Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
1/14
Teorie Osobowości
Kurs przekazany przez psyche.com.pl
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
2/14
Teorie Osobowości
Kurs przekazany przez psyche.com.pl
Spis treści:
L01 Wstęp – historia psychologii
L02 Teorie osobowości
Teoria psychodynamiczna Freuda
L03 Teoria psychodynamiczna Freuda cd.
Spojrzenie na Psychoanalizę
L04 Co się stało po śmierci Z. Freuda?
L05 Teoria C.G. Junga
L06 Teoria pola Kurta Goldsteina
L07 Teorie czynnikowe Guillforda, Cattela i Eysencka
L08 Teoria uczenia się społecznego –Alberta Bandury
L9
Teorie psychologii humanistycznej C. Rogersa i A. Maslowa
L10 Behawioryzm
L11 Motywacja do pracy a środowisko
L12 Parę słów o sukcesie
L13 Zakończenie, cytaty i piękna opowieść
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
3/14
cd.
Techniki przemieszczenia
::: acting-out - rodzaj zachowań, w których poprzez działanie wyrażane są
bezpośrednio nieuświadomione impulsy. Dzięki temu można uniknąć uświadomienia
sobie towarzyszących zwykle tym impulsom emocji. Acting-out jest jednym z
mechanizmów obronnych, często prowadzącym do działań aspołecznych.
Przykład: Dresiarze bijący kijami baseballowymi pierwszego napotkanego człowieka.
Zysk psychologiczny agresora: wyładowanie się, poczucie wszechmocy, wzrost
poczucia pewności siebie. Nieplanowanie tej agresji i szybkie znalezienie dla niej
ujścia pozwala na uniknięcie niepewności, strachu i innych towarzyszących zwykle
aspołecznym działaniom uczuć.
::: fiksacja - od łac. figere, przybijać) - Jeden z mechanizmów obronnych znanych
w psychologii. Polega na kurczowym trzymaniu się wyuczonych mechanizmów
przystosowania (myśli i zachowań), dzięki czemu nie dopuszcza się myśli, które
mogłyby spowodować frustrację. Daje to zysk psychologiczny jeśli zagrożenie minie,
ale uniemożliwia przystosowanie się do niego.
Przykład: Orkiestra na Titanicu grała ponoć do samego końca...
::: inwersja - to przekształcenie zbioru jakichś parametrów do postaci przeciwnej
temu zbiorowi. Inwersja nie dotyczy zmian symetrycznych wewnątrz samego
zbioru, o ile nie zawierają się w tym zbiorze parametry z całego dopuszczalnego
zakresu. Typowym przykładem inwersji może być np. zamiana obrazu
zawierającego głównie ciemne miejsca w jego negatyw, który będzie w tym
przypadku zawierał głównie miejsca jasne. Termin stosowany w wielu
znaczeniach, dotyczący odwrócenia proporcji, kolejności, tendencji, zmiany
zwrotu, odwrócenia kształtu charakterystyki, przeciwieństwa dotychczasowych
wartości itp.
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
4/14
::: kompensacja - (łac. compensatio, równoważenie) - Jeden z mechanizmów
obronnych znanych w psychologii, odmiana substytucji.
Jest to wynagradzanie siebie za braki lub defekty. Daje chwilową przyjemność, ale
powtarzane może spowodować utrwalenie się podświadomego skojarzenia danego
defektu z nagrodą i utrudnić jego usunięcie.
Przykład: Dziewczyna uważa się za nieatrakcyjną, więc wynagradza to sobie
słodyczami.
Ogólniej używa się tego terminu także w nieco innym znaczeniu, skierowania
aktywności na cele podobne do tych, których nie potrafimy osiągnąć.
Przykład: Flirt zamiast stałych związków.
::: konwersja - (łac. conversio, odwrócenie) to jeden z mechanizmów obronnych
znanych w psychologii.
Jest to generowanie przez podświadomość rozmaitych (pozornych lub rzeczywistych)
dolegliwości fizycznych w celu uzasadnienia niepodejmowania działań przez
jednostkę lub odwrócenia jej uwagi od niechcianych myśli i uczuć.
Konwersja jest mechanizmem bardzo charakterystycznym dla osobowości
histerycznej, lecz występuje sporadycznie także u ludzi nie wykazujących cech
histeryka.
Przykład: Pracownik ma zostać zwolniony. Zaczyna go boleć noga. Kiedy znajdzie
nową pracę, noga przestaje boleć.
::: przeniesienie – przenoszenie własnych wyobrażeń na inną osobę lub rzecz.
::: regresja - owrót do zachowania charakterystycznego dla wcześniejszego okresu
rozwojowego. Powrót ten może również objawiać się na płaszczyźnie emocjonalnej
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5/14
(odczuwanie siebie jako dziecka, przypominanie sobie uczuć podobnych do tych
odczuwanych jako dziecko, itp.).
Regresja zachodzi głównie pod wpływem stresu, może mieć także miejsce na
polecenie hipnotyzera podczas hipnozy (tzw. regresja hipnotyczna), albo autohipnozy
(np. praca z linią czasu w NLP).
Regresja pod wpływem stresu jest jednym z psychologicznych mechanizmów
obronnych.
Podczas regresji człowiek czasem przypomina sobie fakty od dawna zapomniane.
Bywa jednak i tak, że fakty zasłyszane (np. treść książek), lub kompletnie
zmyślone objawiają mu się jako autentyczne.
::: sublimacja (od łac. sublimis, wyniosły) - jeden z mechanizmów obronnych
znanych w psychologii, odmiana substytucji.
Jest to zastąpienie swoich celów, popędów i dążeń innymi, łatwiejszymi lub bardziej
akceptowanymi społecznie.
Przykład: Boję się podrywać dziewczyny, więc piję piwo, aż skończy się impreza.
Zygmunt Freud uważał, że cały dorobek kultury jest efektem sublimacji popędu
seksualnego. Teraz wiadomo, że istnieją też inne motywacje działań artystycznych.
::: substytucja - od łac. substituere, podstawić) - Jeden z mechanizmów obronnych
znanych w psychologii.
Jest to zastępowanie nieosiągalnych celów celami łatwiejszymi, zmiana obiektu na
który skierowany jest popęd. Istnieją dwie główne formy substytucji: sublimacja
i kompensacja.
Przykład: Osoba bojąca się związków angażuje się w drobne flirty.
Zjawisko znane również jako przeniesienie.
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
6/14
::: asceza - to skrajne wyrzekanie się i ograniczanie przyjemności, skrajna
wstrzemięźliwość, zazwyczaj z pobudek religijnych. Oznacza dobrowolne
ograniczanie potrzeb życiowych do absolutnego minimum i poddawanie się surowej
dyscyplinie wewnętrznej w celu osiągnięcia czystości i doskonałości duchowej.
::: reakcje upozorowane
– wytwarzanie postawy przeciwnej rzeczywistym
uczuciom jednostki wobec obiektu np. przesadna uprzejmość wobec osoby, której się
nienawidzi.
::: zaprzeczanie istnieniu czegoś
- nawykowe, utrwalone wzorce zachowań (np. uległość, agresja, unikanie,
samochwalstwo, dążenie do niezależności, podejrzliwość)
- omdlenie, robienie się słabym, chorym lub zmęczonym
::: zaprzeczane własnemu działaniu z przeszłości
Techniki zniekształcania rzeczywistości
::: dewaluacja – obniżenie wartości poszczególnych uczuć, norm moralnych
i etycznych ect.
:::: dysocjacja - łac. dissociatio, rozdzielenie) - Jeden z ostrzejszych mechanizmów
obronnych, znany w psychologii. Dotyczy zaburzeń określanych niegdyś jako
histeryczne.
Polega na czasowej drastycznej modyfikacji cech osobowości lub poczucia
tożsamości w celu uniknięcia przykrych uczuć i myśli.
Niektóre odmiany:
- amnezja dysocjacyjna
- fuga dysocjacyjna
- osłupienie dysocjacyjne
- trans i opętanie
- dysocjacyjne zaburzenia ruchu
- osobowość naprzemienna
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
7/14
- konwersja histeryczna
Przykład 1: Nagły wrzask w celu zwrócenia na siebie uwagi.
Przykład 2 (fuga): Osoba uciekająca z domu i następnie tracąca pamięć, żeby w ten
sposób uniknąć przebywania z nielubianymi domownikami.
::: fantazjowanie - mechanizm obronny, który może być rozumiany jako:
- impuls do działania
- zaspokojenie pragnień w wyobraźni
- myślenie obrazowe
- forma myślenia autystycznego
- jeden ze składników marzeń sennych
Najczęściej fantazjowanie jest opisywane jako odwrócenie uwagi od konkretnego
zadania i zwrócenie jej na własne reakcje wyzwolone pod wpływem bodźców
zewnętrznych.
Jako mechanizm obronny spełnia następujące funkcje:
- stanowi sposób radzenia sobie z frustracją poprzez dostarczenie zastępczej
gratyfikacji, dzięki czemu uciekamy lub oswajamy się z obiektem rodzącym
lęk np. zamiłowanie dzieci do wielokrotnego słuchania tych samych
przerażających bajek
- stanowi sposób rozwiązywania konfliktów
- stanowi obronę przed nieakceptowanym zachowaniem
Singer - traktował fantazjowanie jako pozytywny poznawczy składnik osobowości.
Fantazjowanie obronne - nieproduktywne Fantazjowanie adaptacyjne - produktywne
::: nieuzasadniona generalizacja - [fr. < łac.], uogólnienie, log. zdanie (twierdzenie)
ogólne, wywnioskowane (np. przez indukcję) ze zdań jednostkowych,
stanowiących jego egzemplifikacje; szczególnym rodzajem generalizacji jest
generalizacja historyczna — empiryczne twierdzenie ogólne, odnoszące się do
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
8/14
ograniczonej czasoprzestrzennie klasy zjawisk; zakres generalizacji historycznej
może obejmować tylko przypadki przebadane (generalizacja historyczna
sprawozdawcza) lub wykraczać poza nie (generalizacja historyczna indukcyjna).
::: idealizacja - [łac. < gr.], metodol. nazwa zabiegów poznawczych polegających na
przyjmowaniu założeń upraszczających analizę rzeczywistości (idealizujących)
w wyniku zastosowania 3 rodzajów abstrakcji: a) abstrahowania od istnienia
pewnych cech i związków badanych zjawisk; b) abstrahowania od istotności
wpływu pewnych czynników na inne badane czynniki; c) abstrahowania od
zmienności pewnych czynników i przypisania im wartości stałej; w ten sposób
eliminuje się myślowo, na przeciąg jakiegoś czasu, z pola rozważań badacza, cechy
i czynniki uznane za nieistotne lub mało istotne dla badanych zjawisk i bierze się
pod uwagę tylko cechy i czynniki uznane za decydujące, w celu stworzenia
uproszczonego obrazu badanego wycinka rzeczywistości, jego typu idealnego,
modelu myślowego; procedurę idealizacji można określić jako swego rodzaju
eksperyment myślowy zmierzający do stworzenia drogą abstrakcji warunków
idealnych, jakie w rzeczywistości nigdy nie występują, w celu badania zjawisk
w ich czystej postaci i stwierdzania, jak by wyglądał niezakłócony przebieg
badanych procesów w idealnych warunkach; na dokonywaniu tego eksperymentu
myślowego polega wprowadzanie teorii i praw idealizacyjnych obowiązujących
w warunkach określonego modelu lub typu idealnego.
::: intelektualizacja - (od łac. intellectus, pojmowanie) - Jeden z mechanizmów
obronnych znanych w psychologii.
Polega on na uciekaniu od rzeczywistych przykrych zdarzeń do przestrzeni
abstrakcyjnej, dzięki czemu następuje ich odrealnienie.
Przykład 1: (tzw. gra w psychiatrię - autentyczne zdarzenie). Psycholog z radością
nazywa po imieniu wszystkie swoje zaburzenia psychiczne i rozwodzi się nad nimi.
Nic jednak nie robi, żeby z nimi walczyć.
Przykład 2: Tzw. knajpiany filozof, który z lubością rozwodzi się nad problemami
świata, dzięki czemu nie musi myśleć o własnych, alkoholowych.
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
9/14
Specyficzną i niebezpieczną formą intelektualizacji jest dehumanizacja. Innym jej
rodzajem jest symbolizacja.
::: maskowanie
::: odwracanie sensu
::: projekcja - (od łac. proicere, wyrzucać przed siebie) W psychologii jeden
z mechanizmów obronnych - przypisywanie innym własnych poglądów, zachowań
lub cech (najczęściej negatywnych). Przyczyną jest większa dostępność tych
poglądów, zachowań i cech u osoby, która je posiada, i tym samym łatwiejsze
podciąganie pod daną kategorię.
Przykład: Matka krzyczy na dziecko. Sądzi, że dziecko jest wyjątkowo agresywne.
W rzeczywistości sama jest agresywna.
Jak zwykle w przypadku mechanizmów obronnych mamy tu dwa aspekty: uniknięcie
frustracji (matka nie musi się czuć winna za niesłuszne skarcenie dziecka)
i zniekształcenie rzeczywistości (dziecko cierpi i nie rozumie, czemu jest karcone).
Badania wykazały, że ludzie nie projektują swoich cech ani na osoby zbyt podobne
do nich (mogłoby to utrudnić udowadnianie, że samemu się tych cech nie posiada),
ani na osoby zbyt odmienne (wówczas teza projekcji wydawałaby się niewiarygodna).
Projekcja bywa niebezpieczna, gdyż często uzasadnia agresywne zachowania poprzez
podbudowywanie wiary w agresywne nastawienie całego świata i konieczność
samoobrony. Staje się to wówczas typowym symptomem paranoi.
::: racjonalizacja - (od łac. ratio, rozum) W psychologii jeden z mechanizmów
obronnych - pozornie racjonalne uzasadnianie po fakcie swoich decyzji i postaw,
kiedy prawdziwe motywy pozostają ukryte, często także przed własną świadomością.
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
10/14
Przykład: Matka krzyczy na dziecko. Sądzi, że powodem jest niegrzeczne zachowanie
dziecka. W rzeczywistości identyczne zachowanie u dziecka nigdy jej nie
przeszkadzało, a prawdziwym powodem jest strach przed wyrzuceniem z pracy.
Matka dzięki temu czuje się lepiej (uniknięcie frustracji - nie musi mieć poczucia
winy za wyładowanie się na dziecku), ale dziecko niesłusznie cierpi (zniekształcenie
rzeczywistości).
Dwie typowe odmiany racjonalizacji zostały nazwane "kwaśnymi winogronami"
i "słodkimi cytrynami".
▪ Kwaśne winogrona to uznawanie za nieważny celu, którego nie osiągneliśmy.
▪ Słodkie cytryny to wmawianie sobie, że przykre zdarzenia i sytuacje, będące
naszym udziałem są w rzeczywistości przyjemne. Ta forma racjonalizacji znana
jest też pod nazwą pozytywnego myślenia.
Przykład: Chciałeś kupić auto sportowe a małżonka wana. Kupiłeś wana więc
udowadniasz sobie, że wan jest lepszy.
::: rozszczepienie (splitting)
::: selektywny brak uwagi
::: symbolizacja
::: zaprzeczanie - Zaprzeczanie to fałszowanie obrazu teraźniejszości poprzez
nieprzyjmowanie do wiadomości realnych faktów, w celu odsunięcia negatywnych
myśli i uczuć, które mogłyby się z tym wiązać.
Przykład 1: Alkoholik, który twierdzi, że nie jest uzależniony, bo może w każdej
chwili przestać.
Przykład 2: Matka, która nie wierzy w śmierć syna i wciąż czeka na jego powrót do
domu.
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
11/14
Techniki przyjmowania cudzych zachowań
::: identyfikacja - może być traktowana jako rozwojowa, obronna i jako uczenie się
roli społecznej.
Jako mechanizm obronny jest procesem, za pomocą którego jednostka w różnym
stopniu upodabnia się do kogoś innego, utożsamia z drugim człowiekiem,
przejmuje jego myśli, cele i zachowania - identyfikacja z agresorem.
::: inkorporacja - występuje najczęściej w bardzo młodym wieku. U osób dorosłych
świadczy o głębokiej regresji.
Mechanizm ten polega na tym, iż człowiek symbolicznie wchłania, przejmuje
i asymiluje cechy, reakcje, postawy i inne róże aspekty życia drugiego człowieka.
Mechanizm ten zachodzi w sferze fantazji i to właśnie odróżnia ten mechanizm od
internalizacji i introjekcji.
Przykład: Dziecko wyobraża sobie, że dosłownie pożera matkę.
Wg psychoanalityków ten mechanizm jest procesem charakterotwórczym i stanowi
pierwsze stadium kształtowania się osobowości.
::: introjekcja - pojawia się w celu obrony ego przed uświadomieniem
nieakceptowanych, wrogich impulsów.
Polega on na symbolicznym wchłanianiu różnych obiektów zewnętrznych. Obiektami
tymi mogą być zarówno ludzie jak i ich cechy. Najczęściej żywimy wobec tych
obiektów silne uczucia (np. miłość lub nienawiść), które mogą być zarówno
świadome jak i nieświadome. Proces introjekcji jest nieuświadomiony.
Introjekcja oprócz obronnego, ma także znaczenie charakterotwórcze. Jednak bardzo
trudno jest rozgraniczyć te dwa znaczenia. Istotą w tych funkcjach jest motywacja
lękowa.
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
12/14
::: konformizm w psychologii społecznej oraz jako mechanizm obronny to zmiana
zachowania na skutek rzeczywistego, bądź wyobrażonego wpływu innych ludzi.
Bezkrytyczne, nadmierne podporządkowanie się wartościom, poglądom, zasadom i
normom postępowania obowiązującym w danej grupie społecznej.
W naukach społecznych jeden ze sposobów dostosowania jednostki społecznej.
W ujęciu Roberta Mertona oznacza zgodę na realizację celów społecznych grupy
przy pomocy społecznie uznawanych środków.
::: internalizacja - (ang internalization, z łac. internus, wewnętrzny) to mechanizm
obronny, polegający na przyjmowaniu za własne narzucanych z zewnątrz postaw,
poglądów, norm i wartości.
Na początku główną rolę w tym procesie pełnią rodzice dziecka (szczególnie gdy jest
ono w wieku przedszkolnym i w pierwszych latach uczęszczania przez nie do szkoły),
później wychowawcy oraz grupy równieśnicze, a po osiągnięciu przez daną osobę
wieku dorosłego grupy społeczne i jednostki, z którymi się ona identyfikuje i które są
dla niej autorytetem.
W wyniku internalizacji normy heteronomiczne (ustanowione nie przez tych, których
mają obowiązywać) przekształcają się w normy autonomiczne (ich przestrzeganie
nie wymaga już kontroli z zewnątrz). Internalizacja jest więc jednym
z najważniejszych mechanizmów socjalizacji i społecznego rozwoju człowieka.
Mechanizmy złożone, łączące kilka z powyższych, np.
::: negatywizm – (u dzieci i młodzieży) to tendencja do zachowania niezgodnego
z oczekiwaniami otoczenia, pojawiająca się już w wieku przedszkolnym, kiedy
dziecko „sprawdza swoje siły” i często używa słowa „nie”, ale w szczególnie
wyraźnie w okresie dojrzewania, kiedy zwłaszcza jest wyrazem niezadowolenia
z kontroli ze strony rodziców nauczycieli.Negatywizm dzieli sie na zcynny
i bierny.
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
13/14
::: pokuta, naprawienie zła
::: odwracanie uwagi
::: samorozgrzeszanie się
::: tracenie zainteresowania
::: zemsta
::: przesądy
Moralne mechanizmy obronne
Na szczególną uwagę zasługują też tzw. moralne mechanizmy obronne, czyli takie,
które pozwalają wciąż uważać się za dobrego człowieka pomimo naruszania
własnych zasad moralnych. Można tu wyróżnić np.
- Racjonalizacje "złych" czynów jako środków do wyższego dobra
- Eufemizmy - nazywanie "złych" czynów mniej negatywnymi nazwami
- Porównania - porównywanie własnych "złych" czynów z jeszcze gorszymi
czynami innych ludzi
- Rozmycie odpowiedzialności - dzielenie się winą z innymi
- Przemieszczenie odpowiedzialności - uzasadnianie "złych" czynów jako
dopuszczonych przez jakiś wyższy autorytet
- Wyparcie konsekwencji - ignorowanie negatywnych konsekwencji swoich
czynów
- Dehumanizacja ofiar swoich czynów.
- Zewnętrzna atrybucja winy - obwinianie ofiar np. o to, że prowokowały.
Skrajne postacie mechanizmów obronnych
Nerwice oraz fobie są często po prostu przerośniętymi ponad miarę mechanizmami
obronnymi. Za skrajny przypadek przerostu mechanizmów obronnych można nawet
uznać psychozy, w których wizja świata ulega takiemu zniekształceniu, że
uniemożliwia normalne funkcjonowanie.
Niektórzy psychologowie transpersonalni uważają oświecenie, osiągane podobno
w wyniku medytacji, za stan w którym człowiek całkowicie pozbawiony jest
mechanizmów obronnych. Aby to było możliwe, musi jednak być przestrzegany jakiś
kodeks moralny, musi też zaniknąć obraz swojego "ja" (ego), aby nie było czego
Kurs z Teorii Osobowości od psyche.com.pl
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
14/14
bronić. W przeciwnym razie dysonans poznawczy powodowany konfliktem między
własnym obrazem siebie a obrazem uzyskiwanym od innych osób powodowałby
olbrzymie frustracje i nerwicę.
Ciąg dalszy w następnej lekcji już jutro!
Korzystano z materiałów zawartych w Wolnej Encyklopedii Wikipedii
www.wikipedia.pl
,
której treść udostępniana jest na licencji
http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html
, GNU Free
Documentation License
www.gnu.org/copyleft/fdl.html
, Informacje prawne na ten temat
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Zrzeczenie_się_odpowiedzialności
,
haseł
Encyklopedii PWN dostępnych na stronie
http://encyklopedia.pwn.pl/0_3.html
, materiałów
archiwalnych serwisu psychobaza
http://www.psychobaza.prv.pl
oraz materiałów własnych
http://psyche.com.pl
Otrzymujesz kurs ponieważ zapisałeś się na niego poprzez formularz zgłoszeniowy dostępny
pod adresem
http://psyche.com.pl
Nie udostępniam nikomu Twoich danych osobowych.
W każdej chwili możesz wypisać się z listy mailingowej. Szczegóły znajdziesz
http://psyche.com.pl/?p=polityka_prywatnosci