Informacja
w sprawie promowania wykorzystania biomasy pochodzenia rolniczego
dla celów energetycznych oraz zmian powierzchni gruntów wykorzystywanych
pod uprawy energetyczne
Zgodnie z
przyjętym przez UE w 2008 roku pakietem energetyczno- klimatycznym,
Polska zobowiązana jest do zapewnienia 15% udziału energii ze źródeł
odnawialnych w całkowitym zużyciu energii w kraju do 2020 r.. a udział energii ze
źródeł odnawialnych w transporcie ma wynieść 10%. Ze względu na uwarunkowania
klimatyczne, w Polsce naj
większym potencjalnym źródłem tej energii jest biomasa.
Realizując unijne zobowiązania w zakresie odnawialnych źródeł energii, szczególnie
istotne jest promowanie zrównoważonego wykorzystania rolniczej przestrzeni
produkcyjnej. W tym celu, aby
nie dopuścić do sytuacji, w której zagrożona byłaby
produkcja żywności, konieczne jest monitorowanie wykorzystania biomasy
pochodzenia rolniczego oraz
powierzchni gruntów przeznaczanych pod uprawy
energetyczne.
I. Promowanie wykorzystania biomasy pochodzenia rolniczego na cele
energetyczne
1. Wsparcie do
upraw roślin
W latach 2011-2014 do
upraw roślin na gruntach rolnych przeznaczanych na cele
energetyczne, w tym do produkcji biopaliw,
przysługiwało wsparcie finansowe
w ramach jednolitej płatności obszarowej. Wsparcie to, przysługiwało do
wszystkich gruntów uprawnych utrzymywanych w dobrej kulturze rolnej i nie było
uzależnione od sposobu zagospodarowania zbiorów.
Do jednolitej płatności obszarowej kwalifikowały się również uprawy zagajników
o krótkiej rotacji tj. jednolite gatunkowo uprawy drzew z rodzaju brzoza, topola
oraz wierzba o powierzchni co najmniej 0,1 ha, w których zbiór plonu dokonywany
jest w cyklu nie dłuższym niż 8 lat w przypadku upraw brzozy i 6 lat w przypadku
pozostałych upraw.
Ogólne zasady wsparcia dostępne dla wszystkich producentów rolnych sprawiały,
że rolnicy uprawiający zboża oraz rzepak wykorzystywane do produkcji biopaliw
oprócz wsparcia w ramach jednolitej płatności obszarowej, do 2013 r. mogli
również uzyskać uzupełniającą płatność podstawową, która przysługiwała
w okresie przejściowym (wyrównywania dopłat z budżetu krajowego).
Tabela 1. Stawki jednolitej płatności obszarowej oraz uzupełniającej płatności
podstawowej w latach 2011-2014.
Rok
Jednolita płatność
obszarowa
[zł/ha]
Uzupełniająca płatność
podstawowa
[zł/ha]
2011
710,57
274,23
2012
732,06
211,80
2
2013
830,30
139,39
2014
910,87
-
Źródło: Rozporządzenia MRiRW wydawane na podstawie ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach
w ramach systemów wsparcia bezpośredniego
.
2. Wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii w ramach Programu
Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013
Rozwój energetyki odnawialnej był bezpośrednio i pośrednio wspierany w ramach
PROW 2007-2013
. Działanie: Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności
wiejskiej
, adresowane do jednostek samorządu terytorialnego uwzględniało
w swym zakresie wsparcie inwestycji związanych z wytwarzaniem lub dystrybucją
energii ze źródeł odnawialnych (wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca,
biogazu albo biomasy)
. Do końca roku 2014 zatwierdzono do realizacji łącznie
124 projekty, których dofinansowanie wyniesie ponad 50 mln zł.
Działania: „Różnicowanie działalności rolniczej”, adresowane do rolników
i członków ich rodzin oraz „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”
przeznaczone dla przedsiębiorców z obszarów wiejskich, uwzględniały wsparcie
inwestycji dotyczących wytwarzania produktów energetycznych z biomasy. Do
końca roku 2014 zrealizowano 181 projekty, które uzyskały łącznie
dofinansowa
nie w wysokości ponad 16 mln zł. Uwzględniając projekty znajdujące
się w trakcie realizacji należy stwierdzić, że łącznie w ramach ww. działań PROW
w omawianym zakresie zrealizowanych będzie ponad 240 projektów.
Wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia
warunków prowadzenia działalności kulturalnej lub gospodarczej stanowiło jeden
z obszarów wsparcia w ramach podejścia Leader. W tym zakresie zrealizowanych
będzie prawie 290 projektów, których dofinansowanie wyniesie ponad 8,4 mln zł.
3. Opracowania i ekspertyzy
W celu promowania wykorzystania biomasy pochodzenia rolniczego na cele
energetyczne, w latach 2011-
2014 zostały przygotowane następujące
opracowania:
Ekspertyza pt.: „Poziom emisji gazów cieplarnianych (CO2, N2O i CH4) dla
upraw pszenicy, pszenżyta, kukurydzy i żyta przeznaczonych do produkcji
bioetanolu oraz upraw rzepaku przeznaczonych do produkcji biodiesla
”,
wykonana przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy
Instytut Badawczy
– Puławy 2011 r.
Publikacja pt.:
„Budowa i eksploatacja biogazowni rolniczych - poradnik dla
inwestorów zainteresowanych budową biogazowni rolniczych”, opracowana
przez Instytut Technologiczno - Przyrodniczy
w Falentach Oddział w Poznaniu
– Poznań 2011r.
Ekspertyza pt.:
„Odnawialne źródła energii - ekspertyza dotycząca
ekonomicznych uwarunkowań rozwoju poszczególnych rodzajów źródeł energii
odnawialnej na obszarach wiejskich oraz ich wpływu na poprawę opłacalności
3
produkcji rolniczej w Polsce w kontekście WPR”, wykonana przez Instytut
Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut
Badawczy
– Warszawa 2012 r.
Powyższe opracowania dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w dziale „Opracowania i publikacje”.
4.
Kształcenie certyfikowanych instalatorów mikro i małych instalacji
odnawialn
ych źródeł energii
Od 2014 r. w szko
łach rolniczych nadzorowanych przez Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi wprowadzono
możliwość kształcenia w zawodzie „technik
urządzeń i systemów energetyki odnawialnej”. Absolwenci, którzy uzyskają
dyplom potwierdzający kwalifikacje w tym zawodzie, mogą uzyskać certyfikat
instalatora mikro i małych instalacji odnawialnych źródeł energii wydawany przez
Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego na podstawie przepisów rozdziału 7
ustawy z dnia
20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U z 2015 r.
poz. 478). Certyfikat uprawnia
do instalowania następujących rodzajów instalacji
odnawialnego źródła energii:
kotłów i pieców na biomasę,
systemów fotowoltaicznych,
słonecznych systemów grzewczych,
pomp ciepła,
płytkich systemów geotermalnych.
W roku szkolnym 2014/2015 kształcenie w tym zawodzie rozpoczęto po raz
pierwszy w
4 szkołach rolniczych.
II.
Monitorowanie zmian powierzchni gruntów przeznaczanych pod uprawy
wykorzystywane na cele energetyczne
Wykorzystanie surowców rolniczych do produkcji biopaliw ciekłych i paliw
ciekłych, biogazu oraz ciepła może skutkować przeznaczeniem części
powierzchni up
rawnej pod produkcję biomasy do celów energetycznych.
W przypadku upraw takich
jak rzepak i zboża, służących do wytwarzania
biokomponentów stosowanych w paliwach transportowych, powstające produkty
uboczne mogą być wykorzystane do produkcji pasz dla zwierząt. W ten sposób
rozwój sektora biopaliw ciekłych w Polsce zwiększa możliwości pozyskania
cennych komponentów białkowych w postaci śruty rzepakowej lub suszonego
wywaru gorzelnianego zbożowego (ang. Dried Distillers Grains with Solubles –
DDGS). Ocenia
się, że powierzchnia przeznaczana pod uprawy surowców
wykorzystywanych do produkcji biopaliw wynosi około 500-600 tys. ha. Należy
jednakże uwzględniać fakt, iż w przypadku rzepaku około 60% pozyskiwanej
masy surowca w postaci śruty rzepakowej jest zagospodarowywanej na pasze.
Zatem
znaczna część z powierzchni gruntów jest faktycznie wykorzystywana
w produkcji zwierzęcej a nie wyłącznie dla produkcji biopaliw.
4
Niewielka część gruntów przeznaczana jest pod uprawy kukurydzy i traw, na
kiszonki
stanowiące uzupełnienie substratów do produkcji biogazu rolniczego.
Szacuje się, że w 2014 r. pod tego rodzaju uprawy przeznaczono niewiele ponad
9 tys. ha.
Część gruntów przeznaczana jest pod uprawy wieloletnie takie jak zagajniki
krótkiej rotacji (brzoza, wierzba i topola), które potencjalnie mogą być
wykorzystane jako surowiec energetyczny. W 2014 r. pod tego rodzaju uprawy
zajęte było około 13,5 tys. ha.
Tabela 2. Szacunkowa powierzchnia uprawy surowców rolnych wykorzystywanych do
produkcji biokomponentów (bioetanol i estry) [w ha]
Rodzaj surowca
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
kukurydza
43 843
52 799
57 599
58 805
rzepak
396 985
562 705
543 258
494 582
pszenica
7 010
-
-
-
jęczmień
1 182
-
-
-
pszenżyto
21
-
-
-
żyto
3
1
204
475
ziemniaki
-
36
309
112
RAZEM
449 045
615 540
601 370
553 975
Źródło: oszacowania własne MRiRW
Tabela 3.
Szacunkowa powierzchnia uprawy surowców rolnych wykorzystywanych
w biogazowniach rolniczych [w ha]
Rodzaj surowca
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
kiszonka z kukurydzy
2195
4842
5915
8717
kiszonka z traw
305
67
75
424
RAZEM
2 500
4 909
5 990
9 141
Źródło: Obliczenia własne MRiRW na podstawie danych ARR i GUS
Tabela 4. Powierzchnie zagajników o krótkiej rotacji [w ha]
Województwo
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
Dolnośląskie
643
863
978
1 002
Kujawsko-pomorskie
272
268
319
288
Lubelskie
419
539
569
600
Lubuskie
881
758
789
805
Łódzkie
245
288
317
358
Małopolskie
121
128
155
169
Mazowieckie
472
523
510
595
Opolskie
278
283
295
349
Podkarpackie
940
1 046
1 146
1 206
Podlaskie
472
511
434
474
Pomorskie
669
1 700
1 730
1 962
Śląskie
259
274
306
262
Świętokrzyskie
181
184
201
389
Warmińsko-Mazurskie
791
2 020
2 566
3 569
Wielkopolskie
406
426
451
477
Zachodniopomorskie
569
533
718
995
RAZEM
7 619
10 344
11 486
13 499
Źródło: dane ARiMR
5
Tabela 5. Powierzchnia
użytków rolnych w dobrej kulturze oraz szacunkowa
powierzchnia
gruntów wykorzystywanych pod uprawy na cele energetyczne [w tys. ha]
Wyszczególnienie
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
Użytki rolnych będące w dobrej kulturze rolnej
14 780
14 529
14 410
14 424
Szacunkowa powierzchnia gruntów pod uprawami
wykorzystywanymi na cele energetyczne
459,2
630,8
618,8
576,6
Udział gruntów rolnych wykorzystywanych do celów
energetycznych w powierzchni użytków rolnych w
dobrej kulturze rolnej
3,1%
4,3%
4,3%
4,0%
Źródło: dane GUS oraz oszacowania MRiRW
Szacunki dotyczące powierzchni gruntów rolnych przeznaczanych pod uprawy na
cele energetyczne
wskazują, że wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej
w Polsce odbywa się w sposób zrównoważony, bez zagrożenia dla produkcji
żywności.
III.
Monitorowanie zużycia surowców rolnych do produkcji biokomponentów
stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych oraz biogazu
rolniczego
1.
Ilości i rodzaje surowców wykorzystywanych do wytwarzania
biokomponentów stosowanych w paliwach transportowych
Podstawowymi
biokomponentami
wykorzystywanymi
w
produkcji
paliw
silnikowych są:
estry
– wykorzystywane jako składnik oleju napędowego, wytwarzane
głównie z oleju rzepakowego,
bioetanol -
stanowiący składnik benzyn, produkowany przede wszystkim
ze zbóż (kukurydzy) i produktów ich przetwarzania.
Tabela 6. Podstawowe surowce
pochodzenia rolniczego oraz produkty ich przetwórstwa
użyte do wytworzenia estrów [tony]
Rodzaj surowca
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
olej rzepakowy
355 617
582 962
630 300
677 863
olej sojowy
1 278
2 765
25
12 822
kwasy tłuszczowe
2 796
3 774
3 458
3 805
rzepak
205
5 130
1 761
tłuszcze zwierzęce
2 459
502
1 007
biomasa olejowa
501
olej zużyty pofryturowy
5 348
6 548
327
olej roślinny
3 207
824
58
oleina palmowa
2 556
1 932
13 988
olej słonecznikowy
3 015
RAZEM
364 911
603 003
660 775
698 144
Źródło: dane ARR
6
Tabela 7. Podstawowe surowce
pochodzenia rolniczego oraz produkty ich przetwórstwa
użyte do wytworzenia bioetanolu [tony]
Rodzaj surowca
2011r.
2012r.
2013r.
2014r.
kukurydza
314 795
388 073
379 004
387 527
destylat rolniczy
18 423
48 719
75 409
37 395
porektyfikat
10 003
10 632
8 005
8 729
melas
12 303
9 654
9 877
5 360
ziemniaki
867
6 516
3 126
żyto
8
3
584
1 495
syrop cukrowy
280
zlewki alkoholowe
111
140
109
102
alkohol rektyfikowany
74
orkisz
26
otręby
3 018
4 972
cukier
1 457
spirytus odwodniony
23
pszenica
28 951
jęczmień
3 864
fuzle
295
pszenżyto
71
przedgon
65
zlewki wódek
17
RAZEM
388 906
461 106
485 956
444 114
Źródło: dane ARR
2.
Ilości i rodzaje surowców wykorzystywanych do wytwarzania energii
z biogazu rolniczego
Do produkcji biogazu rolniczego
w Polsce wykorzystywane są głównie produkty
uboczne rolnictwa i pozostałości z przemysłu rolno-spożywczego (80%
wszystkich surowców), które nie stanowią konkurencji dla rynku żywnościowego,
w szczególności jeśli chodzi o wykorzystanie gruntów rolnych.
Tabela 8. Surowce wykorzystywane do produkcji biogazu rolniczego [tony]
Rodzaj surowca
2011 r.
2012 r.
2013 r.
2014r.
gnojowica
265 961
349 173
455 583
574 069
kiszonka z kukurydzy
108 876
241 590
287 471
416 683
pozostałości z warzyw i owoców
10 984
86 109
268 599
355 974
wywar pogorzelniany
30 465
146 607
354 877
349 366
wysłodki
6 922
37 082
101 661
189 735
obornik
11 641
23 503
30 778
36 507
pulpa ziemniaczana
7 258
6 627
10 274
22 477
serwatka
1 933
12 854
12 859
21 207
osady technologiczne z przemysłu spożywczego
16 585
odpady, szlamy i osady białkowo – tłuszczowe
286
3 017
11 125
16 425
odpad zbożowy
224
13 885
pomiot kurzy / pomiot ptasi
7 906
12 340
kiszonka z traw
7 217
1 683
1 845
10 545
odpady czekoladowe
343
2 059
9 873
odpadowa masa roślinna
293
2 403
9 041
7
zboże
1 612
691
336
8 594
pasza
239
8 436
zielonka
1 952
2 198
8 189
odpady z przetwórstwa spożywczego
792
7 896
kiszonka ze zbóż
5 974
348
486
7 039
odpady poubojowe
663
5 481
5 829
treści żołądkowe
1 278
1 057
636
5 070
jabłka
4 419
przeterminowana żywność
37
87
4 326
osady z przetwórstwa produktów roślinnych
50
3 742
3 559
słoma
153
1 196
1 856
płynne resztki pszenne
865
1 532
1 485
osady drożdżowe
230
1 749
1 326
ciasto odpadowe
674
1 146
hydrolizat białkowy
338
647
gliceryna
303
6 255
621
poferment
619
mieszanina lecytyny i mydeł
8 907
2 086
441
324
odpady z produkcji lodów
201
263
odpady gastronomiczne
205
wytłoki poekstrakcyjne
38
97
kawa
96
52
mąka, bułka, panierka
102
450
6
osad mleczarski
282
RAZEM
469 416
917 766 1 574 463 2 126 716
Źródło: dane ARR
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron