcy.

W drodze powrotnej, z akcji, kierowcę obowiązują wszystkie przepisy wynikające

z ,,Prawa o ruchu drogowym”.
Podstawowe zasady bezpiecznej pracy strażaków podczas akcji gaśniczej

W czasie trwania akcji gaśniczej podstawowym zadaniem jest osiągnięcie celu

taktycznego przy maksymalnie zachowanym bezpieczeństwie strażaków.
1. Stosować obuwie i sprzęt ochronny oraz wykorzystywać zasłony naturalne i sztuczne

w celu zmniejszenia oddziaływania wysokiej temperatury i płomieni.

2. Unikać prowadzenia linii wężowych w sposób utrudniający poruszanie się po drogach,

dojściach do stanowisk gaśniczych. Pionowo prowadzone linie wężowe należy
zabezpieczyć w sposób uniemożliwiający ich przemieszczanie i zsuwanie się:

−

wzdłuż ulic i dróg węże należy układać na ich skraju (przy krawężnikach, poboczu),

−

na klatkach schodowych przy ścianie klatek lub pionowa w przestrzeni pomiędzy
biegami schodów,

−

linia wężowa ułożona w poprzek drogi, ulicy musi być zabezpieczona mostkami
przejazdowymi, a użytkownicy drogi muszą, być ostrzegani o powstałym zagrożeniu
(oznakowanie drogi, kierowanie ruchem),

−

linię gaśniczą po drabinie należy prowadzić w środku rozstawu bocznic drabiny
z jednoczesnym jej zabezpieczeniem przed zsunięciem i odciążeniem rąk
prądownika,

−

unikać wnoszenia odcinków węży na wyższe kondygnacje, jeżeli istnieje moż1iwość
wciągnięcia linii wężowej przy użyciu linek,

−

budowa i prowadzenie linii wężowych winna odbywać się na „sucho”, połączenia
odcinków węży łącznikami z nasadami i armaturą wodno – pianową należy wykonać
dokładnie w sposób uniemożliwiający ich rozłączenie,

3. Stojaki i klucze hydrantowe należy oznakować ukośnymi biało – czerwonymi pasami.

W porze nocnej użytkowane studzienki hydrantowe należy dodatkowo oznakować
pulsującym pomarańczowym światłem.

4. Podstawowe zasady bezpiecznej pracy prądownika:

−

nie wolno napełniać linii gaśniczej wodą bez wyraźnego polecenia lub sygnalizacji
prądownika,

−

zabrania się gwałtownie zamykać i otwierać dopływ wady do linii wężowych,

−

zabronione jest gwałtowne zwiększanie ciśnienia wody w liniach wężowych,

−

podając środki gaśnicze należy pamiętać o ich właściwościach fizykochemicznych,
zaletach i przeciwwskazaniach podczas gaszenia różnych materiałów palnych,

−

operując prądami wody należy zwracać baczną uwagę na innych uczestników akcji
gaśniczej znajdujących się w ich zasięgu,

−

kierować prądy wody w ten sposób, aby nie dopuścić do zniszczenia lub zawalenia
osłabionych przez ogień elementów konstrukcji budynku.

5. Wykonując zadania ratowniczo – gaśnicze na wysokości należy stosować poniższe

zasady:

−

prądownik powinien zabezpieczyć się za pomocą zatrzaśnika, a linię gaśniczą przy
użyciu podpinki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

na drabiny, podnośniki nie wolno wchodzić bez uzbrojenia osobistego,

−

gdy nie występuje bezpośrednie oddziaływanie temperatury, dymu drabinę należy
opierać tak, aby co najmniej dwa szczeble wystawały ponad krawędź, np. dachu,
parapetu okna,

−

podczas wykonywania zadań w złych warunkach atmosferycznych, w miejscach
oblodzonych, mokrych i stromych należy stosować wszelkie dostępne sposoby
zabezpieczeń, których podstawowym elementem powinny być szelki ratownicze,
wszystkie przedmioty i materiały uniemożliwiające wejście, np. przez okno do
pomieszczenia, należy wsuwać do jego wnętrza, zachowując szczególną ostrożność
przy

−

wybijaniu szyb.

6. Każda osoba pracująca w strefie zadymionej powinna być wyposażona w sprawnie

działający sprzęt oświetleniowy.

7. Strażacy, wykonujący zadania w pomieszczeniach zadymionych piwnic, kanałów, studni

i innych o skomplikowanym układzie komunikacyjnym, powinni mieć zapewnioną
gwarancję niezwłocznej pomocy.

8. Przerwanie pracy i wyjście roty (patrolu) ze strefy gazów toksycznych, zadymienia poza

decyzją dowódcy może nastąpić w szczególności, w razie:

−

wystąpienia złego samopoczucia uczestników akcji,

−

stwierdzenia uszkodzeń izolacyjnego sprzętu ochrony dróg oddechowych,

−

naruszenia rezerwy tlenu lub powietrza niezbędnego na czas powrotu.

9. Gdy sytuacja nie pozwala na zwłokę ze względu na konieczność ratowania ludzi albo

możliwość gwałtownego rozprzestrzeniania się pożaru, a stężanie dymów, gazów jest
nieznaczne, dopuszcza się wprowadzenie do pomieszczeń zadymionych osób
niezabezpieczonych

izolacyjnym

sprzętem

ochrony

dróg

oddechowych.

W okolicznościach tych należy:

−

oddymić i przewietrzyć pomieszczenia,

−

posuwać się w pozycji schylonej ku podłodze, jeśli dym unosi się ku górze.

10. W przypadku, gdy nie udało się wyłączyć dopływu energii elektrycznej, należy przyjąć

zasadę, że:

−

każde urządzenie i instalacja elektryczna, w tym każdy przewód lub kabel mogą
znajdować się pod napięciem,

−

urządzeń elektrycznych, instalacji nie wolno dotykać, usuwać, zrywać. Może to
nastąpić z zachowaniem przepisów o postępowaniu z urządzeniami elektrycznymi
pod napięciem.

Należy pamiętać, że niedocenienie lub lekceważenie źródeł zagrożeń, braki

w taktycznym i operacyjnym wyszkoleniu, brawura obniżają efektywność działań
i zmniejszają bezpieczeństwo ludzi.

Podane w niniejszym opracowaniu zasady bezpieczeństwa pracy strażaków nie

wyczerpują w całości zagadnienia, które powinno być kontynuowane w sposób ciągły,
w oparciu o analizy wypadków, doświadczenie dowódców, przepisy i regulaminy.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są rodzaje natarcia i obrony?
2. Co to są działania połączone?
3. Jakie są rodzaje szyków stanowisk gaśniczych?
4. Jakie są etapy akcji gaśniczej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zastosuj procedurę natarcia, obrony oraz działań połączonych w miejscu wskazanym Ci

przez nauczyciela. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące procedury natarcia, obrony

oraz działań połączonych,

2) zapoznać się z metodami zabezpieczeń przy procedurze natarcia, obrony oraz działań

połączonych,

3) zastosować procedurę obrony oraz działań w miejscy wskazanym przez nauczyciela,
4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca natarcia, obrony oraz działań połączonych.

Ćwiczenie 2

Opracuj w formie pisemnej wykonywanie zadań funkcyjnych w rocie. Zaprezentuj

wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonywania zadań

funkcyjnych w rocie,

2) zapoznać się z zasadami bezpieczeństwa obowiązujących w rocie,
3) opracować w formie pisemnej wykonywanie zadań funkcyjnych w rocie,
4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca wykonywania zadań funkcyjnych w rocie.

Ćwiczenie 3

Opracuj w formie opisowej postępowanie w rozpoznawaniu pożaru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacji dotyczących rozpoznawania pożaru,
2) zapoznać się z metodami rozpoznawania pożaru,
3) opracować w formie opisowej postępowanie w rozpoznawaniu pożaru z uwzględnieniem

na (wodne, terenowe, atmosferyczne) szczegółowe,

4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca rozpoznawania pożaru.

Ćwiczenie 4

Dokonaj szybkiej i bezpieczniej ewakuacji swojej szkoły.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacji dotyczących etapu akcji gaśniczej,
2) zapoznać się z metodami i zasadami etapu akcji gaśniczej,
3) dokonać bezpiecznej i szybkiej ewakuacji swojej szkoły z uwzględnieniem:

−

sygnału alarmowego,

−

czynności po usłyszeniu sygnału alarmowego,

−

czynności na miejscu ewakuacji,

4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca etapu akcji gaśniczej.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić rodzaje natarcia i obrony?



2) wymienić etapy akcji gaśniczej?



3) określić zachowanie się strażaka podczas alarmu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3 Zasady prowadzenia linii wężowych, zasady operowania

prądami i podawania środków gaśniczych, rodzaje
specjalistycznych grup gaśniczych

4.3.1 Materiał nauczania

Zasady prowadzenia linii wężowych w różnych warunkach
Linia główna – linia wężowa od nasady tłocznej motopompy (autopompy) do rozdzielacza.
Linię główną można sprawiać z kręgów lub ze zwijadeł (ręcznego, kołowego). Linię główną
sprawia rota II (dwie osoby).
Zasady które należy przestrzegać podczas sprawiania linii głównej:

−

należy wybierać najdogodniejsze i najkrótsze drogi dojścia. Pozwoli to na skrócenie
czasu rozwinięcia linii dzięki użyciu mniejszej ilości węży, jak i zmniejszenia strat
ciśnienia. Wygodna droga pozwali też na oszczędzanie siły i unikania kontuzji,

−

kierunek rozwijania linii wężowych uzależnionych jest od warunków terenowych. Zasadą
powinno być przyjęcie kierunku od pompy lub rozdzielacza w stronę pożaru.
Nierówności terenu mogą narzucać jeden kierunek odwrotny, co wiązać się będzie
z zasadą oszczędzania sił,

−

linia wężowa powinna być wyprostowana, prowadzona bez zbędnych załamań i skręceń,
które powodują pogorszenie warunków przepływu wody, ale mogą też spowodować
obrażenia u strażaków,

−

węże powinny być otoczone szczególną troską, toteż unikać należy układania ich na
ostrych krawędziach, na materiałach palących się i tlących, w miejscach rozlewania
kwasów i innych substancji żrących. Jeżeli miejsc takich nie można ominąć, należy
stosować odpowiednie zabezpieczenie poprzez np.: położenie desek lub innych
materiałów chroniących węże przed zniszczeniem, podwieszenie węży, zastosowanie
siodełek itp.

−

linia wężowa nie może tarasować przejść, wejść i innych dróg w obiekcje i wokół niego,
co pozwoli na swobodne korzystanie z przejść i sprawną organizacje innych stanowisk
bojowych,

−

linie prowadzone na ulicach i drogach nie mogą przeszkadzać innym użytkownikom.
Powinny być prowadzone skrajem jezdni lub poboczem drogi,

−

w przypadku konieczności przecięcia jezdni, linia wężowa powinna być prowadzona
prostopadle do jej osi i zabezpieczona przed uszkodzeniem za pomocą mostków
przejazdowych lub w inny możliwy sposób,

−

węże przechodzące przez tory kolejowe powinny być ułożone pod szynami między
podkładami, co nie spowoduje zakłócenia w ruchu kolejowym,

−

linia wężowa doprowadzona do budynku musi być chroniona przed uszkodzeniem
opadającymi elementami konstrukcji, szkłem z okien, albo wyrzucanymi przez okna
sprzętami,

−

w przypadku konieczności pokonania ogrodzeń należałoby wykonać w nim otwór, prze
który przeciągniemy odcinek węża. Zastosowanie w takich sytuacjach znajduje siodełko
bądź inne przedmioty zapobiegające uszkodzeniu i zbyt ostremu zgięciu węża,

−

linia wężowa prowadzona przez rowy i głębokie wykopy powinna być zabezpieczona
deskami, drabinami, bosakami lub drągami, do których wąż zostanie przywiązany
podpinką,

−

jeżeli posiadamy zwijadła to z nich właśnie powinniśmy rozpoczynać budowę linii
wężowych. Węże znajdujące się w schowkach traktujemy wtedy jako zapasowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

budowę linii wężowych następuje w zasadzie według z góry ustalonego podziału
czynności w śród członków zastępów. W zastępach, w skład których znajdują się dwie
roty, budowę linii głównej zabezpiecza rota druga,

−

uruchomienie linii głównej następuje na komendę „ linia główna – woda naprzód”, która
podaje strażak kończący jej budowę lub obsługujący rozdzielacz. Komenda powinna być
potwierdzona przez mechanika (głosem, gestem lub światłem). Przy utrudnionej
słyszalności należy posługiwać się umówionymi sygnałami testowymi bądź podawanymi
przy pomocy gwizdka.

−

w żadnym wypadku nie wolno podawać wody do linii wężowych bez wyraźnego
polecenia. Nie zachowanie tej zasady może spowodować obrażenia u strażaków
w przypadku nie zakończenia linii, bądź nie przygotowanie się do podawania wody,

−

podawanie wody rozpoczynamy powoli, pozwalając na ujście powietrza z węży, po czym
ustalić warunki przepływu wody do wymaganej jej intensywności i jej podawania,

−

ujemne temperatury: - rozdzielacz ustawiamy w klatce schodowej,

−

linie główną zabezpieczamy przed zamarznięciem przysypując ją śniegiem lub
ocieplamy innymi dostępnymi materiałami,

−

w celu nie dopuszczenia do zamarznięcia wody w linia głównej co jakiś czas należy
podawać wodę,

−

linia wężowa prowadzona przez przeszkody pionową z wykorzystaniem siodełka,

−

linia wężowa prowadzona pod przeszkody pionową,

−

sposób zabezpieczenia linii wężowej biegnącej przez rozlewiska substancji chemicznych
w przypadku braku możliwości obejścia plam,

−

linia wężowa prowadzona prze drogę biegnie prostopadle do osi jezdni i zabezpieczona
została mostkami,

−

linia wężowa przeprowadzona przez rowy i wykopy zabezpieczona została za pomocą
drabin, bosaków itp.,

−

linia wężowa prowadzona prze tory kolejowe biegnące pomiędzy podkładami
pod szynami,

−

rozdzielacz

umieszczony

dachu

budynku

odpowiedni

zabezpieczony

przed spadnięciem na ziemię za pomocą podpinki linowej.

Zasady operowania prądami i podawania środków gaśniczych
Rozróżnić możemy dwa podstawowe rodzaje prądów gaśniczych:

−

prądy wodne zwarte,

−

prądy wodne rozproszone.
Wśród prądów rozproszonych rozróżniamy prądy wodne kropliste i mgłowe. Zwarte

prądy wodne charakteryzuje duża energia mechaniczna gaszenia, duży zasięg i mała
punktowa powierzchnia gaszenia. Kropliste prądy wodne posiadają zdolność gaszenia
powierzchniowego. Stosowane są wszędzie tam , gdzie nie jest wskazanym użycie prądów
zwartych. Mgłowe prądy gaśnicze posiadają zdolność działania przestrzennego. Stosowane są
do gaszenia cieczy palnych lżejszych od wody, ciał półstałych [wosk, tłuszcze, smoła].
Zasady operowania prądami gaśniczymi:
1. prąd wodny kierować należy z możliwie bliskiego miejsca od pożaru, ze stanowiska

gaśniczego równego lub wyższego,

2. strumienie wody kierujemy w miejsca najbardziej zagrożone, z wyraźnymi oznakami

palenia się, stwarzające możliwość rozprzestrzeniania się pożaru,

3. nie oddziaływać woda na silnie rozgrzane elementy nośne konstrukcji obiektu, z uwagi

na możliwość ich pękania i utratę wytrzymałości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. palące się powierzchnie pionowe [ściany , podpory] gasić w kierunku z góry na dół.

Wykorzystujemy w ten sposób do gaszenia dolnych części palącej powierzchni wodę
ściekającą,

5. gasząc pożar różnych płaszczyzn poziomych [podłoga, sufit] prądy wody kierować

głównie w górę, uniemożliwiając rozprzestrzenianie się pożary na wyższe kondygnacje.
Ściekająca woda jest odzyskiwana do gaszenia niższych płaszczyzn,

6. mocno rozgrzane elementy metalowe, betonowe, żelbetonowe oraz wykonane z cegły

ochładzać stopniowo przez krótkotrwałe skierowanie na nie prądów kroplistych wody,

7. szczególną uwagę należy zwrócić na otwory wykonane w konstrukcji obiektu, które

umożliwiają ta drogą rozprzestrzenianie się ognia do innych pomieszczeń, na sąsiednie
kondygnacje. Otwory takie należy osłaniać prądem wody,

8. materiały sypkie i strzępiaste gasić prądami rozproszonymi,
9. nie kierować strumienia wody na przewody i urządzenia elektryczne,
10. w przypadku stwierdzenia obecności w środowisku pożaru butli z gazami sprężonymi,

zbiorników z płynami łatwopalnymi należy prowadzić równomierne chłodzenie
zewnętrznych ścian przy użyciu prądów rozproszonych,

11. w przypadku prowadzenia działań z użyciem prądów wody i piany nie spłukiwać

warstwy piany wodą.

Podstawowe zasady podawania piany gaśniczej
1. grubość warstwy piany uzależniona jest od rodzaju palącego się materiału, w tym także

zdolności odparowania cieczy palnych i wynosi:

−

dla ciał stałych do 10 cm,

−

dla cieczy palnych o temp. zapłonu od 28 oC do 120 oC - 15 cm,

−

dla cieczy palnych o temp. zapłonu do 28 co - 20 cm,

−

w obronie stosuje się warstwy piany o grubości 5-7 cm.

2. podając pianę na powierzchnie palącej się cieczy kierować ja w sposób umożliwiający

równomierne rozpływanie się i pokrycie całej palnej powierzchni. Nie kierować piany
bezpośrednio w ciecz palna, istnieje potencjalne zagrożenie wyrzucenia cieczy poza
zbiornik co grozi rozprzestrzenieniem się pożaru,

3. materiały stałe gasimy piana tak , aby pokryć całą palącą się powierzchnię,
4. ciecze rozlane lub wypływające gasimy podając pianę zakosem, spychając płomienie od

siebie,

5. podając prądy piany średniej i lekkiej charakteryzujące się niewielkim zasięgiem rzutu

należy zwracać uwagę na zabezpieczenie stanowiska gaśniczego prądowników

6. nie podajemy piany w obecności urządzeń i instalacji elektrycznej będącej pod

napięciem,

7. nie podajemy piany lekkiej na duże palące się powierzchnie na otwartej przestrzeni.

Wiatr i silne ruchy rozgrzanych mas gorącego powietrza powodują przemieszczenie się
piany i redukowanie grubości ułożonej warstwy.

Rodzaje pododdziałów i specjalistycznych grup ratowniczych

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie

szczegółowych zasad organizacji Krajowego Systemu Ratowniczo - Gaśniczego.

Organizacja walki z pożarami obejmuje zespół działań planistyczno-organizacyjnych

i stosowanie technik gaśniczych niezbędnych do zmniejszenia i likwidacji zagrożenia

−

rozpoznawanie i Prowadzenie zagrożeń pożarowych,

−

ocenę rozmiarów powstałego pożaru i prognozowanie jego rozwoju,

−

ratowanie ludzi i zwierząt przed skutkami zagrożenia pożarowego,

−

dostosowanie sprzętu oraz technik gaśniczych do rodzaju i miejsca pożaru,

−

zlokalizowanie pożaru,

−

ugaszenie pożaru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Organizacja walki z innymi klęskami żywiołowymi obejmuje zespół działań

planistyczno-organizacyjnych i działań ratowniczych niezbędnych do ratowania życia,
zdrowia, mienia lub środowiska, a także oceny zagrożenia i jego eliminacji.

Do walki z klęskami żywiołowymi są przeznaczone wszystkie jednostki ochrony

przeciwpożarowej włączone do systemu oraz pozostałe podmioty włączone do systemu
w zakresie wynikającym z ich możliwości sprzętowo-technicznych, ze szczególnym
uwzględnieniem środków ochrony osobistej.

Organizacja ratownictwa technicznego obejmuje zespół działań planistyczno-

organizacyjnych i stosowanie środków technicznych niezbędnych do ratowania,
poszukiwania lub ewakuacji ludzi i zwierząt oraz ratowania mienia i środowiska.
Ratownictwo techniczne:
1. specjalistyczne grupy poszukiwawczo-ratownicze Państwowej Straży Pożarnej stosujące

techniki poszukiwawcze oraz wykorzystujące do działań ratowniczych zwierzęta i sprzęt
do poszukiwania i ewakuacji osób zasypanych lub unieruchomionych w wyniku
katastrofy budowlanej, zawału, osunięcia ziemi lub innych awarii technicznych,

2. specjalistyczne grupy wysokościowe Państwowej Straży Pożarnej stosujące techniki

alpinistyczne i wykorzystujące do działań ratowniczych specjalistyczny sprzęt
ratowniczy, w tym statki powietrzne,

3. specjalistyczne grupy wodno-nurkowe Państwowej Straży Pożarnej stosujące techniki

nurkowe i wykorzystujące do działań ratowniczych specjalistyczny sprzęt, w tym łodzie
ratunkowe,

4. specjalistyczne grupy techniczne Państwowej Straży Pożarnej stosujące techniki

ratownicze i wykorzystujące specjalistyczny sprzęt do działań ratowniczych podczas
katastrof i wypadków budowlanych, komunikacyjnych oraz infrastruktury technicznej,

5. jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do systemu w zakresie wynikającym z ich

możliwości sprzętowo-technicznych, ze szczególnym uwzględnieniem środków ochrony
osobistej,

6. wydzielone siły i środki pozostałych podmiotów systemu w zakresie ustalonym w decyzji

o włączeniu do systemu lub umowie cywilnoprawnej o współdziałaniu z systemem.

7. Ratownictwo chemiczne obejmuje zespół działań planistyczno-organizacyjnych

i stosowanie technik ratowniczych niezbędnych do ratowania środowiska oraz wszelkich
innych czynności podejmowanych w celu ratowania życia i zdrowia ludzi w wyniku
likwidacji bezpośrednich zagrożeń stwarzanych przez toksyczne środki przemysłowe lub
inne niebezpieczne materiały chemiczne.
Ratownictwo ekologiczne obejmuje zespół działań planistyczno-organizacyjnych

i stosowanie technicznych zabezpieczeń niezbędnych do ratowania środowiska oraz
stosowania środków neutralizujących ograniczających lub eliminujących powstałe skażenie.

Ratownictwo chemiczne i ekologiczne w ramach systemu prowadzą:

1. specjalistyczne grupy ratownictwa chemicznego i ekologicznego Państwowej Straży

Pożarnej,

2. specjalistyczne grupy wodno-nurkowe Państwowej Straży Pożarnej stosujące techniki

nurkowe i wykorzystujące do działań ratowniczych specjalistyczny sprzęt ratowniczy,

3. jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do systemu w zakresie wynikającym z ich

możliwości sprzętowo-technicznych, ze szczególnym uwzględnieniem środków ochrony
osobistej,

4. wydzielone siły i środki pozostałych podmiotów systemu w zakresie ustalonym w decyzji

o włączeniu do systemu lub umowie cywilnoprawnej o współdziałaniu z systemem.
Ratownictwo medyczne obejmuje zespół działań planistyczno-organizacyjnych

i stosowanie technik z zakresu pomocy medycznej w warunkach poza szpitalnych mających

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

na celu ratowanie życia i zdrowia, podczas zdarzeń prowadzących do nagłej groźby utraty
życia ludzkiego lub pogorszenia się stanu zdrowia.
Wprowadza się trzy typy kierowania w czasie działania ratowniczego:
1. interwencyjny – realizowany w strefie zagrożenia lub bezpośrednich działań

ratowniczych, w której istnieje zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz mienia
i środowiska lub prawdopodobieństwo jego wystąpienia, w celu likwidacji lub usunięcia
skutków zdarzenia oraz zapewnienia bezpieczeństwa ratownikom; kierowaniu
interwencyjnemu podlegają siły nie przekraczające wielkością jednej kompanii,

2. taktyczny – realizowany na granicy strefy zagrożenia lub poza nią w celu wykonania

przyjętej taktyki lub określonej strategii oraz nadzoru nad kierowaniem interwencyjnym;
kierowaniu taktycznemu podlegają siły nie przekraczające wielkością jednego batalionu,

3. strategiczny – realizowany w celu określenia i przyjęcia niezbędnej strategii

w likwidowaniu zagrożenia oraz nadzoru nad kierowaniem taktycznym; kierowaniu
strategicznemu podlegają siły wojewódzkich brygad odwodowych albo siły
przekraczające wielkością jeden batalion.

Kierowanie interwencyjne, polega w szczególności na:
1. ustaleniu rodzaju zagrożenia,
2. przydzielaniu zadań dla rot, pododdziałów lub specjalistycznych grup ratowniczych,
3. ustaleniu sposobów i metod poszukiwania poszkodowanych i zagrożonych oraz niesienia

im pomocy medycznej,

4. ustaleniu sposobów i metod ewakuacji poszkodowanych lub zagrożonych,
5. wyznaczeniu i wydzieleniu strefy bezpośrednich działań ratowniczych,
6. planowaniu rozmieszczenia sprzętu ratowniczego na terenie działań ratowniczych,
7. analizowaniu czasu pracy poszczególnych zespołów w strefie bezpośrednich działań

ratowniczych, w szczególności czasu pracy w ubraniach ochronnych i sprzęcie
izolującym drogi oddechowe ratowników,

8. nadzorowaniu skuteczności działania ratowniczego oraz zachowania bezpiecznych

warunków jego prowadzenia,

9. organizowaniu łączności na potrzeby kierowania interwencyjnego i współdziałania

podmiotów biorących udział w działaniu ratowniczym,

10. analizowaniu zużycia sprzętu i środków gaśniczych, neutralizujących lub sorbentów,
11. organizowaniu kierowania sekcjami i plutonami w strefie bezpośrednich działań

ratowniczych,

12. współdziałaniu z lekarzem - koordynatorem medycznych działań ratowniczych do czasu

uruchomienia kierowania taktycznego,

13. wzywaniu niezbędnych sił i środków,
14. zorganizowaniu wsparcia logistycznego do czasu uruchomienia kierowania taktycznego,
15. wydzieleniu strefy zagrożenia do czasu uruchomienia kierowania taktycznego.
Kierowanie taktyczne, polega w szczególności na:
1. ocenie zagrożenia poprzez ustalenie jego charakteru i prognozowanie rozwoju,
2. podziale terenu działania ratowniczego na odcinki bojowe i wyznaczeniu zadań dla osób

prowadzących kierowanie interwencyjne,

3. zorganizowaniu ewakuacji zagrożonej ludności poza strefę zagrożenia,
4. współdziałaniu z lekarzem - koordynatorem medycznych działań ratowniczych,
5. ocenie wielkości sił i środków oraz wzywaniu ich według potrzeb,
6. ewentualnym wprowadzeniu na teren działania ratowniczego innych podmiotów i służb

ratowniczych,

7. wyznaczeniu punktu kierowania i jego oznakowania,
8. tworzeniu systemu wspomagania decyzji kierowania taktycznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. tworzeniu, w miarę możliwości, odwodu taktycznego lub wezwaniu odwodów

operacyjnych,

10. wydzieleniu strefy zagrożenia,
11. koordynowaniu zmian sił ratowniczych, w tym ich wprowadzania i wyprowadzania

z rejonu działania ratowniczego,

12. zorganizowaniu niezbędnego wsparcia logistycznego,
13. nadzorowaniu skuteczności działania ratowniczego oraz zachowaniu bezpiecznych

warunków jego prowadzenia,

14. analizowaniu i korygowaniu wydzielonej strefy bezpośrednich działań ratowniczych,
15. organizowaniu punktu przyjęcia sił i środków,
16. współdziałaniu ze sztabem kierowania taktycznego i strategicznego,
17. współdziałaniu ze środkami masowego przekazu,
18. zorganizowaniu łączności kierowania strategicznego oraz współdziałania podmiotów

uczestniczących w działaniu ratowniczym,

19. współdziałaniu z organami administracji samorządowej oraz z organizacjami

pozarządowymi,

20. eliminowaniu lub minimalizowaniu wśród ratowników stresu pourazowego powstałego

podczas zdarzenia.

Kierowanie strategiczne, polega w szczególności na:
1. ocenie zagrożenia poprzez ustalenie jego charakteru i prognozowanie rozwoju,
2. określeniu strategii działania ratowniczego,
3. podziale terenu działania ratowniczego na odcinki bojowe oraz wyznaczeniu zadań dla

osób prowadzących kierowanie taktyczne,

4. nadzorowaniu zadań prowadzonych przez podległe siły,
5. wyznaczeniu punktu kierowania i jego oznakowania,
6. informowaniu ewakuowanej ludności o miejscach organizowanej pomocy humanitarnej,
7. wzywaniu sił centralnego lub wojewódzkiego odwodu operacyjnego oraz ich

wprowadzaniu na wyznaczone odcinki bojowe,

8. eliminowaniu lub minimalizowaniu wśród ratowników stresu pourazowego powstałego

podczas zdarzenia,

9. koordynowaniu łączności na potrzeby sztabu, kierowania taktycznego oraz podmiotów

uczestniczących w działaniu ratowniczym,

10. koordynowaniu działań zaplecza logistycznego, medycznego, technicznego oraz

podmiotów wspomagających działanie ratownicze,

11. współdziałaniu ze środkami masowego przekazu,
12. współdziałaniu z organami administracji rządowej,
13. współdziałaniu z organami administracji samorządowej oraz z organizacjami

pozarządowymi.

W składach brygad mogą występować w szczególności kompanie:
1. gaśnicze – przeznaczone do zdarzeń, w trakcie których zachodzi konieczność użycia

znacznych ilości zastępów gaśniczych lub znacznej ilości ratowników,

2. specjalne – przeznaczone do zdarzeń o charakterze technicznym, konfigurowane

w zależności od potrzeb jako kompanie:
a) techniczne – do likwidowania skutków katastrof budowlanych, komunikacyjnych

i infrastruktury technicznej,

b) ekologiczne – do usuwania substancji niebezpiecznych, a w szczególności

ropopochodnych, z powierzchni rzek i wód stojących,

c) pompowania – do usuwania skutków powodzi i katastrofalnych opadów deszczu,

3. powodziowe – przeznaczone do ratowania i ewakuowania osób oraz mienia na terenach

objętych powodzią,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. logistyczne – zapewniające wsparcie kwatermistrzowskie sił ratowniczych oraz

materiałowo-techniczne działań ratowniczych,

5. szkolne – stanowiące pomocnicze formacje centralnego odwodu operacyjnego,

konfigurowane w zależności od potrzeb jako kompanie:
a) namiotowe lub sanitarne,
b) specjalnego przeznaczenia włączane w skład brygad lub batalionów.

W składach brygad, mogą występować specjalistyczne grupy:
1. wysokościowe – wykorzystujące do działań techniki i sprzęt alpinistyczny oraz statki

powietrzne,

2. chemiczne lub ekologiczne – wykorzystujące do działań techniki i sprzęt do usuwania

skutków katastrof chemicznych i ekologicznych,

3. techniczne – wykorzystujące do działań techniki i sprzęt specjalistyczny do usuwania

skutków katastrof,

4. wodno-nurkowe – wykorzystujące do działań techniki i sprzęt wodno-nurkowy,
5. poszukiwawczo-ratownicze – wykorzystujące do działań techniki, zwierzęta i sprzęt do

poszukiwania i ratowania osób zasypanych,

6. ratownictwa medycznego – wspomagające działania ratownicze poprzez wykorzystanie

środków transportu oraz sprzętu medycznego i leków,

7. inne grupy wg lokalnych potrzeb wynikających z analizy zagrożeń i zabezpieczenia

operacyjnego.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są zasady operowania prądami gaśniczymi?
2. Jakie to są działania gaśnicze?
3. Jakie są rodzaje szyków stanowisk gaśniczych?
4. Jakie są rodzaje specjalistycznych grup gaśniczych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw zasady bezpiecznego otwierania drzwi w warunkach akcji ratowniczo-

gaśniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zasad bezpiecznego

otwierania drzwi w warunkach akcji ratowniczo-gaśniczych ,

2) zapoznać się z zasadami bezpiecznego otwierania drzwi w warunkach akcji ratowniczo-

gaśniczych,

3) przedstawić zasady bezpiecznego otwierania drzwi w warunkach akcji ratowniczo-

gaśniczych,

4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

drzwi,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca zasad bezpiecznego otwierania drzwi w warunkach
akcji ratowniczo-gaśniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Dokonaj określenia, na czym polegają działania gaśnicze, zabezpieczenia miejsca

zdarzenia oraz zakończenia działań.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem dydaktycznym dotyczącym działań gaśniczych,
2) zapoznać się z metodami przeprowadzania działań gaśniczych,
3) dokonać określenia na czym polegają działania gaśnicze, w szczególności zabezpieczenia

miejsca zdarzenia oraz zakończenia działań,

4) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca działań gaśniczych.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić etapy działań gaśniczych?



2) wymienić rodzaje grup specjalistycznych?



3) określić zasady prowadzenia linii wężowych w różnych warunkach?



4) określić sposoby podawania prądów gaśniczych?



5) określić zasady bezpieczeństwa obowiązujące przy otwieraniu drzwi?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Sprawdzian składa się z 20 zadań.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
6. W przypadku pomyłki, błędną odpowiedź weź w kółko i zaznacz prawidłową.
7. Za każdą prawidłową odpowiedź możesz zdobyć 1 punkt.
8. Na uważne przeczytanie i udzielenie odpowiedzi masz 40 minut.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proces palenia to

a) zwiększona ilość wytwarzanej energii, która musi być odprowadzona do otoczenia

w postaci ciepła i światła.

b) możliwość występowania niskiej temperatury.
c) niskie promieniowanie cieplne.
d) wydzielanie się małych ilości produktów spalania.

2. Zapalenie polega na

a) zapaleniu cieczy palnej punktowym bodźcem energetycznym (dzieje się to

w ograniczonej przestrzeni a czoło płomienia przemieszcza się następnie już
samoczynnie na całą pozostałość mieszaniny) – dotyczy tylko cieczy palnych.

b) równomiernym ogrzaniu materiału palnego do takiej temperatury, w której zapali się

on samorzutnie w całej masie bez udziału tzw. punktowego bodźca energetycznego.

c) zachodzącym w wyniku procesów biologicznych lub fizycznych i chemicznych

(egzotermicznych) materiałów, przy czym samonagrzewanie się materiałów
a następnie ich zapalenie następuje bez zewnętrznego bodźca termicznego (np.
samozapalenie zestogowanych płodów rolnych, samozapalenie w wyniku
egzotermicznej reakcji chemicznej itp.).

d) najniższej temperaturze cieczy ogrzewanej w ściśle określony sposób, której pary

tworzą z powietrzem mieszaninę zapalającą się przy zbliżeniu płomienia. Temperatura
zapłonu charakteryzuje tylko ciecze palne.

3. Do cech charakterystycznych pożaru zaliczyć możemy

a) kontrolowane rozprzestrzenianie się ognia.
b) wysokie zanieczyszczenie.
c) wydzielanie się żółtego dymu.
d) możliwość wystąpienia wysokiej temperatury.

4. Ciepło (energia cieplna) może rozprzestrzeniać się poprzez

a) promieniowanie.
b) unoszenie się światła.
c) przewodzenie światła.
d) ultrafiolet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Inicjowanie procesu spalania to

a) rozdmuchanie.
b) zapalenie.
c) odpalenie.
d) podpalenie.

6. Zapłon to

a) zapalenie cieczy palnej punktowym bodźcem energetycznym, dotyczy to tylko cieczy

palnych.

b) równomierne ogrzanie materiału palnego do takiej temperatury, w której zapali się on

samorzutnie w całej masie bez udziału tzw. punktowego bodźca energetycznego.

c) proces zachodzącym w wyniku procesów biologicznych lub fizycznych i chemicznych

d) zapalenie kontrolowane.

7. Wyróżniamy następujące grupy pożarów

a) A, B, C, D.
b) A, B.
c) A, B, C.
d) 1A, 1B, 1C.

8. Oprócz obecnie stosowanego podziału pożarów stosowany jest symbol E - oznaczający

pożar z grupy

a) A.B.
b) A, B, C lub występujący w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.
c) A, C.
d) C, D.

9. Samozapalenie to

a) zapalenie cieczy palnej punktowym bodźcem energetycznym (dzieje się to

w ograniczonej przestrzeni a czoło płomienia przemieszcza się następnie już
samoczynnie na całą pozostałość mieszaniny) – dotyczy tylko cieczy palnych.

b) najniższa temperatura cieczy ogrzewanej w ściśle określony sposób, której pary

tworzą z powietrzem mieszaninę zapalającą się przy zbliżeniu płomienia. Temperatura
zapłonu charakteryzuje tylko ciecze palne.

c) proces zachodzącym w wyniku procesów biologicznych lub fizycznych i chemicznych

d) zapalenie na okres tymczasowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Pożar z grupy A to

a) pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, podczas spalania których występuje

zjawisko żarzenia się (drewno, papier, węgiel).

b) pożary gazów (metan, gaz ziemny, acetylen...).
c) pożary cieczy palnych i ciał stałych topiących się podczas palenia (benzyna, nafta,

rozpuszczalniki, alkohole ...).

d) pożary metali (sód, potas, magnez ...).

11. Temperatura zapłonu to

a) zapalenie cieczy palnej punktowym bodźcem energetycznym (dzieje się to

w ograniczonej przestrzeni a czoło płomienia przemieszcza się następnie już
samoczynnie na całą pozostałość mieszaniny) – dotyczy tylko cieczy palnych.

b) najniższa temperatura materiału, który ogrzewany strumieniem ciepła dostarczonym

z zewnątrz w wyniku rozkładu termicznego wydziela palną fazę lotną o stężeniu
umożliwiającym jego zapalenie się, tzn. samorzutne pojawienie się płomienia.

c) proces zachodzącym w wyniku procesów biologicznych lub fizycznych i chemicznych

d) temperatura pożaru metali.

12. Pożar z grupy C to

a) pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, podczas spalania których występuje

zjawisko żarzenia się (drewno, papier, węgiel ...).

b) pożary cieczy palnych i ciał stałych topiących się podczas palenia (benzyna, nafta,

rozpuszczalniki, alkohole ...).

c) pożary gazów (metan, gaz ziemny, acetylen).
d) Pożary metali (sód, potas, magnez ...).

13. Ilość faz rozwoju pożaru to

a) dwie fazy.
b) trzy fazy.
c) sześć faz.
d) cztery fazy.

14. Pożar mały występuje jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone

a) obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia,

surowce, paliwa itp., o powierzchni do 70 m

lub objętości do 350 m

b) obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia,

surowce, paliwa itp., o powierzchni od 71 do 300 m

lub objętości od 351 do 1500 m

c) obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia,

surowce, paliwa itp., o powierzchni od 301 do 1000 m

lub objętości od 1501 do

5000 m

d) lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i nie

większej niż 100 ha.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Faza II rozwoju pożaru to

a) charakteryzuje się rozszerzaniem ognia od źródła zapalenia, w tej fazie następuje

gwałtowny wzrost temperatury.

b) następuje dopalanie się resztek materiału palnego oraz żarzenie, w fazie tej

temperatura stopniowo zaczyna spadać.

c) jest to faza, w której następuje stygnięcie pogorzeliska, a temperatura osiąga wartość

sprzed zapaleniem.

d) pożar osiąga pełny rozwój przez objęcie płomieniem całego pomieszczenia, lub przez

wniknięcie w głąb materiału palnego, faza ta ma najwyższą temperaturę ok. 800-
1200°C .

16. Wyróżnia się podstawowe typy rozprzestrzeniania się pożaru

a) walcowe – we wszystkich kierunkach pożaru.
b) igłowe – ma maksymalną wartość w jednym kierunku.
c) sześciokątne– pożar rozprzestrzeniania się w dwóch kierunkach (dotyczy pożarów

wewnętrznych).

d) kołowe – we wszystkich kierunkach równe.

17. Rozporządzenie Rady Ministrów będziesz szukał w

a) Monitorze Polskim.
b) Dziennik Ustaw.
c) Kodeksie Pracy.
d) Poradniku.

18. Co przedstawia poniższy znak

a) telefon alarmowy.
b) gaśnica.
c) sprzęt przeciwpożarowy.
d) hydrant.

19. Uniwersalny numer telefonu komórkowego w krajach UE w przypadku zgłoszenia

pożaru, wypadku lub innego zagrożenia

a) 112.
b) 999.
c) 997.
d) 998.

20. W przypadku pożaru należy zawiadomić straż pożarną dzwoniąc pod numer

a) 997 lub 112 (z telefonu komórkowego).
b) 998 lub 112 (z telefonu komórkowego).
c) 999 lub 113 (z telefonu komórkowego).
d) 998 lub 113 (z telefonu komórkowego).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Prowadzenie podstawowych działań gaśniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie

szczegółowych zasad organizacji Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego

2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 2007 r. w sprawie

szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży
Pożarnej

3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 10 2005 r.

w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową
Straż Pożarną. (Dz.U.05.225.1934)

4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. w sprawie sposobu

przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju i ilościach i miejscach występowania
substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175,
poz.1439).

5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147,

poz. 1229 z późn. zm.).

6. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej Dz. U. z 2002 r. Nr 147,

poz. 1230 z późn. zm.).

7. PN-EN 2:1998 Podział pożarów
8. PN-EN 3-1:1998 Gaśnice przenośne. Rodzaje, czas działania, pożary testowe grupy A

i B.

9. PN-EN 3-2:1999 Gaśnice przenośne. Szczelność, badanie przewodności elektrycznej,

badanie zagęszczalności, wymagania szczególne.

10. PN-EN 3-3:1998 Gaśnice przenośne. Konstrukcja, wytrzymałość na ciśnienie, badania

mechaniczne.

11. PN-EN 3-4:1999 Gaśnice przenośne. Wielkości napełniania i minimalne wymagania

dotyczące skuteczności gaśniczej.

12. PN-EN 3-5+AC:1999 Gaśnice przenośne. Wymagania i badania dodatkowe.
13. PN-EN 1869:1999 Koce gaśnicze.
14. PN-88/M-51072 Sprzęt pożarniczy. Agregaty śniegowe.
15. PN-76/M-51082 Sprzęt pożarniczy. Hydronetki wodne 15
16. PN-68/M-51201 Sprzęt pożarniczy. Tłumica
17. PN-92/N-01256.01 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa.
18. PN-92/N-01256.02 Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron